Ebook

ดอนเจดยี ์

จดั ทำโดย
ด.ช.ขวัญชัย นมุ่ พันธ์ุ ม.3ข



คำนำ

พระบรมราชานุสรณ์ดอนเจดีย์ ตั้งอยู่ที่ ตำบลดอน
เจดยี ์ อำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี ประกอบดว้ ย
พระบรมรำชำนุสำวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหำรำชทรง
พระคชำธำรออกศึก และองคเ์ จดีย์ยุทธหัตถี สมเด็จพระ
นเรศวรมหำรำชทรงสร้ำงเจดีย์ข้ึนเพ่ือเฉลิมฉลองชัย
ชนะในสงครำมยุทธหัตถีที่ทรงมีต่อพระมหำอุปรำชำ
แห่งพม่ำ เม่ือเดือนมกรำคม ปี พ.ศ. 2135 และใน
ปี พ.ศ. 2495 กองทัพบกได้บูรณปฏิสังขรณ์องค์
เจดียข์ ึ้นใหม่ โดยสร้ำงเปน็ เจดยี ์แบบลังกำทรงกลมใหญ่
สูง 66 เมตร ฐำนกว้ำงด้ำนละ 36 เมตร ครอบเจดีย์
องคเ์ ดิมไว้

สำรบญั 4

หน้ำท่ี

บทท่ี 1 6-9
บทที่ 2 10-12
บทที่ 3 13-14
บทที่ 4 15-16
บทท่ี 5 17-18

ประวัตคิ วำมเป็นมำ 5

พระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวได้เสด็จไปประกอบพิธี
บวงสรวงและเปิดพระบรมรำชำนุสรณ์ดอนเจดีย์เมื่อวันท่ี
25 มกรำคม 2502 ซึ่งรัฐบำลได้กำหนดให้วันที่ 25
มกรำคม ของทุกปี เป็นวันถวำยรำชสักกำระพระบรม
รำชำนุสรณ์ดอนเจดีย์ พร้อมกันนั้นทำงจงั หวัดได้จดั ให้มี
งำนเฉลิมฉลองพระบรมรำชำนุสรณ์ดอนเจดีย์ทุกปี เลย
จำกเจดีย์ไปประมำณ 100 เมตร เป็นที่ตั้งของ พระ
ตำหนักสมเด็จพระนเรศวรมหำรำช ภำยในมีรูปปั้นของ
สมเด็จพระนเรศวรมหำรำชและพระสุพรรณกัลยำ มีผู้
นิยมไปสักกำรบูชำอยู่เสมอ

บทท่ี 1 6

คร้ังเม่ือกรุงศรีอยุธยำแตก หงสำวดีบุเรงนองได้นำ
สมเด็จพระนเรศวรไปยังหงสำวดีเพื่อเป็นตัวประกัน
ขณะเม่ือทรงมีพระชันษำได้เพียง 8 พระชันษำ คร้ันหง
สำวดีบุเรงนองสิ้นพระชนม์ หงสำวดีนันทบุเรง ข้ึน
ครองรำช ทรงมีพระโอรสองค์หน่ึง ทรงพระนำมว่ำ มัง
รำยกะยอชะวำ (ต่อมำได้สถำปนำเป็น พระมหำอุป
รำชำ) ซง่ึ มนี สิ ยั เยอ่ หยิ่ง ครั้งหน่ึงมังรำยกะยอชะวำเอำ
ไก่ชนมำชนกับไก่ของสมเด็จพระนเรศวรแล้วแพ้ จึง
กล่ำวกับพระนเรศวรว่ำ " อ้ำยไก่เชลยที่พลัดบ้ำนเมือง
มำ ไม่ครนำมอื กู"

7

สมเด็จพระนเรศวรทรงเจริญพระชันษำในรำช
สำนักหงสำวดี พร้อมกับฝีมือกำรต่อสู้ท่ีกร้ำว
แกร่ง ต่อมำพระศรีสุพรรณกัลยำณีได้เสียสละ
อย่ำงสูงสุด เดินทำงไปถวำยตัวกับพระเจ้ำหง
สำวดนี ันทบเุ รง เพอ่ื แลกตัวสมเด็จพระนเรศวร
กลับยังกรุงศรีอยุธยำ ครั้งหน่ึงพระเจ้ำหงสำว
ดีนันทบุเรงได้เรียกใหพ้ ระนเรศวรยกทัพไปร่วม
ทพั ที่กรุงหงสำวดี เพื่อจะไปตีเมืองอังวะ แต่ได้
ออกอุบำยให้ พระยำเกยี รตพิ ระยำรำม สองขุน
ศกึ มอญลอบปลงพระชนม์

8

ในปี พ.ศ. 2133 พระมหำธรรมรำชำเสด็จ

สวรรคต หงสำวดีนันทบุเรงถือเป็นโอกำส จึงสั่งให้
พระมหำอุปรำชำให้ยกทัพมำตีกรุงศรี แต่ก็ต้องพ่ำย
แพ้กลับไป จนปี พ.ศ. 2135 พระมหำอุปรำชำ
และ มังจำชโร (พระเจำ้ แปร) ได้ยกทัพเข้ำมำตีกรุง
ศรีทำงดำ่ นเจดยี ์สำมองค์ คร้ันถึงบ้ำนพนมทวน เกิด
ลมพัดฉัตรเหนือพระเศียรหกั ลง ซ่ึงในคืนวนั เดียวกับ
ท่ีสมเด็จพระนเรศวร ต้ังทัพอยู่ท่ีทุ่ง ต.ม่วงหวำน
แขวงวิเศษชัยชำญ ทรงสุบินว่ำ มีสำยน้ำหลำกมำ
จำกทิศตะวนั ตก

9

สมเด็จพระนเรศวรส่ังเคลื่อนพล 100,000
นำยข้ึนไปต้ังทัพท่ี หนองสำหร่ำย เมืองสุพรรณ
ให้พระยำศรไี สยณรงค์เปน็ ทัพหน้ำ ตั้งทพั ที่ดอน
เผำข้ำว เกิดปะทะกับทัพของพม่ำ และพ่ำย
ถอยร่นมำยังกองทัพของสมเด็จพระนเรศวร
ทัพของสมเด็จพระนเรศวรเข้ำช่ำยจนเกิดฝุ่น
ตลบ ครั้นฝุ่นหำยไป สมเด็จพระนเรศวรก็ตก
อยู่ในวงรอมของกองทัพพม่ำ พระองค์จึงตรัส

แก่พระมหำอปุ รำชำให้ร่วมทำกำรยธุ หัตถี "

บบทททที่ 2 10

ขอพระเจ้ำพี่ได้ทำกำรยุทธหัตถี ด้วยกำรยุทธเย่ียงนี้จัก
ไม่บังเกิดข้ึนอีกต่อไป " พลำยพัทธกอ (ช้ำงของพระมหำ
อุปรำชำ) ได้ล่ำงรุนแบกพลำยไชยยำนุภำพ (ช้ำงสมเด็จ
พระนเรศวร) พระมหำอุปรำชำเง้ือพระแสงของ้ำวฟันถูก
ปีกพระมำลำของ สมเด็จพระนเรศวรขำดกระเด็น (ทรง
พระรำชทำนนำมว่ำ พระมำลำเบ่ียง คร้ันพลำยไชยยำนุ
ภำพได้ทีรุนพลำยพัทธกอเท้ำหน้ำลอยข้ึน สมเด็จพระ
นเรศวรทรงใช้พระแสงง้ำวฟันกระดูกพระพำหำขำดลงไป
ถึงพระอุระ (อก) ผ่ำนพระอุทรออกทำงพระปรัศว์ (สีข้ำง)
อีกขำ้ งหนึ่งสิน้ พระชนม์

11

ส่วนพระเอกำทศรถทรงชำ้ งพระยำปรำบไตรจักร ก็
มชี ยั ต่อมังจำชโร (พระเจ้ำแปร) ช้ำงพระที่นั่งไชยยำ
นุภำพ พระรำชทำนนำมใหม่ว่ำ "เจ้ำพระยำปรำบหง
สำวดี " รับสั่งให้สร้ำงสถูปข้ึนท่ีพระองค์ทรงทำยุทธ
หัตถี พระรำชทำนนำมว่ำ "เจดีย์ยุทธหัตถี" ณ
ตำบลท่ำคอย (ปัจจุบันเป็นตำบลดอนเจดีย์) เม่ือปี
พ.ศ. 2147 สมเด็จพระนเรศวรทรงยกทพั ไปต่อสู้กับ
พระเจำ้ องั วะ ทรงต้งั ค่ำยทีเ่ มอื งหำง ทรงพระประชวร
เป็นพระยอดพิษท่ีพระนลำฏ และเสด็จสวรรคตท่ี
เมืองหำง เม่ือวันจันทร์ เดือน 6 ขึ้น 8 ค่ำ ปีมะเส็ง
พระชันษำ 50 พรรษำ รวมเวลำเสวยรำชสมบัติเป็น
เวลำ 15 ปี

12

เจดีย์ยุทธหัตถีที่สมเด็จพระเนรศวรทรงสร้ำงไว้ ณ

บริเวณท่ีทรงทำยุทธหัตถีและพระบรมรำชำนุสำวรีย์
พระเนรศวรมหำรำชทรงคชธำรออกศึก ออกแบบโดย
ศำสตรำจำรยศ์ ิลป์ พีระสี เป็นสองส่ิงท่ีโดดเด่นอยู่ใน
อนุสรณ์ดอนเจดีย์ ฐำนของเจดีย์สร้ำงเป็นห้อง
ประวัติศำสตร์ให้ประชำชนได้ชมฐำนเจดีย์เดิมท่ี
สมเด็จพระเนรศวรทรงสร้ำง ตลอดจนภำพและหุ่น
ข้ีผึ้งแสดพระรำชประวัติสมเด็จพระเนรศวรและ
จำลองภำพกำรศกึ ในครั้งน้ัน

บทที่ 3 13

พระบรมรำชำนุสำวรีย์สมเด็จพระเนรศวร พระบรมรูป
สมเด็จพระเนรศวร ทรงคชธำรออกศึก ช้ำงทรงเชือกน้ี
เดิม คือ เจ้ำพระยำไชยำนุภำพ หลังจำกชนะยุทธหัตถี
ได้รับพระรำชทำนช่ือใหม่เป็น “เจ้ำพระยำปรำบหงสำว
ดี” มีชื่อเล่นว่ำพลำยพุทรำกระแทก เนื่องจำกแรงน้อย
กว่ำพลำยพัทธกอของพม่ำ แต่อำศัยใช้บ้ันท้ำยพิงต้น
พทุ รำจึงเสยงัดพลำยพทั ธกอได้สำเรจ็
สำหรับพระบรมรำชำนุสำวรีย์น้ี กรมศิลปำกรได้
มอบหมำยให้ศำสตรำจำรย์ศิลป์ พีระสี ออกแบบ โดย
กอ่ สรำ้ งแล้วเสรจ็ เมือ่ วนั ที่ 25 ธนั วำคม พ.ศ. 2501

14

ปัจจุบันนอกจำกพระบรมรำชำนุสำวรีย์สมเด็จ
พ ร ะ เ น ร ศ ว ร ท ร ง ค ช ธ ำ ร อ อ ก ศึ ก จ ะ เ ป็ น จุ ด ท่ี
นักท่องเท่ียวจะต้องมำกรำบสักกำระแล้ว ด้ำนหน้ำ
ของพระบรมรำชำนุสำวรีย์ยังมีรูปหล่อจำลองให้ผู้ที่มำ
ได้สกั กำระได้ปดิ ทองกนั อีกด้วย
เจดีย์ยุทธหัตถี บำงตำนำนเล่ำว่ำ สมเด็จพระเนรศวร
ได้สร้ำงเจดีย์องค์นี้ข้ึนเพื่อบรรจุพระศพพระมหำ
อุปรำช ตำนำนนี้จะมีควำมเป็นจริงมำกน้อยแค่ไหน
กรมพระยำดำรงรำชำนุภำพได้ทรงนิพนธ์ไว้ในหนังสือ
โบรำณคดีวำ่

15

แต่ฉันรู้มำต้ังแต่ในรัชชกำลท่ี ๕ ว่ำสมเด็จพระนเรศวรฯ
มไิ ดท้ รงสร้ำงพระเจดีย์องค์นั้นสวมศพพระมหำอุปรำชำ…
เพรำะในหนังสอื พงศำวดำรพม่ำซ่ึงพระไพรสณฑ์สำลำรักษ์
(อองเทียน) กรมป่ำไม้แปลจำกภำษำพม่ำให้ฉันอ่ำน ว่ำ
ครั้งนั้นพวกพม่ำเชิญศพพระมหำอุปรำชำกลับไปเมืองหง
สำวดี ฉันพิจำรณำดูรำยกำรท่ีปรำกฏในหนังสือพระรำช
พงศำวดำร ก็เห็นสมอยำ่ งพมำ่

16

ส่วนที่ว่ำเพรำะอะไรสมเด็จพระเนรศวรจึงสร้ำง
เจดีย์เอำไว้ในบริเวณที่ทรงกระทำยุทธหัตถี กรม
พระยำดำรงรำชำนุภำพทรงบันทึกไว้ว่ำเป็นเพรำะ
คร้ังน้ันพระองค์ท่ำนจะประหำรทหำรหลำยนำยท่ี
ทำงำนผิดพลำดจนพระองค์ท่ำนตกอยู่ในวงล้อม
พม่ำ สมเด็จพระวันรัตน์ได้ขอให้พระองค์ท่ำนทรง
ไว้ชีวิตและพูดเชิงว่ำควรเอำอย่ำงกษัตริย์นักรบ
ชำวลังกำที่รบเสร็จก็สร้ำงกุศลด้วยกำรสร้ำงเจดีย์
พระองค์ท่ำนจงึ ทรงสร้ำงเจดีย์ยุทธหัตถขี ้นึ

17

บทที่ 5

เจดยี ์ด้งั เดมิ ท่สี มเด็จพระเนรศวรทรงสร้ำงไว้ในปี พ.ศ.
2135 เป็นเจดีย์ท่ีมีฐำนทักษิณส่ีเหลี่ยม 3 ช้ัน ฐำน
ทักษิณชั้นล่ำงสุดยำว 8 วำ ต่อมำกรมศิลปำกรทำกำร
บูรณะใหม่โดยทำเจดีย์ทรงระฆัง ตำมแบบวัดใหญ่ชัย
มงคล ครอบเจดีย์องค์เดิม โดยเจดีย์องค์ใหม่น้ีมีควำม
สูง 66 เมตร ฐำนกว้ำง 36 เมตร รูปแบบเจดีย์น้ีได้รับ
กำรอนุมัติจำกคณะรัฐมนตรีเมื่อวันท่ี 4 พฤษภำคม
พ.ศ. 2494 และสร้ำงจนแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2497
โดยปกติแล้วฐำนของเจดีย์จะเป็นกรุสำหรับเก็บของมี
คำ่ เชน่ เครอ่ื งทอง พระเคร่อื ง ผอบพระธำตุ

18

งำนอนุสรณ์ดอนเจดีย์ งำนอนุสรณ์ดอนเจดีย์จัดขึ้น
ในช่วงเดือนมกรำคมถึงกุมภำพันธ์ของทุกปี โดยมีกำร
ตกแต่งไฟสวยงำมท่ีองค์เจดีย์และส่องไฟพระบรมรำ
ชำนุสำวรีย์ มีตลำดนัดในยำมค่ำคืนขำยของมำกมำย
หลำกหลำยชนิด และมีกำรจุดดอกไม้ไฟชนิดอลังกำร
งำนสร้ำง จุดเด่นของงำนคือกำรแสดงกลำงแจ้ง เป็น
เร่ืองรำวกำรรบของไทยกับพม่ำ รวมถึงกำรแสดงชน
ช้ำงและยทุ ธหตั ถี ทำ่ มกลำงแสงสตี ระกำรตำ

แหลง่ ท่มี ำ

https://www.talontiew.com/don-chedi-
monument/

ประวัตผิ ู้จดั ทำ
เดก็ ชำย ขวญั ชยั นุ่มพันธุ์

ช้นั มธั ยมศกึ ษำปที ่ี 3
โรงเรยี นวัดทำ่ ไชย(ประชำนุกูล)