กาพย์ย์ห่ ย์ ห่ ย์ ห่ อ ห่ อโคลง ประพาสธาร ทองแดง เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไชยเชษฐสุริยวงศ์ (เจ้าฟ้ากุ้ง)
ประวัติผู้แต่ง กาพย์เห่เรือ รื บทเห่กากี เห่สังวาส เห่ครวญ และ เพลงยาว กาพย์ห่อโคลงนิราศธารโศก กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง นันโทปนันทสูตรคำ หลวง ผลงาน เป็นพระราชโอรสในพระเจ้า จ้ อยู่หั ยู่ หั ว บรมโกศในสมเด็จ ด็ พระเจ้า จ้ อยู่หั ยู่ หั วบรมโกศ และสมเด็จ ด็ พระพันวสาใหญ่ พระมาลัยคำ หลวง
ลักษณะคำ ประพันธ์ โคลงสี่สุภาพ กาพย์ยานี 11 คำ สร้อย ใช้กาพย์ย ย์ านี 11 = 1 บท สลับ ลั กับ กั โคลงสี่สุภ สุ าพ = 1 บท เนื้อความในกาพย์แ ย์ ต่ล ต่ ะวรรค บรรจุลงในโคลงแต่ล ต่ ะบทตามลำ ดับ ดั และเกือ กื บทุก ทุ บท ของโคลง คำ ต้น ต้ บาทของโคลงมัก มั จะเป็นคำ ต้น ต้ วรรค ของกาพย์
เนื้อเรื่อ รื่ ง กาพย์ห่ ย์ ห่ อโคลงประพาสธารทองแดง ดำ เนิน เรื่อ รื่ งตามแบบฉบับ บั **นิราศ**พรรณนาในการเดิน ดิ ทางแต่ไต่ ม่ไม่ ด้ค ด้ ร่ำ ครวญถึง ถึ นางอัน อั เป็นที่รั ที่ ก รั เนื้อเรื่อ รื่ งพรรณนาการตามเสด็จ ด็ สมเด็จ ด็ พระเจ้า จ้ อยู่หั ยู่ หั วบรมโกศทางสถลมารคไปนมัสมั การ รอยพระพุท พุ ธบาทจากท่า ท่ เจ้า จ้ สนุก นุ ผ่า ผ่ นตำ บลธาร ทองแดงซึ่ง ซึ่ มีธ มี ารน้ำ เล็ก ล็ ๆ ที่ชื่ ที่ อ ชื่ ว่า ว่ "ธารทองแดง" "ธารทองแดง" เป็นที่ตั้ ที่ ตั้ ง ตั้ ของพระตำ หนักธารเกษม ที่ปที่ ระทับ ทั ของพระเจ้าแผ่น ผ่ ดิน จนกระทั่ง ทั่ ถึงเขา พระพุทธบาท จ.สระบุรี การดำ เนินเรื่อ รื่ งเรื่อ รื่ งเริ่ม ริ่ ด้วยการพรรณนาชม ขบวนเสด็จ จากนั้นชมสัตว์นานาชนิด ทั้ง ทั้ สัตว์เลี้ยงลูก ลู ด้วยนม สัตว์ปีก สัตว์น้ำ และพรรณไม้สกุล กุ ต่างๆใน ลักษณะธรรมชาติศึกษา สะท้อ ท้ นความอุดมสมบูรณ์ของ ธรรมชาติ ดำ เนินเรื่อ รื่ ง คัดมาให้นักเรีย รี นเรีย รี นเพียง 24 บท - พรรณนาลักษณะของขบวนเสด็จ ตอนต้นเรื่อ รื่ ง 4 บท - พรรณนาสัตว์บก/สัตว์น้ำ 17 บท - พระประวัติและพระประสงค์ในการประพันธ์ต ธ์ อนท้า ท้ ยเรื่อ รื่ ง 3 บท
เกลื่อ ลื่ นกรูหมู่จัตุรงค์ เป็น ป็ กันกงเรีย รี บเรีย รี งไป ทรงช้างระวางใน เทพลีล ลี าหลัง ลั คาทอง เกลื่อ ลื่ นกรูหมู่แห่ห้อม เรีย รี งไสว เสด็จพุดตาลทองไคล หว่างเขรื้อ รื้ ง ทรงช้างระวางใน มีชื่อ เทพลีล ลี าเยื้อง ย่างแหน้ หลัง ลั ดี กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง เครื่อ รื่ งสูง สู เพราเพริศ ริ พราย ชมชุมสายซ้ายขวาเคีย คี ง ธงไชยธงฉานเรีย รี ง ปี่ก ปี่ ลองชนะตะเต่อ ต่ งครึม รึ ฯ กลองทองตีค ตี รุ่ม รุ่ ครึ้ม รึ้ เดิร ดิ เรีย รี ง จ่า จ่ ตะเติง ติ เติง ติ เสีย สี ง ครุ่ม รุ่ ครื้น รื้ เสีย สี งปี่รี่ ปี่ เ รี่ รื่อ รื่ ยเพีย พี ง กระเวก แตร้น ร้ แตร่น ร่ แตรฝรั่ง รั่ ขึ้น ขึ้ หวู่ห วู่ วู้เ วู้ สีย สี งสัง สั ข์
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ถอดคำ ประพันธ์ นักสนมกรมชมี่ ขี่ช้ขี่ ช้ างกูบรูป รู โลมใจ พัก พั ตราอ่า อ่ ผ่อ ผ่ งใส นุ่มห่ม ห่ โอ่โอ่ สภาจริง ริ นักสนมกรมชแม่เ ม่ จ้า ทัง ทั หลาย ขี่ช้ขี่ ช้ างกูบดาวราย เเจ่มหน้า พัก พั ตราผ่อ ผ่ งใสสาย สุด สุ สวาท นุ่งห่ม ห่ โอ่โอ่ ถงผ้า ผ้ อร่า ร่ มริ้ว ริ้ ทองพราย หัวหน้าโขลนทั้งหลายขี่ช้างด้วยใบหน้าที่ผ่องใส แต่งกายสวยงาม
เที่ย ที่ วเล่น ล่ เป็น ป็ เกษมสุข สุ แสนสิ่ง สิ่สนุกปลุก ลุ ใจหวัง วั เร่ร่ ร่ า ร่ ยผายผาดผัง ผั หัว หั ริก ริ รื่น รื่ชื่นชมไพร สนุกเกษมเปรมหน้าเหลือ ลื บ ลืม ลื หลัง ลั แสนสนุกปลุก ลุ ใจหวัง วั วิ่ง วิ่ หรี้ เดิน ดิ ร่า ร่ ยผายผัน ผั ยัง ยั ชายป่า ป่ หัว หั ร่อ ร่ รื่น รื่ชื่นชี้ ส่อ ส่ งนิ้ว ชวนแล กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ถอดคำ ประพันธ์ การเที่ย ที่ วเล่น ล่ ในครั้ง รั้ นี้ช่างมีค มี วามสุข สุ สนุก นุ สนาน เหลือ ลื เกิน กิ เดิน ดิ อย่า ย่ งรวดเร็ว ร็ เข้า ข้ไปในป่า ป่ หัว หั เราะกระซิก กัน กั อย่า ย่ งสดชื่นรื่น รื่ เริง ริ โดยการชี้ชวนให้ช ห้ มธรรมชาติ ต่า ต่ ง ๆ
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ถอดคำ ประพันธ์ พัง พั พลายหมู่หมู่ ลายซร้อ ร้ ง ในเถื่อ ถื่ นท้อ ท้ งร้อ ร้ งระงมดง ธารน้ำ คร่ำ กัน กั ลง เล่นน้ำ แน่นแตร้น ร้ ชมกัน กั ฝูงช้างสล้างใหญ่น้ ญ่ น้ อย พัง พั ทลาย ทอกโทนพิน พิ ายหลาย ส่ำ ถ้ว ถ้ น ทองแดงเผือ ผื กเนียมราย ในเหล่า ลงท่า ท่ น้ำ ดำ ป้ว ป้ น เล่นร้อ ร้ งฮูม ฮู แปร๋น ร๋ ฯ โขลงช้างมีทั้ มี งทั้ช้างพลายและช้างพังพัซึ่งมีข มี นาดแตกต่า ต่ งกันกั ไปทั้งทั้ตัวตัใหญ่ ตัวตัเล็ก ล็ มีทั้ มี งทั้จ่า จ่ ฝูง ฝู(ทอก) ช้างโทน (ช้างที่ช ที่ อบหากิน กิ ตัวตัเดีย ดี ว มักมัมีนิ มี นิ สัยสัดุร้ ดุ า ร้ ย) ช้างพิน พิ าย(ช้างที่ลั ที่ กลัษณะไม่เ ม่ ป็น ป็ มงคล หรือ รื ทุร ทุ ลักลัษณ์ในอัคอันิพงศ์ (พระอัคอันี เป็น ป็ ผู้สผู้ ร้า ร้ ง) ตระกูล กู หนึ่งใน 80 ตระกูล กู ซึ่งตามตำ ราคชลักลัษณ์ ระบุว่ บุ า ว่ มี มีง มี า ซ้ายข้า ข้ งเดีย ดี ว) ช้างทองแดง (น่าจะหมายถึง ถึ ตามพหัตหัถี 1 ในตระกูล กู ช้างมงคล ทั้งทั้ 10 ซึ่งมีผิ มี ว ผิ กายสีท สี องแดง) ช้างเผือ ผื ก(ช้างมงคล ซึ่งมีผิ มี ว ผิ กายสีผิ สี ด ผิ ปกติ)ติ ช้าง เนียม (ช้างมงคลซึ่งมีง มี านสั้นสั้ ไม่ง ม่ อกยาวแม้จ ม้ ะโตเต็ม ต็ วัยวั ) ซึ่งบรรดาช้างเหล่า ล่ นั้น ได้เ ด้ ล่ง ล่ เล่น ล่ น้ำ ในลำ ธารและส่ง ส่ เสีย สี งร้อ ร้ งอยู่
ถอดคำ ประพันธ์ กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง กวางทรายร่า ร่ ยกิน กิ หญ้า ญ้ สุกรป่า ป่ พาพวกจร สุนัขในไล่เห่า ห่ หอน ตามเป็น ป็ หมู่พมู่ รูเ รู พรีย รี กเสียง ฯ กวางทรายร่า ร่ ยเสพย์ห ย์ ญ้า ญ้ ดงดอน หมูป่ มู า ป่ พาเพื่อ พื่ นจร ลูกล้อม สุนัขจิ้ง จิ้ จอกหอน หลายเหล่า เป็น ป็ หมู่พมู่ รูเ รู พรีย รี กห้อ ห้ ม เห่า ห่ อื้อ อื้ อึง อึ เสียง ฯ กวางและเนื้อทรายมากินหญ้า โดยมีฝูงหมู่ป่า ป่ ซึ่งมี ลูก ลู ห้อมล้อ ล้ มอยู่ด้วย นอกจากนั้นยังมีฝูงสุนั สุ นั ขจิ้งจอก ที่เฝ้า ฝ้ เห่าหอนหากันอยู่ในฝูง
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ถอดคำ ประพันธ์ มีห มี มีพ มี ลีดำ ลี ดำขลับ ลั ขึ้น ขึ้ไม้ผั ม้ บ ผั ฉับไวถึง ถึ เรี่ย รี่ วแรงแขงขัง ขั ขึง ขึ กัด กั โพรงไม้ไม้ ด้ผึ้ ด้ ง ผึ้ กิน กิ มีห มี มีดำ มี ดำขลับ ลั หน้า เป็น ป็ มัน มั ขึ้น ขึ้ไม้ผั ม้ บ ผั ฉับพลัน ลั ขบขึ้ง ขึ้ เรี่ย รี่ วแรงแขงข้า ข้ งขยัน ยั สามารถ กัด กั ฉีกไม่ไม่ ด้ผึ้ ด้ ง ผึ้ คาบเคี้ย คี้ วพลางหวาน หมีดำ มี ดำ ตัว ตัใหญ่(ญ่ พลี-ลี พี ที่ห ที่ มายความว่า ว่ อ้ว อ้ น, ใหญ่)ญ่ ขึ้น ขึ้ ต้น ต้ ไม้อ ม้ ย่า ย่ งฉับไว แข็ง ข็ แรง กัด กั โพรงต้น ต้ ไม้เ ม้ พื่อ พื่ กิน กิ ผึ้ง ผึ้
เลียงผาอยู่ภูเขา หนวดพรายเพราเขาแปล้ปลาย รูป รู ร่า ร่ งอย่างแพะหมาย ขนเหม็นสาบหยาบเหมือนกัน เลียงผาอยู่พ่างพื้น ภูเขา หนวดพู่ดูเพราเขา ไปล่ท้าย รูป รู ร่า ร่ งอย่างแพะเอา มาเปรีย รี บ ขนเหม็นสาบหยาบร้า ร้ ย กลิ่นกล้าเหมือนกัน กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ถอดคำ ประพันธ์ เลีย ลี งผาอยู่บยู่ นภูเ ภู ขา มีรู มีป รู ร่า ร่ งคล้า ล้ ยแพะ มีห มี นวดงาม ปลายเขาโค้ง ค้ไปข้า ข้ งหลัง ลั ขนหยาบและมีก มี ลิ่น ลิ่ เหม็น ม็ สาบ เช่นเดีย ดี วกับ กั แพะ
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง กระจงกระจิดเตี้ย วิ่งเรี่ย รี่ เรี่ย รี่ น่าเอ็น อ็ ดู เหมือนกวางอย่างตาหู มีเขี้ยวน้อยสร้อ ร้ ยแนมสอง กระจงกระจิดหน้า เอ็น อ็ ดู เดินร่อ ร่ ยเรี่ย รี่ งามตรู กระจ้อย เหมือนกวางอย่างตาหู ตีนกีบ มีเคี่ยวขาวน้อยช้อย แนบข้าง เคียงสอง ถอดคำ ประพันธ์ กระจงเป็น ป็ สัต สั ว์ที่มีตัวขนาดเล็ก ล็ วิ่งไปมาดูน่ารัก รั น่า เอ็น อ็ ดู มีตาหูและตีนกีบเหมือนกวาง มีเขี้ยวน้อยสี ขาว ๒ เขี้ยว แต่ไม่มีเขา
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ฝูงลิง ลิใหญ่น้ ญ่ น้ อยกระจุ้ยจุ้ ชะนีอุ่ยอุ่ อุ้ยอุ้ ร้อ ร้ งหา ฝูงค่า ค่ งหว่า ว่ งพฤกษา ค่า ค่ งโจนไล่ไล่ ขว่ปว่ ลายยาง ฝูงลิง ลิ ยวบยาบต้น ต้ พวาหนา ฝูงชะนีมี่กู่ มี่ หกู่ า เปล่า ล่ ข้า ข้ ง ฝูงค่า ค่ งหว่า ว่ งพฤกษา มาสู่ ครอกแครกไล่ไล่ ขว่ค ว่ ว้า ว้ ง โลดเลี้ย ลี้ ว โจนปลิว ลิ ถอดคำ ประพันธ์ ฝูง ฝู ลิง ลิ ขย่ม ย่ ต้น ต้ มะม่ว ม่ งอยู่ยยู่ วบยาบ ฝูง ฝู ชะนีร้อ ร้ งกู่หกู่ าคู่ขคู่ องมัน มั ฝูง ฝู ค่า ค่ งกระโดดไปมาระหว่า ว่ งต้น ต้ ไม้ ฝูง ฝู ลิง ลิ ต่า ต่ งพากัน กั ร้อ ร้ งขู่ ตะคอก พร้อ ร้ มทั้ง ทั้ กระโดดไล่ไล่ ขว่ค ว่ ว้า ว้ กัน กั
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ถอดคำ ประพันธ์ งูเ งู ขีย ขี วรัด รั ตุ๊กตุ๊แก ตุ๊กตุ๊แกแก่ค ก่ างแข็ง ข็ ขยัน ยั กัด กั งูงู งู ยิ่ งู ง ยิ่ พัน พั อ้า อ้ปากง่ว ง่ งล้ว ล้ งตับ ตั กิน กิ งูเ งู ขีย ขี วแลเหลื้อ ลื้ มพ่น พ่ พิษ พิ พลัน ลั ตุ๊กตุ๊แกคางแข็ง ข็ ขยัน ยั คาบไว้ กัด กั งูงู งู เ งู ร่ง ร่ พัน พั ขนดเครีย รี ด ปากอ้า อ้ งูจึ งู ง จึได้ ลากล้ว ล้ ง ตับ ตั กิน กิ งูเ งู ขีย ขี วตัว ตั เป็น ป็ เงามันแต่ไต่ ม่มี ม่ พิ มี ษถูก ถู ตุ๊กตุ๊แกคาบไว้ ในขณะเดีย ดี วกัน กั งูเ งู ขีย ขี วก็รั ก็ ด รั ตุ๊กตุ๊แกจนต้อ ต้ งอ้า อ้ปาก และเข้า ข้ไปล้ว ล้ งตับ ตั ตุ๊กตุ๊แกกิน กิ เป็น ป็ อาหาร
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ถอดคำ ประพันธ์ ยูง ยู ทองย่อ ย่ งเยื้อ ยื้ งย่า ย่ ง รำ รางชางช่างฟ่า ฟ่ ยหาง ปากหงอนอ่อ อ่ นสำ อาง ช่างรำ เล่น ล่ เต้น ต้ ตามกัน กั ยูง ยู ทองย่อ ย่ งย่า ย่ งเยื้อ ยื้ ง รำ ฉวาง รายร่า ร่ ยฟ่า ฟ่ ยเฟื่อ ฟื่ งหาง เฉิดหน้า ปากหงอนอ่อ อ่ นสำ อาง ลายเลิศลิ รำ เล่น ล่ เต้น ต้ งามหง้า ง้ ปีกป้อง เป็นเพลง นกยูง ยู ทองย่อ ย่ งเยื้อ ยื้ งย่า ย่ ง แล้ว ล้ รำ แพนหางเชิดหน้าขึ้น ขึ้ เห็น ห็ ปากงอนอ่อ อ่ นช้อยแสดงอาการรำ เล่น ล่ ด้ว ด้ ยการยกปีก ปี ขึ้น ขึ้ ป้อ ป้ ง ตามเพลง
ไก่ฟ้ก่ า ฟ้ อ้า อ้สดแสง หัวสุก สุ แดงแทงเดือ ดื ยแนม ปีกหางต่า ต่ งสีแ สี กม สีแ สี ต้ม ต้ ต่า ต่ งอย่า ย่ งวาดเขีย ขี น ไก่ฟ้ก่ า ฟ้ หน้าก่ำ กล้า ล้ ปากแหลม หัวแดงเดือ ดื ยแนม เนื่องแข้ง ข้ ปีกหางต่า ต่ งสีแ สี กม ลายลวด ตัว ตั ด่า ด่ งอย่า ย่ งคนแกล้ง ล้ แต่ง ต่ แต้ม ต้ ขีด ขี เขีย ขี น กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ถอดคำ ประพันธ์ ไก่ฟ้ก่ า ฟ้ หน้าสุก สุ ใสมีปมี ากแหลม หัว หั มีสี มี แ สี ดง กำ ลัง ลั แทงเดือ ดื ยขึ้น ขึ้ มา ปีก ปี หาง และลำ ตัว ตั มีล มี วดลายงามเหมือ มื นอย่า ย่ งคนแกล้ง ล้ แต่ง ต่ สีใสี ห้มั ห้ น มั
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ถอดคำ ประพันธ์ นกกดอดอาจสู้ พบงูเห่าเอาปีกบัง งูโพนพังพานหวัง วั จะขบตอด บ รอดเลย นกกดอดอาจสู้ งูขลัง งูขบเอาปีกบัง เข็ดเขี้ยว งูเลิกพังพานหวัง วั ขบตอด ตอด บ รอดเลยเลี้ยว หลีกเลี้ยวสูดหนี มีน มี กกด สู้กัสู้ บ กั งู งูจ งู ะกัด กั แล้ว ล้ มัน มั เลยเอาปีก ปี มาบัง บั พัง พั พานคือ คื อาการเหมือ มื นงูกำ งู กำลัง ลั ชูคอจะสู้กัสู้ บ กั เหยื่อ ยื่ นกก็สู้ ก็ กัสู้ บ กั งู สุด สุ ท้า ท้ ยงูทำ งู ทำ อะไรนกไม่ไม่ ด้จึ ด้ ง จึ เลื้อ ลื้ ยหนีไป
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ดูห ดู นูสู่รูสู่ งู รู งู งูสุ งู ด สุ สู้หสู้ นูสู้งูสู้งู หนูงูสู้ งู ดูสู้ อ ดู ยู่ รูป รู งูทู่ งู หทู่ นูมูทู มู ทู ดูงู ดู ขู่ งู ฝู ขู่ ดฝู้ พรูพ รู รู หนูสู่รูสู่ งู รู งู งู งู สุด สุ สู้ งูสู้ งู หสู้ นูหนูสู้ งูอ งู ยู่ หนูรู้งู รู้ งู งู รู้ งูรู้ รูป รู ถู้ มูทู มู ทู ถอดคำ ประพันธ์ งูขู่ งู หขู่ นูฟู่ นู ฟู่ๆ เพราะหนูจ นู ะเข้า ข้ไปในรูงู รูงู งูจึ งู ง จึ สู้กัสู้ บ กั หนู หนูก็ นู สู้ ก็ กัสู้ บ กั งู สัต สั ว์ทั้ ว์ ง ทั้ สองต่า ต่ งก็รู้ ก็ เ รู้ ชิงซึ่งกัน กั และกัน กั โดยทำ เป็น ป็ มู่ทู่มู่ ใทู่ ส่กั ส่ น กั
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง นกแก้ว ก้ แจ้ว จ้ เสีย สี งใส คลอไคล้คู่ ล้ หคู่ มู่สมู่ าลิก ลิ า นกตั้ว ตั้ ผัว ผั เมีย มี คลา ฝ่าแขกเต้า ต้ เหล่า ล่ โนรี นกแก้ว ก้ แจ้ว จ้ รี่ร้ รี่ อ ร้ ง เร่ห ร่ า ใกล้คู่ ล้ หคู่ มู่สมู่ าลิก ลิ า แวดเคล้า ล้ นกตั้ว ตั้ ผัว ผั เมีย มี มา สมสู่ สัต สั วาฝ่าแขกเต้า ต้ พวกพ้อ พ้ ง โนรี นกแก้ว ก้ ร้อ ร้ งแจ้ว จ้ ๆ เร่ห ร่ าคู่ โดยเข้า ข้ไปใกล้ห ล้ มู่นมู่ กสาลิก ลิ า ส่ว ส่ นนก กระตั้ว ตั้ 2 ตัว ตั ผัว ผั เมีย มี กำ ลัง ลั สมสู่กัสู่ น กั อยู่ ในขณะที่น ที่ กสัต สั วาจะต้อ ต้ งฝ่า ฝ่ นก แขกเต้า ต้ เข้า ข้ไปหานกโนรี ซึ่งเป็น ป็ พวกพ้อ พ้ งของมัน มั ถอดคำ ประพันธ์
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง กระจายสยายซร้อ ร้ งนาง ผ้า ผ้สไบบางนางสีด สี า ห่อห้อยย้อ ย้ ยลงมา แต่ค่ ต่ า ค่ ไม้ใม้ หญ่สูญ่ ง สู งาม กระจายสยายคลี่ซลี่ ร้อ ร้ ง นงพงา สไบบางนางสีด สี า ห่อห้อย ยื่น ยื่ เลื้อ ลื้ ยเฟื้อ ฟื้ ยลงมา โบยโบก แต่ค่ ต่ า ค่ ไม้ใม้ หญ่น้ ญ่ น้ อย แกว่ง ว่ เยื้อ ยื้ ง ไปมา ถอดคำ ประพันธ์ ต้น ต้ ซ้องนางคลี่ และสไบนางสีด สี า ต่า ต่ งก็ยื่ ก็ น ยื่ เลื้อ ลื้ ยห้อ ห้ ยลงมา แต่ค่ ต่ า ค่ คบไม้น้ ม้ น้ อยใหญ่ เมื่อ มื่ ยามลมพัด พั จะแกว่ง ว่ ไปมาดูส ดู วยงามนัก
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง หัวลิง ลิ หมากลางลิง ลิ ต้น ต้ ลางลิง ลิ แลหูลิง ลิ ลิง ลิไต่ก ต่ ระไดลิง ลิ ลิง ลิโลดคว้า ว้ประสาลิง ลิ หัวลิง ลิ หมากเรีย รี กไม้ ลางลิง ลิ ลางลิง ลิ หูลิง ลิ ลิง ลิ หลอกขู้ ลิง ลิไต่ก ต่ ระไดลิง ลิ ลิง ลิห่ม ลิง ลิโลดฉวยชมผู้ ฉีกคว้า ว้ ประสาลิง ลิ ถอดคำ ประพันธ์ เถาหัว หั ลิง ลิ ต้น ต้ หมากลิง ลิ และลิง ลิ บางตัว ตั ก็ขั้ ก็ น ขั้ ต้น ต้ หูลิ หู ง ลิ ทำ หน้าหลอกคู่ขคู่ องมัน มั บ้า บ้ งก็ขึ้ ก็ น ขึ้ ไต่ก ต่ ระไดลิง ลิ ขย่ม ย่ เล่น ล่ บ้า บ้ งก็ต ก็ ะโกนฉวยชมพู่คพู่ ว้า ว้ มาฉีกเล่น ล่ ตามภาษาลิง ลิ
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง ธารไหลใสสะอาด มัจ มั ฉาชาติด ติ าษนานา หวั่น วั่ ว่า ว่ ยกิน กิ ไคลคลา ตามกัน กั มาให้เห็นตัว ตั ธารไหลใสสะอาดน้ำ ริน ริ มา มัจ มั ฉาชาติน ติ านา หวั่น วั่ หว้า ว้ ย จอกสร่า ร่ ยกิน กิ ไคลคลา เชยหมู่ ตามคู่มคู่ าคล้า ล้ ยคล้า ล้ ย ผุด ผุ ให้เห็นตัว ตั ถอดคำ ประพันธ์ น้ำ ในลำ ธารใสสะอาดไหลริน ริ มา หมู่ปมู่ ลานานา ชนิด ต่า ต่ งหากัน กั ว่า ว่ ยไปมา กิน กิ จอกและสาหร่า ร่ ย โดยว่า ว่ ยตามกัน กั มาเป็น ป็ คู่ ๆ และผุด ผุ ให้เ ห้ ห็น ห็ ตัว ตั ด้ว ด้ ย
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง เทโพแลเทพา ตะเพีย พี นพาพาพวกจร บ้า บ้ปลาสลุม ลุ พอน ผัก ผั พร้า ร้ เพรี้ย รี้ แลหนวดพราม เทโพพาพวกพ้อ พ้ ง เทพา ปลาตะเพีย พี นปลากาพา คู่เคู่ คี้ย คี้ สลุม ลุ พอนบ้า บ้ปลา หลายหมู่ ปลาผัก ผั พร้า ร้ มาเพรี้ย รี้ ว่า ว่ ยไหล้ห ล้ นวดพราม ถอดคำ ประพันธ์ บทนี้กล่า ล่ วถึง ถึ ชื่อปลาที่เ ที่ ห็น ห็ ประกอบด้ว ด้ ย ปลาเทโพ ปลาเทพา ปลาตะเพีย พี น ปลากาพา ปลาบ้า บ้ ปลาสลุม ลุ พอน ปลาผักพร้า ร้ ปลาเพรี้ย รี้ ปลาหนวดพราม
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง งูเหลือมคอกระหวัดไม้ หางกระหวัดไว้ใฝ่อาหาร วิดน้ำ ในห้วยธาร โพงไปมาเอาปลากิน งูเหลือมแบนท้องแผ่ คือกระดาน วิดน้ำ หาอาหาร ใฝ่กล้ำ โครมครุ่ม รุ่ ในห้วยธาร เสียงฉ่า โพงสาดไปให้น้ำ ซ่านสิ้นกินปลา ถอดคำ ประพันธ์ งูเหลือ ลื มพันตัวอยู่กับกิ่งไม้ มันฉกลงไปในน้ำ เพื่อหา ปลากินเป็น ป็ อาหาร งูเหลือ ลื มหิวโซ (ท้องแบน) หา อาหารอย่างอดทน มันกระโจนลงน้ำ และได้กินปลาใน ที่สุด สุ
กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง เจ้าฟ้าธรรมธิเบศ ไชยเชษฐ์สุริย ริ วงศ์เพียร แต่งไว้ให้สถิตเสถียร จำ เนียรกาลนานสืบไป เจ้าฟ้าธรรมธิเบศเจ้า ทรงเขียน ไชยเชษฐสุริย ริ วงศ์เพียร เลิศหล้า แต่งไว้ให้สถิตเสถียร ในโลก จำ เนียรกาลนานช้า อ่านอ้างสรรเสริญ ริ จบ จนจอมโลกย์เจ้า คืนวัง บ พตรสถิตบัลลังก์ เลิศหล้า ริ ร่างกาพย์โคลงหวัง ชนโลก อ่านนา บูรณ์ พระโคลงเจ้าฟ้า ธิเบศรเจ้าจงสงวน อักษรเรีย รี บร้อยถ้อย คำ เพราะ ผู้รู้อ่านสารเสนาะ เรื่อ รื่ ยหรี้ บ รู้อ่านไม่เหมาะ ตรงเทิ่ง ไปนา ทำ ให้โคลงทั้งนี้ ชั่วช้าเสียไป
บทวิเ วิ คราะห์ คุณค่าด้านเนื้อหา คุณค่าด้านวรรณศิลป์ คุณค่าด้านสังคม ข้อคิด ให้เห็นคุณค่าและร่ว ร่ มกัน กั อนุรั นุ ก รั ษ์สิ่งแวดล้อ ล้ ม ได้รั ด้ บ รั ความรู้เ รู้ กี่ย กี่ วกับ กั การจัด จั ริ้ว ริ้ ขบวนเสด็จ ด็ ได้รั ด้ บ รั ความรู้เ รู้ กี่ย กี่ วกับ กั ธรรมชาติข ติ องสัตว์ ได้รู้ ด้ รู้ จั รู้ ก จั ชื่อ ชื่ พรรณไม้แ ม้ ละสัตว์ช ว์ นิดต่า ต่ งๆ ใช้คำ ช้ คำ ให้เกิด กิ จิน จิ ตภาพ การใช้คำ ช้ คำ เลีย ลี นเสียงธรรมชาติ (ภาพพจน์ สัทพจน์)) การเลือ ลื กใช้คำ ช้ คำ สัมผัสผั ในทำ ให้เกิด กิ ความไพเราะ การใช้ค ช้ วามเปรีย รี บ การเรีย รี บเรีย รี งคำ สะท้อ ท้ นให้เห็นถึง ถึ ความศรัท รั ธาในพระพุท พุ ธศาสนา สะท้อ ท้ นให้เห็นถึง ถึ วัฒ วั นธรรมการแต่ง ต่ กาย สะท้อ ท้ นให้เห็นถึง ถึ ธรรมเนียมการเสด็จ ด็ ทางสถลมารค