ประวตศาสตร-ม.2-หนวยท-2-เพมเตมการยอ_Neat

ั
์
ความสมพันธกับฮอลันดา



• ลักษณะความสัมพันธ์มีทั้งการค้าและการเมือง


• สมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ฮอลันดาส่งคณะทูต


มาเจรจาและขอตั้งสถานีการค้าที่ปัตตานี



• สมัยสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม อยุธยากับฮอลันดา ได้ท า


สนธิสัญญาการค้าระหว่างกัน


• สมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ฮอลันดาส่งเรือรบปิด


ท่าเรือตะนาวศรี อยุธยาจึงตัดสิทธิพิเศษทางการค้า



• สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชได้เกิดความขัดแย้ง


กับฮอลันดา จนต้องดึงฝรั่งเศสเข้ามาถ่วงดุลอ านาจ แนวอาคารโบราณสถานในหมูบาน
้
่
ฮอลันดา
ท าให้ฮอลันดาค่อย ๆ ลดปริมาณการค้าและถอนตัว ทีไดรบการขุดแตง (ภาพเล็ก) ปาย

่
้
ั
้
่
ออกจากอยุธยาในที่สุด แสดง
ทีตังหมูบานเปนภาษาดัตซ ์
้
็
่
้
่
51

ั
์
ความสมพันธกับอังกฤษ



• ลักษณะความสัมพันธ์มีทั้งการค้าและการเมือง


ในบางช่วง


• สมัยสมเด็จพระเจ้าทรงธรรมทรงอนุญาตให้อังกฤษ



เข้ามาตั้งสถานีการค้าที่กรุงศรีอยุธยาได้ แต่ถูก


ฮอลันดาขัดขวางจนต้องปิดกิจการ


• สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชได้เริ่มฟื้นฟู


ความสัมพันธ์อีกครั้งเพื่อดึงอังกฤษมาถ่วงดุลอ านาจ



กับฮอลันดา แต่อังกฤษไม่ประสบความส าเร็จในการ


แข่งขันกับฮอลันดา จนเมื่อเรือค้าขายของอังกฤษถูก ภาพวาดเรอสาเภาอังกฤษที่เขามา
ื

้
ปล้นสะดมในน่านน้ าเมืองมะริดจนต้องสู้รบกับอยุธยา คาขายกับอยุธยา
้

ที่เมืองมะริด ท าให้ความสัมพันธ์ห่างเหินกันไป








52

ั
ความสมพันธกับฝรงเศส
ั่
์


• ลักษณะความสัมพันธ์มีทั้งศาสนา การค้า


และการเมือง


• สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงต้องการ



ให้ฝรั่งเศสมาถ่วงดุลอ านาจกับฮอลันดา จนกระทั่ง


ฝรั่งเศสเข้ามาตั้งสถานีการค้า และภายหลังส่งคณะ


ทูตเดินทางมาอยุธยาเป็นครั้งแรกเพื่อเจริญ


สัมพันธไมตรี และอยุธยาก็ส่งคณะทูตไปฝรั่งเศส ซึ่ง



ได้รับการต้อนรับอย่างดี


• ภายหลังฝรั่งเศสเข้ามามีอิทธิพลทางการเมือง


และการทหาร จนต้องมีการขับไล่ฝรั่งเศสออกไป


หลังจากนั้นความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับฝรั่งเศส เชอวาเลียร เดอ โชมองต ์
์

ก็ลดลงและห่างเหินกันไป หวหนาคณะทูตฝรงเศส
ั
้
่
ั
์
เขาเฝาสมเด็จพระนารายณมหาราช
้
้
53

์
ั
ความสมพันธกับสเปน







• ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับสเปนค่อนข้าง มีน้อยส่วนใหญ่จะเป็นเรื่อง


การค้า


• สมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ข้าหลวงใหญ่ของสเปนที่เมืองมะนิลาได้ส่ง


ทูตมาเชื่อมสัมพันธไมตรีและเจรจาทางการค้ากับอยุธยา



• สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีเรือสินค้าสเปนเดินทางจากเมืองมะนิลา


เข้ามาค้าขายที่กรุงศรีอยุธยา แต่ปริมาณการค้าไม่มากนัก


• สมัยพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ ผู้ส าเร็จราชการสเปนที่เมืองมะนิลาส่งทูตเข้ามา


เจริญสัมพันธไมตรีและขออนุญาตตั้งสถานีการค้าขึ้นใหม่ แม้การเจรจาจะ



ประสบความส าเร็จ แต่ปริมาณการค้าก็มิได้ขยายตัวและได้ผลตอบแทนไม่


คุ้มค่า ในที่สุดความสัมพันธ์ระหว่างสองชาติก็ห่างเหินกันไป






54

แบบฝกหัดพัฒนาการด้าน
ึ




ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ






1. จงบอกความสัมพันธ์ระหว่างอาณาเขตของอยุธยา


่
กับดินแดนต่างๆว่ามีความสัมพันธ์กีแบบ อะไรบ้าง








































55

56

การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1 และการกู้เอกราช










สาเหตุ



• เกิดจากความแตกสามัคคีภายใน


• พระยาจักรีเป็นไส้ศึก


การกู้เอกราช



• เกิดขึ้นในสมัยสมเด็จพระมหาธรรม



ราชาธิราช เมื่อพระนเรศวรซึ่งเป็น


พระราชโอรสทรงประกาศอิสรภาพ


จากพม่าที่เมืองแครงใน พ.ศ. 2127



พระนเรศวรทรงประกาศอิสรภาพจากพม่า


โดยทรงหลั่งทักษิโณทกให้ตกเหนือแผ่นดิน

(ภาพจิตรกรรมฝาผนังวัดสุวรรณดาราราม

จังหวัดพระนครศรีอยุธยา)


57

การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 และการกู้เอกราช





สาเหตุ


• การขาดประสบการณ์ในการท าสงคราม

ขนาดใหญ่ของฝ่ายอยุธยา


• การปรับเปลี่ยนกลยุทธ์การรบของพม่า


ด้วยการยกมาตีอยุธยาทั้งทางเหนือและทางใต้


และกวาดต้อนผู้คน เสบียงอาหารเข้าล้อม


กรุงศรีอยุธยา

การกู้เอกราช ภาพวาดพระยาตาก (สิน)


• พระยาตาก (สิน) ได้น าไพร่พลฝ่าวงล้อมพม่าไปตั้งมั่น น าทัพเข้าตีค่ายพม่าที่โพธิ์สามต้น


ที่เมืองจันทบุรี จากนั้นน าไพร่พลตีหัวเมืองรายทางไล่ (ภาพจากหนังสือโคลงภาพพระราช

มาจนถึงเมืองธนบุรีที่พม่าคุมอยู่ และตามตีไปถึงค่าย พงศาวดารฯ)


โพธิ์สามต้นซึ่งเป็นทัพพม่าที่รักษาอยุธยาอยู่จนแตก









58

59

ความหมายของภูมิปัญญาและวัฒนธรรม

















ภูมิปัญญา ความรู้ ความสามารถ


ที่ได้จากประสบการณ์ที่สั่งสม


ไว้ในการปรับตัวและการด ารงชีวิต วัฒนธรรม ระบบความเชื่อ


ในสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ ระบบคุณค่า และวิถีชีวิตทั้งหมด



และสิ่งแวดล้อมทางสังคมและ ดังนั้น ภูมิปัญญาทั้งหลายจึงได้รับ


วัฒนธรรมที่ได้มีการพัฒนาสืบสาน การสั่งสมอยู่ในวัฒนธรรมนั่นเอง


กันมา














60

ิ
่
่
์
ั
้
ั
ปจจัยทีมีอิทธพลตอการสรางสรรคภูมิปญญาและวัฒนธรรม

ลักษณะทาง


ภูมิศาสตร์และ ลักษณะทางสังคม การรับอิทธิพล


สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรม จากภายนอก




มีสภาพดินฟ้า เป็นสังคม การติดต่อ


อากาศที่เหมาะต่อ ศักดินามีการนับถือ ค้าขายกับต่างชาติ


การเพาะปลูกและ พระพุทธศาสนา ท าให้เกิดการเรียนรู้


ค้าขาย จึงส่งเสริม และใช้กุศโลบาย จากชาติต่างๆ


ให้มีการคิดค้นภูมิ ทางศาสนาเป็น แล้วน ามาปรับใช้


ปัญญาส าหรับ เครื่องมือในการ ให้เข้ากับคนไทย


การประกอบ อบรมสั่งสอนผู้คน


อาชีพ




61

ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมในการสร้างรูปแบบการปกครอง








สังคมไทยสมัยอยุธยามีความเชื่อว่าการ



ปกครองบ้านเมืองต้องมีพระมหากษัตริย์เป็น


ผู้มีอ านาจสูงสุด อันเป็นผลมาจากการรับเอาคติ



ความเชื่อว่าพระมหากษัตริย์ทรงเป็น


สมมติเทพ จึงต้องมีการวางกฎเกณฑ์หลาย



ประการ เพื่อแสดงให้เห็นว่าพระองค์ทรงเป็น


เทพเจ้า มีพระบรมเดชานุภาพ เช่น มีการสร้าง



พระราชวังส าหรับพระมหากษัตริย์ มีการใช้ค า

ี

แบบจาลองพระราชวังกรุงศรอยุธยา
ราชาศัพท์ส าหรับพระมหากษัตริย์มีการตรากฎ
็
ึ่
ซงเปนที่ประทับของ
มณเฑียรบาล พระมหากษัตรยอยุธยา
์
ิ



62

ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมในการวางระบบควบคุมก าลังพล










• ระบบการควบคุมก าลังคนสมัยอยุธยาก าหนดให้ไพร่ต้องสังกัดมูลนาย โดยมูล


นายจะต้องดูแลและให้ความคุ้มครองไพร่ในแต่ละกรมกอง ส่วนไพร่ก็ต้องให้ความ



เคารพย าเกรงมูลนายของตน


• การควบคุมแรงงานไพร่ในแต่ละกรมจะมีการควบคุมเป็นล าดับชั้น แต่ละกรมจะ



จัดท าบัญชีรายชื่อและที่อยู่ของไพร่ที่สังกัดกรมของตน นอกจากนี้ยังมีพระ


สุรัสวดี ท าหน้าที่เป็นผู้ถือบัญชีไพร่ของทุกกรมและขึ้นตรงต่อพระมหากษัตริย์


• ระบบการควบคุมก าลังคนในสมัยอยุธยาท าให้กลุ่มคนไทยสามารถอยู่รวมกันได้



เป็นกลุ่มก้อน ไม่กระจัดกระจายกันออกไป และสะดวกต่อการเกณฑ์ไพร่พลไปท า


สงคราม










63

ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมในการสร้างที่อยู่อาศัย








เรือนของขุนนาง (เรือนเครื่องสับ) เรือนของไพร่ (เรือนเครื่องผูก)

























เป็นเรือนชั้นเดียว ใต้ถุนสูง เป็นเรือนชั้นเดียว ใต้ถุน


สร้างด้วยวัสดุที่แข็งแรง เตี้ย สร้างด้วยวัสดุไม่คงทนถาวร


ทนทาน เช่น ไม้สัก ไม้เนื้อแข็ง เช่น ไม้ไผ่ มักปลูกเป็นการ


ตัวเรือนสามารถรื้อถอนแล้ว ชั่วคราว ถ้าไพร่มีฐานะสูงก็

น าไปประกอบใหม่ได้ สามารถใช้เรือนแบบขุนนางได้


เหมือนเดิม

64

ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมในการบ าบัดรักษาคนไข้








• การแพทย์แผนไทยสมัยอยุธยามีพื้นฐานมาจาก


ความเชื่อ ความรู้ ความคิด และการยอมรับร่วมกัน


ของคนในสังคม จนสามารถแก้ไขปัญหาสุขภาพ



ตั้งแต่สมัยอยุธยาจนถึงปัจจุบัน


• ระบบการแพทย์สมัยอยุธยามีการจัดตั้งหน่วยงาน


รับผิดชอบเป็นสัดส่วน และมีเจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบ


เกี่ยวกับการบ าบัด รักษาคนไข้แตกต่างกันไป



นอกจากนี้ยังมีโรงพระโอรส


เป็นหน่วยงานดูแลเกี่ยวกับการรักษายาสมุนไพร


จ าแนกหมวดหมู่ยา ควบคุมมาตรฐานและผลิตยา คัมภีร์ธาตุพระนารายณ์ ฉบับใบลาน


และต าราแพทย์หลวง (ต าราพระโอสถพระนารายณ)
์



65

ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมในการปลูกฝังศีลธรรมให้สังคม









สังคมไทยสมัยอยุธยามีความศรัทธา



ในพระพุทธศาสนา นอกจากผู้คนนิยมท าบุญ



ฟังธรรมแล้ว ยังมีการใช้วรรณกรรมของ


พระพุทธศาสนามาสอนคนให้รู้จักบาปบุญคุณ


โทษด้วย โดยเจ้าฟ้า-ธรรมธิเบศ (เจ้าฟ้ากุ้ง)



ทรงนิพนธ์หนังสือพระมาลัยค าหลวง ซึ่งเมื่อ



พระภิกษุน าไปเทศน์ให้ชาวบ้านฟัง หรือมีผู้อ่าน


หนังสือพระมาลัยค าหลวงก็ดี เท่ากับได้รับค า


สอนทางพระพุทธศาสนาด้วย เป็นการปลูกฝัง



คนไทยให้ท าแต่ความดี ละเว้นความชั่ว ภาพวาดพระมาลัยโปรดสัตว์
ในแดนนรก




66

ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมในการปลูกฝังศีลธรรมให้สังคม






ด้านสถาปัตยกรรม


ส่วนใหญ่เป็นสิ่งก่อสร้างในพระพุทธศาสนา เช่น เจดีย์ พระปรางค์


โบสถ์ วิหาร มณฑป รวมถึงสิ่งก่อสร้างที่เกี่ยวข้องกับพระมหากษัตริย์ เช่น


พระราชวัง พระที่นั่งต่าง ๆ







































67

้
ดานประติมากรรม




่
สวนใหญนยมสรางพระพุทธรูป
้
ิ
่
็
พระพุทธรูปยุคแรก ๆ เปนแบบอูทอง
่
ิ
เชน พระพุทธรูปองคใหญทีวัดพนญเชง
์
ั
่
่
่
จนถึงสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
่
้
ิ
้
ศลปะแบบสุโขทัยไดแพรหลายเขามา
ครนถึงสมัยสมเด็จพระเจาปราสาททอง
้
้
ั
็
ั
็
้
เปนตนมา พระพุทธรูปมกท าเปนแบบ
ื่
่
ื่
ทรงเครอง มีเครองประดับสวยงาม เชน
้
พระประธานวัดหนาพระเมรุ จงหวัด
ั
ี
พระนครศรอยุธยา




้
พระประธานวัดหนาพระเมรุ




68

ด้านจิตรกรรม




ส่วนใหญ่จะเกี่ยวเนื่องกับพระพุทธศาสนา เป็นภาพเขียนสี นิยมเขียน



เป็นพุทธบูชา


ตามผนังโบสถ์ วิหาร ศาลาการเปรียญ ในคูหาภายในองค์พระปรางค์



สถูป เจดีย์ และในสมุดไทย








































69

ด้านประณีตศิลป์




งานประณีตศิลป์มีทั้งประเภทเครื่องใช้ เครื่องประดับตกแต่ง


เครื่องเงิน เครื่องทอง เครื่องไม้จ าหลัก ซึ่งล้วนมีฝีมือสวยงามและ



ประณีต







































เครื่องทองที่พบในกรุพระปรางค์วัดราชบูรณะ




70