566 023 ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส สำนักพัฒนาอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ANNUAL REPORT รายงาน ประจำปี
566 023 ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส สำนักพัฒนาอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ANNUAL REPORT รายงาน ประจำปี
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์ ค ำน ำ ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส เป็นหน่วยงานในสังกัด ส านักพัฒนาอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้จัดท ารายงานผลการปฏิบัติงานประจ าปี 2566 ขึ้น เพื่อรวบรวมผลการด าเนินงาน โครงการและกิจกรรมต่าง ๆ ในปีงบประมาณ 2566 ส าหรับเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ผลการด าเนินงานของ หน่วยงาน โดยหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเนื้อหาของรายงาน ฉบับนี้ จะเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจสามารถน าไปใช้ต่อไป (นายจีรศักดิ์ บ ารุงศักดิ์) ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส
หน้า ส่วนที่ 1 ข้อมูลภาพรวมของหน่วยงาน ข้อมูลพื้นฐานของหน่วยงาน 1 ส่วนที่ 2 ผลการปฏิบัติงานตามแผนประจ าปี2566 งานบริหาร 10 งานผลิต 13 แผนงาน/โครงการประจ าปีงบประมาณ 2566 14 แผนงานพื้นฐานด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขันของประเทศ ผลผลิต พัฒนาศักยภาพกรปศุสัตว์ 15 กิจกรรมหลัก พัฒนาอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : ผลิตพันธุ์พืชอาหารสัตว์ 16 กิจกรรมย่อย : พัฒนาความมั่นคงด้านเสบียงสัตว์ 19 กิจกรรมย่อย : พัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว์ 24 กิจกรรมย่อย : โครงการส ารองเสบียงสัตว์เพื่อพัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม 27 กิจกรรมหลัก ความหลากหลายทางชีวภาพด้านปศุสัตว์ กิจกรรมย่อย : ปรับปรุงพันธุ์และอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพพืชอาหารสัตว์ 29 แผนงาน ยุทธศาสตร์การเกษตรสร้างมูลค่า 32 โครงการ พัฒนาศักยภาพกระบวนการผลิตสินค้าเกษตร 33 กิจกรรมหลัก การพัฒนาการผลิตปศุสัตว์ กิจกรรมย่อย : การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตว์ในฟาร์มเกษตรกร 33 โครงการ สร้างมูลค่าเพิ่มจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร 36 กิจกรรมหลัก สร้างมูลค่าเพิ่มจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร กิจกรรมย่อย : ศูนย์บริการอาหารสัตว์กรมปศุสัตว์ (Feed Center) 36 ส่วนที่ 3 ภารกิจตามนโยบายส าคัญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โครงการขยายพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว์ 50,000 ไร่ เพื่อลดต้นทุน 40 โครงการโคบาลชายแดนใต้ 42 การบริหารงานเชิงพื้นที่แบบบูรณาการหน่วยงานในระดับพื้นที่ 45 สารบัญ
ข้อมูลภาพรวมของ หน่วยงาน
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 วิสัยทัศน์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ “เกษตรกรมีคุณภาพชีวิตที่ดี มีรายได้เพิ่มขึ้นไม่น้อยกว่าร้อยละ 10 ต่อปี” กรมปศุสัตว์ “เป็นองค์การที่นำและขับเคลื่อนการปศุสัตว์ไทย สู่ความมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืนในตลาดโลก” สำนักพัฒนาอาหารสัตว์ “มุ่งพัฒนาความมั่นคงด้านอาหารสัตว์” ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส “วิจัย พัฒนาอาหารสัตว์ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ การผลิตปศุสัตว์ ในพื้นที่ภาคใต้ตอนล่าง” สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 ค่านิยมกรมปศุสัตว์ “I 2 - SMART” I : Innovation สร้างนวัตกรรม I : Integration ท างานแบบบูรณาการ S : Standard สร้างมาตรฐานสินค้าปศุสัตว์ M : Mastery การท างานอย่างมืออาชีพ A : Agility ความคล่องตัวและพร้อมรับการเปลี่ยนแปลง R : Responsibility มีความรับผิดชอบต่อสังคมและประเทศชาติ T : Teamwork มุ่งมั่นในการท างานร่วมกัน ค่านิยมสร้างสรรค์ 5 ประการ กล้ายืนหยัดท าในสิ่งที่ถูกต้อง ซื่อสัตย์และมีความรับผิดชอบ โปร่งใส ตรวจสอบได้ ไม่เลือกปฏิบัติ มุ่งผลสัมฤทธิ์ของงาน สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 1 ข้อมูลพื้นฐานของหน่วยงาน ประวัติความเป็นมา ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส ได้ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2521 โดยใช้ชื่อในขณะนั้น ว่า “สถานีพืชอาหารสัตว์นราธิวาส” สังกัดกองอาหารสัตว์ ต่อมาในปี พ.ศ. 2529 มีการจัดกรอบอัตราก าลัง ของหน่วยงานต่างๆ ในสังกัดกรมปศุสัตว์ใหม่ สถานีพืชอาหารสัตว์นราธิวาส จึงได้ถูกเปลี่ยนชื่อเป็น “ศูนย์วิจัย อาหารสัตว์นราธิวาส " ต่อมาในปี พ.ศ. 2545 มีการจัดกรอบอัตราก าลังใหม่ จึงได้เปลี่ยนชื่อเป็น “ศูนย์วิจัย และพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส” สังกัดส านักพัฒนาอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ มีพื้นที่ปฏิบัติงานครอบคลุม 3 จังหวัดภาคใต้ ตอนล่าง จังหวัดนราธิวาส จังหวัดยะลา และจังหวัดปัตตานี (อ าเภอสายบุรี อ าเภอปานะเระ อ าเภอทุ่งยางแดง อ าเภอกะพ้อ และอ าเภอไม้แก่น ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส มีพื้นที่ รวม 700 ไร่ แบ่งเป็น 2 แปลง คือ แปลงที่ 1 ต าบลไพรวัน อ าเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส มีพื้นที่ 200 ไร่ แปลงที่ 2 ต าบลสุไหงปาดี อ าเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส มีพื้นที่ 500 ไร่ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
2 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส สถานที่ตั้งหน่วยงาน ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส มีพื้นที่ รวม 700 ไร่ แบ่งเป็น 2 แปลง คือ แปลงที่ 1 ที่ตั้ง ม.6 ต าบลไพรวัน อ าเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส มีพื้นที่ 200 ไร่ เป็นที่ตั้ง อาคารส านักงาน อาคาร ทดลองวิจัย โรงเก็บเมล็ดพันธุ์ โรงท าความสะอาดเมล็ดพันธุ์ โรงบ่มเมล็ดพันธุ์ โรงเก็บเสบียงสัตว์ คอก สัตว์ทดลอง ทดสอบสาธิต แปลงรวบรวมพันธุ์พืชอาหารสัตว์ แปลงปฏิบัติงานทดลองวิจัย แปลงทดสอบ สาธิต และเป็นแหล่งผลิตท่อนพันธุ์ หน่อพันธุ์พืชอาหารสัตว์ ตลอดจนผลิตเสบียงสัตว์ เพื่อสนับสนุนเกษตรกร ในภาวะขาดแคลนอาหารสัตว์ ลักษณะดินเป็นดินชุดบ้านทอน เนื้อดินเป็นดินร่วนปนทราย ความอุดมสมบูรณ์ ต่ าและมีข้อจ ากัดในการใช้ประโยชน์ แปลงที่ 2 ที่ตั้ง ม. 3 ต าบลสุไหงปาดี อ าเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส มีพื้นที่ 500 ไร่ เป็นที่ตั้งโรงบ่มเมล็ดพันธุ์ โรงเก็บเสบียงอาหารสัตว์ และเป็นพื้นที่หลักในการผลิตท่อนพันธุ์ หน่อพันธุ์พืชอาหาร ตลอดจนผลิตเสบียงสด และแห้ง เพื่อสนับสนุนเกษตรกรในภาวะขาดแคลนอาหารสัตว์ ลักษณะดินเป็นชุดดินท่าแซะ เนื้อดินเป็นดิน ร่วนปนทราย ความอุดมสมบูรณ์ต่ าและมีข้อจ ากัดในการใช้ประโยชน์ สภาพพื้นที่ลาดเอียง มีปัญหาการกัดเซาะ ชะล้างหน้าดิน สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 3 รายนามผู้ด ารงต าแหน่งผู้บริหาร ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส พื้นที่ 1,937 ไร่ 2 งาน วิสัยทัศน์(Vision) หน้าที่และความรับผิดชอบ ล าดับที่ ชื่อ-สกุล ต าแหน่ง ปีที่ด ารงต าแหน่ง 1 นายอนันต์ ภู่สิทธิกุล หัวหน้าสถานีพืชอาหารสัตว์นราธิวาส 2521-2529 2 นายจีระวัชร์ เข็มสวัสดิ์ หัวหน้าศูนย์วิจัยอาหารสัตว์นราธิวาส 2529-2530 3 นายเฉลียว แก้วชู รักษาการหัวหน้าศูนย์วิจัยอาหารสัตว์นราธิวาส 2530-2531 4 นายสมจิตร อินทรมณี ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยอาหารสัตว์นราธิวาส 2531-2537 5 นายปัญญา ธรรมศาล รักษาการหัวหน้าศูนย์วิจัยอาหารสัตว์นราธิวาส 2537-2538 6 นายวัฒนา โคตรพัฒน์ ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยอาหารสัตว์นราธิวาส 2538-2542 7 นายสถิต มั่งมีชัย ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยอาหารสัตว์นราธิวาส 2542-2544 8 นายเถลิงศักดิ์ โนนทนวงศ์ ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส 2544-2548 9 นายพิสุทธิ์ สุขเกษม ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส 2549-2562 10 นายพินิจ สวัสดิรักษา ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส 2562-2564 11 นายจักรพงษ์ ขานโบ ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส 2564-2566 12 นายจีรศักดิ์ บ ารุงศักดิ์ ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส 2566-ปัจจุบัน “วิจัย พัฒนาอาหารสัตว์ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ การผลิตปศุสัตว์ในพื้นที่ภาคใต้ตอนล่าง” ❖ ศึกษา วิเคราะห์ วิจัย และพัฒนาเทคโนโลยีด้านอาหารสัตว์ที่เหมาะสมในพื้นที่รับผิดชอบ ❖ ทดสอบ สาธิต เผยแพร่ และถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านอาหารสัตว์ ให้แก่เกษตรกรและเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานในพื้นที่ รับผิดชอบ ❖ วิเคราะห์ ตรวจสอบ คุณค่าทางอาหารสัตว์ และตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์พืชอาหารสัตว์ เพื่อสนับสนุนงานวิจัย และให้บริการแก่เกษตรกร ❖ ผลิตเสบียงสัตว์เพื่อสนับสนุนกิจกรรมของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และช่วยเหลือเกษตรกรที่ประสบภัยธรรมชาติในพื้นที่ รับผิดชอบ ❖ ประสานแผนการปฏิบัติงานด้านอาหารสัตว์ กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ❖ ให้ค าปรึกษา แนะน าทางวิชาการด้านอาหารสัตว์ ❖ ปฏิบัติงานอื่นๆ ที่ได้รับมอบหมาย สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
4 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส สถานที่ตั้งและเขตพื้นที่ปฏิบัติงานของศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส หน่วยงาน สถานที่ตั้ง เขตพื้นที่ปฏิบัติงาน ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส แปลง 1 220 ม.6 ต าบลไพรวัน อ าเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส โทร 073-530770 / 062-054 5995 E-mail [email protected] นราธิวาส ยะลา ปัตตานี (อ.สายบุรี อ.ปานะเระ อ.ทุ่งยางแดง อ.กะพ้อ และ อ.ไม้แก่น ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส แปลง 2 ม.3 ต าบลสุไหงปาดี อ าเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส โทร 073-530770 / 062-054 5995 E-mail [email protected] โครงสร้างองค์กร แผนภูมิการแบ่งสายงานศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส ส ำนักพัฒนำอำหำรสัตว ์ ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์ นราธิวาส งานวิชาการ งานผลิต งานบริหาร งานการเงิน งานพัสดุ งานธุรการ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 5 อัตราก าลังข้าราชการปี 2566 ต าแหน่ง จ านวน ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส (นวก.ชพ.) 1 เจ้าพนักงานธุรการช านาญงาน 2 เจ้าพนักงานสัตวบาลช านาญงาน 1 เจ้าพนักงานสัตวบาลปฏิบัติงาน - รวม 4 อัตราก าลังลูกจ้างประจ า ต าแหน่ง จ านวน พนักงานการเงินและบัญชี ระดับ ส 4 1 พนักงานการเกษตร ระดับ ส 3 3 พนักงานการเกษตร ระดับ ส 2 1 รวม 5 อัตราก าลังพนักงานราชการ ต าแหน่ง จ านวน เจ้าพนักงานสัตวบาล 1 พนักงานขับเครื่องจักรกลขนาดเบา 1 พนักงานผู้ช่วยสัตวบาล 2 พนักงานผู้ช่วยสัตวบาล (มาช่วยราชการบุคลากรของส านักงานปศุสัตว์จังหวัด) 1 รวม 5 อัตราก าลังจ้างเหมาบริการ ต าแหน่ง จ านวน นักวิชาการสัตวบาล 1 รักษาความปลอดภัย 2 รวม 3 สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
6 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส บุคลากรหน่วยงานในสังกัดศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส ส านักพัฒนาอาหารสัตว์ นายจีรศักดิ์ บ ารุงศักดิ์ Mr. Chirasak Bamrungsak ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส Tel : 089 876 8335 นางสาวสายสมร ตุนาสุข Miss Saisamorn Tunasook เจ้าพนักงานธุรการช านาญงาน ก ากับดูแล : งานบริหาร /การพัสดุ Tel : 081 748 2520 นางสาวศุภิสรา ชัยเทพ Miss Suphisara Chaitep เจ้าพนักงานธุรการช านาญงาน ก ากับดูแล : งานบริหาร /การเงินและบัญชี Tel : 080 542 5656 นางสาวพรพิมล พงษ์ธานี Miss Pornpimon Pongthanee เจ้าพนักงานสัตวบาลช านาญงาน ก ากับดูแล : งานผลิต Tel : 062 302 3364 - - เจ้าพนักงานสัตวบาลปฏิบัติงาน ก ากับดูแล : - Tel : - ข้าราชการ ว่าง สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 7 ลูกจ้างประจำ พนักงานราชการ นายนิตย์ อินทร์ชุม Mr. Nit Inchum พนักงานการเกษตร ส 3 Tel : 093 365 9804 นายอ าพร พรหมแก้ว Mr. Amphorn Promkaew พนักงานการเกษตร ส 3 Tel : 086 297 9756 นางสาวพิไล ทองจัง Miss Philai Thong-jang พนักงานการเงินและบัญชี ส 4 Tel : 099 961 9587 นายทวี หงษ์น้อย Mr. Thawi Hongnoi พนักงานการเกษตร ส 3 Tel : 087 295 1623 นายสนิท ทองบุญเรือง Mr. Sanit Thongboonruang พนักงานการเกษตร ส 2 Tel : 098 071 5452 นายยุธยา ขุนสวัสดิ์ Mr. Yuttaya Khunsawat เจ้าพนักงานสัตวบาล Tel : 084 856 4589 นายธรรมกร คงชนม์ Mr. Thammakorn Khongchon พนักงานผู้ช่วยสัตวบาล Tel : 085 799 9773 นายมูหาหมัด อุเซ็ง Mr. Muhamad Auseng พนักงานผู้ช่วยสัตวบาล Tel : 093 615 7271 สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
8 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส พนักงานราชการ นายพงษ์พันธ์ พรหมจันทร์ Mr. Phongphan Promchan เจ้าพนักงานสัตวบาล(ช่วยราชการ) Tel : 097 969 7683 นายวีระชัย เวทมาหะ Mr. Veerachai Wetmaha พนักงานขับเครื่องจักรกลขนาดเบา Tel : 063 671 7597 นายกิตติ เทพจันทร์ Mr. Kitti Thepchan นักวิชาการสัตวบาล Tel : 064 980 4140 นายเกียรติศักดิ์ ทองคุปต์ Mr. Kiattisak Thongkup รักษาความปลอดภัย Tel : 084 313 4593 นายอภิรักษ์ เวทมาหะ Mr. Apirak Wetmaha รักษาความปลอดภัย Tel : 065 354 3037 พนักงานจ้างเหมาบริการ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ผลกำรปฏ ิ บต ัิ งำน
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 10 งานอ านวยการ ท าหน้าที่ด าเนินการเกี่ยวกับการบริหารงานธุรการและงานสารบรรณ รับ-ส่ง การ บริหารงานบุคคล การบริหารงานงบประมาณ การเงิน การบัญชี งานพัสดุ ดูแลจัดการระบบการรักษาความ ปลอดภัย และระบบควบคุมภายใน ที่ด าเนินการให้ถูกต้องตามระเบียบฯและให้แล้วเสร็จภายในระยะเวลาที่ ก าหนด การประชาสัมพันธ์เผยแพร่ผลงาน รวบรวมข้อมูล ด าเนินการด้านสวัสดิการต่างๆ จัดท าเอกสารการ บรรจุแต่งตั้ง โอนย้าย การลาออก บ าเหน็จบ านาญ การพิจารณาความดีความชอบ การพิจารณาสอบสวนวินัย ของข้าราชการและลูกจ้างประจ า พนักงานราชการ ติดต่อประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนปฏิบัติ หน้าที่อื่นๆ ตามที่ผู้บังคับบัญชามอบหมาย งานพัสดุ ท าหน้าที่จัดซื้อ จัดจ้าง คุมการเบิก-จ่ายพัสดุ เก็บรักษาตรวจสอบ การโอน การยืม การ จ าหน่ายพัสดุที่ช ารุด งานตรวจสอบรับ-จ่ายพัสดุประจ าปี และงานบันทึกข้อมูลผ่านระบบ e-GP หน้าที่รับผิดชอบ อัตราก าลัง งานบริหาร นางสาวสายสมร ตุนาสุข เจ้าพนักงานธุรการช านาญงาน งานบริหาร/งานพัสดุ นางสาวศุภิสรา ชัยเทพ เจ้าพนักงานธุรการช านาญงาน งานบริหาร/งานการเงิน นางสาวพิไล ทองจัง พนักงานการเงินและบัญชี ส 4 งานบริหาร/งานธุรการ นายเกียรติศักดิ์ ทองคุปต์ พนักงานจ้างเหมาบริการ รักษาความปลอดภัย นายอภิรักษ์ เวทมาหะ พนักงานจ้างเหมาบริการ รักษาความปลอดภัย สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
11 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส สรุปผลการปฏิบัติงานประจำปี 2566 ( 1 ต.ค. 65 – 30 ก.ย. 66) งบประมาณที่ได้รับ จ่ายสะสม คงเหลือ % การใช้ 2,363,307.86 2,363,105.99 201.87 99.99 สรุปผลการเบิก-จ่ายเงินงบประมาณ 2566 สรุปการรับและส่งเงินรายได้แผ่นดิน ปีงบประมาณ 2566 รวมเป็นเงินทั้งสิ้น 40 % 60 % 411,270 บาท 164,508 บาท 246,762 บาท ปัญหาอุปสรรค : - ข้อเสนอแนะ : - กิจกรรม งบประมาณที่ได้รับ เบิกจ่ายแล้ว คงเหลือ คิดเป็น % งบบุคลากร 1,091,310.00 1,091,310.00 - 100.00 กิจกรรมหลัก ส่งเสริมการเลี้ยงสัตว์แบบแปลงใหญ่ 9,000.00 9,000.00 - 100.00 กิจกรรมหลัก พัฒนาอาหารสัตว์ 895,297.86 895,119.04 178.82 99.98 กิจกรรมหลัก ความหลากหลายทางชีวภาพด้านปศุสัตว์ 22,500.00 22,499.49 0.51 100.00 กิจกรรมหลัก การพัฒนาการผลิตปศุสัตว์ 89,100.00 89,079.00 21.00 99.98 กิจกรรมหลัก สร้างมูลค่าเพิ่มจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร 256,100.00 256,098.46 1.54 100.00 รวม 2,363,307.86 2,363,105.99 201.87 99.99 สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 12 ประมวลภาพงานบริหาร สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
13 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส หน้าที่รับผิดชอบ อัตราก าลัง งานผลิต ❖ ศึกษา วิเคราะห์ วิจัย และพัฒนาเทคโนโลยีด้านอาหารสัตว์ที่เหมาะสมในพื้นที่รับผิดชอบ ❖ ทดสอบ สาธิต เผยแพร่ และถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านอาหารสัตว์ ให้แก่เกษตรกรและเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานในพื้นที่ รับผิดชอบ ❖ วิเคราะห์ ตรวจสอบ คุณค่าทางอาหารสัตว์ และตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์พืชอาหารสัตว์ เพื่อสนับสนุนงานวิจัย และให้บริการแก่เกษตรกร ❖ ผลิตเสบียงสัตว์เพื่อสนับสนุนกิจกรรมของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และช่วยเหลือเกษตรกรที่ประสบภัยธรรมชาติในพื้นที่ รับผิดชอบ ❖ ประสานแผนการปฏิบัติงานด้านอาหารสัตว์ กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ❖ ให้ค าปรึกษา แนะน าทางวิชาการด้านอาหารสัตว์ นางสาวพรพิมล พงษ์ธานี เจ้าพนักงานสัตวบาลช านาญงาน งานผลิต/งานวิชาการ นายอ าพร พรหมแก้ว พนักงานการเกษตร ส 3 งานผลิต/แปลงรวบรวมพันธุ์ นายนิตย์ อินทร์ชุม พนักงานการเกษตร ส 3 งานผลิต/รักษาความปลอดภัย นายทวี หงส์น้อย พนักงานการเกษตร ส 3 งานผลิต/รักษาความปลอดภัย นายสนิท ทองบุญเรือง พนักงานการเกษตร ส 2 งานผลิต/งานช่าง นายยุธยา ขุนสวัสดิ์ เจ้าพนักงานสัตวบาล งานผลิต/งานวิชาการ นายมูหาหมัด อุเซ็ง พนักงานผู้ช่วยสัตวบาล งานผลิต/งานวิชาการ นายธรรมกร คงชนม์ พนักงานผู้ช่วยสัตวบาล งานผลิต/งานช่าง นายวีระชัย เวทมาหะ พนักงานขับเครื่องจักรกลขนาดเบา งานผลิต/งานช่าง นายพงษ์พันธ์ พรหมจันทร์ พนักงานผู้ช่วยสัตวบาล(ช่วยราชการ) งานผลิต/แปลงรวบรวมพันธุ์ นายกิตติ เทพจันทร์ พนักงานจ้างเหมาบริการ(นวก.) งานผลิต/งานวิชาการ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 14 แผนงาน/โครงการประจำปีงบประมาณ 2566 แผนงานพื้นฐานด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขันของประเทศ ผลผลิต พัฒนาศักยภาพการปศุสัตว์ กิจกรรมหลัก พัฒนาอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : ผลิตพันธุ์พืชอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : พัฒนาความมั่นคงด้านเสบียงสัตว์ กิจกรรมย่อย : พัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : โครงการส ารองเสบียงสัตว์เพื่อพัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม กิจกรรมหลัก ความหลากหลายทางชีวภาพด้านปศุสัตว์ กิจกรรมย่อย : ปรับปรุงพันธุ์และอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพพืชอาหารสัตว์ แผนงาน ยุทธศาสตร์การเกษตรสร้างมูลค่า โครงการ พัฒนาศักยภาพกระบวนการผลิตสินค้าเกษตร กิจกรรมหลัก การพัฒนาการผลิตปศุสัตว์ กิจกรรมย่อย : การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตว์ในฟาร์มเกษตรกร โครงการ สร้างมูลค่าเพิ่มจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร กิจกรรมหลัก สร้างมูลค่าเพิ่มจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร กิจกรรมย่อย : ศูนย์บริการอาหารสัตว์กรมปศุสัตว์ (Feed Center) ผลลัพธ์ (Outcome) 1. เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์และผู้ผลิตพืชอาหารสัตว์สามารถน าเทคโนโลยีที่เหมาะสมจากการศึกษาวิจัย ของส านักพัฒนาอาหาร สัตว์ไปใช้ในระบบการผลิต เพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสัตว์และเสบียงสัตว์ ร้อยละ 5 2. สามารถเพิ่มพื้นที่ปลูกสร้างแปลงผลิตพืชอาหารสัตว์ได้ไม่น้อยกว่าร้อยละ 5 ในระดับฟาร์มเกษตรกรรายย่อย 3. เกษตรกรผู้ประสบภัยธรรมชาติในแต่ละปี ได้รับบริการเสบียงสัตว์คุณภาพดีในปริมาณที่เพียงพอต่อการใช้เสบียงสัตว์ 4. เกษตรกรในเครือข่ายผู้ผลิตพืชอาหารสัตว์สามารถผลิตพืชอาหารสัตว์ได้มาตรฐาน ท าให้มีรายได้เพิ่มมากขึ้น สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
15 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส แผนงาน : พื้นฐานด้านการสร้างความสามารถ ในการแข่งขันของประเทศ ผลผลิต พัฒนาศักยภาพการปศุสัตว์ กิจกรรมหลัก พัฒนาอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : ผลิตพันธุ์พืชอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : พัฒนาความมั่นคงด้านเสบียงสัตว์ กิจกรรมย่อย : พัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : โครงการส ารองเสบียงสัตว์เพื่อพัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม กิจกรรมหลัก ความหลากหลายทางชีวภาพด้านปศุสัตว์ กิจกรรมย่อย : ปรับปรุงพันธุ์และอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพพืชอาหารสัตว์ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 16 กิจกรรมหลัก : พัฒนาอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : ผลิตพันธุ์พืชอาหารสัตว์ 1. หลักการและเหตุผล พืชอาหารสัตว์เป็นแหล่งอาหารหยาบที่ส าคัญ และมีบทบาทต่อการด ารงชีพ การเจริญเติบโต และการให้ผลผลิตของ สัตว์เคี้ยวเอื้อง เนื่องจากเป็นแหล่งอาหารหลัก รวมทั้งยังมีประโยชน์ในด้านการอนุรักษ์ดินและน้ า ป้องกันการชะล้างพังทลาย ของหน้าดิน เพิ่มความอุดมสมบูรณ์ให้แก่ดินและการจัดการน้ าเสีย อย่างไรก็ตามพืชอาหารสัตว์คุณภาพดี ยังคงเป็นปัจจัยหนึ่ง ที่ส าคัญในการเลี้ยงสัตว์ให้ได้ผลผลิตสูง เช่น โคนม ที่มีความต้องการใช้พืชอาหารสัตว์ที่มีคุณภาพดี เพื่อการเจริญเติบโตและ การผลิตน้ านม ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต เป็นการลดต้นทุนการผลิต ลดปริมาณการใช้อาหารข้นที่มีราคาแพง ส่งผลให้ เพิ่มก าไร และเพิ่มรายได้ให้แก่เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์อีกทางหนึ่ง แต่ในปัจจุบันพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว์มีสัดส่วนที่ต่ ามากเมื่อ เทียบกับจ านวนสัตว์ ดังนั้นแนวทางหนึ่งในการแก้ไขก็คือ การผลิตเมล็ดพันธุ์พืชอาหารสัตว์พันธุ์ดีที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ และให้ผลผลิตสูง เช่น หญ้ารูซี่ หญ้ากินนีสีม่วง หญ้ากินนีมอมบาซา หญ้าอะตราตัม หญ้าพลิแคทูลัม ถั่วฮามาต้า ถั่วท่า พระสไตโล ถั่วคาวาลเคด ถั่วไมยรา กระถิน และข้าวโพด เป็นต้น ผลิตท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ที่ให้ผลผลิตและคุณภาพสูง เช่น หญ้าเนเปียร์ปากช่อง 1 หญ้าแพงโกลา หญ้าซิกเเนลเลื้อย หญ้าหวายข้อ ถั่วลิสงเถา และหญ้าไนล์ เป็นต้น และผลิตกล้าพันธุ์ ถั่วลิสงเถาฟลอริเกรซ โดยมีเป้าหมายเพื่อสนับสนุนให้แก่เกษตรกรเป้าหมายน าไปปลูกสร้างแปลงพืชอาหารสัตว์เพื่อใช้เป็น อาหารสัตว์คุณภาพดีต่อไป 2. วัตถุประสงค์ 1. เพื่อผลิตท่อนพันธุ์ และกล้าพันธุ์พืชอาหารสัตว์พันธุ์ดีไว้ใช้ในหน่วยงานราชการ 2. เพื่อขยายและกระจายพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดีไปสู่เกษตรกรอย่างทั่วถึง 3. เพื่อช่วยลดต้นทุนค่าอาหารสัตว์ด้วยการใช้พืชอาหารสัตว์คุณภาพดีเป็นอาหารหลักในการเลี้ยงสัตว์เคี้ยวเอื้อง 3. ขั้นตอนและวิธีด าเนินการ 3.1 การผลิตท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์และการแจกจ่าย 3.1.1 ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส ได้รับแผนผลิตท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี จ านวน 80,000 กิโลกรัม ในพืชอาหารสัตว์ 3 ชนิด ได้แก่ หญ้าเนเปียร์ปากช่อง 1 หญ้าซิกแนลเลื้อย และหญ้าใบมันสยาม ผลิตตาม มาตรฐานการผลิตของส านักพัฒนาอาหารสัตว์ โดยเลือกผลิตเฉพาะพันธุ์ที่ไม่สามารถขยายพันธุ์ได้ด้วยเมล็ด และเกษตรกรนิยม ปลูกใช้เลี้ยงสัตว์ 3.1.2 แผนการใช้ท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์จ านวน 80,000 กิโลกรัม กระจายสู่เกษตรกร 160 ราย สนับสนุน เกษตรกรทั่วไป เกษตรกรในโครงการของกรมปศุสัตว์ และสนับสนุนให้หน่วยงานในกรมปศุสัตว์ และหน่วยงานภายนอก 3.2 การผลิตกล้าพันธุ์พืชอาหารสัตว์และการสนับสนุน 3.2.1 ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส ได้รับแผนผลิตกล้าพันธุ์ถั่วลิสงเถาฟลอริเกรซ จ านวน 1,000ถุง 3.2.2 แผนการใช้กล้าพันธุ์พืชอาหารสัตว์จ านวน 1,000 ถุง สนับสนุนเกษตรกรทั่วไป เกษตรกรในโครงการ ของกรมปศุสัตว์ และสนับสนุนให้หน่วยงานในกรมปศุสัตว์และหน่วยงานภายนอก สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
17 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส 4. ผลที่คาดว่าจะได้รับ 1. พื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว์เพิ่มขึ้น 2. เกษตรกรมีอาหารหยาบคุณภาพดีใช้เลี้ยงสัตว์ 3. ลดต้นทุนการเลี้ยงสัตว์เคี้ยวเอื้องให้แก่เกษตรกร ชนิดพันธุ์ อัตราปลูกต่อไร่ ผลผลิตต่อไร่ หญ้าแพงโกลา 400 3,000 หญ้าเนเปียร์ปากช่อง 1 400 3,000 หญ้าซิกแนลเลื้อย 400 3,000 หญ้าใบมันสยาม 400 2,500 หญ้าหวายข้อ 400 3,000 ถั่วลิสงเถาอมาริลโล 400 3,000 หม่อน 200 400 หญ้าไนล์ 400 3,000 ตารางอตัราปลูกและผลผลติท่อนพนัธ์ุพืชอาหารสัตว์ ปีเพาะปลูกหน่วย 2565: /กิโลกรัม 2566 กิจกรรม หน่วยวัด เป้าหมาย ผลการ ปฏิบัติงาน % ผลิตพันธุ์พืชอาหารสัตว์ 1.1 กระจายเมล็ดพันธุ์พืชอาหารสัตว์สู่เกษตรกร ราย 200 210 105.00 1.2 ผลิตท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ ทั้งหมด กก. 80,000 80,000 100.00 (1) เนเปียร์ปากช่อง 1 กก. 30,000 30,000 100.00 (2) ซิกแนลเลื้อย กก. 30,000 30,000 100.00 (3) หญ้าใบมันสยาม กก. 20,000 20,000 100.00 กระจายท่อนพันธุ์สู่เกษตรกร ราย 160 210 131.25 (1) เนเปียร์ปากช่อง 1 ราย 73 กก. 30,000 30,000 100.00 (2) ซิกแนลเลื้อย ราย 94 กก. 30,000 30,000 100.00 (3) หญ้าใบมันสยาม ราย 43 กก. 20,000 20,000 100.00 ผลิตกล้าพันธุ์พืชอาหารสัตว์ ถั่วลิสงเถา (ฟลอริเกรซ) ถุง 1,000 1,000 100.00 - กระจายกล้าพันธุ์สู่เกษตรกร ราย 20 20 100.00 สรุปผลการปฏิบัติงาน ประจ าปีงบประมาณ 2566 ( 1 ต.ค. 65 – 30 ก.ย. 66) สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 18 ประมวลภาพกิจกรรมผลิตพันธุ์พืชอาหารสัตว์ ปัญหาอุปสรรค : 1. ไม่มีระบบการให้น้ าในแปลงผลิตท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ 2. การขาดแคลนบุคลากรในการปฏิบัติงาน ข้อเสนอแนะ : ควรมีการจัดสรรงบประมาณในการท าระบบการให้น้ า สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
19 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส กิจกรรมหลัก : พัฒนาอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : พัฒนาความมั่นคงด้านเสบียงสัตว์ 1. หลักการและเหตุผล ปัจจุบันสภาพภูมิอากาศมีความแปรปรวน และเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เกิดภาวะฝนทิ้งช่วงจนท าให้เกิดความแห้ง แล้ง และในช่วงปลายของฤดูจะเกิดฝนตกหนัก นอกจากนั้นในระหว่างปียังมีพายุโซนร้อน พายุดีเพรสชันพัดผ่านเข้าสู่ประเทศ หลายครั้งท าให้เกิดฝนตกอย่างต่อเนื่อง จนเกิดอุทกภัยในหลายพื้นที่ของประเทศไทย แม้กระทั่งการเกิดไฟป่าธรรมชาติและ ลุกลามเข้าสู่แปลงผลิตพืชอาหารสัตว์ของเกษตรกร ส่งผลให้เกษตรกรผู้เลี้ยงปศุสัตว์ได้รับความเดือดร้อนเพราะขาดแคลนอาหาร หยาบ กรมปศุสัตว์จึงจ าเป็นต้องวางแผนส ารองเสบียงสัตว์ไว้ให้เพียงพอ เพื่อช่วยเหลือเกษตรกรได้ทันท่วงที ทั้งในรูปของเสบียง สัตว์แห้ง เสบียงสัตว์หมัก เสบียงสัตว์สด และอาหารTMR 2. วัตถุประสงค์ เพื่อผลิตเสบียงสัตว์ ได้แก่ หญ้าแห้ง หญ้าแห้ง (GAP) พืชอาหารสัตว์สด พืชอาหารสัตว์หมัก อาหารTMR ส ารองไว้ใน การช่วยเหลือเกษตรกรแต่ละพื้นที่ที่หน่วยงานรับผิดชอบ และเพื่อบรรเทาความเดือดร้อนของเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ที่ได้รับ ผลกระทบจากภัยธรรมชาติ ทั้งน้ าท่วม ภัยแล้ง วาตภัย อัคคีภัยจาก ธรรมชาติ และกรณีฉุกเฉินต่างๆ 3. ขั้นตอนและวิธีด าเนินการ 3.1 การผลิตหญ้าแห้ง แผนการผลิตหญ้าแห้ง จ านวน 274,600 กิโลกรัม (13,730 ฟ่อน) ผลิตตามความเหมาะสมของ สภาพพื้นที่ และความต้องการของเกษตรกร โดยเน้นให้แต่ละศูนย์ฯ ผลิตหญ้าแพงโกลาแห้ง ตามมาตรฐานการผลิตหญ้าแห้งของ ส านักพัฒนาอาหารสัตว์ เพื่อให้ได้หญ้าแห้งที่มีคุณภาพดี ความชื้นน้อยกว่าหรือเท่ากับ 15 เปอร์เซ็นต์ น้ าหนักฟ่อนละประมาณ 20 กิโลกรัม เก็บไว้ในโรงเก็บหญ้าแห้ง ที่สามารถป้องกันแดดและฝนได้ 3.2 การผลิตหญ้าแห้ง GAP แผนการผลิตหญ้าแห้ง GAP จ านวน 34,400 กิโลกรัม (1,720 ฟ่อน) ผลิตตามความ เหมาะสมของสภาพพื้นที่ โดยเน้นให้แต่ละศูนย์ฯ ผลิตหญ้าแพงโกลาแห้ง ความชื้นน้อยกว่าหรือเท่ากับ 15 เปอร์เซ็นต์ ภายใต้ การจัดการแบบประณีตตามมาตรฐานสินค้าเกษตร มกษ.8801-2555 หญ้าแพงโกลาแห้ง น้ าหนักฟ่อนละประมาณ 20 กิโลกรัม เก็บไว้ในโรงเก็บหญ้าแห้ง ที่สามารถป้องกันแดดและฝนได้ เป็นแหล่งศึกษาดูงานส าหรับผู้ประกอบการ 3.3 การผลิตพืชอาหารสัตว์หมัก แผนการผลิตพืชอาหารสัตว์หมัก จ านวน 10,000 กิโลกรัม ผลิตโดยใช้พืชอาหารสัตว์ หญ้าเนเปียร์ปากช่อง 1 หมักใส่ภาชนะต่างๆตามความเหมาะสม ซึ่งกระบวนการผลิตให้ยึดมาตรฐานการผลิตพืชอาหารสัตว์หมัก ของส านักพัฒนาอาหารสัตว์ เพื่อให้ได้พืชอาหารสัตว์หมักที่ดี มีคุณภาพเหมาะส าหรับใช้เลี้ยงสัตว์ต่อไป 3.4 การผลิตพืชอาหารสัตว์สด แผนการผลิตหญ้าสด จ านวน 21,000 กิโลกรัม เน้นให้มีการจัดการแปลงหญ้าแบบ ประณีต สามารถให้น้ าได้ตลอดทั้งปี และเลือกพันธุ์พืชอาหารสัตว์ที่มีการเจริญเติบโตเร็วหลังการตัด เพื่อให้ได้ผลผลิตต่อเนื่อง ทั้งนี้ศูนย์ฯ ควรมีหญ้าสดบริการแก่เกษตรกรได้ตลอดทั้งปี 3.5 การผลิตอาหาร TMR แผนการผลิตอาหาร TMR จ านวน 10,000 กิโลกรัม 3.6 การจัดสรรเสบียงสัตว์แห้งส าหรับช่วยเหลือภัยพิบัติ ในแต่ละปีส านักพัฒนาอาหารสัตว์ให้ หน่วยงานในสังกัด ตรวจสอบปริมาณเสบียงสัตว์แห้งที่มีอยู่ในคลัง แล้วจัดสรรให้ส านักงานปศุสัตว์จังหวัด ส านักงานปศุสัตว์เขต และคลังเสบียงสัตว์ ของส านักพัฒนาอาหารสัตว์ โดยรายงานยอดการจัดสรรให้ส านัก พัฒนาอาหารสัตว์ทราบ เพื่อพิจารณาและขออนุมัติแผนจัดสรร เสบียงสัตว์แห้งจากกรมปศุสัตว์ เมื่อได้รับการอนุมัติส านักพัฒนาอาหารสัตว์จะด าเนินการแจ้งแผนการจัดสรรให้หน่วยงานที่ เกี่ยวข้องทราบต่อไป สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 20 3. ขั้นตอนและวิธีด าเนินการ (ต่อ) 3.7 การสนับสนุน 3.7.1 การสนับสนุนกรณีปกติ ให้ศูนย์ฯ ที่เป็นหน่วยผลิตสนับสนุนเสบียงสัตว์แก่เกษตรกร/กลุ่ม เกษตรกร/ส่วนราชการ ตามแผนงานที่ส านักพัฒนาอาหารสัตว์ก าหนด และ/หรือศูนย์ฯ พิจารณาตามความจ าเป็นและ เหมาะสม 3.7.2 การสนับสนุนกรณีประสบภัยธรรมชาติ สาธารณภัย และในกรณีฉุกเฉินต่าง ๆ ให้ปศุสัตว์จังหวัด ออกส ารวจความเดือดร้อนของเกษตรกร เพื่อสนับสนุนเสบียงสัตว์แห้ง ให้กับเกษตรกรโดยปศุสัตว์จังหวัดจะเป็นผู้พิจารณาอนุมัติแจกจ่ายเสบียงสัตว์ ภายในจ านวนที่ได้รับการจัดสรรจากกรมปศุสัตว์ หากปริมาณที่ปศุสัตว์จังหวัดได้รับจัดสรรมีไม่เพียงพอต่อความต้องการ ให้ปศุสัตว์เขตเป็นผู้พิจารณาอนุมัติแจกจ่ายเสบียง สัตว์แห้ง ตามค าร้องขอจากปศุสัตว์จังหวัดที่เกี่ยวข้องภายในจ านวนที่ได้รับการจัดสรรจากกรมปศุสัตว์ หากเมื่อด าเนินการ แล้วยังไม่เพียงพอ ให้ปศุสัตว์เขต ขอรับความการสนับสนุน เพิ่มเติมจากส านักพัฒนาอาหารสัตว์ต่อไป โดยเกษตรกรจะต้อง ยื่นบัตรประจ าตัวประชาชน และแจ้งข้อมูลกับเจ้าหน้าที่ เพื่อบันทึกข้อมูลเบื้องต้นของเกษตรกรผู้รับบริการ ได้แก่ ชื่อ-สกุล, ที่อยู่ปัจจุบัน และจ านวนเสบียง สัตว์ที่ได้รับการสนับสนุน ลงในแบบฟอร์มการรับบริการทุกครั้ง นอกจากนั้นเกษตรกร/ กลุ่มเกษตรกร/ส่วนราชการ สามารถติดต่อขอรับเสบียงสัตว์แห้งได้ที่ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์ที่รับผิดชอบในเขตพื้นที่ จังหวัด นั้นๆ ได้โดยตรง 3.8 คลังเสบียงสัตว์ประจ าต าบล จ านวน 3 แห่ง ด าเนินการดังนี้ 3.8.1 ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส จ านวน 3 แห่ง ประสานงานกับส านักงานปศุสัตว์ จังหวัด (สนง.ปศจ.) องค์การบริหารส่วนต าบล (อบต.) และองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น (อปท.) ในท้องที่ที่รับผิดชอบ ร่วมกันคัดเลือกพื้นที่เป้าหมายเพื่อจัดตั้งคลังเสบียงสัตว์ประจ าต าบล รวม 3 แห่ง โดยให้ศูนย์แต่ละแห่งพิจารณาจัดตั้งคลัง เสบียงสัตว์ในพื้นที่ที่เหมาะสมตามความจ าเป็น และให้การสนับสนุนเสบียงสัตว์แห้ง (โควตาส านักฯ) 5,000 –10,000 กิโลกรัม ต่อแห่ง 3.8.2 การคัดเลือกพื้นที่จัดตั้งคลังเสบียงสัตว์ ให้คัดเลือกต าบลที่เกิดภัยธรรมชาติซ้ าซาก มีการเลี้ยง สัตว์ค่อนข้างหนาแน่น โดยให้คลังเสบียงสัตว์แต่ละแห่งมีองค์ประกอบดังนี้ 1) มีเกษตรกรร่วมเป็นสมาชิกไม่น้อยกว่า 20 ราย 2) มีจ านวนโค-กระบือ รวมไม่น้อยกว่า 100 ตัว 3) มีความพร้อม สามารถเตรียมสถานที่ส าหรับรองรับการอพยพสัตว์เลี้ยงได้ 4) มีคณะกรรมการบริหารเพื่อจัดการและควบคุมคลังเสบียงสัตว์ 1 คณะต่อคลังเสบียง สัตว์ 1 แห่ง 3.8.3 การจัดเตรียมเสบียงสัตว์ 1) ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์ในสังกัดของส านักพัฒนาอาหารสัตว์ ที่รับผิดชอบแต่ละพื้นที่มี หน้าที่จัดหาเสบียงสัตว์สนับสนุน ให้คลังเสบียงสัตว์ประจ าต าบลในช่วงเริ่มต้นโครงการจ านวน 5,000 – 10,000 กิโลกรัม ต่อแห่ง 2) องค์การบริหารส่วนต าบล/คณะกรรมการฯ รับผิดชอบจัดหาเสบียงสัตว์เพิ่มเติมให้ คลังเสบียงสัตว์ เพื่อให้มีเสบียงสัตว์เพียงพอ และพร้อมสนับสนุนเกษตรกรได้ตลอดเวลา 3.8.4 การบริหารจัดการคลังเสบียงสัตว์ เพื่อให้เกิดความมั่นคงด้านอาหารสัตว์ในพื้นที่จัดตั้งคลัง เสบียงสัตว์ มีการบริหารจัดการคลังเสบียงสัตว์โดยคณะกรรมการบริหารและควบคุมคลังเสบียงสัตว์ ซึ่งต้องมีการแต่งตั้ง คณะกรรมการบริหารคลังเสบียงสัตว์ ประกอบด้วย (1) นายอ าเภอ ที่ปรึกษา (2) ปศุสัตว์อ าเภอหรือผู้ได้รับการแต่งตั้งจากปศุสัตว์จังหวัด ที่ปรึกษา (3) นายกองค์การบริหารส่วนต าบล ที่ปรึกษา (4) ประธานคลังเสบียงสัตว์ 1 คน สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส 21 รายงานประจำป ี 2566 3.8.4 การบริหารจัดการคลังเสบียงสัตว์ (ต่อ) (5) รองประธาน 1 คน (6) กรรมการ (อย่างน้อย) 2 คน (7) เหรัญญิก 1 คน (8) เลขานุการ 1 คน โดยให้คณะกรรมการบริหารคลังเสบียงสัตว์ มีอ านาจเบิกจ่ายและน าเสบียงสัตว์จ าหน่าย หรือสนับสนุนเกษตรกร เมื่อเกิดภัยพิบัติได้ทันที พร้อมทั้งจัดหาเสบียงสัตว์เพิ่มเติมให้แก่คลังเสบียงสัตว์ โดยมีเจ้าหน้าที่จากส านักงานปศุสัตว์จังหวัด (สนง.ปศจ.) เจ้าหน้าที่จากองค์การบริหารส่วนต าบล (อบต.) และเจ้าหน้าที่จากองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น (อปท.) และ ตัวแทนเกษตรกร เป็นกรรมการร่วมในการ แจกจ่ายเสบียงสัตว์ตามระเบียบและหลักเกณฑ์การจัดสรรเสบียงสัตว์ของคณะ กรรมการบริหารคลังเสบียงสัตว์ การติดตามผล 1. ส านักงานปศุสัตว์อ าเภอให้ค าแนะน า ควบคุม ติดตามการจัดเก็บ การแจกจ่ายเสบียงสัตว์จากคลังเสบียงสัตว์ และรายงานปศุสัตว์จังหวัด 2. ศูนย์ฯ ติดตามประเมินผลและรายงานผลการปฏิบัติงานให้ส านักพัฒนาอาหารสัตว์ทราบ ผลที่คาดว่าจะได้รับ 1. คลังเสบียงสัตว์ประจ าต าบลมีเสบียงสัตว์ส ารองในเบื้องต้นได้ 5,000-10,000 กิโลกรัมต่อแห่ง สามารถ ช่วยเหลือเกษตรกรที่ประสบภัยพิบัติในพื้นที่และเป็นการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าได้ทันที 2. เป็นต้นแบบการส ารองเสบียงสัตว์เพื่อช่วยเหลือเกษตรกรในพื้นที่ภายใต้การบริหารจัดการ ของคณะกรรมการ บริหารคลังเสบียงสัตว์ในพื้นที่ 4. แผนการใช้เสบียงสัตว์ จ านวนเสบียงสัตว์ทั้งหมดช่วยเหลือผู้ประสบภัยธรรมชาติ สาธารณภัย และในกรณี ฉุกเฉินต่างๆ ให้กับ เกษตรกร/กลุ่มเกษตรกร/ส่วนราชการ 5. ผลที่คาดว่าจะได้รับ สามารถลดปัญหาการขาดแคลนอาหารหยาบคุณภาพดี ในช่วงเกิดภัยธรรมชาติทั้งน้ าท่วมขัง ฝนแล้ง วาตภัย อัคคีภัยธรรมชาติ และกรณีฉุกเฉินต่างๆ ให้แก่เกษตรกรได้ตลอดทั้งปี สรุปผลการปฏิบัติงาน ประจ าปีงบประมาณ 2566 ( 1 ต.ค. 65 – 30 ก.ย. 66) ผลิตเสบียงสัตว์ เป้าหมายการผลิต ผลการปฏิบัติงาน เปอร์เซ็นต์ 1. หญ้าแห้ง 274,600 กิโลกรัม 274,600 กิโลกรัม 100 2. หญ้าแห้ง GAP 34,400 กิโลกรัม 34,400 กิโลกรัม 100 3. พืชอาหารหมัก 10,000 กิโลกรัม 10,000 กิโลกรัม 100 4. หญ้าสด 21,000 กิโลกรัม 21,000 กิโลกรัม 100 5. TMR 10,000 กิโลกรัม 10,000 กิโลกรัม 100 6. คลังเสบียงสัตว์ประจ าต าบล 3 แห่ง 3 แห่ง 100 ผลิตเสบียงสัตว์ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 22 สรุปผลการปฏิบัติงาน ประจ าปีงบประมาณ 2566 ( 1 ต.ค. 65 – 30 ก.ย. 66) แจกเสบียงสัตว์ หญ้าแห้ง ประจ าปีงบประมาณ 2566 โควตาจัดสรร ยอดจัดสรร เบิกจ่าย คงเหลือ ปศจ.นราธิวาส 84,000 84,000 - ปศจ.ยะลา 70,000 38,600 31,400 (1,570 ฟ่อน) ปศจ.ปัตตานี 70,000 60,820 9,180 (459 ฟ่อน) ปศข. 56,000 40,000 16,000 (800 ฟ่อน) ผอ.ศูนย์ฯ 102,860 10,320 92,540 (4,627 ฟ่อน) ผอ.ส านัก 244,900 57,180 187,720 (9,386 ฟ่อน) รวม 627,760 290,920 336,840 (16,842 ฟ่อน) หน่วยนับ:กิโลกรัม แจกเสบียงสัตว์ช่วยเหลือผู้ประสบภัย กิจกรรม เป้าหมาย ผลการด าเนินงาน จ านวนเกษตรกร 1. หญ้าแห้ง 627,760 กิโลกรัม 285,420 กิโลกรัม 4,485 ราย 2. หญ้าแห้ง GAP 55,200 กิโลกรัม - กิโลกรัม 3. พืชอาหารหมัก 10,000 กิโลกรัม 10,000 กิโลกรัม 42 ราย 4. หญ้าสด 21,000 กิโลกรัม 21,000 กิโลกรัม 57 ราย 5. TMR 10,000 กิโลกรัม 10,000 กิโลกรัม 100 ราย จัดตั้งคลังเสบียงสัตว์ประจ าต าบล ตามแนวพระราชด าริ ปีงบประมาณ 2566 จ านวน 3 แห่ง ซึ่งศูนย์วิจัยฯนราธิวาส ได้ประสานกับส านักงานปศุสัตว์จังหวัดนราธิวาส ปัตตานี และยะลา คัดเลือกกลุ่ม เกษตรกร เพื่อจัดตั้งคลังเสบียงสัตว์ประจ าต าบล ดังนี้ 1. ส านักงานปศุสัตว์จังหวัดนราธิวาส ตามหนังสือที่ นธ 0008/1778 ลงวันที่ 16 พฤศจิกายน 2565 ขอจัดตั้งคลัง เสบียงสัตว์ประจ าต าบล จ านวน 1 แห่ง สถานที่ตั้งหมู่ที่ 7 ต าบลตันหยงมัส อ าเภอระแงะ จังหวัดนราธิวาส 2. ส านักงานปศุสัตว์จังหวัดยะลา ตามหนังสือที่ ยล 0008/1926 ลงวันที่ 21 พฤศจิกายน 2565 ขอจัดตั้งคลัง เสบียงสัตว์ประจ าต าบล จ านวน 1 แห่ง สถานที่ตั้งหมู่ที่ 1 ต าบลตลิ่งชัน อ าเภอบันนังสตา จังหวัดยะลา 3. ส านักงานปศุสัตว์จังหวัดปัตตานี ตามหนังสือที่ ปน 0008/1113 ลงวันที่ 11 พฤศจิกายน 2565 ขอจัดตั้งคลัง เสบียงสัตว์ประจ าต าบล จ านวน 1 แห่ง สถานที่ตั้งหมู่ที่ 1 ต าบลตะโละแมะนา อ าเภอทุ่งยางแดง จังหวัดปัตตานี ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส สนับสนุนเสบียงสัตว์(หญ้าแห้ง) จ านวน 750 ฟ่อน ( 15,000 กิโลกรัม) เพื่อสนับสนุนให้แก่คลังเสบียงสัตว์ ดังกล่าว คลังเสบียงสัตว์ละ 250 ฟ่อน ( 5,000 กิโลกรัม) จากโควตาของส านักพัฒนา อาหารสัตว์ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
23 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส ประมวลภาพกิจกรรม พัฒนาความมั่นคงด้านเสบียงสัตว์ ปัญหาอุปสรรค : 1. พื้นที่แปลงผลิตที่ 2 อยู่ห่างไกล ห่างจากแปลงที่ 1 เป็นระยะทาง ประมาณ 30 กิโลเมตร ท าให้สิ้นเปลื้องงบประมาณมากขึ้น 2. อิทธิพลของฤดูกาล โดยในช่วงฤดูแล้ง ฝนไม่ตก หญ้าชะงักการเจริญเติบโต แต่ในช่วงฤดูฝน กลับมีฝนตกชุก เป็นระยะเวลานาน ท าให้ไม่สามารถตัดหญ้าได้ 3. ขาดแคลนบุคลากรในการปฏิบัติงาน ข้อเสนอแนะ : ควรมีการจัดสรรงบประมาณ ค่าน้ ามันเชื้อเพลิงเพิ่มขึ้น สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 24 กิจกรรมหลัก : พัฒนาอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : พัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว์ 1. หลักการและเหตุผล สถิติกรมปศุสัตว์ปี 2565 มีจ านวนปศุสัตว์ในประเทศ ได้แก่ โคเนื้อ 9,724,204 ตัว เกษตรกร 1,404,770 ราย โคนม 823,483 ตัว เกษตรกร 24,249 ราย กระบือ 1,739,262 ตัว เกษตรกร 307,181 ราย แพะ 1,471,659 ตัว เกษตรกร 92,097 ราย แกะ 126,836 ตัว เกษตรกร 8,472 ราย รวมจ านวนโคเนื้อ โคนม กระบือ แพะแกะ ทั้งสิ้น 13,885,444 ตัว และเกษตรกร 1,836,769 ราย (ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสาร, 2565) และคาดว่าในปี 2567 จะเพิ่มขึ้นจากปี 2566 ไม่ต่ ากว่า 10 เปอร์เซ็นต์ จากการส่งเสริมเกษตรกรตามนโยบายรายชนิดสัตว์และนโยบายเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตให้กับเกษตรกรของ กรมปศุสัตว์ เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์จ าเป็นต้องปลูกสร้างแปลงพืชอาหารสัตว์ และปรับปรุงแปลงพืชอาหารสัตว์เดิม เพื่อให้มีพืช อาหารสัตว์เพียงพอส าหรับเลี้ยงสัตว์ของเกษตรกรเอง จึงมีความจ าเป็นต้องใช้ท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ และเสบียงสัตว์จ านวนมาก แต่หน่วยงานราชการผลิตไม่เพียงพอต่อความต้องการของเกษตรกรในแต่ละปี ดังนั้นกรมปศุสัตว์จึงน าความรู้ เทคนิค และ เทคโนโลยีด้านการผลิตท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ และเสบียงสัตว์ ที่มีอยู่น าไปถ่ายทอด และสนับสนุนให้เกษตรกรผลิตตาม กระบวนงานนั้นๆ รวมถึงการจัดการจ าหน่ายผลผลิตสู่เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ เพื่อเป็นการพัฒนาอาชีพ ลดต้นทุน และสร้างรายได้ ที่มั่นคงแก่เกษตรกร 2. วัตถุประสงค์ 2.1 สนับสนุนให้เกษตรกรประกอบอาชีพผลิตท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ และเสบียงสัตว์จ าหน่าย 2.2 มีท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ และเสบียงสัตว์คุณภาพดีจ าหน่ายอย่างเพียงพอ 2.3 เปิดโอกาสให้เกษตรกรที่มีความประสงค์จะปลูกสร้างแปลงพืชอาหารสัตว์ ใช้ท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ และเสบียงสัตว์ คุณภาพดีส าหรับลดต้นทุนค่าอาหารสัตว์ 3. ขั้นตอนและวิธีการด าเนินการ 3.1 พัฒนาอาชีพผลิตท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์จ าหน่าย เป้าหมายผลผลิตท่อนพันธุ์ 15,000 กิโลกรัม เกษตรกร 1 ราย 3.1.1 การขึ้นทะเบียนเกษตรกร ให้หน่วยงานส ารวจบันทึกข้อมูลเกษตรกรที่มีอาชีพผลิตท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ จ าหน่าย และแนะน าให้จัดตั้งเป็นกลุ่มเกษตรกร 3.1.2 การส่งเสริม ให้หน่วยงานส่งเจ้าหน้าที่ออกให้ค าแนะน าวิธีการปลูก การดูแลรักษา แปลงผลิต วิธีการเก็บ เกี่ยวตามหลักวิชาการ และการจ าหน่าย 3.1.3 การส ารวจผลผลิตท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ หน่วยงานออกส ารวจปริมาณการผลิต ท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ ของเกษตรกรในพื้นที่ที่รับผิดชอบ เพื่อให้ทราบข้อมูลปริมาณการผลิตแต่ละปี และใช้ประโยชน์ในการก าหนดเป้าหมายการผลิต ท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ของเกษตรกรในปีต่อไป 3.2 พัฒนาอาชีพผลิตเสบียงสัตว์จ าหน่าย เป้าหมายผลผลิตเสบียงสัตว์ 155,000 กิโลกรัม เกษตรกร จ านวน 3 ราย 3.2.1 การขึ้นทะเบียนเกษตรกร ให้หน่วยงานส ารวจบันทึกข้อมูลเกษตรกรที่มีอาชีพผลิตเสบียงสัตว์จ าหน่าย และ แนะน าให้เกษตรกรรวมกลุ่มบริหารกันเอง สนับสนุนให้ผู้แทนกลุ่มเกษตรกรมีการประชุมพบปะกันปีละครั้งเพื่อสร้างเครือข่าย ระหว่างกลุ่มเกษตรกร มีโอกาสแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในการก าหนดราคาจ าหน่าย และแบ่งปันข้อมูลผู้ซื้อ 3.2.2 การส่งเสริมให้หน่วยงานส่งเจ้าหน้าที่ออกให้ค าแนะน าวิธีการปลูก การดูแลรักษาแปลงผลิต วิธีการเก็บ เกี่ยว และการจ าหน่ายผลผลิต สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส 25 รายงานประจำป ี 2566 3. ขั้นตอนและวิธีการด าเนินการ (ต่อ) 3.2.3 การสนับสนุนเครื่องจักรกลการเกษตร กรณีที่กลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตเสบียงสัตว์จ าหน่าย เกิดปัญหาในการ เก็บเกี่ยวเสบียงสัตว์ หรือขาดแคลนเครื่องจักรกลการเกษตร กลุ่มเกษตรกรสามารถท าหนังสือขอรับการสนับสนุน เครื่องจักรกลการเกษตรไปที่ศูนย์ฯ ภายใต้สังกัดส านักพัฒนาอาหารสัตว์ที่อยู่ในพื้นที่ เพื่อให้ศูนย์ฯ น าเครื่องจักรกล การเกษตร ออกให้บริการตามความเหมาะสม โดยเกษตรกรจะต้องเป็นผู้รับผิดชอบค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นทั้งหมด เช่น ค่าน้ ามันเชื้อเพลิง ค่าแรงงาน และค่าเชือกมัดฟ่อนหญ้าแห้ง 3.2.4 การตรวจรับรองคุณภาพเสบียงสัตว์ เมื่อกลุ่มเกษตรกรท าเสบียงสัตว์เสร็จแล้ว ให้เจ้าหน้าที่ออกไปสุ่ม ตัวอย่างหญ้าแห้ง หญ้าหมัก ส่งไปให้ห้องปฏิบัติการ ตรวจสอบคุณภาพ และออกใบรับรองคุณภาพให้กับเกษตรกรเพื่อใช้ ยืนยันคุณภาพกับผู้ซื้อ 3.2.5 การส ารวจผลผลิตเสบียงสัตว์ หน่วยงานออกส ารวจปริมาณการผลิตเสบียงสัตว์ของเกษตรกรในพื้นที่ที่รับ ผิดชอบ เพื่อให้ทราบข้อมูลปริมาณการผลิตแต่ละปี และใช้ประโยชน์ในการก าหนดเป้าหมายการผลิตเสบียงสัตว์ของเกษตรกรใน ปีต่อไป 3.3 จัดท าแปลงผลิตหญ้าแพงโกลา GAP จัดท าแปลงผลิตหญ้าแพงโกลา GAP ภายในหน่วยงาน จ านวน 1 แปลง ปฏิบัติตามคู่มือการตรวจ ประเมินการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีส าหรับหญ้าแพงโกลา 4. สถานที่ด าเนินการ 4.1 ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รวม 1 แห่ง 4.2 เกษตรกรเครือข่ายผลิตพันธุ์พืชอาหารสัตว์จ าหน่าย 3 จังหวัด (นราธิวาส ยะลา ปัตตานี) 5. ผลประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ 5.1 เกษตรกรมีรายได้จากการจ าหน่ายท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ และเสบียงสัตว์ 5.2 ลดปัญหาการขาดแคลนท่อนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ และการขาดแคลนอาหารหยาบคุณภาพดี กิจกรรม หน่วยวัด เป้าหมาย ผลการ ปฏิบัติงาน % พัฒนาอาชีพผลิตพันธุ์พืชอาหารสัตว์ กก. 170,000 183,500 1 ผลิตท่อนพันธุ์จ าหน่าย (1) เกษตรกรผลิตท่อนพันธุ์จ าหน่าย ราย 1 1 100.00 (2) ผลผลิตท่อนพันธุ์จ าหน่าย กก. 15,000 23,500 156.67 2 ผลิตเสบียงสัตว์จ าหน่าย (1) เกษตรกรผลิตเสบียงสัตว์จ าหน่าย ราย 3 5 166.67 (2) ผลผลิตเสบียงสัตว์จ าหน่าย กก. 155,000 160,000 103.23 3 จัดท าแปลงผลิตหญ้าแพงโกล่า GAP (1) ภายในหน่วยงาน แปลง 1 1 100.00 สรุปผลการปฏิบัติงาน ประจ าปีงบประมาณ 2566 ( 1 ต.ค. 65 – 30 ก.ย. 66) สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 26 ประมวลภาพกิจกรรม พัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว์ ปัญหาอุปสรรค : การลงพื้นที่ติดตามงานมีความเสี่ยง จากสถานการณ์ความมั่นคง 3 จังหวัดชายแดนใต้ เกษตรกรมีพื้นที่จ ากัดในการปลูกพืชอาหารสัตว์ ข้อเสนอแนะ : ส่งเสริมเกษตรกร/กลุ่มเกษตรกรปลูกพืชอาหารสัตว์เพิ่มขึ้นในพื้นที่ที่เหมาะสม และ ปลอดภัย สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
27 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส กิจกรรมหลัก : พัฒนาอาหารสัตว์ กิจกรรมย่อย : โครงการส ารองเสบียงสัตว์เพื่อพัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม 1. หลักการและเหตุผล ในสถานการณ์ปัจจุบันเกษตรกรไทยยังยึดอาชีพการเลี้ยงปศุสัตว์ ได้แก่ โคเนื้อ และโคนม ทั้งเป็นอาชีพหลัก และอาชีพรองอยู่ทั่วทุกภาคของประเทศ จากข้อมูลปี 2565 ประเทศไทยมีโคเนื้ออยู่ 9,724,204 ตัว เกษตรกรผู้เลี้ยง 1,404,770 ราย เกษตรกรผู้เลี้ยงโคนม 24,249 ราย จากโคนมทั้งหมด 823,483 ตัว (ศูนย์สารสนเทศและการสื่อสาร กรมปศุสัตว์, 2565) การผลิตโคเนื้อเพื่อการจ าหน่ายและส่งออก ซึ่งยังมีความต้องการโคเนื้อทั้งตลาดในและต่างประเทศอีก เป็นจ านวนมาก อีกทั้งยังมีการส่งเสริมการเลี้ยงโคเนื้อเพื่อการส่งออกตามนโยบายของรัฐบาล และการแก้ปัญหาคุณภาพ น้ านมดิบ ต่ ากว่ามาตรฐานในการเลี้ยงโคนม อาหารที่ใช้เลี้ยงสัตว์เป็นปัจจัยส าคัญในการผลิตดังกล่าว ดังนั้นการผลิต เสบียงสัตว์แห้ง คุณภาพดีเพื่อส ารองไว้ส าหรับการจ าหน่ายจึงจ าเป็นต่อพัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม 2. วัตถุประสงค์ 1) ผลิตเสบียงสัตว์คุณภาพดี ส ารองไว้เพื่อจ าหน่ายให้แก่เกษตรกรผู้เลี้ยงโคเนื้อและโคนม 2) ลดปัญหาการขาดแคลนอาหารสัตว์ 3) สนับสนุนเกษตรกรผู้เลี้ยงโคเนื้อและโคนม มีประสิทธิภาพการผลิตเพิ่มขึ้น 3. ขั้นตอนและวิธีการด าเนินงาน วางแผนการผลิตเสบียงสัตว์คุณภาพดี ผลิตโดยศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส จ านวน 20,000 กิโลกรัม ตามความเหมาะสมของสภาพพื้นที่ และความต้องการของเกษตรกร เพื่อจ าหน่ายให้แก่เกษตรกรตามระเบียบกรมปศุสัตว์ ว่าด้วยเงินรายได้จากการผลิต และจ าหน่ายด้านปศุสัตว์ พ.ศ. 2562 4. ผลที่คาดว่าจะได้รับ สามารถผลิตเสบียงสัตว์คุณภาพดีไว้จ าหน่ายให้แก่เกษตรกรผู้เลี้ยงโคเนื้อและโคนม ลดปัญหาการขาดแคลน เสบียงสัตว์คุณภาพดี ส่งเสริมการเลี้ยงโคเนื้อส่งออก และแก้ปัญหาคุณภาพน้ านมดิบต่ ากว่ามาตรฐาน สนับสนุน ให้ เกษตรกรมีประสิทธิภาพการผลิตเพิ่มขึ้น กิจกรรม หน่วยวัด เป้าหมาย ผลการ ปฏิบัติงาน % โครงการส ารองเสบียงสัตว์เพื่อพัฒนาการผลิคโคเนื้อ-โคนม (1) ผลิตเสบียงสัตว์ กก. 20,000 20,000 100.00 (2) จ าหน่ายให้แก่เกษตรกร กก. 20,000 15,000 75.00 (3) เป็นจ านวนเงินทั้งสิ้น บาท 80,000 60,000 75.00 สรุปผลการปฏิบัติงาน ประจ าปีงบประมาณ 2566 ( 1 ต.ค. 65 – 30 ก.ย. 66) สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 28 ประมวลภาพกิจกรรมโครงการสำรองเสบียงสัตว์ เพื่อพัฒนาการผลิตโคเนื้อและโคนม ปัญหาอุปสรรค : 1. อิทธิพลของฤดูกาล โดยในช่วงฤดูแล้ง ฝนไม่ตก หญ้าชะงักการเจริญเติบโต แต่ในช่วงฤดูฝน กลับมีฝนตกชุก เป็นระยะเวลานาน ท าให้ไม่สามารถตัดหญ้าได้ 2. ขาดแคลนบุคลากรในการปฏิบัติงาน ข้อเสนอแนะ : - สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส 29 รายงานประจำป ี 2566 กิจกรรมหลัก : ความหลากหลายทางชีวภาพด้านปศุสัตว์ กิจกรรมย่อย : ปรับปรุงพันธุ์และอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพพืชอาหารสัตว์ 1. หลักการและเหตผล ปัจจุบันความต้องการพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดีของเกษตรกร ส าหรับใช้ปลูกเพื่อเลี้ยงสัตว์และเพื่อการจ าหน่ายมีเพิ่ม มากขึ้น ประกอบกับพันธุ์พืชอาหารสัตว์ที่ใช้ในการส่งเสริมมีหลากหลายชนิดพันธุ์ ขึ้นอยู่กับพื้นที่และการใช้ประโยชน์ ซึ่งพืช อาหารสัตว์พันธุ์ดีเหล่านั้น เป็นพันธุ์ที่น าเข้ามาจากต่างประเทศ และพันธุ์พื้นเมืองที่มีอยู่ภายในประเทศไทย โดยมีการคัดเลือก และปรับปรุงพันธุ์จนสามารถปรับตัวขึ้นได้ดีในประเทศไทย ในฐานะที่ส านักพัฒนาอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ เป็นหน่วยงานที่ท า หน้าที่อนุรักษ์ แลกเปลี่ยนเชื้อพันธุ์ คัดเลือกและปรับปรุงพันธุ์พืชอาหารสัตว์ โดยเฉพาะการน าพันธุ์พืชอาหารสัตว์จาก ต่างประเทศเข้ามาใช้ประโยชน์ ทดสอบความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมในประเทศไทย จึงมีความจ าเป็น อย่างยิ่งที่ต้องมีการอนุรักษ์ เก็บรักษา ผลิตและขยายเชื้อพันธุ์พืชอาหารสัตว์เหล่านั้นเอาไว้ เพื่อน าไปใช้ในการวิจัยพัฒนา ปรับปรุงพันธุ์ และใช้ประโยชน์ในการกระจายพันธุ์ ให้กับเกษตรกรส าหรับน าไปใช้ปลูกเลี้ยงสัตว์ต่อไป รวมถึงเป็นแหล่ง รวบรวม และอนุรักษ์เชื้อพันธุ์พืชสมุนไพรส าหรับน ามาใช้ในการเลี้ยงสัตว์ การใช้จุลินทรีย์ที่เกี่ยวข้องในกระบวนการหมักพืช อาหารสัตว์ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการหมัก นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอาหารสัตว์ เป็นแหล่งเรียนรู้และเป็นฐานข้อมูลทรัพยากรด้านพืช อาหารสัตว์พันธุ์ดี และพันธุ์พืชสมุนไพร ส าหรับน าไปใช้ประโยชน์ในการส่งเสริมและกระจายพันธุ์ดีให้แก่เกษตรกร ซึ่งจะเพิ่ม คุณค่าของพืชอาหารสัตว์ให้เกิดประโยชน์มากยิ่งขึ้น ทั้งยังช่วยท าให้ประเทศไทยมีความมั่นคงด้านพืชอาหารสัตว์ มากยิ่งขึ้น 2. วัตถุประสงค์ เพื่อรวบรวม เก็บรักษา คัดเลือก ปรับปรุงพันธุ์ และขยายพันธุ์พืชอาหารสัตว์พันธุ์ดีตรงตามพันธุ์ 3. ตัวชี้วัดความส าเร็จ 1. จ านวนเชื้อพันธุ์พืชอาหารสัตว์ที่ได้รับการเก็บรักษาอนุรักษ์และฟื้นฟู 40 พันธุ์ 2. จ านวนแปลงทดสอบสาธิตพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี 1 แปลง 4. ขั้นตอนและวิธีการด าเนินงาน ทดสอบสาธิตพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี จัดท าแปลงทดสอบสาธิตพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี โดยศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหาร สัตว์นราธิวาส จัดท าแปลงย่อย ขนาดไม่น้อยกว่า 3X5 ตารางเมตร ปลูกพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี จ านวน 40 พันธุ์ ด าเนินการเพื่อ รวบรวม เก็บรักษาแหล่งพันธุกรรมพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดีที่มีอยู่ไว้ ตลอดจนอนุรักษ์ และพัฒนาการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืนและ เหมาะสม มีการเก็บข้อมูลการให้ผลผลิต การขยายพันธุ์พืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี ตรงตามพันธุ์ให้กับเกษตรกรปลูกส าหรับ เลี้ยงสัตว์ นอกจากนั้นยังเป็นจุดสาธิต จุดศึกษาดูงานในรูปแบบนิทรรศการมี ชีวิตของพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดีที่รวบรวมไว้ส าหรับ เกษตรกรและผู้สนใจ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 30 กิจกรรม หน่วยวัด เป้าหมาย ผลการ ปฏิบัติงาน % ปรับปรุงพันธุ์และอนุรักษ์ความหลากหลายฯ (1) จ านวนแปลงทดสอบสาธิตพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี แปลง 1 1 100.00 (2) จ านวนพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี พันธุ์ 40 40 100.00 (3) เกษตรกรดูงานแปลงสาธิตพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี ครั้ง ราย 11 104 สรุปผลการปฏิบัติงาน ประจ าปีงบประมาณ 2566 ( 1 ต.ค. 65 – 30 ก.ย. 66) ประมวลภาพกิจกรรม ปรับปรุงพันธุ์และอนุรักษ์ ความหลากหลายทางชีวภาพพืชอาหารสัตว์ ปัญหาอุปสรรค : 1. อิทธิพลของฤดูกาล ในช่วงฤดูฝน มีฝนตกชุก เป็นระยะเวลานาน ท าให้ไม่ สามารถตัดวัดผลผลิตได้ตามอายุการตัด 2. ขาดแคลนบุคลากรในการปฏิบัติงาน 3. แปลงทดสอบสาธิตพืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี ได้รับผลกระทบจากการเกิดอุทกภัย ใน พื้นที่น้ าท่วมฉับพลัน น้ าป่าไหลหลาก ท าให้เกิดความเสียหายแก่แปลงทดสอบสาธิต พืชอาหารสัตว์พันธุ์ดี น้ าท่วมขังเป็นระยะเวลานาน ส่งผลให้พืชอาหารสัตว์บางชนิด เกิดความเสียหายและไม่สามารถตัดวัดผลผลิตได้ ข้อเสนอแนะ : - สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
31 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส ประมวลภาพกิจกรรม ปรับปรุงพันธุ์และอนุรักษ์ ความหลากหลายทางชีวภาพพืชอาหารสัตว์ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 32 แผนงาน : ยุทธศาสตร์การเกษตรสร้างมูลค่า โครงการ พัฒนาศักยภาพกระบวนการผลิตสินค้าเกษตร กิจกรรมหลัก การพัฒนาการผลิตปศุสัตว์ กิจกรรมย่อย : การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตว์ในฟาร์มเกษตรกร โครงการ สร้างมูลค่าเพิ่มจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร กิจกรรมหลัก สร้างมูลค่าเพิ่มจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร กิจกรรมย่อย : ศูนย์บริการอาหารสัตว์กรมปศุสัตว์ (Feed Center) สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
33 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส กิจกรรมหลัก : การพัฒนาการผลิตปศุสัตว์ กิจกรรมย่อย : การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตว์ในฟาร์มเกษตรกร 1. หลักการและเหตุผล จากแผนยุทธศาสตร์ชาติของประเทศไทย ในประเด็นยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างความสามารถในการ แข่งขันด้านการเกษตร โดยมุ่งเน้นให้เกษตรกรผลิตสินค้าที่มีคุณภาพสูง ผ่านการขับเคลื่อนร่วมกับการน าเทคโนโลยีและ นวัตกรรมใหม่ๆ มาใช้ในระบบการผลิตเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าเกษตร หรือรายได้ของเกษตรกรผ่านธุรกิจด้านการเกษตร โดยเฉพาะธุรกิจด้านการผลิตปศุสัตว์ชนิดต่างๆ ได้แก่ โคเนื้อ โคนม แพะ แกะ สุกร ไก่ เปิด) ที่มีความส าคัญต่อระบบ เศรษฐกิจ และความเป็นอยู่ของประชากรภายในประเทศ ในด้านการส่งเสริม เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตว์ในประเทศไทย ถือเป็นภารกิจส าคัญของกรมปศุสัตว์ ทั้งนี้จากการส ารวจสถานภาพการผลิตสัตว์โดยทั่วไปของเกษตรกร ผู้เลี้ยงสัตว์รายย่อยในปัจจุบัน พบว่ายังประสบปัญหา หลายประการ เช่น การจัดการฟาร์มที่ไม่เหมาะสมหรือยังไม่ได้มาตรฐาน ขาดการสนับสนุนด้านพันธุ์สัตว์ที่เหมาะสม ความสามารถในการเข้าถึงตลาดหรือแหล่งรับซื้ออย่างทั่วถึงส่งผลให้ได้รับผลตอบแทนอย่างเป็นธรรม ตลอดจนการขาด ทักษะหรือองค์ความรู้ส าหรับการพัฒนาฟาร์ม หรือระบบการผลิตสัตว์ของตนเองให้ประสบความส าเร็จ อย่างไรก็ตาม ปัญหาที่ส าคัญที่สุดส าหรับเกษตรกรผู้เลี้ยงปศุสัตว์ คือ การเพิ่มขึ้นของต้นทุนการผลิตปศุสัตว์โดยเฉพาะต้นทุนด้าน อาหารสัตว์ที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ซึ่งมีสาเหตุมาจากการเจริญเติบโตของชุมชนเมืองส่งผลให้พื้นที่ในการผลิตพืชอาหารสัตว์ และพื้นที่สาธารณะที่สามารถใช้ในการเลี้ยงสัตว์ลดลง ผนวกกับการเพิ่มขึ้นของราคาวัตถุดิบอาหารสัตว์อย่างต่อเนื่อง ดังนั้น ส านักพัฒนาอาหารสัตว์จึงเสนอแนวทางในการใช้วัตถุดิบอาหารสัตว์หรือพืชอาหารสัตว์ที่เกษตรกรสามารถผลิต ได้เอง รวมถึงการใช้วัสดุเศษเหลือทางการเกษตรที่มีราคาถูกและสามารถหาได้ง่ายในแต่ละพื้นที่ของประเทศไทยมา ประกอบสูตรอาหารสัตว์ที่มีคุณค่าทางโภชนะเหมาะสม เพียงพอ และสอดคล้องกับความต้องการของสัตว์จะช่วยเพิ่มสม รถนะการผลิต หรือลดต้นทุนค่าอาหารสัตว์ภายในฟาร์ม ตลอดจนช่วยให้เกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้น การจัดตั้งหน่วย บริการจัดการอาหารสัตว์เคลื่อนที่ (Feed Management Mobile Unit, FMMU) และแต่งตั้งเจ้าหน้าที่เพื่อออกส ารวจ แหล่งวัตถุดิบอาหารสัตว์ ราคา และช่วงระยะเวลาที่มีจ าหน่าย เพื่อจัดท าปฏิทินวัตถุดิบอาหารสัตว์ส าหรับใช้งานในพื้นที่ ออกตรวจสอบการให้อาหารที่ฟาร์มของเกษตรกร ปรับสูตรอาหารให้มีความเหมาะสมกับความต้องการของสัตว์ที่ เกษตรกรเลี้ยง รวมถึงเป้าหมายในการสร้างฟาร์มต้นแบบส าหรับใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ และจุดถ่ายทอดความรู้ด้าน เทคโนโลยีการจัดการอาหารสัตว์ชนิดต่างๆ ให้แก่เกษตรกรหรือผู้ที่สนใจอย่างเหมาะสมส าหรับการผลิตปศุสัตว์ทุกชนิด ในทุกพื้นที่ของประเทศไทย ต่อไป 2. วัตถุประสงค์ 2.1 เพื่อสร้างฟาร์มต้นแบบในการจัดการด้านอาหารสัตว์เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตว์ของเกษตรกร 2.2 เพื่อให้หน่วยบริการจัดการอาหารสัตว์เคลื่อนที่ (FMMU) ออกติดตามให้ค าแนะน าในฟาร์มปศุสัตว์ของ เกษตรกรและส ารวจข้อมูลในพื้นที่เพื่อจัดท าปฏิทินวัตถุดิบอาหารสัตว์ในแต่ละพื้นที่ 2.3 บริการวิเคราะห์คุณภาพอาหารสัตว์ และวัตถุดิบอาหารสัตว์ให้ฟาร์มเกษตรกร 3. เป้าหมาย 3.1 สร้างฟาร์มต้นแบบเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตว์ จ านวน 10 ฟาร์ม 3.2 จัดตั้งศูนย์เรียนรู้การผลิตสัตว์ประสิทธิภาพสูง (ศูนย์เรียนรู้การผลิตไก่พื้นเมือง) จ านวน 1 แห่ง 3.3 วิเคราะห์คุณภาพอาหารสัตว์ และวัตถุดิบอาหารสัตว์ให้ฟาร์มเกษตรกร 3 ตัวอย่าง 3.4 หน่วยบริการจัดการอาหารสัตว์เคลื่อนที่ (FMMU) ให้บริการเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ 100 ราย สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 34 4. ตัวชี้วัด 4.1 ฟาร์มต้นแบบฯ มีประสิทธิภาพการผลิตสัตว์เพิ่มขึ้น จ านวน 10 ฟาร์ม 4.2 ประสิทธิภาพการผลิตสัตว์ของเกษตรกร เพิ่มขึ้นไม่น้อยกว่าร้อยละ 10 เมื่อเปรียบเทียบกับปีก่อนเริ่ม โครงการฯ 4.3 มีปฏิทินวัตถุดิบอาหารสัตว์ และราคาประจ าปี 2566 ไว้บริการเกษตรกรและผู้ที่สนใจ 5.ขั้นตอนการด าเนินงาน 6. ผลลัพธ์ สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตว์ของเกษตรกร โดยที่เกษตรกรสามารถจ าหน่ายผลผลิต ของตนเองได้ผลตอบแทนเพิ่มขึ้นหรือมีต้นทุนการเลี้ยงสัตว์ภายในฟาร์มลดลง และเป็นแหล่งเรียนรู้ให้เกษตรกรรายอื่น ใช้ปรับปรุงวิธีการจัดการด้านอาหารสัตว์อย่างเหมาะสม ต่อไป 7. ผลสัมฤทธิ์ ฟาร์มต้นแบบมีประสิทธิภาพการผลิตเพิ่มขึ้น เป็นศูนย์กลางในการเรียนรู้ของเกษตรกรรายอื่น ๆ ภายในชุมชนให้สามารถประกอบอาชีพการเลี้ยงปศุสัตว์ได้อย่างยั่งยืน และมีรายได้จากการจ าหน่ายผลผลิตเพียงพอ ส าหรับการยึดเป็นอาชีพอย่างมั่นคง ประเมินสถานภาพการผลิต/ปัญหา ของฟาร์มเกษตรกร สอบถามข้อมูลการจัดการอาหารเบื้องต้นจากเกษตรกร ค านวณค่าโภชนะของอาหารที่เกษตรกรใช้เลี้ยงสัตว์ (Intake) เปรียบเทียบค่า Intake กับ ค่าความต้องการโภชนะของสัตว์ ให้ค าแนะน าจัดสัดส่วนอาหาร/ค านวณสูตรอาหารให้ใหม่ เพิ่มประสิทธิภาพลดต้นทุน/แก้ปัญหาการผลิตสัตว์ในฟาร์มเกษตรกรคุณภาพ สรุปผลการปฏิบัติงาน ประจ าปีงบประมาณ 2566 ( 1 ต.ค. 65 – 30 ก.ย. 66) กิจกรรม เป้าหมายการผลิต ผลการปฏิบัติงาน เปอร์เซ็นต์ สร้างฟาร์มต้นแบบ โคเนื้อ แพะ สัตว์ปีก 10 ฟาร์ม 10 ฟาร์ม 5 ฟาร์ม 4 ฟาร์ม 1 ฟาร์ม 100 จัดตั้งศูนย์เรียนรู้การผลิตสัตว์ประสิทธิภาพสูง 1 แห่ง 1 แห่ง 100 ถ่ายทอดเทคโนโลยีการจัดการอาหารสัตว์ 3 ครั้ง 9 ครั้ง 300 ส ารวจ บริการ และให้ค าแนะน า 100 ราย 104 ราย 104 บริการวิเคราะห์คุณภาพอาหารสัตว์ 3 ตัวอย่าง 3 ตัวอย่าง 100 สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
35 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส ประมวลภาพกิจกรรม การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตปศุสัตว์ ในฟาร ์มเกษตรกร ปัญหาอุปสรรค : 1. ฟาร์มไม่มีพื้นที่เพียงพอที่จะปลูกสร้างแปลงพืชอาหารสัตว์ไว้ใช้เอง 2. เกษตรกรขาดแคลนแหล่งน้ าส าหรับแปลงพืชอาหารสัตว์ 3. เกษตรกรส่วนใหญ่ยังขาดความรู้และความเข้าใจในการจัดสัดส่วนอาหารให้เหมาะสม กับความต้องการของสัตว์ในแต่ละช่วงอายุ 4. การลงพื้นที่ติดตามงานมีความเสี่ยง จากสถานการณ์ความมั่นคง 3 จังหวัดชายแดนใต้ และผลกระทบจากโรคระบาดสัตว์ เช่น ปากเท้าเปื่อย ลัมปีสกิน ท าให้ไม่สามารถเข้าฟาร์มได้ 5. ขาดแคลนบุคลากรในการปฏิบัติงาน ข้อเสนอแนะ : 1. ปรับเป้าหมายฟาร์มรายชนิดสัตว์ให้สอดคล้องกับจ านวนการเลี้ยงสัตว์ในพื้นที่ 2. แนะน าให้เกษตรกรเลือกใช้วัตถุดิบอาหารสัตว์ในพื้นที่ 3. การเพิ่มพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว์ เช่น พื้นที่ดินว่างเปล่าไม่ได้ใช้ประโยชน์ การปลูกพืชอาหารสัตว์ ในสวนยางและสวนปาล์ม 4. การใช้ประโยชน์จากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรเป็นอาหารสัตว์ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 36 กิจกรรมหลัก : สร้างมูลค่าเพิ่มจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร กิจกรรมย่อย : ศูนย์บริการอาหารสัตว์กรมปศุสัตว์ (Feed Center) สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์ 1. หลักการและเหตุผล กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีนโยบายเร่งผลักดันและขับเคลื่อนการด าเนินงานด้านการบริหาร จัดการและสร้างมูลค่า วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรให้เกิดประโยชน์จากในไร่นาและชุมชน ลดการเผาวัสดุเหลือใช้ และส่งเสริมการเพิ่มมูลค่าจากวัสดุเหลือ ใช้ทางการเกษตร เช่น ฟางข้าว ยอดอ้อย ทางปาล์มน้ ามัน ต้นข้าวโพดฝักอ่อน เปลือกซังข้าวโพด ใบมันส าปะหลัง ต้นถั่วเขียว ต้นถั่วเหลือง เพื่อน ามาใช้เป็นปัจจัยในการผลิตเป็นอาหารสัตว์และเสบียงสัตว์ส ารอง สร้างความมั่นคงทางด้านอาหารสัตว์ได้อย่าง ยั่งยืน ดังนั้นเพื่อให้ระบบห่วงโซ่อุปทานของการใช้ประโยชน์เศษวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรได้รับการสนับสนุนการด าเนินการอย่าง ต่อเนื่องและเป็นรูปธรรม ส านักพัฒนาอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ ซึ่งมีบทบาทภารกิจในการทดสอบ สาธิต และถ่ายทอดเทคโนโลยี ด้านอาหารสัตว์ให้เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ได้มีโอกาสเข้าถึงการใช้เทคโนโลยีเครื่องจักรกล ในการผลิตอาหารสัตว์ในรูปแบบอาหารผสม ครบส่วนหรืออาหารทีเอ็มอาร์ (TMR) โดยน าวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรที่หาได้ง่ายในพื้นที่และมีราคาถูกน ามาเพิ่มมูลค่าเพื่อผลิต เป็นอาหารเลี้ยงสัตว์หรือเพื่อการจ าหน่ายสร้างรายได้ นอกจากนั้นเกษตรกรมีอาหารสัตว์คุณภาพดี ราคาถูกใช้เลี้ยงสัตว์ได้ อย่างยั่งยืน จึงมีโครงการ พัฒนาศูนย์บริการอาหารสัตว์กรมปศุสัตว์ (Feed Center) ซึ่งได้ด าเนินการจัดตั้งแล้ว จ านวน 14 แห่ง ใน ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์ที่กระจายตามภูมิภาคต่างๆของประเทศไทย ให้เป็นศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีอาหารสัตว์ เพื่อการผลิต อาหารสัตว์ในรูปแบบอาหารทีเอ็มอาร์อย่างมีประสิทธิภาพ และเกษตรกรเกิดการบริหารจัดการร่วมกันระหว่างเกษตรกรผู้ผลิต วัตถุดิบอาหารสัตว์และเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ เพื่อผลิตอาหารสัตว์ คุณภาพดีจากเศษวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร ดังนั้นการพัฒนา ศูนย์บริการอาหารสัตว์กรมปศุสัตว์ (Feed Center) จึงเป็นการด าเนินยุทธศาสตร์เชิงรุกในการพัฒนาสินค้าเกษตรชีวภาพให้มีมูลค่า เพิ่มขึ้น เสริมจุดเด่นระดับภาคและจังหวัดในการเป็นฐานการผลิตอาหารสัตว์ที่ส าคัญเพื่อใช้เป็นแนวทางการปฏิบัติ และก ากับให้ การขับเคลื่อนการพัฒนาเชิงพื้นที่ให้เกิดผลสัมฤทธิ์ 2. วัตถุประสงค์ 1. เพื่อให้บริการค าแนะน าด้านการจัดการอาหารสัตว์จากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรแก่เกษตรกร 2. เพื่อน าวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรมาผลิตเป็นอาหารสัตว์ในรูปแบบอาหาร TMR จ าหน่ายแก่เกษตรผู้เลี้ยงสัตว์ 3. เพื่อเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรโดยการน ามาใช้เป็นอาหารสัตว์ 3. เป้าหมาย เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์พื้นที่ 4. ตัวชี้วัดความส าเร็จ 1. เกษตรกรได้รับบริการค าแนะน าด้านการจัดการอาหารสัตว์จากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร 2. ผลผลิตอาหารสัตว์ในรูปแบบอาหารทีเอ็มอาร์ จ านวน 80,000 กิโลกรัม 4. ขั้นตอนและวิธีการด าเนินงาน 1. ด าเนินการบ ารุงรักษาและตรวจสอบสภาพเครื่องจักรกลและอุปกรณ์ของศูนย์บริการอาหารสัตว์กรมปศุสัตว์ (Feed Center) 2. บริการให้ค าแนะน าเกษตรกร โดยศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์ที่จัดตั้งเป็นศูนย์บริการอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ บริการให้ค าแนะน าด้านการจัดการอาหารสัตว์จากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรในการผลิตอาหาร ทีเอ็มอาร์แก่เกษตรกร 14 แห่งๆ ละ 100 ราย 3. บริการผลิตอาหารทีเอ็มอาร์เพื่อจ าหน่ายให้แก่เกษตรกร โดยศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์ ด าเนินการผลิตอาหาร ทีเอ็มอาร์ จ านวน 80,000 กิโลกรัม
37 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส 4. ขั้นตอนและวิธีการด าเนินงาน (ต่อ) ติดตามและประเมินผล ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์ ในพื้นที่ติดตามผลการด าเนินงานในเกษตรกรกลุ่มเป้าหมาย และ รายงานผลให้ส านักพัฒนาอาหารสัตว์ทราบ 5. ผลผลิต (Output) 1. เกษตรกรได้รับบริการการให้ค าแนะน าการผลิตอาหารทีเอ็มอาร์จากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรจากศูนย์บริการอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์ (Feed Center) 2. เกษตรกรได้รับบริการการผลิตอาหารทีเอ็มอาร์จ าหน่ายโดยน าวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรที่หาได้ง่ายในพื้นที่และมี ราคาถูกน ามาเพิ่มมูลค่าเพื่อผลิตเป็นอาหารเลี้ยงสัตว์ 6. ผลลัพธ์ (Outcome) 1. วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรมีมูลค่าเพิ่มขึ้นจากการน ามาใช้ผลิตเป็นอาหารสัตว์ 2. เกษตรกรสามารถเข้าถึงเทคโนโลยีการน าวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรมาผลิตอาหารสัตว์ สรุปผลการปฏิบัติงาน ประจ าปีงบประมาณ 2566 ( 1 ต.ค. 65 – 30 ก.ย. 66) กิจกรรม หน่วยวัด เป้าหมาย ผลการ ปฏิบัติงาน % ศูนย์บริการอาหารสัตว์กรมปศุสัตว์ (Feed Center) (1) บริการใหด าแนะน าเกษตรกร ราย 100 100 100.00 (2) ผลิตอาหาร TMR กก. 80,000 80,000 100.00 (3) จ าหน่ายอาหาร TMR กก. 80,000 80,000 100.00 (4) จ าหน่ายและน าเงินส่งรายได้ฯ บาท 320,000 320,000 100.00 ปัญหาอุปสรรค : 1. งบประมาณไม่เพียงพอ ไม่สัมพันธ์กับเป้าหมายที่ได้รับ 2. วัตถุดิบอาหารสัตว์มีราคาแพง ต้นทุนอาหารเพิ่มขึ้น 3. ขาดแคลนบุคลากรในการปฏิบัติงาน ข้อเสนอแนะ : เพิ่มเติมงบประมาณในการซ่อมบ ารุงเครื่องจักรกล และค่าวัสดุการเกษตร สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 38 ประมวลภาพกิจกรรม ศูนย์บริการอาหารสัตว์กรมปศุสัตว์ (Feed Center) สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
39 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส งานตามนโยบายส าคัญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ 1. แผนงานการขับเคลื่อนนโยบายของกรมปศุสัตว์ (DLD Coordinator:DLD-C) ประจ าปีงบประมาณ 2566 ในพื้นที่จังหวัดนราธิวาส จังหวัดยะลา และจังหวัดปัตตานี - โครงการขยายพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว์ 50,000 ไร่ - โครงการโคบาลชายแดนใต้ 2. การบริหารงานเชิงพื้นที่แบบบูรณาการในระดับพื้นที่ - ร่วมกับหน่วยงานในพื้นที่ ส่งเสริมการปลูกพืชอาหารสัตว์ ถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านอาหารสัตว์ให้แก่เกษตรกร และหน่วยงาน - ร่วมจัดนิทรรศการ ถ่ายทอดองค์ความรู้ ตามกิจกรรมต่างๆ - ร่วมกับส านักปศุสัตว์จังหวัด ในการช่วยเหลือเกษตรกรผู้ประสบภัยพิบัติ 3. ส านักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัด - โครงการตามแผนปฏิบัติราชการด้านการเกษตรและสหกรณ์ของจังหวัดนราธิวาส ประจ าปีงบประมาณ 2566 - โครงการการขับเคลื่อนการพัฒนาการเกษตรและสหกรณ์ในระดับต าบลในรายสินค้าเกษตรที่ส าคัญ - การด าเนินงานขับเคลื่อนแบบมุ่งเป้า เขตตรวจราชการที่ 7 ภารกิจตามนโยบายสำคัญของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 40 โครงการขยายพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว์ 50,000 ไร่ วัตถุประสงค์ 1. เพื่อลดต้นทุนค่าอาหารสัตว์ด้วยการเพิ่มปริมาณการผลิตอาหารหยาบคุณภาพดี และเพิ่มพื้นที่การผลิต พืชอาหารสัตว์ในประเทศให้มากขึ้น 2. เพื่อสนับสนุนเมล็ดพันธุ์และท่อนพันธุ์ ให้กับเกษตรกรและกลุ่มเกษตรกร ในการผลิตพืชอาหารสัตว์ ส าหรับใช้เลี้ยงสัตว์ และจ าหน่ายเพื่อเพิ่มรายได้ เป็นการสร้างอาชีพให้กับเกษตรกรและกลุ่มเกษตรกรที่เข้า ร่วมโครงการและกระจายเชื้อพันธุ์ดีให้กับเกษตรกร เป้าหมาย 1. เกษตรกรและกลุ่มเกษตรกรเลี้ยงปศุสัตว์ 2. เกษตรกรและกลุ่มเกษตรกรพัฒนาอาชีพผลิตพืชอาหารสัตว์ 3. พื้นที่ผลิตพืชอาหารสัตว์ จ านวน 50,000 ไร่ทั่วประเทศ ขั้นตอนการด าเนินงาน 1. ส ารวจข้อมูลเกษตรกรและกลุ่มเกษตรกร/เปิดรับลงทะเบียน 2. ส่งเสริมสนับสนุนการปลูกพืชอาหารสัตว์ 3. ให้บริการเครื่องจักรกลการเกษตรและแนะน าวิธีการใช้งาน 4. ติดตามและประเมินผล หน่วยงานที่รับผิดชอบ 1. ศูนย์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์ 31 แห่ง ศูนย์ซ่อมบ ารุงเครื่องจักรกลอาหารสัตว์ 1 แห่ง รวม 32 แห่ง ภายใต้ส านักพัฒนาอาหารสัตว์ 2. ส านักงานปศุสัตว์จังหวัด และส านักงานปศุสัตว์อ าเภอในพื้นที่ สรุปผลการปฏิบัติงาน ประจ าปีงบประมาณ 2566 ( 1 ต.ค. 65 – 30 ก.ย. 66) จังหวัด ผลการด าเนินงาน ณ วันที่ 30 กันยายน 2566 เป้าหมาย (ราย) ผลงานสะสม (ราย) คิดเป็น % (ราย) เป้าหมาย (ไร่) ผลงานสะสม (ไร่) คิดเป็น % (ไร่) ยะลา 13 13 100 51 39 77 ปัตตานี 84 84 100 412 339 82 นราธิวาส 557 518 93 2179 1152 53 สงขลา 8 2 25 33 5 15 รวม 662 617 93 2675 1535 57 หมายเหตุ : เกษตรกรที่ลงทะเบียนเข้าร่วมโครงการฯ ในพื้นที่จังหวัดสงขลา มีความประสงค์ไม่ขอรับพันธุ์พืชอาหารสัตว์ จ านวน 5 ราย เนื่องจากมีการย้ายที่อยู่อาศัย และบางรายเลิกอาชีพเลี้ยงสัตว์ไปแล้ว สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
41 รายงานประจำป ี 2566 ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส ประมวลภาพกิจกรรม โครงการขยายพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว์ 50,000 ไร่ ปัญหา อุปสรรค 1. สภาพอากาศแห้งแล้ง ภาวะฝนทิ้งช่วง ท าให้ผลิตท่อนพันธุ์ไม่เพียงพอกับความต้องการของ เกษตรกร 2. ไม่มีงบประมาณในการลงพื้นที่ติดตามผลการปฏิบัติงาน 3. การลงพื้นที่ติดตามเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการฯ บางพื้นที่มีความเสี่ยงต่อเหตุการณ์ ความไม่ สงบจึงไม่สามารถลงพื้นที่ได้ 4. จ านวนบุคลากรในหน่วยงานไม่เพียงพอในการออกติดตามเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการฯ 5. เกษตรกรที่ลงทะเบียนเข้าร่วมโครงการฯไว้แล้ว แต่ไม่ขอรับการสนับสนุนพันธุ์พืชอาหารสัตว์ เนื่องจากตัวเกษตรกรไม่มีความพร้อม ข้อเสนอแนะ 1. ควรมีการจัดสรรงบประมาณในการด าเนินงาน เช่น ค่าใช้สอยและน้ ามันเชื้อเพลิง 2. ควรมีการประชาสัมพันธ์ให้ทั่วถึงเกษตรกรมากกว่านี้ 3. ควรมีการขยายแผนงานในปีต่อไป สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์
ศูนย ์วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์นราธิวาส รายงานประจำป ี 2566 42 โครงการโคบาลชายแดนใต้ ภายใต้โครงการเมืองปศุสัตว์ตามกรอบระเบียงเศรษฐกิจฮาลาลจังหวัดชายแดนภาคใต้ กรมปศุสัตว์ ศูนย์อ านวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทรวงมหาดไทย เพื่อส่งเสริมให้เกษตรกรเข้าถึงแหล่งเงินทุนในการประกอบอาชีพ เพิ่มประสิทธิภาพ การเลี้ยงโคของเกษตรกร สู่มาตรฐานฟาร์มเลี้ยงสัตว์ GFM/GAP และเพิ่มปริมาณโคใน จังหวัดชายแดนภาคใต้ เพื่อปรับปรุงสายพันธุ์โคเนื้อคุณภาพดี ที่เหมาะสมกับพื้นที่และความต้องการของตลาด เพื่อสร้างอาชีพที่เกี่ยวเนื่องในห่วงโซ่การผลิตโคและเพิ่มรายได้แก่เกษตรกร เพื่อสร้างพื้นที่ปลอดโรคปากและเท้าเปื่อย และพัฒนาอุตสาหกรรมโคเนื้อทั้งระบบใน จังหวัดชายแดนภาคใต้ ระยะ ต้นน้ า กลางน้ า ปลายน้ า ระยะน าร่อง กลุ่มวิสาหกิจโคไทย 60 กลุ่ม กลุ่มแปรรูปอาหารสัตว์ 1 กลุ่ม ศวอ. กรมปศุสัตว์ 2 แห่ง กลุ่มจ าหน่ายผลิตภัณฑ์ 3 กลุ่ม ระยะที่ 2 กลุ่มวิสาหกิจโคไทย 440 กลุ่ม - กลุ่มจ าหน่ายผลิตภัณฑ์ 2 กลุ่ม ระยะที่ 3 กลุ่มวิสาหกิจโคไทย 500 กลุ่ม - - รวม 1,000 กลุ่ม 3 แห่ง 5 กลุ่ม กลุ่มเกษตรกร/กลุ่มวิสาหกิจที่สนใจเข้าร่วมโครงการฯ รายชื่อกลุ่มเกษตรกรระยะน าร่อง รวม 162 กลุ่ม จังหวัดปัตตานี 26 กลุ่ม จังหวัดยะลา 9 กลุ่ม จังหวัดนราธิวาส 62 กลุ่ม จังหวัดสงขลา 12 กลุ่ม จังหวัดสตูล 53 กลุ่ม โครงการโคบาลชายแดนใต้ วัตถุประสงค์ หน่วยงานรับผิดชอบ สำนักพัฒนาอาหารสัตว ์ กรมปศุสัตว ์