เครื่องมือการบริหารจัดการสถานศึกษาสมัยใหม่ TQA เรืองฤทธิ์ สุวรรณรัตน์ รหัส 4619050046

1

เครื่องมือการบรหิ ารจดั การสถานศกึ ษาสมัยใหม่

จดั ทาโดย
นาย เรอื งฤทธิ์ สวุ รรณรตั น์
รหสั ประจาตวั 6419050046

นาเสนอ
ดร.เชาวนี แก้วมโน
คณะศึกษาศาสตรแ์ ละศลิ ปศาสตร์
สาขาวชิ าบรหิ ารการศกึ ษา
รหัสวิชา 905-502 หลักการและทฤษฎีการบรหิ ารการศกึ ษา

2

คานา

รายงานฉบับน้ีเป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาหลักการและทฤษฎีการบริหาร รหัสวิชา 905-502
นาเสนอตอ่ ดร.เชาวนี แกว้ มโน เพอื่ การศกึ ษาความรู้เก่ียวกับเครื่องมือในการบริหารจัดการสถานศึกษาสมัยใหม่
ในรายงานฉบับน้ีมีเน้ือหาซึ่งประกอบด้วย ความเป็นมาของรางวัลคุณภาพ Thailand Quality Award ( TQA )
ความหมาย เจตนารมณ์ ประโยชน์ท่ีได้จากการบริหาร ค่านิยมและแนวคิดหลัก มุมมองเชิงระบบ การมุ่งเน้น
ผลลัพธ์ ภาพรวมและโครงสรา้ งของ TQA กระบวนการในการพัฒนา และการนาเครื่องมือ TQA มาประยุกต์ใช้ ใน
สถานศกึ ษาใหส้ ู่ความเปน็ เลศิ ในการบรหิ ารจดั การ ซึง่ เปน็ การยกระดับคุณภาพการจัดการศกึ ษา

ผจู้ ดั ทาได้เลือกหวั ขอ้ น้ใี นการทารายงาน เนื่องจากเป็นเครื่องมือในการบริหารจัดการสถานศึกษา
สมัยใหมท่ ี่นา่ สนใจ เป็นแนวทางในการพัฒนาสถานศกึ ษาใหม้ ปี ระสทิ ธิภาพมากย่งิ ขึ้น สถานศึกษาสามารถนามาใช้
ในการบริหารจดั การองค์กรได้ และหวังเป็นอยา่ งยง่ิ วา่ รายงานฉบับน้จี ะเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาค้นคว้าแก่ผู้อ่าน
ทุกท่าน หากมีขอ้ ผดิ พลาดประการใด ก็ต้องขออภัย ไว้ ณ โอกาสนี้ด้วย

ผจู้ ดั ทา
เรอื งฤทธิ์ สุวรรณรตั น์

3

สารบัญ หนา้

บทนา 1
ความเปน็ มาของรางวัลคณุ ภาพ Thailand Quality Award ( TQA ) 3
ความหมาย , ตราสัญลักษณ์ , องคป์ ระกอบ และ เจตนารมณ์ของ TQA 4
ประโยชน์ของ TQA ตอ่ องค์กร และผังบรหิ ารงาน 5
คณะกรรมการรางวลั คณุ ภาพแห่งชาติในประเทศไทย 6
รางวัลคุณภาพแห่งชาติของนานาประเทศ 8
เกณฑร์ างวลั คณุ ภาพแห่งชาติ ปี 2563-2564 10
ค่านยิ มและแนวคิดหลัก และ มมุ มองเชิงระบบ 11
การมุง่ เนน้ ผลลัพธ์และแนวทางการใหค้ ะแนน 12
เกณฑ์คะแนน 13
บทบาทของเกณฑร์ างวัลคุณภาพแหง่ ชาติ 14
ภาพรวมและโครงสรา้ งของเกณฑ์รางวัลคณุ ภาพแห่งชาติเพอ่ื ผลการดาเนนิ การท่ีเป็นเลศิ 16
แนวทางของ TQA ที่สอดคล้องและต่อเน่ืองกนั ขององค์กร 17
เครอ่ื งมอื การบริหารจัดการสถานศกึ ษา ( TQA ) สู่คณุ ภาพทางการศกึ ษา 18
3 โรงเรยี นต้นแบบ กบั วิสยั ทศั น์ทม่ี ุ่งพฒั นาองคก์ รใหไ้ ปไกลถงึ ระดับนานาชาติ 19
บทสรุป และตัวอย่างงานวจิ ยั 22
บรรณานกุ รม 23

1

บทนา

การศกึ ษาเป็นสทิ ธิขัน้ พื้นฐานของคนไทยทุกคนที่รฐั ต้องจดั ให้ เพอ่ื พฒั นาคนไทยทุกชว่ งวัยใหม้ ีความเจรญิ
งอกงามทุกด้าน เพ่ือเป็นต้นทุนทางปัญญาที่สาคัญในการพัฒนาทักษะ คุณลักษณะ และสมรรถนะในการ
ประกอบอาชีพ และการดารงชีวิตร่วมกับผู้อ่ืนในสังคม และประเทศชาติที่ต้องพัฒนาให้เจริญก้าวหน้า
ทัดเทียมนานาประเทศ ในเวทีโลกท่ามกลางกระแสการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของโลกปัจจุบัน (สานักงาน
เลขาธกิ ารสภาการศึกษา , 2560, น. ก )

กระแสการเปล่ียนแปลงในยุคโลกาภิวัตน์ ความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสารสนเทศ ทาให้สังคมโลก
สามารถตดิ ตอ่ ส่อื สารกันได้อย่างไร้พรมแดนและมีการแข่งขันกันกันเฉกเช่นปัจจุบัน องค์กรจะต้องมีเคร่ืองมือที่มี
ประสิทธิภาพในการประเมินยุทธ์ศาสตร์สู่ความเป็นเลิศ ขององค์กรอย่างต่อเน่ืองเพื่อให้ทราบสถานะขององค์กร
ในยุทธ์ศาสตร์ที่นามาใช้ว่าอยู่ระดับใด ซ่ึงในปัจจุบันผลการเปล่ียนแปลงสภาพสังคมของโลกก่อให้เกิดการ
เปล่ยี นแปลงของการบริหารท่ีมงุ่ สูค่ วามเป็นเลศิ เหนือคแู่ ข่งหรอื เน้นองคก์ รท่ีทาให้เกดิ ประโยชน์แก่ผู้รับบริการทั้งใน
ลักษณะของกลุม่ หรือปัจเจกชนทีห่ ลากหลายรปู แบบและทนั ความตอ้ งการองคก์ รตา่ งๆดงั น้ันผบู้ ริหารยุคใหม่จะต้อง
พัฒนาศักยภาพของตนเองและองค์กรให้พร้อมท้ังด้านโครงสร้างขององค์กรสู่ความเป็นเลิศ ประเมินศักยภาพ
สรา้ งสรรค์คนและกระบวนการทางานอยา่ งต่อเนอ่ื งทาลายกาแพงกนั้ การทางานสร้างสรรค์ มีภาวะผู้นาท่ีมุ่งสู่ความ
เป็นเลศิ รวมทั้งพัฒนาเทคโนโลยใี ห้ทนั สมยั องค์กรจึงจะมลี ักษณะมุ่งสู่ความเป็นเลิศเพ่ือความอยู่รอดและก้าวหน้า
ขององค์ ผู้บริหารยุคใหม่จะต้องเป็นผู้บริหารที่มุ่งทางานเชิงรุกทันสมัย และจัดการงานอย่างเป็นระบบและมีการ
วางยุทธศาสตร์และกลยุทธ์ไว้อย่างชัดเจนทุกขั้นตอน กล่าวคือผู้บริหารจะต้องมีความชานาญและทักษะในการ
วเิ คราะหต์ รวจสอบสภาพการณ์เปลย่ี นแปลงที่เกิดขึ้นมาก่อให้เกิดประโยชน์กับองค์กรและหน่วยงาน ในขณะเดี่ยว
กันจะต้องมีความสามารถในการกาหนดกลยุทธ์ การก้าวย่างที่มุ่งผลสาเร็จและความเป็นเลิศในอนาคตรวมท้ัง
มีความชานาญท่ีจะนากลยุทธ์ท่ีกาหนดข้ึนไปปฏิบัติให้เกิดผลอย่างเป็นรูปธรรม จึงจะทาให้องค์กรท่ีรับผิดชอบ
เอาชนะคแู่ ขง่ ได้ (ชนภทั ร รตั นพันธ์ , 2562 )

แผนยทุ ธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561 – 2580) ไดก้ าหนดวสิ ัยทศั นใ์ นการพัฒนาประเทศ ดังนี้
“ประเทศไทยมีความม่ันคง มั่งค่ัง ยั่งยืน เป็นประเทศท่ีพัฒนาแล้วด้วยการพัฒนาตามหลั กปรัชญาเศรษฐกิจ
พอเพยี ง” และไดก้ าหนดยุทธศาสตร์ในการพฒั นาประเทศตามวิสัยทัศน์ 6 ยุทธศาสตร์ คือ 1) ยุทธศาสตร์ชาติด้าน
ความมั่นคง 2) ยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน 3) ยุทธศาสตร์ชาติด้านการพัฒนาและ
เสรมิ สรา้ งศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ 4) ยทุ ธศาสตรช์ าติด้านการสรา้ งโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม
5) ยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างการเติบโตบนคุณภาพชีวิตท่ีเป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อม และ 6) ยุทธศาสตร์ชาติด้าน
การปรับสมดลุ และพัฒนาระบบการบรหิ ารจดั การภาครฐั (สานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พื้นฐาน. 2563)

กระทรวงศึกษาธิการโดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ได้แถลงต่อสาธารณะ เมื่อวันท่ี
29 พฤษภาคม 2563 ณ คุรุสภากระทรวงศึกษาธิการ เก่ียวกับยุทธศาสตร์การศึกษายกกาลังสอง ( Thailand
Eco-System: TE2) ประกอบดว้ ยสว่ นสาคัญ 3 ส่วน คอื ระบบการศกึ ษา กลไกการขับเคลื่อน และอุปสงค์ อุปทาน
จะช่วยให้ระบบการศึกษาไทยมีความคล่องตัว และสามารถปรับตัวได้ทันกับบริบทในศตวรรษที่ 21 ของประเทศ

2

เพื่อตอบโจทย์อาชีพอุตสาหกรรม และธุรกิจ นาไปสู่โมเดลการศึกษายกกาลังสอง ( Thailand Education
Eco-System Model) ประกอบด้วย 1) HCEC (Human Capital Excellence Center) หรอื ศนู ยพ์ ัฒนาศักยภาพ
บุคคลเพ่ือความเป็นเลิศซึ่งเป็นหน่วยพัฒนาทุนมนุษย์ (HR) ของประเทศ เพื่อตอบโจทย์อาชีพ อุตสาหกรรม และ
ธุรกิจ 2) DEEP(Digital Education Excellence Platform) หรือ แพลตฟอร์มด้านการศึกษาเพ่ือความเป็นเลิศ
เป็นหนว่ ยบริหารจดั การองคค์ วามรู้ (KM) ของประเทศ เพื่อตอบโจทย์การเรียนรู้ตลอดชีวิต 3) EIDP (Excellence
Individual Development Plan) หรือ แผนพัฒนารายบุคคลเพือ่ ความเป็นเลศิ ซง่ึ เป็นต้นแบบการพฒั นาศกั ยภาพ
บคุ คล (Human Potential: HP) เพ่อื ตอบโจทย์เสน้ ทางความสาเร็จของชีวิต ท้ังนี้กระทรวงศึกษาธิการให้โรงเรียน
พิจารณาพฒั นาตามบรบิ ทและศกั ยภาพของแตล่ ะแห่งไปสคู่ วามเป็นเลศิ ในแบบฉบับของตนเอง ไม่ว่าจะมีความเป็น
เลศิ ดา้ นวิชาการ ดา้ นภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ินและวสิ าหกจิ ชุมชน

ดังนั้น ความเป็นเลิศของสถานศึกษาเป็นการพัฒนาด้านคุณภาพเพื่อให้ได้มาตรฐานตามเกณฑ์การจัด
การศึกษาของระบบสากล เช่น ประเทศสหรัฐอเมริกาได้นาเกณฑ์การจัดการศึกษาตามรางวัลคุณภาพแห่งชาติ
(Malcolm Bald ridge National Quality Award : MBNQA) เปน็ แบบอย่างในการพัฒนาสถานศึกษาในประเทศ
สหรัฐอเมริกา ต่อมาประเทศพัฒนาแล้วท่ัวโลกได้นาแนวคิดดังกล่าวมาใช้จนเกิดผลสาเร็จ เช่น สิงคโปร์ ญ่ีปุ่น
ออสเตรเลีย ฮ่องกง สว่ นประเทศไทยไดน้ ามาปรับใช้ในการศึกษาเช่นเดยี วกนั เรียกวา่ เกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติ
ประเทศไทย (Thailand Quality Award : TQA) โดยสานักงานรางวัลคุณภาพแห่งชาติ ภายใต้การบริหารจัดการ
ของสถาบนั เพม่ิ ผลผลิตแหง่ ชาติ นาเกณฑร์ างวลั คณุ ภาพแห่งชาติ ไปพัฒนาศกั ยภาพระบบการบรหิ ารจัดการองค์กร
ให้สคู่ วามเปน็ เลศิ ( ภาวินทร์ ณ พทั ลุง, 2560 )

แนวคิดการบรหิ ารสู่ความเปน็ เลิศ มุง่ หวังให้สถานศึกษามีความเปน็ เลิศทง้ั ด้านวิชาการและด้านการบริหาร
จัดการ ซ่ึงการศึกษาไทยพยายามส่งเสริมสถานศึกษาสู่ความเป็นเลิศผ่านโครงการต่าง ๆ เช่น โครงการโรงเรียน
รางวัลพระราชทาน โครงการโรงเรียนดีประจาตาบล ที่ได้พัฒนาจากโปรแกรมการดาเนินงานท่ีเป็นเลิศบัลดริจ
( Baldrige Performance Excellence Program) ของสถาบันมาตรฐานและเทคโนโลยีแห่งชาติสหรัฐอเมริกา
( National Institute of Standards and Technology) ประกอบด้วยเกณฑ์คุณภาพ 7 องค์ประกอบ ได้แก่
การนาองค์การ (Leadership) การวางแผนกลยุทธ์ (Strategy) ลูกค้า (Customers) การวัด การวิเคราะห์ และ
การจัดการความรู้ (Measurement, analysis, and knowledge management)บุคลากร (Workforce)
การปฏิบัติงาน (Operations) และผลลัพธ์ (Results) ( Baldrige Performance Excellence Program. , 2017)

3

เคร่ืองมือการบริหารจัดการสถานศกึ ษาสมัยใหม่ Thailand Quality Award ( TQA )

Thailand Quality Award รางวลั คุณภาพแหง่ ชาติ TQA
ความเป็นมา

รางวัลคุณภาพแห่งชาติ (Thailand Quality Award – TQA) เริ่มต้นต้ังแต่มีการลงนามในบันทึกความ
เข้าใจระหว่างสถาบันเพ่ิมผลผลิตแห่งชาติและสานักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ เม่ือวันที่
5 กันยายน 2539 เพื่อศึกษาแนวทางการจัดตั้งรางวัลคุณภาพแห่งชาติข้ึนในประเทศไทย และด้วยตระหนักถึง
ความสาคัญของรางวัลนี้ สานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติจึงได้บรรจุรางวัลคุณภาพ
แห่งชาติไว้ในแผนยุทธศาสตร์การเพิ่มผลผลิตของประเทศ ซึ่งเป็นส่วนหน่ึงของแผนพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคม
แหง่ ชาติ ฉบับที่ 9 โดยมีสถาบันเพ่ิมผลผลิตแห่งชาติเป็นหน่วยงานหลักในการประสานความร่วมมือกับหน่วยงาน
ต่างๆ ทง้ั ภาครฐั และเอกชน เพื่อเผยแพร่ สนับสนุน และผลักดันให้องค์กรต่างๆ ท้ังภาคการผลิตและการบริการนา
เกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติไปพัฒนาขีดความสามารถด้านการบริหารจัดการ องค์กรที่มีวิธีปฏิบัติและผลการ
ดาเนินการในระดับมาตรฐานโลกจะได้รับการประกาศเกียรติคุณด้วยรางวัลคุณภาพแห่งชาติ และองค์กรท่ีได้รับ
รางวัลจะนาเสนอวิธีปฏิบัติท่ีนาองค์กรของตนไปสู่ความสาเร็จเพื่อเป็นแบบอย่างให้องค์กรอ่ืนๆ นาไปประยุกต์
เพือ่ ใหป้ ระสบผลสาเร็จเช่นเดียวกัน ซึ่งเมือ่ มกี ารขยายการดาเนินงานไปอย่างกว้างขวางย่อมจะส่งผลต่อการพัฒนา
ขีดความสามารถในการแข่งขนั ของประเทศใหส้ ามารถแข่งขนั ในตลาดการคา้ โลกได้

รางวัลคุณภาพแห่งชาติ ถือเป็นรางวัลระดับโลก (World Class) เนื่องจากมีพ้ืนฐานทางด้านเทคนิคและ
กระบวนการตัดสินรางวัลเช่นเดียวกับรางวัลคุณภาพแห่งชาติของประเทศสหรัฐอเมริกา หรือ The Malcolm
Baldrige National Quality Award (MBNQA) ซึ่งเป็นต้นแบบรางวัลคุณภาพแห่งชาติท่ีประเทศต่างๆ หลาย
ประเทศทั่วโลกนาไปประยุกต์ เชน่ ประเทศญ่ปี ุ่น ออสเตรเลยี สิงคโปร์ และฟิลิปปินส์ เปน็ ตน้

4

ตราสัญลักษณ์

สญั ลกั ษณ์
ชอ่ ฟ้าสที องอรา่ มลอยเดน่ ในหว้ งจกั รวาล เคยี งขา้ งด้วยดาวฤกษด์ วงใหญ่ ส่องประกายระยบิ ระยบั
อยใู่ นกรอบรปู ชอ่ งหน้าตา่ งทรงไทย

ความหมาย
รางวลั คุณภาพแหง่ ชาตเิ ปน็ รางวัลอันทรงเกยี รตทิ พ่ี ึงปรารถนาของทุกหน่วยงาน เพราะเปน็ เครอื่ งหมายแห่งความ
เป็นเลิศในการบรหิ ารจัดการทุกด้าน ตลอดจน ผลประกอบการทดี่ ี เทียบเทา่ องค์กรทยี่ อมรบั กันวา่ มีคุณภาพสงู สุด
ในโลก

องค์ประกอบ

ดาวฤกษ์ สอื่ ใหเ้ ห็นถึงจดุ สูงสุดแห่งความสาเร็จ ความรุ่งโรจน์ และการเปน็ ทย่ี อมรับทั่วไป
อันเปน็ สงิ่ พึงปรารถนา ของทกุ องค์กร

ชอ่ ฟ้าสีทอง สอ่ื ใหเ้ ห็นถงึ ความเปน็ เลิศและความมุ่งมนั่ ท่ีจะพัฒนา มาตรฐานคุณภาพใหด้ ยี ่ิงข้ึนอย่างไม่หยุดยง้ั
ช่องหน้าตา่ งทรงไทย สอื่ ถงึ วสิ ัยทัศน์ การมองการณไ์ กลสู่ความสาเร็จ

เจตนารมณ์ ของ "รางวลั คณุ ภาพแหง่ ชาติ"
รางวัลคณุ ภาพแห่งชาติ เปน็ รางวัลอันทรงเกยี รติ ซึง่ ได้รับการยอมรับอย่างกวา้ งขวาง เปน็ เครอื่ งหมาย
แสดงถงึ ความเป็นเลิศในการบริหารจัดการขององคก์ ร ทที่ ดั เทยี มระดบั มาตรฐานโลก

เจตนารมณ์
1. เพือ่ สนบั สนุนการนาแนวทางรางวัลคณุ ภาพแห่งชาติไปใชใ้ นการปรับปรุงความสามารถในการแขง่ ขนั
2. เพื่อประกาศเกยี รตคิ ุณให้แก่องค์กรทปี่ ระสบผลสาเร็จในระดบั มาตรฐานโลก
3. เพ่ือกระตุ้นใหม้ กี ารเรยี นรแู้ ละแลกเปลยี่ นวธิ ปี ฏิบตั ิที่เปน็ เลศิ
4. เพอ่ื แสดงให้นานาชาตเิ หน็ ถึงความมงุ่ ม่นั ในการยกระดบั มาตรฐานความเปน็ เลิศในการบริหารจัดการ

5

ประโยชน์ TQA ตอ่ องค์กร
องค์กรภาครฐั ภาคเอกชน ทุกประเภท ทุกขนาด ทน่ี าเกณฑเ์ พื่อการดาเนนิ การทีเ่ ปน็ เลศิ ซง่ึ เป็น กรอบ

การประเมนิ คุณภาพระดบั มาตรฐานโลกไปเปรียบเทยี บกับระบบการบริหารจัดการของตน จะไดร้ บั ประโยชน์ในทกุ
ขั้นตอน

เริม่ จากการประเมนิ ตนเอง ผบู้ รหิ ารจะทราบถึงสภาพทแ่ี ทจ้ รงิ ว่า ระบบการบรหิ ารจัดการของตน
ยงั ขาดตกบกพร่องในเรอ่ื งใด จึงสามารถกาหนดวิธีการและเปา้ หมายทช่ี ัดเจนในการจดั ทาแผนปฏบิ ัติการ
และเมื่อองคก์ รปฏบิ ัติตามแผนจนบรรลเุ ปา้ หมายทว่ี างไว้ มีความพรอ้ ม และตดั สนิ ใจสมัครรับรางวัล องคก์ ร
จะได้รบั การตรวจประเมินดว้ ยกระบวนการที่มปี ระสทิ ธผิ ล โดยผู้ทรงคณุ วุฒจิ ากหลากหลายสาขาอาชีพ
ทีไ่ ดร้ ับการฝกึ อบรมเพื่อเป็นผตู้ รวจประเมินโดยเฉพาะ และไมว่ า่ องค์กรจะผา่ นเกณฑ์รบั รางวลั หรอื ไมก่ ็ตาม
องค์กรจะได้รับรายงานปอ้ นกลับซึ่งระบุจุดแข็งและจดุ ท่ีควรปรบั ปรงุ ซ่ึงนบั เปน็ ประโยชน์ตอ่ การนาไปวางแผน
ปรับปรงุ องคก์ รใหส้ มบรู ณม์ ากขึน้ ตอ่ ไป

องค์กรท่ีได้รบั รางวลั จะเปน็ ท่ยี อมรบั จกองคก์ รต่าง ( ท้งั ภายในประเทศและต่างประเทศ และมีสิทธิ์
ใชต้ ราสญั ลกั ษณ์รางวลั คุณภาพแหง่ ชาติ ซ่งึ สื่อถึงความเป็นเลิศในระบบการบริหารจัดการ ในการโฆษณา
ประชาสมั พันธ์องคก์ ร รวมทงั้ มีโอกาสสง่ เสรมิ และสนบั สนุนการพัฒนาขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศ
โดยการนาเสนอวิธปี ฏบิ ตั ิท่ีนาไปสู่ความสาเร็จ และเปดิ โอกาสให้มกี ารเข้าเย่ยี มชมสถานประกอบการเพือ่ เปน็
แบบอยา่ งใหแ้ ก่องคก์ รอนื่ ๆ นาไปประยุกต์ เพอ่ื ใหป้ ระสบผลสาเร็จเช่นเดยี วกนั

ผังการบรหิ ารงาน

6

คณะกรรมการรางวัลคณุ ภาพแหง่ ชาติในประเทศไทย

7

คณะกรรมการรางวลั คุณภาพแห่งชาตใิ นประเทศไทย (ตอ่ )

8

คณะกรรมการรางวลั คุณภาพแห่งชาติในประเทศไทย (ต่อ)
คณะกรรมการรางวลั คุณภาพแห่งชาติในประเทศไทย

รางวลั คณุ ภาพแห่งชาตขิ องนานาประเทศ

เกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติเปน็ รางวัลบริหารจัดการท่ยี อมรบั จากนานาประเทศมากกวา่ 70 ประเทศทั่วโลก

North America South America

1. Malcolm Baldrige National Quality Award 1. Argentine National Quality Award

2. Canada Awards for Excellence 2. Ecuador National Quality Award

3. Mexican Quality Award 3. National Quality Award of Brazil

Asia 4. Peru National Quality Award
1. Colombia National Quality Award
5. Premio Nacional La Caldad
2. Dubai International Award for Best Practices
6. Uruguayan National Quality Award
3. HKMA Quality Award
Africa
4. Israel National Industrial Quality Award
1. The South African Performance
5. Japan Quality Award
Excellence Award
6. Philippines National Quality Award
Australia
7. Prime Minister Quality Award
1. Australian Business Excellence Award
8. Quality Awards of the Government of the Russian Fed2e.raFtijiioQnuality Awards
9. Rajiv Gandhi National quality Awards
3. New Zealand Quality Award Program
10. Singapore Quality Award

11. Sri Lanka National Quality Award

12. Taiwan National Quality Award

13. Thailand Quality Award

14. Turkish Standard Institution

15. Vietnam Quality Award

9

Europe
1. Austrian Quality Award
2. Belgian Quality Award
3. Czech Republic National Quality Award
4. Danish Quality Prize
5. European Quality Awards
6. Finnish Quality Award
7. French Quality Award
8. German National Quality Award
9. Hungarian Quality Development Center Award
10. Irish Quality Award
11. Italian Quality Award
12. Latvian Quality Award
13. London Chamber of Commerce Business
14. Netherlands National Quality Award
15. Northern Ireland Quality Awards
16. Norwegian Quality Prize
17. Polish Quality Award
18. Portuguese Quality Award
19. Scottish Quality Award
20. Spanish Quality Award
21. Swedish Quality Award
22. Swiss Quality Award
23. The Q-Mark Irish National Quality Award and Irish Business Excellence Award
24. The Wales Quality Award
25. UK Quality Award for Business Excellence

10

เกณฑร์ างวลั คุณภาพแห่งชาติ ปี 2563-2564

กรอบการบรหิ ารจดั การตามเกณฑ์รางวลั คุณภาพแห่งชาติ
เกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติ เอื้อให้องค์กรบรรลุเป้าประสงค์ ปรับปรุงผลลัพธ์ และเพิ่มขีดความสามารถในการ
แข่งขัน เพื่อสามารถแข่งขันกับองค์กรในระดับนานาชาติ องค์กรมากมายใช้เกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติ
เพือ่ ปรบั ปรุงและให้ได้มาซ่ึงผลลัพธ์ท่ียั่งยืน องค์กรที่ได้รับรางวัลคุณภาพแห่งชาติ ได้รับการยอมรับว่าเป็นองค์กร
ตน้ แบบระดับประเทศ องค์กรเหลา่ น้ี ไดแ้ ลกเปล่ียนเรยี นรู้วธิ ปี ฏิบัติที่เป็นเลิศกับองค์กรต่าง ๆ และเป็นแรงบันดาล
ใจให้องค์กรอืน่ ๆ ปรับปรงุ การปฏบิ ตั ิการและผลลพั ธข์ องตนเอง ซ่งึ ส่งผลดีต่อการเติบโตทางเศรษฐกจิ
ของประเทศไทย

เกณฑร์ างวลั คุณภาพแห่งชาติ ช่วยองค์กรอยา่ งไร
ไมว่ า่ จะเปน็ องคก์ รท่ีตัง้ ขึน้ ใหม่ กาลังเตบิ โต หรือดาเนินธุรกิจมาเป็นเวลาหลายปี ทุกองค์กร ต้องเผชิญกับ

ความทา้ ทายในการปฏิบัตกิ ารประจาวันและในระยะยาว เกณฑ์รางวลั คุณภาพแหง่ ชาติ ยงั คงรักษาจุดแข็งที่ได้ช่วย
เอ้อื ให้องค์กรต่าง ๆ ประสบความสาเร็จมาจนถึงทุกวันน้ี เกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติ ช่วยให้องค์กรค้นพบและ
ใช้ประโยชน์จากจุดแข็ง และเตรยี มพร้อมรับมือกบั ความทา้ ทายทเี่ ผชิญ
เกณฑ์ช่วยใหอ้ งค์กรสามารถตอบสนองตอ่ ประเดน็ ทมี่ ีความสาคัญต่อองคก์ ร ดงั น้ี
ㆍ ทาความเข้าใจถงึ ประเด็นท่ีตอ้ งแข่งขันและประสบความสาเรจ็ ในระยะยาวในสภาพแวดลอ้ ม

การดาเนนิ การขององค์กร.
ㆍ ทาให้ผู้นา ผจู้ ดั การ และบคุ ลากรทง้ั หมดมองเหน็ ภาพเดยี วกันทาให้มน่ั ใจว่าบุคลากรขององค์กรเข้าใจและ

สามารถมีสว่ นร่วมในการขับเคลอ่ื นองค์กรไปสคู่ วามสาเร็จ.
ㆍ ทาความเข้าใจ และตอบสนอง หรือทาไดเ้ หนือกว่าความต้องการและความคาดหวังของลกู ค้า
ㆍ ทาใหม้ นั่ ใจวา่ การปฏิบัติการขององคก์ รมีประสทิ ธิภาพ และนาไปสคู่ วามสาเรจ็ ในระยะสนั้ และระยะยาว

ดงั น้นั องคก์ รจะสามารถอยูใ่ นตาแหนง่ ทีท่ าใหอ้ งคก์ รใหป้ ระสบความสาเร็จและบรรลพุ นั ธกิจ ไดด้ ียง่ิ ขึน้
จากความชัดเจนและความสอดคลอ้ งไปในแนวทางเดียวกันท้ังองค์กร ในคณะผนู้ าองคก์ ร บุคลากร ลูกคา้ และ
พันธมติ รท่ีสาคัญ

เกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติ ทางานอยา่ งไร
เจตจานงของเกณฑร์ างวัลคณุ ภาพแหง่ ชาติ คือ การชว่ ยองคก์ ร ไมว่ ่าขนาดใด หรอื อยูใ่ นธรุ กจิ ใด
ตอบคาถามที่ท้าทาย 3 ข้อ ดังนี้
1) องค์กรดาเนนิ การได้ดีอย่างที่ต้องเป็นหรอื ไม่.
2) องค์กรรไู้ ดอ้ ย่างไร.
3) องค์กรควรปรบั ปรุงหรือเปลีย่ นแปลงอะไร ด้วยวธิ ีการอยา่ งไร.

11

เกณฑ์ชว่ ยให้องค์กรบริหารจัดการองคป์ ระกอบท้งั หมดขององค์กรใหเ้ ป็นหนงึ่ เดียว เพ่อื ให้บรรลุพนั ธกิจ
เกิดความสาเรจ็ อยา่ งตอ่ เน่ือง และผลการดาเนินการที่เป็นเลิศ ซึง่ เรยี กวา่ "มมุ มองเชงิ ระบบ"
โครงสร้างและกลไกการบูรณาการของเกณฑ์ ไดแ้ ก่ คา่ นิยมและแนวคิดหลัก เกณฑ์ 7 หมวดทีม่ ี
ความสมั พันธ์เกีย่ วเนอื่ งกัน

ค่านยิ มและแนวคิดหลัก
เกณฑ์รางวัลคุณภาพแหง่ ชาตมิ ีพ้นื ฐานมาจากคา่ นยิ มและแนวคดิ หลัก 11 ประการ ซงึ่ เปน็
ความเช่ือและพฤติกรรมท่พี บว่าฝังลึกอยู่ในหลายองคก์ รที่มผี ลการดาเนนิ การที่เป็นเลศิ

มมุ มองเชงิ ระบบ (Systems perspective)
การนาองคก์ รอย่างมีวสิ ยั ทัศน์ (Visionary leadership)
ความเป็นเลิศที่มงุ่ เน้นลกู ค้า (Customer-focused excellence)
การใหค้ วามสาคญั กบั บคุ ลากร (Valuing people)
การเรียนรรู้ ะดับองคก์ รและความคลอ่ งตัว (Organizational leaning and agility)
การมุ่งเนน้ ความสาเร็จ (Focus on success)
การจดั การเพ่อื นวตั กรรม (Managing for innovation)
การจดั การโดยใช้ข้อมูลจรงิ (Management by fact)
การทาประโยชนใ์ ห้สังคม (Societal contributions)
จรยิ ธรรมและความโปร่งใส (Ethics and transparency)
การสง่ มอบคณุ ค่าและผลลพั ธ์ (Delivering value and results)

เกณฑ์รางวลั คุณภาพแหง่ ชาติ เพื่อผลการดาเนนิ การทเ่ี ป็นเลศิ
คาถามของเกณฑค์ รอบคลมุ 7 ด้านทส่ี าคัญในการจัดการและการดาเนนิ การขององค์กร
(แบ่งย่อยออกเปน็ กระบวนการ 6 หมวดทีม่ ีความสมั พันธ์เกีย่ วเน่ืองกนั และผลลพั ธ์ 1 หมวด) ไดแ้ ก่
1. การนาองค์กร: องค์กรแบ่งปันวิสัยทัศนแ์ ละนาองค์กรอย่างไร. และองคก์ รทาให้มัน่ ใจถึง

การกากับดแู ลองค์กรที่ดีอยา่ งไร
2. กลยทุ ธ์: องคก์ รเตรียมความพร้อมสาหรับอนาคตอยา่ งไร
3. ลูกค้า: องคก์ รรับฟังลูกคา้ สร้างความพงึ พอใจ และสร้างความผูกพันลกู ค้าอยา่ งไร
4. การวดั การวิเคราะห์ และการจดั การความรู้: องคก์ รใช้ข้อมูลและสารสนเทศท่ีเชือ่ ถือได้

เพอ่ื การตดั สินใจอยา่ งไร
5. บคุ ลากร: องคก์ รสร้างความผกู พันและเอ้ืออานาจการตัดสินใจบุคลากรขององค์กรอย่างไร
6. การปฏิบตั กิ าร: องคก์ รมัน่ ใจไดอ้ ยา่ งไรวา่ การปฏิบัตกิ ารท่ีมอบคุณคา่ แก่ลกู ค้า

มปี ระสิทธภิ าพและประสิทธิผล
7. ผลลพั ธ์: องค์กรดาเนินการไดด้ เี พยี งใด

12

การมุง่ เน้นผลลพั ธ์
เกณฑ์รางวลั คุณภาพแห่งชาติ ชนี้ าใหอ้ งค์กรประเมนิ ผลลัพธ์จาก 3 มุมมอง
1. มุมมองภายนอก (ลูกค้าและผู้มสี ว่ นไดส้ ่วนเสยี อ่ืนมององคก์ รอยา่ งไร)
2. มุมมองภายใน (การปฏบิ ัติการขององค์กรมปี ระสิทธภิ าพและประสทิ ธผิ ลอยา่ งไร)
3. มมุ มองอนาคต (องคก์ รเรยี นรู้และเตบิ โตหรือไม่)

การมุ่งเน้นความเกีย่ วเน่ืองกนั
ความเกย่ี วเนอื่ งกนั ระหวา่ งเกณฑ์หมวดตา่ ง ๆ เป็นองคป์ ระกอบท่ีสาคัญของมุมมองเชงิ ระบบใน
เกณฑร์ างวัลคณุ ภาพแห่งชาติ ตัวอยา่ งความเก่ียวเน่ืองกนั เช่น
1. ความเกีย่ วเน่อื งกันระหวา่ งกระบวนการและผลลัพธท์ เี่ กดิ ขึ้น
2. ความจาเป็นของข้อมูลในกระบวนการวางแผนเชงิ กลยทุ ธแ์ ละในการปรับปรุงการปฏบิ ัตกิ าร
3. ความเกี่ยวเนอ่ื งกนั ระหว่างการวางแผนบคุ ลากรกับการวางแผนเชงิ กลยทุ ธ์
4. ความจาเป็นต้องมขี อ้ มูลความรู้เกีย่ วกบั ลกู คา้ และลาดในการสรา้ งกลยุทธแ์ ละแผนปฏิบัตกิ าร
5. ความเกยี่ วเนอ่ื งกันระหว่างแผนปฏบิ ัติการและการเปล่ียนแปลงท่ีจาเป็นในระบบงานขององค์กร

แนวทางการให้คะแนน
สาหรับเกณฑ์รางวลั คุณภาพแหง่ ชาติ เพียงแคร่ ะบวุ า่ เป็นกระบวนการหรือผลลพั ธน์ นั้ ไมเ่ พยี งพอ

ต่อการพัฒนาองค์กร องคก์ รสามารถประเมนิ ระดับพัฒนาการของกระบวนการ (หมวด 1-6) ใน 4 มติ ิ
และผลลพั ธ์ (หมวด 7) ใน 4 มติ ิ
กระบวนการ หมายถึง วธิ ีการตา่ ง ๆ ทอี่ งค์กรใช้เพ่อื ทาใหง้ านสาเรจ็ . เกณฑร์ างวลั คุณภาพ
แหง่ ชาตชิ ว่ ยใหอ้ งคก์ รตรวจประเมินและปรบั ปรุงกระบวนการ ใน 4 มิติ ดงั นี้
1. แนวทาง : องคก์ รมวี ธิ ีการอย่างไรในการทาให้งานขององคก์ รประสบความสาเรจ็
ความเปน็ ระบบและประสิทธิผลของแนวทางทสี่ าคัญขององค์กรเป็นอยา่ งไร
2. การถ่ายทอดสกู่ ารปฏบิ ัติ : องค์กรนาแนวทางทสี่ าคญั ไปใชอ้ ย่างคงเสน้ คงวาในสว่ นงานทเี่ ก่ยี วขอ้ งอยา่ งไร
3. การเรียนรู้ : องคก์ รประเมนิ และปรับปรุงแนวทางทสี่ าคัญขององค์กรได้ดเี พียงไร การปรับปรุงตา่ ง ๆ มกี าร
แบ่งปันภายในองค์กรไดด้ เี พียงไร. องค์ความรู้ใหม่ ๆ ไดน้ าไปสู่การสร้างนวัตกรรมหรอื ไม่
4. การบรู ณาการ : แนวทางตา่ ง ๆ ขององค์กรสอดคล้องกับความจาเป็นขององคก์ รท้งั ในปัจจบุ นั และอนาคต
อยา่ งไร.

กระบวนการและการปฏิบัติการทัว่ ทงั้ องคก์ รประสานสอดคลอ้ งกนั ได้ดเี พียงใดเพ่ือให้บรรลุเป้าประสงค์ระดับองคก์ ร
ทสี่ าคญั
เกณฑร์ างวัลคุณภาพแหง่ ชาติช่วยให้องคก์ รประเมินผลลัพธ์ ใน 4 มติ ิ ดงั นี้
1. ระดับ : ระดับผลการดาเนนิ การปจั จุบนั ตามตัววัดท่ีเหมาะสมเป็นอย่างไร.
2. แนวโนม้ : ผลลพั ธม์ กี ารเปล่ยี นแปลงดขี ึน้ หรอื เหมือนเดมิ หรอื แย่ลงกวา่ เดิม.

13

3. การเปรยี บเทยี บ : ผลการดาเนินการขององคก์ รเทยี บกับองคก์ รอืน่ ทเี่ หมาะสมเป็นอย่างไร
เช่น เทยี บกบั ค่แู ขง่ หรือระดบั เทียบเคียง หรอื ผนู้ าในธรุ กิจ.

4. การบรู ณาการ : องค์กรติดตามดูผลลัพธท์ ีส่ าคัญกบั องค์กรหรอื ไม่
องค์กรใช้ผลลพั ธน์ ้นั เพ่อื การตัดสินใจหรือไม่
ในขณะท่ีองค์กรตอบคาถามตามเกณฑ์และประเมนิ ผลการตอบของตนเองกบั แนวทางการให้

คะแนน องคก์ รจะสามารถระบจุ ดุ แข็งและโอกาสในการปรับปรุง ทง้ั ภายในเกณฑ์แตล่ ะหมวดและ
ระหว่างหมวด. เมอ่ื องค์กรใชเ้ กณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติเพ่อื บรหิ ารจัดการผลการดาเนนิ การองค์กร จะเกิดการ
ทางานประสานกันระหว่างกระบวนการที่สาคญั และข้อมลู ป้อนกลับระหวา่ ง กระบวนการกับผลลพั ธ์ ซึ่งจะนาไปสู่
วงจรการปรับปรงุ . และเมอ่ื ใชเ้ กณฑ์นี้อย่างตอ่ เนื่อง องคก์ รจะได้เรยี นรูเ้ กย่ี วกับองคก์ รมากข้นึ และจะสามารถระบุ
วิธีทดี่ ที ส่ี ุดในการสร้างจดุ แข็ง ปิดชอ่ งวา่ งและสร้างนวตั กรรม
เกณฑ์คะแนน

เกณฑร์ างวลั คุณภาพแห่งชาติ เหมาะสมกับทกุ องค์กร
เกณฑ์รางวลั คณุ ภาพแห่งชาตสิ ามารถปรับใชไ้ ด้ตามความจาเปน็ ขององค์กร เกณฑไ์ ม่ได้กาหนด

ว่าองค์กรควรจัดโครงสร้างหรือการปฏบิ ัตกิ ารอย่างไร องค์กรจะอธบิ ายว่าอะไรเปน็ สิง่ สาคญั ตอ่ องค์กร เกณฑ์
กระตุ้นใหอ้ งคก์ รใชแ้ นวทางทีส่ รา้ งสรรค์ ปรับใชไ้ ด้ มนี วัตกรรมและยดื หยุน่ และกระต้นุ ใหอ้ งค์กรเลอื กใช้เครอื่ งมือ
ที่เหมาะสมทส่ี ุดกบั องค์กร (เช่น Lean, Six Sigma. ISO, Balanced Scorecard, Plan-Do-Check-Act (PDCA)
และเลอื กใช้เครือ่ งมอื ทม่ี ปี ระสิทธิผลมากทสี่ ุดเพอื่ ขับเคล่ือนการปรบั ปรุงและมผี ลการดาเนนิ การทีด่ ีอย่างย่งั ยนื

14

บทบาทของเกณฑร์ างวัลคุณภาพแหง่ ชาติ
เกณฑร์ างวัลคณุ ภาพแหง่ ชาติ มีบทบาทในการสร้างเสริมความสามารถในการแขง่ ขัน 3 ประการ คือ
1) ช่วยปรับปรงุ กระบวนการ ขีดความสามารถ และผลลัพธ์
2) ชว่ ยกระตนุ้ การสอื่ สารและแลกเปลี่ยนเรยี นรวู้ ธิ กี ารปฏบิ ตั ทิ ่ีเป็นเลศิ ระหว่างองคก์ รต่าง ๆ

ผ่านงาน TQA Winner Conference และการเยย่ี มชมกจิ การองค์กรท่ีไดร้ บั รางวัล
3) เป็นเคร่อื งมือท่ีนามาใช้ในการทาความเข้าใจและใช้ในการบรหิ ารจัดการผลการดาเนินการ
ขององคก์ ร ช้ีนาความคิดในเชิงกลยทุ ธแ์ ละสร้างโอกาสในการเรยี นรู้
ในประเทศไทย มีการใช้เกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติเพ่ือช่วยใหอ้ งค์กรปรับปรุงขีดความสามารถในการแขง่ ขนั และ
ผลลพั ธ์ผ่านระบบการพัฒนาและประเมนิ องค์กรต่าง ๆ ไดแ้ ก่ ระบบการรบั รองมาตรฐานโรงพยาบาล (Hospital
Accreditation : HA) ระบบการประเมนิ คณุ ภาพรัฐวสิ าหกิจ (State Enterprise Performance Appraisal :
SEPA) ระบบคณุ ภาพการบรหิ ารจดั การภาครัฐ (Public Sector Management Quality Award: PMQA) เกณฑ์
คุณภาพการศึกษาเพ่ือผลการดาเนินงานท่ีเปน็ เลศิ (Education Criteria for Performance Excellence: EdPEx)
และเกณฑ์รางวลั คณุ ภาพแหง่ สานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน (OBECGA)

เกณฑ์รางวัลคุณภาพแหง่ ชาติของประเทศไทย
เกณฑร์ างวัลคณุ ภาพแห่งชาติ มีเน้ือหาของขอ้ กาหนดและการประเมินที่เทยี บเคยี งได้กบั รางวลั คณุ ภาพ

แห่งชาตติ า่ ง ๆ ทว่ั โลก เป็นทย่ี อมรบั ว่าเปน็ กรอบการบรหิ ารจดั การเพอื่ นาองค์กรไปสคู่ วามเปน็ เลศิ . การใช้เกณฑ์
ดังกลา่ วจะชว่ ยใหอ้ งคก์ รต่าง ๆ ในประเทศไทยมุ่งมั่นพฒั นาตนเองอยา่ งไมห่ ยุดยัง้ เพ่อื ประโยชนข์ องลกู คา้ บุคลากร
ผมู้ สี ่วนไดส้ ว่ นเสีย สงั คม ประเทศชาติ และองคก์ ร

วธิ กี ารใช้เกณฑร์ างวลั คณุ ภาพแห่งชาติ
ทกุ องคก์ ร ไม่วา่ จะเป็นองค์กรขนาดใหญห่ รอื ขนาดเล็ก สามารถใช้เกณฑร์ างวัลคณุ ภาพแห่งชาติ
เพ่อื ปรับปรงุ องคก์ รได.้ เกณฑ์รางวัลคณุ ภาพแห่งชาติจะช่วยให้องคก์ รตดั สินใจได้วา่ จะเร่ิมต้นที่ใด
ก. หากองค์กรเพ่งิ เรม่ิ ต้นเรียนร้เู กณฑร์ างวัลคุณภาพแห่งชาติ
วิธีการเหล่าน้ี จะเป็นประโยชน์สาหรับองคก์ รที่เร่ิมต้นใช้เกณฑร์ างวัลคุณภาพแหง่ ชาตเิ พื่อปรับปรงุ องคก์ ร
1) อ่านโครงรา่ งองค์กร อภปิ รายเพ่อื หาคาตอบให้คาถามเหล่านกี้ บั คณะผบู้ ริหาร
ระดับสงู อาจถอื เป็นการตรวจประเมนิ ตนเองครั้งแรกขององคก์ ร.
2) ศกึ ษาคา่ นยิ มและแนวคดิ หลกั 11 ประการ เทียบเคียงองคก์ รของทา่ นกับคา่ นยิ ม
เหลา่ นี้ วา่ มีประเดน็ อะไรบา้ งท่ีองคก์ รของทา่ นควรปรบั ปรงุ
3) ตอบคาถามตาม 17 หวั ข้อของเกณฑ์รางวลั คุณภาพแหง่ ชาติ เพื่อทาความเข้าใจพนื้ ฐาน
เกีย่ วกับเกณฑ์และผลการดาเนินการขององคก์ ร
4) อา่ นกรอบภาพรวมของระบบบริหารจดั การผลการดาเนนิ การโดยอา่ นหวั ข้อหลกั ต่าง ๆ ใน
แตล่ ะหัวข้อคาถาม องค์กรพจิ ารณาถึงประเด็นเหล่านี้
ในการวางระบบการนาองคก์ รและการวดั ผลการดาเนนิ การหรอื ไม่

15

5) ใชเ้ กณฑ์รางวลั คุณภาพแหง่ ชาติและเนื้อหาคาอธิบาย เพ่ือเปน็ แหลง่ ข้อมูลในการปรบั ปรงุ
ผลการดาเนนิ การขององคก์ ร เกณฑ์และคาอธบิ ายอาจชว่ ยใหอ้ งค์กรคิดด้วยวธิ ีทแี่ ตกต่าง หรอื ให้
กรอบการอ้างองิ ใหม่ ๆ
6) เขา้ รว่ มการฝกึ อบรมหรือสัมมนาเก่ยี วกับเกณฑ์รางวัลคณุ ภาพแห่งชาติ เพือ่ เรียนรแู้ นวทาง
ทเี่ ปน็ แบบอยา่ งที่ดจี ากองคก์ รทไ่ี ดร้ บั รางวัล องค์กรเหลา่ นไ้ี ดใ้ ช้เกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติ
เพื่อปรับปรุงผลการดาเนนิ การ สร้างนวัตกรรม และบรรลผุ ลลพั ธม์ าแล้ว
7) สมคั รเป็นผู้ตรวจประเมนิ รางวลั คณุ ภาพแห่งชาติ (รายละเอียดตาม www.tqa.or.th)
ผ้ตู รวจประเมนิ รางวลั คุณภาพแหง่ ชาตจิ ะได้รบั การฝึกอบรมอยา่ งเขม้ ขน้ ได้ประสบการณจ์ ากการ
ตรวจประเมินองคก์ รทสี่ มัครรางวลั และเรียนรู้เพอื่ ประยกุ ต์ใช้เกณฑก์ ับองค์กรของตน
ข. เมือ่ องค์กรพรอ้ มสาหรับการตรวจประเมนิ โดยใชเ้ กณฑร์ างวัลคุณภาพแหง่ ชาติ
การประเมนิ องค์กรโดยใช้เกณฑร์ างวลั คณุ ภาพแห่งชาติ ให้ดาเนินการตามคาแนะนาดังต่อไปน้ี
1) จดั ทาโครงร่างองคก์ รให้สมบูรณ์. ใหค้ ณะผู้บริหารระดบั สูงตอบคาถามในโครงรา่ งองค์กร
หากพบวา่ มีสารสนทศในประเด็นใดทีข่ ดั แยง้ กัน หรือมขี อ้ มูลน้อย หรือไมม่ ีเลย ให้ใชป้ ระเด็นเหล่านี้
ในการลงมือวางแผนเพ่ือใหเ้ กิดการปฏบิ ตั ิ. หลายองค์กรใชโ้ ครงร่างองค์กรเปน็ จุดเรมิ่ ตน้ ในการ
ประเมินตนเองในเบอื้ งตน้
2) ใช้คาถามของเกณฑ์แบบเตม็ รูปแบบเป็นแนวทางในการทาทกุ เรือ่ งทสี่ าคญั เพ่อื นาองคก์ ร
องค์กรอาจค้นพบจุดบอด หรือประเดน็ ที่ควรให้ความสาคัญเพ่ิมเตมิ
3) ทบทวนแนวทางการให้คะแนน แนวทางน้ีจะชว่ ยใหอ้ งค์กรประเมนิ ระดบั พฒั นาการขององคก์ ร
4) ตอบคาถามในหมวดท่ีองคก์ รทราบวา่ จาเป็นต้องปรบั ปรุง. ตอบด้วยตนเองหรอื กบั คณะ
ผู้บริหารระดับสูง จากน้นั ตรวจประเมินจดุ แข็งและโอกาสในการปรับปรงุ และจดั ทาแผนปรับปรุง
อย่างไรกต็ าม วิธีการประเมนิ โดยการเลือกตอบเฉพาะหมวดอยา่ งน้ี อาจทาให้เกิดความจากดั ของ
ประโยชน์ที่พึงจะได้จากมมุ มองเชิงระบบของเกณฑร์ างวลั คุณภาพแหง่ ชาติ
5) ใหค้ ณะผูบ้ รหิ ารระดบั สูงตรวจประเมนิ องคก์ ร. ในการประชมุ ใหค้ ณะผบู้ ริหารระดับสงู
6) ตอบคาถามตามโครงรา่ งองคก์ รและเกณฑท์ ัง้ 7 หมวด เพือ่ ให้ทราบถึงจุดแขง็ และโอกาสในการ
ปรบั ปรุง แล้วจัดทาแผนปรบั ปรงุ องคก์ ร ตรวจประเมินองคก์ รแบบเต็มรปู แบบด้วยตนเอง
จดั ต้ังคณะทางานภายในองค์กรเพ่ือจัด ทาโครงรา่ งองคก์ รและตรวจประเมนิ องคก์ รตามเกณฑท์ ั้ง 7 หมวด
7) สมัครรางวลั คุณภาพแห่งชาต.ิ ศกึ ษาจากคู่มอื สมคั รขอรับรางวลั คณุ ภาพแหง่ ชาติประจาปี
น้ัน ๆ จากเวบ็ ไซต์ www.tqa.or.th. เม่อื องคก์ รพร้อม สามารถสมัครขอรับการประเมนิ ภายใต้
รางวัลคณุ ภาพแหง่ ชาติ ซงึ่ จะได้รับการตรวจประเมนิ โดยคณะผูต้ รวจประเมนิ รางวัลคณุ ภาพแห่งชาติ
จากสานักงานรางวัลคุณภาพแหง่ ชาติอย่างเตม็ รูปแบบ

16

ภาพรวมและโครงสร้างของเกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งชาติเพื่อผลการดาเนนิ การที่เป็นเลศิ
(Criteria for Performance Excellence Overview and Structure)

เกณฑร์ างวัลคุณภาพแหง่ ชาติ เพ่อื ผลการดาเนินการท่ีเป็นเลศิ : มุมมองเชิงระบบ
(Criteria for Performance Excellence Overview: A Systems Perspective)

ระบบการดาเนินการท่ีเป็นเลศิ ประกอบด้วยเกณฑ์ 6 หมวดทอ่ี ยสู่ ว่ นกลางของภาพ ซึ่งระบุกระบวนการ
และผลลพั ธ์ท่อี งค์กรบรรลุ, ผลการดาเนินการที่เป็นเลศิ ตอ้ งอาศัยการนาองคก์ รทเ่ี ขม้ แข็งและแสดงใหเ้ หน็ ผ่าน
ผลลพั ธท์ ี่โดดเด่น คาวา่ "การบูรณาการ" ทก่ี ลางภาพ แสดงให้เหน็ วา่ ทกุ องค์ประกอบของระบบเชื่อมโยงกัน
ลกู ศรแนวนอนท่ีตรงกลาง แสดงการเชือ่ มโยงทีส่ าคัญระหวา่ งกลุ่มการนาองค์กร (หมวด 1. 2และ 3) กับกล่มุ
ผลลัพธ์ (หมวด 5, 6, และ 7 และยงั แสดงถงึ ความสมั พันธโ์ ดยตรงระหวา่ งกลมุ่ การนาองคก์ รและกลุ่มผลลพั ธ์.
ลกู ศรแนวต้ังทก่ี ลางภาพ ช้ไี ปยงั โครงรา่ งองค์กรและพ้นื ฐานของระบบ ซ่ึงให้สารสนเทศและ
ข้อมูลป้อนกลบั สาหรบั กระบวนการทส่ี าคญั และสภาพแวดล้อมขององคก์ ร

17

แนวทางของ TQA คานงึ ถึงความยืดหยนุ่ ในการดาเนนิ การท่ีสอดคล้องและตอ่ เนอ่ื งกนั ขององค์กร
ทั้ง ๗ หมวดดาเนนิ การได้แก่

หมวด ๑ การนาองค์กร : ทมี่ ุ่งเน้นไปถงึ ความเข้าใจของผนู้ าองคก์ รท่มี งุ่ สู่การเป็นเลิศในการบริหารจัดการองคก์ ร
ซ่งึ ตอ้ งเขา้ ใจวสิ ัยทัศนแ์ ละคา่ นยิ มขององค์กร รวมท้ังการสือ่ สารความเข้าใจใหม้ ีการร่วมมอื ของทกุ คนในองคก์ ร
รวมทัง้ การมธี รรมาภิบาลและความรบั ผดิ ชอบต่อสงั คม
หมวด ๒ การวางแผนเชงิ กลยทุ ธ์ : หมายถงึ การจัดทากลยุทธ์เพือ่ การขบั เคลือ่ นองค์กรและกาหนดวัตถปุ ระสงคท์ ่ี
ชัดเจน ตลอดจนการถา่ ยทอดกลยุทธ์น้ันไปสภู่ าคปฏิบตั ิไดอ้ ย่างสอดคลอ้ ง
หมวด ๓ การมุ่งเนน้ ลูกค้าและตลาด : องค์กรต้องมีความเข้าใจเก่ียวกบั ลกู ค้าและความตอ้ งการของลกู คา้ อย่าง
ถ่องแท้ ตอบสนองไดอ้ ย่างพงึ พอใจ และมีความสัมพนั ธท์ ดี่ ี
หมวด ๔ การวัด การวเิ คราะหแ์ ละการจดั การความรู้ : เปน็ กระบวนการวดั ผลการดาเนินงานและทบทวนการ
ดาเนินงาน รวมถงึ การบรหิ ารจดั การสารสนเทศ ความพร้อมใช้และเพยี งพอในการนาเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ใน
องคก์ ร
หมวด ๕ การมุ่งเน้นบุคลากร : บคุ ลากร ถอื เป็นทรพั ยากรสาคัญทีอ่ งคต์ อ้ งรักษาและเพม่ิ คณุ คา่ การพัฒนา
บคุ ลากร จงึ เปน็ หนา้ ทีส่ าคัญทีอ่ งคก์ รต้องม่งุ สรา้ งความผูกพนั ซ่ึงสอดคลอ้ งกับคาขวญั หนงึ่ ทยี่ งั คงยดึ ถือมานาน
“ รู้รัก สามคั คี”
หมวด ๖ การจัดการกระบวนการ : คือความเข้าใจในการจดั การและออกแบบระบบงานเพือ่ ใหเ้ กิดความคลอ่ งตัว
และมปี ระสทิ ธิภาพในการดาเนินการ ตลอดจนต้องมีทบทวนและปรบั ปรุงกระบวนการทางานอย่างตอ่ เนอ่ื งเพือ่ ให้
ยังคงมาตรฐานประสทิ ธภิ าพและประสิทธิผลการดาเนินงานขององค์กร อย่างยงั่ ยนื
หมวด ๗ ผลลพั ธ์ : คอื ผลการดาเนินงานท่เี กิดข้ึนจากการดาเนินงานด้านผลผลิต ดา้ นการมงุ่ เน้นลูกค้า ด้านการเงนิ
และตลาด ด้านการมุ่งเน้นบุคลากร ด้านประสทิ ธิผลกระบวนการ และด้านการนาองคก์ ร

โดยมีค่านยิ มและแนวคดิ หลกั ของTQA คอื การนาองค์กรอย่างมวี ิสัยทศั นค์ วามเป็นเลิศท่ีม่งุ เนน้ ลกู คา้
การเรยี นรู้ระดับองค์กรและระดบั บคุ คลการให้ความสาคัญกับบุคลากรและพนั ธมิตรความคล่องตวั การม่งุ เน้น
อนาคตการจดั การเพ่อื นวัตกรรม การจัดการโดยใช้ข้อมูลจรงิ ความรบั ผิดชอบตอ่ สังคมในวงกวา้ งการมงุ่ เนน้ ที่
ผลลพั ธ์และการสร้างคณุ ค่าและมมุ มองในเชิงระบบ

จากแนวทางการดาเนินการทัง้ ๗ หมวดและค่านิยมและแนวคิดหลกั ของTQA จึงต้องอาศยั องค์ประกอบ
ตา่ งๆเหลา่ น้มี าประยกุ ต์ใช้ใหเ้ หมาะสมกบั ระบบการศกึ ษาแลว้ การประกนั คณุ ภาพการศึกษานัน้ ก็ไมไ่ ด้ยากเพยี งแตม่ ี
การวางแผนท่ีดีมีการจดั การท่ีดีนคี่ อื ปจั จยั ในการนาระบบTQA มาใชแ้ ล้วเกิดผลสาเรจ็ คือ ระบบการบรหิ ารดกี าร
วางแผนมีระบบมีความเขา้ ใจและตอบสนองไดอ้ ย่างพงึ พอใจของผ้เู รยี นผ้ปู กครองชุมชนมีการทบทวนและปรบั ปรงุ
กระบวนการทางานอยา่ งต่อเนื่องผลลพั ธ์องค์กรมคี ณุ ภาพ

18

เครอ่ื งมือการบรหิ ารจดั การสถานศึกษาสมยั ใหม่ Thailand Quality Award ( TQA )
สู่คณุ ภาพทางการศกึ ษา

ในปัจจุบันน้ีองค์กรทุกองค์กรไม่ว่าจะเป็นบริษัทห้างร้านต่างๆท้ังขนาดใหญ่และขนาดเล็กรวมไปถึง
หน่วยงานในภาครัฐบาลและภาคเอกชนทกุ องค์กรลว้ นใหค้ วามสาคญั ตอ่ การบริหารงานในองค์กรของตนเพ่ือให้เกิด
ประโยชน์สูงสุดแกผ่ ้บู ริโภค

TQA เป็นบรรทดั ฐานสาหรบั การประเมินตนเองขององค์กร ถือเป็นแนวทางในการปฏิบัติ เพ่ือช่วยในการ
ปรบั ปรุงวธิ ีการดาเนนิ การขีดความสามารถและผลลัพธข์ ององค์กรกระตุ้นให้มีการสื่อสารและแบ่งปันสารสนเทศวิธี
ปฏิบัติท่ีเป็นเลิศระหว่างองค์กรต่างๆทุกประเภทและเป็นเคร่ืองมือที่สามารถนามาใช้ในการทาความเข้าใจและ
จัดการผลการดาเนินการขององค์กรรวมทั้งใช้เป็นแนวทางในการวางแผนและเพิ่มโอกาสในการเรียนรู้โดยเฉพาะ
อย่างย่ิงในด้านการศึกษาของไทยที่จาเป็นต้องพัฒนาปรับปรุงและจะต้องคิดให้ละเอียดรอบคอบว่าเราจะบริหาร
การศึกษาอย่างไรให้ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจในเรื่องที่เรียนให้มากท่ีสุด ซึ่ง Education Criteria for
Performance Excellence "EdPEx" หรือ"เกณฑ์คุณภาพการศึกษาเพ่ือการดาเนินการที่เป็นเลิศ" เป็นเกณฑ์
ประเมินเหมือนกับ TQA ดังน้ันการค้นหานวัตกรรมนาไปสู่การยกระดับคุณภาพการศึกษา เพ่ือให้เยาวชนไทยมี
การศกึ ษาทีท่ นั ตอ่ โลกในยุคกระแสโลกาภิวัตนท์ ี่มกี ารเปลี่ยนแปลงและการแขง่ ขนั กนั ทุกๆด้านอยู่ ตลอดเวลา เราจึง
จาเป็นต้องหาวธิ ีการ ทจ่ี ะเปน็ หลกั ประกันคุณภาพมารบั รองเร่อื งนใี้ หเ้ ปน็ มาตรฐานเป็นแบบแผนท่ีนาไปใช้ได้จริงใน
การทางานและได้รบั ผลตอบแทนทเ่ี ปน็ เลิศที่สดุ

การนา TQA เกณฑร์ างวลั คณุ ภาพแหง่ ชาตมิ าพัฒนาใช้กบั การประกนั คุณภาพการศกึ ษาน้ันเปน็ อย่างไร
และมผี ลตอ่ คณุ ภาพการศกึ ษาท้งั องค์กรอยา่ งไร

การประกนั คุณภาพการศึกษามีความสาคัญ 3 ประการคือ
1. ทาให้ประชาชนไดร้ ับข้อมลู คณุ ภาพการศึกษาทเ่ี ชือ่ ถอื ได้เกดิ ความเช่ือม่ันและสามารถตัดสนิ ใจเลือกใช้
บรกิ ารทม่ี คี ุณภาพมาตรฐาน
2. ปอ้ งกันการจดั การศกึ ษาท่ไี ม่มีคุณภาพซ่ึงจะเปน็ การคุ้มครองผู้บริโภคและเกดิ ความเสมอภาคในโอกาส
ทจ่ี ะได้รับการบริการการศกึ ษาทีม่ ีคุณภาพ
3. ทาให้ผรู้ บั ผิดชอบในการจัดการศึกษามงุ่ บรหิ ารจัดการสูค่ ุณภาพและมาตรฐานอย่างแท้จริง

การประกนั คณุ ภาพการศกึ ษาเก่ยี วข้องกบั การดาเนินการท่สี าคัญมี 3 ข้นั ตอนดังนี้
1. การควบคมุ คุณภาพ (Quality Control) เปน็ การกาหนดมาตรฐานคณุ ภาพการศึกษาเพื่อให้สถานศกึ ษา

ตลอดจนหนว่ ยงานทีเ่ ก่ียวขอ้ งใช้เปน็ เป้าหมายและเป็นเครอ่ื งมือในการพฒั นาซึ่งหลักปฏิบตั ิทว่ั ไปมาตรฐานจะ
กาหนดโดยองคค์ ณะบุคคลผเู้ ช่ียวชาญ

2.การตรวจสอบคุณภาพ (Quality Audit) เปน็ การตรวจสอบและตดิ ตามผลการดาเนนิ การจัดการศกึ ษา
วา่ เป็นไปตาม มาตรฐานคุณภาพการศกึ ษาที่กาหนดขน้ึ มากน้อยเพียงไร และมีข้นั ตอนการดาเนินการท่ีจะทาให้
เชอ่ื ถอื ไดห้ รือไม่วา่ การจดั การศึกษาจะ เป็นไปอย่างมีคณุ ภาพ

19

3.การประเมินคุณภาพ (Quality Assessment ) เป็นการประเมนิ คุณภาพของสถานศึกษาโดย
บุคลากรของสถานศกึ ษาหรอื โดยหนว่ ยงานท่กี ากับดแู ลในเขตพน้ื ทีแ่ ละหนว่ ยงานต้นสังกัดในส่วนกลางที่มีหน้าท่ี
กากบั ดแู ลสถานศกึ ษา

จากท่ีกล่าวมาจะเห็นได้ว่าการนาระบบTQA มาประยุกต์ใช้ในการประกันคุณภาพการศึกษา รองรับ
ยุทธศาสตรห์ นึ่ง ทสี่ ถานศึกษาควรนามาแก้ไขปัญหาใหไ้ ดอ้ ย่างเหมาะสม โดยทุกคนในองค์กรต้องมีส่วนร่วมในการ
พัฒนาคุณภาพของสถานศึกษา เพ่ือมุ่งสู่ความเป็นเลิศทางการศึกษาและมุ่งเน้นผู้เรียนเป็นสาคัญ การประกัน
คณุ ภาพทางการศกึ ษานน้ั หากแต่ละหน่วยงานดาเนินการตามวัตถุประสงค์เป้าหมายท่ีตนเองได้วางไว้ ไม่ว่าจะนา
ระบบใดมาใช้ กย็ อ่ มจะเกดิ ผลดีตอ่ หนว่ ยงานของตนและหากทุกๆที่คานึงถึงผู้รับบริการทางการศึกษา คือ ผู้เรียนที่
เป็นทางตรง ที่เราให้การศึกษาและผู้ปกครองที่ได้ส่งบุตรหลานเข้ามาเรียนในสถานศึกษา ก็ย่อมต้องการเห็นบุตร
หลานของตนจบมาอย่างมีคุณภาพสามารถท่ีจะทางานที่ดีและมีอนาคตที่ดีในสังคม ผู้ได้รับบริการทางอ้อม ได้แก่
สถานประกอบการทต่ี ้องการบุคคลท่มี คี ณุ ภาพมาทางานในหน่วยงานของตน เพ่ือที่สถานประกอบการจะไดก้ ้าวหน้า
ไปได้อยา่ งยง่ิ ใหญ่ ประชาชนก็คาดหวงั เชน่ เดียวกนั วา่ จะได้บุคลากรที่ดีมีคุณภาพ มีคุณธรรมมาอยู่ในสังคมได้อย่าง
มคี วามสขุ

สถานศึกษาชัน้ นา ชูวสิ ัยทัศนอ์ ันม่งุ มน่ั ยกระดับมาตรฐานการศึกษาไทยสู่สากลด้วยเกณฑ์ TQA
เพราะ ‘โรงเรียน’ คือ เบ้าหลอมสาคัญท่ีมีบทบาทในการหล่อหลอม ขัดเกลา ภายใต้เป้าหมายในการผลิต

บุคลากรทเ่ี ปย่ี มด้วยศักยภาพสู่ตลาดแรงงานในอนาคต การพฒั นาระบบการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐานให้มีมาตรฐานด้วยการ
จัดการท่มี ีประสิทธภิ าพ จึงเป็นส่งิ ท่มี ีความสาคัญ สานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน (สพฐ.) และสถาบัน
เพ่ิมผลผลิตแห่งชาติ เล็งเห็นถึงความจาเป็นในการเร่งยกระดับระบบการศึกษาไทยให้มีมาตรฐานทัดเทียมสากล
โดยได้ร่วมกันจัดตั้ง ‘โครงการ Collaborative Assessment ความร่วมมือเพื่อพัฒนาองค์กรสู่ความเป็นเลิศ’
เพ่ือพัฒนาศักยภาพเชงิ ลกึ ขององค์กรในสังกัด สพฐ. ควบคู่กับยกระดับพัฒนาการ Maturity ขององค์กรให้มีความ
เปน็ เลิศตามแนวทางเกณฑ์รางวัลคุณภาพแหง่ ชาติ (TQA)

3 โรงเรียนต้นแบบ กบั วิสยั ทัศน์ทีม่ ุ่งพัฒนาองคก์ รให้ไปไกลถึงระดับนานาชาติ
การจัดต้ังโครงการ Collaborative Assessment ได้รับความร่วมมือจากโรงเรียนชั้นนา ในโครงการ
มาตรฐานสากลท่ีผา่ นการพัฒนา และประเมินตามเกณฑ์รางวัลคุณภาพแห่งสานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้น
พื้นฐาน (Office of Basic Education Commission : OBECQA) จานวน 3 โรงเรียน ได้แก่ โรงเรียนเตรียม
อุดมศึกษา โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นนทบุรี และโรงเรียนอนุบาลภูเก็ต ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพ่ือยกระดับการ
บริหารจัดการภายในองค์กรตนเองให้เป่ียมด้วยประสิทธิภาพ และมุ่งสู่การเป็นต้นแบบที่สร้างแรงบันดาลใจให้แก่
สถานศึกษาต่าง ๆ ในการปรับปรุงพฒั นากระบวนการดาเนินงานใหม้ ีมาตรฐานทัดเทียมระดบั สากล

โดยท้ัง 3 โรงเรยี น จะมีเป้าหมายหรือมุมมองจากการตัดสนิ ใจเขา้ ร่วมโครงการคร้ังนอ้ี ย่างไร เรามาร่วมช่นื
ชมวสิ ัยทัศน์ เป้าหมาย และแนวทางการขับเคลื่อนสู่ความเปน็ เลิศจากผู้บริหารของแต่ละโรงเรยี นไปพรอ้ มกัน

20

1.โรงเรยี นเตรียมอุดมศึกษา เป็นโรงเรียนสหศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลายแห่งแรกของประเทศไทย
มคี วามโดดเดน่ ด้านวชิ าการ ครอบคลุมด้วยหลักสูตรทีห่ ลากหลาย พร้อมด้วยบคุ ลากรครมู ืออาชีพ โดยนักเรียนที่จบ
การศึกษามผี ลสมั ฤทธ์ิทางการเรียนเปน็ อันดบั 1 ของประเทศ และมีผลลัพธ์การศึกษาต่อในคณะและมหาวิทยาลัย
ตามทีน่ กั เรียนและผ้ปู กครองคาดหวงั ทง้ั ในและตา่ งประเทศ ทผ่ี ่านมา โรงเรยี นเตรยี มอุดมศึกษา ได้นาเกณฑ์รางวัล
คุณภาพแห่งชาติ (TQA) มาปรับใช้ในการบริหารจัดการ ทาให้สามารถยกระดับขีดความสามารถอย่างต่อเนื่อง
โดย นางวรรณดี นาคสุขปาน ผู้อานวยการโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ได้กล่าวถึง การดาเนินงาน และเป้าหมายท่ี
สงู ข้นึ จากการเขา้ ร่วมโครงการนไี้ วว้ ่า

การเข้าร่วมโครงการ Collaborative Assessment ความร่วมมือเพ่ือพัฒนาองค์กรสู่ความเป็นเลิศ ได้รับ
การตอบสนองอย่างดจี ากท้งั ผ้บู ริหารและบคุ ลากรทกุ ระดบั โดยเป็นการรว่ มคดิ รว่ มทา ร่วมรับผิดชอบ และร่วมกัน
ทางาน ตั้งแต่ผู้นาระดับสูง ซ่ึงประกอบด้วย ผู้บริหาร คณะกรรมการบริหารโรงเรียน และครูท้ังโรงเรียน รวมทั้ง
พนั ธมติ ร และผสู้ ่งมอบโดยมคี ณะทางานท่ีมีศักยภาพ มีความคล่องตัว พร้อมดาเนินการตามตารางเวลาการทางาน
ที่กาหนดไว้ โรงเรียนมีความคาดหวงั ถงึ ประโยชน์ และการพฒั นาท่สี าคญั จากการเข้าร่วมโครงการ คือ การทราบถึง
ผลลัพธ์ในด้านความเหมาะสมของการบริหารจัดการที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน และนาข้อเสนอแนะมาเป็นแนวทางการ
วางแผนพัฒนาโรงเรียนสู่ความย่ังยืน เพื่อเป็นต้นแบบ และเป็นสถานศึกษารางวัลคุณภาพแห่งชาติแห่งแรกของ
ประเทศ ท่ีสามารถสร้างเครือข่ายการศกึ ษาไดท้ วั่ โลก

2. โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นนทบุรี มาพร้อมกับวิสัยทัศน์ท่ีต้องการเติบโต และยกระดับมาตรฐาน
ของโรงเรียนให้เทียบเทา่ กับสากล โดยยงั คงต้ังมนั่ อยบู่ นพ้ืนฐานของวฒั นธรรมองคก์ รอนั แขง็ แกรง่ ทง้ั น้ี นายไพฑูรย์
จารุสาร ผอู้ านวยการโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นนทบุรี ยังได้กล่าวถึงความคาดหวังในการต่อยอดองค์ความรู้
และการใชเ้ กณฑร์ างวัลคณุ ภาพแห่งชาติ เป็นกลไกขับเคลื่อนองคก์ รสคู่ วามเปน็ เลิศไว้ ดงั น้ี

โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นนทบุรี ได้เตรียมความพร้อมสาหรับการเข้าร่วมโครงการ Collaborative
Assessment อย่างรอบด้าน เร่ิมจากการส่ือสาร เพ่ือสร้างองค์ความรู้ และความเข้าใจที่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน

21

ให้กับ คณะผู้บริหาร คณะครู บุคลากร และผู้เก่ียวข้อง ภายใต้วัฒนธรรมองค์กรที่เข้มแข็ง โดยหวังอย่างย่ิงว่า
โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นนทบุรี จะสามารถยกระดับมาตรฐานองค์กรให้มีประสิทธิภาพ ตามแนวทางเกณฑ์
รางวลั คณุ ภาพแห่งชาติไดด้ ังทต่ี ั้งใจ

3. โรงเรยี นอนบุ าลภูเก็ต หนึ่งในโรงเรียนต้นแบบทไี่ ดร้ บั คัดเลอื กจาก สพฐ. ในการบริหารจัดการองค์กรให้
มีประสทิ ธิภาพ มกี ารยกระดับขดี ความสามารถ คือ เป้าหมายหลกั ของ ให้เขา้ รว่ มโครงการในครงั้ นี้ โรงเรียนอนุบาล
ภูเก็ตมงุ่ เนน้ การบริหารแบบมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน มุ่งเน้นสร้างค่านิยมให้บุคลากรในโรงเรียนได้แสดงแนวคิด
และข้อเสนอแนะต่าง ๆ เพื่อพัฒนาโรงเรียน พยายามออกแบบกระบวนการทางานท่ีเห็นขั้นตอนการปฏิบัติงาน
อย่างชัดเจน เพื่อมุ่งสู่เป้าหมายความสาเร็จ การเข้าร่วมโครงการ Collaborative Assessment ในครั้งนี้ จึงเป็น
โอกาสครั้งสาคัญท่ีทาให้โรงเรียนมีแบบแผนในการพัฒนา และมีความหวังในการเดินหน้าสู่เป้าหมาย ตามคาบอก
เล่าของ นายวลิ าศ ปริญญานยิ ม ผอู้ านวยการโรงเรยี นอนุบาลภูเกต็

โรงเรียนมีความมุ่งม่ันในการเข้าร่วมโครงการ Collaborative Assessment ความร่วมมือเพ่ือพัฒนา
องคก์ รสคู่ วามเป็นเลิศ โดยมคี วามต้องการที่จะบริหารจัดการองค์ประกอบทั้งหมดขององค์กรให้รวมเป็นหนึ่งเดียว
สร้างความสาเร็จอย่างต่อเนอ่ื ง กา้ วทันการเปลย่ี นแปลง สามารถเพิ่มประสิทธิภาพในกระบวนการทางาน อีกทั้งยัง
เปน็ การควา้ โอกาสในการแลกเปลย่ี นเรียนรวู้ ิธกี ารปฏบิ ัติท่ีเปน็ เลศิ กบั หน่วยงานต่าง ๆ เพือ่ เสรมิ สร้างความพร้อมใน
การพัฒนาศกั ยภาพของผเู้ รียนสเู่ วทีระดับชาติ และรว่ มเป็นอกี หนง่ึ พลังสาคญั ท่ีขบั เคล่ือนประเทศใหก้ ้าวหนา้ ต่อไป

22

บทสรุป

ปัจจบุ ันมงี านวจิ ยั ทีน่ าเครอื่ งมอื การบริหารจัดการสถานศึกษาสมัยใหม่ Thailand Quality Award (TQA)
มาใช้ในการศึกษาท่ีมุ่งสู่ความเป็นเลิศ ซึ่งผู้จัดทาได้ไปศึกษาค้นคว้าข้อมูลงานวิจัย พบว่ามีผู้สนใจศึกษาวิจัยอย่าง
แพร่หลาย เช่น ชนภัทร รัตนพันธ์ (2562) ศึกษาเร่ืองการบริหารสถานศึกษาเพ่ือความเป็นเลิศทางวิชาการ
กรณีศึกษาโรงเรียนวิทยาศาสตร์จุฬาภรณราชวิทยาลัยตรัง โดยมุ่งเน้นไปที่การบริหารจัดการภายในสถานศึกษา
เพื่อให้สถาบันศึกษาสามารถคงไว้ซ่ึงความเป็นเลิศทางวิชาการ สอดคล้องกับ เอกพล สุมานันทกุล (2560)
ศึกษาแบบประเมินการจัดการศึกษาที่มุง่ เนน้ ความเปน็ เลิศสาหรับโรงเรียนเอกชน โดยประยุกต์หลักการของรางวัล
คณุ ภาพแห่งชาติประเทศตา่ งๆ มาประยกุ ต์ใช้ในการพฒั นาสถานศึกษา ผู้บริหารมีการบริหารจัดการในการวางแผน
สถานศึกษาเพอื่ มุง่ ส่คู วามเป็นเลศิ อย่ใู นระดบั มาก ซึง่ สอดคลอ้ งกับ ศักด์ินิรันทร์ วงษ์ศรแี กว้ ( 2560) ศึกษาปัจจัยที่
ส่งผลต่อประสิทธิภาพการบริหารสถานศึกษาเอกชนระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐานในจังหวัดยโสธร แสดงให้เห็นว่า
แนวคิดโปรแกรมความเปน็ เลิศบัลดริจดา้ นการศึกษาน้นั สามารถประยุกตใ์ ช้เปน็ แนวทางในการพฒั นาสถานศึกษาสู่
ความเป็นเลิศในสถานศึกษาได้ ปัจจัยด้านสารสนเทศ ด้านแผนกลยุทธ์ ด้านครูและบุคลากร ด้านการจูงใจ และ
ภาวะผู้นา มีความสัมพันธ์กับประสิทธิภาพการบริหารสถานศึกษา อย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ สอดคล้องกับ
สุรยิ า ห้าวหาญ (2559) ศกึ ษารปู แบบการบริหารสู่ความเปน็ เลิศของสถานศึกษา สงั กดั สานกั งานเขตพ้ืนที่การศึกษา
มัธยมศกึ ษา พบว่า องค์ประกอบการบริหารสู่ความเป็นเลิศของสถานศึกษาท่ีมีความสาคัญต่อรูปแบบการบริหารสู่
ความเป็นเลิศของสถานศึกษาคือผู้บริหาร ท่ีมีบทบาทสาคัญต่อการแก้ไขปัญหาและพัฒนาสถานศึกษาจะต้องมี
วิสัยทัศน์ มีความรู้ความสามารถในงานวิชาการและสามารถสร้างแรงจูงใจให้ผู้อื่นมีส่วนร่วม นอกจากน้ีครูต้องมี
ทักษะในการจดั การเรยี นการสอนอย่างมีประสทิ ธิภาพ มีการพฒั นาตนเองอย่างสม่าเสมอและใช้วิจัยเพื่อพัฒนาการ
เรียนรู้อย่างต่อเนื่อง และมีจัดลาดับความสาคัญของแต่ละองค์ประกอบให้เหมาะสมกับบริบทและสภาพจริงของ
โรงเรียนเพ่ือผลักดันให้สถานศึกษาเป็นเลิศในทุกๆ ด้าน เป็นแนวทางในการพัฒนาสถานศึกษาให้มีประสิทธิภาพ
และยกระดับคุณภาพการจดั การศกึ ษาของประเทศไทยใหม้ ีมาตรฐานทัดเทียมระดับสากล

23

บรรณานกุ รม

สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน. (2563). เทคโนโลยีการศึกษากับครไู ทยในศตวรรษท่ี21.
กรุงเทพฯ : สานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาแห่งชาต.ิ

สานักงานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษา.//(2560).//แผนการศกึ ษาแหง่ ชาติ พ.ศ. 2560 – 2580//สืบค้นเมอ่ื วนั ท่ี
12 พฤศจกิ ายน 2564 ,/จาก/https://sites.google.com/site/klumngbpraman/phaenkar-suksa-
haeng-chati-ph-s-2560-2579

สานกั งานเลขาธกิ ารสภาการศึกษา. (2560). แผนส่งเสริมและถ่ายทอดค่านยิ ม สกศ. (oecway).
กรงุ เทพฯ: พรกิ หวานกราฟฟกิ

สถาบันเพิ่มผลผลติ แหง่ ชาติ.//(2564). //สืบค้นเมื่อวนั ท่ี 14 พฤศจกิ ายน 2564 ,/จาก/
https://www.ftpi.or.th/2021/66270

หนังสอื เกณฑร์ างวัลคณุ ภาพแห่งชาติ.//2563-2564// สืบค้นเม่อื วนั ท่ี 14 พฤศจิกายน 2564 ,/จาก/
https://www.tqa.or.th/wpcontent/uploads/2020/01/%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B1
%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%93
%E0%B8%91%E0%B9%8C%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%A7%E0%B8%B1
%E0%B8%A5%E0%B8%84%E0%B8%B8%E0%B8%93%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E
%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%95
%E0%B8%B4-2563-2564-3.pdf

ชนภทั ร รัตนพนั ธ.์ (2562).การบรหิ ารสถานศกึ ษาเพ่ือความเปน็ เลิศทางวชิ าการ : กรณีศกึ ษาโรงเรยี นวิทยาศาสตร์
จุฬาภรณราช วิทยาลยั ตรงั . สารนพิ นธ์ สาขาวชิ ารัฐประศาสน์ศาสตร์ ,คณะรฐั ศาสตร์ ,จฬุ าลงกรณ์
มหาวทิ ยาลยั .

ภาวินทร์ ณ พัทลุง. (2560). การพฒั นารปู แบบการบริหารสถานศกึ ษาเอกชนส่คู วามเปน็ เลิศ.
ปริญญานิพนธ์ ปรญิ ญาดษุ ฎีบัณฑิต สาขาวชิ าการบรหิ ารการศกึ ษา . มหาวิทยาลยั ราชภฎั นครศรีธรรมราช

ศักด์ินิรนั ทร์ วงษศ์ รีแกว้ .( 2560). ศึกษาปัจจยั ท่ีส่งผลต่อประสทิ ธิภาพการบรหิ ารสถานศึกษาเอกชนระดับ
การศึกษาขน้ั พื้นฐานในจังหวดั ยโสธร. วทิ ยานพิ นธ์ คณะครศุ าสตร์ , สาขาการบริหารการศึกษา,
มหาวิทยาลยั ราชภัฎร้อยเอด็ .

สรุ ยิ า หา้ วหาญ .(2559). ศกึ ษารปู แบบการบรหิ ารสู่ความเปน็ เลิศของสถานศึกษา สงั กดั สานักงานเขตพนื้ ที่
การศึกษามัธยมศกึ ษา. วทิ ยานพิ นธ์ คณะศกึ ษาศาสตร์ , สาขาการบรหิ ารการศึกษา,
มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม

เอกพล สมุ านันทกุล. ( 2560 ). ศึกษาแบบประเมินการจดั การศกึ ษาทีม่ ุ่งเนน้ ความเปน็ เลิศสาหรับโรงเรยี นเอกชน.
วทิ ยานิพนธ์ คณะครุศาสตร์ , สาขาการวัดและการประเมนิ ผล,จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

24

Baldrige Performance Excellence Program. (2017). 2017-2018 Baldrige Excellence Framework
(Education): A Systems Approach to Improving Your Organization's Performance.
Gaithersburg, MD: U.S. Department of Commerce, National Institute of Standards and
Technology.