ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร รายงานประจำป ปงบประมาณ 2566 รายงานผลการปฏิบัติงาน ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร
ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร เปนหนวยงานสวนกลางที่ตั้งอยูในสวนภูมิภาค สังกัดสำนักพัฒนาอหารสัตว กรมปศุสัตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ มีบทบาทหนาที่ในการศึกษา วิเคราะห วิจัย และพัฒนางานวิชาการดานอาหารสัตวถายทอดเทคโนโลยีดานอาหารสัตวใหแก เกษตรกร รวมถึงการผลิตพันธุพืชอาหารสัตว (เมล็ดพันธุ ทอนพันธุ) และเสบียงสัตว เพื่อสนับสนุน กิจกรรมของหนวยงานที่เกี่ยวของ และชวยเหลือเกษตรกรที่ประสบภัยธรรมชาติในพื้นที่รับผิดชอบ รายงานการปฏิบัติงานของศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร ประจำป 2566 จัดทำขึ้น เพื่อเผยแพรขอมูลองคกร บทบาทหนาที่ และการปฏิบัติงานตามกิจกรรมและโครงการตาง ๆ ใน ปงบประมาณ 2566 หวังเปนอยางยิ่งวารายงานฉบับนี้จะเปนประโยชน ตอหนวยงานที่เกี่ยวของและเกษตรกร ผูสนใจนำขอมูลไปใช และหากพบขอบกพรองประการใด ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธรขอ อภัยไว ณ ที่นี้ และขอขอบคุณทุกคำแนะนำที่เปนประโยชนในการปรับปรุงแกไข และการพัฒนาการ ทำงานเพื่อพี่นองเกษตรกรตอไป ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร
ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร สารบัญ หนา สวนที่ 1 ขอมูลภาพรวมของหนวยงาน 1 วิสัยทัศน 2 ประวัติ หนาที่และความรับผิดชอบ 3 อัตรากำลัง ปงบประมาณ 2566 4 แผนงาน/โครงการ ปงบประมาณ 2566 5 สวนที่ 2 ผลการดำเนินงานตามแผนปฏิบัติงาน ป 2566 6 1. กิจกรรมหลัก พัฒนาอาหารสัตว 7 กิจกรรมยอย : ผลิตพันธุพืชอาหารสัตว 7 กิจกรรมยอย : พัฒนาความมั่นคงดานเสบียงสัตว 9 กิจกรรมยอย : พัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว 11 กิจกรรมยอย : พัฒนาเปนศูนยกลางการผลิตเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตวเพื่อ รองรับประชาคมอาเซียน (seed Hub) 13 กิจกรรมยอย : สำรองเสบียงสัตวเพื่อพัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม 15 2. กิจกรรมหลัก ความหลากหลายทางชีวภาพดานปศุสัตว 16 กิจกรรมยอย : ปรับปรุงพันธุและอนุรักษความหลากหลายทางชีวภาพพืชอาหารสัตว 16 3. กิจกรรมหลัก พัฒนาการผลิตปศุสัตว 19 กิจกรรมยอย : การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตวในฟารมเกษตรกร 19 กิจกรรมยอย : ขยายสัตวพันธุดี ดวยเทคโนโลยีชีวภาพ 23 4. กิจกรรมหลัก สงเสริมการทำปศุสัตวอินทรีย 24 กิจกรรมยอย : ศูนยตนแบบปศุสัตวอินทรีย 24 5. กิจกรรมหลัก สงเสริมการเลี้ยงสัตวแบบแปลงใหญ 26 กิจกรรมยอย : สงเสริมการเลี้ยงสัตวแบบแปลงใหญ 26 6. องคความรู (Knowledge Management, KM) 27 องคความรู เรื่อง ลอขุดหลุมปลูกพืชอาหารสัตว 27 7. โครงการขยายพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว (50,000 ไร) เพื่อลดตนทุน 31 สวนที่ 3 รายงานงบประมาณ ป 2566 34 งบประมาณที่ไดรับจัดสรร ประจำป 2566 35
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 1 ขอมูลของหนวยงาน สวนที่ 1
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 2 วิสัยทัศน กระทรวงเกษตรและสหกรณ " เกษตรกรมีคุณภาพชีวิตที่ดีมีรายไดเพิ่มขึ้นไมนอยกวารอยละ 10 ตอป " กรมปศุสัตว “เปนองคการที่นำและขับเคลื่อนการปศุสัตวไทย สูความมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืนในตลาดโลก” สำนักพัฒนาอาหารสัตว “มุงพัฒนาความมั่นคงดานอาหารสัตว” ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร “ พัฒนาองคกรสูมาตรฐาน เพื่อบริการประชาชน เพิ่มผลิตผลการปศุสัตว ”
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 3 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร ตั้งอยูหมูที่ 10 ตำบลลุมพุก อำเภอคำเขื่อนแกว จังหวัดยโสธร บนที่ดินอันเปน สาธารณสมบัติของ แผนดินประเภท “พลเมืองใชประโยชนรวมกัน”(ทุงหนองหาบแหสาธารณประโยชน) พื้นที่ 681 ไร กอตั้งเมื่อป 2519 เดิมชื่อสถานีพัฒนาอาหารสัตวยโสธร ตอมาไดเปลี่ยนชื่อ เปนศูนยวิจัยและพัฒนา อาหารสัตวยโสธร ตามการปรับปรุงโครงสรางการแบงงานภายใน ตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมปศุ สัตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ พ.ศ. ๒๕๕๗ เมื่อวันที่ ๙ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๙ พื้นที่รับผิดชอบ ๑. จังหวัดยโสธร จำนวน ๙ อำเภอ (4,161 ตร.กม.) ๒. จังหวัดศรีสะเกษ จำนวน ๒๒ อำเภอ (22,895 ตร.กม.) หนาที่และความรับผิดชอบ 1. ศึกษา วิเคราะห วิจัย และพัฒนาเทคโนโลยีดานอาหารสัตวที่เหมาะสมในพื้นที่รับผิดชอบ 2. ทดสอบ สาธิต เผยแพร และถายทอดเทคโนโลยีดานอาหารสัตว ใหแกเกษตรกรและเจาหนาที่ ผูปฏิบัติงานในพื้นที่รับผิดชอบ 3. ผลิตพันธุพืชอาหารสัตวและเสบียงสัตว เพื่อสนับสนุนกิจกรรมของหนวยงานที่เกี่ยวของ และ ชวยเหลือเกษตรกรที่ประสบภัยธรรมชาติในพื้นที่รับผิดชอบ 4. ประสานแผนการปฏิบัติงานดานอาหารสัตว กับหนวยงานที่เกี่ยวของ 5. ใหคำปรึกษา แนะนำทางวิชาการดานอาหารสัตว 6. ปฏิบัติงานอื่น ๆ ที่ไดรับมอบหมาย
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 4 อัตรากำลังศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร ปงบประมาณ 2566 ขาราชการ จำนวน 4 คน พนักงานราชการ จำนวน 7 คน พนักงานจางเหมา จำนวน 4 คน รวมเจาหนาที่ 15 คน นายดำรงศักดิ์ หงษทะนี ผูอำนวยการศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร นางศิรินธร พงษสุวรรณ เจาพนักงานธุรการชำนาญงาน นายไอศูรย สินจาง เจาพนักงานสัตวบาลปฏิบัติงาน นายลิขิต สืบวงษ นักวิชาการสัตวบาลปฏิบัติการ นายสุรชัย คำดี พนักงานขับเครื่องจักรกลขนาดเบา นายจักรติพงษ ยาวะโนภาส เจาพนักงานสัตวบาล นายคฑานุกรณ วอทอง เจาพนักงานสัตวบาล นายสุริยานนท สอดสี เจาพนักงานสัตวบาล นายเสรีไทย เสนาราษฎร เจาพนักงานสัตวบาล นางสาวสุดารัตน เรืองงาม เจาพนักงานการเงินและบัญชี นายธารา ลำแขก พนักงานขับเครื่องจักรกลขนาดเบา นายวีระ มาลัย พนักงานจางเหมา (คนงาน) นายศักดา สีหิน พนักงานรักษาความสะอาด นายประดิษฐ สีหิน พนักงานรักษาความปลอดภัย นางสาวบรรจง คงมั่น พนักงานจัดเก็บและบันทึกขอมูล งานบริหาร งานวิชาการ งานผลิต
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 5 แผนงาน/โครงการ ปงบประมาณ 2566 ยุทธศาสตร ที่ 2 : ดานการสรางความสามารถในการแขงขันของประเทศ 1. แผนงานบุคลากรภาครัฐ กิจกรรม บุคลากรภาครัฐดานปศุสัตว 2. แผนงานพื้นฐานดานการสรางความสามารถในการแขงขัน ผลผลิต : พัฒนาศักยภาพการปศุสัตว กิจกรรมหลัก พัฒนาอาหารสัตว กิจกรรมยอย : ผลิตพันธุพืชอาหารสัตว กิจกรรมยอย : พัฒนาความมั่นคงดานเสบียงสัตว กิจกรรมยอย : พัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว กิจกรรมยอย : พัฒนาเปนศูนยกลางการผลิตเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตวเพื่อรองรับ ประชาคมอาเซียน (seed Hub) กิจกรรมยอย : สำรองเสบียงสัตวเพื่อพัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม กิจกรรมหลัก ความหลากหลายทางชีวภาพดานปศุสัตว กิจกรรมยอย : ปรับปรุงพันธุและอนุรักษความหลากหลายทางชีวภาพพืชอาหารสัตว กิจกรรมหลัก พัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร กิจกรรมยอย : พัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 3. แผนงานยุทธศาสตรการเกษตรสรางมูลคา โครงการ : พัฒนาศักยภาพกระบวนการผลิตสินคาเกษตร กิจกรรมหลัก พัฒนาการผลิตปศุสัตว กิจกรรมยอย : การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตวในฟารมเกษตรกร กิจกรรมยอย : ขยายสัตวพันธุดี ดวยเทคโนโลยีชีวภาพ โครงการ : ระบบสงเสริมเกษตรแบบแปลงใหญ กิจกรรมหลัก สงเสริมการเลี้ยงสัตวแบบแปลงใหญ กิจกรรมยอย : สงเสริมการเลี้ยงสัตวแบบแปลงใหญ โครงการ พัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืน กิจกรรมหลัก สงเสริมการทำปศุสัตวอินทรีย กิจกรรมยอย : ศูนยตนแบบปศุสัตวอินทรีย 4. การจัดทำองคความรู (Knowledge Management, KM) 5. โครงการขยายพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว (50,000 ไร) เพื่อลดตนทุน
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 6 ผลการดำเนินงานตามแผนปฏิบัติงาน ป 2566 สวนที่ 2
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 7 1. กิจกรรมหลัก: พัฒนาอาหารสัตว 1.1 กิจกรรมยอย : ผลิตพันธุพืชอาหารสัตว วัตถุประสงค 1. เพื่อผลิต เมล็ดพันธุ ทอนพันธุ และกลาพันธุพืช อาหารสัตวพันธุดีไวใชในหนวยงานราชการ 2. เพื่อขยาย และกระจายพืชอาหารสัตว พันธุดีไปสูเกษตรกร อยางทั่วถึง 3. เพื่อชวยลดตนทุน คาอาหารสัตว ดวยการใชพืชอาหารสัตวคุณภาพดีและอาหารหลักในการเลี้ยง สัตวเคี้ยวเอื้อง ตัวชี้วัด: 1. ผลิตพืชอาหารสัตวรวม 103,300 กิโลกรัม 2. ผลิตเมล็ดชั้นพันธุ1,300 กิโลกรัม 3. ผลิตทอนพันธุ 102,000 กิโลกรัม 4. ผลิตกลาพันธุพืชอาหารสัตว1000 ถุง 5. กระจายทอนพันธุ/กระจายกลาพันธุ/เมล็ดพันธุ 524 ราย ผลการดำเนินงาน : กิจกรรมผลิตพันธุพืชอาหารสัตวเปนการผลิตพืชอาหารสัตวพันธุดีตามมาตรฐาน การผลิตเมล็ดพันธุ พืชอาหารสัตวของแตละ ชั้นพันธุปรับปรุงคุณภาพเมล็ดพันธุใหไดคุณภาพดีตามมาตรฐาน การผลิตทอนพันธุ และกลาพันธุพืชอาหารสัตวเพื่อเอาไว บริการแจกใหเกษตรกรที่ประกอบอาชีพปศุสัตว สวนเมล็ดพันธุที่ผลิต ไดนั้นจะสงเขาโรงงานทำความสะอาดเมล็ดพันธุ ของกรมปศุสัตว และใชในกิจกรรมของกรมปศุสัตวตอไป ตารางที่ 1 แผนและผลการปฏิบัติงานกิจกรรมผลิตพันธุพืชอาหารสัตวปงบประมาณ 2566 กิจกรรม หนวยนับ แผนงาน ผลงาน รอยละ 1.ผลิตพืชอาหารสัตวรวม กิโลกรัม 103,300 193,279 187 1.1)ผลิตเมล็ดชั้นพันธุ กิโลกรัม 1,300 1279 98.4 1.2)ผลิตทอนพันธุ กิโลกรัม 102,000 192,000 188 2.ผลิตกลาพันธุพืชอาหารสัตว ถุง 1,000 1,000 100 3. กระจายทอนพันธุ/กลาพันธุ/เมล็ดพันธุ ราย 720 720 133.8 ปญหาอุปสรรค : 1. ขณะที่เก็บเกี่ยวและตากเมล็ดมีฝนตก ทำใหเมล็ดบางสวนเสียหาย จึงทำใหไมไดผลผลิตตามเปาหมาย 2. พื้นที่แปลงผลิตเมล็ดพันธุหญาพลิแคทูลัม น้ำทวม ไมสามารถกำจัดวัชพืชได
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 8 3. แปลงผลิตเมล็ดพันธุหญากินีมอมบาซา มีน้ำทวมขัง ทำใหการเจริญเติบโตชา 4. แปลงผลิตเมล็ดพันธุหญาอะตราตั้ม น้ำทวม ตนลมเนื่องจากลมพัดแรง 5. การขาดแคลนบุคลากรในการปฏิบัติงาน มีการจางบุคคลภายนอกจึงขาดทักษะและ ประสบการณ ดานการผลิตเมล็ดพันธุ ขอเสนอแนะ : 1. วางแผนการเก็บเกี่ยว ไมใหตรงฤดูฝน โดยการติดตามการพยากรณอากาศของกรมอุตุนิยมวิทยา 2. เขมงวดเรื่องการกำจัดวัชพืช ในแปลงผลิต เพื่อใหแปลงสะอาด สะดวกตอการทำงาน วัชพืชนอย ซึ่งจะสามารถลดภาระงานแยกวัชพืชในขั้นตอนการทำความสะอาดเมล็ดเบื้องตนได 1.2 กิจกรรมยอย : พัฒนาความมั่นคงดานเสบียงสัตว
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 9 วัตถุประสงค : เพื่อผลิตเสบียงสัตวแหง สด หมัก และอาหารผสมครบสวน (TMR) หญาแหง (GAP) สำรองไวในการ ชวยเหลือสนับสนุนเกษตรกรผูเลี้ยงสัตวในเขตพื้นที่ ที่รับผิดชอบ และเขตอื่น เมื่อเกิดภัยธรรมชาติ เชน อุทกภัย วาตภัยและอัคคีภัย ชวยบรรเทาความเดือดรอนของพี่นองเกษตรกรผูประกอบอาชีพปศุสัตว หนวยงานราชการ และใชในกิจกรรมกรมปศุสัตว ตัวชี้วัด : 1. จำนวนผลผลิตเสบียงสัตวรวม 150,400 กิโลกรัม แบงเปน 1.1) ผลิตหญาแหง 131,000 กิโลกรัม 1.2) ผลิตหญาแหง GAP 6,400 กิโลกรัม 1.3) ผลิตหญาสด 10,000 กิโลกรัม 1.4) ผลิตอาหารผสมครบสวน 3,000 กิโลกรัม 2. แจกเสบียงสัตวชวยเหลือผูประสบภัย รวม 508 ราย แบงเปน 2.1) ผลิตหญาแหง 437 ราย 2.2) ผลิตหญาแหง GAP 21 ราย 2.3) ผลิตหญาสด 20 ราย 2.4) ผลิตอาหารผสมครบสวน 30 ราย 3. จัดตั้งคลังเสบียงสัตวประจำตำบล 2 แหง ผลการดำเนินงาน : กิจกรรมพัฒนาความมั่นคงดานอาหาร สัตวเปนการผลิตเสบียงสัตวแหง พืชอาหารสัตว หมัก หญาสด และอาหารผสมครบสวน ตลอดจน การ จัดตั้งคลังเสบียงสัตวประจำตำบล ซึ่งศูนยวิจัย และพัฒนาอาหารสัตวยโสธร ไดใหบริการและ สนับสนุนเกษตรกรผูประสบอุทกภัยจากพายุฤดู รอน และรองมรสุมพัดผานทำใหเกิดน้ำทวมใน พื้นที่ลำเซบาย แมน้ำชีและลำหวยสาขา ทำใหสัตว เคี้ยวเอื้องขาดแหลงอาหารหยาบ ซึ่งทาง ศวอ. ยโสธรรวมกับปศุสัตวจังหวัดยโยธร ไดนำเสบียง สัตวสำรองไปมอบใหกับเกษตรกรที่ไดรับ ผลกระทบ พื้นที่ที่ไดรับผลกระทบ บานกลาง บาน
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 10 กุดเปง บานเชียงเพง บานหนองหอย บานกุดกง บานปากเปง บานพไทร บานแจงนอย และสงมอบเสบียง สัตวประจำตำบล 2 แหง ต.ขุมเงิน และ ต.คอเหนือ ตารางที่2 แผนและผลงานของกิจกรรมยอยพัฒนาความมั่นคงดานเสบียงสัตวปงบประมาณ 2566 ปญหาอุปสรรค : 1. การผลิตเสบียงสัตวแหงจะมีปญหาในชวงหลังฤดูฝน ซึ่งเปนชวงที่มีการเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุทำให ขาดแรงงานคน 2. อิทธิพลของฤดูกาล โดยในชวงฤดูแลง ฝนไมตก หญาชะงักการเจริญเติบโต แตในชวงฤดูฝน กลับมี ฝนตกชุก ทำใหไมสามารถตัดหญาเพื่อผลิตหญาแหงไดตามแผนที่กำหนด 3. ขาดแคลนบุคลากรในการปฏิบัติงาน /เครื่องจักรกลทางการเกษตรอายุการใชงานเยอะ ประสิทธิภาพต่ำ ขอเสนอแนะ : จัดซื้อเครื่องจักรกลทางการเกษตรใหม เพื่อความสะดวกในการทำงาน กิจกรรม หนวยนับ แผนงาน ผลงาน รอยละ 1. จำนวนผลผลิตเสบียงสัตว กิโลกรัม 150,400 158,540 105 1.1) ผลิตหญาแหง กิโลกรัม 131,000 131140 100 1.2) ผลิตหญาแหง GAP กิโลกรัม 6,400 6,400 100 1.3) ผลิตหญาสด กิโลกรัม 10,000 18,000 180 1.4) ผลิตอาหารผสมครบสวน (TMR) กิโลกรัม 3,000 3,000 100 2. แจกเสบียงสัตวชวยเหลือผูประสบภัย ราย 508 2,469 486 2.1) ผลิตหญาแหง ราย 437 2,647 606 2.2) ผลิตหญาแหง GAP ราย 21 0 0 2.3) ผลิตหญาสด ราย 20 36 180 2.4) ผลิตอาหารผสมครบสวน (TMR) ราย 30 30 100 3. คลังเสบียงสัตวประจำตำบล แหง 2 2 100
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 11 1.3 กิจกรรมยอย : พัฒนาอาชีพผลิตพืชพันธุอาหารสัตว วัตถุประสงค : 1. สนับสนุนใหเกษตรกรประกอบอาชีพผลิตทอนพันธุพืชอาหารสัตวและเสบียงสัตวจำหนาย 2. มีทอนพันธุพืชอาหารสัตว และเสบียงสัตวคุณภาพดีจำหนายอยางเพียงพอ 3. เปดโอกาสใหเกษตรกรที่มีความประสงคจะปลูกสรางแปลงพืชอาหารสัตว ใชทอนพันธุพืชอาหาร สัตวและเสบียงสัตวคุณภาพดีสำหรับลดตนทุนคาอาหารสัตว ตัวชี้วัด : สงเสริมใหมีเกษตรกรผูผลิตพืชอาหารสัตวจำหนายในพื้นที่รับผิดชอบ โดยมีผลผลิตพืชอาหารสัตว รวม 2,025,000 กิโลกรัม แบงเปน 1) ผลิตทอนพันธุจำหนาย 25,000 กิโลกรัม เกษตรกร 10 ราย 2) ผลิตเสบียงสัตวจำหนาย 2,000,000 กิโลกรัม เกษตรกร 60 ราย 3) จัดทำแปลงผลิตหญาแพงโกลา GAP 1 แปลง ผลการปฏิบัติงาน : กิจกรรมยอยพัฒนาอาชีพผลิต พืช อาหารสัตว เปนการนำความรู เทคนิค และ เทคโนโลยีดานการ ผลิตทอนพันธุพืชอาหาร สัตว และเสบียงสัตว ที่มีอยูนำไป ถายทอดและ สนับสนุนใหเกษตรกรผลิต ตามกระบวนงาน นั้นๆ รวมถึงการจัดการ จำหนายผลผลิตนั้นๆ สู เกษตรกรผูเลี้ยงสัตวเพื่อเปนการพัฒนาอาชีพ ลดตนทุน และ สรางรายไดที่มั่นคงแกเกษตรกร
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 12 ตารางที่3 แผนและผลงานของกิจกรรมยอยพัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว ปงบประมาณ 2566 ปญหาอุปสรรค : 1. เกษตรกรมีพื้นที่จำกัดในการปลูกพืชอาหารสัตว 2. เกษตรกรสวนใหญเปนผูสูงอายุ ไมมีกำลังขยายแปลงปลูกหญา ขอเสนอแนะ 1.สงเสริมกลุมเกษตรกรปลูกพืชอาหารสัตวเพิ่มขึ้นในพื้นที่ที่เหมาะสม 2.ระบบรดน้ำควรหันมาใชระบบสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย เพื่อลดทุนการผลิต กิจกรรม หนวยนับ แผนงาน ผลงาน รอยละ 1. ผลิตทอนพันธุจำหนาย โดย เกษตรกร กิโลกรัม 25,000 27,500 110 ราย 10 10 100 2.ผลิตเสบียงสัตวจำหนาย โดย เกษตรกร กิโลกรัม 2,000,000 2,300,000 115 ราย 60 60 100 3.จัดทำแปลงหญาแพงโกลา ใน หนวยงาน แปลง 1 1 100
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 13 1.4กิจกรรมยอย : พัฒนาเปนศูนยกลางการผลิตเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตวเพื่อรองรับประชาคมอาเซียน (SeedHub) วัตถุประสงค : 1. เพื่อสงเสริมการผลิตเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตวคุณภาพดี ไดมาตรฐาน และมีปริมาณเพียงพอตอ การใชในประเทศและสงออก 2. เพื่อรองรับการตรวจสอบและรับรองคุณภาพเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตวใหแกเกษตรกร หนวยงาน และผูประกอบการ ตัวชี้วัด : สนับสนุน กำกับดูแลการผลิตเมล็ดชั้นพันธุจำหนาย (CS) ตามมาตรฐานการผลิต โดยเกษตรกร 10,000 กิโลกรัม ผลการปฏิบัติงาน : พัฒนาเปนศูนยกลางการผลิตเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตวเพื่อรองรับประชาคมอาเซียน (Seed Hub) เปนการผลิตเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตวพันธุดีรวมกับเกษตรกรเพื่อสงเสริมการจำหนายและ สงออก การกำกับ ดูแลการผลิตเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตว ตั้งแตระดับแปลงผลิต ใหเปนไปตามมาตรฐาน และการตรวจสอบ รับรองคุณภาพเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตวทางศูนยฯไดยืมเครื่องทำความสะอาดเมล็ดใหเกษตรกร ตารางที่ 4 : แผนและผลการปฏิบัติงานกิจกรรมพัฒนาเปนศูนยกลางการผลิตเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตวเพื่อ รองรับประชาคม อาเซียน (Seed Hub) กิจกรรม หนวยนับ แผนงาน ผลงาน รอยละ 1.จำนวนเมล็ดพันธุพืชอาหารสัตวพันธุดีที่ผลิตได -ผลิตเมล็ดชั้นพันธุจำหนาย (CS) ผลิตโดยเกษตรกร กิโลกรัม 10000 15300 153
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 14 ปญหาอุปสรรค : 1.คาจางคนงานกระบวนการผลิตคอนขางแพง สวนทางราคาเมล็ดพันธุหญา 2.ปุยเคมีราคาแพงชวงสองสามปที่ผานนมา 3.รายที่ไมมีที่ดินเปนของตัวเองไปเชาที่ทำ ทำใหตองแบกรับคาตนทุนที่สูง และไมมีกำลังเชาตอ ขอเสนอแนะ : 1.ใหเนนทำเปนนครัวเรือนเพื่อแกปญหาคาจางแพง ทำเทาที่มีกำลัง 2.รวมกลุมเกษตรกรผลิตเมล็ดหญาเพื่อมีกำลังตอรองราคา
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 15 1.5 กิจกรรมยอย : สำรองเสบียงสัตวเพื่อพัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม วัตถุประสงค : 1. ผลิตเสบียงสัตวแหงคุณภาพดี สำรองไวเพื่อจำหนายใหแก เกษตรกรผูเลี้ยงโคเนื้อ และโคนม 2. ลดปญหาการขาดแคลนอาหารสัตว 3. สนับสนุนเกษตรกรผูเลี้ยงโคเนื้อ และโคนม ใหมีประสิทธิภาพการผลิตเพิ่มขึ้น ตัวชี้วัด : ผลิตเสบียงสัตวแหงคุณภาพดี เพื่อจำหนายแกเกษตรกรรวม 15,000 กิโลกรัม ผลการปฏิบัติงาน : กิจกรรมยอยสำรองเสบียงสัตวเพื่อ พัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม เปนการผลิตเสบียงสัตวแหง คุณภาพดี ไวจำหนาย ใหแกเกษตรกรทั่วไป ตามระเบียบกรมปศุสัตววาดวยเงินรายไดจากการผลิต และ จำหนายดานปศุสัตว พ.ศ. 2562 ซึ่งสามารถลดปญหาการขาดแคลนเสบียงสัตวคุณภาพดีสงเสริมการเลี้ยงโค เนื้อเพื่อการบริโภคภายในประเทศและสงออก และแกปญหาคุณภาพน้ำนมดิบต่ำกวามาตรฐาน สนับสนุนใหมี ประสิทธิภาพการผลิตเพิ่มขึ้น ตารางที่ 5 แผนและผลงานของกิจกรรมยอยสำรองเสบียงสัตวเพื่อพัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม ปงบประมาณ 2566 ปญหาอุปสรรค : กิจกรรมสำรองเสบียงสัตวฯ จะสามารถดำเนินการผลิตหญาแหงไดหลังจากผลิตหญาแหงตาม กิจกรรมพัฒนาความมั่นคงดานเสบียงสัตวครบตามเปาหมายเสร็จสิ้นกอน จึงจะทำการผลิตเสบียงสัตวตาม กิจกรรมสำรองเสบียงสัตวฯ ได ซึ่งเปนชวงเวลาที่จะเขาสูชวงฤดูฝน ทำใหเปนอุปสรรคในการผลิตหญาแหง ขอเสนอแนะ : ควรจัดซื้อเครื่องจักรกลทางการเกษตรใหมคันที่ใชอัดหญาปจจุบันอายุการใชงานคอนขางมาก ความรอนขึ้นไว เปลืองเชื้อเพลิง ทำใหทำงานไดชา กิจกรรม แผนงาน (กก.) ผลงาน (กก.) รอยละ สงเงินรายได (บาท) ผลิตเสบียงจำหนาย 15,000 15,000 100 60,000
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 16 2. กิจกรรมหลัก ความหลากหลายทางชีวภาพดานปศุสัตว 2.1 กิจกรรมยอย ปรับปรุงพันธุและอนุรักษความหลากหลายทางชีวภาพพืชอาหารสัตว วัตถุประสงค จัดทำแปลงทดสอบสาธิตพืชอาหารสัตวพันธุดีเพื่อรวบรวม เก็บรักษาแหลงพันธุกรรมพืชอาหารสัตว พันธุดี ตัวชี้วัด : จำนวนแปลงทดสอบสาธิตพืชอาหารสัตวพันธุดี 1 แปลง ผลการปฏิบัติงาน ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธรจัดทำแปลงทดสอบสาธิตพืชอาหารสัตวพันธุดี โดยจัดทำแปลง ยอยขนาด 4*5 เมตร ปลูกพืชอาหารสัตวพันธุดี 40 พันธุ เพื่อรวบรวม เก็บรักษาแหลงพันธุกรรมพืชอาหาร สัตวพันธุดีที่มีอยูไว ตลอดจนอนุรักษและพัฒนาการใชประโยชนอยางยั่งยืนและเหมาะสม มีการเก็บขอมูลการ ใหผลผลิต การขยายพันธุพืชอาหารสัตวพันธุดีตรงตามพันธุใหกับเกษตรกรปลูกสำหรับเลี้ยงสัตว นอกจากนั้น ยังเปนจุดสาธิต จุดศึกษาดูงานในรูปแบบนิทรรศการมีชีวิตของพืชอาหารสัตวพันธุดีที่รวบรวมไวสำหรับ เกษตรกรและผูสนใจ ตารางที่6 ผลผลิตแปลงทดสอบสาธิตพืชอาหารสัตวพันธุดี ที่ ชนิดพันธุ ผลผลิต (กก./ไร/ป) ฤดูฝน ฤดูแลง รวมทั้งป นน.สด นน.แหง นน.สด นน.แหง นน.สด นน.แหง 1 เนเปยรไตหวัน 31,313 8,141 15,000 3,300 46,313 11,441 2 กินีมูลริเวอร 17,198 4,664 21,720 5,856 38,918 10,520 3 ไนล 21,024 5,472 20,680 4,624 41,704 10,096 4 กินีเฮมิล 25,531 6,383 16,280 3,682 41,811 10,065 5 ซิกแนลนอน 19,712 5,120 14,680 4,088 34,392 9,208 6 โรดแคลไลด 19,776 5,446 13,560 3,679 33,336 9,125 7 กัมบา 19,008 6,003 11,536 3,033 30,544 9,035 8 มูลาโต1 16,192 4,957 13,056 3,687 29,248 8,644 9 กินีสีมวง 16,754 4,468 17,528 4,135 34,282 8,603 10 กินีอูมากุ 20,765 5,464 13,850 3,052 34,615 8,516 11 เบอรมิวดา 14,272 4,282 15,500 3,669 29,772 7,951 12 ซิกแนลตั้ง 16,928 4,775 11,140 2,954 28,068 7,728 13 ซีตาเรีย 23,552 5,305 10,432 2,345 33,984 7,649 14 กินีธรรมดา 15,176 4,743 13,036 2,879 28,212 7,621
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 17 ที่ ชนิดพันธุ ผลผลิต (กก./ไร/ป) ฤดูฝน ฤดูแลง รวมทั้งป นน.สด นน.แหง นน.สด นน.แหง นน.สด นน.แหง 15 อะตราตัม 25,775 5,213 12,560 2,386 38,335 7,599 16 พลิแคทูลัม 15,584 4,483 12,448 3,034 28,032 7,517 17 ซิกแนลเลื้อย 15,328 3,832 16,460 3,475 31,788 7,307 18 กินีญี่ปุน 14,221 3,894 13,760 3,268 27,981 7,161 19 หวายขอ 16,768 4,611 9,440 2,538 26,208 7,149 20 แพงโกลาใบกวาง 20,256 4,424 10,720 2,707 30,976 7,131 21 กินีมอมบาซา 17,154 4,003 14,704 3,102 31,858 7,105 22 แพงโกลา 18,368 3,892 12,320 3,192 30,688 7,084 23 เนเปยรทายเขื่อน 18,581 4,645 9,720 2,266 28,301 6,912 24 ขน 11,808 3,765 11,960 3,132 23,768 6,897 25 เนเปยรบานา 15,609 4,371 8,100 1,764 23,709 6,135 26 มูลาโต 2 14,720 3,627 11,040 2,390 25,760 6,017 27 เนเปยรปากชอง1 11,466 2,892 10,350 2,714 21,816 5,605 28 รูซี่ 13,632 3,597 8,200 1,960 21,832 5,557 29 เนเปยรยักษ 10,641 3,074 10,155 2,330 20,796 5,404 30 สตาร 12,384 3,246 8,800 2,112 21,184 5,358 31 เนเปยรแคระ 11,250 3,375 6,750 1,539 18,000 4,914 32 หญาหวาน 10,266 1,711 8,250 1,939 18,516 3,650 ปญหาและอุปสรรค ในชวงเดือน พฤษภาคม 2566 เปนตนมาพื้นที่ศูนยฯยโสธร มีฝนตกชุก ประกอบกับพื้นที่แปลงรวม รวมพันธุอยูในพื้นที่ลุมต่ำ สงผลใหมีน้ำทวมขังทำใหผลผลิตต่ำ แนวทางแกไข/ปรับปรุงการปฏิบัติงาน ในป 2567 ศูนยฯ มีแผนที่จะเปลี่ยนพื้นที่ ทำแปลงรวบรวมพันธุ ไปอยูในพื้นที่สูงน้ำไมทวมขัง
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 18
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 19 3. กิจกรรมหลักพัฒนาการผลิตปศุสัตว 3.1 กิจกรรมยอย การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตวในฟารมเกษตรกร วัตถุประสงค 1. เพื่อสรางฟารมตนแบบในการจัดการดานอาหารสัตวเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตวของ เกษตรกร 2. เพื่อใหหนวยบริการจัดการอาหารสัตวเคลื่อนที่ (FMMU) ออกติดตามใหคำแนะนำในฟารมปศุสัตว ของเกษตรกร และสำรวจขอมูลในพื้นที่เพื่อจัดทำปฏิทินวัตถุดิบอาหารสัตวในแตละพื้นที่ 3. บริการวิเคราะหคุณภาพอาหารสัตว และวัตถุดิบอาหารสัตวใหฟารมเกษตรกร ตัวชี้วัด : 1. สรางฟารมตนแบบ 10 ฟารม ประกอบดวย 1.1 ฟารมโคนม 4 ฟารม 1.2 ฟารมโคเนื้อ 3 ฟารม 1.3 ฟารมแพะแกะ 3 ฟารม 2. ถายทอดเทคโนโลยีการจัดการอาหารสัตว 3 ครั้ง 3. สำรวจบริการใหคำแนะนำ 100 ราย 4. บริการวิเคราะหคุณภาพอาหารสัตว 3 ตัวอยาง 5. ผลิตอาหารทีเอ็มอารเพื่อจำหนาย 10 ตัน ผลการปฏิบัติงาน ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร การจัดตั้งหนวย บริการจัดการอาหารสัตวเคลื่อนที่ (Feed Management Mobile Unit, FMMU) และแตงตั้งเจาหนาที่เพื่อออกสำรวจแหลงวัตถุดิบ อาหารสัตว ราคา และชวงระยะเวลาที่มีจำหนาย เพื่อจัดทำปฏิทิน วัตถุดิบอาหารสัตวสำหรับใชงาน ในพื้นที่ ออกตรวจสอบการให อาหารที่ฟารมของ เกษตรกร ปรับสูตรอาหารใหมีความเหมาะสม กับ ความตองการของสัตวที่เกษตรกรเลี้ยง รวมถึงเปาหมายในการ สรางฟารมตนแบบสำหรับใชเปนแหลง เรียนรู และจุดถายทอด ความรูดานเทคโนโลยีการจัดการอาหารสัตวชนิดตาง ๆ ใหแก เกษตรกรหรือผูที่สนใจอยางเหมาะสมสำหรับการผลิตปศุสัตวทุก ชนิด ในทุกพื้นที่ ตอไป
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 20 ตารางที่ 7 แผนและผลงานของกิจกรรมยอยการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตวในฟารมเกษตรกร ปงบประมาณ 2566 กิจกรรม เปาหมาย ผลการดำเนินงาน รอยละ หมายเหตุ 1. สรางฟารมตนแบบ (ฟารม) - โคนม 4 4 100 - โคเนื้อ 3 3 100 - แพะ-แกะ 3 3 100 2. ถายทอดเทคโนโลยีการจัดการอาหารสัตว(ครั้ง) 3 3 100 3. สำรวจบริการใหคำแนะนำ (ราย) 100 100 100 4. บริการวิเคราะหคุณภาพอาหารสัตว (ตัวอยาง) 3 3 100 5. ผลิตอาหารทีเอ็มอารเพื่อจำหนาย (ตัน) 10 10 100 สงเงินรายได แลว 40,000 บาท ปญหาและอุปสรรค 1. วัตถุดิบอาหารสัตวปรับราคาสูงขึ้นมาก ทำใหเกษตรกร มีการใหอาหารสัตวในปริมาณนอยลง ไมเพียงพอตอความตองการ ของสัตว ทำใหผลผลิตและประสิทธิภาพการผลิตลดลง 2. เกษตรกรสวนมากมีพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตวนอย เมื่อ เทียบกับสัดสวนของสัตวในฟารม 3. เกษตรกรสวนมากยังขาดความรูและความเขาใจใน การจัดสัดสวนอาหารใหเหมาะสมกับความตองการของสัตวในแต ละชวงอายุและการใหผลผลิต 4. ราคาจำหนายอาหาร TMR ตามที่กรมปศุสัตวกำหนด สูงเกินไป ควรปรับใหมีระดับราคาที่หลากหลาย เหมาะกับราคา วัตถุดิบ และตนทุนการผลิตของเกษตรกร แนวทางแกไข/ปรับปรุงการปฏิบัติงาน 1. ปรับสัดสวนอาหารสัตวใหตามความตองการของสัตว เพื่อใหไดผลผลิตตามความสามารถของโค รวมถึงใชอาหารสัตว คุณภาพดีเพิ่มมากขึ้น จะชวยใหตนทุนการผลผลิตตอน้ำนมดิบ 1 กก. ลดลง 2. สงเสริมใหเกษตรกรปลูกพืชอาหารสัตว และจัดการ แปลงพืชอาหารสัตวใหเหมาสมกับพื้นที่และบริบทของเกษตรกร
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 21
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 22
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 23 3.2 กิจกรรมยอย : ขยายสัตวพันธุดี ดวยเทคโนโลยีชีวภาพ วัตถุประสงค ผลิตเสบียงสัตวแหง เพื่อสนับสนุนการเลี้ยงสัตวกิจกรรมขยายสัตวพันธุดี ดวยเทคโนโลยีชีวภาพ ตัวชี้วัด ผลิตเสบียงสัตวแหง สนับสนุนศูนยวิจัยการผสมเทียมและเทคโนโลยีชีวภาพอุบลราชธานีจำนวน 25,000 กิโลกรัม ผลการปฏิบัติงาน ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร ไดดำเนินการผลิตหญาแพงโกลาแหง จำนวน 25,000 กิโลกรัม (1,250 ฟอน) และไดจัดสงที่ศูนยวิจัยการผสมเทียมและเทคโนโลยีชีวภาพอุบลราชธานีอำเภอเมือง จังหวัด อุบลราชธานี
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 24 4. กิจกรรมหลักสงเสริมการทำปศุสัตวอินทรีย 4.1 กิจกรรมยอย : ศูนยตนแบบปศุสัตวอินทรีย วัตถุประสงค : เพื่อสรางศูนยตนแบบปศุสัตวอินทรีย (DLD Organic Farm Model) สำหรับเปนแหลงเรียนรูการ ผลิตปศุสัตวอินทรีย รวมถึงการสงเสริม สาธิตการผลิตอาหารสัตวอินทรียแกเกษตรกร ตัวชี้วัด : สรางศูนยตนแบบฟารมปศุสัตวอินทรีย และ/หรือแปลงพืชอาหารสัตวอินทรียที่ไดรับการรับรอง มาตรฐานปศุสัตวอินทรีย และ/หรือยื่นขอรับรองมาตรฐานปศุสัตวอินทรีย ผลการปฏิบัติงาน : ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร ไดมีการเริ่มปรับเปลี่ยนเขาสูระบบการผลิตพืชอาหารสัตว ตาม มาตรฐานอินทรีย ตั้งแตป 2561 ซึ่งไดรับการรับรองมาตรฐานอินทรียจากกรมวิชาการเกษตร ตั้งแต 14 กุมภาพันธ 2561 มาจนถึงวันที่ 13 กุมภาพันธ 2567 พื้นที่ 320 ไร จำนวน 13 ชนิดพืช ซึ่งใชเปนศูนยเรียนรู ดานพืชอาหารสัตวอินทรีย แกเกสรกรและผูที่สนใจในพื้นที่ ปญหาอุปสรรค : การขาดแคลนวัตถุอาหารดิบอาหารสัตวอินทรีย เปนปญหาและอุปสรรคสำคัญในการผลิตปศุสัตว อินทรียรวมถึงตนทุนการผลิตสูง ขอเสนอแนะ : ควรมีการสนับสนุนใหเกษตรกรผลิตอาหารสัตวอินทรีย ทั้งพืชวัตถุดิบอาหารสัตวแหลงพลังงานและ โปรตีน เพื่อจำหนายแกเกษตรกรผูเลี้ยงปศุสัตวอินทรีย เพื่อสรางความเขมแข็งและสามารถเขาถึงวัตถุดิบ อาหารสัตวอินทรียเพื่อใหไดผลผลิตที่มีคุณภาพ และประสิทธิภาพการผลิตเพิ่มขึ้น
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 25
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 26 5. กิจกรรมหลัก สงเสริมการเลี้ยงสัตวแบบแปลงใหญ 5.1 กิจกรรมยอย : สงเสริมการเลี้ยงสัตวแบบแปลงใหญ วัตถุประสงค : 1. เพื่อสงเสริมการรวมกลุมเกษตรกร สรางความเขมแข็งและพัฒนาเครือขายความรวมมือระหวาง กลุมเกษตรกร วิสาหกิจชุมชน และสหกรณ รวมถึงเชื่อมโยงไปถึงผูประกอบการภาคเอกชนและหนวยงานที่เกี่ยวของ 2. เพื่อใหเกษตรกรสามารถลดตนทุนการผลิต มีผลผลิตตอหนวยเพิ่มขึ้น ผลผลิตมีคุณภาพได มาตรฐาน และสอดคลองกับความตองการของตลาด ภายใตการบูรณาการของหนวยงานภาครัฐและเอกชน ตัวชี้วัด : สงเสริมสนับสนุนการผลิตอาหารสัตว การจัดการออาหารสัตวเพื่อลดตนทุน แกกลุมเกษตรกรผูเลี้ยง สัตวแบบแปลงใหญ 1 แหง ผลการปฏิบัติงาน : ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร ไดดำเนินการขับเคลื่อนงานดานอาหารสัตวและสนับสนุน เครื่องจักรกลการเกษตรแกกลุมเกษตรกรแปลงใหญโคเนื้อตำบลสวาท อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร โดยไดมี การอบรมใหความรูดานการปลูกและการจัดการแปลงพืชอาหารสัตวอยางมีประสิทธิภาพ การผลิตอาหารสัตว โดยใชวัตถุดิบที่มีในพื้นที่เพื่อการลดตนทุน พรอมทั้งสนับสนุนเครื่องหั่นมันสำปะหลัง เพื่อผลิตมันเสนไวใช เลี้ยงโคและผลิตอาหารโคตอไป
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 27 6. องคความรู (Knowledge Management, KM) เรื่อง ลอขุดหลุมปลูกพืชอาหารสัตว บทนำ ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธรดำเนินการปลูกหญาเพื่อผลิตเมล็ดพันธุ มีการเพาะตนกลา ในถาดหลุม ในกระบวนการปลูกนั้นมีการปลูก ซึ่งตองมีการขึงเชือกวัดระยะ เพื่อใหหลุมปลูกตรงกัน แลวทำ การขุดหลุมโดยใชจอบหรือไมปลายแหลม ทำใหตองใชแรงงานจำนวนมากและใชเวลานาน การใชเครื่องมือ เครื่องจักรที่สามารถลดระยะเวลาและแรงงาน ในการขุดหลุมปลูกจะชวยใหลดตนทุนดานแรงงานในการปลูก พืชอาหารสัตวลงได การวิเคราะหสาเหตุ ในการขุดหลุมปลูกพืชอาหารสัตวตองใชแรงงานจำนวนมาก และตองมีการทำปมเชือกระยะปลูก แลว นำไปขึงในทุกแถวการปลูก ซึ่งทำใหสิ้นเปลืองแรงงานและทำงานไดชา การแกไขปญหา การประยุกตใชเครื่องจักรและวัสดุที่มีอยูในศูนย ใหสามารถขุดหลุมไดตามระยะปลูก ทำใหสามารถ ลดแรงงานและสามารถทำงานไดเร็วขึ้น ขั้นตอน/วิธีดำเนินการ วัสดุ/อุปกรณ 1. รถไถนาเดินตาม พรอมลอเหล็ก จำนวน 1 คัน 2. เหล็กกลอง ขนาด 3*1.5 นิ้ว จำนวน 1.2 เมตรๆ ละ 58.33 บาท 3. U - Bolts ขนาด 22 มม. จำนวน 2 ตัวๆ ละ 30.00 บาท 4. หินเจียรตัดเหล็ก 5. เครื่องเชื่อมโลหะ 6. สวาน วิธีการทำ 1. ตัดเหล็กกลอง ขนาด 3*1.5 นิ้ว คาวมยาว 1 เมตร ตัดปลายใหเฉียงทำมุม 45 องศา 2. ตัดเหล็กกลอง ขนาด 3*1.5 นิ้ว คาวมยาว 10 เซนติเมตร ตัดปลายใหเฉียงทำมุม 45 องศา 3. นำเหล็กที่ตัก 10 ซม. ไปเชื่อมประกบกับปลายของเหล็ก 1 เมตร ใหเปนรูปลิ่ม 4. นำเหล็กสำหรับขุดหลุมที่ไดไปวัดระยะ และเจาะรู สำหรับล็อกเขากับลอเหล็กของรถไถ นาเดินตาม โดยตองวัดระยะใหปลายเหล็กทั้ง 2 ขาง อยูครึ่งของลอรถ (ลอรถไถมีเสนรอบวง 250 เซนติเมตร)
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 28 ผลการดำเนินงาน 1. ตนทุนการสรางลอชุดหลุมปลูก รวมเปนเงิน 149 บาท ตารางที่ 1 ตนทุนการสรางลอชุดหลุมปลูก รายการ จำนวนที่ใช ราคา/หนวย รวมเปนเงิน เหล็กกลอง 3*1.5 นิ้ว 1.2 58.33 70 U - Bolts 2 25 50 ใบตัดเหล็ก 1 5 5 ลวดเชื่อม 2 2 4 คาแรงงาน (1 คน) 0.5 40 20 รวม 149 2. การใชประโยชน การนำรถไถนาเดินตามที่ติดเหล็กขุดหลุมปลูก ตองมีการขึงเชือกขอบแปลงพืชที่จะปลูกให ไดมุมฉาก ทั้ง 4 ดาน และมีการขึงเชือกสำหรับทำแนวใหรถไถสามารถวิ่งตรงตามแถวปลูก ซึ่งการใชลอขุด หลุมปลูก จะไดระยะหลุม 125 เซนติเมตร ลึก 7-10 เซนติเมตร สามารถปลูกหญาที่เพาะกลาในถาดหลุมได
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 29 ทำใหสามารถขุดหลุมปลูกไดรวดเร็วขึ้น ไมตองทำปมเชือกระยะปลูก สามารถลดแรงงานในการขุดหลุมปลูกได 75 เปอรเซ็นต และลดตนทุนได 112 บาท/ไร รายละเอียดดังแสดงในตารางที่ 2 ตารางที่ 2 ประสิทธิภาพและตนทุนการขุดหลุมปลูกพืชอาหารสัตวเพื่อการผลผลิตเมล็ด รายการ ใชไมปลายแหลมทำหลุมปลูก ใชลอขุดหลุมปลูก พื้นที่ (ไร) 1 1 แรงงานขุดหลุม (40 บาท/ชม. 4 1 เวลาที่ใช(ชม.) 1 1 น้ำมันเชื้อเพลิง (32.25 บาท/ลิตร) 0 0.25 ตนทุนการขุดหลุมปลูก (บาท) 160 48.06 หมายเหตุ: ระยะปลูก 1.25 * 1.25 เมตร พื้นที่ 1 ไรปลูกได 1,024 หลุม สรุป/ขอเสนอแนะ ลอขุดหลุมปลูกพืชอาหารสัตวสามารถขุดหลุมปลูกไดระยะ 125 เซนติเมตร ชวยประหยัดแรงงานใน การขุดหลุมปลูก สามารถปลูกไดเร็วขึ้น ทั้งนี้เหมาะสำหรับตนกลาที่เพาะในถาดหลุมและคนบังคับรถไถนาเดิน ตามตองบังคับใหลอขุดหลุมวิ่งไปตามแนวที่กำหนด วิธีการขุดหลุมปลูกแบบเดิม การใชลอขุดหลุมปลูก
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 30 ผลผลิต (Output) การสรางลอขุดหลุมปลูก สำหรับการขุดหลุมปลูกพืชอาหารสัตว ผลลัพธ (Outcome) ลดแรงงานในการขุดหลุมปลูก และลดคาใชจายในการจางแรงงานปลูกพืชอาหารสัตว ผลกระทบ (Impact) การปลูกพืชอาหารสัตวเพื่อผลิตเมล็ดพันธุ มีความรวดเร็วขึ้นและใชแรงงานลดลง ทำใหประหยัดคาคาจายในการจางแรงงาน
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 31 7. โครงการขยายพื้นที่การปลูกพืชอาหารสัตว 50,000 ไร เพื่อลดตนทุนดานอาหารสัตว 1. หลักการและเหตุผล จากผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ และผลกระทบทางเศรษฐกิจที่เกิดจาก สงครามรัสเซีย ยูเครน ที่มีผลโดยตรงตอราคาน้ำมัน ปุยเคมี ขาวสาลี ทำใหตนทุนการผลิตสินคาอุปโภค บริโภคตางๆในประเทศ มีแนวโนมสูงขึ้น รวมถึงคาอาหารสัตวที่เปนตนทุนหลักในการผลิตสัตว จาก สถานการณอาหารสัตวราคาแพง สำนักพัฒนาอาหารสัตว กรมปศุสัตว จึงมีแนวคิดในการเพิ่มจำนวนพื้นที่การ ผลิตพืชอาหารสัตวในประเทศไทยใหมากขึ้นเพื่อเปนการเพิ่มปริมาณพืชอาหารสัตวซึ่งเปนอาหารหยาบ คุณภาพดีสำหรับสัตวเคี้ยวเอื้องเพื่อเพิ่มสัดสวนการใชอาหารหยาบมากซึ่งลดการใชอาหารขันที่มีราคาแพงขึ้น จากขอมูลการสำรวจปศุสัตวป 2565 พบวาประเทศไทยมีจำนวนปศุสัตวที่จำเปนตองใชอาหารหยาบ เพื่อการ ดำรงชีพ ไดแก โคเนื้อ 9,756,642 ตัว โคนม 823,146 ตัว กระบือ 1,742,299 ตัว แพะ 1,481,570 ตัว แกะ 126,704 ตัว รวมทั้งสิ้น 13,930,361 ตัว เกษตรกร 3,582,876 ราย และคาดวาในป 2566 จะมีประชากรสัตว เพิ่มสูงขึ้นจากป 2565 ไมต่ำกวา 10 เปอรเซ็นต จากขอมูลดังกลาวพบวามีความตองการใชพืชอาหารสัตว 20.50 ลานตันตอป แตในปจจุบันมีพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตวจากทั้งในหนวยงาน เกษตรกรพัฒนาอาชีพ และ เกษตรกรผูเลี้ยงสัตวจำนวนรวม 436,828 ไร ซึ่งสามารถผลิตพืชอาหารสัตวไดเพียง 1.048 ลานตนตอปเทานั้น ทำใหยังคงมีความตองการพืชอาหารสัตวอีก 19.455 ลานตนตอป และตองใชพื้นที่ปลูกถึง 8,106,166 ไร ใน การผลิตพืชอาหารสัตวดังกลาว ซึ่งอาจไมสามารถเพิ่มพื้นที่การผลิตไดในทันที ดั่งนั้นการสนับสนุนปจจัยการ ผลิต ไดแก เมล็ดพันธุและทอนพันธุพืชอาหารสัตวจึงมีความสำคัญในการกระตุนใหเกษตรกรปลูกพืชอาหาร สัตว เพื่อใชเลี้ยงสัตวมากขึ้นและเปนการชวยใหเกิดการเพิ่มฟนที่แปลงพืชอาหารสัตวในอนาคตได โดยการ ปฏิบัติงานในครั้งนี้ อยูภายใตการกำกับ ดูแลของเจาหนาที่ ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตว 31 แหง และศูนย ซอมบำรุงเครื่องจักรกลอาหารสัตว 1 แหง รวม 32 แหง 2. วัตถุประสงค 1. เพื่อลดตนทุนคาอาหารสัตวดวยการเพิ่มปริมาณการผลิตอาหารหยาบคุณภาพดี และเพิ่มพื้นที่การ ผลิตพืชอาหารสัตวในประเทศใหมากขึ้น 2. เพื่อสนับสนุนเมล็ดพันธุและทอนพันธุ ใหกับเกษตรกรและกลุมเกษตรกร ในการผลิตพืชอาหาร สัตวสำหรับใชเลี้ยงสัตว และจำหนายเพื่อเพิ่มรายได เปนการสรางอาชีพใหกับเกษตรกรและกลุมเกษตรกรที่ เขารวมโครงการและกระจายเชื้อพันธุดีใหกับเกษตรกร 3. เปาหมาย เกษตรกรและกลุมเกษตรกรเลี้ยงปศุสัตว เกษตรกรและกลุมเกษตรกรพัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว พื้นที่ผลิตพืชอาหารสัตวจำนวน 50,000 ไร
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 32 4. ตัวชี้วัด ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร ใหการสนับสนุนพันธุพืชอาหารสัตว ดังนี้ 1. สนับสนุนพันธุพืชอาหารสัตวใหเกษตรกรจำนวน 1,163 ราย 2. สงเสริมเกษตรกรปลูกพืชอาหารสัตว จำนวน 1,370 ไร 3. สงเสริมการปลูกอาหารในพื้นที่สาธารณะจำนวน 92 ไร 5. ผลการปฏิบัติงาน ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารัสตวยโสธร ไดดำเนินการรับสมัครเกษตรกรผูประสงคเขารวมโครงการทั้ง ในระบบอนไลน และสมัครที่ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธรและหนวยงานของกรมปศุสัตวมีเกษตรกร ในพื้นที่จังหวัดยโสธรและศรีสะเกษ สมัครเขารวมโครงการกวา 1,163 ราย พื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว 3,262 ไร มีความตองการพืชอาหารสัตวพันธุดี นำไปปลูกและขยายพันธุเพื่อใชเลี้ยงสัตวชวยลดตนทุนดานอาหารสัตว อีกทั้งชวยลดคาใชจายในการซื้อพันธุพืชอาหารสัตวของเกษตรกร เปนการลดตนทุนและสงเสริมสนับสนุนใหมี การปลูกพืชอาหารสัตวมากขึ้น ตารางที่8 แผนและผลการสนับสนุนพันธุพืชอาหารสัตวแกเกษตรกร กิจกรรม หนวยนับ แผนงาน ผลงาน รอยละ 1. เกษตรกรสมัครเขารวมโครงการฯ ราย 1,163 1,163 100 2. สนับสนุนพันธุพืชอาหารสัตวใหเกษตรกร ราย 1,163 1,163 100 3. สงเสริมเกษตรกรปลูกพืชอาหารสัตว ไร 3,170 3,170 100 4. สงเสริมการปลูกอาหารในพื้นที่สาธารณะ ไร 92 92 100 6. ปญหาและอุปสรรค 1. สถานที่ในการรับปจจัยการผลิตหางไกลจากเกษตรกร และไมมีงบประมาณในการสงปจจัยการผลิตใหเกษตรกรที่อยูหาง จากศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตว จึงทำใหเกษตรกรไมมารับ ปจจัยการผลิต 2. พื้นที่เกษตรกรไมเหมาะกับพันธุพืชอาหารสัตวที่เลือก ในระบบ 7. ขอเสนอแนะ ควรมีงบประมาณในการสงมอบปจจัยการผลิตให เกษตรกร เพราะเกษตรกรบางรายอยูหางจากสถานที่รับปจจัยการ ผลิตไมสะดวกในการเดินทางมารับ และหนวยงานไมมีงบประมาณ ในการดำเนินการสงปจจัยการผลิตถึงเกษตรกร
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 33
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 34 รายงานงบประมาณ ป 2566 สวนที่ 3
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 35 สวนที่ 3 รายงานงบประมาณ ป 2566 งบประมาณที่ไดรับจัดสรร ประจำป 2566 แบงเปน งบบุคลากร 1,734,155 บาท งบดำเนินงาน 967,300 บาท งบครุภัณฑ 950,600 บาท รวมงบประมาณ 3,652,055 บาท 47% 27% 26% งบประมาณ ป 2566 งบบุคลาการ งบดำเนินงาน งบครุภัณฑ์
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 36 ตารางที่ 9 รายละเอียดงบประมาณ แยกตามกิจกรรม ปงบประมาณ 2566 กิจกรรม งบ บุคลากร งบดำเนินงาน งบครุภัณฑ คา ใชสอย คาวัสดุ รวม ยอด ใชจาย คงเหลือ % ใชจาย รายการคาใชจายบุคลากรภาครัฐ โครงการพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืน และเสริมสรางความเข็มแข็งอยางเปน ระบบ 1,734,155 บุคลากรภาครัฐดานปศุสัตว 1,675,560 ประกันสังคม 58,595 แผนงาน พื้นฐานดานการสราง ความสามารถในการแขงขัน ผลผลิต พัฒนาศักยภาพการปศุ สัตว กิจกรรมหลัก พัฒนาอาหารสัตว 293,100 336,300 707,800 707,692 108.46 99.98 950,600 กิจกรรมยอย ผลิตพันธุพืชอาหาร สัตว 252,800 82,700 335,500 335,470 30.12 99.99 195,000 กิจกรรมยอย พัฒนาความมั่นคง ดานเสบียงสัตว 2,000 196,400 198,400 198,393 7.00 100.00 209,000 กิจกรรมยอย พัฒนาอาชีพผลิตพืช อาหารสัตว 1,800 9,300 11,100 11,100 0.05 100.00 470,000 กิจกรรมยอย ศูนยกลางผลิตเมล็ด พันธุ seed hub 6,000 0 6,000 6,000 0.00 100.00 35,000 กิจกรรมยอย สำรองเสบียงสัตว โคเนื้อ 0 20,900 20,900 20,880 19.69 99.91 คาสาธารณูปโภค 0 0 79,400 79,400 0.00 100.00 กิจกรรมหลัก พัฒนา เทคโนโลยีสารสนเทศและ การสื่อสาร 13,000 21,000 34,000 33,968 31.60 99.91 41,600 กิจกรรมยอย พัฒนาเทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร 13,000 21,000 34,000 33,968 31.60 99.91 41,600
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 37 กิจกรรม งบ บุคลากร งบดำเนินงาน งบครุภัณฑ คา ใชสอย คาวัสดุ รวม ยอด ใชจาย คงเหลือ % ใชจาย กิจกรรมหลัก ความ หลากหลายทางชีวภาพดาน ปศุสัตว 17,500 6,000 22,500 22,480 20.00 99.91 กิจกรรมยอย : ปรับปรุงพันธุ และอนุรักษความหลากหลาย ทางชีวภาพพืชอาหารสัตว 17,500 6,000 22,500 22,480 20.00 99.91 แผนงานยุทธศาสตรการเกษตร สรางมูลคา โครงการพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืน กิจกรรมหลัก สงเสริมการทำปศุ สัตวอินทรีย 21,000 21,000 20,998 2.50 99.99 กิจกรรมยอย ศูนยตนแบบฟารม ปศุสัตวอินทรีย 21,000 21,000 20,998 2.50 99.99 โครงการพัฒนาศักยภาพ กระบวนการผลิตสินคาเกษตร กิจกรรมหลัก พัฒนาการผลิตปศุ สัตว 21,270 195,230 216,500 216,482 18.36 99.99 กิจกรรมยอย การเพิ่ม ประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตวใน ฟารมเกษตรกร 21,270 55,030 76,300 76,300 0.49 100.00 กิจกรรมยอย ขยายสัตวพันธุดีดวย เทคโนโลยีชีวภาพ 140,200 140,200 140,182 17.87 99.99 โครงการระบบสงเสริมเกษตร แบบแปลงใหญ กิจกรรมหลัก สงเสริมการเลี้ยงสัตวแบบแปลง ใหญ 22,000 22,000 21,969 31.33 99.86 กิจกรรมยอย สงเสริมการเลี้ยงสัตว แบบแปลงใหญ 22,000 22,000 21,969 31.33 99.86 รวมทั้งสิ้น 1,734,155 336,370 552,530 967,300 967,139 161 99.98
รายงานผลการปฏิบัติงานประจำป 2566 ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร 38 ตารางที่ 10 รายละเอียดงบครุภัณฑ ปงบประมาณ 2566 รายละเอียดครุภัณฑ งบประมาณ ยอดใช งบประมาณ งบประมาณ คงเหลือ กิจกรรมยอย ผลิตพันธุพืชอาหารสัตว 1.เครื่องตัดหญาแบบโรตารี่ 70,000 70,000 0 2.จอบหมุนติดพวงรถแทรกเตอร 125,000 112,500 12,500 กิจกรรมยอย พัฒนาความมั่นคงดานเสบียงสัตว 1. เครื่องเกลี่ยหญาแบบสะบัดผึ่ง 190,000 187,999 2,001 2. เครื่องตัดหญาแบบขอแข็ง จำนวน 2 เครื่อง 19,000 18,000 1,000 กิจกรรมยอย พัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว ระบบสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย 470,000 463,310 6,690 กิจกรรมยอย พัฒนาเปนศูนยกลางการผลิตเมล็ดพันธุพืช อาหารสัตวเพื่อรองรับประชาคมอาเซียน (seed hub) เครื่องวัดความชื้นเมล็ดพันธุ 35,000 34,500 500 กิจกรรมยอย พัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เครื่องคอมพิวเตอรสำหรับงานสำนักงาน จำนวน 2 เครื่อง 41,600 41,600 0 รวมทั้งสิ้น 950,600 927,909 22,691 ยอดเงินคงเหลือไดทำการโอนเงินกลับสวนกลางเรียบรอย จำนวน 22,691 บาท
ศูนยวิจัยและพัฒนาอาหารสัตวยโสธร