BAB 1 T4 KSSM LANGKAH KESELAMATAN DI DALAM MAKMAL

Cikgu Mohd Raimi bin Rahim, SMK Durian Tunggal, Melaka

1.1 Peralatan Perlindungan Diri

Gogal Topeng Muka

Melindungi mata dari Melindungi hidung
terkena bahan kimia dan mulut daripada
berbahaya seperti terhidu bahan kimia
asid, bromin, yang sengit, mudah
ammonia dan logam meruap dan debu
reaktif

Sarung tangan Baju makmal Kasut bertutup

Diperbuat Melindungi Mesti dipakai di dalam
daripada getah kerosakan pada makmal. Fungsinya untuk
dan melindungi pakaian dan melindungi kaki daripada
tangan daripada mudah dibuka
bahan kimia jika berlaku tumpahan bahan kimia
berbahaya kecemasan dan serpihan kaca

1.1 Peralatan Perlindungan Diri

Peralatan perlindungan diri di dalam makmal.

Kabinet aliran laminar Penyiram kecemasan Kebuk Wasap Pembilas mata

Kabinet ini digunakan Digunakan untuk Digunakan untuk Membilas dan mencuci
untuk mengelakkan membersihkan dan menjalankan mata yang terkena
kontaminasi semasa membilas bahagian bahan kimia dengan
badan atau pakaian eksperimen yang segera
aktiviti berkaitan yang terkena bahan menggunakan bahan
dengan mikrobiologi kimia dengan segera
mudah meruap,
mudah terbakar,
beracun, mengakis

dan berbau

Aktiviti Menggunakan Peralatan Perlindungan Diri
Dalam Makmal



1.2 Pembuangan Bahan Sisa

SISA YANG BOLEH DIBUANG KE DALAM SINGKI SISA YANG TIDAK BOLEH DIBUANG
KE DALAM SINGKI
Cecair atau larutan yang berpekatan rendah dan
tidak berbahaya seperti: Sisa pepejal
Bahan neutral
Asid lemah Asid pekat dan alkali pekat
Alkali lemah Sebatian pelarut organik

Bahan kimia (hidrogen peroksida)
Bahan toksik
Logam berat

Bahan sisa organik (mikrob dan bangkai haiwan
Bahan buangan radioaktif
Bahan meruap
Bahan reaktif

Mengurus bahan sisa biologi

1. Merangkumi bahan buangan biologi yang boleh menimbulkan kemudaratan atau
bahaya biologi.

2. Contohnya ialah bahan kumuhan, tisu, bangkai, medium, kultur, bekas plastik, kaca
dan sarung tangan.

3. Prosedur Operasi Standard (POS) pelupusan bahan sisa biologi:

KATEGORI BAHAN SISA KSTEGORI A KATEGORI B KATEGORI C KATEGORI D
JENIS BAHAN SISA
BIOLOGI Peralatan tajam Pepejal tidak tajam Bangkai dan Organ Cecair

CONTOH • Picagari • Sarung tangan • Haiwan uji kaji • Darah
• Jarum • Tisu • Haiwan makmal • Serum
PENGURUSAN SISA • Bilah skalpel • Medium kultur • Organ dalaman
BIOLOGI 1. Masukkan ke dalam bekas 1. Dinyahkontaminasi secara
1. Bungkus dan masukkan ke 1. Dibalut dalam bahan autoklaf
sisa tajam dalam beg plastik biobahaya penyerap seperti tisu
2. Tidak diautoklaf 2. Dilupuskan terus ke dalam
3. Disimpan di tempat yang 2. Diautoklaf dan dimasukkan ke 2. Dibungkus rapi di dalam bag sistem kumbahan seperti
dalam tong biobahaya plastik biobahaya dan disejuk singki makmal atau tandas
selamat sebelum di lupuskan beku sebelum dilupuskan

Mesin Autoklaf

1. Autoklaf adalah alat pemanas tertutup yang digunakan untuk mensterilkan
bahan atau peralatan dengan menggunakan wap panas dan bertekanan
tinggi (1210C, 15 psi) selama 20 minit.

2. Penurunan tekanan (15psi) pada autoklaf bukan bertujuan untuk membunuh
mikroorganisma tetapi untuk meningkatkan suhu dalam autoklaf

3. Suhu yang tinggi (1200C) akan membunuh mikroorganisma dan sporanya.

Beg plastik
biobahaya

Tong
biobahaya

Kelaskan mengikut kategori sisa biologi

Carta alir POS pelupusan bahan sisa biologi

Lakukan pengasingan sisa di puncanya dengan betul

Kategori A – Disimpan sementara di Kategori bahan sisa: Kategori C – Dibungkus dan disimpan
tempat selamat di dalam penyejuk buku sementara
Kategori B – dimasukkan ke dalam
beg autoklaf dan diautoklafkan

Sisa dinyahkontaminasi dan dimasukkan ke dalam beg biobahaya

Sisa yang dibungkus dan dilabel dimasukkan ke dalam tong biobahaya dan
disimpan dengan selamat, terkawal dan disejukkan sebelum pelupusan berpusat

Contoh Kemalangan Dalam Makmal

Terkena serpihan Terkena Kebakaran kecil Terkena serpihan
kaca asid/alkali pekat hasil tindak balas

logam reaktif

Termometer Kebocoran gas Renjatan elektrik
pecah

Langkah menguruskan kemalangan dalam makmal
TUMPAHAN BAHAN KIMIA

1 • Segera memberitahu guru atau pembantu makmal

2 • Jadikan kawasan tumpahan sebagai kawasan larangan
• Sekat tumpahan daripada merebak menggunakan pasir untuk

3 membentuk sempadan
• Kaut tumpahan bahan kimia menggunakan bahan yang

4 selamat

5 • Buang sisa dengan prosedur yang selamat

Langkah menguruskan kemalangan dalam makmal
TUMPAHAN MERKURI

• Segera memberitahu guru atau pembantu makmal

1

• Jadikan kawasan tumpahan sebagai kawasan larangan

2

• Tabur serbuk sulfur untu menutupi tumpahan

3

• Hubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat

4

Apakah itu NIOSH?

National Institute of Occupational Safety and Health
Institut Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Kebangsaan

1. NIOSH ditubuhkan pada 1 Jun 1992 sebagai sebuah syarikat
berhad di bawah Kementerian Sumber Manusia Malaysia.

2. Bertujuan untuk menjadi pusat kecemerlangan dalam
keselamatan dan kesihatan pekerjaan

3. Ia merupakan agensi persekutuan Malaysia yang
bertanggungjawab menjalankan penyelidikan dan membuat
cadangan untuk pencegahan kecederaan dan penyakit yang
berkaitan dengan pekerjaan.



1.3 Pemadam kebakaran

• Alat pemadam digunakan untuk mengawal atau memadamkan kebakaran.
• Terdapat 4 jenis alat pemadam kebakaran yang biasa digunakan.
• Alat pemadam kebakaran dikelaskan berdasarkan medium pemadam kebakaran.

Jenis air Jenis buih Jenis karbon dioksida Jenis serbuk kering
Label MERAH
Label KRIM Label HITAM Label BIRU

Jenis Punca Kebakaran Jenis alat pemadam
kebakaran kebakaran

Kelas A Bahan api mudah terbakar jenis pepejal • Air
seperti kayu, kertas, kain (kecuali logam) • Buih
• Serbuk kering
Kelas B Jenis cecair seperti petrol, kerosin, diesel, ca,
varnish • Buih
• Serbuk kering
Kelas C Gas seperti LPG, LNG, dan oksigen • Karbon dioksida
Kelas D
Kelas E Bahan logam seperti magnesium, aluminium, • Serbuk kering
natrium, kalium • Karbon dioksida

Peralatan elektrik dan elektronik • Serbuk kering

Kelas F Minyak masak dan jenis lemak • Serbuk kering
• Karbon dioksida

• Serbuk kering
• Karbon dioksida

Alat pemadam kebakaran yang lain

Pemadam api ABC

• Boleh digunakan untuk semua jenis kebakaran
kecuali kebakaran berpunca daripada logam
dan gas yang boleh meledak

• Tidak berbahaya kepada manusia dan haiwan
• Tidak mencemarkan tanah
• Mudah diselenggarakan iaitu sekurang-kurangnya

setahun sekali
• Dapat menghalang api merebak kerana

kelembapan yang dihasilkan lebih lama.

Alat pemadam kebakaran yang lain

Selimut kebakaran

• Diperbuat daripada dua lapisan gentian
kaca

• Mampu memadamkan api yang kecil atau
sederhana yang susah dipadamkan oleh air

• Memadamkan api pada badan mangsa
dengan menyelimuti badan mangsa

Kaedah Penggunaan Alat Pemadam Kebakaran

Tanggalkan pin keselamatan
dalam keadaan alat pemadam
ditegakkan

Halakan muncung alat pemadam
kebakaran ke pangkal api iaitu
kira-kira 2 – 2.5 meter dari api

Tekan pemicit atas alat pemadam

Ratakan semburan ke seluruh
sumber api dengan menggerakkan
muncung dari sisi ke sisi



Audit Alat Pemadam Kebakaran

• Adakah terdapat pelekat pengesahan daripada pihak Bomba dan Penyelamat
Malaysia pada alat pemadam kebakaran di sekolah anda?

• Adakah alat pemadam kebakaran tersebut masih belum tamat tempoh?