คำบุพบท

คำนำ แบบฝึกทักษะ เรื่อง คำบุพบท E-BOOK นี้ จัดทำขึ้นเพื่อเป็นแนวทาง และใช้ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้กลุ่มสาระภาษาไทย ชั้นประถมศึกษา ปีที่ ๕ มาตรฐาน ท ๕.๑ ตัวชี้วัด ป.๕/๑ ระบุชนิดและหน้าที่ของคำในประโยค เพื่อให้การจัดกิจกรรมการเรียนรู้เป็นไปตามลำดับขั้นตอนและบรรลุวัตถุประสงค์ ของหลักสูตร ตลอดจนสามารถพัฒนาผู้เรียนให้มีความรู้ความเข้าใจในเรื่อง คำบุพบท หวังเป็นอย่างยิ่งว่า แบบฝึกทักษะ เรื่อง คำบุพบท E-BOOK นี้ จะเป็นประโยชน์ต่อนักเรียนและผู้ที่สนใจ ในการเรียนรู้และพัฒนาทักษะ ในวิชาภาษาไทยได้ดียิ่งขึ้น นางอนงค์นาถ นาคราช ผู้จัดทำ

ค ำชี้แจง จงเลือกค ำตอบที่ถูกที่สุดเพียงข้อเดียว แบบทดสอบก่อนเรียน เรื่อง คำบุพบท ๑. ข้อใดใช้ค ำบุพบทได้ถูกต้อง ก. พ่อดื่มน้ ำชำจนเช้ำ ข. ฉันมำโรงเรียนด้วยรถประจ ำทำง ค. เขำชอบบ้ำนที่ตั้งอยู่บนเชิงเขำ ง. นักเรียนมอบของขวัญแก่ครู ๒. ที่ ในข้อใดเป็นค ำบุพบท ก. ที่ตรงนี้รำคำแพง ข. เรำจะมีที่ของเรำเองแล้ว ค. คนยำกจนมักถูกไล่ที่ ง. ฉันยืนที่ป้ำยรถเมล์เป็นเวลำนำน ๓. ประโยคในข้อใดมีบุพบทน ำหน้ำค ำวิเศษณ์ ก. ดวงดำวอยู่บนฟ้ำ ข. น้องอำบน้ ำโดยเร็ว ค. เขำมอบดอกไม้แก่เด็กยำกจน ง. คุณควรเห็นแก่ฉันบ้ำง ๔. ประโยคใดใช้ค ำบุพบทได้ถูกต้อง ก. ครูมอบช่อดอกไม้แด่ศิษย์ที่ส ำเร็จกำรศึกษำ ข. บ้ำนจัดสรรเปิดใหม่คืนก ำไรเพื่อลูกค้ำด้วยชิงช้ำสนำม ค. ทำงมูลนิธิได้มอบทุนกำรศึกษำกับผู้เรียนดี ๑๐ ทุน ง. ปิติยื่นค ำร้องต่อศำลขอเป็นผู้จัดกำรมรดก ๕. ข้อใดมีค ำบุพบทบอกสถำนที่ ก. หนังสือบนโต๊ะเป็นหนังสือนิทำนส ำหรับเด็ก ข. เก้ำอี้สีแดงของน้องสีลอกเกือบหมด ค. เรำควรให้ควำมเห็นใจแก่ผู้ป่วยโรคเอดส์ ง. นักเรียนมำโรงเรียนตั้งแต่เช้ำในวันประกำศผลสอบ

๖. ค ำว่ำ “ของ” ในข้อใดเป็นค ำบุพบท ก. รังสินันเป็นนักกีฬำของโรงเรียน ข. น้องวำงของเกลื่อนกลำดห้อง ค. ฉันซื้อของขวัญปีใหม่ให้เธอ ง. หนังสือกำร์ตูนอยู่ในห้องเก็บของ ๗. ค ำใดในประโยคท ำหน้ำที่ค ำบุพบทขยำยค ำนำม ก. ฉันจะอยู่ใกล้เธอ ข. ปำกกำของฉันอยู่ที่เขำ ค. นักเรียนอยู่ในห้อง ง. เขำเก็บอำหำรไว้ส ำหรับรับประทำน ๘. “หนังสือของวัลลีอยู่บนโต๊ะในห้องสมุดที่โรงเรียน” มีบุพบทกี่ค ำ ก. ๓ ค ำ ข. ๔ ค ำ ค. ๕ ค ำ ง. ๖ ค ำ ๙. “นักเรียนทูลเกล้ำฯ ถวำยช่อดอกไม้......สมเด็จพระเทพรัตนรำชสุดำฯ สยำมบรมรำชกุมำรี” ควรเติมค ำบุพบทใดลงในช่องว่ำงจึงจะเหมำะสมที่สุด ก. ให้ ข. แก่ ค. เพื่อ ง. แด่ อ่ำนข้อควำมแล้วตอบค ำถำมข้อ ๑๐ มะละกอช่วยระบบขับถ่ำย มีประโยชน์ต่อร่ำงกำย ท ำให้สุขภำพดี ๑ ๒ ๓ มีทั้งวิตำมินซีและวิตำมินเอ ๔ ๑๐. ข้อควำมหมำยใดมีค ำบุพบท ก. หมำยเลข ๑ ข. หมำยเลข ๓ ค. หมำยเลข ๒ ง. หมำยเลข ๔

ความหมายของคำบุพบท คำบุพบท คือ คำที่นำหน้าคำนาม คำสรรพนาม มีความหมายเพื่อบอกตำแหน่ง หน้าที่ ความสัมพันธ์ ฯลฯ ของคำนามหรือคำสรรพนามที่สัมพันธ์กับคำกริยาในประโยค เดียวกัน คำบุพบท คืออะไร? หน้าที่ของคำบุพบท มีอะไรบ้าง คำบุพบทมีหลายหน้าที่ เช่น คำบุพบทบอกความเป็นเจ้าของ คำบุพบทบอกตำแหน่ง ที่ตั้ง สถานที่ คำบุพบทบอกเวลา คำบุพบทบอกความเกี่ยวข้องหรือความประสงค์ ฯลฯ

...เห็นไหมว่าการนำคำบุพบทมาใช้ในการเชื่อมรูปประโยค ไม่ใช่เรื่องยากเลย ขอเพียงให้เราเข้าใจหลักการของการ นำมาใช้ให้ถูกต้อง เพียงเท่านี้ก็จะทำให้การสื่อสารไปยัง ผู้รับสารประสบผลสำเร็จได้ อย่างสมบูรณ์แบบแล้วล่ะ เพื่อความเข้าใจยิ่งขึ้น... เพื่อน ๆ ลองเรียนรู้และฝึกทำแบบฝึกหัดกันดูนะ

ใบความรู้ที่ ๑ สังเกตบอกเวลา คำบุพบทที่ต้องเชื่อมกับคำอื่น เพื่อบ่งบอกความสัมพันธ์ ระหว่างคำ และบอกสถานการณ์ ให้ชัดเจน คำบุพบทบอกเวลา ได้แก่คำว่า แต่ ตั้งแต่ ณ เมื่อ จน จนกระทั่ง เป็นต้น ตัวอย่าง เช่น เขาอ่านหนังสือจนดึก คุณพ่อไปทำงานแต่เช้า ฝนตกตั้งแต่เช้ายันบ่าย เขาอยู่เมืองนอกเมื่อปีที่แล้ว แพนมาถึงโรงเรียนก่อนใครๆ

แบบฝึกทักษะ สังเกตบอกเวลา คำชี้แจง : ให้นักเรียนขีดเส้นใต้คำบุพบทบอกเวลา ๑. คุณแม่ไปทำงานแต่เช้า ๒. คุณลุงไปบริจาคโลหิตเมื่อสายๆนี้เอง ๓. หนูดีดูโทรทัศน์จนหลับไป ๔. เกษตรกรต้องทำงานแต่เช้าตรู่ ๕. พ่อทำงานกลับบ้านมาแต่วัน ๖. เจ้ามอมนอนใต้โต๊ะของมะลิเมื่อเช้านี้ ๗. ชาวสวนรดน ้าผักตั้งแต่เที่ยง ๘. แม่มาหาฉันเมื่อเช้านี้ ๙. เงาะนี้ซื้อมาตั้งแต่กลางวันแล้ว ๑๐. เปิ้ลไปต่างจังหวัดตั้งแต่เมื่อวาน

ใบความรู้ที่ ๒ บอกให้รู้อยู่ที่ไหน คำบุพบทที่ต้องเชื่อมกับคำอื่น เพื่อบ่งบอกความสัมพันธ์ ระหว่างคำ และบอกสถานการณ์ ให้ชัดเจน คำบุพบทบอกตำแหน่ง ที่ตั้ง สถานที่ ได้แก่คำว่า ใต้ บน ริม ชิด ใกล้ ไกล ที่ นอก ใน เป็นต้น ตัวอย่าง เช่น เสื้อสีขาวอยู่ในตู้เสื้อผ้า เขาขายส้มตำอยู่ใกล้สถานีตำรวจ สมชายมาจากขอนแก่น เขาขับรถอยู่บนทางเท้า ใครอยู่ในห้องน ้า ณ ที่แห่งนี้คือที่ไหน

แบบฝึกทักษะ บอกให้รู้ว่าอยู่ที่ไหน คำชี้แจง : ให้นักเรียนดูรูป แล้วเขียนบอกตำแหน่งภาพ สิ่งของที่ซ่อนอยู่ ตัวอย่าง แก้วอยู่บนจาน คำบุพบทคือ บน ๑. ๒. ๓. ๔. ๕.

ใบความรู้ที่ ๓ เจ้าของเป็นใคร คำบุพบทที่ต้องเชื่อมกับคำอื่น เพื่อบ่งบอกความสัมพันธ์ ระหว่างคำ และบอกสถานการณ์ ให้ชัดเจน คำบุพบทบอกความเป็นเจ้าของ ได้แก่คำว่า แห่ง ของ ใน เป็นต้น ตัวอย่าง เช่น เขาทำงานอยู่ที่สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศ ไทยเงินของฉันหาย ฉันซื้อสวนของนางอุบล สระว่ายน ้าของเขาใหญ่โตแท้ ๆ บทละครนอกสังข์ทองเป็นพระราชนิพนธ์ใน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

แบบฝึกทักษะ เจ้าของเป็นของใคร คำชี้แจง : ให้นักเรียนเลือกคำบุพบทที่แสดงความเป็น เจ้าของ (ข้อ ๑-๕) ๑. ก. ที่จอดรถตรงนี้สำหรับลูกค้าประจำเท่านั้น ข. พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติเปิดให้เข้าชมฟรี ค. พระจันทร์อยู่คู่ฟ้า ดวงดาราอยู่คู่พระจันทร์ ง. ข้าวของเครื่องใช้เหล่านั้นถูกบริจาคแก่ผู้ด้อยโอกาส ๒. ก. บ้านอยู่ใกล้นา ข. เขาเดินไปที่ตลาด ค. บ้านของคุณยายอยู่ริมน ้า ง. ฉันเห็นกับตา ๓. ก. เหตุการณ์เมื่อคืนนี้ผมเห็นกับตา ข. อย่านำของมีคมเข้ามาในบ้าน ค. จดหมายฉบับนี้เป็นของฉัน ง. คุณแม่ถวายอาหารเพลแด่พระสงฆ์

๔. ก. ฉันเตรียมรางวัลสำหรับเกมนี้ ข. น้องตั้งใจเรียนเพื่ออนาคตของตนเอง ค. ฉันวางแผนไปเที่ยวกับเพื่อน ๆ ง. ขามาหลับเอา ตอนตีสาม ๕. ก. แม่ไปซื้อของที่ตลาด ข. แมวของคุณแหววหายไปจากบ้าน ค. ฉันซื้อของขวัญวันเกิดให้เพื่อนรัก ง. น้องวางของเล่นระเกะระกะเต็มไปหมด ให้นักเรียนเติมคำบุพบทแสดงความเป็นเจ้าของลงในช่องว่า (ข้อ ๖ – ๑๐) ๖. ภูเก็ตเป็นเมือง..............ความฝัน ๗. สถานที่..................นี้เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจของทุกคน ๘. เขาทำงานอยู่ที่สถานีวิทยุกระจายเสียง............ประเทศไทย ๙. พ่อซื้อสวน.................................นายสอน ๑๐.แม่..........................ฉันเป็นครูสอนวิชาภาษาไทย

ใบความรู้ที่ ๔ บอกให้รู้ว่าฉันต้องการ คำบุพบทที่ต้องเชื่อมกับคำอื่น เพื่อบ่งบอกความสัมพันธ์ ระหว่างคำ และบอกสถานการณ์ ให้ชัดเจน คำบุพบทบอกความเกี่ยวข้องหรือความประสงค์ ได้แก่ คำว่า กับ แก่ แด่ ต่อ เพื่อ สำหรับ เป็นต้น ตัวอย่าง เช่น ครูให้รางวัลแก่เด็กนักเรียน แม่เตรียมอาหารสำหรับเด็ก ๆ ในหมู่บ้าน นักเรียนมอบของที่ระลึกแด่ครู

แบบฝึกทักษะ บอกให้รู้ว่าฉันต้องการ คำชี้แจง : ให้นักเรียนขีดเส้นใต้คำบุพบทบอกความ เกี่ยวข้องหรือความประสงค์ ๑. ไข่เจียวจานนี้เป็นของสำหรับพระ ๒. ครูให้รางวัลแก่เด็กนักเรียน ๓. แม่นอบของที่ระลึกแก่โรงเรียน ๔. นักเรียนมอบของที่ระลึกแด่ครู ๕. พ่อเลี้ยงปลาสวยงามไว้สำหรับขาย ๖. ฉันจะให้เงินเฉพาะคนยากจนเท่านั้น ๗. ครูให้หนังสือเขาเพื่อเป็นรางวัล ๘. เขายินยอมปฏิบัติตามโดยดี ๙. ท่านผู้อำนวยการแจกรางวัลเฉพาะคนที่ได้คะแนนรวมที่ ๑ ๑๐. พ่อทำงานหนักเพื่อหาเลี้ยงครอบครัว