หน่วยที่ 1 วรรณคดีและวรรณกรรม ป.4 เรื่อง เงาะป่า โดย ครูพรรณี พลายคุม

กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย

หลักภาษาและการใช้ภาษาไทย
ช้ันประถมศึกษาปีที่ ๔

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วรรณคดีและวรรณกรรม

บทละคร เร่ือง เงาะป่า

ครูผู้สอน : ครูพรรณี พลายคุม

PBW CHANNAl โรงเรียนอนุบาลพิบูลเวศม์ www.pbw.ac.th

กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ วรรณคดีและวรรณกรรม
บทละคร เรื่อง เงาะป่า
ให้นักเรียน๑เต. รียมหนังสือ
๒.

ครูผู้สอน : ครูพรรณี พลายคุม

PBW CHANNAl โรงเรียนอนุบาลพิบูลเวศม์ www.pbw.ac.th



ตวั ชี้วดั
• อ่านเร่ืองส้ัน ๆ ตามเวลาทกี่ าหนดและตอบคาถามจากเร่ืองทอ่ี ่าน (ท ๑.๑ ป. ๔/๓)
• คาดคะเนเหตุการณ์จากเรื่องทอี่ ่านโดยระบุเหตุผลประกอบ (ท ๑.๑ ป. ๔/๕)
• สรุปความรู้และข้อคดิ จากเรื่องทอี่ ่านเพอ่ื นาไปใช้ในชีวติ ประจาวนั (ท ๑.๑ ป. ๔/๖)
• อ่านหนังสือทม่ี ีคุณค่าตามความสนใจอย่างสม่าเสมอและแสดงความคดิ เหน็ เกย่ี วกบั

เรื่องทอ่ี ่าน (ท ๑.๑ ป. ๔/๗)
• อธิบายข้อคดิ จากการอ่านเพอื่ นาไปใช้ในชีวติ จริง (ท ๕.๑ ป. ๔/๒)
• ท่องจาบทอาขยานตามทก่ี าหนดและบทร้อยกรองทมี่ คี ุณค่าตามความสนใจ

(ท ๕.๑ ป. ๔/๔)

คลกิ เลอื กหัวข้อเพอื่ ศึกษาเนือ้ หา
พระราชประวตั ิ
ผู้พระราชนิพนธ์ บทนาเรื่อง

แนะนาตวั ละคร เนือ้ เร่ืองย่อ

บทละคร เร่ือง เงาะป่ า คาศัพท์น่ารู้

สรุปความรู้ ถ้อยคาสานวน
ล้วนต้องศึกษา

แบบพฒั นาทกั ษะในการทาข้อสอบปรนยั เพอ่ื ประเมินผลตัวชี้วดั

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔

พระราชประวตั ิ

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา้ เจ้าอยู่หัว (รัชกาลท่ี ๕) เป็ น
พระราชโอรสพระองค์ใหญ่ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า-
เจ้า อ ยู่หัว แ ล ะ ส ม เ ด็จ พ ร ะ เ ทพ ศิ ริ น ท ร า บ ร ม ร า ชิ นี เ ส ด็จ
พระราชสมภพเมื่อวนั ที่ ๒๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๓๙๖ ทรงพระนามวา่
สมเดจ็ พระเจา้ ลกู ยาเธอเจา้ ฟ้ าจุฬาลงกรณ์

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเป็ นปราชญ์
ทางร้อยแก้วและร้อยกรอง ทรงพระราชนิพนธ์วรรณคดีที่สาคญั
หลายเรื่อง เช่น พระบรมราโชวาท ไกลบา้ น บทละคร เรื่อง เงาะป่ า

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔

บทนาเรื่อง

บทละคร เร่ือง เงาะป่ า เป็ นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จ-
พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อย่หู ัว ทรงนามาจากเคา้ เรื่องจริงของเงาะซาไก
ซ่ึงมีถ่ินอาศยั ในแถบจงั หวดั พทั ลุง เมื่อคร้ังเสด็จประพาสหัวเมือง
ทางภาคใตไ้ ดเ้ สด็จไปหมู่บา้ นเงาะซาไกแม่เฒ่าเงาะคนหน่ึงเล่าเร่ือง
ถวาย

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัวทรงแทรกภาษาเงาะ
หรือภาษาก็อยไวใ้ นบทละครเรื่องน้ีดว้ ย โดยทรงสอบถามภาษาเงาะ
จาก “คนงั ” เด็กเงาะคนหน่ึงที่พระองคท์ รงนามาชุบเล้ียงไว้ และให้
ตวั ละครตวั หน่ึงชื่อวา่ คนงั ดว้ ย

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔

เนือ้ เร่ืองย่อของบทละคร เร่ือง เงาะป่ า

คนงั กบั ไมไ้ ผเ่ ป็นเพื่อนรักกนั เดก็ ท้งั สองชื่นชมซมพลาเงาะหนุ่ม
ผเู้ ก่งกาจ ซ่ึงสามารถต่อสู้และฆ่าเสือตายได้ ซมพลาน้นั หลงรักลาหบั
สาวสวยประจาหมู่บา้ นซ่ึงเป็นพี่สาวของไมไ้ ผ่ ไมไ้ ผจ่ ึงเป็นพอ่ ส่ือให้
จนสาเร็จสมประสงค์ แต่ความรักของหนุ่มสาวต้องมีอุปสรรค
เนื่องจากบิดามารดาของลาหบั ยกนางใหแ้ ก่ฮเนาบุตรชายของยอปาน
ผใู้ หญ่บา้ น

ซมพลาทาอุบายลกั พาลาหบั หนีไปหลงั จากนางเขา้ พิธีแต่งงานกบั
ฮเนาแลว้ ฮเนาออกติดตามจนพบซมพลาและต่อสู้กนั ราแกว้ พ่ีชาย

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ที่ ๔

ของฮเนาใช้ “บิลา” ลูกดอกอาบยาพิษลอบยิงซมพลาไดร้ ับบาดเจ็บ
สาหัส ซมพลาว่ิงหนีซมซานไปพบกบั ลาหับซ่ึงออกมาตามหาดว้ ย
ความเป็ นห่วง ซมพลาสั่งเสียให้นางกลับไปหาฮเนา ลาหับจึงใช้
“บาเดะ” ซ่ึงเป็ นมีดส้ัน ของซมพลาฆ่าตวั ตายเพื่อพิสูจน์รักแทข้ อง
นางที่มีต่อซมพลา เมื่อฮเนาทราบวา่ ซมพลากบั ลาหบั รักกนั และคิดวา่
ตนเป็นตน้ เหตุแห่งการตายของคนท้งั สอง จึงฆ่าตวั ตายตามไปดว้ ย

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ที่ ๔

ลาหับ ซมพลา

แนะนา
ตัวละคร

ฮเนา ไม้ไผ่

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔































คาศัพท์น่ารู้

กาสรด (กา-สด) สลด เศร้า
เกียดกนั กนั ไม่ใหท้ าโดยสะดวก
ดาษดา (ดาด-สะ-ดา)
ตะโพง มากมาย เกลื่อนกลาด มีทว่ั ไป
ตกั ษยั (ตกั -ไส) อาการวง่ิ กา้ วยาว ๆ หรือวง่ิ อยา่ งกระโดด
ถึก สิ้นชีวติ ตาย
เถ่ือน เปลี่ยว หนุ่ม (ใชแ้ ก่ววั ควายตวั ผ)ู้
ประทิ่น
ปะ ป่ า

เครื่องหอม
มาเจอกนั มาประเชิญหนา้ กนั

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ที่ ๔

คาศัพท์น่ารู้

พงพี ป่ าดง
พระพาย ลม, เทพเจา้ แห่งลม
พฤกษา (พฺรึก-สา) ตน้ ไม้
พศิ (พิด) เพง่ ดู แลดูโดยถี่ถว้ น
ฟายมือ เตม็ องุ้ มือ
มรคา (มอ-ระ-คา) ทาง ช่อง ถนน
ยา่ งเย้อื ง เดินอยา่ งมีท่างาม
ระมาด แรด
ระส่าระสาย วนุ่ วาย

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ที่ ๔

คาศัพท์น่ารู้

เรียม คาใชแ้ ทนตวั ผพู้ ดู สาหรับผชู้ ายพดู กบั
ผหู้ ญิงที่รัก
โลมา ขน
วายปราณ (วาย-ปฺราน) ตาย
วกิ ล (ว-ิ กน) ไม่ปรกติ แปลกไป ไม่สมบูรณ์
วิโยค (ว-ิ โยก) การจากไป การพลดั พราก
วิไล งาม
วิวาห์ (ว-ิ วา) การแต่งงาน
สมประดี ความรู้สึกตวั

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔

คาศัพท์น่ารู้

หฤทยั (หะ-รึ-ไท) หวั ใจ, ใจ
อโณทยั (อะ-โน-ไท) พระอาทิตยเ์ พิ่งข้ึน
อน้ ช่ือสตั วเ์ ล้ียงลกู ดว้ ยน้านมในวงศ์
อรุ ะ Rhizomyidae ลาตวั กลมอว้ นป้ อม
สีน้าตาล ตาและหูเลก็ มาก ขาและหางส้นั
อาศยั อยใู่ ตด้ ินหรือโพรงไม้ ฟันแทะ
คู่หนา้ มีขนาดใหญ่เห็นไดช้ ดั
ในประเทศไทยมี ๓ ชนิด คือ อน้ ใหญ่
อน้ กลาง และอน้ เลก็
อก

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔

คาศัพท์น่ารู้

คาศพั ทภ์ าษากอ็ ย
ต้วั เต้ีย ชกั ชา้ ยดื ยาด
บอเลา กลอ้ งทาดว้ ยไมไ้ ผส่ ีเหลือง มีลกั ษณะยาว

กลวงตลอด
บาเดะ มีดส้นั
บิลา ลูกดอก
อิแนะ ป่ี ชวา

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔

ในการอ่านคาประพนั ธต์ ่าง ๆ การเขา้ ใจความหมายของถอ้ ยคาสานวน
จะทาใหเ้ ขา้ ใจเรื่องราวไดล้ ะเอียดชดั เจนยง่ิ ข้ึน เช่น

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔

บ ท ล ะ ค ร เ ร่ื อ ง เ ง า ะ ป่ า เ ป็ น เ ร่ื อ ง ที่ มี คุ ณ ค่ า ท า ง ว ร ร ณ ค ดี
อย่างครบถ้วนไม่ว่าจะเป็ นคุณค่าด้านวรรณศิลป์ ที่มีความไพเราะ
ด้ว ย ก า ร ใ ช้ถ้อ ย ค า แ ล ะ ค า สั ม ผัส ท่ี ส ร้ า ง จิ น ต น า ก า ร ค ว า ม รู้ สึ ก
ดื่มด่าไดอ้ รรถรสจากการอา่ นหลากหลายอารมณ์ตามบทกลอน

นอกจากน้นั ยงั ใหข้ อ้ คิดคติเตือนใจเรื่องความรักของหนุ่มสาวที่ขาดความ
ย้งั คิด ทาตามใจปรารถนาโดยไม่ปรึกษาผู้ใหญ่ รวมท้ังได้เรียนรู้ภาษา
ประเพณี ชีวติ ความเป็นอยขู่ องชาวเงาะซาไก

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ที่ ๔

ตวั ชี้วดั

• อ่านเร่ืองส้ัน ๆ ตามเวลาทีก่ าหนดและตอบคาถามจากเร่ืองทีอ่ ่าน (ท ๑.๑ ป. ๔/๓)

• คาดคะเนเหตุการณ์จากเรื่องทอี่ ่านโดยระบุเหตุผลประกอบ (ท ๑.๑ ป. ๔/๕)

• สรุปความรู้และข้อคดิ จากเรื่องทอี่ ่านเพอื่ นาไปใช้ในชีวติ ประจาวนั (ท ๑.๑ ป. ๔/๖)

• อ่านหนังสือทมี่ ีคุณค่าตามความสนใจอย่างสมา่ เสมอและแสดงความคดิ เห็นเกย่ี วกบั

เรื่องทอ่ี ่าน (ท ๑.๑ ป. ๔/๗)

• อธิบายข้อคดิ จากการอ่านเพอ่ื นาไปใช้ในชีวติ จริง (ท ๕.๑ ป. ๔/๒)

• ท่องจาบทอาขยานตามทก่ี าหนดและบทร้อยกรองทม่ี คี ุณค่าตามความสนใจ

(ท ๕.๑ ป. ๔/๔)

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี ๔ ทาแบบทดสอบ

๑ “บิดามารดาของฮเนาได้มาสู่ขอลาหับ
ให้แก่บุตรชาย” การกระทานีต้ รงกบั สานวนใด
เปิ ดแบบฝึ กหัด
หน้า๑๖๓ ๑ เขา้ ผเู้ ขา้ คน

๒ เขา้ พระเขา้ นาง

๓ เขา้ ตามตรอก ออกตามประตู

๔ เขา้ เมืองตาหล่ิว ตอ้ งหลิ่วตาตาม

เฉลย

๒ “บดิ ามารดาของลาหับยกลาหับให้ฮเนาเพราะเห็นว่า
ท้งั สองเหมาะสมกนั ”

ข้อความท่ีขีดเส้นใต้ตรงกบั สานวนใด

๑ ก่ิงทองใบหยก

๒ ขมิ้นกบั ปูน

๓ ขิงกร็ า ข่ากแ็ รง

๔ กระตายหมายจนั ทร์ เฉลย

๓ “ความรักของซมพลาและลาหับมอี ปุ สรรคเนื่องจาก
บิดามารดาของลาหับยกนางให้แก่ฮเนาบุตรชายของ
ยอปานผู้ใหญ่บ้าน”

สานวนใดตรงกบั เหตุการณ์นี้

๑ คลุมถุงชน

๒ ลูกไก่ในกามือ

๓ ปลกู เรือนคร่อมตอ

๔ ปลูกเรือนตามใจผอู้ ยู่ เฉลย

๔ การทล่ี าหับยอมหนีตามซมพลาแสดงว่านางเป็ นคน
อย่างไร
๑ หลงเชื่อคนง่าย

๒ ยดึ มนั่ ในคาสญั ญา

๓ เห็นแก่ความรักเป็นใหญ่

๔ เชื่อฟังคาสงั่ สอนของบิดามารดา

เฉลย

๕ ลาหับควรทาอย่างไรเพอื่ ไม่ให้เกดิ เรื่องร้าย
ในภายหลงั
๑ หนีไปกบั ซมพลาก่อนการแต่งงาน

๒ เล่าความจริงเก่ียวกบั ซมพลาใหบ้ ิดามารดาทราบ

๓ บอกเลิกกบั ฮเนาก่อนแลว้ ค่อยหนีไปกบั ซมพลา

๔ ฆ่าตวั ตายเพือ่ หนีการแต่งงานกบั ฮเนา

เฉลย

เปิ ดแบบฝึ กหัด

หน้า๑๖๔ อา่ นคาประพนั ธ์ต่อไปน้ี และตอบคาถามขอ้ ๖ - ๘

พีต่ ายจากพรากเจา้ ไปท้งั รัก สุดจะหกั หา้ มวโิ ยคโศกจิต
มาตรแมน้ ชีวพี ่มี ว้ ยมิด จงคืนคิดรักใคร่ในฮเนา
เขาคงพิศวาสไม่บาดหมาง จงเสื่อมสร่างวโิ ยคโศกเศร้า
ใหพ้ ต่ี ายวายพะวงดว้ ยนงเยาว์ จะหลบั ตาลาเจา้ บรรลยั ลาญ

ไปยงั ขอ้ ๖ ไปยงั ขอ้ ๗ ไปยงั ขอ้ ๘

๖ ใจความของคาประพนั ธ์นีม้ ีจุดประสงค์เพอ่ื อะไร
๑ ขอร้อง
๒ แนะนา
๓ สงั่ สอน
๔ สง่ั เสีย

กลบั ไปยงั คาประพนั ธ์ เฉลย

๗ ซมพลาพดู ด้วยความรู้สึกอย่างไร เฉลย
๑ ความรับผิดชอบ
๒ ความกงั วลห่วงใย
๓ ความเมตตาสงสาร
๔ ความสานึกผดิ

กลบั ไปยงั คาประพนั ธ์

๘ เหตุใดลาหับจงึ ฆ่าตวั ตายตามซมพลา
๑ เพ่อื พสิ ูจน์รักแท้
๒ เพอื่ ลบลา้ งความผดิ ของตน
๓ เพ่ือหลีกเลี่ยงการกลบั ไปอยกู่ บั ฮเนา
๔ เพอ่ื หนีการถกู ลงโทษตามประเพณี

กลบั ไปยงั คาประพนั ธ์ เฉลย

อ่านคาประพนั ธ์ต่อไปนี้ แล้วตอบคาถามข้อ ๙ - ๑๐

แม้นแต่เดมิ เร่ิมรู้ความตระหนัก
จะห้ามหักจติ ไว้ให้นักหนา
ไม่ชิงรักหักหาญดวงกานดา
เพราะความแสนเสนหาหักอาลยั

ไปยงั ขอ้ ๙ ไปยงั ขอ้ ๑๐

๙ ความคดิ ของฮเนาตามคาประพนั ธ์ตรงกบั ข้อใด

๑ รักนกั มกั หน่าย เฉลย
๒ รักแทค้ ือการเสียสละ
๓ รักผหู้ ญิงตอ้ งอิงผใู้ หญ่
๔ รักยาวใหบ้ นั่ รักส้นั ใหต้ ่อ

กลบั ไปยงั คาประพนั ธ์

๑๐ การที่ฮเนาฆ่าตวั ตายเพราะคดิ ว่าตนเป็ นต้นเหตุ
แห่งการตายของคนท้งั สองซ่ึงรักกนั แสดงว่า
ฮเนารู้สึกอย่างไรในขณะน้ัน

๑ เศร้าสลดใจ เฉลย

๒ โกรธแคน้

๓ กลวั ความผดิ

๔ หมดอาลยั ในชีวติ

กลบั ไปยงั คาประพนั ธ์

๑ “บิดามารดาของฮเนาได้มาสู่ขอลาหับ
ให้แก่บุตรชาย” การกระทานีต้ รงกบั สานวนใด

๑ เขา้ ผเู้ ขา้ คน เพราะ เข้าตามตรอก ออกตามประตู หมายถงึ
ทาตามธรรมเนียมในเร่ืองการสู่ขอ
ตัวเลอื กที่ ๑ หมายถึง ติดต่อกบั คนอน่ื ๆ ได้ดี
ตัวเลอื กที่ ๒ หมายถงึ แสดงบทเกยี้ วพาราสี
๒ เขา้ พระเขา้ นาง ตัวเลอื กที่ ๔ หมายถึง ประพฤตติ นตามท่ีคน

ส่วนใหญ่ประพฤตกิ นั

๓ เขา้ ตามตรอก ออกตามประตู

๔ เขา้ เมืองตาหลิ่ว ตอ้ งหลิ่วตาตาม

ไปยงั ข้อ ๒

๒ “บดิ ามารดาของลาหับยกลาหับให้ฮเนาเพราะเห็นว่า
ท้งั สองเหมาะสมกนั ”

ข้อความทขี่ ดี เส้นใต้ตรงกบั สานวนใด

๑ กิ่งทองใบหยก เพราะ กง่ิ ทองใบหยก หมายถึง เหมาะสมกนั
(ใช้กบั หญิงและชายทจี่ ะแต่งงานกนั )

๒ ขมิ้นกบั ปนู ตวั เลอื กท่ี ๒ หมายถึง ชอบววิ าทกนั อยู่เสมอ
เมอ่ื อยู่ใกล้กนั ไม่ถูกกนั

ตวั เลอื กท่ี ๓ หมายถงึ ต่างไม่ยอมลดละกนั
๓ ขิงกร็ า ข่ากแ็ รง ตัวเลอื กท่ี ๔ หมายถงึ ผู้ชายหมายปองผ้หู ญิง
ทมี่ ีฐานะดกี ว่า

๔ กระต่ายหมายจนั ทร์ ไปยงั ข้อ ๓

๓ “ความรักของซมพลาและลาหับมีอปุ สรรคเนื่องจาก

บดิ ามารดาของลาหับยกนางให้แก่ฮเนาบุตรชายของ

ยอปานผู้ใหญ่บ้าน” เพราะ คลมุ ถุงชน หมายถงึ
ลกั ษณะการแต่งงานทผ่ี ู้ใหญ่
สานวนใดตรงกบั เหตุการณ์นี้ จัดการให้ โดยทเ่ี จ้าตวั ไม่รู้จัก
๑ คลุมถุงชน คุ้นเคยหรือรักกนั มาก่อน
๒ ลกู ไก่ในกามือ ตวั เลอื กท่ี ๒ หมายถงึ ผู้ทต่ี กอยู่
๓ ปลูกเรือนคร่อมตอ ภายใต้อานาจ ไม่มที างหนหี รือ
๔ ปลกู เรือนตามใจผอู้ ยู่ ทางต่อสู้
ตวั เลอื กที่ ๓ หมายถึง ล่วงลา้
ในส่ิงทผ่ี ้อู น่ื เป็ นเจ้าของ
ตวั เลอื กที่ ๔ หมายถงึ ทาตาม
ความพอใจของผ้ทู จี่ ะได้รับผล
โดยตรง
ไปยงั ข้อ ๔