2 ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ สำหรับนักเรียน

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์

2 ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

เรอ่ื ง สสารรอบตวั เรา

ชื่อ.......................................................นามสกุล...........................................
ชั้น...............................เลขที่...........................

โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครนิ ทร์

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา

ก

คำนำ

ชุดกิจกรรม เรื่อง สสารรอบตัวเรา จัดทำขึ้นเพื่อใช้ประกอบการเรียนการสอนรายวิชาวิทยาศาสตร์
ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 2 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรียบเรียงขึ้นเพื่อใช้ประกอบ
การเรียนการสอน และพัฒนาผู้เรียน ในการออกแบบชุดกิจกรรมเล่มนี้ โดยจัดเนื้อหาและกิจกรรมจากง่ายไปหา
ยาก ตามลำดับ ผู้เรียนสามารถเรียนรูแ้ ละปฏิบัติกิจกรรมด้วยตนเอง ตามศักยภาพและความสามารถของผู้เรียน
เป็นลำดับขั้นตอน พัฒนาผู้เรียนให้มีทักษะการนำความรู้ไปใช้ในชีวิตจริง โดยภายในชุดกิจกรรมนี้ประกอบด้วย
คำชี้แจง วัตถุประสงค์ แบบทดสอบก่อนเรียน ใบกิจกรรม แบบทดสอบหลังเรียน อีกทั้งมีเนื้อหาความรู้ที่เป็น
หลักการพ้ืนฐานอันจำเป็นต่อการใช้ประโยชน์ และความรู้เพิ่มเติมเพื่อการศึกษาต่อในระดับสูง และนำไปใช้เป็น
สื่อในการจัดการเรียนการสอนของครูผู้สอนให้กับผู้เรียน ซึ่งผู้เรียนสามารถศึกษา ค้นคว้า ให้เกิดการเรียนรู้
และสามารถประเมินผลความกา้ วหน้าพัฒนาตนเองได้

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 เร่ือง สสารรอบตัวเรา วิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน สำหรับ
นกั เรยี นช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 4 มี 7 ชดุ ดังน้ี

ชุดท่ี 1 เรอ่ื ง สถานะของสสาร (2 ชว่ั โมง)
ชุดที่ 2 เร่อื ง ของแข็ง (2 ชวั่ โมง)
ชดุ ที่ 3 เรอ่ื ง ปริมาตรของแขง็ (2 ชัว่ โมง)
ชุดที่ 4 เร่อื ง ของเหลว (2 ชัว่ โมง)
ชุดท่ี 5 เรือ่ ง ปรมิ าตรของเหลว (2 ชัว่ โมง)
ชดุ ท่ี 6 เรื่อง แกส๊ (2 ช่วั โมง)
ชุดท่ี 7 เร่ือง ปริมาตรของแกส๊ (2 ชว่ั โมง)
ผู จัดทําหวังเป นอย างยิ่งว่าชุดกิจกรรมการเรียนรู วิทยาศาสตร เรื่อง สสารรอบตัวเรา เล่มนี้
เป นประโยชน์ ต อนักเรียน และผู ทเี่ กยี่ วข อง หากมขี อผิดพลาดประการใดขออภยั ไว ณ ท่ีนี้ด้วย
และยนิ ดนี อมรับคาํ แนะนาํ ตชิ ม เพอื่ เป นแนวทางแก ไขในโอกาสถัดไป

ผู จดั ทํา
อญั ธกิ า เหมป น

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง สสารรอบตัวเรา

ข

สารบัญ

เรือ่ ง หนา้
คำนำ......................................................................................................................... .........................ก
สารบัญ....................................................................................................................... ........................ข
สารบญั (ตอ่ )……………………………………………………………………………………………………………………….ค
คำแนะนำในการใช้เอกสารการเรียน..................................................................................................ง
แบบทดสอบก่อนเรยี น.......................................................................................................................1
กระดาษคำตอบ................................................................................................................................. 3
หน่วยการเรยี นรู้ที่ 1 สถานะของสาร..............................................................................................4
กจิ กรรมที่ 1 สถานะของสสาร..........................................................................................................5
ใบความรู.้ ..........................................................................................................................................9
หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 2 ของแข็ง.........................................................................................................10
กจิ กรรมที่ 2 ของแขง็ ........................................................................................................................11
ใบความรู้............................................................................................................. ..............................15
หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ 3 ปริมาตรของแข็ง...........................................................................................16
กิจกรรมท่ี 3 ปริมาตรของแข็ง..........................................................................................................17
ใบความรู้............................................................................................................. ..............................21
หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 4 เรอื่ ง ของเหลว..............................................................................................22
กิจกรรมที่ 4 ของเหลว......................................................................................................................23
ใบความรู้...........................................................................................................................................25
หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 5 เรือ่ ง ปรมิ าตรของเหลว................................................................................26
กจิ กรรมท่ี 5 ปริมาตรของเหลว........................................................................................................27
ใบความรู้...................................................................................................... ....................................33

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง สสารรอบตัวเรา

.ค

สารบญั (ตอ่ )

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 6 เรอื่ ง แก๊ส.....................................................................................................34
กิจกรรมที่ 6 แกส๊ ............................................................................................................................35
ใบความร.ู้ ........................................................................................................................................38
หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 7 เร่ือง ปรมิ าตรของแก๊ส................................................................................39
กิจกรรมที่ 7 ปริมาตรของแก๊ส........................................................................................................40
ใบความร้.ู ........................................................................................................................................44
แผนผงั ความคดิ เรื่อง สสารรอบตวั เรา............................................................................................45
แบบทดสอบหลังเรยี น....................................................................................... ...............................46
กระดาษคำตอบ........................................................................................................... ....................48
บรรณานุกรม................................................................................................... ................................49

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา

ง

คำแนะนำการใชเ้ อกสารประกอบ
การเรยี น

วตั ถปุ ระสงคข์ องชดุ กำร
1. เพื่อใชเรเ้ ปีย็นนนวตั กรรมการเรียนการสอน วิชาวิทยาศาสตร์พนื้ ฐาน เร่ือง สสารรอบตวั เรา

2. เพ่อื พฒั นาการเรยี นการสอนและผลสัมฤทธท์ิ างการเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอตวั เรา
สำหรบั นกั เรียนช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 4

3. เพอื่ สง่ เสรมิ ใหน้ ักเรยี นได้ศึกษาคน้ คว้าด้วยตนเองและมีเป้าหมายในการค้นควา้ อย่างชัดเจน

คำชี้แจงกำรใช้ชดุ กำร
การจัดกเรจิ ียกรนรมการเรยี นรู้ โดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรวู้ ิชาวทิ ยาศาสตร์ หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 2 เรอื่ ง สสาร

รอบตวั เรา สำหรบั นักเรยี นชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 4 ให้นักเรียนปฏิบัติตามขัน้ ตอนด้วยความซื่อสัตย์คำนงึ ความ
ปลอดภยั และต้ังใจ ดังน้ี

1.ชุดกิจกรรมการเรียนรเู้ ร่ือง ส่ิงมีชีวติ ใชเ้ วลา 12 ช่วั โมง
2.แบ่งกลุ่ม ๆ ละ 5- 6 คน โดยคละความสามารถนักเรียนในกลมุ่ เก่ง ปานกลาง อ่อน
3.ใหน้ กั เรยี นศกึ ษาจุดประสงคก์ ารเรยี นรแู้ ละเน้อื หาอย่างละเอยี ด
4.ทำแบบทดสอบก่อนเรยี น เรอื่ ง ส่ิงมีชวี ติ จำนวน 25 ขอ้ เพอื่ ตรวจสอบความรู้พ้นื ฐาน
5.ปฏิบัติกจิ กรรมตามข้นั ตอนตามชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้
6.ทำแบบทดสอบหลังเรียน เรอ่ื ง สงิ่ มีชีวติ จำนวน 25 ข้อ
7.ตรวจคำตอบ เพ่ือตรวจสอบความกา้ วหน้าทางการเรียน ซึ่งนักเรยี นต้องทำแบบทดสอบหลงั เรียน ร้อย
ละ 80 ขนึ้ ไป จงึ จะผ่านเกณฑ์ ถา้ นกั เรียนไม่ผ่านเกณฑต์ ามที่กำหนด ให้ทบทวนเน้อื หาแล้วทำแบบทดสอบหลงั
เรยี นอีกคร้ังจนผา่ นเกณฑ์
8..การเรยี นดว้ ยชุดการเรยี นจะตอ้ งปฏบิ ตั ติ ามขนั้ ตอนทก่ี าหนดใหอ้ ย่างเคร่งครดั และมคี วามซ่อื สตั ย์
ตอ่ ตนเอง
9.ถา้ นกั เรยี นคนใดสงสยั หรอื มปี ัญหาทไ่ี ม่เขา้ ใจ สามารถขอคาแนะนาจากครผู สู้ อนไดต้ ลอดเวล



ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง สสารรอบตัวเรา

1

แบบทดสอบก่อนเรยี น

1. สารใดสามารถเปล่ยี นรูปร างไปตามภาชนะที่

บรรรจุ 6. ข้อใดเรียงลำดับความหนาแน่นของอนุภาคได้

ก. น้ำแข็ง ข. นำ้ ผลไม ถูกต้อง

ค. ดินน้ำมัน ง. น้ำตาลทราย ก. แกส๊ > ของเหลว > ของแขง็

2. ข อใดไม ใช ข อมูลทีไ่ ด จากการ ข. ของเหลว > แก๊ส > ของแข็ง

สังเกต ค. ของแขง็ > แกส๊ > ของเหลว

ก. น้ำตาลทรายมีสขี าว ง. ของแข็ง > ของเหลว > แก๊ส

ข. น้ำตาลทรายมีรสหวาน 7. กำหนดสมบตั สิ มบตั ขิ องสารให้ ดงั นี้

ค. น้ำตาลทรายน าจะหวานกว าน้ำเชื่อม A มรี ปู รา่ งและปริมาตรคงที่

ง. นำ้ ตาลทรายละลายน้ำ B อนุภาคเคล่ือนทไี่ ดอ้ ย่างรวดเรว็

3. สารใดต อไปนเี้ ป นของแข็ง ของเหลว และ C เป็นสารท่ีมีรูปรา่ งไม่คงท่ี แต่ปรมิ าตรคงท่ี

แก๊สตามลําดบั สารใดท่ีมสี ถานะเปน็ แก๊ส

ก. นำ้ แข็ง นำ้ ปลา ออกซิเจน ก. A และ B ข. B และ C

ข. น้ำปลา น้ำตาล ออกซิเจน ค. เฉพาะ A ง. เฉพาะ B

ค. นำ้ แข็งแห ง นำ้ ปลา ออกซเิ จน 8. สารในข้อใดท่ีมีรปู ร่างเปล่ยี นแปลงตามภาชนะ

ง. นำ้ ปลา ออกซเิ จน นำ้ แข็งแห ง ที่บรรจุ

4. สารท่มี รี ูปร่างไมค่ งท่ีแต่ปรมิ าตรคงทค่ี ือสาร ก. นำ้ อดั ลม กรวด ข. นำ้ มันพืช น้ำแขง็

กลมุ่ ใด ค. หิน พลาสติก ง. อากาศ แชมพู

ก. นำ้ นม เลอื ด นำ้ อัดลม 9.ถ้าใช้สถานะของสารเปน็ เกณฑ์ สารในข้อใดที่

ข. ต้นไม้ อากาศ ก้อนอฐิ เปน็ สารประเภทเดยี วกัน

ค. นำ้ ทะเล ไอนำ้ นมถว่ั เหลือง ก. นำ้ ตาล น้ำส้ม ข. ถ่าน ทองเหลือง

ง. ขวดแก้ว รองเท้าหนงั ยางลบดินสอ ค. อากาศ ฟิวส์ ง. ดินน้ำมนั น้ำโคลน

5. สารทมี่ ีรูปรา่ งและปริมาตรคงที่คือสารกลุ่มใด 10. ข้อความใดไม่ใชล่ กั ษณะของของแข็ง

ก. หนิ อากาศ ข. เกลอื น้ำตาล ก. มปี ริมาตรคงที่

ค. ไอน้ำ ถ่านไม้ ง. น้ำหวาน นำ้ ฝน ข. มีชอ่ งว่างระหว่างอนภุ าคน้อย

ค. มแี รงดึงดูดระหว่างอนภุ าคนอ้ ย

ง. อนภุ าคมกี ารจดั เรียงตัวท่เี ปน็ ระเบยี บ ชง.ุดจกาจิ กกขรอรงมแวขิท็งยเปาน็ศแาสกส๊ตร์ เร่ือง สสารรอบตัวเรา

2

11. ข้อใดไมจ่ ัดอยู่ในสถานะแกส๊ 17. บรรจแุ ก๊สชนดิ หนึ่งลงในถังขนาด 20 ลิตร

ก. ไอน้ำ ข. อากาศ และ 40 ลติ ร ถงั ละ 20 กโิ ลกรัม ข้อเปรียบเทียบ

ค. น้ำมันกา๊ ด ง. ออกซิเจน ใดถกู ตอ้ งที่สุด

12.สารกลุ่มใดท่ีมีลักษณะการละลายในน้ำแบบ ก. มวลแลปรมิ าตรของแกส๊ ท้ังสองถงั เท่ากนั

เดียวกัน ข. มวลของแกส๊ ไม่เทา่ กนั แต่ปริมาตรของแกส๊

ก. เกลือ ขเี้ ถา้ นำ้ มันพชื เทา่ กนั

ข. ผงชูรส น้ำสม้ เกลอื ค. มวลของแกส๊ เท่ากัน แตป่ ริมาตรของแกส๊ ไม่

ค. น้ำส้ม นำ้ มนั พชื แป้งมนั เท่ากัน

ง. ขีเ้ ถ้า แปง้ มนั ผงชรู ส ง. มวลและปรมิ าตรของแกส๊ ทงั้ สองถงั ไม่เท่ากนั

13. ข้อใดจำแนกสารโดยใช้สถานะเปน็ เกณฑ์ ใชข้ อ้ มลู ในตารางตอบคำถามข้อ 18-20

ก. น้ำปลา นำ้ มนั หอย น้ำตาล สาร ปรมิ าตร รปู ร่าง

ข. ผงชูรส เกลอื ปน่ ซอี ้วิ A คงท่ี คงท่ี

ค. สบู่ ผงซักฟอก นำ้ ยาลา้ งจาน B เปลี่ยนตามภาชนะ เปล่ียนตามภาชนะ

ง. เกลอื ป่น น้ำตาล พรกิ ไทย C คงที่ เปล่ยี นตามภาชนะ

14. ข้อใดเป็นการจำแนกสารโดยใช้สถานะเปน็ 18. สารใดบา้ งเป็นองแข็ง

เกณฑ์ ก. สาร A ข. สาร B

ก.ผงชอลก์ แปง้ มนั น้ำอบ ค. สาร C ง. สาร A และ B

ข.กาแฟ นมสด น้ำตาลทราย 19. สารใดบ้างเปน็ ของเหลว

ค.ซีอิ๊ว นำ้ ปลา เต้าหูย้ ี้ ก. สาร A ข. สาร B

ง.เกลอื น้ำตาลทราย นำ้ แข็ง ค. สาร C ง. สาร A และ C

15. การหล่อเทียนพรรษาเป็นการเปลย่ี นสถานะ 20. สารใดบ้างเป็นแก๊ส

ของสารแบบใด ก. สาร A ข. สาร B

ก. ของแขง็ ของเหลว แก๊ส ค. สาร C ง. สาร B และ C

ข. ของแข็ง ของเหลว ของแข็ง

ค. ของเหลว ของแขง็ ของเหลว

ง. ของเหลว แกส๊ ของแข็ง

16.ข้อใดแสดงการเปลยี่ นสถานะไม่ถูกตอ้ ง

ก. จากของแข็งเป็นของเหลว

ข. จากของเหลวเป็นแก๊ส

ค. จากแก๊สเป็นของเหลว

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง สสารรอบตัวเรา

3

กระดาษคำตอบ

ขอ้ คำตอบ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ ชดุ ที่
1

เรื่อง
สถานะของสสาร

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา

5

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ ชดุ ที่ 1
เร่ือง สถานะของสสาร

สาระการเรียนรู้

สสารรอบตวั มสี ถานะเป นของแข็ง ของเหลว หรือแก ส สสารแต ละสถานะมีสมบตั ทิ ัง้ ทีเ่ หมือนกัน
และ แตกต างกัน มวลและปรมิ าตรเป นสมบตั ิของสสารท่ี สามารถวัดได โดยใช เครื่องมือต างๆ

จดุ ประสงค์

1. อธิบายสมบัติของสสารในสถานะของแข็ง ของเหลวและแก ส
2. จำแนกสมบตั ิของสสารในสถานะ ของแขง็ ของเหลวและแก ส

วัสดุอุปกรณ์

1. ไข่ไก่ 2. ลูกโป่ง 3. เครอื่ งช่ัง 4. ยางรัด 5. สายยางใสขนาดเลก็

6. บีกเกอร์ 7. กระบอกตวง 8. อา่ งนํา้ 9. น้ํา

วธิ ที ำ

ตอนท่ี 1
1. นักเรยี นแบง่ กลุ่ม แต่ละกลุม่ วางไข่ไก่บนเครือ่ งชง่ั แล้วอ่านค่ามวลของไข่ไก่ และบันทึกผล
2. เตมิ น้าํ ลงในบกี เกอร์ ปริมาณ 50 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร แล้วหย่อนไข่ไก่ลงในบีกเกอร์

สังเกตการเปลย่ี นแปลง และบนั ทึกผล
ตอนที่ 2
1. นกั เรยี นแบ่งกลุ่ม แต่ละกล่มุ ช่ังมวลบีกเกอร์ แล้วบนั ทึกผล จากนัน้ เตมิ น้ําลงในบกี เกอร์

ปริมาณ 30 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร แล้วนำไปวางบนเครอ่ื งช่งั พร้อมอ่านมวลของนํา้ ในบีกเกอร์
2. เติมนาํ้ มันพชื ในบกี เกอร์อีกใบ ปริมาณ 20 ลกู บาศกเ์ ซนติเมตร จากนนั้ ค่อย ๆ เทนํ้าในบีกเกอร์

ปรมิ าณ 30 ลกู บาศก์เซนตเิ มตรลงไปในบีกเกอร์ทบ่ี รรจุน้าํ มนั พชื สังเกตการเปล่ียนแปลง
และบันทึกผล

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง สสารรอบตัวเรา 6

ตอนที่ 3
1. นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกล่มุ ช่ังมวลลูกโป่งและยางรัดก่อนเป่า แล้วบนั ทึกผล จากนัน้ จึงเป่า
ลูกโปง่ ใหม้ ขี นาดตามต้องการ แลว้ รัดด้วยยางรดั แลว้ นำไปวางบนเคร่อื งชั่ง พรอ้ มอา่ นมวล
ของอากาศในลกู โปง่ และบันทกึ ผล
2. ใส่นํา้ สีผสมอาหารสแี ดงในกระบอกตวงใหเ้ ต็ม แล้วควำ่ ลงในอา่ งนาํ้
ซ่ึงบรรจนุ ํ้าครึง่ อา่ งอยา่ งรวดเร็ว เพ่อื ไมใ่ ห้นํา้ ไหลออกจากกระบอกตวง
3. เสยี บปลายขา้ งหนึง่ ของสายยางใสกบั ลกู โปง่ แลว้ รัดใหแ้ น่น
และปดิ ปลายอกี ข้างไวก้ ่อนเพ่ือไม่ให้อากาศในลูกโป่งออกมา
4. ใสป่ ลายอกี ข้างหนึง่ ของสายยางใสเข้าไปในกระบอกตวง
สังเกตการเปลี่ยนแปลง และบันทกึ ผล

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา

4 แบบบันทึกกจิ กรรม 7

วตั ถทุ น่ี ำมาทดลอง มวล (กรัม) การเปล่ยี นแปลงทีเ่ กิดข้นึ
ชุดที่ 1 ไขไ่ ก่ กอ่ น หลัง

ชดุ ท่ี 2 น้ำ

ชดุ ที่ 3 อากาศ

สรุปผลการทำกิจกรรม

............................................................................................................................. .......................................................
....................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .......................................................

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา

8

คำถามทา้ ยกิจกรรม

1. ไข่ไก่ นา้ํ และอากาศ มีมวลหรือไม่ ทราบไดอ้ ยา่ งไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. เมอื่ ปลอ่ ยอากาศในลูกโป่งเขา้ ไปในกระบอกตวงบรรจุน้าํ สีผสมอาหารสีแดง เกิดการเปลย่ี นแปลงอย่างไร
บ้าง
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
3. วัตถุทีน่ ำมาทดลองมีกสี่ ถานะ อะไรบ้าง
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………..

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง สสารรอบตัวเรา 9
ใบควมรู้

สสาร ( Matter ) คือสิ่งที่มีมวล ต้องการท่ีอยู่ และสามารถสัมผสั ได้ หรอื อาจหมายถงึ สง่ิ ต่าง ๆ ทอ่ี ยู่
รอบตัวเรา มตี ัวตน ตอ้ งการที่อยู่ สมั ผัสได้ อาจมองเหน็ หรือมองไมเ่ ห็นก็ได้ ดังน้ันอาจกลา่ วไดว้ า่ สิ่งตา่ ง ๆ ท่ีอยู่
รอบตวั เราน้ัน ล้วนเปน็ สสาร ท้งั สน้ิ เชน่ อากาศ หิน ดนิ น้ำ ต้นไม้ สตั ว์ บ้าน รถ หรือแมก้ ระท้งั ตวั เราเองเป็นต้น

สสารรอบตวั มีสถานะเปน็ ของแข็ง ของเหลว หรือแกส๊ สสารแตล่ ะสถานะมีสมบตั ิท้ังที่เหมือนและ
แตกตา่ งกัน มวลและปรมิ าตรเปน็ สมบัติของสสารทสี่ ามารถวดั ได้โดยใช้เครอ่ื งมอื ต่าง ๆ

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ ชุดท่ี
2

เร่อื ง
ของแข็ง

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรือ่ ง สสารรอบตัวเรา 11

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 2
เร่อื ง ของแขง็

สาระการเรียนรู้

ของแขง็ มมี วลซึ่งสามารถวดั ได้ด้วยเครื่องชั่งมวล รูปร่างคงที่และตอ้ งการทอี่ ยู่4

จดุ ประสงค์

1. อธบิ ายเก่ยี วกบั มวล รปู ร างและการต องการทอี่ ยู ของของแขง็
2. ใช เครอ่ื งชง่ั วัดมวลของของแข็ง

วัสดอุ ุปกรณ์

1.กอ้ นหิน 2. แก้วพลาสตกิ 3. น้ำ 4. จาน 5.ปากกาเคมี 6. เครือ่ งชง่ั แบบคาน 3 แขน
วิธที ำ

ตอนที่ 1
1. ยกกอ้ นหินทีกลุม่ เตรยี มมา แล้วคาคะเนว่าก้อนหินน้นั จะมมี วลเท่าใด บนั ทึกผล
2. ทำกจิ กรรมเพอื่ ตรวจอบการคาดคะเนโดยช่งั มวลของก้อนหนิ นั้น บันทึกผล
ตอนท่ี 2
1. สงั เกตและวาดรูปก อนหนิ บนั ทกึ ผล
2. อภิปรายว าหนิ ทพี่ บเป นหนิ ของกลุ มตนเองหรือไม
ตอนท่ี 3
1. เตมิ นำ้ ลงในแกว้ พลาสตกิ ใส ประมาณ ¾ แกว้ พร้อมทัง้ ทำเคร่อื งหมายบอกระดับนำ้
2. คาดคะเนและบนั ทึพร้อมทั้งให้เหตผุ ล่า จะเดอะไรขนึ้ ถา้ หยอ่ นก้อนหินลงในแก้วน้ำ

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง สสารรอบตัวเรา

12

แบบบันทกึ กจิ กรรม

ตอนที่ 1
ผลการคาดคะเนและชง่ั มวลของก้อนหนิ
มวลของกอ้ นหินท่ีคาดคะเน (ระบหุ นว่ ย) ………………………………………………………………………………………………………
มวลของกอ้ นหนิ ทีช่ ง่ั ได้ (ระบหุ นว่ ย) ..........................................................................................................................
ผลการเปรยี บเทียนมวลของก้อนหินทชี่ ัง่ ได้กบั มวลของก้อนหนิ ทีคาดคะเน
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
ตอนที่ 2
ผลการสงั เกต

ผลการอภิปราย
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
.

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง สสารรอบตัวเรา

13

ตอนท่ี 3 สิ่งท่สี ังเกตได้
วาดรูปและเขียนอธบิ ายการคาดคะเนและผลการสงั เกต

ส่ิงท่ีคาดคะเน

.................................................................................. ..................................................................................
.................................................................................. ..................................................................................
.................................................................................. ..................................................................................
.................................................................................. ..................................................................................

สรปุ ผลการทำกจิ กรรม

....................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................... .
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................... .............................
....................................................................................................................................................................................

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง สสารรอบตัวเรา

คำถามทา้ ยกจิ กรรม 14

1. จากตอนท่ี 1 มวลของก้อนหินทคี าดคะเนกับมวลทช่ี ง่ั ได้ เหมือนหรอื แตกต่างกนั อยา่ งไร
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
2. ก้อนหินมมี วลหรือไมร่ ้ไู ดอ้ ยา่ งไร
.............................................................................................................................................................. ......................
....................................................................................................................................................................................
3. จากตอนที่ 2 การทพี่ บกอ้ นหินของกลุม่ ตนเองได้น้นั รูไ้ ด้จากสมบตั ิใดของกอ้ นหิน
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
4. รูปรา่ งของหินแต่ละกอ้ นเปล่ยี นแปลงหรอื ไมอ่ ยา่ งไร เมอื่ ไปวางในสถานทีต่ า่ ง ๆ
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
5. จากตอนท่ี 3 เมอื่ หย่อนกอ้ นหนิ ลงไปในนำ้ ส่งิ ทเี่ กิดขน้ึ เหมือนหรือแตกต่างจากท่ีคาดคะเน อยา่ งไร
....................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................ ............
6. เมือ่ กอ้ นหินลงไปอยูใ่ นแก้ว น้ำที่เคยอยู่ตรงนัน้ ไปอยทู่ ่ไี หน รไู้ ดอ้ ยา่ งไร
.................................................................................................................................................................................. ..
....................................................................................................................................................................................
7. ก้อนหนิ ต้องการทอ่ี ยู่หรือไม่รไู้ ดอ้ ย่างไร
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง สสารรอบตัวเรา

15

ใบความรู้

สมบัติของของแขง็
ของแข็ง เป็น สถานะ ของ สสาร ซ่งึ มีลักษณะเฉพาะ ทสี่ ามารถทนและต้านทานต่อการเสียรปู ทรง และ
การเปลย่ี นแปลงในปริมาตรของ ตวั มันเอง มกี ารจดั เรยี งตัวของอนภุ าคองคป์ ระกอบใกล้ชดิ กนั แรงยดึ เหนย่ี ว
ระหวา่ งอนภุ าคมีค่ามาก อนภุ าคของแข็งจึงเคล่ือนที่ไมไ่ ด้ แต่จะส่ันไปมาได้เล็กนอ้ ย เน่ืองจากมชี อ่ งว่างระหวา่ ง
โมเลกุลนอ้ ยมาก ของแข็งจึงไหลไมไ่ ดเ้ หมือนของเหลว และอัดไมไ่ ด้เหมือนแกส๊ ของแข็งสว่ นใหญ่มีลกั ษณะเป็น
ผลึก (crystalline) มีการจดั เรยี ง มีรปู ทรงเรขาคณิตทแ่ี น่นอน หลายแบบท่รี ะดับจลุ ภาค (microscopic scale)

ของแขง็ มีมวลซ่ึงสามารถวดั ไดด้ ้วยเครื่องชั่งมวล รูปรา่ งคงที่และต้องการท่ีอยู่

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ ชดุ ที่
3

เรื่อง
ปริมาตรของแข็ง

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรือ่ ง สสารรอบตัวเรา 17

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชดุ ท่ี 3
เรื่อง ปริมาตรของแข็ง

สาระการเรียนรู้

ของแขง็ มีปรมิ าตรคงท่ีสามารถวดั ไดโ้ ดยใช้เคร่ืองมือวัดปริมาตร
จุดประสงค์

1. อธบิ ายเกย่ี วกับปริมาตรของของแข็ง
2. ใช้เครือ่ งมือวดั ปรมิ าตรของของแข็ง
วสั ดอุ ุปกรณ์

1. ก้อนหิน 2. แกว้ พลาสติก 3. นำ้ 4. กระบอกตวง 5. เชอื ก 6. ถว้ ยยูรกี า
วิธที ำ

1. สังเกตอปุ กรณท์ ี่กำหนดให้รว่ มกันวางแผนวธิ กี ารหาปริมาตรของก้อนหนิ
2. ร่วมกนั อภปิ รายและสรปุ วิธกี ารหาปรมิ าตรของก้อนหิน บนั ทกึ ผล
3. หาปรมิ าตรของหินตามวธิ ีการที่ออกแบบไว้ 3 คร้ัง บนั ทกึ ผล

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง สสารรอบตัวเรา

แบบบันทกึ กิจกรรม 18

วิธกี ารหาปรมิ าตรของก้อนหิน
วสั ดุอุปกรณท์ ี่ใช้
............................................................................................................................. .......................................................
........................................................................................................................................................................
วิธกี าร
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................. .......................................................
................................................................................................................................................................................ ....
............................................................................................................................. ...............................
ตาราง ปรมิ าตรของก้อนหนิ ทีวดั ได้ในแต่ละครงั้

ครง้ั ที่ ปริมาตรของก้อนหิน (ระบหุ น่วยให้ถกู ต้อง)
1

2

3

สรุปผลการทำกจิ กรรม

............................................................................................................................. .......................................................
....................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................................................................. .......
............................................................................................................................ ........................................................

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา

คำถามทา้ ยกจิ กรรม 19

1. การหาปริมาตรของก้อนหินทำไดอ้ ยา่ งไร
............................................................................................................................. .......................................................
....................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................. .......................................................
2. ปรมิ าตรของก้อนหนิ ท่ีหาได้ท้งั 3 คร้ังเป็นอย่างไร เพราะเหตุใด
............................................................................................................................. .......................................................
........................................................... ........................................................................................................ .................

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง สสารรอบตัวเรา 20
ใบความรู้

ของแข็งเป็นสสารจงึ มีมวลและต้องการท่ีอยู่ โดยมรี ปู รา่ งและปรมิ าตรคงทใี่ นชวี ติ ประจันเราใช้
ประโยชนจ์ ากสสารทีม่ สี าถนะเป็นของแข็งมากมาย เชน่ นำเหล็กมาทำร้ัวบา้ น นำก้อนหนิ มาทำทางเดิน

ในวันทอ่ี ากาศมีฝนุ่ ควัน หรอื ฝนุ่ ละอองมากจนอาจมองเห็นเป็นสีขาว ๆ ลอยอยใู่ นอากาศ ถ้านำ
เครื่องมือมาจบั ฝุ่นแลว้ ส่องดูด้วยกลอ้ งจลุ ทรรศน์เพอื่ ขยายฝุ่นให้มีขนาดใหญ่ข้ึน จะเหน็ ฝุ่นเป็นเม็ดเลก็ ๆ ฝุ่นหรอื
ฝุ่นละอองแต่ละเมด็ มรี ูปร่างและปรมิ าตรคงท่ี

ของแข็งมีปริมาตรควทส่ี ามารถวัดไดโ้ ดยใชเ้ ครื่องมือวดั ปรมิ าตร

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ ชดุ ที่
4

เร่อื ง
ของเหลว

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง สสารรอบตัวเรา 22

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชดุ ท่ี 4
เร่ือง ของเหลว

สาระการเรียนรู้

ของเหลวมีมวลสามารถวดั ไดด้ ว้ ยเครอ่ื งช่ังมวลและของเหลวต้องการทอ่ี ยู่
จดุ ประสงค์

1. อธิบายเกี่ยวกบั มวลและการต องการที่อยู ของของเหลว
2. ใช เครื่องมือวัดมวลและตอ้ งการทีอ่ ยู่ของของเหลว

วัสดอุ ุปกรณ์

1. นำ้ ยาล้างจน 2. แก้วพลาสติก 3.น้ำ 4. กระบอกตวง 5. เครอ่ื งชงั่ แบบคาน 3 แขน
วิธที ำ

ตอนท่ี 1
1. ชั่งมวลของแกว้ พลาสติกใส บนั ทึกผล
2. เตมิ น้ำลงไปคร่ึงแก้ว นำไปช่ังอีกคร้ังหนึ่ง บันทกึ ผล
3. เปรยี บเทียบมวลของแก้วก่อนและหลงั เติมน้ำ
ตอนที่ 2
1. เติมน้ำลงในแก้วพลาสติกใส ประมาณคร่ึงแกว้ พรอ้ มท้ังทำเครอื งหมายบอกระดับน้ำไว้
2. คาดคะเนและอภปิ รายใหเ้ หตุผลวา่ จะเกดิ อะไรขึ้นกบั ระดบั น้ำในแกว้ ถา้ รนิ นำ้ ยาลา้ งจานลงในแกว้
โดยไม่คน จนมปี รมิ าณครึ่งหนึง่ ของน้ำ บนั ทึกผล
3. ทำกิจกรรมเพอื่ ตรวจสอบการคาดคะเน สังเกต บันทกึ ผล

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง สสารรอบตัวเรา

แบบบันทกึ กจิ กรรม 23

ตอนท่ี 1

ผลการชง่ั มวลของแก้วน้ำ

มวลของแกว้ (ระบหุ นว่ ย)………………………………………………………………………………………………………………………

มวลของแกว้ ท่ีมีนำ้ (ระบุหนว่ ย)............................................................................................................................

ผลการเปรียบเทียบมวลของแกว้ ก่อนและหลังเติมน้ำ

....................................................................................... .............................................................................................

............................................................................................................................. ...........................................

ตอนท่ี 2

วาดรปู และเขียนอธบิ ายการคาดคะเนและผลการสงั เกต

ส่งิ ที่คาดคะเน ส่ิงทสี ังเกตได้

.................................................................................. ..................................................................................
.................................................................................. ..................................................................................
.................................................................................. ..................................................................................
.................................................................................. ..................................................................................

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง สสารรอบตัวเรา

24

สรปุ ผลการทำกจิ กรรม

............................................................................................................................. .......................................................
................................................................................................................................................................................... .
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................. .......................................................
....................................................................................................................................................... .............................
...................................................................................................... ..............................................................................

คำถามทา้ ยกิจกรรม

1. จากตอนที่ 1 มวลของแก้วกอ่ นและหลังเติมนำ้ เหมือนหรอื แตกตา่ งกนั อย่างไร
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................ ............................................................................................ ............
2. น้ำมีมวลหรือไม่ รไู้ ด้อยา่ งไร
...................................................................................................................... ..............................................................
............................................................................................................................. ......................................................
3. จากตอนท่ี 2 เม่ือใสน่ ำ้ ยาล้างจานลงในน้ำ ส่ิงทเ่ี กดิ ขึ้นเหมือนหรือแตกตา่ งจากทีค่ าดคะเน อย่างไร
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................. .......................................................
..................................................................... ............................................................................................ ...................
4. บริเวณทีน่ ำ้ ยาล้างจานลงไปอยู่ในแก้ว เคยเปน็ ท่ีอยู่ของส่ิงใด
....................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .......................................................

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง สสารรอบตัวเรา 25
ใบความรู้

ของเหลว ( Liquid )
หมายถึงสารทมี่ ปี ริมาตรคงท่ี แตร่ ูปร่างเปลีย่ นไปตามภาชนะที่บรรจุ สามารถไหลได้ เนอ่ื งจากอนภุ าคใน

ของเหลวอยหู่ ่างกนั มากกว่าของแข็ง อนภุ าคไมย่ ดึ ติดกันจึงสามารถเคลื่อนที่ไดใ้ นระยะใกล้ และมแี รงดึงดดู ซงึ่ กัน
และกัน สามารถทะลุผา่ นได้ เช่น นำ้ แอลกอฮอล์ นำ้ มนั พชื นำ้ มนั เบนซิน นำ้ สม้ สายชู น้ำหมกึ นำ้ อัดลม นำ้ ปลา
เป็นตน้

ของเหลวมมี วลสามารถวัดได้ด้วยเคร่ืองชง่ั มวลและของเหลวต้องการท่ีอยู่

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่
5

เรอื่ ง
ปรมิ าตรของเหลว

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง สสารรอบตัวเรา 27

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ ชดุ ท่ี 5
เรอ่ื ง ปรมิ าตรของเหลว

สาระการเรยี นรู้
ของเหลวมปี ริมาตรคงที่ มรี ูปรา่ งเหมือนภาชนะทบ่ี รรจุและระดบั น้ำผิวหนา้ ของของเหลวรักษาระดับตาม

แนวราบ
จุดประสงค์

1. อธิบายเกี่ยวกับปรมิ าตร รปู ร่างและระดับผวิ หนา้ ของของเหลว
2. วัดปริมาตร รูปร่างและระดบั หนา้ ของของเหลว

วัสดุอุปกรณ์

1. น้ำสี 2.บกี เกอร์ 3.แบบจำลองศึกษาสมบัตขิ องเหลว

วิธที ำ

ตอนท่ี 1
1. เตมิ นำ้ สีลงในบีกเกอร์ใบที 1 จนระดบั นำ้ ถึงขีดบอดปริมาตร บนั ทึกปริมาตรของน้ำสี
2. คาดคะเนและบนั ทกึ วา่ ถา้ เทน้ำสีทง้ั หมดจากบกี เกอร์ใบที่ 1 ไปยงั บีกเกอร์ใบท่ี 2 และจากบีกเกอร์ใบท่ี

2 ไปบีกเกอร์ใบที 3 ปริมาตรของนำ้ สีจะเป็นอย่างไร
3. ทำกิจกรรมเพอื่ ตรวจสอบการคาดคะเน สงั เกตและบันทึกผล

ตอนท่ี 2
1. สังเกตและอภิปรายลกั ษณะแบบจำลองศึกษาสมบตั ิของของเหลว
2. คาดคะเนและบันทึกวา่ เม่ือรนิ นำ้ สีลงในภาชนะของแบบจำลอง จนเต็มภาชนะ รปู รา่ งของน้ำสจี ะเปน็

อยา่ งไร
3. ทำกจิ กรรมเพอื่ ตรวจสอบการคาดคะเนสังเกตและบันทึกผล

แบบบนั ทกึ กิจกรรม ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา 28

ตอนที่ 1

วาดรูปและเขียนอธบิ ายการคาดคะเนและผลการสงั เกต

ปริมาตรนำ้ สีในบีกเกอร์ใบท่ี 1

นำ้ สีมปี ริมาตร..........................................................................................(ระบหุ น่วยใหถ้ กู ตอ้ ง)

บกี เกอร์ ส่งิ ท่คี าดคะเน สิ่งท่ีสงั เกตได้

ใบที่ 2 นำ้ สมี ีปริมาตร นำ้ สมี ีปรมิ าตร

............................................... ...............................................

ใบที่ 3 นำ้ สมี ีปริมาตร นำ้ สมี ปี ริมาตร

............................................... ...............................................

ตอนที่ 2 ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง สสารรอบตัวเรา 29

วาดรปู และระบายสแี สดงรปู ร่างของนำ้ สใี นภาชนะของแบบจำลอง

การคาดคะเน

ผลการสงั เกต

ตอนท่ี 3 ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา 30

วาดรูประบายสีแสดงระดับผิวหน้าของน้ำสใี นภาชนะของแบบจำลอง

การคาดคะเน เมื่อวางในแนวราบ

การคาดคะเน เมื่อเอียงภาชนะ

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรือ่ ง สสารรอบตัวเรา 31

ผลการสังเกต เมื่อวางในแนวราบ

ผลการสงั เกต เม่ือเอียงภาชนะ

สรปุ ผลการทำกิจกรรม
............................................................................................................................. .......................................................
....................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .......................................................

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรือ่ ง สสารรอบตัวเรา 32

คำถามท้ายกจิ กรรม

1. จากตอนที่ 1 เมื่อเทน้ำสจี ากบกี เกอร์ใบหนึ่งไปยงั บกี เกอรอ์ กี ใบ ปริมาตรของน้ำสีในบกี เกอร์แต่ละใบ
เหมอื นกับท่คี าดคะเนไวห้ รอื ไมอ่ ย่างไร
............................................................................................................................. .......................................................
.................................................................................................................................... ................................................
2. ปรมิ าตรของน้ำสเี ปลี่ยนแปลงไดห้ รอื ไมอย่างไร
................................................................................................................................................................. ...................
................................................................................................................ ........................................................ ...........
3. จากตอนที 2 เมื่อน้ำเตม็ ภาชนะแตล่ ะใบในแบบจำลอง รูปรา่ งของน้ำสีจะเหมือนกันหรอื ไม่ อยา่ งไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
4. จากตอนที 3 เม่ือวางแบบจำลองในแนวราบ ระดับผิวหนา้ ของนำ้ สเี ป็นอยา่ งไร เมอื่ เทียบกับระดบั นำ้ ของ
ขอบโต๊ะ
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................. .......................................................
.................................................................................................................................................. ..................................
5. เมอ่ื เอยี งแบบจำลองในลักษณะตา่ ง ๆ ระดบั ผิวหน้าของนำ้ สี จะเหมือนหรือแตกต่างจากการวง
แบบจำลองในแนวราบหรือไม่ อยา่ งไร
............................................................................................................................. .......................................................
....................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .......................................................
6. การทรี ะดบั ผิวหน้านำ้ สี มีลักษณะดังข้อ 2 เพราะมสี มบตั ิใด
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................. .......................................................

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง สสารรอบตัวเรา 33
ใบความรู้

ของเหลว มีมวล ตอ้ งการท่ีอยู่ มีปรมิ าตรคงท่ี แต่รูปรา่ งไมค่ งทีจ่ ะเปบย่ี นแปลงตามภาชนะท่ีบรรจุ
ผิวหน้าของของเหลวจะรกั ษาระดบั ตามแนวราบ

ของเหลวจะไหลจากที่สงู ไปสู่ที่ตำ่ และรักษาระดับผวิ หนา้ ตามแนวราบ ดังนั้นเม่ือฝนตกหนักนำ้ ซงึ่ เปน็
ของเหลวชนิดหนง่ึ ก็จะไหลไปตามท่ตี ่างๆจนมรี ะดับเท่ากันและการทนี่ ำ้ มีมวลเมื่อน้ำไหลก็จะมีแรงกระทำของน้ำ
อยา่ งมหาศาลทำใหเ้ กดิ ความเสียหายต่อบา้ นเมือง

แลว้ นักเรียนรหู้ รือไม่ว่า เมือ่ กิดนำ้ ท่วมแม้วา่ เราจะก่อกำแพงกน้ั รอบบ้าน แตน่ ำ้ ยงั คงเขา้ ไปทว่ มบา้ น
เราได้เพราะเหตุใด

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ ชดุ ที่
6

เร่ือง
แกส๊

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา 35

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ ชดุ ที่ 6
เรื่อง แกส๊

สาระการเรยี นรู้

แกส๊ มีมวลซึง่ สามารถวดั ได้ด้วยเครอ่ื งชงั่ มวล และแก๊สตอ้ งการทีอ่ ยู่
จดุ ประสงค์

1. อธิบายเก่ียวกับมวลและการตอ้ งการทีอ่ ย่ขู องแก๊ส
2. สงั เกตและทดลองเก่ียวกับมวลและการตอ้ งการทอี่ ยู่ของแกส๊

วสั ดอุ ุปกรณ์

1. ลูกโปง่ 2. ยางรดั ของ 3. แก้วน้ำใส 4. เทปใส 5. หลอดดดู แบบงอได้
6. ถุงพลาสตกิ ใส 7. เครอ่ื งชง่ั แบบคาน 3 แขน

วธิ ีทำ

ตอนที่ 1
1. อภิปรายและใหเ้ หตุผลวา่ อากาศมีมวลหรอื ไม่ เพราะเหตุใด
2. วางแผนและร่วมกนั ดำเนินการตรวจสอบโดยใชว้ สั ดุอปุ กรณ์ท่ีกำหนดให้
ตอนที่ 2
1. ใสน่ ้ำสใี นแกว้ ใหเ้ ต็มแล้วควำ่ ในอ่างนำ้ โดยแก้วทค่ี วำ่ แล้วตอ้ งไม่มีฟองอากาศอยู่
2. ใช้ถงุ พลาสติกใสเกบ็ อากาศรอบ ๆ ตวั แล้วรัดปากถุงให้แนน่ เสยี บปลายขา้ งหน่ึงของหลอดดเู ข้าในถุง
และปิดปลายอีกข้างหน่งึ ไว้
3. คาดคะเนและบันทกึ ว่า จะเกดิ อะไรขึ้นถา้ บีบอากาศในถุงพลาสตกิ เขา้ ไปในแกว้ นำ้ ที่มีนำ้ อยู่เตม็

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง สสารรอบตัวเรา 36

แบบบนั ทกึ กิจกรรม

ตอนท่ี 1

วธิ ีตรวจสอบมวลของอากาศ

อุปกรณ์ท่ตี ้องใช้

............................................................................................................................. .......................................................

....................................................................................................................................................................................

......................................................................................... ...........................................................................................

.วิธีการ

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

มวลของอากาศทีช่ ง่ั ได้ (ระบุหน่วย)………………………………………………………………………………………………………………

ตอนที่ 2

วาดรูปและเขยี นอธบิ ายการคาดคะเน และผลการสงั เกต

สงิ่ ทคี่ าดคะเน สงิ่ ท่สี ังเกตได้

.................................................................................. .................................................................................
.................................................................................. ..................................................................................
.................................................................................. ..................................................................................
.................................................................................. ..................................................................................
.................................................................................. ………………………………………………………………………..

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา 37

สรปุ ผลการทำกจิ กรรม

............................................................................................................................. .......................................................
....................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................. .......................................................

คำถามท้ายกิจกรรม

1. จากตอนที่ 1 อาศมีมวลหรือไม่ ร้ไู ด้อย่างไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………....................
2. จากตอนที่ 2 เม่ือบบี ถุงพลาสตกิ ทบี่ รรจุอากาศเขา้ ไปในแก้วที่มนี ำ้ เต็ม เกดิ อะไรข้ึน เพราเหตใุ ด
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
3. อากาศตอ้ งการท่อี ยหู่ รอื ไม่อย่างไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….................

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง สสารรอบตัวเรา 38
ใบความรู้

แก๊ส ( Gas ) หมายถงึ สารที่มรี ปู รา่ ง และปรมิ าตรไม่คงท่ี เปลี่ยนไปตามภาชนะที่บรรจุ มีลักษณะฟ้งุ
กระจายเต็มภาชนะท่บี รรจุ เนื่องจากอนุภาคของแก๊สอย่หู า่ งกนั มาก มีพลังงานในการเคล่ือนทีอ่ ย่างรวดเร็วไปได้
ในทกุ ทิศทางตลอดเวลา จึงมีแรงดงึ ดดู ระหว่างอนุภาคน้อยมาก สามารถทะลผุ า่ นไดง้ ่าย และบีบอัดใหเ้ ล็กลงได้
งา่ ย เชน่ อากาศ แกส๊ ออกซิเจน แกส๊ หงุ ต้ม ไอน้ำ เป็นตน้

แกส๊ มีมวลซ่ึงสามารถวดั ได้ดว้ ยเครื่องชง่ั มวล และแก๊สต้องการท่ีอยู่

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ ชดุ ที่
7

เรือ่ ง
ปริมาตรของแก๊ส

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง สสารรอบตัวเรา 40

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ ชดุ ที่ 7
เร่ือง ปริมาตรของแก๊ส

สาระการเรียนรู้

ปรมิ าตรและรูปรา่ งของแกส๊ เปล่ยี นไปตามภาชนะทีบ่ รรจุ

จดุ ประสงค์

1. อธบิ ายเก่ยี วกบั ปริมาตรและรปู รา่ งของแก๊ส
2. สังเกตและทดลองเก่ียวกับปริมาตรและรูปรา่ งของแกส๊

วสั ดุอุปกรณ์

1. ลูกโป่ง 2. ยางรัดของ 3.หลอดฉีดยา 4.ถงุ มอื ยาง 5. หลอดพลาสตกิ

วธิ ีทำ

ตอนที 1
1. ดนั ก้านหลอดฉดี ยาไปจนสุดแล้วดงึ ขน้ึ เพ่ือดดู อากาศเข้าไปในหลอดฉดี ยาจนเต็ม บันทึกปรมิ าตรของ
อากาศ
2. คาดคะเนและบันทึกว่าถ้าปิดปลายหลอดฉดี ยาใหแ้ นน่ แล้วออกแรงดันก้านหลอกฉดี ยาลงไปจนดนั
ต่อไปไดแ้ ลว้ ปลอ่ ยก้านหลอดฉีดยาปริมาตรของอากาศเปน็ อยา่ งไร
ตอนท่ี 2
1. เปา่ ลูกโปง่ ซึ่งใช้เป็นภาชนะบรรจอุ ากาศใหพ้ องแล้วบบี ปากลกู โปง่ ให้แน่นแลว้ สังเกตรูปรางของอากาศ
ภายในลกู โปง่ บนั ทกึ ผล
2. เสียบปลายหลอกพลาสติกแขง็ ขา้ งหน่งึ เขา้ ไปในถุงมือยางซ่ึงเป็นภาชนะอีกอนั หน่งึ ให้แนน่
3. นำปลายอีกดา้ นหนงึ่ ของหลอดพลาสติกแข็งเสยี บเข้าไปในลูกโป่งที่มีอากาศอยู่เตม็ รัดยางให้แน่นโดย
ยงั คงบบี ปากลูกโปง่ ไว้ คาดคะเนและบันทึกว่า ถา้ ปล่อยมือทบี่ ีบปากกลูกโป่งออกจะเกิดอะไรขน้ึ
4. ทำกจิ กรรมเพื่อตรวจสอบการคาดคะเน และบันทึกผล

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา 41

แบบบันทกึ กจิ กรรม

ตอนท่ี 1

ปริมาตรของอากาศก่อนกดก้านหลอดฉีดยา (ระบหุ น่วยให้ถูกต้อง)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ปริมาตรของอากาศหลังกดก้านหลอดฉดี ยา (ระบหุ น่วยให้ถูกต้อง)

ส่งิ ที่คาดคะเน สง่ิ ที่สังเกตได้

ปริมาตรของอากาศเมื่อปล่อยกา้ นหลอดฉีดยา (ระบุหน่วยให้ถกู ต้อง) สิ่งที่สังเกตได้
สงิ่ ทีค่ าดคะเน

ตอนที่ 2 ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา 42

ตาราง รปู รา่ งของอากาศภายในภาชนะแบบตา่ ง ๆ (วาดรปู )

รปู รา่ งภาชนะ รปู รา่ งของอากาศภายในภาชนะ

สง่ิ ทีค่ าดคะเน ส่งิ ทีสังเกตได้

สรปุ ผลการทำกจิ กรรม

............................................................................................................................. .......................................................
....................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................. .......................................................

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง สสารรอบตัวเรา 43

คำถามทา้ ยกจิ กรรม

1. จากตอนที่ 1 เมื่อดึงกา้ นหลอดฉดี ยาจนสุดและเมือ่ กดก้านหลอดฉดี ยาจนกดต่อไปไมไ่ ด้และเมื่อปลอ่ ยกา้ น
หลอดฉียดยาจนหยุดนง่ิ ปริมาตรของหลอดฉีดยาท่ีจะบรรจอุ ากาศเปลยี่ นแปลงหรือไม่อยา่ งไร
.............................................................................................. ......................................................................................
............................................................................................................................. .......................................................
…….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
2. ปริมาตรของอากาศมคี วมสมั พนั ธ์กบั ปริมาตรของหลอดฉีดยาอย่างไร
........................................................................................................................ ............................................................
............................................................................................................................. .......................................................
3. จากตอนที่ 2 อากาศที่บรรจุอย่ใู นลูกโปง่ มีรูปรา่ งอย่างไร
............................................................................................................................. .......................................................
.............................................................................................................................................................. ......................
4. เม่อื ปลอ่ ยมือท่ีบีบปากลกู โปง่ เกิดการเปลยี่ นแปลงอย่างไร
.............................................................................................................................................................................. ......
............................................................................................................................. .......................................................
5. การเปลี่ยนแปลงท่เี กิดข้นึ ในขอ้ 4 เป็นเพราะเหตุใด
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................. .......................................................
6. อากาศท่ีอย่ใู นถงุ มอื ยางมีรูปร่างอยา่ งไร
............................................................................................................................. .......................................................
....................................................................................................................................................................................
7. อากาศเปล่ียนแปลงรปู รา่ งไดห้ รอื ไม่อยา่ งไร
........................................................................................................... .........................................................................
............................................................................................................................. .......................................................
8. รปู ร่างของอากาศสมั พนั ธ์กับรูปรา่ งของภาชนะท่ีบรรจอุ ยา่ งไร
............................................................................................................................. .......................................................
............................................................................................................................................... .....................................

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง สสารรอบตัวเรา 44
ใบความรู้

แกส๊ มมี วล ตอ้ งการที่อยู่มีรปู ร่างและปริมาตรไม่คงที่ โดยรูปร่างและปรมิ าตรของแกส๊ จะปลยี่ นไปตาม
รปู รา่ งและปริมาตรของภาชนะท่ีบรรจุ

ปริมาตรและรปู ร่างของแก๊สเปลย่ี นแปลงไปตามภาชนะที่บรรจุ

นอกจากน้แี ลว้ นกั เรยี นรหู้ รอื ไม่ แก๊สสว่ นใหญจ่ ะไมม่ สี ี แล้วแก๊สใดบา้ งท่ีมีสี และแกส๊ มสี ีเหลา่ นนั้
เพราะมปี ระโยชน์อย่างไร