. . tb
_ . .
. . . . . . .
. . .
iBD.G.BE
0ฅู๋. ะ
. . . .
. . . . . . . .
. .
ตรรกศาสต อ ?
กฎเกณ กฎเกณเ น ชา า วย หนด อเ นสาระ า ญ อความห อการใ เห ผลใน ตประ
และเห ผล การไ มา ของผล ภายใ น
สามารถส างเ น ปแบบ ดเจนจนใ ประโยช ในการส ปความ ความสมเห สมผล เ น ยอม บ นอ างกวางขวาง ตรรกศาสต เ นแ บท
ประ กางๆคของ ตศาสต แขนง
และการ
ประพจ ( Propositionslstatement)
อ ประโยคบอกเ าห อประโยคป เสธ เ นจ งห อเ จอ าใดอ างห งเ า น จใ กษรภาษา งกฤษ วเ กแทนประพจ เ น p.q.ms เ น น
วน อความ ป ง ขอ อง จะอ ใน ปของประโยคบอกเ า ไ เ นพจ
[× 1) 1- 2 ะ 4
,n
จะ เ นประพจ เพราะเ นประโยคบอกเ า เ นเ จ
2) เ ยให เ น งห ดห งของภาคเห อ
ตอบ เ นประพจ เพราะเ นประโยคบอกเ า เ นจ ง
3) ฝากเ อ าว วยนะ
ตอบ ไ เ นประพจ เเพราะ นประโยคขอ อง
4) เ อน มภา น 30 น
ตอบ เ นประพจ เพราะเ นประโยคบอกเ า เ นเ จ
5) ก ณา แ ดใ วย
ตอบ ไ ใ ประพจ เพราะเ นประโยคขอ อง 1 ง
6) 2 หาร วย 4 ไ ผล พ เ าใด
ตอบ ไ ใ ประพจ เเพราะ นประโยค ถาม
ำค็ป์น่ช่ม่ท์ธัล้ด้ด่ัสำค้ร็ป์น่ช่ม้ด้หิผำค้กุร็ท็ป่ีท่ล็ป์น็ปัวีม์ธัพุกืด้ร็ป์น็ป่ม้ด้ข้ืชิร็ป่ีท่ล็ป์น็ปืน่ึนัวัจ็ป่มีป็ท็ป่ีท่ล็ป์น็ปฺด์น็ป่ม่ีท่ลูรู่ย้รำค่ัสำคูร้ข่ส้ต็ป่ช์น็ลัตัอัอ้ช้ัน่ท่ึน่ย่ย็ทืริร็ป่ีทิฏืร่ลืค์น์ตุย่ต์ริณ่ม็ป์ร่ยักัร่ีท็ปุตุร์น้ชัช่ีทูร็ป้รัวำจิวีชุต้หืร้ขัคํส็ปืถำก่ีท์ฑ้ต้ดุต์ฑ้ด่ว่ีทิว็ปืค์ร
เการ อมประพจ
โดยปก เ อก าว ง ขอความ ห อประโยค น กจะ ก ยา มากก าห ง วแสดง าไ เประโยคเมา อม น
มากก า ห งประโยค ง น า ประพจ เมา อม น จะไ ประพจ ให งสามารถ ไบอก าเ นจ ง ห อเ นเ จ
วเ อมประพจ อ 5 ว และ วเ อม ใ นมากใน ตรรกศาสต อ และ ห อ า แ ว× × × อเ อ ไ
เ อม ญ กษ1.
" " p และ q เ า วย น คอย วเ อม ประพจ " " สามารถเ ยนแทนไ วย
และ การ และ
งpnq จะ าความจ ง เ นจ ง (T) เ อ p และ q า ความจ ง เ นจ ง (I ง นอก น าความจ งเ นเ จ (F)
ญ กษเ อม2."ห อ " การ
p และ 9 เ า วย น วย วเ อม ประพจ " ห อ " สามารถเ ยน แทนไ วย
เ อpvq งจะ า จความ ง เ น เ จ(F) p และq าความจ ง เ นเ จ¢-แทง นอก น าความจ งเ นจ ง(1T
เ อม ญ กษเ อมา แ ว3. "
×× × " p และ9 เ า วย น วย ว ประพจ วย" า แ× ×× ว" สามารถเ ยนแทนไ
การ
งp ะ 9 จะ าความจ งเ นเ จ (F) เ อ p เ นจ ง สา และ 9 เ น เ จ(Fi นอก น า ความจ ง เ นจ ง(I
เ อมประพจ ญ กษ4 "
. .. .. ×
อเ อ เ อม" p และ q เ า วย น วย ว " อเ อ" สามารถ เ ยน แทนไ วย
×× × การ
ง เ อpriq จะ าความ ง เ น ง (T) p และ9 า จความ ง ตรง น และจะ เาความจ ง น จ ง เ น จะ F)
เ อ p และฯ าความจ งตรงขาย น าความ ง ตรง น าม บประพจ นๆ
5. เสธของประพจ "ไ " เสธของ ประพจ ใด ๆ อ ประพจ
และสามารถเ ยนแทน เสธ ของ p ไ วย ~ p
กาย[ X. นอแนนว และ 2 เ น
ตอบ P^9
2) าฝ าแ วกบ อง
หมอบ
p→ q
3) รถจะ ด าฝนตกและ วม
rnttnre การ
rhrnrnene
/
ตอบ p → lqn า
4) ไ ใ Mltlme
ตอบ ~ p
กอบ5) µบนบานเ อเธอ านห ง อ
.mn#pML
g<→
\
ืสัน่อ่ืม่ีท่ช่ม้ข่ทำ้น้ถิต้ร้ลญฺน้ถ่จ็ป่ีค้ด้ดินีขัน์นัก้ขักิล่คีม่ีท์นืค์นิน่ม์นินักิร่คีม่ืม่ีท็ปิร็ปิร่คีมักิร่คีม่ืมิล็ปิว่คีม่ึซ์ณัลัส้ด้ดีข่ืม่ต็ก์น่ืชัต้ดัก้ด้ข่ืช่ืม่ต็กิร็ปิร่คีม้ัน็ท็ปิร็ป่ืม็ท็ปิร่คีม่ึซ์ณัลัส้ด้ดีข้ล้ถ์น่ืชัต้ดัก้ด้ข่ืช้ล้ถิร็ปิร่คีม้ันู่ค็ท็ปิร่คีม่ืม็ท็ปิร่คีม่ึซ์ณัลัส้ด้ดีขืร์น่ืชัต้ดัก้ด้ข่ืชืร็ท็ปิร่คีม้ันู่ค้ัทิร็ปิร่คีม่ืมิร็ปิร่คีม่ึซ์ณัลัส้ด้ดีข์น่ืชัตัก้ด้ข่ืช่ม่ืม่ต็ก้ล้ถืรืค์รัก้ช่ีท่ืชัตัตู่ยีม์น่ืชัต็ท็ปืริร็ป่ว้ด่ึซ่ม์น้ด็กัก่ืช์นำน้ถ้ันัด่ึน่วัก่ืชำน้ด่วัต่ึน่วิรีมัม้ันืรึถ่ล่ืมิต์น่ืช
ประพจ สม ล น
ประพจ 2 จะ สม ล น อเ อ ประพจ งสอง า จความ ง เห อน น กกร ของ จาความ งของประพจ อย
การทดสอบ าประพจ 2 ประพจ สม ล น ไ 2 อ
I. ส าง ตาราง า ความจ ง าความจ ง องตรง น กกร
ป2.ใ แบบประพจ สม ล
ป แบบ ประพจ สม ล น ญ
5.) การ แจง เห
Idempotent1.) การ เ นการ บ วเอง c ง ผล CImplication)
P ^ p Ep , pvp ÷ p pvqp q> - ~
=
2.) การ ส บ c Commutative ง
b.) การ แ ง ส บ c Contrapositive)
pnq ± qnp , pvq ± qvp p q q× ± ~ ง np
ห3.) การ ด c Associative) 7.) เดอมอ แกน c De Morgan )
( pnq) การ ± p ^ Cqnr ) ~ cpnq ) ± - pvnq
Cpvq] Vr ± pvcqvr )
4.) การแจกแจง c Distributive) ~ Cpvq] ± p~ ก nq
p ^ Cqvr) ± cpnq) v Cpnr) 8.) สม ล CEquivalence)
pv Cqnr] ± cpvq) ncpvr )
p < ง q ± Cp → q) ก Cq > p ]
[ X. 1) p → lq → r ) บ q → lp → r )
Sol " lqp → pv)→ r ± ~ ( ~qvr )
± ~qv ( ~ pvr )
Eq → lp → r )
Eqi. p → lq → r) lp→ → r )
lp2) ~ → ~ 9) บ pnlp →9)
Sol" pnlp → g) ± pnkpv g)
± lpn ~ p) vlpnql
E f v ( p^9)
Epnq
± (~ ~ pv ~ 9)
g)( p± ~
→~
i. ~ lp → ~ g) ± pnlp → g) x
ักักูม์รู่มัจ่ีทัล้ย่ีทัลู่สุตัตักินำดัคำส่ีทักูม่ีท์นูรูม่ีท์นูร้ชีณุทัก้ติร่คิร่ค้รืคีธิว้ดำทักูม์น์น่ว่ย์นิร่คีณุทักืมิร่คีม้ัท์น่ืม่ต็กักูม์นักูม่ีท์น
ประพจ เ น เสธ น
ประพจ 2 ประพจ เ น เสธ น อเ อ ประพจ งสอง าความจ ง ตรง น าม น กกร ของ าความจ งของประพจ อย
วอ างประพจ เ น เสธ น ควรทราบ ง
1) ~ ( pn g) ± ~pv ~ q
2) ~ ( pv g) ± ~ pn ~q
3) ~ Cp → g) ± pn ~q
Cp g)4) ~<→Cp 9) Cq p)±
<→ ~ v <→ ~
5) (p~ <→ g) ± lp ^ ~9) v Cqn ~ p )
[ 1)X. จง จารณาประพจ p → lrms ) บ pmlrms) เ น เสธ นห อไ
Sol " ± p → lrnns )
± ~ pv ( rn ~ 5)
| *[± ~ pn ~ lrn ~ 5)
± ~ p ^ ~ lrn ~ 5)
จ นด ilautdogy)
ปอ แบบประพจ า ความจ ง เ นจ ง กกราน
เการ ตรวจสอบการ น จ นด 3
1. ส าง ตาราง าความจ ง
ป2. แบบประพจ สม ล เนย ใ " อเ อ " )
3. หา อ ดแ ง บ
c Contradiction )
[ X. 1) [ lp → g) np]→ p
nSol" ( lp → g) np ] → p
T Flp )
a
T Tcp
/\
Tlp) T(9)
i. Lcp → opnp] → p เ น จ นด
*
2) llp → g) np] → q
Sol " [ lp→ g) np] → q ± ~ [ lp →g) np] vq
= ~ [ (~ pv g) np ]vq
_
± ~ (~ pv g) v ~ pvq
E ~ (~ pv g) v (~ pv g)
±T
i. Llp → g) np] → q เ นสจ นด *
์รัริน็ป์รัรินัส็ป้ยัข้ข่ืม่ต็กัก้ชูม่ีท์นูริร่ค้รีธิวีม์รัรินัส็ปุทิร็ปิร่คีม่ีท์นูรืค์รัรินัส่มืรักิน็ปัก์นิพ้ีนัดีม่ีทักิน็ป่ีท์น่ยัต่ย์นิร่คีณุทัก้ขักิร่คีม้ัท์น่ืม่ต็กักิน็ป์น์นักิน็ป่ีท์น
ประโยคเ ด
อ อความ อ ใน ปประโยคบอกเ าห อป เสธ อว แปรและ แทน า ของ วแปร น
ญ กษจะไ าความ จ ง แ นอนห อเ นประพจ ยมใ Rn Rx แ Qcx,yา แทน
, ,
ประโยคเ ด วแปรระ ในวงเ บ
[X. 1) านเ น ศาสนา
ตอบ เ นประโยคเ ด เเพราะ นประโยคบอกเ า าน เ น วแปร
2) เธอเ น ก องเพลงไทยสากลขอโรงเ ยน
ตอบ เ นประโยคเ ด เพราะเ นประโยคบอกเ า เธอ เ น วแปร
เ น3) × เ น ว แปร
5" × -4 = (5×+4) (x -เ )
×-
ตอบ เ นประโยคเ ด เพราะเ นประโยคบอกเ า × เ น ว แปร
4) จงแ สม การ ×ำ 3×+2
ตอบ ไ เ นประโยคและเ นประพจ เเพราะ นประโยค ง 1 ถาม
ำค่ัสำค็ป์น็ป็ป่ม้กัต็ปีม่ีท่ล็ปิป็ปัต็ปีม็ปัต็ปีม่ีท่ล็ปิป็ปีร้รัน็ปัต็ป่ทีม่ีท่ล็ปิป็ปำนู้ผ็ป่ท็ลุบัตีม่ีทิป์ณัลัส้ชิน์น็ปืร่นิร่ค้ด้ันัต่ค่ืสัตีม่ีทิฏืร่ลูรู่ย่ีท้ขืคิป
ว ง ปOมาณ
ญ กษว งป มาณ อ ห อ อความ เ อ เรา เอาไป เ " ประโยค เ ด" แ ว จะ ใ ประโยค เนกลาย นประพจ
มใน
ประโยคเ ด อ ประโยคบอกเ าห อป เสธ ด า วแปร ง ไ" าเ นจ งห อเ จ " โดย วแปร นเ นสมา กของเอกภพ ม ท ( Universe : U )
ประโยค เ ด งไ ใ ประพจ เพราะ เรา งไ า เ นจ งห อเ จ
เรา จะ หนดใ Plx ) เ นประโยคเ ดใด ๆ เราสามารถ ประโยคเ ดใ เ น " ประพจ ไ" 2
อสมา กในเอกภพ ม น แทน า ว แปรลงไป
เ น x มากก า 3 โดยเอกภพ ม ท อ นวนเ ม
อ• เ ม " ว งป มาณ" ง 2 ช ด อ
2. 1) Yxlforall ) ใ แทน " " ความหมาย เ ยว บ Yx เเรา น น อย ๆ
เรา กเจอ และ ความหมาย เห อน ] ×
า หบ× ก ว
เ น าห บ × ใด ๆ , าห บ × แ ละ ว
2. 2) txlforsomex ) ใ แทน า " ว× บาง "
เ น × อ าง อย 1 ว
การ เ ยน ว งป มาณ
ใเรา จะ Mx) ใแทน × แยะ และ UER
เ อ R เ น เซตของ นวนเ ม
จะไ Vxlxn >. 2 ] าน า ห บ × ก ว × +2 ยา
และ จะไ txlx+2 >. 2 ] าน า × บาง ว × +272
⑤ า x จะ มา จารณาไ อ เลขใด ไ เ น นวนจ ง
แ แ า ความจ ง จะเ นจ งห อ เ จ กเ อง
ำน่ืรีอ็ก็ทืริร็ปิร่ค่ติรำจ็ป่ีท้ด็กืค้ดิพำน่ีท่ค่ีทัตีม่ว่อ้ด่ีทัตุทัรำส่ว่อ้ด็ตำจ็ป่ืม้ห้หิร่บัตีขีธิวัต้น่ยีม่ชืมีมัม่ีทำคัตีม่วำค้ชัต่ตัรํสัรํส่ช่บัก็ห่ีทักีดีม่ีทำคัตุทัรำส่วำค้ชืคินู่ยีม่ึซิร่บัติต็ตำจืค์ธัพัส่ว่ชัต่ค์ธัพัสิชำนืคีธิว้ด์น็ป้หิปำทิป็ป้หำก็ทืริร็ป่วู้ร่มัย์น่ช่มัยิป์ธัพัสิช็ป้ันัต็ทืริร็ป่วู้ร่มัย่ีทัต่คิต่ีทิฏืร่ลืคิป์น็ป้ัน้หำท้ลิปิต่ืม่ีท้ขืร์ณัลัสืคิร่บัติร่บัต
า ความจ งของประพจ ว งป มาณ
1) Vx [PC× ) ] เ อาความจ ง เ นจ ง × ก ในเอกภพ ม ท ใ PC×) เ นจ ง
2) × [ PCN] า ความจ ง เ นเ จ เ อ × อ าง อย 2 ว ใ Plx) เ น เ จ
3) ]× [ 1ำ× ง]
าความจ ง เ นจ ง เ อ × อ าง อย 1 ว ใ Pk) เ นจ ง
ใน4) ]× [ Pcx ) ] าความจ งเ นเ จ เ อไ ×ใด เอกภพ ม ท ทใ Plx) เ นจ ง
เสธ ของประพจ ว งป มาณ
Ex. 1) V × [ × 2+3>0 ]> × < 0
SoF ~ ④ × [ ×2+3>0 ) ] []> × < 0 ]v × < 0 Itmplication)
± × ×ำ 3K o
c De Margan)
=] [× × 2+3 > อ ^ × 70]
[] ]o"
..
เสธ ×- ×2+3> อก × 70
]] [2.)
2
× × =×
Sok ] ] )[rl 2. × = tx [ ×ำ ×] cDe Morgan)
× × -
_
]i. เสธ อ ษ × [ × 21= ×
3.) ] × Vyl Pcxy) > Qcx ,yง]
> Qcxiy D) ± ษ ×]yn [Pcx,y ) ง Qcxiy D
Sol" ~ ( ]- xty [ Pcx ,y) c De Morgan)
Itmplicationา
ynk= V × ] Pcx,yา V Qcx ,yง]
cDe Morganง
ะ Vx ]y[Pcxiy) ^ n Qcxiyi]
_
i. อย อ Vx]y [Pcxig) N ~ Qc x. yง]
4.) นวนจ งบาง นวน เ น นวนเ ม
SoF เป ยน เอความ น ญ กษ
JXER [ × EZ ]
หา เสธ ~ ( ]× ER [xez ] ± Vxe R [ × ¢ 2) d)e Morgari
i. เสธ อ าห บ นวน ก วไ เ น นวนเ ม
5.) KxVyltz [ xyz ะ 0 ]> ( × = 0 Vy:O)
nltxltytzSot × y z ~ [ xyzi 0
[ xyz = 0 ] ]] ]Vyง ( × = 0 ]Vyะ ( x.-0 c De Morgan7
:O) ± . 07
.
] ] [ xyz ovy ]y]E a-~ [tmplication )
2~ v Cอ. x .- อ).
.
.
]± ] × y]2 [ xyz อ. ^ cx.to ny.to D l De Morgan)
.
[]เสธ อ
]] ] xyzi. N
y× - z- อ. (×¥ 0 ^ y =เอา
.
ืคิน็ตำจ็ป่มัตุทำจัรํสืคินิน์ณัลัส็ป้ข่ีล็ตำจ็ปำจิรำจีมืค้นืคิน่ัคินิร่บัตีม่ีท์นินิร็ป้ห่ีท์ธัพัสีม่ม่ืม็ท็ปิร่คีมิร็ป้หำท่ีทัต้น่ยีม่ืมิร็ปิร่คีม็ท็ป้หำท่ีทัต้น่ยีม่ืม็ท็ปิร่คีม้ปิร็ป้ห่ท์ธัพัสัตุท่ืมิร็ปิร่คีมิร่บัตีม่ีท์นิร่ค
การ าง เห ผล "
อ การ าง า " ห บ เห การ การ
ส ป เ นห งและp ต Pn
อสอบใน เ อง ตรรกศาสต
ด, . ,. . .
สามารถ ไผล ตามมา c าง เห ผล ไ บเ อก ว แทนของ
การ าง เห ผลประกอบ วย 2 วน
• เห ห อ ง หนดใ
ง⑨ ผล ห อ ตาม มา
การ าง เห ผลสมเห สมผลห อไ
1) เห 1. p → q
2 p~
ผล wq
ปด อความใน lcp → qmwp ] → nq
โดยใ ตาราง าความจ ง
| rny
HtttttrlF T
kpqp • g) ^ wpD mnq
qp •- np qp q )( •-
^~p ~
TT T F F F T
T 1 T F F
FF T T TT
-
ปแบบประพจ สม ล หา อ ดแ ง
llp ]น 4) ^ ~ p • nq ± lwpvqmp] → nq l Imlicatiom llp → g) Mp] นะ nq
± ~ llnpvqmnp] vnql Imlicationl F
÷ KUPV4) Vplwq l Demorgan ) TF
÷ llpmqlvp] vnq l Demorgan ) TT โ
÷ llpvp) Nnqvp ] vnql Distributivei (g)
FlpF T
± lpnlvqvp) ] vnq l Idempotent ,
± cpvnnnknqvpmq] IDistributivei '" ""
± Ipvnqinkqvnplvp ] l Commutative ,
i. llparq) nnplamq ไ เ น น นด
น า ดแ ง จะเ น จ นด
.
÷ lpvnq ) ^ eqvp ) l Idempotent )
± lpvng) ^ lnqvpl ICommutative)
÷ lpvnqlnlpvnq) ( Commutative)
± pvnq l Idempotent ) นด
เ นไ งเ จ และ จ ง
i. kp → qmnp] → ~ q ไ เ น จ
การ าง เห ผลไ สมเห สมผล
ุต่มุต้อ์รัรินัส็ป่มิร็ท้ัท้ด็ป์รัรินัส็ป้ยัข้ถ์รัริน้ัส็ป่ม้ยัข้ขูม่ีท์นูรืร่ืนิร่ค้ชูร้ขัขำทีธิวุต่มืรุตุต้อ่ีท่ิสืร้หำก่ีท่ิสืรุต่ส้ดุต้อ์ร่ืร้ขัต็ปืลัร้ด้ีนุต้อ้ด่ีทุร่ึนุช์ณุตัรำส่ว้อืคุต้อ๋ืฅ
tx 1) เห ip → q
2. ~ q
ผล vp
llpSol " → g) nvq ] → p~
f.
T
F
/\
\
I
0Ipา kop FCg)
llp นด] ไ เ น๚ q pi. จ
→ n~ →~ *
2) เห ip → q
2. p
ผล q
Sd " llp→ g) np] → q
F
④T 5
%T Tlp)
T#0๚ เง น
lcpi. → 9) np ] → q เ นจ นด
*
์รัรินัส็ปักัยุต์รัรินัส็ป่มุต
า ความจ งของปะโยค ว งป มาณ วเ ยว
1) × [ Plx)) าความจ งเ นจ ง เ อแทน × ก วใน plx) แ วไ ประพจ เ นจ ง
2) Vxlplx)) าความจ งเ นเ จ เ อแทน × อ าง อย 1 วใน Plx) แ วไ ประพจ เ นเ จ
3) ]×[ Plx) ] าความจ งเ นจ ง เ อแทน × อ าง อย 1 วใน Plx) แ วไ ประพจ เ นจ ง
4) ]× [ Plx)) เ อาความจ งเ นเ จ แทน × ก วใน 1ำ×) แ วไ ประพจ เ นเ จ
V อ forall ] อ
Forsomeforall,
จ ง องจ ง ก ว krall เ จ ขอแ บาง ว เ นเ จ
forsome จ ง ขอ แ บาง ว Forsome เ จ องเ จ ก ว
[ ] { } ][2,3× e
เ × + 2-- ×
,.
501 " แทน × ะ | จไ แ2 n เ นเ จ
แทน × ะ 2 จะไ เ นเ จ
_ 2+2 ะ 2 เ นเ จ
_
ไแทน X ะ 3 จะ 3+2 ะ 3
i. ประโยค า ความ จ ง เ น เ จ *
าความจ งของประโยค ว งป มาณสอง ว
[ X. Yxe R ]y EIR [ xyn ]
,
5 Yx ER ty ER อ นวนจ ง × ก ว จะ นวน เ ม y
, เ นจ ง
i. ใ G) G) ะเ
แทน × ะเ จะ yn เ นจ ง
ใ (2) (;' ) ะ |
×ะ2 จะ yg ใ ( อ) y ะ 1
× ะ0 ไจะ y
ประโยค าความจ ง เ นเ จ *
็ท็ปิร่คีม้ีน้หำท่ีทีม่มิร็ป้หำท่ีทีมิร็ป้ห่ท่ีทีม็ตำจีมัตุทิรำจืคัติร่บัตีม่ีทิร่ค็ท็ปิร่คีม้ีน็ท็ป้ด็ท็ป้ด็ท็ป้ดัตุท็ท้ต็ทัต่คิร็ท็ป็กัต่ค็ทัตุทิร้ติรืคืค็ท็ป่ีท์น้ด้ลัตุท่ืม็ท็ปิร่คีมิร็ป่ีท์น้ด้ลัต้น่ย่ืมิร็ปิร่คีม็ท็ป่ีท์น้ด้ลัต้น่ย่ืม็ท็ปิร่คีมิร็ป่ีท์น้ด้ลัตุท่ืมิร็ปิร่คีม้ขีดัติร่บัตีม่ีทิร่ค
ๆ ๆ$ £
¥