»j·T<˚yêwüº|ü~ bÕ&Ü&ÉT. ø£<∏ëHêsTTø£ yÓTT\¢ n+‘e· s≈¡ L£ , XÊÅdjÔ” T· d+ü ^‘|· sü +¡ >± e∫Ãq
dæìe÷˝À ≈£L&Ü |òüT+≥kÕ\, u≤\÷ bÕ&Üs¡T. bÕ≥\T bÕ&˝É &Ò qÉ ï n|Áü |<ü äÛ ø±kÕÔ ‘T· &∫ç ô|≥T≈º î£
u≤\÷ bÕ&çq, ªeTìwæì ÁãVü≤àj·T´ eT{Ϻ‘√ b˛sTT, u≤\÷ bÕ≥øÏ ‹sT¡ >T∑ ˝≈Ò î£ +&Ü b˛sTT+~.
#ô˚ dqj÷· ...μ, bÕ≥ eT+∫ ÁbÕ#T· s´¡ + bı+~q bÕ≥.
|Tüò +≥kÕ\ d+ü ^‘· <sä Ù¡ ø‘£ «· +˝À Ä©u≤u≤
q\u’…Û <=+>\∑ T dìæ e÷˝À ˇø£ bÕ≥ bÕ&Ü&TÉ u≤\T.
sêeTsê»´+ dæìe÷˝À, ª@eT+&ç ˝Ò‘· ãT>∑Z\
˝≤jT· sT¡ >±sT¡ ...μ bÕ≥ ≈L£ &Ü |Tüò +≥kÕ\ <sä Ù¡ ø‘£ «· +
˝À<.˚ |Tüò +≥kÕ\ d+ü ^‘+· ˝À bÕ&qç eTs√ eT+∫
bÕ≥ ªôd\jT˚ {Ï >\∑ >\∑ , ∫sT¡ >±* ø\Ï ø\Ï ...μ á
bÕ≥ |òüT+≥kÕ\ dü+^‘·+ #˚dæq ∫e] dæìe÷
‘T· \dæ˝Àì~.
Çe˙ï 1973øÏ eTT+<Tä e∫Ãq dìæ e÷\T. Ä
‘s· T¡ yê‘· d+ü e‘‡· s+¡ 1974˝À |Tüò +≥kÕ\ b˛j÷· sT¡ .
n˝≤ ÄjT· q Xø¯ ±ìøÏ ‘sÓ |¡ &ü +ç ~. u≤\÷ Xø¯ +£
yTÓ T<\ä sTT´+~.
<ë<ë|ü⁄ 1975 es¡≈£L u≤\÷ dæ˙ dü+^‘· #ê˝≤eT+~ bÕ≥\T bÕ&TÉ ‘êsT¡ . bÕ≥øÏ Xè¯ ‹,
Á|jü ÷· DyT˚ MT n+‘· kÕ|>”ò ± ˝<Ò Tä . sêeTøè£ wíü >=+‘T· \jT· s¬ +&÷É eTTK´+. Ç$ ø±≈î£ +&Ü Á|rü >±jT· ≈î£
|òüT+≥kÕ\øÏ <ä>∑Zs¡>± e⁄+<ä˙, #ê˝≤ dæìe÷˝À¢ \ø° ñ+&Ü*‡q \øDå£ + ªe÷<TäÛ s´¡ +μ>± bÕ&&É +É .
ÄjT· q#‘˚ ˚ bÕ&+ç #êsT¡ .
Çø£ÿ&É e÷<ÛäTs¡´+ n+fÒ πøe\+ >=+‘·T
u≤\÷ bÕ≥\øÏ $|Øü ‘y· TÓ qÆ Áøπ CŸ rdTü ø=∫Ãq e÷Á‘y· T˚ ø±<Tä . bÕ≥ bÕ&˚ |<ü ‹∆ä . @ bÕfHÆ… ê ˇø£
dìæ e÷ n&$É sêeTT&TÉ . Ä dìæ e÷˝À mH.é {.° ÄsøY ,Ï ‘êfi≤ìøq£ Te⁄>± \jT· e⁄+≥T+~. @<√ ˇø£ sê>+∑
Ä\TeT>\∑ T dìæ e÷˝À Hê>π X«¯ sÁ¡ sêe⁄ø° bÕ&≥É +‘√ ˝<Ò ë s¬ +&TÉ , eT÷&TÉ sê>±\T ø*£ |æ ˇø£ bÕ≥øÏ esd¡ ü
Áù|ø≈å£ î£ \÷ u≤e⁄+~˝Ò nqT≈î£ HêïsT¡ . n+‘e· s≈¡ L£ ø≥£ #º T· Ã. Á|rü sê>±ìøÏ ø=ìï sê>∑ \øDå£ ≤\T+{≤sTT.
øè£ w,íü XÀuHÑÛ ué ≤ãT\øÏ |]ü $T‘y· TÓ qÆ u≤\÷, $T>‘∑ ê d«ü sê\ bı+~ø,£ >e∑ Tø±\T ñ+{≤sTT.
ô|<›ä V≤” s√\ø° bÕ&≥É + yTÓ T<\ä sTT´+~.
eTq+<]ä #$Ó ˙ #sπ˚ ~ kÕV≤æ ‘´· yT˚ nsTTHê
Ä es¡dü˝ÀH˚ u≤\÷øÏ #ê˝≤ ô|<ä› ù|s¡T <ëì yÓq≈£î+&˚~ dü«s¡$Hê´düy˚T. bÕ≥ es¡düì
rdTü ø=∫Ãq dìæ e÷-d]æ d]æ eTTe«. n+‘≈· î£ eTTqT|⁄ü (≥÷´ìï) ã{ºÏ >e∑ Tø±\T+{≤sTT.
#˝Ó *¢… ø±|⁄ü s+¡ ˝À ª#s· D¡ ø+Ï øDÏ T\T...μ nH˚ V≤æ {Ÿ
kÕ+>¥ bÕ&Hç ê, á ∫Á‘+· ‘√ ø¬ . $X«¯ Hê<é∏ dìæ e÷\øÏ yê{ìÏ ì]w› ºü ø±\+˝À \jT· #&Ó ≈É î£ +&Ü, Xè¯ ‹
u≤\÷ ÄkÕqú >±jT· ≈î£ &>ç ± e÷]b˛j÷· &TÉ . d]ü >±Z ‘·|üŒ≈£î+&Ü bÕ&É>∑*–‘˚ $q&ÜìøÏ kı+|ü⁄>±
n|ü &˚ e∫Ãq k˛>±&Z TÉ , yqÓ Ty+Ó ≥H˚ ]©CŸ nsTTq e⁄+≥T+~. s¬ +&TÉ d«ü sê\ kÕqú +˝À Hê\T>÷∑ ˝<Ò ë
d‘” êe÷\øàå° u≤\÷ bÕ≥\øÏ ˇø£ kÕsú TT˙, bÕ|⁄ü ÄsT¡ d«ü sê\T |*ü ø+Ï #&· +É , nB \jT· ‘|· Œü ≈î£ +&Ü
˝≤]{˙° rdTü ø=#êÃsTT. bÕ&≥É + n+‘· ‘*˚ ø£ e´eV‰ü s+¡ ø±<Tä . ˇø√ÿkÕ]
@ø£<Ûë{Ïq bÕ&ÉT‘·÷ }|æ] rdüTø√&Üì≈£Lÿ&Ü
Ä Áøe£ T+˝ÀH˚ u≤\÷ bÕ≥øÏ \_+Û ∫q ø+£ sêƒ n+<<ä Tä .
usÑÛ D¡ +˝≤+{Ï dìæ e÷ X+¯ øs£ êusÑÛ D¡ +.
51 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
>=|Œü >±jT· ≈î£ \T bÕ&≥˚ |ü &TÉ á d÷ü Á‘ê\˙ï dìæ e÷ bÕ≥ bÕ&&É +É ‘*˚ >±Z ‘ù˚ dùd e´e
K∫Ñ+· >± bÕ{kÏ ÕsÔ T¡ . ø±ãfºÒ yê] bÕ≥\T $q V‰ü s+¡ ø±<Tä . XÊÅdjÔ” T· d+ü ^‘+· bÕ&y˚ êsT¡ dìæ e÷
kı+|⁄ü >± e⁄+{≤sTT. bÕ≥+fÒ ø±dÔü #T· \øq£ >± #÷· kÕsÔ ì¡ ‘\Ó TdTü qï<.˚
ˇø£ ‘ê´>s∑ ê» øè£ ‹ e÷eT÷\T >±jT· ≈î£ \T XÊÅdjÔ” T· d+ü ^‘· ø#£ Ø˚ \T kÕ<ëÛ sD¡ +>± ˇø£
bÕ&b˚ Õ≥ø,° e÷<TäÛ s´¡ +‘√ u≤\eTTs∞¡ øè£ wíü ˝≤+{Ï es¡íeT÷, ¬s+&ÉT eT÷&ÉT ‘ê´>∑sêE, BøÏå‘êsY
yêsT¡ bÕ&qç <ëì˙ eTq #eÓ ⁄\T ÇfºÒ |dü >æ f∑ kºÒ ÕsÔ TT. øè£ ‘T· \÷, Ç˝≤+{Ï øs° qÔ¡ \‘√H˚ e⁄+{≤sTT.
@${Ï ‘&˚ Ü nì #|Ó Œü ˝øÒ b£ ˛e#T· à >±˙, $qkı+|⁄ü>±
ñ+≥T+~. eTs˝¡ ≤ eTs˝¡ ≤ $Hê\ì|dæ Tü +Ô ~. M{Ïì kÕVæ≤‘·´+‘√H˚ bÕ&çHê sê>±eT÷,
d«ü se¡ T÷ n˙ï ì]w› +ºü >± e⁄+{≤sTT. ø=+‘e· T+~
‘e· TbÕ≥ì Ç+ø√ yTÓ ≥Tº ô|ø’ Ï rdTü ø¬ fi≤\¢ +fÒ #s· D¡ ≤\ <>ä sZ∑ ¡ Ä d<ü sä T¡ sê>+∑ ˝ÀH˚ d«ü sø¡ \£ Œq #d˚ æ
>±jT· ≈î£ \T #ê˝≤ øè£ wæ #jÓ ÷· ´*. <√wsü êV≤æ ‘´· +>± bÕ&‘É êsT¡ . ˇø√ÿkÕ] øs° qÔ¡ m‘T· øÔ √e&yÉ T˚ Ä˝≤|qü ‘√
|]ü |øü «£ ‘‘· √ bÕ&>É \∑ >±*. yTÓ T<\ä e⁄‘êsTT. Çøÿ£ &É Ä˝≤|Hü ê, d«ü sø¡ \£ Œq\T
$<ë«+dTü \T yê] bÕ+&‘ç ´· + #÷· |dæ ÷ü Ô bÕ&‘É êsT¡ .
u≤\÷ e∫Ãq ø±\+˝ÀH˚, sêeTø£èwüí, õ. Ä sø¡ +£ >± >±jT· ≈î£ \ Á|‹ü uÑÛ ÁXÀ‘\· øÏ ‘\Ó TdTü +Ô ~.
Äq+<é Ç˝≤ ø=+‘e· T+~ ø=‘Ô· >±jT· ≈î£ \T e∫Ã
dìæ e÷˝À¢ bÕ&ÜsT¡ . sêeTøè£ wøíü Ï nqTHêdøæ £ d«ü sê\T ø±˙ dæìe÷bÕ≥øÏ #ê˝≤ ìã+<Ûäq\T+
(Nasal Touch) $ì|kæ ÕsÔ TT. õ. Äq+<øé ° á deü Td´ü {≤sTT. eTT+<Tä >± bÕ≥ ˇø£ dìü ïyX˚ ÊìøÏ sêjT· ã&TÉ
ñ+~. Ms¡T bÕ&çq bÕ≥\T ˇø£ X¯è‹˝À bÕ&ç‘˚ ‘T· +~. Ä dìü ïyX˚ +¯ ˝À d+ü <sä ê“ì¤ ø,° u≤Û yêìø° nqT
u≤e⁄+{≤sTT. @ e÷Á‘·+ X¯è‹ kÕúsTT ô|]–Hê >T∑ D+>± s#¡ s· TT‘\· T bÕ≥\T sêkÕsÔ T¡ . ‘s· T¡ yê‘·
e÷<TäÛ s´¡ + ø√˝ÀŒ‘êsTT. bÕ≥øÏ esd¡ ü (≥÷´H)é ø&£ ‘É êsT¡ . #ê˝≤kÕsT¡ ¢ ≥÷´Høπé
sêjT· ã&‘É êsTT ≈L£ &Ü. |˝ü ≤Hê sê>y∑ T˚ ñ+&Ü\qï
u≤\÷øÏ á deü Td´ü ˝<Ò Tä . >=+‘T· u§+>T∑ sT¡ ìj·TeT+˝Ò<äT ø±ã{Ϻ, ˇø√ÿkÕ] ¬s+&ÉT eT÷&ÉT
b˛e&+É , eTT≈î£ ÿ‘√ bÕ&≥É + e+{$Ï ˝øÒ b£ ˛e&+É sê>±\T ø\£ >±|⁄ü \>+∑ #d˚ ÷ü Ô esd¡ \ü T ø&£ ‘É êsT¡ .
>=|Œü es+¡ . u≤\÷≈î£ qï ˇø£ Á|‘ü ´˚ ø‘£ · @$≥+f,Ò
bÕ≥ bÕ&ÉT‘·÷+fÒ Á|ür nø£ås¡+ düŒwüº+>± $ì|æ dìæ e÷˝À¢ >±jT· ≈î£ \øÏ bÕ≥ Çe«>±H˚ kÕ<qäÛ
dTü +Ô ~. bÕ&≥˚ |ü &TÉ nøså£ ê\T $T+>π jT· &+É ˝<Ò ë #jÓ ÷· ´*. bÕ&≥˚ |ü &TÉ Ä bÕÁ‘\· u≤Û yêyX˚ ì¯ øq£ T
<ë≥T yj˚ T· &+É øì£ |+æ #<· Tä . >∑TD+>± >=+‘·T˝À |ü*øÏ+#ê*. bÕ≥˝À ñ+&˚
>e∑ Tø±\÷, $sT¡ |⁄ü\÷ ÇM |{ü +ºÏ #T· ø√yê*. Ç<+ä ‘ê
n+<Tä øπ nÁ|‹ü V≤ü ‘+· >± bÕ&>É *∑ >±&TÉ . ˇø£ s¬ +&TÉ eT÷&TÉ >+∑ ≥˝À¢ nsTTb˛‘T· +~. m+<Tä
ø+£ fÒ d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ &TÉ yêsTT<´ä ø±sT¡ \øÏ (Äs¬ ÿÅkÕ)º
@ @ dü«sê\T yêsTT+#ê˝À (Arrangement)
eTT+<Tä >±H˚ #ãÓ T‘êsT¡ . k˛˝À bÕ≥\sTT‘˚ ˇø]£
‘√H˚ e⁄+≥T+~. j·TT>∑fi¯^‘ê\sTT‘˚ Ç<ä›s¡T
>±jT· ˙, >±jT· ≈î£ \T kÕ<qäÛ #d˚ æ bÕ&TÉ ‘êsT¡ .
$T>∑‘ê >±j·T≈£î\‘√ b˛*ùdÔ u≤\÷ bÕ≥
esd¡ ü ÇfºÒ |fü kºÒ Õ&Ô TÉ . Á>V∑ ≤ü DXø¯ ÔÏ ≈L£ &Ü #ê˝≤ m≈î£ ÿe.
d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ &TÉ #|Ó Œæ q≥T¢ n#T· Ã>T∑ ~q› ≥T¢ n‹
‘≈· î£ ÿe deü TjT· +˝À bÕ&k˚ Õ&Ô TÉ .
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 52
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
ô|’>± ˇπøs√E nsTT<äT bÕ≥\T bÕ&ç‘˚ Ç+ø± ô|<›ä |{ü º° Çe«#T· Ã>±˙, Çe˙ï u≤\÷
]ø±]¶+>¥ dü÷º&çjÓ÷ Ks¡÷Ã, Çe˙ï ≈£L&Ü ø£*kı Á|ü‹uÛÑøÏ eT#·TÑ·Tqø£\T. eTTK´+>± XÊÅd”Ôj·T
kÕsÔ TT. á sø¡ +£ >± yê]øÏ ø±\eT÷, Ks÷¡ à s¬ +&÷É dü+^‘·+ Ä<Ûës¡+>± ≈£L]Ãq bÕ≥\T. C≤Á>∑‘·Ô>±
‘–· +Z #y˚ ê&TÉ u≤\÷. øq£ ï&+É ˝À ˇø£ dìæ e÷øÏ ˇøπ $+fÒ nìï bÕ≥˝À¢ >e∑ Tø±\T dŒü w+ºü >± ‘\Ó TkÕsÔ TT.
s√E˝À 14 bÕ≥\T bÕ&ç ]ø±s¡T¶ #˚sTT+#ê&ÉT.
$q&ÜìøÏ d+ü K´ u≤>±H˚ nì|+æ ∫Hê, 14 bÕ≥\T ªªbÕ&É≥+ <Ó’e<ä‘·Ô+. n~ kÕ<Ûäq‘√ ~«^D°
]ø±]+¶ >¥ ÄcÕe÷w” e´eV‰ü s+¡ ø±<Tä . øè£ ‘e· Te⁄‘T· +~. ÇHï˚ dæ ‘Ø· Œ<¤ Tä \T nedsü +¡ ˝<Ò Tä .
dü+^‘êìï ne˝Àø£q+ #˚düTø√b˛‘˚ @ bÕf…ÆHê
n+<Tä øπ d+ü ^‘<· sä Ù¡ ≈î£ \÷, ìsêà‘\· ÷ u≤\÷ bÕ&#É T· Ã. u≤\T BìøÏ ô|<›ä ñ<ëV≤ü sD¡ .μμ
#‘˚ · bÕ&+ç #&· Üìøπ yTÓ T>T∑ Z #÷· ù|yêsT¡ .
ˇø£ u≤\ $<ë«+düT&ÉT eTs√ u≤\÷øÏ∫Ãq
‘·÷s¡TŒ-|ü&ÉeTs¡ nH˚ ˇø£ dæìe÷ e∫Ã+~ ø‘Ï êãT. yTÓ T<{ä Ï u≤\ $<ë«+dTü &TÉ - u≤\eTTs∞¡
&Óu…Ì“¤˝À¢. ª•es¡+»ì qesê–DÏ...μ bÕ≥ì πøe\+ øè£ w.íü s¬ +&√ ÄjT· q eTq+<]ä ø° dTü |]ü ∫‘T· ˝.Ò
¬s+&ÉT >∑+≥\ e´e~Û˝À u≤\÷ bÕ&çq≥T¢ ˇø£
Ç+≥s÷¡ «´˝À d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ &TÉ sy¡ T˚ wt HêjT· T&TÉ u≤\÷øÏ ñqï eTs√ ô|<›ä {≤˝+… ≥T` $T$TÁø.°
nHêïs¡T. Ä bÕ≥ dü÷|üsY Væ≤{Ÿ nsTT´ u≤\÷øÏ Ç~ dæìe÷ bÕ≥\øÏ u≤>± ñ|üjÓ÷>∑|ü&ç+~.
m+‘√ ù|sT¡ ‘∫Ó Ã+~. sê»u≤ãTø° bÕ&É>∑\&ÉT. n\T¢ sêeT*+>∑j·T´ø°
bÕ&>É \∑ &TÉ . e÷&Üø° >=+‘T· deü ]+#T· ø√>\∑ &TÉ .
á bÕ≥ø+£ fÒ eTT+<Tä Á|rü ø±s+¡ (1969) nH˚
dìæ e÷˝À ªHêØ sd¡ eü ÷<TäÛ Ø...μ bÕ≥ |Pü ]Ô XÊÅdjÔ” T· eTT>sZ∑ e¡ ÷àsTT\T dìæ e÷˝À ªÄø±X+¯ qT+&ç
d+ü ^‘· u≤D˝° À d‘ü ´· + d«ü s¡ |]ü ùdÔ u≤\÷ bÕ&Ü&TÉ . Hêø√dü+ e#êÃyê?μ bÕ≥ sê»u≤ãTô|’ ∫Á‘·ø£]+
ø±˙ Ä bÕ≥ Ç|ü &TÉ møÿ£ &Ü \u´ÑÛ + ø±e≥+˝<Ò Tä . #êsT¡ . ãjT· ≥ $+fÒ n#T· à sê»u≤ãT >=+‘T· ˝À
$qïf¢Ò e⁄+≥T+~.
X+¯ øs£ êusÑÛ D¡ + ∫Á‘+· ˝À ªX+¯ øs£ ê Hê<Xä د sê
|üsê...μ bÕ≥ ô|<ä› Væ≤{Ÿ nsTTHê, ªsê>∑+ ‘êq+ n˝≤>π n+‘T· ˝ìÒ ø<£ ä∏ dìæ e÷˝À ª‘ê[ø≥£ Tº
|\ü $¢ ...μ bÕ≥ >e∑ Tø±\÷, $sT¡ |⁄ü\‘√ dXü ÊÅdjÔ” T· +>± Xó¯ uyÑÛ fi˚ .¯ ..μ bÕ≥˝À |≈ü îå£ \ ≈L£ ‘\· ÷, $e÷q+ m–sπ
bÕ&Ü&TÉ u≤\÷. n˝≤>π ª<=s≈¡ î£ Hê Ç≥Te+{Ï ùde...μ <«äÛ ˙` $T$TÁø° #k˚ Õ&TÉ .
bÕ≥˝À X+¯ øs£ X¡ ÊÅdÔæ bÕÁ‘˝· À <÷ä ] u≤\÷ bÕ&Ü&Ü
nqï≥T>¢ ± bÕ&Ü&TÉ . 53 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
n˝≤+{<Ï ˚ kÕ>s∑ ¡ d+ü >e∑ T+˝À bÕ&qç ªHê<ä
$H√<eä TT...μ bÕ≥ ≈L£ &Ü. d‘” êsêeTjT· ´>±] eTqe
sê\T ∫Á‘+· ˝À ªdeü Tj÷· ìøÏ ‘>· T∑ bÕ≥ bÕ&HÓ .˚ ..μ,
d|ü |Ôü ~ü ˝À ªnœ˝≤+&X˚ «¯ Ø...μ (Ç~ dTü o\‘√ ø*£ dæ
bÕ&ÜsT¡ ), Äq+<uä s’…Û $¡ ∫Á‘+· ˝À ªÁãV‰ü à+»©...μ,
kÕ«‹øsÏ D¡ + dìæ e÷˝À ª•yê˙, uyÑÛ ê˙...μ, z bÕbÕ
˝≤* dìæ e÷˝À ªe÷fÒ sêì ∫qï<ëì }dTü \÷...μ
- Ç˝≤+{Ïe˙ï düXÊÅd”Ôj·T+>± bÕ&çq bÕ≥\T.
ª|ãæ sπ sêeTsd¡ +ü ...μ |&ü eÉ T{Ï d+ü <ëÛ ´ sê>+∑ dìæ e÷
˝À #Ó˝…¢\T XË’\»‘√ ø£*dæ u≤\÷ bÕ&çq eTs=ø£
eT+∫ bÕ≥.
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
ªdü÷&ÉT |æqïe÷à bÕ&ÉT |æ\¢&ÉT...μ n+≥÷ |Pü s«¡ + dìæ e÷˝À¢ ˇø£ d+ü ‘√wyü TÓ qÆ ^‘+· , n<˚
∫\s¢ ø¡ =≥Tº ∫feº… Tà ∫Á‘+· ˝À e÷&Ü y+Ó øf£ XÒ «¯ ss¡ êe⁄ kÕV≤æ ‘´· +‘√ $cÕ<ä ^‘+· s¬ +&÷É ñ+&$˚ . Ç≥T
bÕ&qç ≥T¢ n#T· à >T∑ <k›˚ Õ&TÉ u≤\÷. e+{Ï bÕ≥\T |Tüò +≥kÕ\ mH√ï dìæ e÷˝À¢ bÕ&Ü&TÉ .
dü+^‘· <äs¡Ù≈£î&ÉT eTVü≤<˚eHé Ç˝≤+{Ï bÕ≥\øÏ
Ç~ ø<£ øä∏ ±<Tä dìæ e÷˝À ªn≥T Ç≥T ø±˙ ô|{+ºÏ ~ ù|sT¡ .
V≤ü è<jä T· +‘√{° m+<Tä ≈î£ sê á ‘=+<sä ¡ ˙≈î£ ...μ bÕ≥
øe£ T\V‰ü dHü é bÕ&qç f¢Ò nì|dæ Tü +Ô ~. Hê˝≤>∑ m+<sä √? dìæ e÷˝À ªnqTuyÑÛ ê\≈î£
Ä~ ø±e´+...μ d+ü ‘√wü ^‘+· dTü o\ bÕ&‘ç ,˚ $cÕ<ä
ªeTT‘ê´\÷ ekÕÔyê? n&ç–+~ ÇkÕÔyê?μ- ^‘+· u≤\÷ bÕ&Ü&TÉ . Ä bÕ≥øπ u≤\÷øÏ yTÓ T<{ä Ï
n#·Tà n\T¢ sêeT*+>∑j·T´ >=+‘·Tì ~+ù|dü÷Ô q+~ nyêsT¡ ¶ e∫Ã+~.
bÕ&Ü&TÉ u≤\÷- eTqTwßü \+‘ê ˇøf£ Ò ∫Á‘+· ˝À.
á Áø+Ï ~ bÕ≥\T ø=ìï Ç˝≤+{yÏ .˚
»$T+<ës¡T>±] ne÷àsTT˝À ªeT+>∑e÷à, ªe÷eT #+· <eä ÷eT...μ (d+ü ãsê\ sê+u≤ãT),
qTe⁄« q&TÉ dTü +Ô f… n+<+ä ...μ n+≥÷ sê»u≤ãT˝≤ ª@ r>∑ |Pü e⁄H√...μ (eTs√ #]· Á‘)· , ª|Pü #˚ |Pü \˝Àq...μ
>=+‘T· yTÓ *ø\£ T ‹|ü ‘÷· bÕ&‘É ê&TÉ . (^‘·), ª˙e⁄+f… y˚πs ø£qT˝…+<äT≈£î...μ (ùdïVü≤+),
ªneTàqT $T+∫ <e’Ó eTTqï<ë?μ (20e X‘¯ êã+› ).
ªø≥£ Tº ø<£ \ä∏ T #|Ó Œæ Hq˚ T q$«ùd.Ô ..μ (|<ü Vä ‰ü sπ fi¢¯ Çø£ $cÕ<^ä ‘\· T m+‘√ V≤ü è<´ä +>± bÕ&‘É ê&TÉ
ejT· dTü ) bÕ≥ $cÕ<+ä ˝À e⁄qï Áo<$˚ ì q$«+#&· +É u≤\÷. dìæ e÷ #÷· &øÉ b£ ˛sTTHê bÕ≥ $+fÒ #ê\T
ø√dü+ bÕ&˚ bÕ≥. eTTK´+>± >±&ç<ä ns¡T|ü⁄\øÏ eTqdTü ì |+æ &k˚ ÕÔ jT· qï≥T+¢ {≤sTT. Ç$ ø±≈î£ +&Ü-
‘êfi+¯ yù˚ d #s· D¡ +˝À. dìæ e÷˝À¢ øπ e\+ $cÕ<ä ^‘ê\T Hê≈î£ q∫Ãq$`
ªme]øÏ mesT¡ - ∫esø¡ Ï mesT¡ ...μ (<e˚ <ëdTü ),
øπ e\+ k˛˝À bÕ≥\T #bÓ ÕŒ\+f-Ò @ ~$˝À ª‘ø· ≥Ï ‘~· $Û T ‘+· <ëHê...μ (kÕ>s∑ ¡ d+ü >e∑ T+), ªˇø£
$]dqæ bÕ]C≤‘y· ÷Ó ... (øH£ ïÓ ejT· dTü ), •es+¡ »ì... V≤ü è<jä T· +˝À Hê V≤ü è<jä T· +˝À...μ (ø\£ Œq), ªj÷· ‘·
(‘÷· sT¡ Œ-|&ü eÉ Ts¡), ì<sä √jT˚ q<Tä \˙ï (Hê>e∑ T*)¢ , yT˚ dæ ‘√&Hç ê... μ (ÁbÕD+ KØ<Tä ), ªÁo<$˚ d+æ >±]
d]æ eT˝¢… ˙y.˚ .. (|+ü ‘T· \eTà) yTÓ T<˝ä q’… $. d\æ ø±...μ (>è∑ V‰ü Á|yü X˚ +¯ ), ªø=ã“sê≈î£ >±* eTãT“
øπ d+æ ~...μ (Hê\T>T∑ d+úü u≤Û ˝≤≥), ªHH˚ =ø£ Áù|eT |bæ Õ
Ç+‘· y…’$<Ûä´+ ñqï >±j·T≈£î&ÉT ‘Ó\T>∑T dæì...μ (Ç+Á<Ûä<ÛäqdüT‡), ªm&Ü]˝À ø√sTT\...μ
∫Á‘d· e” T˝ÀH˚ ø±<Tä , @ u≤Û cÕ ∫Á‘+· ˝Àq÷ eTs=øs£ T¡ (|+ü ‘T· \eTà).
øì£ |+æ #s· T¡ . Ç˝≤ n+<]ä bÕ≥\÷ ‘êH˚ bÕ&d˚ æ eT] Á|‘ü ´˚ ø+£ >± bÕ≥\ |{ü º° Çe«&ÜìøÏ ø±sD¡ +,
ø=+‘e· T+~ >±jT· ≈î£ \ neø±XÊ\T n|Vü ≤ü ]+#ê @ jT· ÷ ≥÷´ãT˝ÀH√ $H˚ neø±X+¯ e⁄+~ ø±ã{.ºÏ
&qÉ ï n|Áü |<ü ä∏ u≤\÷øÏ e⁄+~. u≤\÷ ø=ìï y˚\ bÕ≥\T bÕ&Ü&ÉT. nìï
bÕ≥\÷ #|Ó Œü &+É me]ø° kÕ<´äÛ +ø±<Tä . ô|q’ ñ<ä
V‰ü d´ü ^‘ê\øπ u≤\÷ |]ü $T‘+· ø±˝<Ò Tä . mH√ï V≤ü ]+∫q bÕ≥\T kÕV≤æ ‘´· |sü +¡ >±q÷, d+ü ^‘|· sü +¡
$cÕ<ä ^‘ê\÷ bÕ&Ü&TÉ . ø=ìï bÕ≥\T $+≥÷+fÒ >±q÷ eT+∫ bÕ≥˝øÒ ±ø£ u≤\÷ eT]+‘· eTqdTü
>T∑ +&Ó <=*#k˚ ÕsÔ TT ≈L£ &Ü. ô|{ºÏ bÕ&qç bÕ≥\T.
u≤\÷ e{ºÏ >±jT· ≈î£ &H˚ ê? ø±H˚ ø±<Tä - d+ü ^‘·
<sä Ù¡ ≈î£ &TÉ ≈L£ &Ü.
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 54
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
u≤\÷ d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ &>ç ± n+‘>· ± sêD+Ï #· d+ü ^‘e· Tì ‘*Ó dæ ÄsT¡ Á<ä ø+£ >±sT¡ |&ü Üs¶ ≥¡ . m+<Tä
˝<Ò ìä Hê n_ÁÛbÕjT· +. u≤\÷øÏ @<H’Ó ê ô|sò TT\÷´sY ø+£ fÒ ÄjT· q sêdqæ bÕ≥øÏ ≥÷´Hé d]ü >± ˝øÒ b£ ˛‘˚
ñ+<+ä fÒ Ç<=øÿ£ fÒ nì #bÓ ÕŒ*. eT+∫>± e∫Ãq bÕ≥ bÕ&b’Ó ˛‘T· +<ìä ÄjT· q u≤<.äÛ
>±j·T≈£î&ç>±, &É_“+>¥ Ä]ºdtº>±, q≥T&ç>±, u≤\÷ ø£{Ϻq ≥÷´Hé $H˚es¡≈£L Äj·TqøÏ
yê´U≤´‘>· ±` Ç˝≤ mH√ï $u≤Û >±˝À¢ ‘q· <q’Ó eTTÁ<ä d$úæ T‘+· ˝<Ò ˙ä , u≤|Pü ‘√ #|Ó Œü >±H˚ y+Ó ≥H˚ $ì|+æ
yd˚ Hæ ê, d+ü ^‘· <sä Ù¡ ø‘£ «· + es≈¡ L£ e#Ã˚ d]ü øÏ #‹· ø\Ï #ês˙¡ , Ä bÕ≥ $Hêïø-£ ªV≤ü eTàj÷· ´ nì }|]æ
ã&qç f¢Ò nì|dæ Tü +Ô ~. |”\TÃ≈£îHêïqT. u≤\÷ #ê˝≤ eT+∫ ≥÷´Hé
Ç#êÃ&TÉ ,μ nì #bÓ ÕŒsT¡ . Ä bÕ≥ V≤æ {Ÿ nsTT´+~,
Ä $wjü ÷· ìø=ùd,Ô |Tüò +≥kÕ\ mH√ï ∫Á‘ê\øÏ dìæ e÷ |{üò Ÿ nsTT´+~.
dü+^‘· <äs¡Ùø£‘·«+ eVæ≤+#ê&ÉT. dü+^‘·|üs¡+>±
<ë<ë|⁄ü nìï dìæ e÷\T $»jT· e+‘y· TÓ yÆ .˚ \e≈î£ X¯ m+‘Ó’Hê bÕ&É≥+ y˚s¡T— $$<Ûä sê>±\‘√
dìæ e÷˝À nìï bÕ≥\÷ áHê{øÏ ° >=|Œü bÕ≥\T. bÕ≥\T ø≥£ &º +É ys˚ ÷¡ .
u≤\TøÏ d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ &>ç ± yTÓ T<{ä Ï neø±X+¯ Ä ‘s· T¡ yê‘· ˇø{£ Ï s¬ +&TÉ dìæ e÷\T #d˚ Hæ ê
Ç∫Ã+~ <ëd]ü HêsêjT· Dsêe⁄. Ä dìæ e÷, øq£ ´- d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ &>ç ± u≤\÷ sêD+Ï #˝· <Ò Tä . XÊÅdjÔ” T·
≈£îe÷]. n+<äT˝À, ª‘=*dü+<Ûä´≈£î ‘·÷s¡T|ü⁄ dü+^‘·+˝À ˝À‘Ó’q n<Ûä´j·Tq+ ˝Òø£b˛e&É+ ˇø£
ms¡T|ü⁄...μ $TqVü‰sTT+∫, $T>∑‘ê bÕ≥\˙ï ˇø£ ø±sD¡ + ø±e#÷ ì Hê n+#H· ê.
y÷Ó dsÔü T¡ bÕ≥\T+{≤sTT.
u≤\÷ <]äÛ +∫q eTs√ ne‘ês+¡ - q≥T&TÉ .
Ä ‘·s¡Tyê‘· #˚dæq dæìe÷- ¬ø|üºHé ø£èwüí. dìæ e÷\ ø=∫Ãq ø=‘˝Ô· ÀH˚ n‹~∏ q≥T&>ç ± #k˚ Õ&TÉ .
ìC≤ìøÏ á dæìe÷ yÓTT<ä≥ ]©»sTT´+~. á q≥T&>ç ± yTÓ T<{ä Ï dìæ e÷- ô|fi+¢¯ fÒ q÷sπ fi¢¯ |+ü ≥.
dìæ e÷˝À, ªø\£ ø±\+ Ç<˚ kÕ>˙∑ ...μ bÕ≥ ˇøÿ£ fÒ Ä dìæ e÷ $&TÉ <\ä øÏ H√#T· ø√˝<Ò Tä . eTV≤ü eTà<é _Hé
ÁXÊe´+>± ñ+≥T+~. ‘·T>∑¢ø˘ ¬s+&√ dæìe÷. n+<äT˝Àq÷ n‹~∏ bÕÁ‘˚.
‘s· T¡ yê‘· |Tüò +≥kÕ\ #ì· b˛e&+É ‘√ bÕ&˚ bÕ≥\
Ä ‘s· T¡ yê‘· d+ü ^‘+· #d˚ qæ dìæ e÷ ‘÷· sT¡ Œ d+ü U≤´ ô|]–+~.
yfiÓ ¢‚ s¬ \’ T. n~ ‘$· Tfi+¯ ˝À u≤Û sr¡ sêC≤øÏ ô|<›ä V≤æ {Ÿ
dæìe÷. ‘Ó\T>∑T˝À ‘·÷s¡TŒ yÓfi‚¢ ¬s’\T dæìe÷øÏ n&É$sêeTT&ÉT ô|<ä› Væ≤{Ÿ ø±e&ÉeT÷,
<sä Ù¡ ≈î£ &TÉ u≤|⁄ü . eTT+<Tä >± ‘$· Tfi+¯ ˝À d+ü ^‘+· ‘$· Tfi+¯ ˝À Çfij¯ T· sêC≤ Á|uü +ÑÛ »q+ yTÓ T<\ä e&+É ‘√
#d˚ qæ Çfij¯ T· sêC≤H˚ nqT≈î£ HêïsT¡ . m+<Tä ø√ ÄjT· q q{+Ï #˚ U≤∞ <=]≈î£ +&øÉ b£ ˛e#T· Ã.
d+ü ^‘+· #j˚ T· ˝<Ò Tä .
d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ &TÉ #Á· øe£ ]‘Ô √ ø*£ dæ 1981˝À
á dìæ e÷˝À u≤\÷ >T∑ ]+∫ ÄsT¡ Á<ìä Hq˚ T |øü ÿÏ +{Ï ne÷àsTT ∫Á‘+· ˝À |Pü ]ìÔ &$ç ø\£ bÕÁ‘·
bÕ‹øπ fi¢¯ Áø‘Ï +· ø*£ dqæ |ü &TÉ Hê≈î£ #|Ó Œæ q ˇø£ ≥TÁMT. #˚kÕ&ÉT. Ä dæìe÷ z yÓ÷düÔs¡T>± q&ç∫+~.
q≥T&>ç ± ‘\Ó T>T∑ , ‘$· Tfi,¯ øq£ ï&,É eTfij¯ ÷· fi¯ u≤Û w˝ü À¢
‘·$Tfi¯ dæìe÷˝À Væ≤{Ÿ bÕ≥øÏ B≥T>± #k˚ Õ&TÉ .
ÄsT¡ Á<ìä bÕ≥ sêjT· eTì n&>ç ±s≥¡ u≤|Pü . ÄsT¡ Á<ä
bÕ≥ ˝≈Ò î£ +&Ü u≤|Pü dìæ e÷ e⁄+&<É Tä . Ä dìü ïyX˚ ¯ ‘$· Tfi+¯ ˝À øπ \&ç øq£ àDÏ ∫Á‘+· $»jT· e+‘+·
|sü +¡ >±- ª#T· ≥÷º #+Ó >±$ Nsê ø{£ ≤yº ˚ ∫\øe£ ÷à...μ ne&+É ‘√ <ëìï z bÕbÕ ˝≤* dìæ e÷>± &_É “+>¥
bÕ≥ sêkÕsT¡ ÄsT¡ Á<.ä #k˚ ÕsT¡ . ‘q· bÕÁ‘ø· Ï ‘êH˚ &_É “+>¥ #|Ó ü ≈î£ Hêï&TÉ .
Ä dìæ e÷˝À ªe÷fÒ sêì ∫qï <ëì }dTü \T...μ
Çfi¯j·TsêC≤ ‘·|ü≈£îH˚dü]øÏ mesê nqT #ê˝≤ eT+∫ bÕ≥. q≥T&>ç ± ≈L£ &Ü ù|s=∫Ã+~.
≈î£ +≥÷+fÒ u≤\÷ Hq˚ T #k˚ ÕqÔ T nHêïs≥¡ . n˝≤
bÕ≥\ìï+{Ïø° dü+^‘·+ düeT≈£LsêÃs¡T. u≤\÷
55 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
Ä ‘s· T¡ yê‘· ≈L£ &Ü ‘\Ó T>T∑ ˝À ø=ìï dìæ e÷\T ìC≤ìøÏ u≤\÷ø=∫Ãqìï neø±XÊ\T @
#˚kÕ&ÉT. ø±düÔ >∑Ts¡TÔ+&˚ bÕÁ‘· |ü$Á‘·ã+<Ûä+ >±j·T≈£î&çø° sê˝Ò<äT. e∫Ãq neø±XÊ\˙ï ‘·q
dæìe÷˝À #˚kÕ&ÉT. á eT<Ûä´ ‘Ó\T>∑T˝À eT+∫ $»jT· |<ü ë∏ \T>± e÷sT¡ à ≈î£ Hêï&TÉ .
ù|s=∫Ãq dìæ e÷- $T<Tä∏ q+. Ç~ ≈L£ &Ü Ä&˝É <Ò Tä .
@ >±j·T≈£î&çø° ˝Ò˙, <äø£ÿì ˇø£ eTVü≤‘·Ôs¡
øπ e\+ q≥q e÷Á‘y· T˚ ø±<Tä , Á|‘ü ´· ø+å£ >± ø±ø£ n+X+¯ u≤\÷øÏ <øä ÿÏ +~.
b˛sTTHê dìæ e÷ rdæ #‘˚ T· \T ø±\TÃ≈î£ Hêï&TÉ ≈L£ &Ü.
‘\Ó T>T∑ , øq£ ï&,É ‘$· Tfi,¯ eTfij¯ ÷· fi¯ u≤Û w˝ü À¢
<øä DåÏ ≤~q <ë<ë|⁄ü nìï u≤Û w\ü ÷ sêe&+É ‘√ <ë<ë|⁄ü n+<]ä d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ \ <>ä sZ∑ ê bÕ≥\T
dìæ e÷˝À¢ &_É “+>¥ ≈L£ &Ü #bÓ ÕŒ&TÉ . q≥T&TÉ øe£ T\ bÕ&Ü&TÉ . u≤\÷ ‘e· T d+ü ^‘· <sä Ù¡ ø‘£ «· +˝À bÕ&&É +É
V‰ü dHü øé Ï ÄkÕqú &_É “+>¥ Ä]dº ºt u≤\÷. øe£ T\V‰ü dHü é yê]øÏ >s∑ «¡ ø±sD¡ + nì d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ \T #|Ó ü ≈î£ H˚
e÷{≤¢&ÉT‘·TqïfÒ¢ ñ+≥T+~. s¡»˙ø±+‘Y, s¡|òüTT kÕsú TTøÏ m~>±&TÉ .
es¡Hé, düTeTHé Ç+ø± ø=+‘·eT+~øÏ ‘Ó\T>∑T˝À
&_É “+>¥ #bÓ ÕŒ&TÉ . ‘Ó\T>∑T˝À Á|ür bÕ≥\ s¡#·sTT‘· bÕ≥\÷
u≤\÷ bÕ&Ü&ÉT. ˇø£ÿ ‘Ó\T>∑H˚ ø±<äT, $T>∑‘ê
>=+‘·T ø£+#·T ø£+sƒ¡+ ø±ã{Ϻ #ê˝≤eT+~ u≤Û w˝ü À-¢ øq£ ï&,É ‘$· Tfi,¯ eTfij¯ ÷· fi+¯ ˝À ≈L£ &Ü.
V≤” s√\øÏ qù|Œ~. <ëìø‘Ï √&TÉ $T$TÁø° yqÓ ï‘√ ô|{qºÏ
$<´ä ø±e&+É ‘√ &_É “+>¥ u≤>±H˚ n$Tsπ ~. u≤\÷ <>ä sZ∑ ¡ yTÓ #T· Ãø√<>ä Z∑ >=|Œü n+X+¯ ˇø£
≥T+~, eTTK´+>± &_É “+>˝¥ À. @ u≤Û w˝ü À #ãÓ T
ˇø{£ Ï e÷Á‘+· ì»+- eè‹|Ô sü +¡ >± @ujÑÛ T˚ ´fi¢¯ ‘T· Hêï ñ#êÃsD¡ ˝À møÿ£ &Ü bısu¡ ≤≥T¢ <=sπ $¢ ø±<Tä .
˝À m|ü &÷É U≤∞>± ˝&Ò TÉ . @<√ ˇø{£ Ï #d˚ ÷ü Ô ‘q· ì
‘êqT e÷s¡TÃ≈£î+≥÷ e#êÃ&ÉT. ÄK]øÏ bÕ&ÉT‘ê ‘Ó\T>∑T düπs e÷‘·èuÛ≤wü. ‘·$Tfi¯, ø£qï&É,
rjT· >± e+{Ï ø±s´¡ Áøe£ ÷\‘√ {M° y|’… ⁄ü ≈L£ &Ü |ìü eT\j÷· fi¯ u≤Û w˝ü À¢ ≈L£ &Ü Äj÷· u≤Û w\ü qT&øç ±sêìï
#k˚ Õ&TÉ , Hs˚ T¡ Ã≈î£ ì n˝≤>π &_É “+>¥ #ùÓ |Œyê&TÉ . eè‹|Ô {ü ≤,¢
#ù˚ d |ìü m&˝É ≤ m+‘√ ÁX<¯ ∆ä e⁄+fÒ ø±˙ Ç˝≤+{$Ï
bÕ&TÉ ‘ê rjT· >± ø±s´¡ Áøe£ T+‘√ Á|rü Ç+{≤ kÕ<´äÛ |&ü eÉ ⁄.
u≤\÷ ù|s¡T e÷s√à–+~. >∑‘·+˝À ‘êqT bÕ&çq
bÕ≥\ d+ü <sä ê“\¤ ÷, nqTuyÑÛ ê\÷ m+‘√ ÁX<¯ >∆ä ± m<äT{Ïyê] m&É\ $qj·TeT÷, ø£fi¯ |ü≥¢
$esê\‘√ #Ó|üŒ&É+‘√ n+<äs¡÷ ñ‘ê‡Vü≤+>± >öse¡ + #÷· |+æ #&· +É ˝À u≤\÷ eTT+<Tä +{≤&TÉ .
$HêïsT¡ ≈L£ &Ü.
Ç~ u≤\T≈£îqï ñ‘·ÔeT \ø£åD+. n+<äTπø
u≤\÷øÏ m+‘√eT+~ n_Ûe÷qT\T. yê]˝À
>±jT· ≈î£ \÷, d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ \÷ yTÓ T<≥ä T+{≤sT¡ .
ejT· dTü ô|ã’ &Hç ê ‘q· ∫e]XÊ«dü es≈¡ L£ |ìü
#d˚ ÷ü HÔ ˚ ñHêï&TÉ , ˇø£ øs£ à¡ j÷Ó –˝≤!
bÕ&TÉ ‘ê rjT· >± n+≥÷ ‘\Ó T>T∑ Hê≥ dìæ e÷
bÕ≥\‘√ ˇø£ ø=‘Ô· ø±s´¡ Áøe£ T+ #ã˚ {≤&º TÉ u≤\÷.
>√˝H¶… é V‰ü ´+&é ø<£ ë- ÇB d÷ü |sü Y V≤æ f!ºÒ
yTÓ T<≥ä ‘\Ó T>T∑ ˝À yTÓ T<˝ä ’… nìï u≤Û w\ü yês÷¡
á ø±s´¡ Áøe£ ÷ìï #ã˚ {≤sº T¡ .
á Áb˛Á>±+ <ë<ë|⁄ü Çse¡ jT˚ ´fió¯ >¢ ± q&∫ç +~.
M{˝Ï À ‘q· nqTuyÑÛ ê\÷, d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ \
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 56
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
eTT#÷ ≥÷,¢ dìæ e÷ bÕ≥\T bÕ&≥˚ |ü &TÉ »]–q dìæ e÷ ìsêàD+˝À ∫Árøs£ D¡ ø+£ fÒ eTT+<Tä
ns¡T<Ó’q dü+|òüT≥q\÷` Ç˝≤ mH√ï $wüj·÷\T bÕ≥\T ]ø±]+¶ >¥ #j˚ T· &+É ˇø£ ÄqyêsTTr. n˝≤
#ãÓ T‘÷· Ä ø±s´¡ Áøe£ ÷ìøÏ eHïÓ ‘|Ó Œæ +#ê&TÉ . sy¡ T˚ wt HêjT· T&TÉ z |Hü ïÓ +&TÉ bÕ≥\øÏ ô|>’ ± ]ø±s¶Y
#k˚ ÕsT¡ .
m+‘√eT+~ ø=‘·Ô >±j·T˙ >±j·T≈£î*ï
|]ü #j· T· + #k˚ Õ&TÉ . u≤\dTü ÁãV≤ü àD´+ dXü ÊÅdjÔ” T· +>± bÕ&qç Ä
nqïeTj·T´ ø°s¡Ôq\T $q&ÜìøÏ Vü‰sTT>±
|æ\¢\øÏ mø£ÿ&É m˝≤ bÕ&Ü©, bÕ&˚≥|ü&ÉT ñ+{≤sTT. ø=ìï ø°s¡Ôq\T n<äT“¤‘·+>± bÕ&Ü&ÉT.
d+ü >‘∑ T· \T m˝≤ |\ü ø±©, eTTK´+>± bÕ&≥˚ |ü &TÉ eTqdTü ô|{ºÏ ø±<Tä , >T∑ +&Ó ô|{ºÏ bÕ&qç bÕ≥*$.
møÿ£ &,É m˝≤ }|]æ rdTü ø√yê©, ñ#êÃsD¡ m˝≤
e⁄+&Ü© Çe˙ï dTü dŒü w+ºü >± #|Ó Œü &+É #ê˝≤ >=|Œü Ä dìæ e÷ m+<Tä ø√ wOü {+Ï >¥ ø±˝<Ò Tä . á˝À>±
$wjü T· +. »+<ëÛ ´\ |sü e¡ T|~ü +#ê&TÉ . ˝øÒ b£ ˛‘˚ ‘s· T¡ yê‘=∫Ãq
nqïeTj·T´ bÕ≥\ ø£+fÒ Çy˚ n+<ä] H√{≤
me]øÏ yêsT¡ u≤>± bÕ&q˚ T nqTø√e&+É dsü «¡ HêqT+&$˚ .
kÕ<ëÛ sD¡ +. ø±˙ ‘|· ü *ï deü ]+#T· ≈î£ H˝˚ ≤ #|Ó Œü &+É ,
Çe˙ï u≤\÷ n\yê≥T #k˚ Õ&TÉ , |\æ \¢ ø.Ï u≤\÷ ≈L£ &Ü u>ÑÛ e∑ B‘Z · #k˚ ÕsT¡ >±˙, |Tüò +≥
kÕ\~ $Hêïø£ me]B $qãT~∆ ø±<Tä .
n˝≤π> m+‘√eT+~ dü+^‘· <äs¡Ù≈£î\˙,
q≥T©ï n‹<TäÛ \T>± |\æ T#T· ø=∫à yê] nqTuyÑÛ ê\ u≤\÷ nj·T´|üŒ bÕ≥\÷, Ŭø’düÔe ^‘ê\÷
>T∑ ]+∫ #|Ó Œü &+É , dìæ e÷ bÕ≥\ yqÓ T≈î£ qï øè£ w˙æ , $q<>ä Z∑ bÕ≥\T.
ÁX¯eT˙ $|ü⁄\+>± $e]+#·&É+` Çe˙ï >=|üŒ
$wjü ÷· \T. ˇø±H=ø£ dü+<äs¡“¤+˝À u≤\÷ >∑T]+∫
#ãÓ T‘÷· , Á|Uü ≤´‘· <sä Ù¡ ≈î£ &TÉ u≤\#+· <sä -Y ªeTs√
quÛÑ÷‘√ quÛÑ$wü´‹- nqï≥T¢>±H˚ Çs¡e »qà e⁄+fÒ qqTï u≤\÷˝≤ |⁄ü {+ºÏ #e· Tì <e˚ ⁄DíÏ
jT˚ ´fió¯ ¢ á ø±s´¡ Áøe£ ÷ìï q&|ç +æ #ê&TÉ u≤\T. ø√sT¡ ≈î£ +{≤qT,μ nHêïsT¡ .
e÷ ∫qï|ü &TÉ >T∑ fi˝¢¯ À¢ @yH’… ê rsê\ú ÷, |⁄ü D´ øq£ ï&É yêfis¢¯ TT‘˚ <e˚ ⁄fi≤¢ Äsê~kÛ ÕsÔ T¡ . ‘$· Tfió¯
~Hê\÷ eùdÔ ˝Ö&é dŒ” øs£ T¡ ¢ ô|{ºÏ bÕ≥\T yù˚ dyêsT¡ . \T dsπü d]ü .
n|ü&ÉT πs&çjÓ÷, fÒ|t ]ø±s¡¶sY ‘·|æŒ+∫ dæìe÷
bÕ≥\T $H˚ neø±Xy¯ T˚ ˝<Ò Tä . X¯+ø£sêuÛÑs¡D+‘√ u≤\÷ uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+‘ê
‘Ó*dæHê, >±j·T≈£î&ç>± Væ≤+B˝À neø±XÊ\T
Ä >∑Tfi¯¢˝À¢ |òüT+≥kÕ\ uÛÑ>∑eBZ‘·, ≈£î+r n+‘>· ± sê˝<Ò Tä .
$˝≤|ü+˝≤+{Ï Åô|’y˚≥T ]ø±s¡T¶\T y˚ùd
yêsT¡ . 57 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
|òüT+≥kÕ\ #·ìb˛j·÷ø± u≤\÷
≈£L&Ü ø=ìï Åô|’y˚≥T ]ø±s¡T¶\T #˚kÕ&ÉT.
M{˝Ï À eTTK´+>± #|Ó ü ø√<>ä $Z∑ - •yêwøºü +£ ,
_˝≤«wøºü +£ e+{$Ï . M{øÏ Ï d+ü ^‘· <sä Ù¡ ≈î£ &TÉ
sy¡ T˚ wHt êjT· T&TÉ .
<äs¡Ù≈£î&ÉT »+<Ûë´\ nqïeTj·T´
dìæ e÷ r<ëe› Tì Ådÿæ |ºt n+‘ê s¬ &û #d˚ Tü
≈£îHêïs¡T. Ä dæìe÷øÏ dü+^‘· <äs¡Ù≈£î&ÉT
sy¡ T˚ wHt êjT· T&TÉ .
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
u≤\#+· <sä Y eTs√#]· Á‘· dìæ e÷ì @ø˘ <÷ä CøπÒ nyês¡T¶\ |ü+≥
*jT˚ ù|sT¡ ‘√ V≤æ +B˝À rkÕ&TÉ . u≤\÷ V≤æ +B˝À
bÕ&&É +É n<˚ yTÓ T<{ä kÏ Õ]. dìæ e÷ d÷ü |sü Y &÷É |sü Y |ü<äàl 2001
V≤æ {.Ÿ Ä @&TÉ ud… ºt d+æ >s∑ Y nyêsT¡ ¶ <øä ÿÏ +~ u≤\÷ø.Ï |ü<äàuÛÑ÷wüDY 2011
|ü<äà$uÛÑ÷wüDY 2021
Ä ‘s· T¡ yê‘· yTÓ HÆ ˚ bÕ´sY øjÏ ÷· eTs√ ô|<›ä V≤æ {.Ÿ >ös¡e &Üø£ºπs{Ÿ\T bı{Ϻ lsêeTT\T ‘Ó\T>∑T
V≤æ +B˝Àq÷ ‘q· Á|‹ü uÑÛ #ê≥T≈î£ Hêï&TÉ . nyêsT¡ \¶ ÷ j·T÷ìe]Ù{°
e#êÃsTT. dü‘·´uÛ≤eT j·T÷ìe]Ù{°, #ÓHÓ’ï
Ä+Á<Ûä j·T÷ìe]Ù{°
u≤\÷ <ë<ë|⁄ü n+<]ä >±jT· ˙eTDT\‘√q÷ C…mHé{Ïj·TT, nq+‘·|üPsY
dìæ e÷˝À¢ bÕ&Ü&TÉ . <ä Ç+≥πsïwüq˝Ÿ ‘·$TfiŸ
j·T÷ìe]Ù{°, j·TTmdtm
düTo\, C≤qøÏ, yêD° »j·Tsê+, m˝Ÿ.ÄsY C≤rj·T ñ‘·ÔeT >±jT· ≈î£ &TÉ |⁄ü sk¡ Õÿs+¡ ` 1979, 81,
áX¯«], \‘ê eT+π>wüÿsY, ÄXÊuÛÀ+X‚¢, nq÷sê<Ûë 83, 88, 95, 96
bÂ&Ü«˝,Ÿ ∫Á‘,· n˝≤ÿ j÷· –ïø,˘ ÁXj‚ ÷· |Tüò ÀcÕ˝`Ÿ q+~ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ ` 25 kÕs¡T¢
Ç˝≤ bÕ‘‘· s· +¡ yê]‘√q÷, Ç|Œü {Ï ‘s· +¡ yê]‘√q÷ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÅwüº |ü⁄s¡kÕÿs¡+ ` 4 kÕs¡T¢
bÕ&Ü&TÉ . @ >±jT· ≈î£ &TÉ ø° <øä ÿ£ ì ô|<›ä ]ø±s¶Y Ç~. ø£sêí≥ø£ sêÅwüº |ü⁄s¡kÕÿs¡+ ` 3 kÕs¡T¢
n+<ä]˝Àø° C≤qø°, düTo\, ∫Á‘·\‘√ m≈£îÿe ôd’e÷ nyês¡T¶
bÕ≥\T bÕ&Ü&TÉ . ‘·$Tfi¯Hê&ÉT Á|üuÛÑT‘·« nyês¡T¶ ªø£˝…’e÷eTDÏμ
Çy˚ø±ø£ nH˚ø£ Ç‘·s¡ nyês¡T¶\T
nìï u≤Û w˝ü Àq¢ ÷ ø=ìï y\˚ bÕ≥\T bÕ&&É +É ,
nB nsTT <ësT¡ <Xä Êu≤\› T>±, u≤\÷øÏ e÷Á‘y· T˚ ªª>±jT· ≈î£ &>ç ± JìjT· d.t .. eTìw>æ ± nC≤‘·
ñqï @¬ø’ø£ ]ø±s¡T¶. Á|ü‹uÛ≤e+‘·T&Ó’q u≤\÷ á X¯Á‘·Te⁄... e÷≈£î Äj·Tq |ü]#·j·T+ ø£\>∑&É+
$<+äÛ >± n<èä weºü +‘T· &TÉ — <qäÛ T´&TÉ . u>ÑÛ e∑ +‘T· &∫ç Ãq es+¡ .μμ
Ç<s›ä T¡ >=|Œü yêsT¡ >=+‘‹Ó Ô eTs√ >=|Œü e´øìÔÏ
<øä DåÏ ≤~ yê]øÏ ˇøπ ˇø£ u≤\dTü ÁãV≤ü àD´+. dTü ‹Ô +#êsT¡ .
Ç˝≤+{yÏ êsT¡ Ç+ø=øs£ T¡ |⁄ü ≥uº ÀsT¡ . á eTT>T∑ sZ ÷¡ ‘\Ó T>T∑ yêse¡ «&+É eTq+<]ä ø°
|⁄ü {HºÏ ê Ms+¡ ‘· m‘T· Ô m<>ä ˝∑ sÒ T¡ . >s∑ «¡ ø±sD¡ +.
m~–Hê- nìï uÛ≤wü\yê]˙ n\]+#·q÷ b
˝sÒ T¡ .
Ç~- |<ü àä $u÷ÑÛ wDü Y Áo|‹ü |+ü &‘ç êsê<TäÛ ´\
u≤\dTü ÁãV≤ü àD´+, n+<sä ÷¡ ÄbÕ´jT· +>± |\æ T#T·
≈î£ H˚ u≤\÷øÏ e÷Á‘y· T˚ kı+‘y· TÓ qÆ >√˝H¶… é &dç ÿt !
ìC≤ìøÏ u≤\÷ eTì+{À¢ eTìw.æ
n+<äTπø n+<äs¡+ u≤\÷ nì |æ\T#·T
≈î£ +{≤+.
u≤\÷ nqï |æ\T|ü⁄ eTqdüTøÏ <ä>∑Zs¡>±
e⁄+≥T+~.
u≤|üP, s¡eTD\T ‘êeTT ^dæ/sêdæq ª©˝≤
»Hêsqú¡ yTY μ |⁄ü døÔü ±ìï u≤\dTü ÁãeTD≤´ìøÏ n+ø‘Ï +·
Çd÷ü ,Ô Ç˝≤ nHêïsT¡ :
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 58
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
m ˙ĺ sY >±s¬ H¶ ‡é ˝À ãTø˘ ô|sò TTsY »sT¡ >T∑ ‘√+~. eTT+<Tä ôV≤’ <sä êu≤<é
d&ºü û d]ü ÿ˝À¢ »sT¡ >T∑ ‘T· qï ye˚ T÷] d‘ü ´· +>±] ÄHê{Ï yêq ∫qT≈î£ \T ãTø˘
]©CŸ |+üò øHå£ é #÷· dTü ≈î£ ì nøÿ£ &TÉ ï+#ê ãTø˘ ô|sò TTsY ø¬ fi≤e› Tì ãjT· ˝]›Ò q
qqTï @Hê&√ |]ü #j· T· yTÓ qÆ d‘ü ´· +>±] C≤|„ øü ±\ yêq∫qT≈î£ \T ‘&· TÉ |⁄ü
‘T· HêïsTT. |+ü <=$Tà~ e+<\ä &uÓ “Ì… ¤ @&TÉ ø±\+˝Àø¬ [b¢ ˛‘T· HêïqT.
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 60
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
Á≥d|ºt ⁄ü s+¡ ˝À 12_ ãôd‡øÿÏ bÕ+&ãû C≤s√¢ ~–q Hq˚ T, ªªeT÷kÕôdsTT{Ÿ Åd{º” Ÿ møÿ£ &Ü,μμ
nì nse¡ »Hêìï n&TÉ >T∑ ‘ê Äfió¯ ¢ #ùÓ |Œ ˝|… ,ºtò s¬ {’ Ÿ &s¬’Ó øqå£ ì¢ bÕò ˝À ne⁄‘ê Ä CÀ´‹ eT+r¢
Ä|d”ò Tü ø¬ fi≥¢‚ |Œü {øÏ Ï ø=ìï >+∑ ≥\T |{ü +ºÏ ~.
˝À|*ü ø¬ fi>¢¯ ±H˚ me] ø√dyü TÓ T#Ã˚ e+{≤ Hê≈î£ m<Tä s¬ q’ Ä eTìw‘æ √, ªªu≤Û s‹¡ nì ˇø£ qe\
|+ü |+æ #q˚ T MT |Áü ‹øø£ .Ï <ëì d+ü >‘∑ e˚ TsTT´+<√ øq£ T≈î£ ÿ+<ëeTH=#Ã˚ qT,μμ nHêïqT.
≈£Ls√ÃeT+{≤ ôd’>∑ #˚dæHê eTìwæ
˝À|*ü ø¬ [q¢ ø±ùd|{ü øÏ Ï bı&TÉ >±{≤jT· q
Hê u≤Û s‹¡ Áyê‘Á·|‹ü |≥ü Tøº =∫à Hê eTT+<Tä
ô|{,ºÏ ªªÇ~ sêd+æ ~ qTy«˚ Hê?μμ nHêïsT¡ .
ªªne⁄q+&,û μμ nHêïqT.
ªª#÷· dTü +Ô fÒ ∫qï ≈î£ Ás√&˝ç ≤>T∑ Hêïy,Y
ejT· ôd+‘?· μμ
ªª|~ü ùV≤&√ m+‘√...μμ
ªªÇ+‘≈· î£ eTT+<+˚ sêùdy?Y μμ
ªªyÓTT<ä{Ï ø£<∏ä Ä+Á<ÛäCÀ´‹˝À
e∫Ã+~. m&≥ç sY |⁄ü sêD+ dTü ÁãV≤ü àD´
X¯s¡à>±s¡T. eT+#·T|ü\¢ø° qe˝≤ Á|æj·T
<ä]Ù˙ |ü<∏äø£+˝À Äj·TH˚ y˚ùds¡T...
MTø|Ï Œü &TÉ |+ü |+æ ∫+~ eT÷&√ qe\,μμ
nHêïqT.
ªª∫qï ejT· dTü ˝ÀH˚ #ê˝≤ sêùdùdy,Y μμ n+{≤ &TÉ ã˝Ÿ &øÓ ÿ£ sY møπ ÿ+. ô|q’ ≈L£ sT¡ Ãqï Hê≈î£
uÛ≤s¡‹ qe\ ø±sTT‘ê\T eTT+<äTøÏ »]|æ, ªªá $e÷q+ møÿÏ q≥T+º ~. n<˚ Ä d‘ü ´· +>±]‘√ n+f,Ò
qe\ e÷ |Áü‹ø˝£ À yjÓ T· ´&+É ˝<Ò Tä ... ≈L£ s√Ã,μμ nHd˚ æ qy«˚ sT¡ .
˝À|*ü ø¬ fis¢‚ T¡ .
eTÚ+{Ÿ s√&√¢ sø¡ s£ ø¡ ±\ kÕ|º ⁄ü \T <ë≥T≈î£ +{≤
Ådÿæ |ºt yTÓ T<{ä Ï ù|J ‹s>π¡ ùdÔ ù|J eT÷\ eTs√ ∫e] kÕ|º sü TTq ù|]d˝t À Ä–q ãdTü ‡˝À+∫ ~–
#\· +? nì sêdæ ø=Xï Hé e÷sÿY ô|{ºÏ e⁄+~. q&TÉ #T· ≈î£ +{≤ ÁbÕò ì‡dt CÀd|ü tò Åd{º” ˝Ÿ À ñqï Áø±+‹
Áô|døt Ï yfiÓ +¢‚ . CÀ´‹ eT+r¢ nøÿ£ &˚ Á|+æ ≥e⁄<+›ä ≥.
@y√ ô|fi’ò S¯ ¢ ø±sTT‘ê\÷ |≥ü ≈º î£ H=∫ÃHêjT· q,
ªªÇ|ü &øÓ ÿ£ &ø¬ç fi≤*¢ qTe⁄«?μμ nHêïsT¡ . Ä Áô|dt zqsY <ìäÛ ø=+&É V≤ü qTeT+‘s· êe⁄>±sT¡ .
ô|s¢ TTHé >√˝¶Ÿ ù|ø¢ò ˘ d>æ s¬∑ {Ÿ y*Ó –+∫HêjT· q <>ä sZ∑ ¡
ªªÁ≥d|ºt ⁄ü s+¡ ... nøÿ£ &ïç +#˚ y=#Ã˚ qT,μμ nHêïqT. ø¬ [,¢ ªªMT eT>T∑ e eTqdTü qe\ jT· Te˝À edTü qÔ ï
ªªHq˚ T ù|]dt yfiÓ ó¯ HÔ êïqT, Hê‘√bÕ{§kÕyÔ ê?μμ |⁄ü &TÉ #~· yq˚ +&,ç μμ nHêïqT.
nHêïsT¡ .
ªdüπsμ nHêïqT. Ä eTìwæ y˚eT÷] dü‘·´ ªªn˝≤>±.... n+‘≈· î£ eTT+<|Ó ü &√ n_kÛ Õ]ø˝£ À
HêsêjT· D... m]–H√fió¯ ¢ ªd‘ü ´· +μ nì |\æ TkÕsÔ +¡ ≥. d]” jT· ˝>Ÿ ± e∫Ã+<~ä . Ø&sÉ ‡Y >=&eÉ #ù˚ dÔ d]” jT· ˝Ÿ
ªªá ePfiÀ¢ |Hü +˚ {.Ï m+<Tä ø=#Ã˚ y,Y μμ nq&–ç ‘,˚ |Pü seÔ¡ «≈î£ +&ÜH˚ ãTøb˘ Õò yTé ˝À e#Ã˚ d+æ ~,μμ n+{≤
ªªdìæ e÷ |\”ò T˝¶ À ndôæ d+º {Ÿ &s¬’Ó øsº£ >Y ± |ìü #jÓ T· ´&Üì #ê˝≤ #ùÓ |Œsê qe\ >T∑ ]+∫.
ø=#Ã˚ qT,μμ nì #ùÓ |ŒqT.
ªª#˝· ≤ìï u≤>± #~· yy˚ ê?μμ nHêïsT¡ . eT<ëÛ ´V≤ü ï+ uÀÛ »HêìøÏ »q+‘√ ø≥Ï ø≥Ï ˝≤&ç
ªª\‘·, ãT∫Ãu≤ãT\ kÕVæ≤‘·´+ ≈£L&Ü b˛‘T· qï Hw˚ qü ˝Ÿ ˝≤&ø®ç Ï rdTü ø¬ fis¢‚ T¡ d‘ü ´· +>±sT¡ . e÷
#~· yq˚ T. e÷ Áô|+ò &é s$¡ #<· eä eTqï sM¡ +Á<Hä ê<éÛ {À¬øHé HÓ+ãsY ¬s+&ÉT e+<ä\ @&ÉT. ªnj·T´
{≤>√sY ≈îå£ ~‘· bÕcÕD≤\T ø<£ +ä∏ fÒ #ê˝≤ sTTw+ºü ,μμ u≤uÀjTY ,μ nqT≈î£ +≥T+f,Ò ªªÇøÿ£ &øç =ùdÔ Ç+‘,˚ μμ
n+{≤ #Ó|ü⁄Ô+fÒ, ªª#ê˝≤ m≈£îÿe #·~$, #ê˝≤ nHêïsT¡ .
‘≈· î£ ÿe sêsTT,μμ nHêïsT¡ .
CÀ´‹ Ä|d”ò Tü ø√&+É u≤øÿ£ + sêC≤sê+ &s¬’Ó øsº£ ‡Y
˝Ò&ûdt f…Æ\sY e]ÿ+>¥ dæº˝Ÿ ø±\˙˝ÀøÏ e÷s¡&É+‘√ H˚qT+≥Tqï
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 62 @]j÷· øÏ <>ä s¬Z∑ +’ ~|ü &TÉ . <ë+‘√ #ê˝≤
¬s>∑T´\sY>± ø£\TdüTÔ+&˚yê&çï dü‘·´+
>±]ï.
kÕj·T+Á‘·yÓTÆ‘˚ H˚H=∫ÃqfÒº
e&|É fiü ì¯ ãdTü ‡ ~>=#Ã˚ yê&TÉ HêjT· Tì
ø£èwüíeT÷]Ô>±s¡T. eTT>∑TZs¡+ Äsêÿ{Ÿ
s√&˝é À e⁄qï V‰ü ©e⁄&é ¨≥˝Ÿ ø¬ fiy¢‚ êfi+¢¯
{°ø√d+ü . n|ü &|É ü &÷É z˝¶Ÿ yêwsü yY T˚ Hé
ù|≥ ì+#=#Ã˚ ø±s÷¡ ìº dºt »jT· <y˚ uY ≤ãT,
>√bÕ˝Ÿ>±s¡T¢ e÷‘√ ø£*ùdyêfi¯ó¢.
ejT· dTü ‘√bÕ≥T $T>‘∑ ê nìï $wjü ÷·
˝À¢q÷ #ê˝≤ ô|<√›fi≤¢fi¯ó¢. e÷{≤&ÉT ≈£î+≥T+fÒ
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
eT+#·T|ü\¢ø° e]ÿ+>¥ dæº˝Ÿ
eT<´äÛ ˝À <÷ä s‘¡ ê e⁄+&y˚ √&ïç . yTÓ T<˝ä {… ºÏ ø=+‘e· s≈¡ L£ sêdæ e~˝dÒ qæ ø<£ \ä∏ T
BbÕe[ ôdŒw˝ü øŸ Ï u§eTà˝j… T· ´&ÜìøÏ #+· Á<,ä #ê˝≤ Ä uÖ+&TÉ ãT≈î£ ÿ˝À øq£ |&ü $˚ . ø=ìï ø<£ \ä∏ ø¬ ‘’ ˚
ÁãV‰ü à+&yÉ TÓ qÆ _–ì+>\¥ T.
m|ü &HÉ êï jT· Ás+¡ X{Ë ºÏ kÕsTT, $. sêC≤sêeTy÷Ó V≤ü q
sêe⁄ ~>π yêsT¡ ôV≤’ <sä êu≤<Tä ì+∫. á˝À>± ìÁ<ä ˝Ò∫ ø±|ò” ‘ê>∑T‘ê dæ>∑¬s{Ÿ
y*Ó –+#˚ d‘ü ´· +>±sT¡ nB ÇB e÷≥&‘É ê ˇøH£ ê&TÉ
yêfi+¢¯ ‘ê d‘ü ´· +>±]ï ø*£ ùd~ n|ü &|É ü &÷É ]øå± yÓqø£ ‘·qT #·~$q ÄHê{Ï yêq∫qT≈£î\T
nsTT‘˚ Hq˚ T ø*£ ùd~ m|ü &TÉ ã&‘ç ˚ n|ü &TÉ . >T∑ ]+∫ n|ü &TÉ #|Ó Œæ +<.˚ .. n˝≤+{yÏ êjT· q #|Ó ⁄ü
‘·T+fÒ H˚˙eT<Ûä´ eTÚ+{Ÿs√&√¢ #·÷dæq Ç+^¢wüß
ø√&+É u≤ø+£ Á_&®ç møÿ£ &ÜìøÏ eTT+<Tä m&+É dìæ e÷\ >T∑ ]+N, HêøwÏ yºü TÓ qÆ u≤Û sr¡ sêC≤ >T∑ ]+N,
|øü ÿ£ øÏ ‹]–‘˚ e#Ã˚ es<¡ sä ê»ù|≥ yTÓ sTTHé s√&√¢ |⁄ü ≥Dº í øD£ >±fiŸ <säÛ D¡ Ï eT+&\É eT<´äÛ <=[>¬ øq£ ï&É
dìæ e÷ j÷· øsº£ Y »jT· e÷*ì bÕò ´$T© &Üøsº£ Y y+Ó ø≥£ dìæ e÷˝À cÕ{‡Ÿ >T∑ ]+N, u+… >±© &s¬’Ó øsº£ Y ]~«∏ ø˘
dTü Áã>±eTD´+>±] »jT· Áo øì¢Ï ø.˘ n~ <ë≥>±H˚ ≈î£ e÷sY |Tüò ≥ø˘ dìæ e÷ yT˚ >± &Üøπ ‘êsê >T∑ ]+N
≈î£ &|ç øü ÿ£ qTqï |Hü ïÓ +&√ H+Ó ãsY Ç+{Ï yqÓ øu£ ≤Û >+∑ ˝À ‘>Ó ∑ yê>T∑ ‘T· +f,Ò ªªÇe˙ï dsπü , ud’… øæ ˝Ï Ÿ By∏ ‡Y dìæ e÷
n<≈›Ó î£ +&y˚ êsT¡ d‘ü ´· +>±sT¡ . ô|q’ $TøÿÏ *Hì˚ »>B∑ wt møÿ£ &H’Ó ê |*æò + kıôd{’ ˝° À¢ yù˚ dÔ #÷· &TÉ . <ëì &s¬’Ó øsº£ Y
u≤ãT. ${À]º j÷· &dÓ øæ ±... #êØ#¢ ê|H¢æ øé Ï sT¡ D|&ü ç ñ+{≤
qì ãV≤æ s+¡ >+∑ >± ˇ|ü ≈î£ Hêï&TÉ . eT÷´{˙Ï ÄHé ~
s√p bı<äT›fÒ yÓ[¢ Çq|üπ>≥T rkÕÔ e⁄+fÒ uÖ+{,° Á|yüò Té V≤æ jT· sY ≥T m≥]ï{° ˝≤+{Ï >=|Œü
Ç+{Ï zqsY sêe÷sêe⁄>±sT¡ >π ≥T d]ü >±Z eTTjT· ´ V‰ü ©e⁄&é dHæ êà\T #÷· &TÉ ... Hê≈î£ m|Œü {øÏ ° >T∑ sT¡ +Ô &˚
eTì øπ ø˝£ kÒ ÕÔ e⁄+&y˚ ê&TÉ . >=|Œü dìæ e÷ s√eTHé V‰ü ©&.˚ n˝≤>π _eT˝sŸ êjTY
eT<ÛäTeT‹, >∑Ts¡T<ä‘Y kÕVæ≤uŸ ;M WsY >∑T˝≤yéT
˝À|ü*ø=∫Ã, sêÁ‘·+‘ê uÒ+ø˘ sêe÷sêe⁄ ˝≤+{Ï dæìe÷\T #·÷&ÉT,μμ n+{≤ #ê˝≤ #Ó|ü
>±]+{À¢ ù|ø±&=∫à ìÁ<äb˛‘·Tqï Ä dü‘·´+>±]ï
ìÁ<˝ä ùÒ| Á|jü T· ‘ï· + #jÓ T· ´&+É , m+‘ø· ° ÄjT· q ˝eÒ ø£
b˛‘˚ ÄjT· q u≤Û s´¡ l\ø>åÏ ±]#Ã˚ ø±|”ò ‘ê>T∑ ‘ê Ä>~∑
ø{Ï øÏ ˝° À e⁄qï Ä ô|<›ä uÖ+&TÉ ‹s>π¡ kÕÔ ñ+&y˚ ê&ïç .
63 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
≈î£ +{≤b˛jT˚ yêsT¡ . n˝≤>π dVü ≤ü yêd>æ ±sT¡ nqTyê<+ä s¬ +&TÉ y\˚ øÏ ø=HêïsT¡ .
#d˚ qæ @&TÉ ‘s· ê\T ˝≤+{Ï qe\\T #<· eä eTHy˚ êsT¡ . ‘·sê«‘· &Ó’¬sø£º¬se]ï ô|&É<ëe÷ nqT≈£î+{≤
n˝≤ d‘ü ´· +>±sT¡ e÷{≤&$˚ $+{≤ n˝≤+{Ï eTT+<Tä u≤|⁄ü >±]‘√ yTÓ T<˝ä {… ºÏ ‘s· ê«‘· »+<ëÛ ´\
dHæ êà\T #÷· kÕÔ eT∞¢ d‘ü ´· +>±] <>ä sZ∑ ø¡ =∫à e÷{≤&ÜÔ ˝≤døºt Ï ás+¡ øXÏ s¯ à¡ >±] <ëø± sø¡ s£ ø¡ ±\ yêfiq¢¯ qT≈î£ ì
e⁄+&˚ Hq˚ T eTÁ<ëdTü ˝À U≤∞>± e⁄+fÒ yfiÓ ~¢‚ s¬ +&˚ ∫e]øÏ qqTï ô|q’ò ˝C’… Ÿ #ù˚ dsT¡ .
ù|d¢ Tü \T. ˇø{£ Ï @&<ç ä Hê>π X«¯ Ásêe⁄>±]\T,¢ s¬ +&TÉ
ye˚ T÷] d‘ü ´· +>±sT¡ +&˚ #√≥T.¢ ªªe<+›ä &ç u≤uÀjTY ...μμ nHêïqT.
ªªm+<Tä ≈î£ ?μμ nHêïsT¡ .
CÀ´‹˝À |üì#˚kÕÔH˚ Ç+ø√|üø£ÿ dæìe÷\øÏ ªªdæìe÷ n+fÒ e÷≥\T ø±<äT. H˚qT
|.æ Äs.Y z.>± ≈L£ &Ü #ù˚ dyê&ÜjT· q. Ä{À˝À ÄjT· q H˚s¡TÃø√yê*‡+~ #ê˝≤ ñ+~. Hê eTT|òüŒj·T´e
≈L£ &Ü $»jT· #+· <sä >Y ±] øs£ T¡ D≤eTjT· T&TÉ dìæ e÷ @≥e⁄‘êqT &s¬’Ó ø]º£ ï,μμ nHêïqT.
Ä|d”ò Tü ø¬ fiy¢‚ √&ïç . Hê >T∑ ]+#ê $»jTY #+· <sä >Y ±]øπ + ªªH˚s¡TÃ≈£îqï~ #ê˝Ò¢. ˙MT<ä Hê≈£î #ê˝≤
#ùÓ |Œ&√ d‘ü ´· +>±sT¡ . ˇøs£ √E qqTï |*æ Ã, ªª˙≈î£ qeTàø+£ ,μμ nHêïsT¡ d‘ü ´· +>±sT¡ .
dìæ e÷ &s¬’Ó øsº£ Y #êÛ H‡é ÇdTü HÔ êïqT. Ç~>√ n&Ü«H‡é ,μμ ªªHê≈î£ ˝<Ò Tä ,μμ n+{≤qT Hq˚ T.
n+{≤ s¬ +&=+<\ä j÷· u’…Û s÷¡ bÕjT· \ #≈Ó î£ ÿHêøkÏ Õ,Ô e<\ä &+É ˝<Ò Tä d‘ü ´· +>±sT¡ .
ªªÇ~ {Àø¬ Hé neTÚ+f.¢Ò nd*ü › ‘s· ê«‹kÕqÔ T. ø<£ ä∏ Ä˝À z yês¡+bÕ≥T HêHê nedüú |ü&ɶ H˚qT,
∫+∫ #|Ó ü ,μμ n+fÒ y+Ó ≥H˚ HH˚ √ ø<£ ä∏ #ùÓ |ŒqT. ªªˇø£s¡ø£+>± #˚ùdÔ &Ó’¬sø£åHé #Ój·T´&ÜìøÏ
ˇ|ü ≈î£ +{≤qT,μμ nHêïqT.
n~ dìæ e÷s÷¡ |+ü <ë\Ã˝<Ò Tä >±˙ Ç|Œü {øÏ ° ª@ sø¡ +£ >±,μ nqï≥Tº #÷· ùdsT¡ d‘ü ´· +>±sT¡ .
‹jT· ´&ÜìøÏ |ìü ø=#Ã˚ Ä ø<£ ä∏ d‘ü ´· +>±]‘√ bÕ≥T ªªyÓTT‘·Ô+ j·T÷ì{Ÿ˙, z yÓsTT´ n&ÉT>∑T\
‘·sê«‘· |ò”\T¶˝Àø=∫Ãq Ádüe+r ìsêà‘·\≈£Lÿ&Ü |òæ*+˙, ø=+<äs¡T &ÉMTà Ä]ºdüTº*ï HêøÏùdÔ wüO{Ÿ
‘\Ó T‡. #ù˚ dø± ìsjí¡ ÷· ìø=kÕqÔ T,μμ nHêïqT.
Hq˚ &–ç q @sêŒ≥T¢ #ù˚ dsT¡ d‘ü ´· +>±sT¡ .
ˇøs£ √C[… ¢ ìÁ<bä ˛‘T· qï d‘ü ´· +>±]ï ˝|Ò ⁄ü‘T· +f,Ò wüO{Ÿ #˚dæ s¡wt #·÷düT≈£îqï Hê≈£î ø±düÔ
ªªÇ+<ëøπ |&ü TÉ ≈î£ HêïqT,μμ nHêïsT¡ . ø±ìŒ&¤ HÓ =‡∫Ã+~. ªªHq˚ T &s¬’Ó øHå£ é #k˚ ÕqÔ T. nsTT‘,˚
MTsT¡ ô|{qºÏ nk˛djæ T˚ {Ÿ &s¬’Ó øsº£ Y Çã“+~ ô|&HÔÉ êï&TÉ .
ªªÇ+‘ù· d|⁄ü Ä&s˚ ê ù|ø±≥?μμ nHêïqT. n‘ì· ï rôdjT· ´+&,ç μμ nHêïqT.
ªªù|ø±≥ ø±<jä ÷· ´. #*· NeT\T dìæ e÷ y+Ó &ç ªªdüπs,μμ nì dü‘·´+>±s¡Hêïø± H˚qT rdæq
‘sÓ ¡ qe\ sêdTü HÔ êïqT,μμ nHêïsT¡ . dìæ e÷... eT+#T· |\ü ø¢ °.
>∑‘·+˝À e÷ ã+>±s¡ø£ÿ, Áù|e÷_Ûùwø£+, e÷ >∑Ts¡Te⁄ l ¬ø. $X¯«Hê<∏é>±s¡T #ê˝≤
<˚e<ëdüT eT∞¢ |ü⁄{≤º&ÉT, sêeTø£èwüßí\T dæHêà\øÏ yTÓ #T· Ã≈î£ qï eT+#T· |\ü ø¢ °øÏ eT+∫ ù|sπ e∫Ã+~>±˙
ájT· q y+Ó &‘ç sÓ ¡ qe\\T sêdqæ >e∑ Tà‘qÔÌÓ nqT n|Œü {øπÏ ø±dÔü ÇyT˚ C˝Ÿ Àø=∫Ãq ∫s+¡ J$ ø¬ e¢Ì ÷ø‡˘ ˝À
uyÑÛ ê\T #ê˝≤ e⁄HêïsTT. &√sY øs¬£ Hº é |≥ü T≈º î£ ì y˝˚ ≤&Ü,Ô ª^‘êμ n+{≤ @&+¶É
Áø±+‹≈£îe÷sY>±] kÕ«‹ dæìe÷øÏ Ábı&Éø£åHé q#÷ ˝<Ò Tä »Hêìø.Ï <ë+‘√ \øΰ |*æò +dt *+>e∑ T÷]Ô
&Cç q’… s>Y ± #d˚ qæ d‘ü ´· +>±sT¡ sê»eT+Á&˝ç À >√<ëe] >±sT¡ nqT≈î£ qï+‘· u≤>± Ä&˝É <Ò ë eT+#T· |\ü ø¢ °.
ùd$+>¥ dæ+&çπø{Ÿ zqs¡÷ $»jYT#·+<äsY>±]øÏ ‘·sê«‘· H˚qT rdæq dæ‘ês¡, nH˚«wüD,
Áô|+ò &÷É nsTTq me÷àsY Á|kü Õ<sä êe⁄>±sT¡ dìæ e÷
#<˚ ë+› n+fÒ bÕ˝e’… q #√fi’Ë nqï dìæ e÷ì eTTô|ŒÌò
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 64
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
Áù|$T+#T· -ô|fi≤&¢ TÉ , Ä˝≤|qü dìæ e÷˝À¢ d‘ü ´· +>±] ‘–· +Z #e· Tì ]ø¬ «dºt #ù˚ d&TÉ Ábı&÷É ´dsü T¡ >±sT¡ .
ÇHê«˝«Ÿ yTÓ +≥T ˝<Ò Tä . <ë+‘√ u≤>± cÕsYŒ #˚ùd≥|üŒ{ÏøÏ Á&Üe÷
$»j·Tyê&É ì+∫ ~–q eTT>∑TZs¡T j·T+>¥ yTÓ T‘+Ô· m–]b˛&+É ‘√ ‘&˚ Ü #ù˚ dd+æ ~ dìæ e÷.
Ábı&É÷´düs¡T¢ Hê <ä>∑Zs¡ø=ùdÔ yêfi¯¢ì dü‘·´+>±]øÏ m+<Tä ø˝£ ≤ Á{yÏ Té #ù˚ de+{≤ HêMT<ä #ê˝≤
|]ü #j· T· + #ù˚ dqT.
øπ ø˝£ ùÒ dsT¡ d‘ü ´· +>±sT¡ .
sêfi|¢¯ *ü >¢ ±] <ë«sê Hê≈î£ |]ü #j· T· yTÓ qÆ ø=‘Ô· u≤>T∑ qï l øq£ øe£ ÷\øåÏ ]ø±]+¶ >¥ &H˚ ‡é Á≥÷|⁄ü
s¬ ≥’ sY ‘ì· ø¬ fi¢¯ usÑÛ D¡ ,Ï d‘ü ´· +>±s÷¡ Hq˚ ÷ Ä Ábı&÷É ´
düs¡÷¢ |ü&ɶ nedüú jÓTTø£ÿ |òü*‘·y˚T ˝Ò&ûdt f…Æ\sY ‘Ó\+>±D≤˝Àq÷ sêj·T\d”eT˝Àq÷ ]ø±]¶+>¥
dìæ e÷. &q˚ T‡\T ˝øÒ b£ ˛&+É e\¢ Ä&˝É <Ò Tä .
˝≤j·TsY düTVü‰dæì dæHêàøÏ y˚eT÷] dü‘·´+ y˚eT÷] dü‘·´Hêsêj·TD>±s¡T ø£<∏ä sêdæq
>±s÷¡ ‘ì· ø¬ fi¢¯ usÑÛ D¡ ° u+… >T∑ fiS¯ s¬ [¢ #d˚ Tü ø=∫Ãq Á{{° Ÿ eTV≤ü ]¸ dHæ êàøÏ #ê˝≤ n<Tä “‘¤ y· TÓ qÆ bÕ≥\T. &˝’Ó ≤>¥
yTÓ +{Ÿ Hê≈î£ q#÷ ˝<Ò Tä . Hê≈î£ q#÷ øb£ ˛jT˚ ≥|Œü {øÏ Ï n*>π qT. yTÓ T‘êìÔ øÏ u≤H˚
e∫Ãq dHæ êà Ç|Œü {øÏ Ï #ê˝≤eT+~ yTÓ #T· Ã≈î£ H˚ Ä
Hê≈£î ø±e˝§‡∫Ãq≥Tº sêsTT+∫q Ådæÿ|tº‘√ dHæ êà ...n~ ≈L£ &Ü Ä&˝É <Ò Tä .
qT+>∑+u≤ø£+ düTu≤“sêe⁄ myÓq÷´˝À e⁄qï
eT\j÷· fi+¯ V≤” s√sTTHé »jT· u≤Û s‹¡ Ç+{À¢ dìæ e÷ Ç+ø± H˚qT rdæq #ê˝≤ dæìe÷\øÏ Ådæÿ|tº
rùd,Ô #÷· dqæ d‘ü ´· +>±sT¡ u≤H˚ e⁄+<Hä êïsT¡ . ø√Ä]¶H˚≥sY>±q÷, Ábı&Éø£åHé &çC…’qsY>±q÷ #˚dæq
d‘ü ´· +>±]øÏ @Hê&÷É Hq˚ T |Pü ]>Ô ± q#÷ qT. ø±˙,
nsTT‘,˚ ˝+… >Ô¥ m≈î£ ÿe>± e⁄+~, |Hü ïÓ +&TÉ y\˚ |üPs¡«+ dæìe÷˝À¢ n\T¢sêeT*+>∑j·T´, dü‘·´
nsTT<=+<\ä øÏ m≈î£ ÿy‘’… ˚ &÷É ´{° |&ü TÉ +Ô ~. ø±ã{ºÏ HêsêjT· D˝≤¢ ø*£ ùd ñ+{≤+.
eT+#·T|ü\¢ø° n|ü&ÉT düTVü‰dæì‘√ e+o
65 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
y˚eT÷] dü‘·´Hêsêj·TD ãjT· {øÏ =∫ÃHê dìæ e÷øÏ Ådÿæ |ºt ø√Ä]H¶ ≥˚ sY ye˚ T÷]
d‘ü ´· HêsêjT· D.
*+>∑u≤ãT \yYk˛ºØ, y…’bòÕ|òt $. es¡Á|ükÕ<é
dæìe÷\T u≤>± ìsêX¯|üs¡Ã&É+‘√ ø=Hêïfi¯¢bÕ≥T Çøÿ£ &ïç +∫ Ådÿæ |ºt ø√Ä]H¶ ≥˚ s>Y ± #d˚ qæ d‘ü ´· +
dæHêà\øÏ <ä÷s¡+>± e⁄+<ë+ nHÓ®|æŒ j·÷Hê+ >±sT¡ ÄeT<´äÛ $&TÉ <˝ä ’… bÕò |¢ sü TTq bÕò ´wHü é &Cç q’… sY
e#Ã˚ ùdqT. dìæ e÷øÏ |ìü #jÓ T· ´˝<Ò Tä .
nø£ÿ&É ø=Hêïfi¯ó¢qï Hê≈£î q\T>∑Tπs bò˛qT¢ nsTT‘,˚ Øôd+{>Ÿ ± ÄjT· q m&≥ç s>Y ± ÄHê{Ï
#ù˚ dyêsT¡ . yêq∫qT≈î£ \T ø<£ ë∏ d+ü ø\£ q+ $&TÉ <\ä #ù˚ dsT¡ .
ye˚ T÷] ã\sêyTé , C.… &.ç #Á·øe£ ],Ô sêyTé >√bÕ˝Ÿ yqÓ ø{£ ø¬Ï |ü &√ yê[+¢ {ø¬Ï [q¢ |ü &TÉ #|Ó Œæ q ø<£ .˚∏
esà¡ u≤e>±sT¡ dTü ã“sêE, ye˚ T÷] d‘ü ´· HêsêjT· D. ˇø£ ∫qï Á>±eT+ <>ä sZ∑ ¡ mÁsã¡ dTü ‡ ~–q ÄjT· q,
¬s+&ÉT yÓTÆfi¯¢ <ä÷s¡+˝À e⁄qï Ä ≈£îÁ>±eT+˝À¬øfi≤¢
Äyfi˚ ¯ d‘ü ´· +>±] <>ä ]Z∑ ï+∫ b˛ò qT... ªªye˚ T÷] \+fÒ »{≤ÿ>±˙ ]ø±å >±˙ ne dsü +¡ . ˇø√kÕ] n$
sy¡ T˚ wt nH˚ e÷ Áô|+ò &é ∫ø±>√˝À ñ+{≤&TÉ . ø$£ T+>¥ e⁄+&Ée⁄. ˇø£s√Jj·THÓ[¢ q|ü&ÉT nø£ÿ&ÉTqï Ä
≥T nyTÓ ]ø± dìæ e÷ì ‘\Ó T>T∑ ˝À #jÓ ÷· ´\+≥. &=≈î£ ÿ ]ø±å yqÓ ø±\ ªÄHê{Ï yêq ∫qT≈î£ \Tμ nì
ãjT· ˝]›Ò sê,μμ n+fÒ e#Ã˚ qT ôV≤’ <sä êu≤<Tä . sêdTü +~. Ç+‘· e÷sT¡ eT÷\Tqï Ä Á>±eT+ ]ø±å
MT<ä n+‘· u≤Û e⁄ ø‘£ «· +‘√ ≈L£ &qç Ä yêø´£ + sêdqæ
Ä ÁbÕCø… º˘ esÿ¡ e⁄≥e«˝<Ò Tä . eTìôwesT¡ ? nqï n+X+¯ MT<ä ˇø√ s#¡ s· TT‘ø· ° #|Ó Œæ
eT+&Ée >√bÕ\ø£èwüí>±s¡÷ »j·Tø£èwüí Ç+ø√ ˇø√ ø<£ ä∏ sêsTT+#s˚ T¡ . s#¡ s· TT‘\· T ys˚ T¡ >±˙ nìï
Ç<s›ä ÷¡ Hê‘√ dìæ e÷ #<˚ ëe› TqT≈î£ HêïsT¡ >±˙ @B ø<£ \ä∏ ø° f{Æ… ˝Ï Ÿ n<.˚ #ê˝≤ eT+∫ Ä˝À#q· . ø=‘Ô·
esÿ¡ e⁄≥e« ˝<Ò Tä . Ä˝À#q· nì|+æ ∫q »q+ Ä<]ä dTü HÔ êïsT¡ . ...|⁄üdøÔü +£
<ë+‘√ >÷∑ &÷É ] $X«¯ Hê<Xä∏ ÊÅdÔæ m|ü &√ Hê≈î£ V≤æ ≥T.º
#|Ó Œæ q ∫qï bÕsTT+{§ø{£ Ï rdTü ≈î£ ì ø=Hêïfib¢¯ Õ≥T
‘\· T|⁄ü˝dÒ Tü ≈î£ ì &fç s… TT˝¶Ÿ ysÓ H¸¡ é sêùdÔ #ê˝≤eT+~øÏ ÄeT<ÛÓ´|ü&√ Äj·Tqï&çπ>qT. ªª|òü˝≤Hê
q∫Ã+~>±˙ ∫e]øÏ e\÷]¢ |*ü ¢ sy¡ T˚ wt <ë«sê n~ Ábı&øÉ Hå£ é ø+£ ô|˙øÏ Ådÿæ |ºt ø√Ä]H¶ ≥˚ s>Y ± #d˚ Tü HÔ êïsT¡
ô|ò’q˝…’»sTT´ WqT... yê[¢<ä›s¡÷ Çwüº|ü&ܶs¡T>± >∑<ë Ç|ü&Üfi¯ó¢ #˚ùd ø=‘·Ô dæìe÷øÏ #Ój·T´&É+
˝<Ò ë?μμ nì.
ªªyêfiø¢¯ Ï Hq˚ T ne⁄{&Ÿ f˚ &… é eTìwHæ b’Ó ˛j÷· Hy˚ ÷Ó
qìï|ü &TÉ |\æ e&+É ˝<Ò Tä ,μμ nHêïsT¡ .
Hê <äèwæº˝À y˚eT÷] dü‘·´+>±sê¢+{Ï #ê˝≤
‘≈· î£ ÿeeT+~ m|Œü {øÏ ° ne⁄{&Ÿ f˚ &… é ø±sT¡ . m+<Tä
ø+£ fÒ yêfió¯ ¢ ì‘´· + n|&t {˚ Ÿ #d˚ Tü ≈î£ H˚ eTqTwßü \T.
Hê $wjü ÷· ìø=ùdÔ ø=ìï ø=ìï dìæ e÷ ø<£ \ä∏
$wjü ÷· ˝À¢ n_ÁÛ bÕjT· u<Ò ëÛ \T sêy=#Ã˚ y÷Ó . ájT· q
$wjü T· +˝À ne⁄{&Ÿ f˚ &… é nqï Ä˝À#q· m|Œü {øÏ °
sê<Tä Hê≈î£ .
m+<Tä ø+£ fÒ á ÄHê{Ï yêq ∫qT≈î£ \T nH˚
me]ø° sêì á ø=‘Ô· Ä˝À#q· ÄjT· qø=∫Ã+~ eT].
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 66
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
q
#·+<äÁVü‰dt
ø=dü] bÕ≥\ ø=dsü êE|ù sT¡ $q>±H˚s¬ ‘’ T· J$‘<· sä Œ¡ D≤\e+{Ï>π j÷· \T,‘ê‹«ø^£ ‘ê\T,n»sêeTs¡
V‰ü d´ü ^‘ê\T,Ç+ø±e+<˝ä ≤~|˝ü ≥¢… ÷]bÕ≥\T,C≤q|<ü ^ä ‘ê\T,|Á uü À<äÛ^‘ê\Td˙æ
ø=düsêE dü+^‘· Á|æj·TT\≈£î C≤„|üø±ìøÏ ekÕÔsTT.
ø=düsêE sê|òüTej·T´>±]ì ‘=\T‘· dæ˙s¡+>±ìøÏ ‘·q ª¬s’‘·T_&ɶμ dæìe÷ <ë«sê
|ü]#·j·T+ #˚dæqyês¡T >∑÷&Ée*¢ sêeTÁãVü≤à+>±s¡T. eT*Á|üy˚X¯+, #ê˝≤ ø±˝≤ìøÏ
ªô|<ä›eTqTwüß\Tμ dæìe÷‘√ >±˙ »s¡>∑˝Ò<äT.μô|<ä› eTqTwüß\Tμ, Ä ‘·sê«‘· ªsêp ù|<äμ
bÕ≥\ $»j·T+, ªs√E\T e÷sêsTTμ dæìe÷≈£î <ë]rkÕsTT. ªs√E\T e÷sêsTTμ
nK+&É $»j·T+‘√ ø=düsêE dæ˙s¡+>∑+˝À dæús¡|ü&ܶs¡T.
eTs√ eT÷&ÉT <äXÊu≤›\bÕ≥T, n+fÒ J$+∫ e⁄qï+‘·ø±\+ Äj·Tq bÕ≥\T ÁyêdæHê
Á|ü<∏äe÷s¡ú+˝À Á|ü<Ûëq+>± 1970 ÁbÕ+‘ê\es¡≈£L e∫Ãq ø=düsêE bÕ≥\≈£î ñqï
$düÔè‹, y…’$<Ûä´+, HÓ’>∑ì>∑´+ Äj·TqqT ªC≤q|ü<ä ø£$kÕs¡«uÛÖeTμ _s¡T<ëìøÏ ns¡TΩD°í
#˚XÊsTT. Ä bÕ≥\˝À eT]ø=ìï+{Ïì á yê´dü+˝À #·÷<ë›+.
$sƒ¡˝≤#ês¡´ dæìe÷\T
ÄeT<Ûä´ u≤VüQã* yÓTT<ä{Ï uÛ≤>∑+ #·÷dæq ˇø£
ø£qï&É<˚X¯+˝Àì ñ&ç|æ ÁbÕ+‘êìøÏ #Ó+~q
$TÁ‘T· &TÉ ªÄ! @e⁄+~. $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ dìæ e÷,μ nì $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ ∫qï‘q· +˝À njT· q neTàeTà #ùÓ|Œ
ô|<$ä $]#ê&TÉ . n‘ì· e÷≥˝À u≤VQü ã* øH£ êï nHø˚ £ C≤q|<ü >ä ±<\ä∏ qT n‘´· +‘êdøü ‘ÔÏ √ $Hy˚ ês≥¡ .
$s˝¡ƒ ≤#ês´¡ dìæ e÷˝Ò qjT· + nqï <«äÛ ì. ∫qï‘q· +˝À #·<äTe⁄ ô|<ä›>± nã“ø£b˛sTTHê ∫qï‘·q+qT+N
$s˝¡ƒ ≤#ês´¡ e÷sÿY C≤q|<ü ë\T #÷· dqæ #ê˝≤eT+~øÏ |⁄ü døÔü ±\T u≤>± #~· yy˚ êsT¡
n<˚ u≤Û eqø*£ – ñ+≥T+~ n+fÒ ÄXï s´¡ + ˝<Ò Tä .
(ÁbÕNq uÛ≤s¡‘· C≤q|ü<ä>±<∏ä˝Òø±ø£, Ç‘·s¡
ˇøÿ£ u≤VQü ã˝Ò ø±<Tä , ˝≤sê|¶ tò ~ ]+>‡¥ , ùV≤Ø <X˚ Ê\$, #]· Á‘· |⁄ü døÔü ±\‘√ ≈L£ &qç #ê˝≤ ô|<›ä ˝Á’… ãØ
b˛≥sY dìæ e÷˝À¢ e÷jT· \÷, e÷+Á‹≈î£ \÷ Çe˙ï eTÁ<ëdüT˝À Äj·Tq <ä>∑Zs¡ ñ+&˚~. #·+<äe÷eT
#÷· dHæ ê ‘*Ó $MT]q ‘\Ó T>T∑ Áù|ø≈å£ î£ &øç Ï
Çe˙ï eTq+ rdæ #÷· dæ e~˝dÒ æ ø£qï&É, ‘Ó\T>∑T |ü⁄düÔø±\ nìï
qy,˚ yêfió¯ ¢ Ç|ü &TÉ øfi£ ó¯ ¢ ‘]Ó #êsq¡ ï u+’… &+ç >\¥ T ÄjT· q <>ä sZ∑ ¡ ñ+&$˚ . ‘q·
∫qï#÷· |⁄ü ø=+‘e· s≈¡ L£ ñ+≥T+~. dìæ e÷\øÏ ø±d÷ü ´º yTé \T, yT˚ ø|£ t #+· <ä
e÷eT u§eTà\ Ä<ëÛ s+¡ >± #s˚ TT+#˚
ø£eT˝≤ø£s¡ ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄qT yês≥¡ .)
bÂsêDÏø£ ÁãVü≤à nì >ös¡$+∫q
‘\Ó T>T∑ yêsT¡ , $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ qT nbÕ´ ‘=$Tà<˚fi¯¢ ej·TdüT˝À ø£<∏ä˝À¢
j·T+>± C≤q|ü<äÁãVü≤à nHêïs¡T. ˝≤>± eTõ©\T #d˚ Tü ≈î£ +≥÷ ñ&|ç øæ Ï
á ÁãV≤ü à nqï _sT¡ <Tä <sä Ù¡ ≈î£ &q’Ó q÷≥j÷· u’…Û yTÓ fiÆ ¢¯ <÷ä s+¡ ˝Àì n]dæ
ø±yT˚ X«¯ ss¡ êe⁄>±]øH£ êï <sä Ù¡ øì£ sêà‘· ø£¬s’ nqï }]øÏ ø±*q&Éø£q ø£≥Tº
nsTTq $sƒ¡˝≤#ês¡´≈£î eT]+‘· ã≥\º ‘√ #s˚ T¡ ≈î£ ì nøÿ£ &É ¨≥˝Ÿ
e]dÔ Tü +Ô <ìä nqTø√e&+É ˝À ‘|· ü ˝<Ò Tä . ˝À |üì#˚dü÷Ô, Hê≥ø±\T y˚dü÷Ô,
<ä>∑Zs¡˝Àì ‘ê*+U≤Hê˝À kÕeTT
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 68
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
>∑]&û\T H˚s¡TÃ≈£îì, ãVüQeT‘·T\T dü+bÕ~+#˚ sêe⁄-$s˝¡ƒ ≤#ês´¡ d÷ü |sü Y V≤æ {Ÿ dìæ e÷\T m˙ĺ sY
kÕsú TTøÏ #s˚ T¡ ≈î£ qï $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ , øw£ |ºü &ü ˚ d«ü u≤Û e+ e˝≤,¢ n_Ûe÷qT\T Ç|üŒ{Ïø° Äq+<ä+>± >∑Ts¡TÔ#˚düT
dü«‘·'dæ<ä∆yÓTÆq ‘Ó*$‘˚≥\e˝≤¢ n+#Ó\+#Ó\T>± ≈î£ +{≤sT¡ (ã+~b˛≥T dìæ e÷≈î£ ø=dsü êE s∫¡ +∫q
m~>±s¡T. kÕ«‘·+‘·´ b˛sê≥+˝À bÕ˝§Zì eT÷&ÉT z n+fÒ ‘Ó*j·Tì z <˚ej·÷´... bÕ≥ Ç+‘·≈£î
kÕsT¡ ¢ C\’… T≈î£ y[Ó e¢ ∫Ãq ‘s· ê«‘· X+¯ øs£ Y d+æ >¥ nH˚ eTTqT|⁄ü #÷· kÕ+).
$TÁ‘T· &ç <ë«sê dìæ e÷ yê´bÕs+¡ MT<ä <èä wºæ kÕ]+∫,
ø=+‘·ø±\+ ≥÷]+>¥ {≤ø°dt q&ç|æ, Áø£eT+>± n|üŒ{À¢ $eTs¡Ù≈£î\T, düMTø£å≈£î\T ‘·q
ìsêàD+˝ÀøÏ Á|yü •˚ +#êsT¡ . dìæ e÷\T yTÓ #÷ øb£ ˛sTTHê $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ ≈î£ |{ü +ºÏ |⁄ü
ñ+&~˚ ø±<Tä . d>ü ≥∑ T Áù|ø≈å£ î£ &TÉ ‘q· dìæ e÷\ qT+&ç
ˇøk£ Õ] nqT≈î£ qï <sä Ù¡ ≈î£ &TÉ n\u´ÑÛ +>± ñ+fÒ @+ ø√sT¡ ≈î£ Hy˚ ê&√ ny˚ njT· q dìæ e÷˝À¢ e⁄+&$˚ .
n|Œü {øπÏ K∫Ñy· TÓ qÆ |<ü ‘∆ä T· ˝À,¢ deü TjT· ìjT· +Á‘D· bısb¡ Õ≥Tq ÄjT· q s÷¡ ≥T e÷]‘˚ Áù|ø≈å£ î£ \T }sT¡
‘√ dìæ e÷yê´bÕs+¡ ˝À ñqï $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ C≤bÕ´ìï ≈î£ H˚ yêsT¡ ø±<Tä .
u]ÑÛ +#˝· øÒ £ <sä Ù¡ ø‘£ ê«ìï ≈L£ &Ü #|˚ {ü ≤*º ‡ e∫Ã+~.
C≤q|<ü ë\≈î£ Ä<sä D¡ Áøe£ T+>± ‘–· bZ ˛sTTq
nsTTHê ÄjT· q≈î£ øq£ ï&dÉ ìæ e÷ s+¡ >+∑ nqT &ÓuÛ…Ì“¤j·T´e <äX¯ø£+ ∫e]ø=#˚Ãdü]øÏ $sƒ¡˝≤#ês¡´
≈î£ qï+‘>· ± ø*£ dsæ ê˝<Ò Tä . Äs√E˝À¢ øq£ ï&É ÁbÕ+‘ê˝À¢ dìæ e÷\T ô|<>›ä ± Ä&ìÉ |]ü d‹úæ H\Ó ø=ì ñ+~. Ä
≈L£ &Ü ‘\Ó T>T∑ , ‘$· Tfi¯ ∫Á‘ê\ CÀsT¡ q&#ç ~˚ . yê{˝Ï À s√E˝À¢ sêe÷sêe⁄ n&$É sêeTT&TÉ (1977) dìæ e÷
≈£L&Ü Á|ü‘˚´øÏ+∫ C≤q|ü<ë\≈£î »q+˝À ñqï nK+&É $»jT· +‘√ ø=‘Ô· CÀsT¡ n+<Tä ≈î£ qï ‘s· ê«‘·
Ä<sä D¡ ÄjT· q >e∑ Tì+#êsT¡ . ÄjT· q≈î£ <e’Ó uøÑÛ ,ÔÏ ≈L£ &Ü ÄjT· q Ç‘s· ¡ <sä Ù¡ ≈î£ \‘√ #d˚ qæ C≤q|<ü ë\T
CÀ´‹wü+ MT<ä qeTàø£+ m≈£îÿe>± ñ+&˚$. ˇø£ d+æ V≤ü ã\T&TÉ (1978), sê»|⁄ü Á‘· sV¡ ≤ü d´ü + (1978)
CÀ´‹wüßÿ&ÉT |üs¡uÛ≤cÕ ∫Á‘ê\ MT<ä ˝≤uÛ≤\T ô|<ä›>± Ä&É˝Ò<äT. nsTTHê n<˚ dü+e‘·‡s¡+ ô|<ä›
ekÕjÔ T· ì #bÓ ÕŒ&≥É . ‘ês¡\T ˝Ò≈£î+&Ü »j·Te÷*ì Á|ü<ÛëqbÕÁ‘·>±
»>H∑ √àV≤æ ì rdæ |Tüò q$»jT· + kÕ~+Û ∫ eTs√kÕ]
n˝≤ $sƒ¡˝≤#ês¡´ ‘Ó\T>∑T ∫Á‘·s¡+>∑+˝À n<˚ ∫e]kÕ] ≈L£ &Ü - C≤q|<ü Áä ãV≤ü à nqï _sT¡ <Tä
Á|yü •˚ +∫ øH£ ê´<ëq+ (1955), e<+›ä fÒ ô|[¢ (1957) kÕsøú¡ +£ #d˚ Tü ≈î£ HêïsT¡ $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ .
dìæ e÷\T rdHæ ê n$ ô|<>›ä ± Ä&˝É <Ò Tä . ø*£ kı∫Ãq,
eTqdüT≈£î q∫Ãq C≤q|ü<ë\‘√H˚ ‘=*$»j·T+ 2
»jT· $»jT· (1959) dìæ e÷‘√ n+<Tä ≈î£ HêïsT¡ .
$s˝¡ƒ ≤#ês´¡ dìæ e÷
Ädü]øÏ ‘Ó\T>∑T˝À >=|üŒ C≤q|ü<ë\T e∫à \˝À ø=düsêE bÕ≥\T
e⁄Hêï ∫qïã&{®Ó \Ÿ ‘√, ‘≈· î£ ÿe deü TjT· +˝À esT¡ d>ü ± ÄjT· q ‘=*∫Á‘+· øH£ ê´
$»jT· e+‘y· TÓ qÆ C≤q|<ü ë\T rjT· &+É $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ <ëq+ qT+&ç s¬ +&TÉ <Xä Ê
‘√H˚ yTÓ T<˝ä +’… ~. e÷jT· \T, eT+Á‘ê\T, ≈î£ Á≥\T, u≤\› bÕ≥T e#êÃsTT. V‰ü d´ü
≈£î‘·+Á‘ê\T, yÓTÆeTs¡|æ+#˚ ôd≥T¢, eTs¡|ü⁄sêì ^‘ê˝Ò>±ø£ y…’$<Ûä´uÛÑ]‘·
d+ü ^‘+· , qè‘ê´\T, V‰ü d´ü dìü ïyX˚ Ê\T, ø‹£ jÔ T· T<ë\∆ T, yÓTÆqM ‘·e÷cÕ nsTTqM
nXÊ«s÷¡ &TÉÛ \ kÕV≤ü kÕ\T Çe˙ï Áù|ø≈å£ î£ \qT @yy˚ √ ≈L£ &Ü M{˝Ï À ñHêïsTT.
˝Àø±\≈î£ rdTü ø¬ fi$¢‚ . C≤q|<ü Hä êjT· ≈î£ &>ç ± n|Œü {À¢
ø±+‘êsêe⁄qT Á|‹ü w+˜æ ∫+~ $s˝¡ƒ ≤#êsπ ´. øH£ ê´<ëq+˝À ø=dsü êE Áyêdqæ eT÷&TÉ bÕ≥
\˝À ªz] z] ‘\Ó T>T∑ yê&É ˇj÷· ´Ø ‘\Ó T>T∑ yê&É
ã+~b˛≥T (1963)‘√ yTÓ T<˝ä q’… m˙º sêe÷ <˚X¯eT+fÒ ‘Ó\TdüTø√sê ‘Ó*$>∑*Z y˚T\Tø√sê...μ,
69 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
nj·T´j·T´j·÷´, ◊kÕ, ô|’kÕ #·˝≤Ôπs ˆˆnj·T´ˆˆ ÄyTÓ nøÿ£ &ç qT+∫ ‘|· Œæ +#T· ≈î£ ì $∫Á‘y· TÓ qÆ
nã“ã“u≤“, n©¢ _©¢ uÀ˝≤Ôπs ˆˆnj·T´ˆˆ u≤Û weü ÷{≤&¢ ˚ ˇø£ <=eTà]øH£ ïÓ yw˚ +ü ˝À n‘ì· e<øπ›ä
ÄVü≤ #·˝≤Ôπs ` ÄVü≤ uÀ˝≤Ôπs ˆˆnj·T´ˆˆ yÓ[¢ qè‘·´+ #˚ùd düìïy˚XÊìøÏ ø=düsêE ªnj·T´
jT· ´jT· ´ ◊kÕ ô|k’ Õ #˝· ≤sπÔ ,μ nH˚ ‘e· ÷cÕ e÷≥\
CÀs¡T CÀs¡T ôV’≤ ` rs¡T rs¡T ôV’≤ bÕ≥ ÁyêkÕsT¡ .
s¡aDø£ s¡aDø£ s¡a+bÕ
ÄVü‰! }VüQ, ÄcÕe÷w” ‘Ó\T>∑T e÷≥\T, Væ≤+B e÷≥\T, e÷≥\
qø£qø£ qøÏ© y˚wü+ ˝≤+{Ï X¯u≤›\T ø£\>∑*|æ e+&çq $+‘· e+≥ø£+
õ˝Ÿõ˝≤¢ bÕ{≤ ` õπ>\T Ä{≤ ˝≤+{Ï á bÕ≥˝À d+ü <sä ê“ì¤ øÏ ‘>· Z∑ qøq£ øq£ ø©Ï
∫øÏ ∫øÏ ∫øÏ© yÓ÷dü+ yw˚ +ü , ∫ø∫Ï ø∫Ï ø©Ï y÷Ó d+ü e+{Ï Á|jü ÷Ó >±\T, ndTü Ô
C≤ôV≤πs! ˝≤ôV≤πs! u≤|ü⁄πs eTdTü Ô <√d,Ô” ñ˝≤dº <” ë, n©¢ _©¢ uÀ˝≤Ô nq&+É ˝À
~Û–] ~Û–] ~Û–sê`sê`sê sêE ‘q· e\˝À |&ü Ü&¶ ìÉ d÷ü #q· \T, ø=s&¡ Ü nqï
#·˝Ÿ #·˝Ÿ |òüTÀ&Ü #·˝≤øÏ |òüTÀ&Ü
#ÛÓ&˚\T #·+ø° ø=s¡&Ü ∫s¡Tqe⁄« \÷]+#·T ∫ìï nu≤“sT÷
øÏ\øÏ\ H˚kÕÔ øÏ˝≤&ç H˚kÕÔ ø£qïyê]øÏ ù|s¡T <˚y√sT÷
yêVü‰« e⁄˝≤º d”<ë |üø£ÿqTqï yê]øÏ ù|s¡T <˚y√sT÷
ndüTÔπs eTdüTÔπs <√d”Ôπs ô|+#·Tø=qïyê]øÏ ù|s¡T <˚y√sT÷
~Û–] ~Û–] ~Û–sê`sê`sê #·<äTe⁄ kÕeTT˝À¢q #êø£#·ø£´eTT $T+∫
ôd’ ôd’ ôd’s¡u≤“ uÒ uÒ uÒ s¡Tu≤“ <˚XÊ\ U≤´‹‘√ yÓ\>±©
ôd’s¡Tu≤“ uÒ s¡Tu≤“ z s¡Tu≤“ |ü+‘·T\j·T´≈£î ô|<ä› |ü+>∑HêeTeTT y˚dæ
u≤C≤s¡T¢ |ü≥Tº≈£îì ‹s¡>±©
ªeìïj·T˝À˝Ò<äT $\Te ø£ìïj·T >∑TDy˚T ø£qT e÷eT b˛*ø£ ˙≈£î ø£\>±© ˆˆ∫s¡Tˆˆ
#\· Te...μμ e+{Ï Á|uü À<^äÛ ‘ê\T ñHêïsTT. uÛÑs¡‘·|ü⁄Á‘·Tì Ø‹ ã] MT<ä |ü⁄*HÓ’q ˆˆ∫s¡Tˆˆ
m~]+∫ n<ä*+∫ ì\yê© ˆˆ∫s¡Tˆˆ
Ä dìæ e÷ qT+&ç z |~ü d+ü e‘‡· sê\T eT+<Tä Hê>±˝≤|ü⁄]ø±&É qø£ÿ m<äTs¡T>∑ eùdÔ
ø=∫à &$û jT· dt Ábı&øÉ Hå£ ‡é yêsT¡ ì]à+∫q eT+>e∑ Tà ‹s¡TeT˝≤|ü⁄] <Í&ÉT ‹j·÷´*
X|¯ <ü +ä∏ (1965) #÷· <ë+› . Ç+<Tä ˝À nìï bÕ≥\÷ ‹qï<ä+‘ê u≤>± ns¡>±©
u≤>T∑ +{≤sTT (d+ü ^‘+· {M° sêE). ‘·*¢ X¯|ü<∏äeTTàq÷ #Ó*¢+#·T düT‘·T&ÉyÓ’
b˛≥T ã+≥ì »qT\T bı>∑&Ü©
eT+>e∑ Tà (»eTTq), $wjü T· ˝À\T&q’Ó sêEqT nã“HÓ’Hê yê&ç nã“HÓ’Hê düπs
(sêe÷sêe⁄) ~Ûø£ÿ]+∫ n‘·ì ÄÁ>∑Vü‰ìøÏ >∑Tsö <Óã“ MT<ä <Óã“ rj·÷*
‘T· +~. nyTÓ qT |+ü ‘êìøÏ ã\e+‘+· >± $yêV≤ü e÷&ç e÷≥˝Ò ø√≥\÷ <ë{≤*
ø±sê>±s+¡ ˝À ã+~kÛ Õ&Ô TÉ sêE.
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 70
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
e÷≥˝À ≈L£ &Ü ÄyTÓ #d˚ qæ X|¯ <ü +ä∏ >T∑ sT¡ Ô #d˚ Tü ø√e&+É M{˝Ï À yTÓ T<{ä ~Ï ny÷Ó à]ì n≥Vº ‰ü d+ü >± rdTü
#÷· &eÉ #T· Ã. |.æ dTü o\ u≤>±H˚ bÕ&Hç ê õøÿ° , »eTTHê ø=∫Ãq >D∑ ≤#ê] yw˚ +ü . á dìü ïyX˚ +¯ ø√d+ü Áyêdqæ
sêD,Ï C≤qøÏ e+{Ï d«ü ‘+· Á‘· e´ø‘ÔÏ «· + ñqï d«ü sê˝À¢ ªeT˝\¢Ò e÷à eT˝˝¢Ò ÀjTY eT˝˝¢Ò ÀjTY eT˝˝¢Ò ≤...μ nqï
á bÕ≥ Ç+ø± sêD+Ï #<˚ y˚ ÷Ó qì|dæ Tü +Ô ~. bÕ≥ #÷· &+É &.ç
ô|’ bÕ≥ <ë«sê usÑÛ ≈Ô¡ î£ <>ä s¬Z∑ ’ ‘‘· Œ· *¤ ‘+· >± ˇø£ á bÕ≥≈î£ ø=dsü êE yê&qç ddæ ˝ü q’… j÷· dü
_&≈¶É î£ ‘*· ¢ nsTTq eT+>e∑ Tà, ø=&TÉ ≈î£ Á|jü ÷Ó »≈î£ &’Ó u≤d˝ü Àì kı>d∑ Tü Ç≥<º e˚ ‘\· T, ø{£ ≤\º T sê≈î£ +&Ü,
‘q· X|¯ <ü ë∏ ìï HsÓ y¡ s˚ êÃ\ì ø√sT¡ ≈î£ +≥÷ bÕ&TÉ ≈î£ H˚ ø£\T¢yêsêuÀsTT+‘êH˚ ø£\T¢yêsêuÀsTT+‘ê, yÓTT-
ª∫sT¡ qe⁄«\÷]+#T· ∫ìï nu≤“sT÷...μ #ê˝≤ #ø· ÿ£ ì Á|‘ü ´˚ ø+£ >± >e∑ Tì+#<· >ä ~Z∑ . Ä <e˚ ‘· (bÕ≥ d+ü <sä “¡ +¤
bÕ≥. ˝À ã+B>± ñqï sê≈î£ e÷] ≈L£ &Ü) ø\£ àw+ü ˝ìÒ
yêfi¯¢ì #Ó|üŒ&ÜìøÏ düT~›y˚dæq ãT~∆ nqïe÷≥
Ç+<äT˝À eT+>∑eTà nHêïe~q\T (e÷<Ûäe #÷· &+É &.ç ø±efi˝¢¯ À ø√fió¯ ,¢ >+∑ &BÉ |+ü (H‹Ó MÔ T<ä ô|≥Tº
ô|~›, dü«s¡í\‘· >±Á‘ê\‘√ πs\+– –]») ≈£L&Ü
bÕ˝§+Z {≤sT¡ . mesT¡ @$T bÕ&eç ⁄+{≤s√ kÕV≤æ ‘´· + ø£˝À C≤>√! z e÷¬seTà, e÷+ø±fi¯eTà, k˛e÷\eTà
#÷· ùdÔ #ê\T nseú¡ Te⁄‘T· +~. øq£ ïyê]ø,Ï |øü ÿ£ qTqï düTã“eTà, k˛eeTà, m\¢eTà, |ü⁄\¢eTà
yê]ø,Ï ô|+#T· ≈î£ qïyê]øÏ n+≥÷ eTT>T∑ sZ ÷¡ n‘&· ìç }s¡Tì dü\¢+>∑ dü÷dæq Hê sTT≥º <˚e‘·˝≤sê! ˆˆHꈈ
eTT<Tä › #j˚ T· &+É #÷· &+É &.ç ÄbÕ´jT· ‘,· $H√<+ä , ô|»\øÏ @ ø£{≤º\T sê≈£î+&É dü÷&É+&ç neTà˝≤s√
V‰ü d´ü + n˙ï ñ+&˝˚ ≤ á bÕ≥ ÁyêkÕsT¡ ø=dsü êE.
eT˝Ò¢\e÷à eT˝Ò¢˝ÀjYT eT˝Ò¢˝≤ eT˝Ò¢˝≤
Ç$>±ø£ eT+>e∑ Tà X|¯ <ü +ä∏ dìæ e÷ ø√d+ü , ªÄ e÷ ne÷à dü‹Ô+ dü÷&É+&√jYT`eT˝Ò¢˝ÀjYT eT˝Ò¢˝≤
}sT¡ ˙~>±<Tä á }sT¡ Hê~ø±<Tä ,μ nH˚ VQü cÕs¬ q’ e÷ ‘·*¢ dü‹Ô+ dü÷&É+&√jYT`eT˝Ò¢˝ÀjYT eT˝Ò¢˝≤
V‰ü d´ü ^‘+· ≈L£ &Ü ÁyêkÕsT¡ ø=dsü êE.
|æ\¢»\¢\ dü\¢>∑dü÷‘˚Ô`ø±$&çø√fi¯ó¢ >∑+&ÉB|üeT÷
3 ø£\T¢ yês¡b˛sTT‘êÔsê
e÷ ‘·*¢ dü‹Ô+ dü÷&É+&√jYT ˆˆeT˝Ò¢ˆˆ
1966˝À Áo $s˝¡ƒ Ÿ Ábı&øÉ Hå£ ‡é |‘ü êø+£ ô|’ $s˝¡ƒ ≤
#ês¡´ ì]à+∫, <äs¡Ùø£‘·«+ eVæ≤+∫q n–Zãsê{≤ düuÛÑyês¡÷ dü÷&É+>±! @*qyês¡T yÓT#·Ã+>±!
dìæ e÷˝À s¬ +&TÉ ø=dsü êE ^‘ê\THêïsTT. s¬ +&÷É Hê >±E\T >∑\>∑˝≤¢&ç+#·T
ø<£ ë∏ HêjT· ≈î£ &TÉ (sêe÷sêe⁄) $\qq¢ T uÀ˝≤Ô ø={+ºÏ #· düT~›y˚dæq ãT~∆>∑\ e÷ ‘·˝À¢jYT eT˝Ò¢˝≤
>∑<Ó›ô|’ >∑÷s¡TÃqï z ô|<ä›yÓ÷àjYT! ˆˆeT˝Ò¢ˆˆ
&ÜìøÏ e÷s¡Ty˚cÕ\T ˙ >∑~ >∑TeTà+ <ä>∑Zs¡Tqï
yd˚ Tü ø=∫à bÕ&˚ bÕ≥˝.Ò ‘sÓ ¡ ‘|· Œæ +∫ ˙ eTTK+ #÷· |+æ #e· ÷à eT˝˝¢Ò ≤ eT˝˝¢Ò ≤
nd\ü T˝À ø=dsü T¡ ˝≤+{Ï
Ç≥Te+{Ï yc˚ Õ\T m˙º
ÄsY u≤>± Çwüº|ü&˚
yês˙¡ , n&–ç ô|{+ºÏ #T·
≈£îH˚yês¡˙ #ÓbÕÔs¡T.
$s˝¡ƒ ≤#ês´¡ dìæ e÷\
bòÕs¡Tà˝≤˝À Ç$
≈L£ &Ü »qs+¡ »øy£ TÓ qÆ
~qTdTü \T.
71 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
≈î£ ì Á|<ü øä DåÏ \T #d˚ ÷ü Ô ‹]>π B|+ü ), ø\£ T¢ yTÓ T<˝ä q’… ø=eTà˝À¢ bÕ\|æ{≤º ≈£L‘· ≈£Ldæ+<√jYT
ny÷Ó à] Hy’Ó <˚ ë´\T ˇø|£ ü &TÉ ñ+&e˚ ì Ç≥Te+{Ï ø£eTà+>± >∑Tqïe÷$ ø±|ü⁄ ø±dæ+<√jYT
bÕ≥\ e\¢ eTq≈î£ ‘\Ó TdTü +Ô ~. Ç+‘· Á|‘ü ´˚ øy£ TÓ qÆ sêC≤ ` sêC≤ ` Hê sêC≤!
kÕVæ≤‘ê´ìï |òüT+≥kÕ\ bÕ&çq $<Ûëq+ ‘·s¡yê‹
‘s· ê\ >±jT· ≈î£ \≈î£ •s√<ëÛ s´¡ +. ∫*|æ>±* $dæ¬sqT˝Ò e\|ü⁄yêq ≈£î]ôdqT˝Ò sêC≤
–*–+‘·\T ø£*¬>qT˝Ò |òü÷e÷ |òü÷e÷˝Ò
Ç~>±ø£ Hê≥´+#˚ùd >∑TÁs¡+ bÕ≥ ª#·+ #·+ á >±*˝À á y˚fi¯˝À @y˚y√ ‘·\|ü⁄\T
>T∑ Ás+¡ #˝· ≤øÏ >T∑ Ás+¡ μ ≈L£ &Ü ø=dsü êE ÁyêkÕsT¡ . á ∫>∑T]+#ÓqT˝Ò ˆˆø=eTàˆˆ
bÕ≥ ≈£L&Ü ($»j·÷ ø£èwüíeT÷]Ô dü«s¡ø£\Œq˝À)
#˝· ≤ø>° ± ñ+≥T+~. ô|’s¡T bÕ≥ bÕ&ç+B ˆˆø£=eTàˆˆ
yÓTTsTT\T Hê≥´e÷&ç+B sêC≤
4 |üP\‘ê$ eT‘·TÔ»*¢ ˝≤*+∫+B
|ü<˚ |ü<˚ n<˚$T{À
eT+>∑eTà X¯|ü<∏ä+ Hê ˇfi¯ó¢ |üs¡eX¯eTsTTb˛sTTqB
$»jT· + ‘s· y¡ ê‘,· 1966˝À
ìsêà‘· &û$j·Tdt sêE |üø£ÿ HÓes√ |æ*∫q≥Tº ˆˆø=eTàˆˆ
&$û jT· dt Ábı&øÉ Hå£ ‡é |‘ü êø+£ ô|’≥ø=+>∑T ˝≤–q≥Tº
ô|’ $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ <sä Ù¡ ø‘£ «· + @y˚TyÓ÷ nì|æ+#·TqT sêC≤
˝À ì]à+∫q eTs√ WHÍqT˝Ò dæ>öZqT˝Ò
$»j·Te+‘·yÓTÆq C≤q ej·TdüTq #Ó\πs–q ÁuÛÑeT*$˝Ò
|<ü +ä |&æ TÉ >T∑ sêeTT&TÉ .
n<äT“¤‘·^‘·+ ª@&ÉqTHê&√ mø£ÿ&ÉTHêï&√μqT ‘·\
Ç+<äT˝À m˝Ÿ |dæ Tü +Ô ~ á ^‘+· . ÄjT· q≈î£ nsT¡ <Tä >± \_+Û #˚
$»jT· \øàåÏ ~ ø±\Á|uü ≤Û e+ Ç+‘· n+<äyÓTÆq bÕ≥˝À ≈£L&Ü ø=düsêE ø£\+
e\¢ n&$É ˝À ô|]– ô|<<›ä sä TTq sêCÀ<√´– ≈L£ ‘T· sT¡ d«ü u≤Û y√øìÔÏ <ë≥<Tä .
ª#êÛ jT· μ bÕÁ‘.· á&TÉ e∫à ‘√&TÉ ø√d+ü ø\£ \Tø+£ ≥÷
ÄyTÓ bÕ&TÉ ≈£îH˚ bÕ≥ ªø=eTà˝À¢ bÕ˝≤|æ{≤º ≈£L‘· b˛*ø£≈£î á bÕ≥‘·sê«‘· Ç<˚ yÓ÷düÔs¡T˝À
≈L£ d+æ <√jTY μ. #Ûêj·T bÕ&ÉT≈£îH˚ eTs√ bÕ≥, dæHê¬s Áyêdæq~,
eqde” T˝À¢ ø±qe#Ã˚ bÕ\|≥æ ≈º L£ ‘,· >T∑ qïe÷$ ª$T\$T\ $T\$T\ yTÓ ]ùd eTqùd m>d∑ æ <÷ä ø+Ï ~˝μÒ
ø±|⁄ü , ∫*|>æ ±*, e\|⁄ü kÕVæ≤‘·´+˝Àì ñÅ‘˚Œø£å >∑eTì+#·e#·TÃ. {°MsêE
yêq, yÓTTsTT\T ≈£L]Ãq #·ø£ÿì dü+^‘·+, düTo\ ø√øÏ\>±q+
Hê{≤´\T, |üP\‘ê$ ø=eTà˝À¢ bÕ˝≤|{æ ≤º bÕ≥≈î£ n<qä |⁄ü Äøs£ D¸¡ \T.
yÓTT<ä˝…’q yê{Ïì ÄyÓT
˝Àì Á|üDj·÷+≈£îsê ø£<∏ëHêj·T≈£îì ùdïVæ≤‘·T&ÉT dæe+– (|ü<äà
ìøÏ <√Vü≤<äø±s¡T\T>±, Hêu+ÑÛ ) nbÕjT· + qT+∫ ‘|· Œæ +#T· ≈î£ ì bÕ]b˛‘÷·
Á|ürø£\T>± #·÷|ædü÷Ô n&$É ˝À ˇø£ >÷∑ &+Ó ˝À #=sã¡ &ç Ä >÷∑ &+Ó <=s¡
eTH√Vü≤s¡+>± ø=düsêE ≈L£ ‘T· sT¡ d+æ – (yêDÁÏ o) CÀ&TÉ ø√d+ü |Pü » #d˚ Tü +Ô f,Ò
á bÕ≥ ÁyêkÕsT¡ . sê» nø˝£ dÒ æ Ä |Pü »˝Àq÷ Á|kü Õ<+ä ˝Àq÷ bÕ\T|+ü #T·
eT≈£î≥+˝Àì ø=düsêE
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 72
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
≈î£ +{≤&TÉ . <ë+‘√ nyTÓ ≈î£ n‘H· ˚ CÀ&TÉ nì ìXï ysπ˚ «sT¡ H|˚ <ü ë∏ ´\ qT+&ç e∫Ãq |&ü TÉ #T· \T #êÛ jT· ,
sTT+∫ yê] Ä#ês+¡ Á|øü ±s+¡ ã\e+‘+· >± n‘ì· øÏ dæ+– bÕÁ‘·\≈£î ø=düsêE Áyêdæq e÷≥\T, n_Û
ÄyTÓ ‘√ ô|[¢ #k˚ ÕsÔ T¡ . yTÓ \>¢ ± ‘|· Œæ +#T· ≈î£ ì b˛‘T· qï e´≈î£ \Ô ˝À y$’… <´äÛ +, W∫‘´· + #÷· &+É &.ç
deæ +–ì øì£ ô|{ºÏ d+æ – |≥ü T≈º î£ qï dìü ïyX˚ ÊìøÏ ø=dü
sêE Áyêdqæ V‰ü d´ü ^‘+· ªì+&TÉ ne÷dü ì•sπ ‹]Ô ø&£ μÉ . 5
Ç<s›ä ÷¡ n&$É ˝À ô|]–qyêsπ nsTTHê, ‘√&TÉ
ø√d+ü CÀ&TÉ ø√d+ü m<Tä sT¡ #÷· |⁄ü ˝À ñqïyêsπ nsTTHê, C≤q|<ü ë\˝À #ê˝≤kÕsT¡ ¢ dbæ ÕsT÷\ eT<´äÛ ,
yêfi¯¢ &˚sê\ e<ä›, sêÁ‹|üP≥ ø±>∑&Ü\ yÓ\T>∑T˝À
ì+&ÉT ne÷kÕ ì•πs‹Ô] ø£&É ∫Á‹+#·ã&çq bÕ≥\T+{≤sTT. »j·Tdæ+Vü≤˝À
mø£ÿ&ç ¬øfi¯Ôe⁄ e÷yÓ÷ qTy˚«yÓTÆb˛‘êe⁄ e÷yÓ÷ deü TTÁ<ë\ pìjT· sY Áyêdqæ ªø=+&MÉ T<ä ø=øÿÏ sêsTTμ
á ø=e˝À #|Ó ü ø√<–ä q~. n˝≤>π sê»eT≈î£ ≥+˝Àì
m≥TuÀ‘˚H˚+ @eTsTT‘˚H˚+ @{Ï ˇ&TÉ H¶ ê e÷ }s÷¡ , sêD° s‘¡ ï· Á|uü ÑÛ ˝Àì ˙fqÆ…
yÓ+≥ã&É≈£î z uÛ≤yÓ÷ qH˚ï&ç|æ+#·ø√ uÛ≤yÓ÷ |ü&ÉT#·Tqï<√sTT e+{Ï eT+∫ ø=düsêE bÕ≥\T
Ç+‘≈· î£ eTT+<Tä #÷· kÕ+. ô|q’ #|Ó ü ≈î£ qï ªeT˝\¢Ò e÷à
ø£fi¯¢˝À ø±s¡+>={Ϻ b˛‹yê ˆˆì+&ÉTˆˆ eT˝˝¢Ò ÀjTY eT˝˝¢Ò ÀjTY eT˝˝¢Ò ≤μ ≈L£ &Ü ôdì’ ≈î£ \ eT<´˚Û
ø£+‹]CÒdæ <ë{Ïb˛‹yê »sT¡ >T∑ ‘T· +~.
ø±*øÏ yÓT&É≈£L ø£fÒºkÕÔH√jYT
HÓ‹Ôq ¬s+&É÷ yÓTTfÒºkÕÔH√jYT ø=düsêE, &û$j·Tdt sêE, {°MsêE, $sƒ¡˝≤
#ês´¡ u≤Û >k∑ Õ«eT´+˝À e∫Ãq eTs√ Á|dü <æ ∆ä dbæ ÕsTT
#·÷|ü⁄\T #·÷ùdÔ }|ü⁄>∑ e⁄HêïsTT ˆˆì+&ÉTˆˆ bÕ≥ ªej·÷´] uÛÑj·÷´] n+<ë\u§e÷à e∫Ã+
e÷≥\T #·÷ùdÔ CÀs¡T>∑ e⁄HêïsTT <√jTY μ. dìæ e÷ >+∑ &øç √≥ sV¡ ≤ü d´ü + (1969) nì ysπ˚
b˛#·Tø√\T>± ‘·\#˚y˚yÓ÷ #|Ó Œü øÿ£ s˝¡ <Ò Tä .
MTdüeTTqï eT>∑BÛs¡T&É H˚H˚
Væ≤+B dæìe÷ eT<ÛäTeT‹ (1958)˝À dü©˝Ÿ
C…{≤º |ü{≤º C≤HÓ&ÉT ˝ÒeP ñ*¢bÕj·Te˝… m–]|ü&˚eP #Í<TäÛ ] #d˚ qæ d÷ü |sü Y V≤æ {Ÿ bÕ≥ ª<j’Ó ÷· ´s¬ <j’Ó ÷· ´s¬
ñ*¢bÕj·T˝À e⁄qï~ ø±s¡+ #·&Ûé >∑jÓTT bÕ|” _#Û·Tyêμ es¡düqT j·T<∏ë‘·<∏ä+>±
s¡T>∑e⁄ @yÓ÷ Hê e´eVü‰s¡+ ˆˆm≥Tˆˆ Ç+<Tä ˝À yê&TÉ ≈î£ HêïsH¡ ~˚ Ä ‘s· +¡ d+ü ^‘ê_eÛ ÷qT
\≈î£ ‘*Ó dqæ $wjü T· yT˚ . n+<Tä ˝À y»’… jT· +‹e÷\
>∑&É|ü <ë{Ï qTe⁄ ø±* u…&ç‹yê ˆˆì+&ÉTˆˆ #˚ùdÔ ÄyÓT yês¡düTsê*˝≤+{Ï »j·T\*‘· MT<ä
ˇfi¯ó¢ kÕ|ü⁄>± }ù|kÕÔHé ‘\Ó T>T∑ bÕ≥ ∫Árø]£ +#ã· &+ç ~.
Á>∑Vü≤bÕ≥Tq H˚ ìø£ÿ&çø=ùdÔ
ø£<ä\˙j·T<ä÷ sT÷ ôd’‘êHé
73 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
á bÕ≥≈£î ‘·>∑Z≥Tº ø=düsêE ø£\+ ø£<äqT
‘=øÿÏ q |<ü ‹∆ä , ÄjT· qøπ kÕ<´äÛ yTÓ qÆ e÷≥\ ∫*ø+Ï ‘·
ˇø{£ .Ï ujÑÛ ÷· ´qT ej÷· ´]˙ ø*£ |æ ujÑÛ ÷· ´] nqï
e÷≥ Fraternal nqï ns+ú¡ ˝À ø=dsü êE dèü w+ºæ ∫
ñ+{≤sT¡ . s¬ +&eÉ ~ eT+∫ mqØ‘® √ dTü o\ bÕ&qç
$<+äÛ . eT÷&TÉ »jT· \*‘· ø<£ *ä ø˝£ Àì¢ n+<+ä , y>˚ +∑ .
˝≤Væ≤] ˝≤Væ≤] ˝≤Væ≤] eT»eT» \\˝≤¢ ˝≤Væ≤πs ˆˆeTˆˆ
z Vü‰sTTπs Vü‰jYT ` z BÛsê z Msê sêy˚sê
ùV≤ ej·÷´] uÛÑj·÷´] n+<ë\u§e÷à e∫Ã+<√jYT
ùV≤ nj·÷´πs ej·÷´] eTT<äT›\>∑Te÷à e∫Ã+<√jYT @eTj·÷ sêeTj·÷ Ç˝≤ sêej·÷
#·ø£ÿì#·Tø±ÿ e∫Ã+<ë e∫Ã+<ë ` ˇø£ÿkÕ] ìqTï pôdÔ e<ä\˝ÒeTj·÷
#·ø£ÿì#·Tø£ÿ e∫Ã+<ë e∫Ã+<ë ù|s¡Tã&ɶ MTdü+ |ü⁄*_&ɶ˝≤+{Ï y˚wü+
z Vü‰sTTπs... Vü‰sTT |æ*∫q<√sT÷ ãT˝ŸãT˝Ÿ bÕ´Ø ˙≈£î ˙yÓ kÕ{Ï˝Ò ì\Œ˝ÒqT yÓ÷Vü≤+
|æ*#∫q<√sT÷ ãT˝ŸãT˝Ÿ bÕ´Ø eTq˝Àì e÷≥˝Ò eTqπø$T #ê≥T˝Ò
e\∫q<√sT÷ ìH˚ï ø√] ej·÷´]uÛ≤eT˝ÀjYT es¡ôd’‘Ó #·÷&Éy√jYT
e\∫q<√sT÷ ìH˚ï ø√] ` ôd’sê Hê sê» Vü‰jYT nVü≤ ` ˇ†
ôd’sê Hê sê», e⁄+~˝Ÿ ã˝Ÿ eTC≤ ˙≈£î e÷≈£î CÀ&ÉT |üsê≈£î ˝Òø£ #·÷&ÉT
sê» ìeTà\|ü+&ÉT s¡eTàqïB e÷≥ eT+‹ ø£ìô|{Ϻ eTdü\≈£î+f… ø°&ÉT
ùV≤... C≤Væ≤] C≤Væ≤] C≤Væ≤] »e÷ »e÷ »e÷ >∑T≥Tº ‘Ó\TdüTø√ej·÷ >∑{Ϻ |òüT≥eTT ˝Òej·÷
»>∑ »>∑ »>∑ C≤Væ≤πs ` Ä! düT\Te⁄ #·÷düTø√ejÓ÷ <ë]<=s¡≈£î e÷ejÓ÷`
Nø£{Ï>∑TVü≤˝À dæ+Vü≤eTT e⁄+B ˆˆNø£{ψˆ nVü≤ ` ˇ†
∫ø£ÿqì e\˝À ∫øÏÿq<√sT÷ ˆˆ∫ø£ÿˆˆ dü‘·TÔyÓ’q |æ˝≤¢ #·Ts¡ø£‹Ô˝≤+{Ï |æ˝≤¢
zsT÷ yÓTTq>±&Ü zsT÷ »‘·>±&Ü y˚Tc&É˝Àq e⁄+&É<ä>∑Z yÓTs¡T|ü⁄˝≤+{Ï |æ˝≤¢
düeTj·T+ #·÷N >∑s¡®q#˚dæ <ä÷øÏb˛‘·TqïB ùV≤... e\#˚qT ˝Òej·÷ ≈£î*πøqT sêej·÷
n<ä›+˝À ˙&ÉjÓ÷ n+~‘˚ #·÷&ÉjÓ÷
_eT˝ŸsêjYT rdæq ø£fi≤K+&É+˝À \‘ê
eT+π>wüÿsY, eTHêï&˚ bÕ&çq ø±¢dæø˘ bÕ≥qT ø±|”
ø=≥≥º yT˚ >±ø,£ $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ ‘ê\÷≈î£ e÷dt eTTÁ<≈ä î£
‘>· ≥Z∑ Tº yê<´ä >√wì˜æ ô|+∫, qè‘´· >‹∑ ì ñ<èäÛ ‘+· #d˚ æ
rdqæ ej÷· ´]ujÑÛ ÷· ´] bÕ≥qT ˝ø… ÿ£ ˝ÀøÏ ìC≤ìøÏ
rdTü ø√≈L£ &<É Tä .
nsTTHê ej·÷´]uÛÑj·÷´] bÕ≥ >∑Ts¡TÔ+&ç
b˛e{≤ìøÏ eT÷&TÉ ø±sD¡ ≤\THêïsTT.
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 74
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
ø=düsêE Áyêdæq dæbÕsTTbÕ≥˝À¢ (‘Ó\T>∑T n˝≤¢ j·÷ n˝≤¢, n˝≤¢ j·÷ n˝≤¢
ôdì’ ≈î£ \‘√ bÕ≥T ‘T· sT¡ wÿü |sü êdTü eT÷ø\£ eT<´äÛ eTìwæ eTìwæøÏ s¡ø£s¡ø±\T>±
»]π>) >=|üŒ bÕ≥ u§_“*j·TT<ä∆+ (1964)˝Àì qoãT sêkÕyÔ e˚ Tj÷· ´ ‘e· ÷wü #÷· kÕyÔ e˚ Tj÷· ´ ˆˆn˝≤ˆ¢ˆ
ª@eTj·÷ sêeTj·÷μ á dü+<äs¡“¤+>± #Ó|ü≈£îì
rsê*. ˇø£ÿ&çì _ø±ÿ|òüø°s¡Tï #˚dæ
ˇø£ÿ&çì |üø±ÿeJs¡Tï #˚dæ
dü«s¡sêCÒX¯«s¡sêe⁄ #·ø£ÿì es¡dü˝À, Bf…Æq ‘Ós¡ô|’ Ä&çdüTÔ+{≤yé ‹$Tàì u…$Tàì #˚kÕÔyé!
ø=dsü êE kÕV≤æ ‘ê´ìï, d«ü s\í¡ ‘,· ed+ü ‘· øs£ ùí¡|jT· +>± uÛ≤s¡´qT >∑j·÷´[>∑ düèwæº+∫
bÕ&qç á bÕ≥≈î£ - u§_“*ø√≥ eTT≥&º ìç ‘ê+Á&É uÛÑs¡ÔqT <ä<ä›eTà>∑ |ü⁄{Ϻ+∫
bÕbÕsêj·TTìøÏ ‘Ó*j·TCÒj·T&ÜìøÏ ÁbÕD≤\≈£î >±s¡&ç #˚kÕÔy˚eTj·÷´! j·÷ n˝≤¢
‘–Ó +∫ >=\|¢ &ü TÉ #T· \T #ù˚d kÕV≤ü d+ü e\-¢ á ø√e >∑eTà‘·TÔ #·÷kÕÔy˚eTj·÷´ ˆˆn˝≤¢ˆˆ
˝Àì $T>∑‘êbÕ≥\≈£î ˝Òì ãs¡Te⁄, $\Te ≈£L&Ü
ñHêïsTT. ø£+&Ü>∑T+&˚ e⁄+&˚yê&çøÏ ˆˆn˝≤¢ˆˆ
ãTÁs¡ ‘·≈£îÿe>∑ sTTkÕÔe⁄
nqï≥Tº >+∑ &øç √≥ sV¡ ≤ü d´ü +˝À ø=dsü êE q˝s¢Ò T¡ ø£˝Ò»˝Òì |æ]øÏ|ü+<ä≈£L n‹
ô|’ ã+&qç &øÉ ˝£ ≤ Áyêdqæ V‰ü d´ü ^‘+· ª‘>· T∑ \T≈î£ +fÒ ‘Ó*$ì »‘·#˚kÕÔyé! qoãT
e<\ä &$˚ T eTTd*ü e÷e÷μ ≈L£ &Ü ñ+~. e÷s¡ø£bıj˚T´Hê... Hê qoãT
e÷s¡ø£bıj˚T´Hê ` Ä qyêãT
6 <äsê® sê≈£î+&˚Hê ` >∑T˝≤eTT\+‘ê
#·T≥÷º #˚] dü˝≤eT+fÒ H˚ #·÷&ÉHê
$sƒ¡˝≤#ês¡´ C≤q
|ü<ë\˝À e÷j·T\T, $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ <sä Ù¡ ø‘£ «· + eV≤æ +∫q Áo >ö‘y· TY |øæ ã s‡Y
eT+Á‘ê\T ˝Òø£b˛sTTq yê] Ä©u≤u≤ 40 <=+>∑\TqT ≈£L&Ü ø£\T|ü⁄
d+ü <sä ê“\¤ ˝À ≈L£ &Ü n$ ø√e#T· Ã.
m≈£îÿe>±H˚ »Hê<ä
s¡D≈£î bÕÁ‘·eTj˚T´$. $sƒ¡˝≤#ês¡´ dæìe÷\˝À yÓTT<ä{À¢ sê»Hé-
Ç+<Tä ˝Àìˇø£ sV¡ ≤ü d´ü + Hê>π +Á<,ä ‘s· y¡ ê‘· {M° sêE, $»j÷· øè£ weíü T÷],Ô
Äj·Tq m+#·T≈£îqï ø√<+ä &bÉ ÕDÏ m≈î£ ÿe>± d+ü ^‘+· #d˚ qæ ≥Tº øq£ ã&TÉ
‘·T+~. nsTT‘˚ |òüT+≥kÕ\ #˚dæq ã+~b˛≥T,
ø£<∏ä\≈£îqï düVü≤»yÓTÆq Ä©u≤u≤ 40 <=+>\∑ T, $»jT· + eTq<˚ dìæ e÷\
Á|dü ~æ ,∆ Äøs£ D¸¡ . dü+^‘·+ BÛs¡>±+;Ûs¡´+‘√ Äj·Tq Á|ü‹uÛÑqT
Á|‘ü ´˚ ø‘£ q· ÷ #ê≥T‘÷· H˚ ñ+≥T+~.
sê_HéVüQ&é ø£<∏ä
\≈£î <ä>∑Zs¡>± ñ+&˚ ã+~ b˛≥T,
n˝…ø±‡+&ÉsY &É÷´e÷ qe\ ªø√]‡ø£Hé Áã<äsY‡μ
n<Ûës¡+>± n–Z |æ&ÉT>∑T, eTq C≤q|ü<ä>±<∏ä˝À¢+∫
rdüT≈£îì nH˚ø£kÕs¡T¢ dæìe÷>± e∫Ãq eT+>∑eTà
X|¯ <ü +ä∏ , eTs√ jT· ÷s|¡ t kÕV≤ü d>ü ±<ä∏ Á|»æ qsê|tò C+… &Ü
Ä<Ûës¡+>± >∑+&çø√≥ s¡Vü≤dü´+, á es¡dü˝À
nπs_j·THé sêÁ‘·T\ ø£<∏ä\ Ä<∏ës¡+>± 1970˝À
75 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
˝Ò˝À ~˝Ÿ ãVü‰sY! n‘·ÔsY eT{+Ï #˚ ù|<.ä n<ø˚ ±ø£ qou,Ÿ ø˝£ CÒ ≤, >T∑ ˝≤+˝≤+{Ï
<äTìj·÷ eTkÕÔHê... n‘·ÔsY ñs÷¡ › e÷≥\‘√ eT<´äÛ ÁbÕ#´· yê‘êesD¡ ≤ìï rdTü
˝Ò˝Àu≤jYT <˚UÀu≤jYT ø=#êÃsT¡ ø=dsü êE. ∫qï|ü &TÉ e÷ }fiÀ¢ ‘ê||” ìü
˝Ò˝À ~˝Ÿ ãVü‰sY n‘·ÔsY #ù˚dyêsT¡ (eTkÕHÔ ,é sV¡ ≤ü +‘T· ˝≤¢ eTTsêƒ yêsT¡ ), nqï
<äTìj·÷ eTkÕÔHê n‘·ÔsY >±] Msê_Ûe÷qT\T, á bÕ≥ ‘Ó>∑ bÕ&ÉT‘·T+&˚
ˇø£ÿkÕ] sêdæ #·÷ùdÔ >∑T+ >∑T+ >∑T+ |òüTTe÷sY! yêsT¡ .
>∑T˝≤;\T ≈£îeTàs]+∫, eT˝…¢|üP\T yÓTT˝≤sTT+∫ ø=düsêE ù|ø±≥, dæ–¬s≥Tº, {À|”, eT+<äT,
e{Ϻy˚fi¯ó¢ ø£={Ϻb˛dæ düTyêdüq˝Ÿ »e÷sTT+∫ ‘êjTÓ ‘T· Ô e+{Ï s√Eyê] edTü eÔ ⁄\ô|’ »qs+¡ »øy£ TÓ qÆ
‘êC≤>± ‘Ó#êÃeT+&ç! n&ç–‘˚H˚ sTTkÕÔeT+&ç ˆˆ˝Ò˝Àˆˆ bÕ≥\T ÁyêjT· &+É ˝À Hs˚ Œ¡ ] nì eTq≈î£ ‘\Ó TdTü .
Ä ø√e ˝À<˚ ª˝˝Ò À ~˝Ÿ ãV‰ü sY n‘sÔ· μY
ã&Ü ã&Ü bÕ<äTcÕ\≈£î KTw”<Ó#·Tà n‘·Ô]B
>=|üŒ >=|üŒ düsê›s¡T\≈£î yÓTTVü≤ã‘·TÔqT sTT#·TÃq~ Ç~≈£L&Ü |òüT+≥kÕ\ dü«s¡|üs¡∫ dü«j·T+>±
eTTd*ü yêfiø¬¢¯ H’ ê yêV‰ü « <dä sü ê|+ü &TÉ >∑ #d˚ Tü +Ô B ˆˆ˝˝Ò Àˆˆ bÕ&çq bÕ≥. <=+>∑\ Hêj·T≈£î&ÉT (¬ø’ø±\ dü‘·´
HêsêjT· D) Ä©u≤u≤ Ç+{ìÏ øì£ ô|≥&º ÜìøÏ n‘sÔ· T¡
yÓTT>∑yê&É+fÒH˚ nuÀ“ ˆˆ˝Ò˝Àˆˆ kÕsTTãT yw˚ +ü ˝À e∫à bÕ&˚ >=|Œü bÕ≥. Ç+<Tä ˝À
m–]|ü&˚ ãT˝…¢e÷àsT÷! Bì eTC≤ ñs÷¡ › |<ü ë\ yT˚ fi$¯ +|⁄ü n‘sÔ· T¡ ˝À >T∑ ˝≤;\T, eT˝\¢…
‘·>∑\+>±H˚ #·÷k˛ÿsê y˚Tsê uÛ≤sT÷ y˚Tfi¯$+|ü⁄˝≤>±HÓ n+<ä+>± #˚kÕs¡T ø=düsêE.
yÓTT>∑T&√... yÓTT>∑T&√ yÓTT>∑T&√ n+≥÷ yÓTT<ä{Ï #·s¡D+˝À ‘·j·÷s¡T#˚ùd $<Ûëq+, ¬s+&√
m>∑ã&ç edüTÔ+~! Vü‰jYT! Vü‰jYT! #·s¡D+˝À m+‘· >=|üŒyêfi¯ó¢ yê&É‘ês¡T, eT÷&Ée
#s· D¡ +˝À ø=+fÒ »]>π yT˚ \T, ˇø£ ‘s· ÿ¡ ã<y∆ä TÓ qÆ
Ä©u≤u≤ 40 <=+>\∑ T dæìe÷ ø√d+ü ø=dü Áøe£ T+˝À ø=dsü êE ÁyêkÕsT¡ . dìæ e÷ #÷· dqæ |ü &TÉ
sêE eT÷&ÉT bÕ≥\T ÁyêkÕs¡T. Ä©u≤u≤ ø£f…º\ Ç~ C≤Á>∑‘·Ô>± $+fÒ>±˙ |òüT+≥kÕ\ bÕ&Üs¡ì
ø√d+ü - <=+>\∑ >T∑ V≤ü y|’… ⁄ü ‘*Ó jT· ≈î£ +&Ü yfiÓ ó¯ ‘÷· ‘Ó*j·T<äT. Ädü]øÏ ej·TdüT MT<ä |ü&ÉT‘·THêï
bÕ&TÉ ≈î£ H˚ bÕ≥ ªn˝≤¢ j÷· n˝≤.¢ μ ÄjT· q kÕ~+Û ∫q ªbÕÁ‘ø· ±jT· Á|yü X˚ +¯ μ ny÷Ó |Tüò yT˚ .
∫es√¢ yTÓ T>T∑ &√ yTÓ T>T∑ &√ nì m\T>¬ ‘&Ô· +É #÷· &+É &.ç
ñs÷¡ ˝› À ≈L£ &Ü |+ü &‘ç T· &q’Ó dæ HêsêjT· Ds¬ &¶ç
nøÿ£ &˚ ñqï|Œü {øÏ ° á bÕ≥ ø=dsü êE‘√ ÁyêsTT+ ª#˝· ≤ø¬ q’ ∫qïB u˝ÑÛ Ò u˝ÑÛ >Ò T∑ qïBμ nH˚ eTs√
#&· +É ˇø£ $Xw‚ +ü . ãTø±ÿ|øüò s° T¡ n+fÒ Äø*£ ‘√ n\ bÕ≥ ≈L£ &Ü ø=dsü êE á dìæ e÷ ø√d+ü ÁyêkÕsT¡ .
Ç+ø± ø£<ä\&ÉT-e<ä\&ÉT, \ø°åàø£{≤ø£å+,
$»jT· + eTq<˚ e+{Ï $s˝¡ƒ ≤#ês´¡ dìæ e÷˝À¢ ø=dü
sêE bÕ≥\THêïsTT.
Ç+‘·{Ï‘√ $sƒ¡˝≤#ês¡´ dæìe÷\ Á|ükÕÔeq
#ê*+∫ eT]ø=ìï bÕ≥\‘√ eT∞¢ ø\£ T<ë+› .
(düX‚wü+)
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 76
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
l n≥÷¢] »\|ü‹
m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT ø=‘·Ô u≤´#Y... q≥yês¡düT\<˚ e÷´#Y!
ô|[¢dü+<ä&ç dü]>±Z bÕ‹πøfi¯¢ ÁøÏ‘·+ $&ÉT<ä˝…’+~.
nj÷· ´&TÉ . nsTT‘,˚ nd\ü T ddæ \ü T V≤” s√>± ô|[¢
2021˝À eT∞¢ ô|[¢ d+ü <äD yTÓ T<\ä T. ákÕ] ‘D’ d+ü <äD dìæ e÷‘√ |]ü #j· T· + ne⁄‘T· Hêï&TÉ .
ˇøÿ£ fÒ e÷sT¡ Œ ø±<Tä . V≤” s√ ≈L£ &Ü yêsd¡ Tü &TÉ . me]
n+&<É +ä &\É T ˝≈Ò î£ +&Ü ‘q· {≤˝+… {ìŸ qeTTàø=ì <>ä T∑ uZ ≤{Ï y+Ó øf£ wÒ ,t <>ä T∑ uZ ≤{Ï dTü sπ wut ≤ãT\
dæìe÷s¡+>∑+˝ÀøÏ n&ÉT>∑Tô|{Ϻq Áoø±+‘Y ô|[¢ eTs√ yês¡düT&ÉT ≈£L&Ü edüTÔHêï&ÉT. sêHê ∫qï
d+ü <&ä ç dìæ e÷‘√ kÕsº Y nj÷· ´sT¡ . Ç|ü &TÉ á ø=‘Ô· ‘e· TTà&TÉ #ê˝≤ @fi¢¯ qT+∫ V≤” s√ ne⁄q+≥÷ #|Ó Pü Ô
es¡¸Hé˝À V”≤s√ Äj·Tq yês¡düT&ÉT. Áoø±+‘Y e#êÃs¡T. n~ Ç|ü&ÉT kÕ<Ûä´yÓTÆ+~. ‘˚» <äs¡Ù
≈î£ e÷sT¡ &TÉ s√wHü é Ç|Œü {øπÏ {H° C˚ Ÿ kÕsº >Y ± |]ü #j· T· + ø‘£ «· +˝À s÷¡ bı+<Tä ‘√qï ø=‘Ô· ∫Á‘+· ˝À <>ä T∑ uZ ≤{Ï
n_sÛ êyTé V≤” s√>± |]ü #j· T· + ø±qTHêï&TÉ . á dìæ e÷
77 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
≈£îe÷s¡T&ÉT eTVü‰<ÛäHé ≈£L&Ü ø£<∏ëHêj·T≈£î&ç>±
n&TÉ >T∑ ô|f+ºÒ <Tä ≈î£ d<æ e›ä Te⁄‘T· Hêï&TÉ .
|üeHéø£fi≤´DY ≈£îe÷s¡T&ÉT nø°sê, eTùV≤wt
u≤ãT ≈£îe÷s¡T&ÉT >ö‘·yYT ≈£L&Ü eTs√ ¬s+&ÉT,
eT÷&fi˚ ˝¢¯ À¢ V≤” s√\T>± n&TÉ >T∑ ô|&‘É êsT¡ . Ç|Œü {øπÏ
n_Ûe÷qT\T yê] ns¡+π>Á≥+ ø√dü+ k˛wü˝Ÿ
MT&çj÷· ˝À Vü≤´kÕº>\¥ ‘√ ¨s¬ ‹dÔ Tü ÔHêïsT¡ . nøs° ê
Ç|Œü {øπÏ q≥T&øç Ï ø±yê*‡q n+XÊ˝À¢ •øDå£ rdTü
≈î£ +≥THêï&TÉ . >ö‘y· TY |Tüò ≥eº THì˚ u≤\q≥T&>ç ±
|]ü #j· T· + nj÷· ´&TÉ . #<· Tä e⁄ |Pü ]Ô ø±>±H˚ Hs˚ T¡ >±
dìæ e÷s+¡ >+∑ ˝Àøπ .
nu≤s“ TT\‘√ bÕ≥T ne÷àsTT\T
q≥ yês¡düT\T n+fÒ nu≤“sTT˝Ò ø±<äT
ne÷àsTT\T ≈L£ &Ü ñ+{≤sT¡ . V≤” s√\T, <sä Ù¡ ≈î£ \
≈L£ ‘T· fió¯ ¢ ≈L£ &Ü s+¡ >Á∑|yü X˚ +¯ #d˚ Tü HÔ êïsT¡ . n\T¢ nsT¡ H® é
≈L£ ‘T· sT¡ nsΩ¡ u≤\q{>Ï ± |]ü #j· T· + ne⁄‘√+~.
wOü {+Ï >¥ »sT¡ >T∑ ‘√+~.
~˝Ÿ dæìe÷‘√ ‘Ó\T>∑T dæìe÷ ìsêà‘·>±
C+… &Ü bÕ‹q ~˝Ÿ sêE Ç|ü &TÉ u≤Û sr¡ jT· #\· q
∫Á‘·d”eT˝À nÁ>∑ ìsêà‘·>± yÓ\T>=+<äT‘·THêïs¡T.
ÄjT· q ≈î£ ≥T+ã+ qT+∫ Ä•wt V≤” s√>± |]ü #j· T· +
ne⁄‘T· Hêï&TÉ . ~˝Ÿ sêE k˛<sä T¡ &TÉ •Øwt ø=&TÉ ≈î£
Ä•wt sö&û u≤jYT‡ nH˚ dæìe÷‘√ s¡+>∑Á|üy˚X¯+
#d˚ Tü HÔ êï&TÉ . <dä sü êøÏ $&TÉ <\ä ø±qT+~ á dìæ e÷.
eTùV≤wtu≤ãT ≈£î≥T+ã+ qT+∫ eTs√
q≥T&TÉ edTü HÔ êï&TÉ . eTùV≤wut ≤ãT k˛<]ä ø=&TÉ ≈î£
>˝∑ ≤¢ nXÀø˘ V≤” s√>± m+Á{° ÇdTü HÔ êï&TÉ . wOü {+Ï >¥
|Pü ]Ô nsTT+~. dìæ e÷ $&TÉ <\ä ≈î£ d<æ +∆ä >± ñ+~.
y÷Ó ø»å£ „ m+Á{ø° Ï n+‘ê d<æ y∆ä T˚ . q+<eä T÷]
Ç+{Ï qT+∫ yêsd¡ Tü \ sêø£ Ç{e° \ ø=+‘· ‘–· +Z ~.
u≤\øè£ wíü ≈î£ e÷sT¡ &TÉ y÷Ó ø»å£ ì„ |]ü #j· T· + #jÓ ÷· ´
\ì #ê˝≤ø±\+>± Á|jü T· ‘êï\T »sT¡ >T∑ ‘T· HêïsTT.
2022˝À n~ kÕ<Ûä´eTj˚T´˝≤ ñ+~. s¡$‘˚»
‘êHê|üÁ‹ø£ ôdô|º+ãsY 2021 78
pqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpq
deü T+‘· V≤” s√sTTH>é ± >T∑ DXK‚ sY rdTü qÔ ï XÊ≈î£ +‘\· + ≈£î≥T+ã+ qT+∫ ◊<äT>∑Ts¡T, q+<äeT÷] yês¡T
∫Á‘+· ˝À nsΩ¡ q{kÏ ˛+Ô ~. <sä Ù¡ ≈î£ &TÉ X+¯ øs£ Y ≈L£ ‘T· sT¡ q\T>T∑ sT¡ , øè£ wíü bÕò ´$T© qT+∫ q\T>T∑ sT¡ , eT+#T·
n~‹ ≈L£ &Ü V≤” s√sTTH>é ± |]ü #j· T· + ne⁄‘√+~. yês¡T eTT>∑TZs¡T... Ç˝≤ bòÕ$T© bòÕ´ø˘\T #ê˝≤
ÄyTÓ ‘=* ∫Á‘+· ‘$· Tfi¯ V≤” s√ ø±ØÔ dsü d¡ qü . e#êÃsTT.
eT]ø=+<äs¡T ‘ês¡\ e+XÀ<ë∆s¡≈£îfi¯ó¢ |ü]
bÕ‹øπ fió¯ >¢ ± |ô ]–q <√Û sD¡ Ï #j· T· yTÓ .Æ .. »Hê\ Äy÷Ó <+ä bı+<˝ä øÒ £ Ç+{øÏ Ï y[Ó q¢
yêsT¡ ≈L£ &Ü ñHêïsT¡ . ÁãV‰ü àq+<+ä ≈î£ e÷sT¡ &TÉ ,
20, 25 @fi¯¢ ÁøÏ‘·+ ˇø£ yÓ\T¢e˝≤ q≥ m+.mdt HêsêjT· D ø=&TÉ ≈î£ , ìsêà‘· m+.md.t sêE
yêsd¡ Tü \T e#êÃsT¡ . yTÓ >±kÕsº Y ∫s+¡ J$ k˛<sä T¡ &TÉ |⁄ü Á‘s· ‘¡ ï· +. |Pü ] k˛<sä T¡ &TÉ e+{yÏ êsT¡ á C≤_‘ê
|eü Hé øfi£ ≤´DY nøÿ£ &É ne÷àsTT Çøÿ£ &É nu≤“sTT‘√ ˝ÀøÏ ekÕsÔ T¡ .
|ü]#·j·T+ nj·÷´s¡T. ‘·sê«‘· dü÷|üsYkÕºsY ø£èwüí 2021 qT+∫ 2030 es≈¡ î£ eTs√ ø=‘Ô· u≤´#Y
≈£îe÷s¡T&ÉT eTùV≤wtu≤ãT sê»≈£îe÷s¡T&ÉT>± sêqT+~. n+<Tä ˝À y+Ó øf£ wÒ t ø=&TÉ ≈î£ , eTùV≤wut ≤ãT
n&TÉ >T∑ ô|{≤sº T¡ . Áù|eTø<£ ä∏ dìæ e÷‘√ dTü eT+‘Y m+Á{° ø=&TÉ ≈î£ , |eü Høé fi£ ≤´DY ≈î£ e÷sT¡ &TÉ , s$¡ ‘»˚ ø=&TÉ ≈î£
Ç#êÃsT¡ . 2000e d+ü e‘‡· s+¡ ‘s· ê«‘· H{˚ Ï ø=‘‘Ô· s· +¡ ñ+{≤sT¡ . Ç+ø± eT]ø=+<sä T¡ ≈L£ &Ü á u≤´#˝Y À
d÷ü |sü Y kÕsº ¢¡ sêø£ yTÓ T<˝ä +’… ~. ìqTï #÷· &Ü\ì‘√ ñ+{≤sT¡ . >‘∑ · bÕ‹øπ fi¢¯ Áf+… &é #÷· ùdÔ Á|‹ü ◊<fi˚ ≈¢¯ î£
pìj·TsY m˙ºÄsY, 2003˝À ø£fi≤´DYsêyYT, q≥ yêsd¡ Tü \ u≤´#Y ˇø{£ Ï ˇø{£ Ï s+¡ >+∑ ˝ÀøÏ ~>T∑
áX«¯ s>Y ± Á|uü ≤Û d,t >+∑ >√Á‹‘√ n\T¢ nsT¡ H® ,é ∫sT¡ ‘·‘√ ‘√+~. Áù|ø≈å£ î£ \T ≈L£ &Ü yê]ì Ä<]ä dTü HÔ êïsT¡ . V≤” s√
sêyYT#·s¡DY, eT+#·T $wüßí, eT+#·T eTH√CŸ \≈î£ ø=&TÉ ≈î£ |⁄ü ≥>º ±H˚ yêsT¡ V≤” s√>± m|ü &TÉ m+Á{°
|]ü #j· T· + nj÷· ´sT¡ . ÇkÕsÔ T¡ nì Äsêrùd n_eÛ ÷qT\ >±q+ ñ+~.
n+<Tä øπ ... ‘\Ó T>T∑ Hê≥ q≥ yêsd¡ Tü \ d+ü K´
eT∞¢ ø=+‘· $sêeT+ ‘s· ê«‘· sêHê, dTü XÊ+‘,Y ô|sT¡ >T∑ ‘÷· H˚ ñ+~. u≤©e⁄&˝é À Ç{e° \ HbÓ ˛{»Ï +
dTü BsÛ uY ≤ãT, kÕsTT <säÛ y¡ TY ‘C˚ ,Ÿ esT¡ D‘Y C˚ ,Ÿ ìV‰ü ]ø,£ $wjü T· +˝À #ê˝≤ s>¡ &∑ É »]–+~. ø±˙ ‘\Ó T>T∑ Hê≥
Hê>#∑ ‘’Ó q· ´, n\T¢ •Øw,t nœ˝,Ÿ yw’… yíü ‘Y C˚ ,Ÿ $»jTY Ä }ùd˝<Ò Tä . d+ü ‘√w+ü >± bÕò ´$T© bÕò ´$T© n+‘ê
<e˚ sø¡ =+&É k˛<sä T¡ &TÉ Äq+<é <e˚ sø¡ =+&,É øs° y¡ êDÏ q≥q ñbÕà ‹ì ã‹øπ dTü HÔ êïsT¡ .
ø=&TÉ ≈î£ Áod+æ V≤ü , |Pü ] »>H∑ êï<éÛ ≈î£ e÷sT¡ &TÉ Äø±wt b
e#êÃsT¡ . ˇøÿ£ ∫s+¡ J$ ≈î£ ≥T+ã+ qT+∫ 10eT+~
|ü]#·j·TeTj·÷´s¡T á 20 @fi¯¢˝À¢. Hê>±s¡T®q
79 ôdô|º+ãsY 2021 ‘êHê|üÁ‹ø£
qrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqrpqr
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
TANA_PatrikaSept_2021
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search