จิตวิทยาการรู้คิด

บทนำ ก

มนุษย์มีกระบวนการจำระยะยาวที่เป็นระบบเก็บ
ความรู้โดยสมองบรรจุไว้เพื่อใช้สำหรับเหตุการณ์ที่จะ
เกิดขึ้นในอนาคตผ่านการสัมผัสซึ่งเป็นศาสตร์อย่าง
หนึ่งของจิตวิทยา ภายในเล่มหนังสือ E-book เล่มนี้ได้
ถูกสรุปและเรียบเรียงขึ้นมาอย่างเป็นระบบโดยมีเนื้อหา
ครอบคลุมเกี่ยวกับความจำระยะยาว

หนังสือ E-book เล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชาจิตวิทยา
การรู้คิด ซึ่งมี ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ทัศนีย์ บุญเเรง
เป็นผู้สอน และเป็นผู้ให้คำปรึกษาในหนังสือเล่มนี้ โดย
เนื้อหาในเล่มนี้จะรวมเกี่ยวกับความจำระยะยาว (Long
Term Momery) ทั้งหมดและกิจกรรมเสริมทักษะควบคู่
กับเนื้อหาที่ให้ความรู้

ผู้จัดทำหวังว่า เนื้อหาเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้
อ่านและผู้ที่สนใจเกี่ยวกับระบบความจำระยะยาวใน
ศาสตร์จิตวิทยา หากมีข้อเสนอแนะผู้จัดทำยินดีรับฟัง
และขออภัยหากมีข้อผิดพลาด ขอขอบคุณมา ณ
โอกาสนี้

คณะผู้จัดทำ

สารบัญ ข

ชื่อเรื่อง หน้า

คำนำ ก
สารบัญ

ความหมายความจำระยะยาว ข
วิธีการบันทึกข้อมูลในความจำระยะยาว

คุณลักษของความจำระยะยาว 1-3
กระบวนการทางสองของความจำระยะยาว

ประเภทของความจำระยะยาว 4
องค์ประกอบของความรู้ในความจำระยะยาว

การพัฒนาความจำ 5
บรรณานุกรม

6-10


11-13


14-16


17


18

ความจำ
ระยะยาว

Cognitive ความจำระยะยาว
Psycholog
(Long Term Memory)
y
ความจำระยะยาว (Long
Term Memory) เป็นระบบ
ในการเก็บความรู้
(Knowledge) ที่สมองบรรจุ
ไว้เพื่อการใช้สำหรับ
เหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นต่อไป
ในอนาคตเป็นส่วนหนึ่งใน
ระบบความจำที่ค่อนข้าง
ถาวรจากกระบวนการของ
ความจำที่กล่าวมาในบทที่
แล้ว

02

Cognitive ความจำระยะยาว
Psycholog
(Long Term Memory)
y
ซึ่งประกอบไปด้วยความจำ
จากการสัมผัสความจำระยะสั้น
และความจำระยะยาวในบทนี้จะ
มีเนื้อหารายละเอียดครอบคลุม
เกี่ยวกับความจำระยะยาววิธีการ
บันทึกข้อมูลในความจำระยะยาว
คุณลักษณะของความจำระยะ
ยาวกระบวนการทางสมองของ
ความจำระยะยาวประเภทของ
ความจำระยะยาวองค์ประกอบ
ของความรู้ในความจำระยะยาว
การลืมและการพัฒนาความจํา

03

Cognitive วิธีการบันทึกข้อมูล
Psycholog
ไว้ในความจําระยะยาว
y
1. วิธีการบันทึกข้อมูลไว้เป็นรหัสของภาษา
(Verbal code or Linguistic code) หรือ
บันทึกไว้ในลักษณะที่เป็นนามธรรมหรือ
เป็นคำอธิบายโดยใช้ภาษาหรือคำต่าง ๆ
2. วิธีการบันทึกข้อมูลเป็นรหัสของภาพใน
จินตนาการ (Imaginal code) เป็นลักษณะ
การบันทึกข้อมูลที่ค่อนข้างจะเป็นรูปธรรม
โดยการจินตนาการย้อนกลับไปสู่
สถานการณ์หรือเหตุการณ์ที่เคยพบเห็นใน
อดีตหรือมองเห็นภาพในอดีตได้
3. วิธีการบันทึกข้อมูลเป็นรหัสของการ
เคลื่อนไหว (Motor Code) ซึ่งเป็นลักษณะ
การบันทึกข้อมูลความจำของกิจกรรมการ
เคลื่อนไหวของร่างกายซึ่งการระลึกข้อมูล
โดยการทำกิจกรรมนั้นจะง่ายกว่าการใช้
ภาษาในการระลึกข้อมูล

04

Cognitive คุณลักษณะของ
Psycholog
ความจำระยะยาว
y
1. ความจุของข้อมูล (Capacity) ข้อมูลที่จัดเก็บ
ไว้ในความจำระยะยาวมีความจำเป็นจำนวน
มากนักจิตวิทยาหลายท่านพยายามที่จะ
ประมาณความจุของข้อมูลดังกล่าว
2. การบันทึกหรือลงรหัสข้อมูล (Coding)
Baddeley สรุปจากการทดลองของเขาที่
ทดสอบการจำแบบระลึกได้ (recall) กับกลุ่ม
ตัวอย่างโดยใช้รายการของคำต่าง ๆ ที่ออก
เสียงคล้ายกันและรายการของคำที่มีความ
หมายคล้ายกัน
3. ระยะเวลาการคงอยู่ของข้อมูล (Retention
Duration) การทดลองต่าง ๆ ได้ทดสอบการจำ
แบบระลึกได้ (recall) หลังจากเวลาผ่านมา
หลายชั่วโมงหรือหลายวันซึ่งข้อมูลที่อยู่ในความ
จำระยะยาวสามารถคงอยู่ได้นานเป็นเดือนเป็น
ปีหรือตลอดชีวิตของบุคคล

05

Cognitive กระบวนการทางสมอง
Psycholog
ของความจำระยะยาว
y
กระบวนการทางสมองของความจำ
ระยะยาวระบบความจำของมนุษย์เป็น
ระบบที่เป็นการทำงานควบคู่กันของ
ความจำระยะสั้น (short-term
memory) และความจำระยะยาว (long-
term memory) โดยความจำระยะสั้นจะ
คัดกรองและแยกประเภทข้อมูลโดยอุบล
วรรณาภวกานันท์ (2556) ได้กล่าวว่าใน
การศึกษาความจำระยะยาวโดยทาง
ประสาทวิทยาพบว่าข้อมูลจะเริ่มตั้งแต่
เข้าสู่ระบบความจำระยะสั้นซึ่งจะใช้เวลา
สั้นมากแล้วส่งต่อผ่านการทำงานของ
สมองส่วนที่อยู่ในระบบ Limbic system

06

Cognitive กระบวนการทางสมอง
Psycholog
ของความจำระยะยาว
y
ดังแสดงในภาพที่ 6.1 Thalamus ที่อยู่
ในสมองจะส่งสัญญาณข้อมูลไปยังสมอง
ส่วนต่าง ๆ ข้อมูลที่สำคัญจะผ่านไปยัง
ความจำระยะสั้นโดยส่งต่อไปยัง
Hippocampus ซึ่งจะทำหน้าที่ย้ายข้อมูล
ไปสู่ความจำระยะยาวและ Amygdala
จะทำหน้าที่ย้ายข้อมูลทางด้านอารมณ์ไว้
เก็บจำเพื่อบอกว่าข้อมูลดังกล่าวสำคัญ
ก่อนที่จะทำหน้าที่บันทึกลงสู่ความจำ
ระยะยาวข้อมูลที่เราจำได้ดีมักเป็นข้อมูล
ที่มีคุณค่าทางอารมณ์สูงเมื่อ
Hippocampus และ Amygdala ทำงาน
ควบคู่กันอย่างเต็มประสิทธิภาพแล้ว
ข้อมูลดังกล่าวก็จะถูกบันทึกในความจำ
ระยะยาว

07

Cognitive กระบวนการทางสมอง
Psycholog
ของความจำระยะยาว
y
โดยปกติแล้วเราจะจำเหตุการณ์ที่มี
การกระตุ้นเชิงอารมณ์ได้ดีผลของสิ่ง
กระตุ้นที่มีต่อความจำนั้นได้มีการศึกษา
มาอย่างยาวนานคนส่วนมากจะเล่าถึง
ความจำของเขาเกี่ยวกับการได้ยินข่าวที่
สะเทือนอารมณ์ได้อย่างละเอียดเช่นเขา
จำได้ว่าตอนที่เขาได้ยินข่าวดังกล่าว
ขณะนั้นเขาอยู่ที่ไหนเขากำลังทำอะไร
แม้แต่สภาพอากาศ ณ ขณะนั้นรวมถึง
รายละเอียดต่าง ๆ ที่ไม่เกี่ยวข้องซึ่งใน
บางครั้งข้อมูลบางอย่างอาจจะไม่ถูก
ต้องลักษณะดังกล่าวเรียกว่า flashbulb
memory หรือความจำเหมือนแสงแฟลช

08

Cognitive กระบวนการทางสมอง
Psycholog
ของความจำระยะยาว
y
ยกตัวอย่างเช่นงานวิจัยหนึ่งพบว่า
นักศึกษาในอเมริกาเล่าเกี่ยวกับความจำ
ของพวกเราเกี่ยวกับสถานที่ ๆ ที่พวกเขา
อยู่และสิ่งที่พวกเขากำลังทำอยู่ในขณะที่
พวกเขาได้ยินเกี่ยวกับเหตุการณ์การ
โจมตีของผู้ก่อการร้ายในวันที่ 11
กันยายน ค.ศ. 2001 ในงานวิจัยดังกล่าว
นักศึกษาเล่าเกี่ยวกับความจำของเขา
หลังเกิดเหตุการณ์โจมตีดังกล่าวและเล่า
เกี่ยวกับความจำของเขาหลังจากนั้นอีก
ครั้งหลายอาทิตย์หรือหลายเดือนต่อมา
เมื่อเวลาผ่านไปนักศึกษายังคงเล่าถึง
ความทรงจำที่มีอยู่อย่างชัดแจ้ง แต่
ความถูกต้องของข้อมูลค่อย ๆ ลดลง

09

Cognitive กระบวนการทางสมอง
Psycholog
ของความจำระยะยาว
y
สิ่งกระตุ้นเชิงอารมณ์สามารถเสริมความ
จำได้หลายทางเช่นสิ่งกระตุ้นเชิงอารมณ์
เพิ่มการปล่อยฮอร์โมนคอร์ติซอล
(cortisol) และฮอร์โมนเอพิเนฟริน
(epinephrine) หรืออะดรีนาลีน
(adrenaline) จากต่อมอะดรีนาลีนการเพิ่ม
ขึ้นที่พอเหมาะของคอร์ติซอลและเอพิเนฟฟ
รินจะกระตุ้นอมิคดาลา (amygdala) และ
สมองบริเวณอื่น ๆ ที่เสริมการจัดเก็บความ
จำดังนั้นบุคคลจะจำเหตุการณ์ที่เกี่ยวกับ
อารมณ์ได้ดีกว่าเหตุการณ์ที่เป็นกลาง
(Kalat, 2008) อย่างไรก็ตามความจำของ
บุคคลอาจจะเชื่อถือได้น้อยลงหากสิ่ง
กระตุ้นเชิงอารมณ์มีแนวโน้มนำไปสู่ความ
ตื่นตระหนกของเขา

10

Cognitive ประเภทของความ
Psycholog
จำระยะยาว
y
1. ความจำแบบโดยนัยและความจำแบบชัด
แจ้ง (Implicit memory and Explicit
memory)
1.1 ความจำแบบโดยนัย (Implicit memory)
เป็นความจำที่อยู่ในรูปแบบที่ไม่ตั้งใจและอยู่
ในจิตใต้สำนึกความจำแบบนี้จึงเป็นความจำที่
ไม่ได้อยู่ในอิทธิพลของจิตสำนึกของ
ประสบการณ์ในอดีตความจำแบบโดยนัยเกิด
ขึ้นเมื่อประสบการณ์ที่ผ่านมาทำให้ความ
สามารถของเราดียิ่งขึ้นถึงแม้ว่าเราไม่รู้ตัวและ
ประสบการณ์นั้นไม่ได้
1.2 ความจำแบบชัดแจ้ง (Explicit memory)
เป็นความจำที่อยู่ในรูปแบบที่ตั้งใจและอยู่ใน
จิตสำนึกเกี่ยวข้องกับการระลึกข้อมูลหรือ
ประสบการณ์ที่ผ่านมาได้โดยรู้ตัว

11

Cognitive ประเภทของความ
Psycholog
จำระยะยาว
y
2. ความจำเชิงประจักษ์และความจำเชิง
กระบวนการ (Declarative memory
and Procedural memory) 2.1 ความ
จำเชิงประจักษ์ (Declarative memory)
เป็นความจำที่เกี่ยวกับข้อเท็จจริงทั้ง
หลายที่เป็นความจำแบบชัดแจ้งเป็น
ความจำที่เรียกอีกอย่างหนึ่งว่าการรู้
เกี่ยวกับข้อมูลหนึ่ง ๆ ว่าคือ“ อะไร”
(knowing what)
2.2 ความจำเชิงกระบวนการ
(Procedural memory) เป็นความจำ
ทางด้านทักษะการเคลื่อนไหววิธีขั้นตอน
การปฏิบัติต่าง ๆ เป็นความจำที่เรียกอีก
อย่างหนึ่งว่าการรู้เกี่ยวกับการทำ
กิจกรรมหนึ่ง ๆ ว่าทำ“ อย่างไร”

12

Cognitive ประเภทของความ
Psycholog
จำระยะยาว
y
3. ความจำเชิงเหตุการณ์และความจำ
เชิงความหมาย (Episodic memory
and Semantic memory) ๆ
3.1 ความจำเชิงเหตุการณ์ (Episodic
memory) เป็นความจำเกี่ยวกับ
ประสบการณ์ส่วนตัวต่าง ๆ ที่ผ่านมา
เป็นระบบความจำที่รับและเก็บข้อมูล
เป็นช่วงเวลาเป็นตอน ๆ หรือเป็น
เหตุการณ์
3.2 ความจำเชิงความหมาย
(Semantic memory) เป็นความจำ
เกี่ยวกับความรู้ทั่วไปความจำเกี่ยวกับ
แนวคิดหลักการและการเชื่อมโยง
ระหว่างกันของข้อมูล รวมไปถึงคำ
ศัพท์ความหมายและการใช้ภาษา
ความจำเกี่ยวกับความหมาย

13

Cognitive องค์ประกอบของความรู้ใน
Psycholog ความจำระยะยาว

y 1. องค์ประกอบของความรู้ในความ
จำระยะยาวประเภทความจำเชิง
ประจักษ์ประกอบไปด้วย 3 ส่วนคือ
1.1 มโนทัศน์ (concepts) มโนทัศน์
เป็นโครงสร้างทางจิตที่แทนกลุ่มหรือ
ประเภทข้อมูลต่าง ๆ ที่มีความหมาย
การคิดของเราประกอบด้วยมโนทัศน์
(concept) ต่าง ๆ ทำให้สามารถบอก
สิ่งเร้าแล้วจัดเข้าพวกหรือกลุ่มโดย
อาศัยลักษณะร่วมบางประการ

14

Cognitive องค์ประกอบของความรู้ใน
Psycholog
ความจำระยะยาว
y
1.2 ข้อความหรือเนื้อหา
(propositions / contexts) ข้อความ
หรือเนื้อหาเป็นหน่วยที่เล็กที่สุดของ
ความหมายที่สามารถแยกออกมาได้
โดยไม่ต้องมีบริบทในขณะที่มโนทัศน์
เป็นกลุ่มเชิงองค์ประกอบข้อความเป็น
ข้อมูล
1.3 โครงสร้างความคิดหรือภาพในใจ
(schemata) โครงสร้างความคิดหรือ
ภาพในใจเป็นโครงสร้างทางจิตของ
บุคคลในการจัดระเบียบความจำจัด
ระบบความรู้โดยความรู้จะถูกนำมาจัด
ระบบในรูปแบบที่ซับซ้อนที่เรียกว่า
โครงสร้างความคิดหรือภาพในใจ

15

Cognitive องค์ประกอบของความรู้ใน
Psycholog
ความจำระยะยาว
y
2. องค์ประกอบของความรู้ในความจำ
ระยะยาวประเภทความจำเชิงกระบวนการ
ประกอบไปด้วย 2 ส่วนคือ
2.1 การผลิต (productions) การผลิตคือ
ความสามารถในการทำงานแบบอัตโนมัติ
อาจเรียกได้ว่าเป็นกฎถ้า-แล้ว (if-then
rule) เป็นการปฏิบัติตามหลักเงื่อนไขถ้ามี
เงื่อนไขกร
2.2 ต้นร่าง (scripts) หรือแบบร่างการ
ทำงาน (working sketch pad) ต้นร่างหรือ
แบบร่างการทำงาน (scripts) เป็นองค์
ประกอบที่คล้ายกับโครงสร้างความคิด
(Schemata) ต้นร่างเป็นโครงสร้างความ
คิดสำหรับเหตุการณ์ต่าง ๆ หรือเป็นภาพใน
ใจที่แสดงสถานการณ์

16

Cognitive การพัฒนาความจำ
Psycholog
การพัฒนาความสามารถทำได้หลาย
y วิธีโดยอาจจะใช้วิธีการที่ช่วยให้ความ
จำประสิทธิภาพการใช้เทคนิคการจำใน
การเรียนรู้ภาษากลยุทธ์การพัฒนา
ความจำรวมถึงพฤติกรรมที่ส่งเสริม
ความจำโดยจะขอกล่าวถึงโดยละเอียด
ดังนี้
1. สิ่งที่ช่วยความจำให้มีประสิทธิภาพ
เช่น การเชื่อมโยง
2. เทคนิคการช่วยในการเรียนรู้ภาษา
เช่น การจับคู่-เชื่อมโยง
3. กลยุทธ์การพัฒนาความจำ เช่น
การสร้างประโยค
4. พฤติกรรมที่ส่งเสริมความจำ เช่น
หลีกเลี่ยงสิ่งเบี่ยงเบนความสนใจ

17

บรรณานุกรม

- หนังสือจิตวิทยาการรู้คิด(Cognitive
- เกมส์ปลาโลมา
Psycology)https://www.youtube.com/watc
h?v=loxgJTczAZg
- เกมส์ทายธงชาติ
https://www.youtube.com/watch?
v=Dnk1WdhabGU

18

สมาชิก

นางสาว ชนกภรณ์ ภีระตุ้ย 63141502
นางสาว กรรณิการ์ จันตะปะตุ 63141508
นางสาว วุฒิพร สุสิงสา 63141514
นางสาว นาเดีย คนซื่อ 63141523
นางสาว ปิ่ นปกา จันทร์ตุ้ย 63141525
นางสาว เมศินีย์ เอกเรื่อง 63141529

นักศึกษาจิตวิทยาองค์
ชั้นปีที่2

19