JENIS-JENIS SIJIL KETUA AUDIT NEGARA AS AT 3 September 2020 Latest Update

JENIS-JENIS PENDAPAT AUDIT

KANDUNGAN

MODUL SUB MODUL
1 Pengenalan Kepada Sijil Ketua Audit
● Mandat
Negara ● Definisi
● Peraturan Berkaitan
2 Pendapat Audit ● Peranan Sektor Audit Kewangan
● Kepentingan Sijil Ketua Audit Negara
3 Konsep Asas Penentuan Pendapat ● Kandungan Sijil Ketua Audit Negara
Audit ● Proses Pengeluaran Sijil Ketua Audit Negara
● Kategori Pendapat Audit
4. Risiko Audit
● Pendapat Tanpa Teguran (Unmodified opinion)
● Pendapat Diubahsuai (Modified opinion)
● Jenis-Jenis Pendapat Audit:
● Tanpa Teguran
● Tanpa Teguran dengan Emphasis of Matter (EOM)
● Berteguran
● Bertentangan
● Penafian Pendapat
● Kuiz (10 Soalan)

● Asas kepada pendapat audit
● Bagaimana menentukan pendapat audit
● Faktor mempengaruhi pendapat Audit
● Kuiz (10 Soalan)

● Risiko Audit

AKTIVITI

 Peserta dikehendalki membaca Akta/Peraturan Kewangan
berkuasa/Pekeliling berikut:

 ARTIKEL 106 dan 107 Perlembagaan Persekutuan
 SEKSYEN 9: Akta Audit 1957
 ISSAI 1700/ 1705/1706
 Arahan Ketua Audit Negara (Kewangan) Bil. 7 Tahun 2017

MODUL 1

MANDAT

 Perlembagaan Persekutuan
 Akta Audit 1957
 Akta Tatacara Kewangan 1957
 Akta Kerajaan Tempatan 1976
 Akta Badan Berkanun (Akaun

dan Laporan Tahunan) 1980
 Lain-lain

Akta/Ordinan/Enakmen yang
berkaitan
 Arahan Perbendaharaan

DEFINISI
SIJIL KETUA AUDIT NEGARA

 Sijil Ketua Audit Negara merupakan pendapat Ketua Audit
Negara yang diberikan terhadap penyata kewangan yang
disediakan oleh auditi pada setiap tahun.

SIJIL KETUA AUDIT NEGARA VS SIJIL
AUDIT SWASTA

SIJIL Berdasarkan SIJIL Berdasarkan
KETUA ISSAI AUDIT ISA
AUDIT SWASTA
NEGARA

Deselaraskan Diselaraskan
di peringkat oleh MIA
Sektor
Kewangan, JAN

PERATURAN BERKAITAN

 Arahan Ketua Audit Negara (Kewangan) Bil. 7 Tahun 2017)
 Certificate and observations sebagaimana dinyatakan dalam

Akta Audit 1957 kini dikenali sebagai Sijil Ketua Audit Negara
(dahulunya Laporan Ketua Audit Negara Mengenai Penyata
Kewangan) manakala dalam Bahasa Inggeris dikenali sebagai
Certificate of the Auditor General. Sijil Ketua Audit Negara
adalah nama khusus bagi Laporan Ketua Audit Negara
terhadap Penyata Kewangan Kementerian/ Negeri/ Agensi
Kerajaan. Keputusan ini telah dimuktamadkan di dalam
Mesyuarat Khas Sektor Audit Kewangan bersama Pegawai
Undang-Undang pada 22 Mac 2019.
 Practice Notes 2/2019

PERANAN SEKTOR AUDIT KEWANGAN

 Bertanggungjawab terhadap pengauditan Kewangan 25
Kementerian, 166 Jabatan Persekutuan, 139 BBP dan 13
Kerajaan Negeri, 125 BBN dan 13 MAI.

 Menyelaras LKAN Penyata Kewangan Persekutuan/ Negeri.

KEPENTINGAN SIJIL KETUA AUDIT
NEGARA

Geran kerajaan Pelaksanaan Mengetahui
rancangan maklumat
masa depan yang benar dan
saksama
Pengguna
Dalaman

Pengurusan Pengisytiharan
yang betul dividen

KEPENTINGAN SIJIL KETUA AUDIT
NEGARA

Mencerminkan
kedudukan
kewangan
sebenar

Kemajuan Memberikan
profesional maklumat
kepada pelabur

Penilaian Pengguna
kritikal Luaran

Ekspresi data Lembaga Hasil
yang tepat Dalam Negeri

Pembelian Pemberi
saham pinjaman

KANDUNGAN SIJIL KETUA AUDIT NEGARA

1. Jata Negara
2. Tajuk sijil (Nama Agensi dan Tahun Kewangan)
3. Pendapat Audit
4. Asas Kepada Pendapat
5. Kebebasan dan Tanggungjawab Etika Lain
6. Emphasis of Matter*
7. Perkara Audit Utama*
8. Maklumat Lain Selain Daripada Penyata Kewangan dan Sijil Juruaudit

Mengenainya
9. Tanggungjawab Pihak Berkuasa Kewangan/Pegawai Kewangan

Negeri/Lembaga Pengarah7 Terhadap Penyata Kewangan
10. Tanggungjawab Juruaudit Terhadap Pengauditan Penyata Kewangan
11. Hal-hal Lain
12. Tandatanganketua Audit Negara*
13. Nama Bandar
14. Cop Mohor (Seal) Ketua Audit Negara
15. Tarikh

CONTOH SIJIL

PROSES PENGELUARAN SIJIL
KETUA AUDIT NEGARA

Planning Entrance Audit Fieldwork
Conference
Audit Planning
Memorandum

Sijil Ketua Audit Exit Conference Surat Pengurusan
Negara – Maklum balas

14

PROSES PEMBENTANGAN LKAN DI
PARLIMEN

LKAN disediakan LKAN Mohon perkena Bentang di
berdasarkan sijil- Dimuktamadkan YDP Agong Parlimen

sijil KAN yang oleh KAN
dikeluarkan oleh

Jawatankuasa
Penyedia LKAN

KUIZ

 Susunkan kandungan Sijil Ketua Audit Negara menggunakan
Abjad yang diberikan.

A B C D E
Tarikh Cop Maklumat Tanggungjawab Tandatangan ketua Audit
Mohor
F Lain Juruaudit Negara
Hal-hal G
Tajuk sijil H I J
Lain Pendapat Tanggungjawab Pihak Kebebasan dan Tanggungjawab

Audit lain Etika Lain

K L M
Jata Nama Asas Kepada
Negara Bandar
Pendapat

Jawapan :

1) K . 2) ___ 3) ___ 4) ___ 5) ___
6) ___ 7) ___ 8) ___ 9) ___ 10) ___
11) ___ 12) ___ 13) A .

MODUL 2

AKTIVITI

 Minta pendapat peserta berkaitan pemahaman beliau
terhadap jenis-jenis Pendapat Audit.

APA ITU PENDAPAT AUDIT?

 Pendapat sama ada penyata kewangan menggambarkan
kedudukan kewangan yang benar dan saksama serta rekod
perkaunan yang berkaitan telah diselenggara dengan teratur
dan kemaskini.

KATEGORI PENDAPAT AUDIT

 Terdapat dua (2) jenis pendapat audit seperti berikut:

PENDAPAT TANPA TEGURAN PENDAPAT DIUBAHSUAI
(MODIFIED OPINION)
- Pendapat Tanpa Teguran
(perenggan biasa) – ISSAI? - Berteguran (Qualified)

- Pendapat Tanpa Teguran Dengan - Bertentangan (Adverse)
Perenggan Emphasis of Matter
- Penafian Pendapat (Disclaimer)
- Perenggan Hal-hal Lain (Other
Matter)

JENIS-JENIS PENDAPAT AUDIT

SIJIL KETUA
AUDIT

NEGARA

PENDAPAT PENDAPAT a) Penyata kewangan
TANPA BOLEH UBAH

TEGURAN adalah tidak bebas dari

PERKARA PERKARA salah nyata material
YANG TIDAK YANG
MENJEJASKAN b) Tidak dapat
PENDAPAT MENJEJASKAN
PENDAPAT memperoleh bukti yang
AUDIT AUDIT
mencukupi

EMPHASIS OF PENDAPAT PENDAPAT PENAFIAN
MATTERS BERTEGURAN BERTENTANGAN PENDAPAT
(EOM)

PERKARA 21
LAIN

PENDAPAT TANPA TEGURAN

 Penyata kewangan telah disediakan secara saksama dan
memberi gambaran yang benar dalam semua aspek penting
selaras dengan standard perakaunan.

PENDAPAT TANPA TEGURAN DENGAN
PERENGGAN EMPHASIS OF MATTER (EOM)

 Perenggan EOM merujuk kepada perkara yang didedahkan
atau dinyatakan dalam penyata kewangan.

 Berdasarkan pertimbangan profesional Juruaudit di mana
ianya amat penting dan menjadi asas (fundamental)
pemahaman pengguna penyata kewangan walaupun ia telah
dinyatakan dalam penyata kewangan.

 Penekanan atau merujuk kepada mana-mana pendedahan
angka dan pernyataan dalam nota kepada penyata kewangan
yang disediakan oleh auditi.

PERKARA MEMBAWA KEPADA EOM

 Ketidakpastian yang ketara berkaitan anggaran perakaunan dan
peristiwa masa hadapan berkaitan tindakan perundangan serta
pengawalseliaan.

 Kerangka Pelaporan Kewangan yang dikeluarkan oleh badan
perundangan dan pengawalseliaan tidak diterima. Bagaimanapun,
penyata kewangan tersebut disediakan atas arahan
perundangan/pengawalseliaan yang berkaitan.

 Fakta yang dikemukakan kepada Juruaudit pada tarikh selepas Sijil
Ketua Audit Negara dan Ketua Audit Negara mengeluarkan Sijil yang
baru atau dipinda selepasnya.

PERKARA MEMBAWA KEPADA EOM

 Ketidakpastian ketara berkaitan usaha berterusan yang telah
didedahkan dalam penyata kewangan.

 Penyata kewangan disediakan di bawah kerangka khusus.
 Sekiranya penerimaan awal pemakaian piawaian perakaunan baru

sebelum tarikh efektif sebenar yang memberikan impak
material/pervasif terhadap penyata kewangan.
 Berlaku peristiwa selepas tarikh penyata kewangan yang signifikan
antara tempoh tarikh penyata kewangan disediakan hingga tarikh
Sijil Ketua Audit Negara dikeluarkan.
 Apabila berlaku malapetaka besar yang memberi kesan yang besar
terhadap kedudukan kewangan.

CONTOH SITUASI PERENGGAN EOM –
LKAN 2018

Peruntukan rosot nilai tidak dibuat terhadap semua aset tetap berdasarkan MPSAS
21 berkaitan Penjejasan Aset Penjanaan Bukan Tunai dan ini merupakan perkara
yang berulang.

Penyata Kewangan LPPM telah disedia berdasarkan andaian usaha berterusan
walaupun Kumpulan Wang Pengurusan menunjukkan baki negatif berjumlah
RM61.68 juta pada 31 Disember 2018. Kedudukan aset LPPM pada tarikh tersebut
adalah berjumlah RM217.23 juta manakala liabiliti berjumlah RM273.29 juta yang
menjadikan liabiliti bersih berjumlah RM56.06 juta. Berdasarkan kepada prestasi
kewangan semasa, keupayaan LPPM untuk menjelaskan liabiliti jangka panjang
adalah bergantung kepada sokongan kewangan daripada Kerajaan.
Aset infrastruktur PL telah terkurang rekod berjumlah RM6.25 juta dalam penyata
kewangan tahun 2018 mengikut MPSAS 17 Hartanah, Loji dan Peralatan. Amaun ini
adalah anggaran yang diterima di bawah Sistem Maklumat Rekod-rekod Jalan Raya
Malaysia (MARRIS) bagi tahun 2009 hingga 2018.

PERENGGAN HAL-HAL LAIN
(OTHER MATTERS)

 Merujuk kepada perkara selain daripada yang didedahkan
atau dinyatakan dalam penyata kewangan.

 Pertimbangan profesional Juruaudit di mana ianya adalah
relevan kepada pemahaman pengguna penyata kewangan
terhadap pengauditan, tanggungjawab Juruaudit atau Sijil
Ketua Audit Negara Mengenai Penyata Kewangan.

 Digunakan untuk Juruaudit menyatakan percanggahan yang
ketara antara penyata kewangan yang telah diaudit dan lain-
lain maklumat (belum diaudit) di luar pernyataan penyata
kewangan.

CONTOH SITUASI PERENGGAN HAL-HAL
LAIN

(OTHER MATTERS)

Berlaku ketidakpatuhan dan pengurusan serta pihak yang terlibat dalam tadbir urus tidak
mengambil tindakan pembetulan dan Juruaudit tidak dapat menarik diri dalam
pengauditan penyata kewangan.

Berlaku kekangan skop (limitation of scope) yang menghalang Juruaudit daripada
mendapatkan bukti yang mencukupi dan Juruaudit tidak dapat menarik diri dari lantikan
mengaudit disebabkan.

Keperluan undang-undang, peraturan dan amalan umum dalam bidang kuasa tertentu yang
membolehkan Juruaudit memberikan penjelasan selanjutnya dalam perenggan berkaitan
tanggungjawab Juruaudit dalam pengauditan penyata kewangan atau mengenai Sijil Ketua
Audit Negara. Dalam Sijil Ketua Audit Negara, perenggan ini dinyatakan dalam perenggan
Laporan Mengenai Keperluan Perundangan dan Peraturan Lain.

Juruaudit perlu menyatakan dalam perenggan bahawa pihak Auditi (pengurusan)
menyediakan dua (2) set penyata kewangan mengikut kerangka pelaporan umum yang
berbeza. (Contohnya, kerangka pelaporan umum MFRS dan MPSAS)

PENDAPAT BERTEGURAN

 Pendapat Berteguran diberikan apabila:

 Berdasarkan bukti audit yang diperoleh, Juruaudit membuat
kesimpulan bahawa penyata kewangan secara keseluruhan adalah
tidak bebas daripada salah nyata ketara (material misstatement).

 Juruaudit gagal mendapatkan bukti audit yang bersesuaian untuk
memberi pendapat bahawa penyata kewangan secara keseluruhan
adalah bebas daripada salah nyata ketara (material misstatement).

CONTOH SITUASI PERENGGAN
BERTEGURAN

Baki awal Kerja Dalam Pelaksanaan tidak dapat
disahkan. Perkara ini disebabkan terdapat
perbezaan nama projek, bilangan projek, kos
projek dan jumlah bayaran antara rekod Agensi
Persekutuan Pelaksana dan Agensi
Persekutuan Pembayar.

Bantuan Kerajaan Negeri yang diperuntukkan
bagi perbelanjaan pembangunan telah
digunakan untuk perbelanjaan operasi agensi.

PENDAPAT BERTENTANGAN
(ADVERSE OPINION)

 Pendapat yang dinyatakan oleh juruaudit apabila membuat
kesimpulan bahawa salah nyata, secara individu/agregat
adalah material dan pervasif kepada penyata kewangan
setelah mendapat bukti audit yang mencukupi dan
bersesuaian.

CONTOH SITUASI PERENGGAN
BERTENTANGAN (ADVERSE OPINION)

Baki Penghutang Pelbagai pada 31
Disember 2016 tidak dapat disahkan
kerana terdapat amaun Penghutang
Pelbagai yang berbaki debit dan berbaki
kredit serta rekod tidak dikemas kini.
Selain itu, terdapat keraguan material
terhadap Penghutang Pelbagai Berbaki
debit berjumlah RM146,107 dan berbaki
kredit berjumlah RM12,687,897 yang
tidak dapat dikenal pasti
penghutangnya.

PENAFIAN PENDAPAT
(DISCLAIMER)

 Sekiranya Juruaudit gagal mendapatkan bukti audit yang
mencukupi menyebabkan Juruaudit tidak dapat mengesan
kesilapan di mana impaknya berkemungkinan ketara
(material) dan pervasif.

 Juga diberikan sekiranya (dalam keadaaan luar biasa) yang
menimbulkan banyak ketidakpastian dan bukti audit tidak
mencukupi bagi setiap ketidakpastian tersebut.

 Ini menyebabkan Juruaudit tidak dapat memberikan pendapat
Audit kerana ketidakpastian tersebut mungkin berkait dan
memberi kesan secara agregat dalam penyata kewangan

CONTOH SITUASI PERENGGAN
DISCLAIMER

Pendapat tanpa KUIZ
berteguran
Juruaudit membuat kesimpulan bahawa salah nyata, secara individu/agregat adalah material tetapi
Pendapat tanpa tidak menyeluruh kepada penyata kewangan setelah mendapat bukti audit yang mencukupi dan
teguran dengan bersesuaian atau tiada bukti audit yang mencukupi.

EOM Juruaudit berupaya memberikan pendapat yang benar dan saksama terhadap penyata kewangan
selaras dengan piawaian perakaunan yang diluluskan.
Berteguran
Pendapat yang dinyatakan oleh juruaudit apabila membuat kesimpulan bahawa salah nyata, secara
Bertentangan individu/agregat adalah material dan pervasif kepada penyata kewangan setelah mendapat bukti
audit yang mencukupi dan bersesuaian
Penafian
Berdasarkan pertimbangan Juruaudit di mana perkara yang dinyatakan amat penting dan menjadi
asas (fundamental) pemahaman pengguna penyata kewangan walaupun ia telah dinyatakan dalam
penyata kewangan.

Juruaudit gagal mendapatkan bukti audit yang mencukupi menyebabkan Juruaudit tidak dapat
mengesan kesilapan di mana impaknya berkemungkinan ketara (material) dan pervasif.

KUIZ

 Antara punca dikeluarkan pendapat berteguran:

a) Juruaudit membuat kesimpulan bahawa Penyata Kewangan secara
keseluruhannya adalah tidak bebas daripada salah nyata ketara.

b) Juruaudit berupaya memberikan pendapat yang benar dan saksama
terhadap Penyata Kewangan

c) Juruaudit membuat kesimpulan bahawa Penyata Kewangan secara
keseluruhannya adalah bebas daripada salah nyata ketara.

d) Juruaudit berupaya memberikan pendapat terhadap Penyata
Kewangan selaras dengan piawaian perakaunan yang diluluska di
Malaysia

KUIZ

 Antara berikut yang manakah tidak termasuk dalam Jenis-
Jenis Pendapat audit diubahsuai:

a) Pendapat tanpa teguran
b) Pendapat berteguran
c) Pendapat bertentangan
d) Penafian pendapat

MODUL 3

KONSEP ASAS PENENTUAN
PENDAPAT AUDIT

Jaminan Benar dan Bukti Yang Kesilapan
yang Saksama Mencukupi atau Fraud

munasabah

KATEGORI PENEMUAN

1. Ketidakpastian (Uncertainty)
2. Salah Nyata (Misstatements)
3. Kesilapan (Errors)
4. Ketinggalan (Omissions)
5. Batasan Skop (Limitation of Scope)

BAGAIMANA MENENTUKAN JENIS
PENDAPAT AUDIT

BIL. KATEGORI MATERIAL PERVASIF PENDAPAT AUDIT
PENEMUAN (AUDIT OPINION)
X X Tanpa Teguran (Unqualified)
1. Ketidakpastian / TB Tanpa Teguran Dengan EOM
(Uncertainty) X X Tanpa Teguran (Unqualified)
/ X Berteguran (Qualified)
2. Salah Nyata / Beretentangan (Adverse)
(Misstatements) X / Tanpa Teguran (Unqualified)
/ X Berteguran (Qualified)
3. Kesilapan / X Bertentangan (Adverse)
(Errors) X / Tanpa Teguran (Unqualified)
/ X Berteguran (Qualified)
4. Ketinggalan / X Bertentangan (Adverse)
(Omissions) X / Tanpa Teguran (Unqualified)
/ X Berteguran (Qualified)
5. Batasan Skop / X Penafian (Disclaimer)
(Limitation of Scope) /

FAKTOR MEMPENGARUHI PENDAPAT
AUDIT

 Material

 Material termasuk saiz dan sifat (nature) salah nyata (misstatement)
 Boleh mempengaruhi keputusan pengguna penyata kewangan
 Public interest

 Pervasif

 Merujuk kepada kesan atau jangkaannya terhadap penyata
kewangan disebabkan oleh salah nyata ketara (material
misstatement) dan ketidakupayaan untuk mendapat bukti yang
mencukupi.

KESAN PERVASIF

 Kesan pervasif terhadap perenggan dalam Sijil Ketua Audit
Negara adalah seperti berikut:

PERKARA (SIFAT) PERTIMBANGAN JURUAUDIT BERKAITAN TAHAP
PERVASIF
Salah nyata ketara (material
misstatement) KETARA (MATERIAL), KETARA (MATERIAL) DAN
Gagal mendapatkan bukti TIDAK PERVASIF PERVASIF
audit yang bersesuaian /
mencukupi Pendapat Berteguran Pendapat Bertentangan
(Adverse)
Pendapat Berteguran Penafian Pendapat
(Disclaimer)

KUIZ

Bagi memberikan pendapat terhadap penyata kewangan, Juruaudit hendaklah
mendapatkan jaminan yang munasabah sama ada keseluruhan penyata kewangan adalah
bebas daripada salah nyata ketara (material misstatement) sama ada disebabkan oleh
kesilapan atau fraud. (True/False)

ISSAI 1320-Materiality in Planning and Performing Audit menyatakan salah nyata
(misstatement) termasuk ketinggalan (omission) adalah tidak material sekiranya ia
mempengaruhi keputusan pengguna penyata kewangan. (True/False)

Juruaudit perlu memastikan semua baucar bayaran telah disemak bagi mendapatkan
jaminan yang munasabah sebelum memberi pendapat. (True/False)

Pendapat Juruaudit perlu mengambil kira penilaian terhadap penyata kewangan yang
disediakan mengikut rangka kerja pelaporan kewangan. (True/False)

Pertimbangan tahap materialiti tidak mengambil kira keperluan umum pengguna sebagai
satu kumpulan. (True/False)

KUIZ

Pertimbangan tahap materialiti berdasarkan keadaan sekeliling termasuk saiz dan sifat
(nature) salah nyata (misstatement). (True/False)

Pervasif merujuk kepada kesan atau jangkaannya terhadap penyata kewangan disebabkan
oleh salah nyata ketara (material misstatement). (True/False)

Juruaudit memberi penafian pendapat kerana gagal mendapatkan bukti audit yang
mencukupi terhadap perkara yang ketara dan tidak pervasif. (True/False)

Ketidakpastian

Penafian Pendapat o o (Uncertainty)

Material Pervasif

XX

Salah Nyata

Pendapat Tanpa Teguran o o (Misstatements)

Material Pervasif

//

Batasan Skop

Pendapat Berteguran o o (Limitation of Scope)

Material Pervasif

/X

MODUL 4

RISIKO AUDIT

 Juruaudit memperoleh jaminan munasabah dengan
mendapatkan bukti yang mencukupi untuk mengurangkan
risiko audit.

 Risiko audit adalah apabila Juruaudit memberikan pendapat
yang tidak bersesuaian terhadap penyata kewangan yang
mempunyai salah nyata ketara (material misstatement).

 Sehubungan itu, risiko audit adalah termasuk risiko salah
nyata ketara (risk of material misstatement) dan risiko
pengesanan (detection risk).

TERIMA KASIH