การใช้งานโปรแกรม Scratch 3

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

ใบความรูท้ ่ี 1.1
ความหมายของการเขยี นโปรแกรม และรจู้ กั กบั Scratch

ความหมายของการเขยี นโปรแกรม

การเขยี นโปรแกรม (coding หรือ Programming) เป็ นกระบวนการสรา้ งลาดบั การทางาน
การออกแบบโครงสรา้ งการทางาน การจาลองการทางาน หรือนาเสนอวธิ ีการทางานเพ่ือใชแ้ กป้ ัญหา
ท่ีตอ้ งการ ซึ่งเราสามารถแบ่งการเขียนโปรแกรมเป็ น 2 ประเภท คือ การเขียนโปรแกรมท่ีไมใ่ ช้
คอมพิวเตอร์ (Unplugged) และการเขยี นโปรแกรมคอมพิวเตอร์ (Plugged)

1. การเขยี นโปรแกรมทไี่ มใ่ ชค้ อมพวิ เตอร์ (Unplugged)
เป็ นการสรา้ งลาดบั การทางานหรือการนาเสนอวิธีการทางานดว้ ยแผ่นภาพ/สญั ลกั ษณ์

ซ่ึงไมใ่ ช่การป้อนคาสงั่ ควบคุมการทางานโดยคอมพิวเตอร์ แต่เป็ นการทาความเขา้ ใจความหมายของ
สญั ลกั ษณแ์ ละรูปภาพ เพ่ือนามาใชแ้ สดงผลวธิ ีการแกป้ ัญหาท่ีเกิดข้ นึ รอบตวั ในชีวิตประจาวนั

ตวั อยา่ ง เป็ นแผนภาพพรอ้ มคาถามวา่ เด็กๆตอ้ งเดินทางไปทาภารกิจ ผูเ้ รียนตอ้ งเรียงแผนภาพ
เพ่ือไปหาท่ีหมายใหส้ าเร็จ

รูปท่ี 1.1 ตัวอยา่ งแผนภาพกจิ กรรม Unplugged
(ท่ีมา : https://www.imagineering.co.th/)

1

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

2. การเขยี นโปรแกรมทใี่ ชค้ อมพวิ เตอร์ (Plugged)

การเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ (Computer programming) หรือเรียกใหส้ ้นั ลงวา่ การเขียน
โปรแกรม (Programming) หรือ การเขยี นโคด้ (Coding) เป็ นการเขียนคาสงั่ ควบคุมการทางานโดย
คอมพิวเตอร์ ซ่ึงจะแสดงผลลพั ธท์ างจอภาพ หรือไปควบคุมอุปกรณต์ ่างๆ ที่ไดเ้ ช่ือมต่อไวป้ ัจจุบนั มี
เคร่ืองมอื สาหรบั ใชเ้ ขียนโปรแกรมขน้ั พ้ ืนฐานมากมาย เช่น Scratch, Python, C#, Java PHP เป็ นตน้

โปรแกรม Scratch (อ่านวา่ สะ – แครช) เปน็ โปรแกรมภาษา ทผี่ ูเ้ รยี นสามารถสร้างชิ้นงานได้
อย่างง่าย เชน่ นิทานท่ีสามารถโต้ตอบกบั ผู้อา่ นได้ ภาพเคลื่อนไหว เกมดนตรี และศลิ ปะ และ
เมือ่ สร้างเปน็ ชนิ้ งานเสรจ็ แลว้ สามารถนาช้นิ งานที่สร้างสรรคน์ ้ี แสดง และแลกเปลีย่ นความ
คิดเห็นร่วมกบั ผู้อนื่ บนเวบ็ ไซตไ์ ด้

ภาษาโปรแกรม Python คือภาษาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ Java เปน็ โปรแกรมภาษา
ระดบั สูง โดยถูกออกแบบมาให้เป็นภาษาสครปิ ตท์ ่ีอา่ นง่าย ทีถ่ กู พัฒนามาเพอื่ รองรบั
โดยตัดความซบั ซ้อนของโครงสร้างและไวยกรณ์ของภาษา การออกแบบซอฟแวร์
ออกไป ในสว่ นของการแปลงชุดคาส่งั ทเี่ ราเขยี นให้เปน็ ที่มีการเชอ่ื มโยง Internet อีกท้งั ยังเปน็ โปรแกรมที่
ภาษาเครื่อง Python มกี ารทางานแบบ Interpreter คือ สนับสนนุ แนวความคิดของการเขยี นโปรแกรมเชงิ วตั ถุ
เปน็ การแปลชุดคาสง่ั ทลี ะบรรทดั เพอ่ื ปอ้ นเข้าสู่หน่วย หรือทีร่ ู้จักกนั ดที เี่ รียกว่า OOP (Object-Oriented
ประมวลผลใหค้ อมพิวเตอรท์ างานตามทเ่ี ราต้องการ Programming) โดยมีความสามารถเฉพาะตัวตา่ ง
จากโปรแกรมภาษาชัน้ สงู อื่น ๆ

C# เปน็ ภาษาเขยี นโปรแกรมแบบ multi-paradigm ซ่ึงมีรูปแบบภาษาที่ตายตวั และเป็นรปู แบบบังคบั
ในการเขยี น มีฟงั กช์ นั และยงั เป็นภาษาการเขยี นโปรแกรมท่ีมคี ณุ สมบตั ิเปน็ แบบออบเจ็คดว้ ย ซึง่ มนั ถกู
พัฒนาโดยบรษิ ัท Microsoft ภายใต้ .NET framework โดยในการพัฒนาภาษา C# น้ี มคี วามตง้ั ใจ
ใหม้ นั เขียนง่าย ทันสมัย เปน็ โปรแกรมเพื่อวัตถุประสงคท์ ว่ั ไปและเป็นแบบออบเจ็ค C# เป็นภาษาเขียน
โปรแกรมเพ่อื วตั ถุประสงค์ท่ัวไป การพฒั นาน้ันนาทมี โดย Anders Hejlsberg และเวอร์ชนั ลา่ สุดคอื
C# 6.0 ซึง่ ถกู เผยแพร่ในปี 2015

PHP ภาษา PHP จดั อยูใ่ นประเภท การเขยี นโปรแกรมบนเวบ็ (Web-based Programming) เพราะเราจะเกบ็ โคด้ คาสงั่ หรือ
สคริปต์ท้งั หมดที่เขยี นขน้ึ มาไว้บนเครื่องเซริ ์ฟเวอร์ท่ีเดียว (Web Server) และใหผ้ ใู้ ช้งาน (Client) เรียกใช้งานโปรแกรม
ผ่านเวบ็ เบราเซอร์ตา่ งๆ เช่น Internet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome, Opera, Safari ฯลฯ เพอ่ื นา
ขอ้ มลู มาแสดงผลทีห่ น้าจอของผูใ้ ช้

2

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

รจู้ ักกบั Scratch
Scratch คอื อะไร

Scratch เป็ นภาษาโปรแกรมท่ีใชส้ าหรบั เขียนโปรแกรมแกรมดว้ ยแผ่นภาพหรือ บล็อก ท่ีนามา
ต่อกนั เป็ นจ๊ิกซอวเ์ พ่ือใหโ้ ปรแกรมทางานตามตอ้ งการไดโ้ ดยไมต่ อ้ งพิมพค์ าสงั่ ของภาษาโปรแกรม โดย
ทุกคาสงั่ จะถูกจดั เก็บไวใ้ นรูปแบบของบล็อกคาสงั่ เราสามารถสรา้ งแอนิเมชนั่ เกมส์ ดนตรี ศิลปะ หรือ
โปรแกรมในรูปแบบต่างๆ ได้ เมือ่ เราสรา้ งช้ ินงานเสร็จแลว้ สามารถนาช้ ินงานไปแสดง แลกเปล่ียน
ความคิดเห็นร่วมกบั ผูอ้ ่ืนบนเวบ็ ไซตไ์ ด้ ทาใหผ้ ูเ้ รียนไดร้ หู้ ลกั การและแนวคิดการเขียนโปรแกรมไป
พรอ้ มกบั การคิดอยา่ งสรา้ งสรรค์ มเี หตุผล และเป็ นระบบ

รปู แบบคาสงั่ ของโปรแกรม Scratch มกี ารจดั วางส่วนประกอบไวใ้ นแผ่นเดียว แบง่ หมวดหมกู่ าร
ใชง้ าน ทาใหง้ ่ายต่อการจดจา และช่วยลดความผิดพลาดไดเ้ ป็ นอยา่ งดี

รูปที่ 1.2 หนา้ ตาโปรแกรม Scratch

3

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

การใชง้ านโปรแกรม Scratch

การใชง้ านโปรแกรมมกี ารใชง้ านได้ 2 รูปแบบ คือ การใชง้ านบนคอมพิวเตอรโ์ ดยการติดต้งั
โปรแกรมไวท้ ี่เคร่ือง และการใชง้ านบนเว็บไซต์ ซึ่งการใชง้ านโปรแกรมในชุดฝึกทกั ษะการเขียน
โปรแกรมข้นั พ้ ืนฐานน้ ีจะใช่โปรแกรม Scratch 3.0 โดยมวี ิธีการใชง้ านแต่ละรูปแบบดงั น้ ี

กำรใชง้ ำนโปรแกรมบนเคร่ืองคอมพิวเตอร์

เป็ นการดาวน์โหลดโปรแกรม Scratch มาติดต้งั ไวท้ ่ีเคร่ืองคอมพิวเตอร์ ที่ใชร้ ะบบปฏิบตั ิการ
windows10 + หรือ Mac 10.13+ ซ่ึงมขี น้ั ตอนดงั น้ ี

 เปิ ดเวบ็ บราวเซอรเ์ ขา้ ไปท่ี http://scratch.mit.edu
 คลิกเลือก ดาวน์โหลด (Offline Editor)
 เลือกระบบปฏิบตั ิการ เป็ น windows แลว้ เลือก direct download

ปฏิบตั ิไดด้ งั รปู





4

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch




 รอจนดาวน์โหลดสมบรู ณ์ แลว้ คลกิ ไฟล์ทด่ี าวนโ์ หลด

รอการตดิ ตั้งเสร็จสมบูรณ์
เมื่อโปรแกรมติดต้งั สมบรู ณ์แล้ว จะมีหนา้ จอดงั รูป

5

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

หลงั จากติดต้งั โปรแกรมเรียบรอ้ ย สามารถเขา้ ใชโ้ ปรแกรมได้ 2 วิธี ดงั น้ ี
วธิ ีท่ี 1

ขน้ั ที่ 1 เลือก Start
ขน้ั ที่ 2 เลือก All Program
ขน้ั ที่ 3 เลือกโปรแกรม Scratch Desktop

วิธีที่ 2 ดบั เบ้ ิลคลิกไอคอน ท่ีหนา้ จอ Desktop

กำรใชง้ ำนโปรแกรมบนเว็บไซตห์ รือแบบออนไลน์

การใชง้ านโปรแกรม Scratch แบบออนไลน์ไมต่ อ้ งดาวน์โหลดโปรแกรมมาติดต้งั ที่ลงบนเครื่อง
คอมพิวเตอร์ แต่สามารถใชง้ านโปรแกรม Scratch ผ่านหนา้ จอบนเวบ็ บราวเซอรไ์ ดท้ นั ที นักเรียน
สามารถใชโ้ ปรแกรมไดท้ ้งั ท่ีบา้ น และสถานที่ๆนักเรียนอยู่ โดยมขี น้ั ตอนดงั น้ ี

 เปิ ดเว็บบราวเซอรเ์ ขา้ ไปที่ http://scratch.mit.edu
 คลิกเลือก Create

ปฏิบตั ิไดด้ งั รูป





6

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch
ทุกคร้งั ที่ใชง้ าน Scratch แบบออนไลน์ เราจะไดใ้ ช้ Scratch เวอรช์ นั่ ลา่ สุดเสมอ กอ่ นท่ีเราจะใช้
งานจึงตอ้ งสมคั รการใชง้ านบญั ชีของ Scratch ก่อน โดยปฏิบตั ิดงั น้ ี





 เลือกประเทศที่เราอยู่ เลือกเป็ น Thailand กาหนดเดือนและปี เกิด ใส่อเี มลท์ ่เี รามี

ต้งั ชือ่ ผใู้ ชแ้ ละ
กาหนด Password



หนา้ ตา่ งโปรแกรมทพี่ รอ้ มใชง้ าน

7

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

ใบงานท่ี 1.1 รู้จกั กบั โปรแกรม Scratch

ช่ือ........................................................................ช้นั ................เลขท่ี.................

คำช้ ีแจง : ใหน้ ักเรียนตอบคาถามต่อไปน้ ีใหถ้ ูกตอ้ ง (5คะแนน)

1. ใหน้ ักเรียนอธิบายความหมายของการเขยี นโปรแกรม
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. ใหน้ ักเรียนบอกคุณสมบตั ิของโปรแกรม Scratch มาตามความเขา้ ใจ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. ใหน้ ักเรียนบอกขน้ั ตอนการเปิ ดใชง้ านโปรแกรม Scratch
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

สนุกกบั การเรียน Scratch
ทกุ คนทาไดไ้ มง่ ่ายอยา่ งทค่ี ดิ

8

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

ใบความรทู้ ่ี 1.2
เรียนรู้หนา้ จอโปรแกรม Scratch

โครงสรา้ งหนา้ จอโปรแกรม Scratch Desktop 

หนา้ จอโปรแกรม Scratch สามารถแบง่ ตามหนา้ ที่การทางานสว่ นต่างๆ ดงั น้ ี

  

Stage (เวที)

Code (โค๊ด)

Sprite (ตวั ละคร) 



หมวดหมู่ แผน่ ภาพท่ี พืน้ ท่ีเขียนโปรแกรม
ของแผน่ อยใู่ นหมวดหมทู่ ่ีเลือก
ภาพ

1. เมนู (Menu) เป็ นแถบรวบรวมคำสงั ่ กำรทำงำนตำ่ งๆ ท่มี ีอยใู่ นเคร่ืองมือ

2. เวที (stage) เป็ นพ้ ืนท่ีสาหรบั แสดงผลลพั ธจ์ ากการทางานของโปรแกรม

3. หนำ้ ตำ่ งจดั กำรเวที (Stage Panel) เป็ นพ้ ืนที่สาหรบั ทางานกบั เวที จะแสดงฉากหลงั ท่ีกาลงั

ถูกใชบ้ นเวที การเพ่ิมฉากหลงั เสียงประกอบ และใส่โปรแกรมกากบั การแสดงในส่วนของเวที

4. ตวั ละคร (Sprite) เป็ นส่วนท่ีใชจ้ ดั การเก่ียวกบั ตวั ละครต่างๆของโปรแกรม

5. แถบกำรเขียนโปรแกรม (code) เป็ นหนา้ ต่างที่รวบรวมแผ่นภาพ ซ่ึงกรอบดา้ นซา้ ยเป็ น

หมวดหมใู่ นการจดั เก็บแผ่นภาพคาสงั่ และดา้ นขวาจะเป็ นพ้ ืนท่ีสาหรบั นาแผ่นภาพมาวางต่อกนั เป็ น

โปรแกรม หรือพ้ ืนท่ีสาหรบั การเขียนโปรแกรม

9

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

6. แถบคอสตมู (Costumes) เป็ นหนา้ ต่างสาหรบั ตกแต่งหนา้ ตา การแต่งกาย และกิริยา
ท่าทางตวั ละครที่จะนามาใชแ้ สดงประกอบในช้ ินงาน

7. แถบเสยี ง (Sounds) พ้ นื ท่ีสาหรบั ทางานกบั เสียงประกอบ ต้งั แต่เลือกเสียงที่มีในเครื่องมอื
มาใชง้ านบนั ทึกเสียงใหมเ่ อง อพั โหลดเสียงจากไฟลภ์ ายนอก และตดั ต่อเสียง

Stage (เวท)ี

เวที คือ พ้ ืนท่ีแสดงผลลพั ธก์ ารทางานของสคริปต์ เสียง หรือพ้ ืนหลงั ของโปรแกรมตามโคด้ ท่ีได้
เขยี นไว้ เวทีมขี นาดกวา้ ง 480 หน่วย สงู 360 หน่วย ถา้ พ้ ืนหลงั มีขนาดใหญ่กวา่ โปรแกรม Scratch จะ
ลดขนาดพ้ ืนหลงั น้ันอตั โนมตั ิเพ่ือใหพ้ อดีกบั ขนาดของเวที

1. การสรา้ งฉากพนื้ หลงั ของเวที

การสรา้ งฉากพ้ ืนหลงั ของเวที ท่ีเรียกวา่ backdrop มี 2 วธิ ี ดงั น้ ี

วิธีที่ 1 นาเมาสเ์ ล่ือนไปที่ป่ ุม เพ่ือสรา้ งฉากพ้ ืนหลงั ของเวที

1

วธิ ีที่ 2 ใหค้ ลิกกรอบส่ีเหล่ียม จากน้ันใหค้ ลิกท่ีแท็บ Backdrop แลว้ นาเมาสเ์ ล่ือนไปที่ป่ ุม
เพื่อเลือกสรา้ งฉากพ้ ืนหลงั ของเวทีดงั รูป

1

10

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

2

ท้งั น้ ีสามารถเลือกสรา้ งฉากพ้ ืนหลงั ของเวทีไดห้ ลายรูปแบบ ดงั น้ ี
Camera
Upload Backdrop
Surprise
Paint
Choose a Backdrop

Choose a Backdrop คือการสรา้ งฉากพ้ ืนหลงั ของเวทีจาก Backdrop Library ซึ่งเป็ นคลงั ภาพพ้ ืน
หลงั ต่าง ๆ ท่ี Scratch ไดจ้ ดั เตรียมไวใ้ หแ้ ลว้ ดงั รูป หากเราตอ้ งการใชภ้ าพไหนใหค้ ลิกเลือกภาพน้ันจาก
พ้ ืนหลงั ของเวทีก็จะถูกสรา้ งข้ นึ มาตามภาพท่ีเลือก

11

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch
Paint คือการวาดตกแต่งฉากพ้ ืนหลงั ของเวทีดว้ ยตนเองโดยจะมีเครื่องมือต่าง ๆ ใหเ้ ลือกใช้
มากมาย ดงั รปู

มีเคร่อื งมอื ให้เลอื กใช้
สำหรับสรำ้ งฉำกพื้นหลัง
ดว้ ยตนเอง
Surprise คือโปรแกรม scratch จะสุ่มเลือกจากพ้ ืนหลงั ข้ ึนมาใหโ้ ดยอตั โนมตั ิ เราสามารถแกไ้ ข
ฉากพ้ ืนหลงั ไดโ้ ดยจะมีเคร่ืองมือต่าง ๆ ใหเ้ ลือกใชม้ ากมาย ดงั รูป

12

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch
Upload Backdrops คือการเลือกอพั โหลดไฟลร์ ปู ภาพที่ตอ้ งการใชส้ รา้ งเป็ นฉากพ้ ืนหลงั ของเวที
Camera คือการถ่ายภาพเพื่อนาภาพน้ันไปใชเ้ ป็ นฉากพ้ ืนหลงั โดยเม่ือคลิกป่ ุมน้ ีจะมหี นา้ จอ
กลอ้ งถ่ายรูปปรากฏข้ ึนมาสามารถกดป่ ุม save เพื่อบนั ทึกภาพจากกลอ้ งไปใชเ้ ป็ นฉากพ้ ืนหลงั ได้

2. การแกไ้ ขชอื่ ฉากพน้ื หลงั ของเวที

เมอ่ื สรา้ งฉากพ้ ืนหลงั ของเวทีแลว้ เราสามารถแกไ้ ขช่ือฉากพ้ ืนหลงั ของเวทีได้ ดงั น้ ี
ขน้ั ที่ 1 คลิกที่ Stage
ขน้ั ท่ี 2 คลิกที่แท็บ Backdrops แลว้ เลือกฉากหลงั ท่ีตอ้ งการเปลี่ยนชื่อ
ขน้ั ที่ 3 พิมพช์ ื่อใหมล่ งไปจากน้ันกดคีย์ Enter

3

2

1

13

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

3. การลบฉากพนื้ หลงั ของเวที (Delete Stage)

การลบฉากพ้ ืนหลงั ของเวทีสามารถทาได้ 2 วธิ ี ดงั น้ ี
วิธที ่ี 1 คลิกขวาที่ฉากท่ีตอ้ งการลบ
แลว้ เลือก delete ดงั รูป
วิธที ี่ 2 คลิกป่ ุมกากบาทที่มุมบนขวา
ของฉากท่ีตอ้ งการลบดงั รูป

4. การสรา้ งฉากพน้ื หลงั ใหมโ่ ดยคดั ลอกจากฉากเดมิ (Clone Stage)

เราสามารถคดั ลอกฉากเดิมนามาสรา้ งเป็ นฉากใหม่ได้ โดยคลิกขวาท่ีฉากแลว้ เลือก duplicate
ดงั รูป

14

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

5. การปรบั ขนาดการแสดงผลของฉากพน้ื หลงั เวที

เราสามารถปรบั ขนาดของฉากพ้ ืนหลงั เวทีได้ 3 รปู แบบดงั น้ ี

AB C

A

คือ การปรบั ขนาดการแสดงผลของฉากพ้ ืนหลงั เวทีใหแ้ คบลง และขยายขนาดส่วนของ
Code (โคด้ ) ใหก้ วา้ งข้ ึน ดงั รูป

ขยำยขนำดส่วนของโค้ด

15

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

B คือ การปรบั ขนาดการแสดงผลของฉากพ้ ืนหลงั เวทีใหก้ วา้ งข้ นึ และบีบส่วนของโคด้ ใหแ้ คบ

ลง ดงั รปู
ขยำยขนำดสว่ นของเวที

C คือ การปรบั ขนาดการแสดงผลของฉากพ้ ืนหลงั เวทีใหแ้ สดงผลแบบเต็มหนา้ จอ ดงั รูป

16

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

6. การกลบั ด้านฉากพนื้ หลงั ของเวที

หลงั สรา้ งฉากพ้ ืนหลงั ของเวทีแลว้ เราสามารถกลบั ดา้ นฉากพ้ ืนหลงั ไดท้ ้งั แนวนอนและแนวต้ัง
ตวั อยา่ งเช่น สมมุติเริ่มตน้ เราสรา้ งฉากพ้ ืนหลงั ของเวที ดงั น้ ี

คลกิ ที่ Flip Horizontal แล้วฉำกจะกลับดำ้ น

- กลบั ดำ้ นฉำกเวทีในแนวนอน คือ การกลบั ดา้ นจากเวทีจากซา้ ยไปจขำวกาซำ้ หยไรปือขขวำวหารไือปขซวา้ำไยปซซ้ำ่ึงยสามารถ
ทาไดโ้ ดยคลิกป่ ุม Flip Horizontal ดัง
รปู

17

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch
- กลบั ดำ้ นฉำกเวทีในแนวต้งั คือ การกลบั ดา้ นฉากเวทีจากบนลงล่าง หรือล่างข้ ึนบน ซ่ึงสามารถทา
ไดโ้ ดยคลิกป่ ุม Flip Vertical ดงั รูป

คลิกท่ี Flip Vertical แล้วฉำกจะกลบั ดำ้ นจำก
บนลงล่ำงหรอื ล่ำงขน้ึ บน

Sprite (ตวั ละคร)

ตวั ละคร คือ วตั ถุท่ีถูกสรา้ งข้ นึ มาเพ่ือใหแ้ สดงบทบาทต่าง ๆ บนเวที เช่น ถา้ เราสรา้ งโปรแกรม
เกมปลาใหญ่กินปลาเล็ก ตัวละครในท่ีน้ ีก็คือ ปลาใหญ่และปลาเล็กนัน่ เอง ซ่ึงในโปรแกรมหนึ่งจะมีตวั
ละครตวั เดียวหรือหลายตวั ก็ได้

ตวั ละครจะประกอบดว้ ยคุณสมบตั ิ 2 ประการ คือ คุณลกั ษณะ และพฤติกรรม
 คุณลกั ษณะ คือ ส่ิงที่บ่งบอกลกั ษณะทวั่ ไปของวตั ถุเช่นช่ือตวั ละครเครื่องแต่งกายของตวั
ละครท่าทางของตวั ละครเป็ นตน้
 พฤติกรรม คือ ส่ิงที่วตั ถุสามารถกระทาออกมาไดเ้ ช่นว่ิงเดินหนา้ ถอยหลงั เป็ นตน้

สาหรบั Scratch ตัวละครหลกั ท่ีเราจะเห็นทุกคร้งั เม่ือเปิ ดโปรแกรมข้ ึนมาก็คือเจา้ แมวเหมียว
นอ้ ยตวั น้ ีนัน่ เอง

18

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

1. การสรา้ งตวั ละครใหม่ (Add New Sprite)

เราสามารถสรา้ งตวั ละครใหม่ ๆ ลงบนเวทีไดโ้ ดยนาเมาสเ์ ลื่อนไปที่ป่ ุม เพอ่ื สรา้ งตวั

ละครท้งั น้ ีสามารถเลือกสรา้ งตวั ละครไดห้ ลายรปู แบบดงั น้ ี

- Choose a Sprite คือการเลือกสรา้ งตวั ละครจาก Sprite Upload Sprite
Library ซึ่งเป็ นคลงั ภาพตวั ละครต่าง ๆ ที่โปรแกรม Surprise
Scratch ไดจ้ ดั เตรียมไวใ้ หแ้ ลว้ หากตอ้ งการสรา้ งตวั ละคร
Paint

ใดลงเวทีใหค้ ลิกเลือกภาพน้ัน Choose a Sprite

- Paint คือ การวาดตวั ละครใหมด่ ว้ ยตนเองโดยจะมเี คร่ืองมอื ต่าง ๆ ใหเ้ ลือกใชม้ ากมาย ดงั รปู

มีเครื่องมอื ใหเ้ ลือกใช้
สำหรบั สร้ำงตวั ละครใหม่
ด้วยตนเอง

- Surprise คือ โปรแกรม Scratch จะสุ่มเลือกสรา้ งตวั ละครข้ ึนมาบนฉากเวทีใหโ้ ดยอตั โนมตั ิ
- Upload Sprite คือ การเลือกอพั โหลดไฟลร์ ูปภาพท่ีตอ้ งการใชส้ รา้ งเป็ นตวั ละคร

19

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

2. การกาหนดรายละเอยี ดใหก้ บั ตวั ละคร (Sprite Info)

เราสามารถกาหนดรายละเอียดต่าง ๆ ใหก้ บั ตวั ละครได้ เช่น ช่ือตวั ละคร ตาแหน่งการแสดงผล

ของตวั ละคร ไดด้ งั น้ ี A B

C DE

A

คือ ช่ือของตวั ละคร ซ่ึงเราสามารถแกไ้ ขชื่อของตวั ละครได้ ตวั อยา่ งเช่น เริ่มตน้ ตวั ละครชื่อ Sprite1

ใหพ้ ิมพช์ ่ือใหมข่ องตวั ละครเป็ น My Sprite1 และกดคีย์ Enter แลว้ ช่ือละครจะถูกเปล่ียนเป็ นชื่อใหม่
ดงั น้ ี

20

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

B

x: 0 y: 0 คือ ตาแหน่งการแสดงผลของตวั ละคร โดยเร่ิมตน้ ตวั ละครจะแสดงผลท่ีตาแหน่ง
(0,0) ซ่ึงก็คือตาแหน่งกลางเวทีนัน่ เอง

เม่ือเราขยบั ตาแหน่งตวั ละครไปยงั ตาแหน่งต่าง ๆ บนเวทีค่าพิกดั (x, y) ก็จะเปลี่ยนไปตาม
ตาแหน่งที่ตวั ละครอยหู่ รือถา้ เรากาหนดคา่ พิกดั (x, y) เป็ นคา่ ใด ตวั ละครก็จะไปอยูใ่ นตาแหน่งตามค่า
พิกดั ท่ีกาหนด

21

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

B ขนาดหนา้ จอการแสดงผลของโปรแกรม Scratych เป็ นดงั รูป

180
x

-240 (0, 0) 240
-180

D

คือ การกาหนดวา่ จะใหต้ วั ละครน้ัน ๆ แสดงผลบนเวทีหรือไม่
ตวั ละครจะถูกแสดงบนเวที
ตวั ละครจะถูกซ่อน ไมแ่ สดงใหเ้ ห็นบนเวที

คือ การกาหนดขนาดใหต้ วั ละคร ตวั อยา่ งเช่น

22

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

E คือ การกาหนดทิศทางการหมุนตวั ละครไปในทิศทางต่าง ๆ ดงั น้ ี

สามารถหมุนตัวละครไดร้ อบทิศแบบ 360 องศา เช่น
ถา้ ปรบั หมุนทิศทางโดยการกาหนด Direction เป็ น - 90 องศา
จะทาใหต้ วั ละครกลบั หวั ทิ่มลง เป็ นตน้

ขวาไปซา้ ย สามารถหมุนตวั ละครไดเ้ ฉพาะหมุนซา้ ยไปขวา หรือ
เป็ น - 90 เท่าน้ัน เช่น ถา้ ปรบั หมุนทิศทางโดยกาหนด Direction
จะทาใหต้ วั องศา
ทางซา้ ย ละครเปลี่ยนจากหนั หนา้ ไปทางขวา เป็ นหนั หนา้ มา
เป็ นตน้

ไมส่ ามารถหมุนตวั ละครไปในทิศทางใดๆ ได้

23

3. การลบตวั ละคร (Delete Sprite) ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch
คลกิ
การลบตวั ละครสามารถทาได้ 2 วิธีดงั น้ ี
วิธที ่ี 1 คลิกป่ ุมกากบาทท่ีมุมบนขวาของตวั
ละครที่ตอ้ งการลบ ดงั รูป

วิธีที่ 2 คลิกขวาท่ีตวั ละครท่ีตอ้ งการลบแลว้
เลือก delete ดงั รปู

4. การสรา้ งตวั ละครใหมโ่ ดยคดั ลอกจากตวั ละครเดมิ (Clone Sprite)

เราสามารถคดั ลอกตวั ละครเดิมนามาสรา้ งเป็ นตวั ละครใหมไ่ ดโ้ ดยคลิกขวาที่ตวั ละครแลว้ เลือก
Duplicate ดงั รปู

24

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

Code (โคด้ )

Code คือ พ้ ืนท่ีที่ใชส้ าหรบั เขยี นโปรแกรม โดยสามารถแบง่ สว่ นของโคช้ ออกเป็ นได้ 2 ส่วน
ดงั รูป

Code Block Pallete

Current Sprite Panel

กลุ่มบล็อกคำส่ัง บลอ็ กคำสัง่

Code Block Pallete คือส่วนท่ีประกอบดว้ ยกลุ่มของบล็อกคาสงั่ ต่าง ๆ โดยแต่ละกลุ่มจะมบี ล็อก
คาสงั่ มากมายใหผ้ ูเ้ ขียนโปรแกรมเลือกใช้ หากตอ้ งการใชค้ าสงั่ ใดก็ลากคาสงั่ น้ันไปวางลงบน Current
Sprite Panel โดย Current Sprite Panel จะเป็ นส่วนที่เราวางบล็อกคาสงั่ ต่าง ๆ เขา้ ไวด้ ว้ ยกนั คลา้ ยกับ
การประกอบช้ ินส่วน Lego จนเกิดเป็ นโปรแกรมข้ นึ มา

25

ชดุ ท่ี 1 รจู้ กั กบั Scratch

กลุ่มของบล็อกคาสงั่ หลกั แบ่งออกเป็ น 9 ประเภทคือ Motion, Looks, Sound, Events, Control,
sensing, Operator, Variables และ My Blocks โดยแต่ละบล็อกจะถูกแยกออกจากกนั ดว้ ยสีต่าง ๆ เช่น
บล็อกของคอนโทรลเป็ นสีสม้ บล็อคของ sensing เป็ นสีฟ้า เป็ นตน้ แต่ละกลุม่ มีหนา้ ท่ีแตกต่างกนั ดงั น้ ี

กล่มุ บล็อกคำสงั ่ หลกั กำรทำงำน

Motion ใชค้ วบคุมการเคล่ือนไหวไปทางซา้ ย-ขวา บน-
Looks ล่าง หรือหมุนตวั ละครไปในทิศทางต่าง ๆ
Sound ใชก้ าหนดลกั ษณะการแสดงผลต่าง ๆ เช่น สี
Events ฉากหลงั เปล่ียนตวั ละคร เปล่ียนขนาดตวั ละคร
การแสดง และซ่อนตวั ละคร เป็ นตน้
Control ใชก้ าหนดและควบคุมการแสดงเสียง
Sensing
ใชก้ าหนดวา่ เมือ่ เกิดเหตุการณต์ ่าง ๆ เช่นการ
Operators คลิกตวั ละคร หรือการกดป่ ุมใด ๆ บนแป้นพิมพ์
Variables แลว้ ใหโ้ ปรแกรมทางานอะไร
My Blocks ใชค้ วบคุมการทางาน เช่นกาหนดใหต้ วั ละคร
แสดงผลซ้า กาหนดเงื่อนไขในการแสดงผลตวั
ละครเป็ นตน้
ใชส้ าหรบั การรบั รเู้ ช่น การสมั ผสั การกดป่ ุมบน
แป้นพิมพ์ เป็ นตน้
ใชก้ าหนด Operator การทางานต่าง ๆ รวมถึง
ฟังกช์ นั การทางานทางคณิตศาสตรด์ ว้ ย เชน่ หา
ค่าตวั เลขที่มากกว่า นอ้ ยกวา่ หรือเท่ากนั
ฟังกช์ นั สาหรบั การสุม่ ตวั เลข เป็ นตน้
ใชส้ รา้ งตวั แปรและลิสตต์ ่าง ๆ

ใชส้ รา้ งบล็อกการทางานต่าง ๆ ดว้ ยตนเองเช่น
ถา้ ตอ้ งการบวกเลขเราก็สามารถสรา้ งบล็อกการ
ทางานสาหรบั การบวกเลขน้ ีข้ ึนมาเองได้ เป็ นตน้

นอกจากกลุ่มบล็อกคาสงั่ หลกั ยงั มีส่วนเพิ่มเติมคือ Extension ท่ีประกอบดว้ ยกลุ่มบล็อกคาสงั่
ต่าง ๆ ท่ีเพิ่มเติมข้ ึนมา นอกเหนือจากกลุ่มบล็อกคาสงั่ หลักดว้ ย การเรียกใชง้ านจะตอ้ งทาการ Add
Extension ก่อนโดยคลิกป่ ุม ซึ่งอยูภ่ ายใตก้ ลุม่ บล็อกคาสงั่ ดงั น้ ี

26

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

กลุ่มบล็อกคำสงั่

กลมุ่ บลอ็ กคำสงั ่ หลกั กำรทำงำน
Music
ใชส้ รา้ งเสียงจากเครื่องดนตรีประเภทต่าง ๆ เชน่ เปี ยโน กีตาร์
Pen เป็ นตน้ รวมถึงการสรา้ งเสียงกลองดว้ ย
ใชเ้ สมอื นปากกาใหเ้ ราวาดเสน้ หรือวตั ถุต่าง ๆ ลงไปบนเวทีได้

Video Sensing ใชส้ าหรบั จบั การเคล่ือนไหวการทางานของวดี ีโอ

Text to Speech ใชก้ าหนดเสียงพดู ต่าง ๆ ในโปรแกรม เช่น กาหนดใหโ้ ปรแกรม
Translate พดู วา่ Hello เป็ นตน้
ใชแ้ ปลขอ้ ความจากภาษาหน่ึงไปเป็ นอีกภาษาหน่ึง

Makey Makey Makey Makey คือแผงวงจรควบคุมที่ช่วยทาใหว้ ตั ถุต่าง ๆ

อุปกรณเ์ สริมตอ้ งซ้ ือเพม่ิ กลายเป็ นป่ ุมกดไดเ้ พียงแคเ่ ชื่อมต่อสายของ Makey Makey เขา้

กบั วตั ถุน้ันเท่าน้ัน

27

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

หากตอ้ งการเพิ่มกลุ่มบล็อกคาสงั่ ใด ๆ ที่อยภู่ ายใตส้ ่วนของ Extension ลงไปในโปรแกรม
Scratch สามารถทาได้ ดงั น้ ี

ขน้ั ท่ี 1 คลิกที่กลุ่มบล็อกคาสงั่ ท่ีตอ้ งการ เช่น ถา้ ตอ้ งการเพ่ิมกลุ่มบล็อกคาสงั่ Music ใหท้ าการ
คลิกที่ Music ดงั รปู

2

คลิกทกี่ ลุ่มบล็อกคำส่ัง Music

ข้นั ที่ 2 กลุ่มบล็อกคาสัง่ ที่เลือกจะถูกส่งข้ ึนมาต่อทา้ ยจากกลุ่มบล็อกคาสงั่ หลัก โดยหลงั เพิ่ม
กลุม่ บล็อกคาสงั่ แลว้ เราจะสามารถเรียกใชง้ านบล็อกคาสงั่ ต่าง ๆ ที่อยภู่ ายใตบ้ ล็อกคาสงั่ น้ันได้

เราสามารถใชง้ านบล็อกคาสงั่

1 ต่าง ๆ ที่อยภู่ ายใตก้ ลุ่มบล็อก

คาสงั่ Music ได้

กลุม่ บล็อกคาสงั่ Music ถูกเพิ่ม
ข้ นึ มา

28

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

การบนั ทกึ โปรเจก็ ต์

การบนั ทึกโปรเจกตส์ ามารถปฏิบตั ิตามข้นั ตอนไดด้ งั น้ ี

ขน้ั ท่ี 1 คลิกเลือกเมนู File

ขน้ั ท่ี 2 เลือก save to your computer

ขน้ั ที่ 3 พิมพช์ ่ือไฟลง์ านที่ช่อง File name

ขน้ั ท่ี 4 กดป่ ุม save

โปรเจ็กตจ์ ะถูกบนั ทึกที่ Local Disk(D:)\Scratch Project.sb3 ซ่ึงไฟลข์ องโปรแกรมScratch3

เป็ น .sb3 






29

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

การสรา้ งไฟลช์ นิ้ งานใหม่

การสรา้ งสรา้ งไฟลช์ ้ ินงานใหม่ มีขน้ั ตอน ดงั น้ ี
ขน้ั ที่ 1 เลือกเมนู File
ขน้ั ที่ 2 เลือก New จะปรากฏหนา้ ต่างแจง้ วา่ เน้ ือหาปัจจุบนั จะถูกลบแลว้ แทนท่ีดว้ ยเน้ ือหาใหม่
ใหก้ ดป่ ุม OK





หนา้ จอโปรแกรมจะว่างเปล่าสาหรบั ใสเ่ น้ ือหาช้ ินงานใหม่

30

ชดุ ที่ 1 รจู้ กั กบั Scratch

การเปดิ ไฟลช์ นิ้ งานทม่ี อี ยู่

การเปิ ดไฟลง์ านใหม่ เป็ นการเปิ ดไฟลง์ านท่ีเราไดส้ รา้ ง และบนั ทึกไวแ้ ลว้ มขี น้ั ตอน ดงั น้ ี
ขน้ั ที่ 1 เลือก File
ขน้ั ท่ี 2 เลือก Load from your computer
ขน้ั ที่ 3 เลือกตาแหน่งที่จดั เก็บไฟล์
ขน้ั ท่ี 4 เลือกไฟลช์ ้ ินงานท่ีเปิ ด
ขน้ั ท่ี 5 เลือก Open

 



แสดงเน้ ือหาและแผ่นภาพโปรแกรมอยูใ่ นหนา้ จอเครื่องมือ

31