รุกขมรดก รวมเล่ม 24กพ64

รกุ ขมรดก

จังหวัดสงิ หบ์ รุ ี

รกุ ขมรดก จังหวัดสงิ หบรุ ี

คํานาํ

จังหวดั สิงหบุรี เดิมทีเปน เมืองเกาแกท่ีย่ิงใหญในประวัติศาสตร สันนิษฐานวาเปนเมืองเกาแก
กอนสุโขทัย จากหลักฐานทางประวัติศาสตรและโบราณคดี พบวา มีรองรอยการตั้งถ่ินฐานของชุมชนโบราณ
ปอ มปราการ วัดวาอาราม มาเปนเวลานานหลายยุคสมัย พ้ืนที่จังหวัดสิงหบุรีเปนท่ีราบลุม มีลักษณะเปนลูกคลื่น
ลอนตน้ื ซึง่ เกดิ จากการทับถมของตะกอนบรเิ วณแมน าํ้ เจาพระยาเปนเวลานาน มีความอุดมสมบูรณของทรัพยากรดิน
พืน้ ทีส่ ว นใหญจึงเปน พืน้ ทีเ่ กษตรกรรม โดยมีพื้นท่ีปาเพียง รอยละ 0.05 (แปรภาพถายทางดาวเทียม) ของพื้นที่
จังหวัด ประมาณ 0.42 ตารางกิโลเมตร หรือ 265.19 ไร เมื่อเปรียบเทียบกับพ้ืนท่ีท้ังหมดแลว พื้นท่ีปาและ
พืน้ ทีส่ เี ขยี วในจังหวัดสงิ หบ ุรีถือวา มปี รมิ าณนอย

ตนไมมีความจําเปนและสําคัญอยางมาก ท่ีจะชวยเพ่ิมปริมาณออกซิเจนและพื้นท่ีสีเขียว
ใหเปนแหลงพักผอนหยอนใจและลดมลพิษทางอากาศ ใหจังหวัดสิงหบุรีเปนเมืองท่ีนาอยู จึงไดจัดทําหนังสือ
รุกขมรดก จงั หวดั สิงหบุรี เพื่อใหผูอานไดรูจักตนไมที่มีคุณคาทางประวัติศาสตร มีความสําคัญในจังหวัดสิงหบุรี
มีประวัติความเปนมาท่ีควรคาแกการอนุรักษไว เชน ตนโพธ์ิ วัดพรหมเทพาวาส หรือวัดชลอน เปนวัดที่
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว (รัชกาลที่ 5) เสด็จประพาสตนเยี่ยมเยียนราษฏร เม่ือวันท่ี 7
สิงหาคม พ.ศ. 2449 โดยไดบรรยายถึงลักษณะของตนโพธิ์ที่ทรงทอดพระเนตร วา “ตนโพธิ์กิ่งตอนวัดนิเวศ
ใหญโตงามดีมาก แตเอียงไปขางหน่ึงเพราะหลบตนมะมวง” ตนไทรยอยใบแหลม วัดไทร คาดวาถูกสรางข้ึน
ต้ังแตสมัยกรุงศรีอยุธยา มีลักษณะพิเศษ คือเปนวัดท่ีมีรากตนไทรยึดกําแพงโบสถท่ีประดิษฐานองคพระประธาน
ไวโดยรอบ ชวยยึดตัวโบสถใหแข็งแรง ไมโคนลม นอกจากน้ียังเพิ่มเติมความรูทางวิชาการดานพฤกษศาสตร
ของตนไมแ ตละชนิดเอาไวอีกดว ย

จงั หวัดสงิ หบ รุ ี หวงั เปนอยา งยงิ่ วาหนงั สือเลมน้ี จะเปนประโยชนต อประชาชน เยาวชน นักศึกษา
ผทู ส่ี นใจ เพื่อใชในการศึกษาและตอยอดองคความรูดานทรัพยากรธรรมชาติในจังหวัดสิงหบุรี กระตุนใหมีสวนรวม
ในการอนุรักษ ฟนฟู ดูแลรักษาตนไม และใหการสนับสนุนดานส่ิงแวดลอมทางธรรมชาติ และรูสึกถึงความรัก
ความภาคภูมิใจ และหวงแหนตน ไมท่ีมีคณุ คาเหลาน้ี ในฐานะทรัพยส มบัติของชาติรวมกนั

นายชํานาญวิทย เตรตั น
ผูวาราชการจงั หวดั สงิ หบ ุรี

สาํ นกั งานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ มจงั หวัดสงิ หบ รุ ี

รกุ ขมรดก จงั หวดั สิงหบ ุรี

สารบญั

เรื่อง หนา

คํานํา ...............................................................................................................................................................1
สารบญั ............................................................................................................................................................2
ตน จําปส ริ นิ ธร (ทรงปลกู ) จวนผูวาราชการจังหวดั สงิ หบรุ ี .............................................................................4
ตนแจง ...........................................................................................................................................................6

ตน แจง สวนรุกขชาตคิ เู มืองสงิ หบ ุรี ..............................................................................................................7
ตน แจง วัดสิงหสทุ ธาวาส..............................................................................................................................9
ตน ไทรยอยใบแหลม วัดไทร (ราง)................................................................................................................ 10
ตนบุนนาค วดั นอยนางหงษ.......................................................................................................................... 13
ตน ประดู วัดพระปรางคม นุ ี........................................................................................................................... 15
ตนไผด าํ (ทรงปลกู ) วดั กฤษณเวฬุพุทธาราม (วัดไผดาํ ) ................................................................................ 17
ตน พะยูง (พระราชทาน) ศาลเยาวชนและครอบครวั จงั หวัดสงิ หบุรี .............................................................. 19
ตนพิกลุ ........................................................................................................................................................ 21
ตนพกิ ุล (ทรงปลกู ) หอ งสมุดประชาชน “เฉลมิ ราชกุมารี” ....................................................................... 23
ตนพิกุล (ทรงปลกู ) วดั มวง ....................................................................................................................... 24
ตน โพธ์.ิ ......................................................................................................................................................... 25
ตนโพธิ์ วดั พระปรางคมุนี ......................................................................................................................... 26
ตนโพธ์ลิ อมรัก สวนรกุ ขชาติคเู มืองสงิ หบ รุ ี ................................................................................................ 27
ตนมะขามโพธ์ิ พพิ ธิ ภณั ฑเตาเผาแมน าํ้ นอย วดั พระปรางค ....................................................................... 28
ตน โพธ์ิ วัดพรหมเทพาวาส........................................................................................................................ 29
ตนมหาพรหมราชนิ ี (ทรงปลูก) วัดกฤษณเวฬุพุทธาราม (วดั ไผดาํ )............................................................... 30
มะกล่าํ ตน ................................................................................................................................................... 32
มะกลํ่าตน (ทรงปลูก) โรงเรียนสิงหบุรี ..................................................................................................... 33
มะกลาํ่ ตน วัดโคปนู .................................................................................................................................. 34
ตน มะมวงปา ................................................................................................................................................ 35
ตนมะมวงปา (พระราชทาน) หนาสํานักงานโยธาธิการและผังเมืองสิงหบรุ ี ............................................... 36
ตนมะมวงกะลอน (เขียว) วดั ประสิทธ์คิ ุณากร........................................................................................... 37
ตน มะมว งกะลอน วัดพระปรางคมุนี.......................................................................................................... 38

สํานักงานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ มจังหวดั สิงหบ ุรี

รุกขมรดก จงั หวดั สิงหบ รุ ี

สารบญั (ตอ)

เรอื่ ง หนา

ตน ยางนา ..................................................................................................................................................... 39
กลมุ ยางนาขนาดใหญ ณ วดั เสาธงทอง..................................................................................................... 41
กลมุ ยางนาขนาดใหญ ณ วดั กระดังงาบปุ ผาราม ...................................................................................... 42
กลมุ ยางนาขนาดใหญ ณ วดั หัววา ว ......................................................................................................... 43

ตนรวงผงึ้ (พระราชทาน) ศาลากลางจงั หวัดสงิ หบ ุรี ..................................................................................... 44
ตน สนประดิพทั ธ วัดพระปรางคม ุนี.............................................................................................................. 46
ตน มเหสักข ศาลากลางจงั หวัดสงิ หบ รุ ี.......................................................................................................... 48
ตนสารภี วัดนอ ยนางหงษ............................................................................................................................. 50
ตนสาละลงั กา .............................................................................................................................................. 52

ตน สาละลังกา (ทรงปลูก) วดั พระนอนจกั รสีหว รวิหาร .............................................................................. 54
ตน สาละลงั กา (ทรงปลูก) วัดสาลโคดม ..................................................................................................... 55
ตนสาละลงั กา (ทรงปลกู ) วดั กฤษณเวฬุพทุ ธาราม (วัดไผดํา) .................................................................... 56
ตน สาละลังกา (ทรงปลกู ) วดั สาลโคดม ..................................................................................................... 57
บรรณานกุ รม ................................................................................................................................................ 58

สํานักงานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอมจงั หวัดสิงหบรุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รกุ ขมรดก จังหวดั สิงหบุรี

ชอื่ วิทยาศาสตร : Magnolia sirindhorniae Noot. & Chalermglin
ช่ือวงศ : MAGNOLIACEAE

ชอื่ พืน้ เมอื ง : จาํ ปา จําปสัก (ลพบรุ ี)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตน สูงไดถึง 30 ม. หูใบติด
กานใบประมาณก่ึงหนึ่ง ใบรูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 11–26 ซม.
ปลายแหลมมน แผนใบดานลางมีขนประปราย กานใบยาว
2.5–4 ซม. ชอดอกยาว 1.3–2.2 ซม. กานดอกสั้น ดอกสีครีม
อมเหลือง มี 12–15 กลีบ เรียง 2 วง รูปขอบขนานหรือรูปใบ
หอก วงนอก 3–4 กลีบ ยาว 3–4.5 ซม. วงใน 8–12 กลีบ
เรียวแคบกวาเล็กนอย เกสรเพศผูยาว 0.6–1.2 ซม. กานชูอับ
เรณูยาว 3.5–4 มม. แกนอับเรณูเปนรยางค รูปสามเหล่ียม ยาวประมาณ 1 มม. มี 25–35 คารเพล
กา นยาว 0.8–1 ซม. ขยายในผล ผลยอ ยแยกกัน ยาว 1–1.4 ซม.
พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือท่ีเลย ภาคตะวันออกท่ี
ชัยภูมิ และภาคกลางที่ลพบุรี ข้ึนตามปาพรุนํ้าจืด ความสูงถึงประมาณ 200 เมตร คําระบุชนิด
เพอ่ื เทิดพระเกยี รตสิ มเด็จพระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

จงั หวดั สิงหบุรี
ตน จําปส ิรินธร เปนตน ไมทีส่ มเด็จพระ-
กนษิ ฐาธริ าชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา
สยามบรมราชกมุ ารฯี ทรงปลกู
ปลูกเม่ือ : วันที่ 29 ตุลาคม 2546
สถานทป่ี ลกู : จวนผวู าราชการจงั หวัดสงิ หบรุ ี ตาํ บลบางพทุ รา อาํ เภอเมืองสงิ หบุรี จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
ความสูง : 1.5 เมตร ความโต : 15 เซนตเิ มตร
คาพกิ ัด : 0651993 E 1647011 N

สํานักงานทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอมจงั หวัดสงิ หบ ุรี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รกุ ขมรดก จงั หวัดสงิ หบ รุ ี

ชือ่ วิทยาศาสตร : Maerua siamensis (Kurz) Pax.
ชื่อวงศ : CAPPARACEAE
ชื่อพืน้ เมือง : แกง (นครราชสีมา) หรือแกง
ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตน สูง 5-10 ม. บางครั้งเปนพุมเตี้ยๆ
กิ่งเกล้ียง ใบประกอบแบบนิ้วมือ ใบยอย 3 ใบ ยาว 1.5-6.5 ซม. กานใบ
ยอยส้ันจนเกือบไมมี ใบรูปไขกลับ หรือรูปขอบขนาน กวาง 1-3 ซม. ยาว
5-7 ซม. แผน ใบเกลี้ยงทั้ง 2 ดาน บาง คลายกระดาษ ฐานใบมน หรือรูปล่ิม
ปลายใบโคงหรือเวาบุมเล็กๆ มีหนามแหลมส้ันๆ เสนใบแตกแขนงมาก ดอกออกเปนชอเชิงลดหรือชอกระจะ
ท้ังที่ปลายยอด และดานขาง ดอกอาจออกเปนดอกเดยี่ วๆ ที่ซอกใบ เกสรเพศผู 9-12 อัน กานชูเกสรยาว 10-15 มม.
ติดทน อบั เรณรู ูปขอบขนาน ยาว 1.5-2 มม. ปลายเปนต่ิงหนาม กา นชเู กสรเพศเมยี ยาว 1.5-2 มม. รังไขท รงกระบอก
ผิวเกล้ียง ผลทรงกลมหรือทรงรี เมล็ดรูปไต รากแจง ปรุงรับประทานเปนยาบํารุงกําลัง แกปสสาวะพิการ
แกกระษัย ปวดเม่ือย ขบั ปส สาวะ นาํ มาตมเอาไอน้าํ อบแกบวม เปลอื กแจง บํารงุ กาํ ลัง แกห นา มืดตาฟาง

สกุลแจงมีประมาณ 90 ชนิด สวนใหญมีเขตการกระจายพันธุ
ในเขตแหงแลงของแอฟริกาถาดูตามช่ือวิทยาศาสตรมีคําวา “ สยาม ” อยูดวย
หมายถึง ตนแจงน้ีเปนไมในสกุลท่ีมีเพียงชนิดเดียวในประเทศไทย คือ แจง
Maerua siamensis (Kurz) Pax แจงมีเขตการกระจายพันธุเฉพาะในภูมิภาค
อนิ โดจีนรวมทงั้ ประเทศไทย จงึ สามารถพบไดในทุกภาค แตในภาคใตพบเฉพาะ
ทางตอนบน เปนตนไมท ี่มที รงพุมสวยงามใชในงานตกแตงดานภูมิทัศน ใหความ
รมรื่น รมเงาไดเปนอยางดี ตนแจงท่ีเคยพบเห็นท่ัวไปในสยามประเทศ ขณะน้ี
กลายเปน ตน ไมห ายาก “กําลังถูกลมื ” เนื่องจากคนในปจจุบันไมร ูจกั

จงั หวดั สิงหบรุ ี
ตน แจง เกิดขึ้นในสถานท่ีท่ีมคี วามสําคัญทางประวตั ิศาสตรของจังหวัดสิงหบุรี อยูในเขตเมือง
โบราณบานคเู มือง โบราณสถานสมัยทวารวดี ซ่ึงอยูภายใตการดูแลของสวนรุกขชาติคูเมืองสิงหบุรี จากการสัมภาษณ
เจา หนา ท่ีสวนรุกขชาติคูเมือง และชาวบานบริเวณใกลเคียง เลาวา ตนแจง 2 ตนน้ีมีมานานแลว จากการที่มา
อยูท ่ีน่ีกวา 40 ป ก็มีขนาดประมาณน้ี ไมทราบวาใครมาปลูก นาจะเปนตนไมท่ีเกิดข้ึนเองตามธรรมชาติ ชาวบาน
ใหความสําคัญไมมีใครตัด ลิด ทอน ทําลายใดๆ อีกทั้งยังชวยกันบํารุงรักษาดูแลอยางดี เปนศูนยรวมจิตใจและ
ความภาคภูมิใจของคนในชุมชนละแวกนี้ หากมแี ขกบานแขกเมืองมา ก็จะพามาดตู น แจง 2 ตน น้ี อยเู สมอ

สาํ นักงานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอมจังหวดั สิงหบ รุ ี

รกุ ขมรดก จงั หวัดสงิ หบ รุ ี

ขนาด 1) เสนรอบวง 450 เซนตเิ มตร ความสงู 10 เมตร (โดยประมาณ)
2) เสนรอบวง 350 เซนตเิ มตร ความสูง 15 เมตร (โดยประมาณ)

อายุ : (อางอิงท่ีมา) คาดเดาอายุมากกวา 100 ป
สถานที่ : สวนรุกขชาติคูเมืองสิงหบรุ ี หมู 6 ตําบลหว ยชนั อําเภออนิ ทรบ ุรี จังหวัดสงิ หบ รุ ี
คา พิกดั : 638139 E 1664372 N

สํานักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ มจงั หวัดสงิ หบ ุรี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบุรี

ขนาด : เสน รอบวง 425 เซนตเิ มตร ความสงู 18 เมตร (โดยประมาณ)
อายุ : (อางอิงท่มี า) อายุมากกวา 200 กวา ป
สถานท่ี : วดั สิงหสุทธาวาส หมู 2 ตําบลโพสังโฆ อาํ เภอคายบางระจนั จังหวดั สิงหบรุ ี
คา พิกดั : 0647351 E 16452554 N

สํานักงานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอมจงั หวดั สงิ หบ รุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รกุ ขมรดก จังหวัดสงิ หบ รุ ี

ช่ือวิทยาศาสตร : Ficus benjamina L.
ชื่อวงศ : MORACEAE
ชือ่ พื้นเมือง : จาเรย (เขมร) ไทร (นครศรีธรรมราช) ไทรกระเบื้อง
(ประจวบคีรีขนั ธ)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตน สูง 5 – 15 ม. ไมผลัดใบ
เรือนยอดทรงกลมแผก วาง เปลือกสนี ้าํ ตาลก่ิงกานหอยยอยลง มีราก
อากาศหอ ยยอ ยสวยงาม ใบเรยี งสลับ ใบเดี่ยว รปู รแี กมรปู ไข กวาง 2.5 – 5 ซม.ยาว 5 – 11 ซม. ปลายใบเรียวแหลม
โคนใบสอบ ขอบใบเรียบหรือเปน คลืน่ เลก็ นอ ย แผนใบคอ นขา งหนาเปนมนั เสน แขนงใบขนานกัน ดอกชอออก
ตามซอกใบ ขนาดเล็ก เกิดภายในฐานรองดอกท่ีมีรูปทรงกลมคลายผล ออกเปนคูจากขางกิ่ง ไมมีกลีบดอก
ผลรูปทรงกลมหรือรี ออกเปนคู เสนผานศูนยกลางประมาณ 0.8 ซม. เม่ือสุกสีแดงเขม มีคุณสมบัติเปนพืช
สมนุ ไพร รากไทร มีฤทธบิ์ าํ รุงโลหิต ขบั ปส สาวะ แกอาการทอ งเสีย ลดการตดิ เช้ือ

จังหวดั สิงหบรุ ี

กอนอื่นตองขอกลาวถึงประวัติของวัดไทร (ราง)
วา เดิมชื่อ "วัดทะยาน" เขาเลาวาเคยมีพระธุดงครูปหน่ึงมา
พบวัดรางนี้ เห็นวาบริเวณโดยรอบมีตนไทรขึ้นอยูหนาแนน
จึงบอกชาวบานใหเปลี่ยนช่ือวัดเปน "วัดไทร" คาดวาถูก
สรา งขึ้นตงั้ แตสมัยกรุงศรีอยุธยา มีลักษณะพิเศษ คือเปนวัด
ทีม่ รี ากตน ไทรยดึ กําแพงโบสถท ่ปี ระดษิ ฐานองคพ ระประธานไวโ ดยรอบ สวนของศาลาไดพังลงไปแลว ปจจุบัน
วัดน้ีเปนวัดราง ไมมีพระสงฆอยูจําพรรษา มีเนื้อที่ประมาณ 20-30 ไร อยูในความดูแลของสํานักงาน
พระพุทธศาสนาจังหวัดสิงหบุรี พื้นที่สวนใหญไดใหราษฎรเชาเปนท่ีอยูอาศัยประมาณ 50 ครัวเรือน
มีโบราณสถาน 1 แหง ลักษณะเปนอุโบสถ ขนาดกวาง 12 เมตร ยาว 16 เมตร เน้ือที่ประมาณ 192 ตารางเมตร
ภายในมีพระพุทธรูป รวม 7 องค ขนาดหนาตักกวางประมาณ 2.70 เมตร จํานวน 1 องค และพระพุทธรูป
ขนาดหนา ตกั กวาง 0.60 เมตร จํานวน 6 องค องคพระประธานถูกทหารพมาสุมไฟหลอมลอกเอาทองไปหมด
เหลือแตหุนปูนขางใน องคพระพุทธรูปถูกตัดเศียรไป ตอมาชาวบานแถวนั้นไดเร่ียไรเงินเพ่ือนํามาบูรณะ
ตอเศียรพระพุทธรูปท่ีประดิษฐานองคพระท่ีอยูในโบสถมหาอุต คือเปนโบสถท่ีมีประตูเขา – ออก ทางเดียว
สภาพภายนอกชํารดุ ทรุดโทรม มีตนไทรขึ้นแทรกตามผนังโบสถ ทําใหดูแปลกตา สวยงาม จากการสันนิษฐาน
วา ชว งที่โบสถแ หง นร้ี าง มีทัง้ ตนไทร และตน โพธิ์ขึน้ ลอ มโบสถ ชว ยยึดตัวโบสถใหแ ข็งแรง ไมโคน ลม

สาํ นักงานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอมจังหวัดสิงหบ ุรี

รุกขมรดก จังหวัดสิงหบุรี

กลายเปนศิลปกรรมธรรมชาติที่หาดูไดยาก สํานักศิลปากรท่ี 3 จังหวัดพระนครศรีอยุธยา แจงวาตัว
โบราณสถาน (อุโบสถ) สรางในสมัยกรุงศรีอยุธยา
ตอนปลายและยังไมไดขึ้นทะเบียนโบราณสถาน
ในทางโบราณคดี อยูระหวางการดําเนินการสํารวจ
จัดเก็บและประมวลผลขอมูล ในปจจุบัน โบสถตน
โพธ์ิวัดไทร แหงน้ี ถือเปน New Unseen อําเภอ
อินทรบ รุ ี จังหวดั สงิ หบ ุรอี กี ดว ย

ขนาด : เสนรอบวง 10 เมตร (โดยประมาณ) ความสงู 25 เมตร (โดยประมาณ)
อายุ : (อา งองิ ที่มา) อายุมากกวา 100 ป
สถานท่ี : วัดไทร (ราง) หมูท่ี 5 ตําบลชนี า้ํ ราย อําเภออินทรบุรี จงั หวัดสิงหบ รุ ี
คาพิกดั : 639169 E 1665963 N

สํานกั งานทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ มจังหวัดสิงหบ รุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รุกขมรดก จังหวัดสงิ หบรุ ี

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร : Mesua ferrea L.
ชือ่ วงศ : CLUSIACEAE
ชอื่ พน้ื เมือง : สารภีดอย(เชียงใหม)
ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร ไมตนขนาดกลางถึงขนาดใหญ สูง 15-25 เมตร
ไมผลัดใบ เรือนยอดรูปเจดียตํ่า เปนพุมทึบ ลําตนเปลาตรง เปลือกเรียบ
สีน้าํ ตาลปนเทา ใบเดี่ยว เรียงตรงกันขาม ใบรูปใบหอกหรือรูปขอบขนาน
แกมรปู ใบหอก กวา ง 2-3 ซม. ยาว 8-12 ซม. ปลายใบยาวคลา ยหาง โคนใบสอบ ผิวใบเรียบเกลี้ยง สีเขียวเขม
ดานลางมีคราบขาวนวล ใบออนสีชมพู แผนใบหนา ขอบใบเรียบ เสนแขนงใบถ่ีและจางมองเห็นไมชัดเจน
ออกเปน ดอกเดี่ยวหรอื เปนชอแบบชอกระจกุ ตามซอกใบ สีขาวหรือเหลือออน กลีบเล้ียง 4 กลีบ เรียงเปน 2 ชั้น
กลบี ดอกรปู ไขกลบั เกสรเพศผจู ํานวนมากสีเหลอื ง กล่ินหอมมาก สงกล่ินหอมตลอดท้ังวัน ผลมีเน้ือหลายเมล็ด
รูปไข กวาง 2-2.5 ซม. ยาว 3.5-4 ซม. ปลายแหลมโคง กลีบเล้ียงขยายโตเปนกาบหุมผล 4 กาบ เปลือกแข็ง
เมล็ด รปู ไขส นี ้าํ ตาลมี 1-2 เมล็ด

ความเชื่อของคนไทยโบราณเช่ือวาบานใดปลูกตนไมชนิดนี้ไวเปนไมประจําบาน จะชวยทําให
เปนผูมีความประเสริฐและมีบุญ (พองกับความหมายของช่ือ) และคําวานาคยังหมายถึง พญานาคที่มี
แสนยานุภาพ ที่จะชวยปกปองคุมครองภัย นอกจากนี้ยังเช่ือวาจะชวยปองกันภัยอันตรายตางๆ จากภายนอก
ไดดวย เน่ืองจากใบของบุนนาคสามารถชวยรักษาพิษตางๆ ได โดยจะนิยมปลูกตนบุนนาคไวทางทิศตะวันตก
ของบา น และปลูกกันในวนั เสารเ พื่อเอาคุณ

จังหวัดสิงหบ ุรี

จากการบอกเลาของเจาอาวาสวัดนอยนางหงษ เลาวา
ชาวบานเกาแกที่อยูบริเวณใกลเคียงวัดเลาตอๆ กันมาวา ตนบุนนาคตนน้ี
มีมานานแลว กอนที่จะกอตั้งวัดเมื่อประมาณป พ.ศ. 2384 เสียอีก ไมมี
หลักฐานวา ใครเปนผูปลูก สันนิษฐานวานาจะเกิดข้ึนเองตามธรรมชาติ ซึ่งในบริเวณวัดจะมีไมใหญท่ีอายุไรเร่ียกัน
ประมาณ 3 ตน ไดแก ตนบุญนาค ตนตะเคียน และตนสารภี ตนบุนนาคที่วัดจะออกดอกชวงเดือนมกราคม –
มีนาคม ประมาณ 2-3 ป/ครั้ง ดอกสามารถนําไปขายได โดยจะนําไปกลั่นเปนน้ํามันหอมระเหย และยังใชใน
การแตง กลน่ิ สบูอกี ดวย
ขนาด : เสนรอบวง 261 เซนตเิ มตร ความสงู 18 เมตร (โดยประมาณ)
อายุ : (อา งองิ ที่มา) อายุมากกวา 200 กวาป
สถานท่ี : วัดนอ ยนางหงษ เลขท่ี 35 หมูท่ี 2 ตาํ บลสงิ ห อําเภอบางระจนั จังหวดั สงิ หบ ุรี
คาพิกัด : 643154 E 1644708 N

สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอมจงั หวัดสิงหบ ุรี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รุกขมรดก จงั หวัดสงิ หบุรี

ช่ือวิทยาศาสตร : Pterocarpus macrocarpus
ชือ่ วงศ : FABACEAE
ชื่อพนื้ เมือง : ดู หรอื ดูปา (ภาคเหนือ) ฉะนอง
(เชยี งใหม) จิตอก (ไทใหญ-แมฮองสอน) ประดูเสน (สระบุรี
ราชบรุ ี) เตอะเลอ (กะเหรยี่ ง-แมฮ องสอน) ประดู หรือ ประดูปา (ภาคกลาง)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร ลําตนสูง 15-30 เมตร หุมดวยเปลือกหนาสีนํ้าตาลซึ่งแตกสะเก็ดเปนรองลึก มี
น้ํายางมาก เรือนยอดเปน พมุ กลมทบึ กงิ่ กา นมักไมหอยระยาอยางประดูบาน ใบเปนใบประกอบรูปขนนกเรียง
สลับ ใบยอ ยเยือ้ งสลบั กัน 4-10 ใบ รปู ไขถ ึงรูปขนาน กวา ง 2.5-5 เซนติเมตร ยาว 5-15 เซนติเมตร ปลายเปน
ต่ิง โคนมน ดอกมสี ีเหลือง กลนิ่ หอม มีกล่นิ คลา ยดอกซอ นกลนิ่ ออกเปนชอ ยาว 10-20 เซนติเมตร ตามงามใบ
ดอกจะออกชวงมีนาคม-พฤษภาคม ชอดอกมีขนาดใหญ ผลมีลักษณะเหมือนรูปโลแบนบาง ตรงกลางนูน
เสนผาศูนยกลาง 6-10 เซนติเมตร ผลใหญกวาประดูบานมาก และมีขนปกคลุมทั่วไป การขยายพันธุโดยการ
เพาะเมลด็ ประดมู ีเน้ือไมสแี ดงอมเหลอื ง เส้ยี นสนเปนร้ิว เนื้อละเอียดปานกลาง มีลวดลายสวยงาม ใชทําเสา พ้ืน
ตอ เรือ เคร่ืองเรือน เคร่อื งดนตรี แกนสีแดงคลํ้าใชย อ มผา และเปลอื กใหน้ําฝาดใชฟอกหนัง

จงั หวัดสิงหบรุ ี
เปนไมใ หญท่ีอยูคูวดั พระปรางคมนุ ีมานบั 100 ป สามารถ
เปน แมพนั ธุได เน่อื งจากมีลักษณะดี เปลาตรง และสมบรู ณ
ขนาด : เสน รอบวง 350 เซนตเิ มตร ความสงู 10 เมตร (โดยประมาณ)
อายุ : (อางองิ ทม่ี า) อายุมากกวา 100 กวาป
สถานที่ : วดั พระปรางคม ุนี หมู 1 ตําบลมว งหมู อําเภอเมืองสิงหบ ุรี
จังหวัดสงิ หบ รุ ี
คาพกิ ัด : 655419 E 1643454 N

สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอมจังหวดั สิงหบุรี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รกุ ขมรดก จังหวดั สิงหบรุ ี

ชอ่ื วิทยาศาสตร : Bambusa vulgaris Schrad.
ชอ่ื วงศ : GRAMINEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร ไมประดับขนาด
เล็ก แตกกอเปนพุมแนน สูง 1-2 เมตร ลํา

ผอมเล็ก แตละปลองยาว 20-30 เซนติเมตร

ผวิ เกล้ียงสเี ขยี วอมมวง ใบเรียบเขียว ใบเล็ก

ออกสองขาง กานรูปคลายใบเฟรน ลําไผ

ขณะท่ีออนเปนสีเขียว เมื่อแกจะเปล่ียนเปน

สีดํา ปจจุบันไผดํา ปลูกกระจายอยูทั่วไป

โดยสวนใหญป ลูกเปนไมป ระดบั ตกแตง ตามอาคารบานเรอื น สํานักงาน เสริมโชคลาภมากกวาปลูก

ไวก นิ หนอ

จงั หวดั สงิ หบ ุรี
ตนไผดํา เปนตนไมท่ีสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา
สยามบรมราชกุมารีฯ ทรงปลกู
ปลูกเมอื่ : วันที่ 28 ตลุ าคม 2551
สถานท่ีปลูก : วัดกฤษณเวฬุพุทธาราม (วัดไผดํา) หมูท่ี 14 ตําบลทองเอน อําเภออินทรบุรี
จังหวดั สงิ หบ รุ ี
ความสงู : 6 เมตร ความโต : 18 เซนตเิ มตร
คาพิกดั : 0647935 E 1661117 N

สํานักงานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบ รุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ ุรี
ชือ่ วิทยาศาสตร : Dalbergia cochinchinensis Pierre
ชอื่ วงศ : LEGUMINOSAE- PAPILIONOIDEAE
ช่ือพื้นเมือง : ขะยงุ แดงจนี ประดเู สน พยุง
ลักษณะทางพฤกษศาสตร ไมตน ผลัดใบ สูง 15 - 25 เมตร
เปลือกสีเทาเรียบ เรือนยอดทรงกลมหรือรูปไข ใบ เปนชอแบบ
ขนนกปลายใบเด่ียว เรียงสลับ ใบยอยเรียงสลับจํานวน 7 - 9 ใบ
ขนาดกวาง 3 - 4 เซนติเมตร ยาว 4 - 7 เซนติเมตร ปลายใบแหลม
โคนใบสอบ ผิวใบดานบนสเี ขยี วเขม ทอ งใบสีจาง ดอก ขนาดเล็กสีขาว กลน่ิ หอมออน ออกรวมกัน
เปนชอตามงามใบ และตามปลายกงิ่ ผล เปนฝกรูปขอบขนานแบนบางขนาดกวาง 1.2 เซนติเมตร
ยาว 4 - 6 เซนติเมตร มีเมล็ด 1 - 4 เมล็ด ข้ึนในปาดิบแลง และปาเบญจพรรณชื้น ทั่วๆ ไป ทาง
ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื และภาคตะวนั ออก ออกดอก พฤษภาคม - กรกฎาคม ฝก แก กรกฎาคม – กันยายน

เน้อื ไมส ีแดงอมมวง ถึงแดงเลือดหมแู ก เนือ้ ละเอียด แขง็ แรงทนทาน ขัดและชักเงา
ไดดี ใชท ําเครือ่ งเรอื น เกวียน เครือ่ งกลึงแกะสลัก ทําเครือ่ งดนตรี เชน ซอ ขลุย ลูกระนาด

จงั หวัดสิงหบุรี
ตน พะยงู เปน ตน ไมท เี่ ปนตนไมท ไี่ ดรบั พระราชทานมาปลูกจากสมเด็จพระกนิษฐา-
ธริ าชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสยามบรมราชกมุ ารีฯ
ปลกู เม่อื : วนั ท่ี 12 สิงหาคม 2547
สถานท่ีปลูก : ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดสิงหบุรี
ตาํ บลบางพทุ รา อําเภอเมอื งสิงหบรุ ี
จงั หวดั สิงหบุรี
ความสูง : 12 เมตร ความโต : 85 เซนตเิ มตร
คา พิกดั : 0651101 N 1646532 E

สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ มจังหวดั สงิ หบรุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รกุ ขมรดก จงั หวดั สิงหบ รุ ี
ชื่อวิทยาศาสตร : Mimusops elengi L.
ชือ่ วงศ : SAPOTACEAE
ชื่อพื้นเมือง : กุน (ภาคใต), แกว (ภาคเหนือ), ซางดง
(ลําปาง), พิกุลเขา, พิกุลเถ่ือน (นครศรีธรรมราช),
พกิ ลุ ปา (สตลู ) ตันหยง มะเมา
ลักษณะทางพฤกษศาสตร ไมตนขนาดกลาง สูง
ประมาณ 8-15 ม. เรือนยอดแนนทึบ เปลือกตนสี
น้ําตาลเทา มีรอยแตกระแหงตามแนวยาว ใบเดี่ยว
เรียงเวียนสลับ รูปรี กวาง 2 - 6 ซม. ยาว 7 - 15 ซม.
ปลายใบแหลมเปนต่ิงขอบใบเปนคล่ืน ดอกเดี่ยว อยูรวมกันเปนกระจุกที่ปลายกิ่งหรือที่ซอกใบ
กลีบเลี้ยง 8 กลบี เรยี งซอ นกัน 2 ชน้ั กลีบดอกประมาณ 24 กลีบ เรียงซอนกันโคนกลีบดอกเชื่อม
ติดกันเล็กนอย ดอกสีขาว เมื่อใกลโรยสีเหลืองอมนํ้าตาล ดอกบานวันเดียวแลวรวง มีกลิ่นหอม
ออกดอกตลอดป ผลสีเหลอื ง รสหวานอมฝาด

ปลูกเปนไมประดับและใหรมเงา ลําตนใชในการกอสราง ทําโครงเรือเดินทะเล
เครื่องมือการเกษตร เปลือกตน ตมอมกลั้วคอ แกเหงือกอักเสบ เนื้อไมท่ีราลงมีสีน้ําตาลเขมประขาว
มีกล่ินหอม เรียกวา ขอนดอก ใชบํารุง ตับ ปอด หัวใจ และบํารุงครรภ ดอก มีกล่ินหอมจัดอยูใน
พิกัดเกสรท้ังหา เขายาหอม บํารุงหัวใจ แกเจ็บคอ นํ้ามันหอมระเหยจากดอกใชทาแกปวดเมื่อย
กลา มเน้อื ผลสุก ใชรับประทานได เมลด็ ตาํ ใหล ะเอยี ดทาํ เปนยาเม็ดสําหรับสวนเวลาทองผกู

สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ มจงั หวดั สงิ หบ รุ ี

รกุ ขมรดก จังหวดั สงิ หบ รุ ี

ตนพิกุล เปนตนไมที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา
สยามบรมราชกุมารฯี ทรงปลูก
ปลูกเมือ่ : วนั ท่ี 12 พฤศจิกายน 2550
สถานท่ีปลูก : หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” หมูที่ 3 ตําบลพิกุลทอง อําเภอทาชาง
จังหวัดสงิ หบุรี
ความสูง : 4 เมตร ความโต : 30 เซนติเมตร
คาพกิ ัด : 649436 E 1642274 N

สํานักงานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบ รุ ี

รกุ ขมรดก จงั หวดั สิงหบรุ ี

ตนพกิ ุล เปนตน ไมท ่หี มอ มราชวงศจ ิราคม กติ ิยากร ปลกู
ปลกู เม่อื : วันท่ี 30 มถิ นุ ายน 2556
สถานที่ปลูก : วัดมว ง หมูที่ 8 ตําบลอินทรบุรี อาํ เภออินทรบุรี จังหวดั สงิ หบ ุรี
ความสงู : 5 เมตร ความโต : 24, 28 เซนตเิ มตร (2 นาง)
คาพกิ ดั : 0643767 E 1659008 N

สาํ นักงานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอมจงั หวดั สิงหบ ุรี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รกุ ขมรดก จังหวัดสิงหบรุ ี
ช่อื วทิ ยาศาสตร : Ficus religiosa L.
ชือ่ วงศ : MORACEAE
ชอื่ พืน้ เมือง : โพ โพศรีมหาโพ (ภาคกลาง), สลี (ภาคเหนอื ),
ยอ ง (ฉาน-แมฮ องสอน)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร ไมตนผลัดใบขนาดใหญ สูง 20 -
30 เมตร แตกกิ่งกานสาขาออกเปนพุมตรง โดยท่ัวไปลําตนมี
เสนผานศนู ยกลางเฉลี่ย 1.5-3 เมตร มียางสีขาว ใบเรียงเวียนสลับถ่ี ใบเดี่ยว รูปหัวใจ กวาง 8-15
เซนติเมตร ยาว 12 - 20 เซนติเมตร ปลายใบยาวคลายหาง โคนใบรูปหัวใจ ใบสีเขียวนวลอมเทา
กานใบเล็ก ยาว 8 - 12 เซนติเมตร สวนยอดออน เปนสีครีมหรือสีงาชางอมชมพู ดอกสีเหลือง
นวล ออกเปนชอทซี่ อกใบ ดอกแยกเพศขนาดเล็กจํานวนมาก อยูภายในฐานรองดอก รูปคลายผล
ผลเปนผลรวมรปู กลม ขนาดเลก็ เสน ผานศนู ยก ลางประมาณ 0.8 เซนติเมตร เม่อื สกุ สีมว งดาํ

ใบออน ใชเลย้ี งหนอน ผลออนใชรับประทานเปนอาหารของสัตวได มักปลูกเปนไม
ประดบั ตามวัดวาอาราม และยงั สามารถปลูกเลย้ี งไวเ ปน ไมแ คระแกร็นได

จังหวัดสิงหบรุ ี

เปนตนโพธ์ิที่อยูคูวัดพระปรางคมุนี มานานตั้งแต
สมยั ปลายกรงุ ศรอี ยุธยา ซ่ึงขึ้นโอบรอบพระปรางคองคเดิม โดย
มอี ายปุ ระมาณ 200 กวา ป ภายในโพรงตนโพธ์มิ ีพระผุดใหเ ห็น
ขนาด : ขนาดเสน รอบวงของลําตน ที่ระดับอก 1,300 เซนตเิ มตร
ความสูง 10 เมตร
อายุ : (อางอิงที่มา) อายุมากกวา 200 กวา ป
สถานที่ : วัดพระปรางคมุนี หมู 1 ตําบลมวงหมู อําเภอเมอื ง
สงิ หบุรี จงั หวดั สิงหบ ุรี
คาพิกดั : 655419 E 1643454 N

สํานักงานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ มจังหวดั สงิ หบรุ ี

รุกขมรดก จังหวดั สงิ หบ รุ ี

ตนโพธิ์ลอมพันตนตาล ลักษณะพึ่งพาอาศัยซึ่งกัน
และกนั ณ สวนรุกขชาติคเู มอื งสิงหบุรี จากการสัมภาษณ นายสมทพ
พุมพวง ซ่ึงเปนพนักงานราชการ และทํางานที่สวนรุกขชาติคูเมือง
สิงหบุรี มากวา 40 ป เลาวา ตอนที่มาทํางานใหมๆ ก็เห็นเปน
ลักษณะนี้อยูกอนแลว แตกอนชาวบานและคนละแวกนี้ จะเรียกวา
ตน โพธ์ขิ ้เี กียจ เนือ่ งจากอาศยั ตนตาลเพอื่ ใหต วั เองเตบิ โต แตภ ายหลัง
นายสุทธิพงษ พุทธจันทรา นายอําเภออินทรบุรี ไดเปลี่ยนช่ือเปน
“โพธิล์ อ มรัก” ดวยลักษณะที่โพธ์ิโอบกอดตนตาลไว และอยูคูกัน 2 ตน
เปรยี บเหมือนสญั ลักษณแหงความรักความผูกพันที่ตนไมท้ัง 2 ชนิดมี
ใหกนั และเม่อื วันพุธท่ี 14 กุมภาพันธ 2561 นายสุทธิพงษ พุทธจันทรา
รวมกับนายเกษม ออนตา นายกองคการบริหารสวนตําบลหวยชัน ได
จัดงาน “ลือเลื่อง รักแทในปาทวารวดี” โดยใชบริเวณตนตาลลอม
รักแหงน้ีเปนสถานท่ีจัดงาน มีการสมรสหมูและจดทะเบียนสมรส
ใหกับคูรักที่ประสงคจะจดทะเบียนสมรสกันเน่ืองในในวันเทศกาลแหงความรักหรือ วันวาเลนไทน โดยไดรับ
ความสนใจจากคูรักจํานวนมากสมัครมารวมงานและจดทะเบียนซึ่งทางฝายจัดงานไดคัดเลือกมารวมจด
ทะเบียน จํานวน 10 คู ซ่ึงปจจุบัน ตนโพธ์ิลอมรัก (คู) แหงน้ี ถูกกําหนดเปน New Unseen อําเภออินทรบุรี
จังหวดั สงิ หบุรี อีกดวย
ขนาด : เสน รอบวง 350 เซนติเมตร ความสงู 15 เมตร (โดยประมาณ)
อายุ : (อา งองิ ทม่ี า) คาดเดาอายุประมาณ 100 ป
สถานที่ : สวนรุกขชาติคูเมืองสิงหบุรี หมู 6
ตําบลหวยชัน อาํ เภออนิ ทรบ รุ ี จังหวัดสิงหบ ุรี
คาพิกดั : 638139 E 1664372 N

สาํ นักงานทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบ รุ ี

รกุ ขมรดก จงั หวัดสงิ หบ รุ ี
ตนมะขามโพธิ์ คือตน มะขามที่ถกู ตน โพธโ์ิ อบ
กอดไว แตกอนมีเพียงตนมะขามตนเดียว ซึ่งมีมานานแลว
อายุเทา ไหรนัน้ ประมาณไมได จากที่ชาวบานเลาตอๆ กันมา
นาจะมีอายุเกิน 100 ป สวนตนโพธิ์นั้นเกิดทีหลัง ประมาณ
สัก 10 ป ได สันนิษฐานวานกอาจจะถายอุจาระบน
ตนมะขามแลวเกิดตนโพธ์ิขึ้น สวนที่ดูคลายลําตนโพธ์ิน้ัน
แทจริงแลวคือรากของตนโพธิ์ ที่ยาวลงมาจรดพื้นดิน สวน
ลําตนนั้นเกิดบนตนมะขาม ลักษณะการเติบโตคลายหลอม
รวมเปนตนไมชนิดเดียวกัน พ่ึงพาอาศัยซึ่งกันและกัน แลดู
สวยงาม คนที่น่ีจะเรียกขานกนั วา ตน มะขามโพธ์ิ
ขนาด : เสนรอบวง 581 เซนติเมตร ความสูง 30 เมตร
(โดยประมาณ)
อายุ : (อางอิงท่มี า) คาดเดาอายุมากกวา 200 ป
สถานที่ : พิพิธภัณฑเตาเผาแมน้ํานอย วัดพระปรางค ตาํ บลเชิงกลดั อําเภอบางระจัน จงั หวัดสิงหบรุ ี
คาพกิ ดั : 636688 E 1650348 N

สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ มจงั หวัดสงิ หบุรี

รกุ ขมรดก จังหวดั สงิ หบรุ ี

วัดพรหมเทพาวาส หรือวัดชลอน เปนวัดท่ี
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว (รัชกาลที่ 5)
เสด็จประพาสตนเย่ียมเยียนราษฏร เมื่อวันท่ี 7
สิงหาคม พ.ศ. 2449 ( ร.ศ.125) ณ บริเวณแหงน้ี เปน
แนวต้ังกลองถายภาพของรัชกาลที่ 5 ถายภาพพระ
อุโบสถ และไดทรงทอดพระเนตรตนพระศรีมหาโพธิ์
และทรงบรรยายไววา "ตน โพธิ์ก่งิ ตอนวดั นิเวศใหญโตงามดีมาก แตเอียงไปขางหน่ึงเพราะหลบตนมะมวง"
ปจจุบันตั้งอยูในบริเวณวัดพรหมเทพาวาส ตนพระศรีมหาโพธ์ินี้เปนสายพันธุพุทธคยา ประเทศอินเดีย
ขยายพันธมุ าจาก วัดนิเวศธรรมประวตั ิ นาํ มาปลูก ในตนรชั สมัยรัชกาลท่ี 5 คาดวา มอี ายุไมตา่ํ กวา 115 ป
ขนาด : เสนรอบวง 845 เซนติเมตร ความสูง 22 เมตร (โดยประมาณ)
อายุ : (อา งองิ ท่ีมา) คาดเดาอายมุ ากกวา 115 ป
สถานท่ี : วัดพรหมเทพาวาส (ชลอน) หมู 4 ตาํ บลหวั ปา อําเภอพรหมบุรี จงั หวัดสิงหบ ุรี
คาพกิ ดั : 0654474 E 1639894 N

สํานักงานทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ มจังหวัดสิงหบ ุรี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รกุ ขมรดก จังหวัดสิงหบ รุ ี

ช่อื วทิ ยาศาสตร : Mitrephora sirikitiae Weerasooriya.
ชื่อวงศ : ANNONACEAE
ชื่อพืน้ เมือง : -
ลักษณะทางพฤกษศาสตร ไมตนขนาดเล็ก สูง 4-6 เมตร
ลําตนมีเสนผานศูนยกลาง 5-8 เซนติเมตร เปลือกลําตนสี
น้ําตาล กิ่งออนมีขนออนคลุมอยู ใบรูปหอก กวาง 4-9
เซนติเมตร ยาว 11-19 เซนติเมตร เน้ือใบคอนขางหนา ผิว
ใบเรียบเปนมันทั้งสองดาน โคนใบและปลายใบแหลม มี
เสนแขนงใบจํานวน 8-11 คู สวนดอกมีลักษณะเปนดอก
เดี่ยวหรือเปนชอ 1-3 ดอก ใกลปลายยอดเปนพรรณไมที่
มีดอกใหญท ีส่ ดุ เมื่อเปรียบเทียบกับดอกของพรรณไม ชนิดอื่นๆ ในสกุลมหาพรหม โคนกลีบสีเขียวออน ปลายกลีบ
สีมวงเขม กระดกงอข้นึ และประกบติดกันเปน รปู กระเชา แตล ะดอดบานอยูได 3-5 วัน กล่ินหอมออนๆ ผลเปน
ผลกลมุ มผี ลยอย 10-15 ผล รูปทรงกระบอก

มีถิ่นกําเนิดอยูในบริเวณท่ีแคบๆ ของยอดเขาสูงชันท่ีระดับความสูง 1,100 เมตร ในเขต
อําเภอเมืองจังหวัดแมฮองสอน นับเปนพรรณไมเฉพาะถิ่น (endemic) เฉพาะในประเทศไทยเทาน้ัน ทั้งยังเปน
พรรณไมห ายาก เน่ืองจากมีจํานวนตนในสภาพถิ่นกาํ เนดิ นอยมาก และมีการกระจายพันธุต่ํา สําหรับสรรพคุณ
ทางยา ขณะนี้ยังไมไดทําวิจัยออกมาเพียงแตแยกดีเอ็นเอในสายพันธุ และกําลังตรวจหาสารที่นําไปใช
ประโยชนไ ดตอ ไป

จังหวดั สิงหบุรี
ตน มหาพรหมราชินี เปน ตน ไมท ่สี มเด็จพระกนษิ ฐาธริ าชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ า
สยามบรมราชกุมารฯี ทรงปลูก
ปลกู เม่อื : วันท่ี 9 พฤศจกิ ายน 2547
สถานท่ีปลูก : วดั กฤษณเวฬุพทุ ธาราม (วดั ไผดํา) หมทู ่ี 14 ตาํ บลทองเอน อําเภออินทรบุรี จงั หวดั สิงหบ ุรี
ความสูง : 6 เมตร ความโต : 75 เซนตเิ มตร
คา พกิ ัด : 0647900 E 1661099 N

สาํ นักงานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ มจังหวัดสงิ หบรุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบรุ ี

ช่ือวทิ ยาศาสตร : Adenanthera pavonina L.
ชอื่ วงศ : FABACEAE หรอื LEGUMINOSAE
ช่ือพนื้ เมือง : มะหลาม (นครราชสมี า), มะแคก, หมากแคก
(แมฮอ งสอน), มะแดง, มะหวั แดง, มะโหกแดง (เหนือ), มะกลาํ่ ตาชาง,
บนซ,ี ไพ, ไพเงนิ กาํ่
ลักษณะทางพฤกษศาสตร ไมยืนตนขนาดกลาง สูง 15-20 เมตร ผลัด
ใบ เรือนยอดเปนพุมกลม ยอดออนมีขนนุมเปนมันคลายเสนไหม เปลือก
เรียบสีนํ้าตาลปนเทา บางครั้งมีรอยแตกระแหงเล็กๆ โคนตนเปนพูพอน
ต่ํา ใบ ประกอบแบบขนนกสองชั้น ปลายค่ี เรียงสลับ ยาว 15-40 ซม.
ชอแขนงดานขางมี 2-6 คู เรียงตรงขาม ใบยอย 7-15 คู เรียงสลับ ใบรูปรีแกมรูปขอบขนาน กวาง 0.6-2.5 ซม.
ยาว 2-5 ซม. ปลายใบมน โคนใบเบ้ียว ผิวใบดานลางสีนวลมีขน ขอบใบเรียบ เสนแขนงใบขางละ 8-10 เสน กาน
ใบยอยยาว 1-2 มม. ออกดอกเปนชอกลมยาว ตามกิ่งและซอกใบ กานดอกส้ัน สีเหลือง ขนาดเล็ก กลีบเล้ียงรูป
ถวย ปลายแยก 5 แฉก กลีบดอก 5 กลีบ ไมมีขน ดอกบานเต็มที่กวาง 4-6 มม. ผล ฝกแหงแตก ฝกแบนยาวสี
นํา้ ตาลกวาง 1.2 ซม. ยาว 12-20 ซม. ฝก แกจ ะบดิ งอ เมล็ด สีแดง รูปรางแบนและกลมหรือรี มีหลายเมล็ด

เน้อื ไมใ ชกอสรา งบา นเรอื น ทําเครือ่ งเรือน รากตมนาํ้ ด่ืมขบั เสมหะ แกร อนใน แกอาเจียน ใบ
ตมน้าํ ดื่มแกป วดทอง ทองรวง ใบออนและยอดออนรับประทานเปนผกั สด เมลด็ บดเปน ผงโรยแผล ฝ หนอง

จังหวดั สิงหบุรี

มะกล่ําตน เปนตน ไมท่ีสมเด็จพระกนษิ ฐาธิราชเจา
กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสยามบรมราชกมุ ารีฯ ทรงปลกู
ปลูกเม่อื : วันท่ี 16 กุมภาพนั ธ 2538
สถานท่ีปลูก : โรงเรียนสิงหบุรี ตําบลบางมัญ อําเภอเมืองสิงหบุรี
จังหวัดสิงหบรุ ี
ความสงู : 20 เมตร ความโต : 143 เซนตเิ มตร
คา พกิ ัด : 0651993 E 1647011 N

สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ มจังหวดั สิงหบุรี

รกุ ขมรดก จงั หวดั สิงหบุรี
มะกล่ําตน ณ วัดโคปูน หมูที่ 4 ตําบลบาน
หมอ อําเภอพรหมบุรี จังหวัดสิงหบุรี ไดรับการคัดเลือก
จากกรมสงเสริมวัฒนธรรมใหเปน รุกข มรดกของแผนดิน
ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2562 เปนพันธุไมท่ีสมเด็จพระ
นางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ไดทรงโปรดพระราชทาน
กลา ไมมงคลใหผ วู า ราชการจังหวัดทุกจังหวัด เพ่ือนําไปปลูก
ในงานรณรงคโครงการปลูกปาถาวรเฉลิมพระเกียรติฯ
เมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม 2537 ปจจุบันมะกล่ําตนเปนตนไม
ประจําจังหวัดสิงหบุรี และมะกล่ําตนท่ีวัดโคปูนแหงนี้ เปน
ตนที่เกาแกท่ีสุดในจังหวัดสิงหบุรี พระครูกัลยาณจริยวัตร
กลฺยาณรโต ทานเจาอาวาสวัดโคปูน เลาวา วัดโคปูนแหงน้ีตามประวัติกอตั้งเมื่อป พ.ศ. 2309
ประมาณ 200 กวาปแลว สวนประวัติของตนมะกลํ่าตนนี้ ไมมีเขียนไวเปนลายลักษณอักษร แต
จากคาํ บอกเลาตอๆ กันมาวา มอี ยคู ูว ดั โคปนู มานานแลว ปลูกปไ หน ใครปลกู ไมเปนท่ีแนชัด แตไม
นา จะตาํ่ กวา 150 ป ทานเจาอาวาสกลาววา “อาตมามาอยทู นี่ ่ี ตนกม็ ขี นาดเทานีแ้ ลว”

ขนาด : เสนรอบวง 350 เซนติเมตร ความสูง 20 เมตร
(โดยประมาณ)
อายุ : (อา งองิ ทม่ี า) คาดเดาอายมุ ากกวา 150 ป
สถานท่ี : วัดโคปูน หมทู ่ี 4 ตําบลบานหมอ อําเภอพรหมบุรี
จงั หวัดสงิ หบรุ ี
คาพกิ ดั : 655102 E 1629364 N

สํานกั งานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวดั สิงหบ รุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รุกขมรดก จังหวัดสงิ หบุรี

ชอ่ื วทิ ยาศาสตร : Mangifera caloneura Kurz.
ชื่อวงศ : ANACARDIACEAE
ชื่อพื้นเมือง : มะมวงกะลอน (ภาคกลาง) มะมวงเทียน
(ประจวบคีรขี นั ธ) มะมว งขี้ใต (ภาคใต) มะมวงเทพรส (ราชบุร)ี
ลักษณะทางพฤกษศาสตร ลําตนต้ังตรง สูงตั้งแต 5-24 เมตร พุม
กวา ง 5-35 เมตร สีของลําตนเม่ือออนจะมีสีน้ําตาลปนเขียว เมื่อแก
จะเปนสีเทา แตกเปนสะเก็ด ใบ : เปนใบประกอบ แบบขนนก ใบ
ออนสีนํ้าตาลปนแดงเขียว ใบแกเขียวแก กวาง 3.5-9 เซนติเมตร
ยาว 12-38 เซนติเมตร การเรยี งตัวเรียงสลับ ดอกสีขาว หรือเหลือง
ออน กลีบเลี้ยงแยก 4-5 กลีบ มีกล่ินหอม ผลมีเนื้อ เมื่อดิบจะมีสี
เขียวผลแกจะมสี เี หลือง รสชาติแตล ะพนั ธุจะแตกตาง เปร้ียว หวาน
มัน กรอบ เมล็ดมีลักษณะแบน สีขาวหรือเหลือง ในประเทศไทย
สามารถพบไดตามปา เตง็ รัง ปา ผสมผลดั ใบ และปาดิบแลง

ผลออ น มีวิตามินซีปองกันโรค ผลสุก ตานอนุมูลอิสระ ปองกันมะเร็ง และตานความชรา ใบออน
ใชเ ปนผักสด เนือ้ ไม ใชทําฟน ทาํ โครงสรางสวนตา งๆ ของบาน เปลอื กดานในใชเปน สียอมผา

จงั หวัดสิงหบ ุรี
มะมวงปา เปนตนไมที่ไดรับพระราชทานมาปลูก
จากสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี
พนั ปหลวง
ปลกู เม่ือ : วันท่ี 12 พฤษภาคม 2543
สถานท่ีปลูก : หนาสํานักงานโยธาธิการ และผังเมืองสิงหบุรี
ตาํ บลบางมญั อาํ เภอเมืองสงิ หบรุ ี จังหวดั สงิ หบ รุ ี
ความสูง : 17 เมตร ความโต : 130, 192 เซนตเิ มตร (2 นาง)
คาพิกัด : 0651850 N 1647242 E

สาํ นกั งานทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ มจงั หวัดสงิ หบ รุ ี

รุกขมรดก จงั หวัดสงิ หบุรี

ตนมะมวงกะลอน (เขียว) จัดอยูในกลุม
มะมวงปาสายพันธุหน่ึง มีลักษณะทางพฤกษศาสตร
เหมือนกับมะมวงทั่วไป แตตนจะสูงใหญมากกวาอยาง
ชัดเจน คือ สามารถสูงไดถึง 40 เมตร ใบจะมีขนาดเล็กและ
ส้ันกวาใบของมะมวงพันธุใดๆ แตกก่ิงกานสาขาหนาแนน
และกวางใหญ เวลามีใบดกจะใหรมเงาดีมาก จากการบอก
เลาของพระปลดั เดโช สคุ นฺโธ เจาอาวาสวัดประสิทธิ์คุณากร
เลาวา ชาวบานเกาแกที่อยูบริเวณใกลเคียงวัด เลาตอๆ กัน
มา ว า ต น ม ะ ม ว งก ะ ล อ น 3 ต น น้ี มี ม าน า น แ ล ว
(แตกอนมี 4 ตน แตตัดออก 1 ตน เพ่ือใชพ้ืนที่สําหรับสราง ตนมะมว งกะลอ นตนท่ี 1 และ 2
หอระฆัง) 2-3 ป จะออกลูกสักครั้งหน่ึง ลักษณะรูปทรงสวย
แขง็ แรงและสมบูรณด ี สันนิษฐานวานาจะเกดิ ข้ึนเองตามธรรมชาติ
ขนาด : ตนท่ี 1 เสนรอบวง 476 เซนติเมตร ความสูง 40 เมตร (โดยประมาณ)

ตนท่ี 2 เสนรอบวง 398 เซนตเิ มตร ความสงู 40 เมตร (โดยประมาณ)
ตนที่ 3 เสน รอบวง 409 เซนตเิ มตร ความสงู 40 เมตร (โดยประมาณ)

อายุ : (อา งอิงท่มี า) คาดเดาอายุมากกวา 200 ป
สถานที่ : วัดประสิทธ์ิคุณากร ตําบลสิงห อําเภอบางระจัน
สงิ หบ รุ ี
คาพิกดั : 644427 E 1644367N

ตน มะมวงกะลอ นตน ท่ี 3

สํานกั งานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ มจงั หวัดสงิ หบุรี

รุกขมรดก จงั หวัดสิงหบ ุรี
มะมวงกะลอนวัดประสิทธิ์คุณากร
เปนแหลงอาหารของสัตวปาขนาดเล็ก โดยมีอายุ
ประมาณ 100 ป
ขนาด : ขนาดเสนรอบวงของลําตนท่ีระดับอก 220
เซนตเิ มตร ความสูงประมาณ 10 เมตร
อายุ : (อางอิงที่มา) คาดเดาอายุประมาณ 100 ป
สถานท่ี : วัดพระปรางคมุนี ตําบลมวงหมู อําเภอ
เมอื งสิงหบ ุรี จังหวดั สงิ หบุรี
คา พกิ ดั : 655419 E 1643455 N

สาํ นกั งานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอมจังหวัดสงิ หบรุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รุกขมรดก จงั หวัดสงิ หบ รุ ี

ช่อื วิทยาศาสตร : Dipterocarpus alatus
ชอ่ื วงศ : DIPTEROCARPACEAE
ช่ือพื้นเมือง : ชันนา (ชุมพร) ทองหลัก (ละวา) ยาง
(กลาง, ตะวันออกเฉียงเหนือ) ยางกุง (เลย) ยางขาว
(กลาง, ลําปาง) ยางควาย (หนองคาย) ยางตัง (ชุมพร,
ใต) ยางเนิน (จันทบุรี) ยางแมน้ํา (กลาง) ยางหยวก
(กลาง, หนองคาย) ราลอย (สวย สุรินทร) และ ลอยด
(โซ นครพนม)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร ยางนาเปนไมยืนตนขนาดใหญสูง 40-50 เมตร ไมผลัดใบ ลําตนตรง เปลือกเรียบ
หนาสีเทา โคนตนมีพูพอน เรือนยอดเปนพุมกลม ใบเดี่ยวรูปไขแกมรูปหอกกวาง ปลายใบสอบเรียว เนื้อใบหนา
กวาง 8-15 เซนติเมตร ยาว 20-35 เซนติเมตร ดอกสีชมพู ออกเปนชอส้ันๆ สีน้ําตาล กลีบดอกมี 5 กลีบ โคน
กลีบประสานเหลื่อมกัน ปลายกลีบบิดเวียนตามกันแบบกังหัน เกสรเพศผูมี 25 อัน รังไขมี 3 ชอง ออกดอก
ระหวางเดอื นมนี าคม-เดือนพฤษภาคม ผลเปน ผลแหงทรงกลม มคี รีบตามยาว 5 ครีบ ปกยาว 2 ปก

นํ้ามันยางจากตนสามารถนํามาใชโดยตรงเพ่ือใช
ผสมชันไมอื่นๆ ใชยาเคร่ืองจักสานกันนํ้ารั่ว ยาแนว เรือเพ่ืออุด
รอยรว่ั หรอื ใชทาํ ไตจดุ ไฟสอ งสวางหรือทําเปนเชื้อเพลิง ทําดวยไม
ผุคลุกกับนํ้ามันยาง หรือนํามาใชเปนสวนประกอบ ของผลิตภัณฑ
อื่น ๆ เชน สีทาบาน หมึกพิมพ เน้ือไมยางนาสามารถนํามาใช
ประโยชนในการกอสรางอาคารบานเรือนไดดี ย่ิงเม่ือนํามาอาบ
นํ้ายาให ถูกตองก็จะชวยทําใหมีความทนทานมากข้ึน สามารถ
นําไปใชกับงานภายนอกไดทนทานนับ 10 ป โดยนิยมนํามาเล่ือยทํา
เสาบาน ไมพื้น ไมระแนง โครงหลังคา ฝาเพดาน เคร่ืองเรือนตางๆ
ทํารั้วบาน ทําเรือ รวมไปถึงหมอนรองรางรถไฟ ใชปลูกเปนไม

ประดับตามสองฝงถนน เพื่อความสวยงาม และ
ปลูกเพ่ือประโยชนทางดานนิเวศ ใหรมเงา กําบัง
ลม ใหความชุมชื้น ควบคุมอุณหภูมิในอากาศ
ปอ งกนั การพังทลายของหนา ดิน ฯลฯ

สํานกั งานทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ มจังหวัดสงิ หบ ุรี

รกุ ขมรดก จังหวดั สิงหบ รุ ี

ไดรับขอมูลจากทานพระครูถาวรธรรมภรณ (อาจารยบุญเหลือ ถาวโร) เจาอาวาส
วัดเสาธงทอง เลาวา กลุมตนยางวัดเสาธงทองน้ี เทาที่ทราบเลาขานสืบทอดกันมา ต้ังแตป พ.ศ. 2450
โดยคุณแมถิน จันยัง ขณะนั้น อายุ 111 ป 8 เดือน วาตนยางน้ันเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติจํานวน
ไมต า่ํ กวา 100 ป ตอ มาในชวงเจา อาวาสสององคกอ นมียางนาที่ไดรับผลกระทบจากลมพายุพัดหัก
โคน จนปจจุบันมีตนยางเหลืออยูจํานวน 107 ตน ตนใหญสุดโตประมาณ 6 เมตร 40 เซนติเมตร
อายปุ ระมาณ 300-400 ป
ขนาด : ตนใหญสุดขนาดเสนรอบวงของลําตน 6,040 เซนติเมตร ความสูงประมาณ 45 เมตร
อายุ : (อางอิงที่มา) คาดเดาอายุ 300-400 ป
สถานท่ี : กลุมยางนาขนาดใหญ ณ วัดเสาธงทอง หมูที่ 5
บา นลางเลา ตําบลบางมัญ อําเภอเมอื งสงิ หบรุ ี จงั หวดั สิงหบรุ ี
คาพกิ ดั : 647762 E 1649680 N

สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอมจังหวดั สงิ หบรุ ี

รุกขมรดก จังหวดั สงิ หบรุ ี

ไดรับขอมูลจากพระครูสิงหพัฒนาธร เปนเจาอาวาสวัดกระดังงาบุปผาราม เลาวา
กลุมตนยางวัดกระดงั งาบุปผารามนี้ เปนตน ยางทีเ่ กดิ ขึ้นเองตามธรรมชาติจํานวนไมตํ่ากวา 100 ป
จนปจจบุ นั มีตนยางอยูจ ํานวน 47 ตน ตนใหญส ุดโตประมาณ 620 เซนตเิ มตร อายุประมาณ 300 ป
ขนาด : ตน ใหญสุดขนาดเสน รอบวงของลาํ ตน 620 เซนติเมตร ความสงู ประมาณ 25 เมตร
อายุ : (อางองิ ทม่ี า) คาดเดาอายุ 300 ป
สถานท่ี : กลุมยางนาขนาดใหญ ณ วัดกระดังงาบุปผาราม
หมูท่ี 6 ถนนสิงหบุรี-ชัยนาท ตําบล บางกระบือ อําเภอ
เมืองสิงหบุรี สงิ หบ รุ ี
คาพกิ ดั : 14°93’88”N 100°36’33”E

สํานกั งานทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ มจงั หวดั สงิ หบรุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบุรี
ขอมูลจากทานเจาอาวาส พระครูสิงหวราภรณ เลาวา กลุมตนยางวัดหัววาวแหงนี้
เทาที่ทราบเปนตนยางที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ จํานวนไมตํ่ากวา 200 ป ซึ่งแตกอนมีเยอะมาก
เปนจํานวนกวา 100 ตน แตที่ไดรับผลกระทบจากนํ้าทวมวัดในหลายคร้ังหลายครา จนปจจุบันมี
ตน ยางเหลืออยจู าํ นวน 79 ตน ตน ใหญส ดุ โตประมาณ 750 เซนติเมตร อายุประมาณ 300-400 ป
ขนาด : ตนใหญสดุ ขนาดเสน รอบวงของลําตน 750 เซนตเิ มตร ความสูงประมาณ 34 เมตร
อายุ : (อา งอิงที่มา) คาดเดาอายุ 300-400 ป
สถานที่ : กลุมยางนาขนาดใหญ ณ วัดหัววาว หมูท่ี 6 ถนนสิงหบุรี-ชัยนาท ตําบลบางกระบือ
อําเภอเมืองสิงหบ รุ ี สิงหบ รุ ี
คา พิกดั : 649479 E 1648280 N

สํานักงานทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอมจังหวัดสงิ หบรุ ี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รกุ ขมรดก จงั หวดั สงิ หบ ุรี

ช่ือวิทยาศาสตร : Schoutenia glomerata King
subsp.peregrina (Craib) Roekm.
ชอ่ื วงศ : MALVACEAE
ช่ือพื้นเมือง : น้ําผึ้ง (กรุงเทพฯ) , สายน้ําผ้ึงและดอกน้ําผึ้ง
(ภาคเหนือ)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตนขนาดเล็ก ผลัดใบ เปลือกสี
น้ําตาลปนขาว ลําตนแตกก่ิงต่ํา กิ่งคอนขางเล็กเรือนยอดเปนพุมมน
ใบเด่ียวเรียงสลับ รูปแผนใบสองขางไมเทากัน ผิวใบดานบนเปนสี
เขียว ดานลางสีน้ําตาลอมนวล ดอกมีกล่ินหอมตลอดท้ังวัน บานได
นาน ๗ – ๑๐ วัน ชอดอกดกเกิดตามซอกใบเปนชอส้ัน โคนกลีบเล้ียงเชื่อมติดกัน ปลายแยกออกเปน ๕ แฉก
คลายรูปดาว ไมมีกลีบดอกมีเกสรตัวผูจํานวนมากซึ่งสวนที่มองเห็นเปนสีเหลืองเหมือนดอกนั้นเปนเกสรตัวผู
รวมกันเปนกระจุก ผลแหง ทรงกลม มีขน เม่ือแกจะไมแตก ขนาด ๐.๕-๑ เซนติเมตร ระยะติดดอก ชวงเดือน
กรกฎาคม-สิงหาคม เปนไมกลางแจง ชอบขึ้นในที่แลง ไมมีน้ําทวมขังจึงจะมีดอกสีเหลืองดกเต็มตน แตหากไดน้ํา
มากหรือขึน้ บนที่ชุม น้ําจะมีดอกประปราย

นํามาปลูกเปนไมประดับ ดอกสวยงามออกเต็มตน มีกล่ินหอมออนๆ ใหรมเงา ปลูกเลี้ยงงาย
ทนแลง เปน ไมมงคลเหมาะสําหรับคนธาตุไฟ

จงั หวัดสิงหบรุ ี
ตนรวงผ้ึง เปนตนไมที่ไดรับพระราชทานมา
ปลูกจากพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทร
มหาวชริ าลงกรณ พระวชริ เกลาเจาอยหู ัว
ปลูกเม่อื : วนั ที่ 29 เมษายน 2562
สถานที่ปลูก : ศาลากลางจังหวัดสิงหบุรี ตําบลบางมัญ
อาํ เภอเมืองสิงหบรุ ี จังหวัดสิงหบุรี
ความสงู : 1.85 เมตร ความโต : 13 เซนตเิ มตร
คา พกิ ัด : 065178 N 1647431 E

สํานักงานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ มจังหวัดสิงหบ ุรี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รุกขมรดก จังหวดั สงิ หบ รุ ี

ช่ือวิทยาศาสตร : Casuarina junghuhniana Mig.
ชอ่ื วงศ : CASUARINACEAE
ชือ่ พืน้ เมือง : -
ลักษณะทางพฤกษศาสตร ไมยืนตน เปลาตรง เรือนยอดรูป
กรวยแหลม กิ่งขนาดเลก็ ทํามมุ แหลม กับลําตนและแตกก่ิงเปน
ระเบียบ เปลือกสีนํ้าตาลปนดํา เปนใบเดี่ยว มี 9-10 ใบ มีการ
จัดเรยี งตวั เปนชอ รูปรางคลายๆ เกล็ด ใบสีเขียว ปลายสีเหลือง
ใบสามารถถอดเปนปลองได ตนดอกตัวผูและตนดอกตัวเมีย
ชอดอกมีลักษณะเปนรูปทรงกระบอก ยาวประมาณ 3- 8
เซนติเมตร อยูในกลีบประดับยอย เมล็ดกลมเล็ก ช่ือ “สน
ประดิพทั ธ” ต้ังข้นึ เพอ่ื เปน เกียรติแกพระยาประดิพัทธภูบาลซ่ึง
เปนผนู าํ สนตันนมี้ าจากสิงคโปร
ลาํ ตน ใชท ําเสาโปะ เสากระโดงเรือ ไมค้ํายันใน
การกอสราง ทําฟนและถาน ซ่ึงจะใหความรอนสูงพอๆ กับไม
โกงกาง และไมแตกประทุเชนเดียวกัน ถาเปนไมขนาดใหญทํา
เปนไมกระดานและไมฝาได นอกจากน้ียังเล่ือยแปรรูปเปนไม
แปรรูปขนาดเล็ก ทําเฟอรนิเจอร ปารเกปลูกเปนไมประดับ
ทั่วไป ปลกู เปน แนวกนั ลมหรอื ปลูกเปนแถวเปนแนวตามถนน บางทีอาจจะตัดแตงใหเปนรูปตางๆ
เพื่อใหเ ขา กบั สถานที่นนั้ ๆ

จังหวัดสิงหบ รุ ี

ตนสนประดิพัทธ เปนตนไมเกาแกดั้งเดิมที่
อยูคูวัดพระปรางคมุนีมานานต้ังแตเจาอาวาสยังเปนเด็ก
โดยมอี ายุประมาณ 70-80 ป
ขนาด : ขนาดเสน รอบวงของลําตน ทีร่ ะดบั อก 230 เซนติเมตร ความสูงประมาณ 10 เมตร
อายุ : (อางอิงท่ีมา) อายุประมาณ 70-80 ป
สถานท่ี : วัดพระปรางคมุนี หมู 1 ตําบลมวงหมู อําเภอเมอื งสงิ หบ รุ ี จังหวัดสิงหบุรี
คา พกิ ัด : 655419 E 1643455 N

สํานกั งานทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอมจงั หวัดสงิ หบ ุรี

รุกขมรดก จงั หวดั สงิ หบ รุ ี
สาํ นกั งานทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มจงั หวัดสิงหบรุ ี

รุกขมรดก จังหวัดสงิ หบรุ ี

ชอ่ื วิทยาศาสตร : Tectona grandis L.f.
ชอื่ วงศ : LAMIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมตนขนาดใหญ สูงไดถึง 30
เมตร ผลัดใบ เรือนยอดรูปกลมหรือไข ลําตนเปลาตรง โคนตน
มักเปนพูพอนตํ่า เปลือกสีนํ้าตาลออนเรียบหรือลอนออกเปน
แถบชื้นตามยาว กิ่งออนเปนรูปสี่เหลี่ยม ก่ิงออนและยอดออนมีขนสีเหลืองรูปดาว ใบเด่ียว เรียงตรงขาม ใบรูป
ไขกลับกวางหรือรูปไข กวาง 12-35 ซม. ยาว 15-75 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบรูปล่ิม ผิวใบดานบนสาก
ดานลางมีขนออนนุม เสนแขนงใบขางละ 9-14 เสน กานใบยาว 1-5 ซม. ดอกสีขาว ออกเปนชอแบบชอแยก
แขนงตามปลายกิ่ง ดอกบานเต็มที่กวางประมาณ 3 มม. กลีบเลี้ยง 6 กลีบ กลีบดอกรูปกรวยปลายแยกเปน 6
กลีบ แผบานโคงไปดานหลังมีขน เกสรเพศผูมี 5-6 อัน เกสรเพศเมียยาวเทาเกสรเพศผูมี 1 อัน รังไขมีขน
หนาแนน ผลแหงคอนขางกลม สีเขียวออนแกมเหลือง ขนาด 1.5-2 ซม. ประกอบดวยชั้นของกลีบเล้ียงท่ีพอง
กลมบางคลา ยกระดาษหอ หุมเมล็ด เมล็ด แข็งขนาด 1 ซม. มีขนคลายไหมภายในมี 4 ชอง มี 1 เมล็ด ในแตละ
ชอ ง

เมล็ด ใชรักษาโรคตา เปลือกไม บรรเทาอาการบวม ปวดศีรษะ ใบออนหั่นฝอย ตากหรือค่ัว
ใหแหง ชงน้ําด่ืมชวยลดนํ้าหนัก แกนชวยขับปสสาวะ แกบวมนํ้า แกไข ไมสักเปนไมที่มีคุณคามาก เนื้อไมมีสี
เหลืองทอง ใชกอสรางบานเรือน ทําเคร่ืองแกะสลัก ทําเครื่องมือทางการเกษตร เปลือกรากและใบออนใหสี
ยอ มสนี าํ้ ตาลเหลอื ง หลายสวนของพชื ใชรักษาระบบปสสาวะ ถา ยพยาธิ โรคเบาหวาน เจ็บคอ ประจําเดือนมา
ไมปกติ แกน และใบขบั ลมในลาํ ไส รักษาเบาหวาน

จงั หวัดสิงหบ ุรี

ตนมเหสักขนี้ เปนตนพันธุท่ีจังหวัดสิงหบุรี ไดรับ จากโครงการ
อนุรักษพันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดําริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.) เม่ือวันท่ี 11 พฤษภาคม 2554 โดยใหปลูกภายใต
“โครงการรวมใจภักด์ิ ปลูกมเหสักข-สักสยามินทร ถวายพระบาทสมเด็จ
พระเจาอยูหัว (ร.9) เน่ืองในวโรกาส ทรวงมีพระชนมายุครบ 84 พรรษา
ซ่ึงเปนตนสักพันธุดี เปนสายพันธุท่ีรวบรวมจากแมพันธุท่ีคัดเลือกแลว และทํา
การเพาะเล้ียงเนื้อเย่ือ และสงมอบใหแกองคกรภายในและตางประเทศและ
ประชาชนทวั่ ไป
ขนาด : ขนาดเสน รอบวงของลําตน 78 เซนติเมตร ความสูงประมาณ 16 เมตร
อายุ : (อางองิ ที่มา) อายปุ ระมาณ 10 ป
สถานท่ี : ศาลากลางจังหวัดสิงหบ รุ ี ตาํ บลบางมัญ
อาํ เภอเมืองสงิ หบ ุรี จงั หวดั สิงหบ รุ ี
คา พกิ ดั : 065178 N 1647431 E

สาํ นกั งานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ มจงั หวัดสิงหบ ุรี