GİRİŞ Günlük yaşamın içinde, matematik dersinde öğrendiğin konularla sıkça karşılaşıyorsun. Bunu bazen fark edersin, bazen ise hayatın içinde olayların akışı içinde matematiğin varlığını fark etmezsin. İşte bu kitap, hayatın her anında matematikle buluşmanı sağlayacak. Evet, doğru duydun! Gökyüzünde, karada, denizde, alışveriş yaparken hatta oyun oynarken... Matematiğin var olduğunu hissedeceksin, âdeta içine işleyecek. Peki, senin gözlerin hazır mı matematiği her yerde aramaya? Eğer cevabın "Evet!" ise, işte o zaman matematik konularını gösteren o sihirli gözlüğü takmaya başlıyoruz!
DÖRT DÖRTLÜK İŞLEMLER Matematik dersinde öğrendiğin dört temel işlem, yani toplama, çıkarma, çarpma ve bölme, gerçek hayatta da karşına çıkıyor. Mesela, alışveriş yaparken farkında mısın bilmiyorum ama her şey matematiğe dayanıyor. Diyelim ki iki tane bisküvi aldın. Şimdi ne yaparsın? Hemen bir bisküvinin fiyatını "2" ile çarpar ve ödemen gereken miktarı bulursun. Kasadaki kişiye tam olarak ödeme yaparsın ya da ödeyeceğin miktarın üzerinde para verirsen, geri kalan paranı almak için çıkarma işlemi yaparsın. Yani, verdiğin paradan, ödemen gereken miktarı çıkartarak karşındakinden ne kadar para alacağını hesaplamış olursun. İşte bu kadar basit ve hayatın içinde olan dört işlem, aslında her an seninle.
Her Yerde Dört İşlem Matematik, sadece alışverişte değil, hayatın her anında bize eşlik eden bir dosttur. Çiftlikte, hayvanların sayısını sayarak, tavukların günlük yumurta üretimini takip ederek, bitkilerden topladığın meyve veya sebzelerin miktarını hesaplamada kullanılır. Hatta mutfakta, yemek yaparken bile, minicik bir toplama işlemi yaparsın. Peki, nasıl mı? Hesaplı Menemen! Ellerinde iki taze domates, bir soğan, bir diş sarımsak, bir yeşil biber ve bir de kırmızı biber var. Bu renk cümbüşü içinde, bir kişilik enfes bir menemen yapma hazırlığına girişiyorsun. Şimdi, bu lezzetli yemeği yaparken hangi malzemeden ne kadar kullanman gerektiğini, toplama işlemi yaparak hesaplayabilirsin. 9
Yaşamdan Problemler Deniz'in annesi, ondan manavdan kilogramı 15 TL olan elmalardan 3 kilo ve kilogramı 30 TL olan muzlardan da 2 kilo almasını istedi. Deniz'in cebinde ise bu alışveriş için 200 TL vardı. Peki, alışverişin ardından Deniz'in cebinde ne kadar para kalmıştı? Cevap : 15(TL)x3(kg) = 45TL elmaların fiyatı, 30(TL)x2(kg)= 60 TL muzun fiyatı, 60+45 = 105 TL aldıklarının toplam fiyatı. 200 (TL)–105 (TL) = 95 TL Deniz'in elinde kalan para. Arıyorum Suda, Gökte, Her Yerde... Hani Dört İşlem, Nerelerde? Alışveriş hesaplamalarında, Terzilerin ölçüm almalarında, Mimarların çizim aşamalarında, Bilim insanlarının analiz sonuçlarında, Sokak oyunlarında, Spor alanlarında, Müzik alanında şarkıların nakaratlarının tekrar sayılarında, Sanat alanında... 10
ÇILGIN ONDALIKLAR Kesirleri virgülle ifade etmeye "ondalık gösterim" diyoruz. Paydası 10, 100 veya 1000 olan kesirleri virgülle göstererek ondalık gösterim elde edebiliriz. Ondalık gösterimde virgül, tam kısımla basit kesir kısmını ayırır. Günlük hayatta fiyat etiketlerinde (örneğin, 3,50 TL gibi), ölçümlerde (1,5 kg veya 0,5 litre gibi) sıkça rastladığımız ondalık gösterimler, kesirleri anlamanın başka bir yoludur. Gelsin Fiyatlar! Alışveriş yaparken ondalık gösterimli sayıların ne kadar önemli olduğunu biliyor muydun? İşte bu kitap sayesinde, matematik derslerinde öğrendiğin konuları etrafındaki dünyada daha iyi anlamaya başlayacaksın. Ondalık gösterimli sayılar, özellikle alışveriş yaparken sıkça karşılaştığın bir konudur. Marketten bir paket makarna (10,75 TL), içecek (5,25 TL) ve birçok ürünün fiyatına baktığında, ondalık 12
gösterimli sayılarla karşılaşacaksın. Artık alışverişin matematikle ne kadar iç içe olduğunu daha iyi görebileceksin! Basamakların Adlarını Bilmelisin Ondalık gösterimli sayılar, paydaları 10, 100, 1000 gibi 10'un kuvvetleri şeklinde olan kesirli sayıların virgülle ifade edilen halleridir. Ondalık gösterimli sayıları öğrenirken, öğretmenine şöyle sormuş olabilirsin: "Öğretmenim, bu adlar günlük hayatta ne işime yarayacak?" İşte cevabı: Alışveriş yaparken! Satın aldığın ürünlerin toplam fiyatını hesaplar13
ken, bu sayıların basamaklarını alt alta yazmalısın. Eğer bu adları bilmezsen, toplama işlemini yanlış yapabilirsin. Aynı şekilde, satın aldığın şeylerin toplam fiyatından fazla ödeme yaptığında, alacağın para üstünü hesaplamak için çıkarma işlemini de doğru yapmalısın. Bu yüzden öğrendiklerin her zaman senin için faydalı olacaktır. 14