ASA Catalogus 2017 V1.7

ELECTRO INFO

Dit betekent dat de lege batterij ervoor zorgt dat die ook eerst is te zien hoe de laadstroomverdeler moet worden aangesloten.
het meest geladen wordt, maar dan niet meer dan tot het
niveau van de tweede of tot het moment dat het spannings-
verschil over de tweede diode 0,6 - 0,7 Volt wordt. Men hoort
wel eens zeggen dat in het geval van diodenbruggen eerst
de lege accu en daarna de volle pas geladen wordt. Dat is
slechts ten dele waar. Zodra de laadcapaciteit van de dynamo/
acculader groot genoeg is gekozen, zal dit NIET gebeuren en
worden beide accu's wél gelijktijdig geladen.

Keuze van een diodenbrug Sterling laadregelaar Pro Reg B.
Er zijn diodenbruggen beschikbaar voor twee of drie accusets. De Sterling externe dynamoregelaar zorgt voor een 4 tot 20x
Voorts is het de maximum laadstroom van belang. De aan- snellere lading van accu’s. De snelheid van lading hangt af van
duiding op de diodenbrug geeft de maximum laadstroom aan u bestaande laadsysteem. Naast de snellere lading worden de
voor gebruik met een dynamo in een voertuig. Men gaat er accu’s ook beter geladen, er wordt 25-35% meer vermogen in
dan vanuit dat de maximum stroom maar kortstondig wordt de accu’s opgeslagen. Dit is mogelijk omdat de regelaar een 4
geleverd en dat de rijwind van een voertuig het diodenblok traps laadkarakteristiek hanteert.Omdat de Strelingregelaar de
koelt. In een schip loopt de maximum laadstroom soms be- spanning van de lichtaccu meet worden spanningsverliezen
hoorlijk lang en is er geen sprake van rijwindkoeling, daarom automatisch gecompenseerd. Een conventionele dynamo
houden we het volgende aan: meet de spanning van zichzelf dus zal dit altijd te laag zijn.
70 AMPERE-TYPE DIODENBRUG: voor acculaders en dynamo's De regelaar is geschikt voor N-type dynamo’s en P-type
tot 55 Ampère maximum laadstroom. dynamo’s. De aansluitschema’s voor de beide dynamo’s is
120 AMPERE-TYPE DIODENBRUG: voor acculaders en hieronder weergegeven. Het voordeel van deze regelaar
dynamo's van 60 tot 90 Ampère. is dat de bestaande regelaar kan blijven zitten. De Sterling
160 AMPERE-TYPE DIODENBRUG: voor acculaders en regelaar wordt er namelijk parallel op aangesloten. Mocht
dynamo's van 100 tot 120 Ampère de Sterling defect raken dan kan altijd nog worden geladen
met de standaard laadregelaar. Tevens kan het type accu
Gescheiden start- en lichtaccu met verlies vrije worden geselecteerd. Zodoende wordt de juiste laadspanning
laadstroomverdeler verkregen.
Het nadeel van de conventionele diodebrug is het grote span-
ningverlies. Omdat dit te omzeilen zijn er dus vaak moeilijke 2X ZWART WIT GEEL ACCU PLUS
handelingen nodig om de alternator aan te passen. STER LING ROOD ACCU PLUS
Het houdt in dat de alternator van de motor gesleuteld moet REGELAAR
worden. Vervolgens moet hij naar een dynamospecialist DIODES
BR U I N
gebracht worden om hem te laten aanpassen. En met veel
nieuwe type dynamo’s is het steeds lastiger aanpassen. Soms DYNAMO
is het helemaal niet meer mogelijk. REGELAAR

Dit alles kan behoorlijk veel geld kosten. Met behulp van W- AANSLUITING
de verliesvrije laadstroomverdeler is het aanpassen van de
dynamo niet meer nodig. De elektronica in de laadstroomver- KOOLBORSTEL
deler heeft slechts een kleine spanningsval van 0,3V zodat de MET SLEEPRING
batterijen toch goed geladen worden. In onderstaand schema
ROTOR STATOR CO N T ACTSLOT
WINDINGEN D+
KOOLBORSTEL
MET SLEEPRING LAADCONTROLELAMP
ACCU MIN

ACCU MIN

N-TYPE DYNAMO

ACCU MIN DIODES ACCU PLUS
KOOLBORSTEL W- AANSLUITING
MET SLEEPRING CO N T ACTSLOT

ROTOR STATOR D+ 10
KOOLBORSTEL WINDINGEN
MET SLEEPRING LAADCONTROLELAMP

REGELAAR ACCU MIN

SERVICE ACCU + WIT ST E R LI N G BR U I N
ROOD REGELAAR
ZW A R T
ZW A R T
GEEL

321

ELECTRO INFO

Hoe groot moet uw lichtaccu zijn? magnetron 1000 Watt x 15 min. = 250 Wh

Een eenvoudige regel om de maat van de lichtaccu aan te mixer 300 Watt x 5 min. = 35 Wh

geven is er niet, er zijn een aantal bepalende factoren, zoals stereo 45 Watt x 1 = 45 Wh

het gemiddelde dagelijkse verbruik, verminderd met de be- koelkast 100 Watt x 4

schikbare lading. De lading wordt bepaald door het vermogen (draait gem. 50% van de tijd) = 400:2 = 200 Wh

van de motorgenerator maal de vaartijd, of door het laadver- verlichting 100 Watt x 4 = 400 Wh

mogen van de hulpgenerator of de acculader maal de laadtijd totaal verbruik = 1080 Wh

de berekende waarde is dan de minimum capaciteit. Omdat

de accu's normaal gesproken niet meer dan 80 - 90% van de 1080 Wh : 24 (spanning accu) = ± 45 Ah

laadtoestand bereiken en maar tot 60 - 75% van de capaciteit verbruik van de omvormer (± 10%) = 5 Ah

mogen worden ontladen, moet de minimum capaciteit nog totale capaciteitsverbuik = 50 Ah

met een factor van ca. 2- tot 2,5 worden vermenigvuldigd.

Er wordt 50 Ah aan electrische energie (of 100 Ah bij een 12

Enkele belastingen aan boord: bijvoorbeeld: Volts installatie) uit de accu gehaald. Een accu van 120/150 Ah

(bij 12V net) vermogen stroom (24 Volts) of 200/300 Ah (12 Volts) is in zo'n situatie voldoende.

navigatieverlichting 85 Watt 7 Ampère

koelkast 50 Watt 4 Ampère Hoe bepaal ik de juiste omvormer?

waterpomp 70 Watt 6 Ampère Belangrijk is vast te stellen welke apparatuur veelvuldig, en

diversen:(ruitenwisser, op welk tijdstip wordt gebruikt. 's Avonds zal er vaak meer

lenspomp, schijnwerper) 100 Watt 8,3 Ampère vermogen van de omvormer gevraagd worden dan overdag.

Ga van het vermogen uit, dat tijdens de piekuren geleverd

Gebruik in een bepaalde tijd: moet worden; meestal is dat 's avonds.

stroom tijd verbruik

7 Ampère 10 uur 70 Ah Belastingen bijvoorbeeld:

4 Ampère 12 uur 48 Ah koelkast, gemiddeld vermogen 200 Watt

6 Ampère 1 uur 6 Ah kleuren TV gemiddeld vermogen 75 Watt

8 Ampère 1 uur 8 Ah stereoset gemiddeld vermogen 45 Watt

Benodigd in die tijd 132 Ah verlichting gemiddeld vermogen 100W

totaal vermogen = 420W

Indien we bovenstaand gebruik uit de accu's moeten halen, Verbruikers die korte tijd worden gebruikt zijn ook bepalend

hebben we daar ten minste 260 Ah aan accu's voor nodig. voor het omvormervermogen, bijvoorbeeld:

De capaciteit kunnen we verlagen, als we weten dat er in die stofzuiger ca. 15 minuten 700 Watt

tijd ook nog geladen wordt. Dit is echter maar een voorbeeld mixer ca. 10 minuten 50 Watt

om te laten zien hoe je dat berekent. In veel gevallen zal Dit betekent dat in bovenstaand voorbeeld een omvormer van

men echter niet om het advies van een ervaren installateur 850 Watt gekozen kan worden. Voorts zijn ook andere factoren

of werf heen kunnen. Veelal is de manier waarop het schip dan slechts het geïnstalleerd vermogen bepalend voor de

wordt gebruikt, het vaargebied en het soort schip bepalend keuze van een omvormer. Een compressorkoelkast kun je

voor de wijze waarop de capaciteit wordt bepaald. Soms is bijvoorbeeld. niet starten met een omvormer die kleiner is dan

het ook heel belangrijk dat de adviseur de vaargewoontes van 600 Watt. Datzelfde heb je met kleine elektromotoren als een

de eigenaar van het schip goed kent. Een ander argument klokpomp; een pomp van 200 Watt vergt een omvormervermo-

dan slechts het gebruik van de 12- of 24 Volts apparatuur aan gen van 1200 Watt bij het opstarten.

boord is zeker de mate waarin de beschikbare laadstroom kan

worden opgeslagen. Je kunt wel een 100 Ampère dynamo of "Ik vaar veel, waarom heb ik dan een

acculader nemen, maar als je de accucapaciteit niet hebt om Acculader nodig?"

deze grote laadstromen te kunnen opslaan, dan is er nog een Zoals we hebben gezien, kunnen we vaak van een accuset

zinloze investering gedaan. Andersom krijg je een overmatig niet verwachten wat we er in eerste instantie dachten uit

zwaar gekozen accuset niet vol met een extreem kleine te halen. Dat kan zijn omdat we anders de levensduur van

dynamo. Hier tussen moet dus een goede keuze worden de accu's beperken of omdat we onderweg niet voldoende

bepaald. kunnen laden door een verkeerde verhouding vaaruren/dy-

namovermogen/accu-capaciteit. Ook kan het voorkomen dat

220 Volt uit de accu we eenvoudigweg niet voldoende accu's in het schip kwijt

10 Wat gebruikt een omvormer? kunnen. Het schip maar laten liggen in de jachthaven met lege
Hoe lang een accu dat kan, is eenvoudig vast te stellen. Tel het accu's is helemaal verkeerd en er zal dus extra lading moeten

verbruik van de electrische apparaten bij elkaar op en deel het komen om Uw kostbare accu's in de tijd dat er niet gevaren

totaal door de spanning van de accu. wordt vol te maken. Een bijkomend voordeel is dat we dan

Voorbeeld van een avondverbruik: (24 volt installatie) zeker zijn het volgend weekend te vertrekken met bijna 100%

gebruiker vermogen x aantal uren = verbruik accucapaciteit. De accu's gaan dan soms ook wel 5 jaar mee

kleuren t.v. 75 Watt x 2 = 150 Wh zonder zorgen, in plaats van twee jaar met altijd narigheid.

322

ELECTRO INFO

Hoe bepaal ik de juiste capaciteit van de acculader? lading kan worden gerealiseerd. Het regelmatig weer in
Bepaal eerst of er 12- of 24 Volt boordspanning is. Wat is de gebruik nemen van niet geheel geladen accu's
maximale accucapaciteit die onderhouden moet worden? veroorzaakt sulfatering en daardoor blijvend
Een vuistregel is dat een lader gekozen moet worden welke capaciteitsverlies.
tenminste 25% van de accucapaciteit in Ah is. We kijken dan
alleen naar de capaciteit van de lichtaccu's. * De celafdichtingsstoppen kunnen tijdens het laden beter
Bij een 200Ah accu zal een acculader gekozen worden van op de accu blijven. Zo voorkom je zuurschade en beperk
minimaal 50 Ampère laadstroom, bij normaal gebruik. je het ontploffingsgevaar in zekere mate. De doppen
Let er ook op welke verbruikers bij het laden nog stroom ver- ventileren voldoende!
bruiken. Reken het vermogen om naar de stroom die er loopt.
Wordt er tijdens het laden ook nog een constante stroom * Een accu is als geladen te beschouwen indien de
verbruikt van bijvoorbeeld 14 Ampère, dan zal de lader maar zuurdichtheid (soortelijk gewicht) de nominale waarde
36A kunnen laden. De accu's komen dan niet snel vol en de (bijvoorbeeld 1,28 kg/l) bereikt heeft en niet verder
lader zal constant de maximale stroom moeten leveren. Er oploopt. (nieuwe eenheid is soortelijke massa: 1280 kg/m3)
zal gekozen moeten worden voor een zwaardere lader. Streef * Na elke ontlading tot een zuurdichtheid van 1,24 dient
er naar dat tijdens het laden zo min mogelijk verbruikers aan de accu weer te worden geladen. Indien meer dan 50%
staan, dan heeft u het maximale rendement tegen een zo van de beschikbare capaciteiten aan de accu wordt
gunstig mogelijke prijs. onttrokken, dient men de accu onmiddellijk te laden
om schade te voorkomen.
Het laden van accu's
Het goed functioneren en het behalen van een goede levens- * Het langere tijd laten staan van ontladen accu's veroor-
duur van accu's is sterk afhankelijk van de lading. In deze in- zaakt sulfateren (het verharden van de accuplaten),
formatie geven wij u een overzicht van aspecten van het laden waardoor blijvend capaciteitsverlies optreedt.
van accu's. Bij de behandeling van de accu in het algemeen
-eerder in dit hoofdstuk- gaven wij al wat vuistregels voor de * Door tussenladingen in de perioden waarin de accu
goede behandeling van accu's. niet wordt benut, voorkomt men eventuele te diepe
Enkele algemene punten: ontladingen. Daardoor kan men de levensduur verlengen.

* Een accu mag alleen met gelijkstroom worden geladen. De meest gestelde vragen over acculader 10
De pluspool van de accu moet men met de plus (+)
aansluiting van het laadapparaat verbinden en de minpool 1) Welke acculader is nodig bij een accucapaciteit van
van de accu met de negatieve aansluiting van de lader. 200 Ah en een startaccu van 100 Ah?
Bij het berekenen van de acculadercapaciteit wordt de
* Tijdens de lading zal de celspanning stijgen. Deze startaccu over het algemeen niet meegerekend. De startaccu
spanningsstijging is afhankelijk van de toegepaste wordt alleen gebruikt voor het starten van de motor en zal
laadstroom en zal bij normale lading van ca. 2 Volt/cel daarom niet of nauwelijks ontladen worden. Deze startaccu
oplopen tot ca. 2,65 Volt/cel. Bij het overschrijden van wordt over het algemeen door de dynamo geladen als het
een laadspanning van de ca. 2,35 - 2,4 Volt/cel jacht vaart. Als het jacht aan de wal ligt wordt de startaccu via
(ca 14,2 Volt bij een 12V accu) begint een levendige de tweede of derde uitgang van de Victron acculader geladen.
gas-ontwikkeling. Het in de accuvloeistof aanwezige Verder mag u als vuistregel aanhouden dat 25% van de accu-
water ontleedt zich in waterstof en zuurstof. Dit capaciteit als laadvermogen voldoende is om de accu snel en
gasmengsel is zeer explosief !!!! veilig te laden en tevens het boordnet van energie te voorzien.
(Waterstof is het meest explosieve gas dat we kennen.) Voor bijvoorbeeld een accu van 200 Ah is een acculader van
50 Ampère voldoende.
* Als gevolg van de stijgende spanning tijdens lading zal
de laadstroom in de regel geleidelijk afnemen. Dit houdt 2) 10% van mijn accucapaciteit als laadvermogen,
ook verband met het formaat en soort acculader dat we is dat voldoende?
kiezen. Nee! U mag bij Victron accu’s uitgaan van 25 tot zelfs 50%.
De oude 10% regel dateert uit de tijd dat acculaders nog niet
* Ladinggebrek is voor loodaccu's schadelijk. Het vermogen stroom- en spanninggeregeld waren. De stroom mocht niet te
van de lader dient derhalve aangepast te zijn aan de hoog zijn omdat anders de accu’s overladen werden. Victron
capaciteit van de toegepaste accu en de beschikbare acculaders hebben een perfecte stroom/spanningsregeling en
laadtijd. Een geheel of gedeeltelijk ontladen accu moet in zijn bovendien uitgerust met een temperatuursensor die zorgt
de beschikbare laadtijd weer geheel vol kunnen worden dat de spanning geregeld wordt aan de hand van de temper-
geladen. Vaak wordt een lader te klein gekozen, waardoor atuur van de accu. 25% accucapaciteit kan daarom rustig als
in het aantal beschikbare laaduren slechts gedeeltelijke vuistregel gehanteerd worden voor laadvermogen en bij gel
accu’s zelfs 50%.

323