ท ำเนียบแหล่งเรียนรู้ ชุมชนและภูมิปัญญำท้องถิ่น อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ห้องสมุดประชาชนอ าเภอสามง่าม ศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้อ าเภอสามง่าม ส านักงานส่งเสริมการเรียนรู้จังหวัดพิจิตร
ค ำน ำ ท ำเนียบแหล่งเรียนรู้ภูมิปัญญำท้องถิ่น กศน.อ ำเภอสำมง่ำม ประจ ำปีงบประมำณ 2566 ห้องสมุดประชำชน อ ำเภอสำมง่ำม จัดท ำขึ้นเพื่อรวบรวมข้อมูลของแหล่งเรียนรู้เกี่ยวกับกำรด ำเนินชีวิตและกำรท ำอำชีพซึ่งศูนย์ส่งเสริมกำรเรียนรู้ อ ำเภอสำมง่ำมได้จัดตั้งขึ้นในปีงบประมำณ 2566 กระจำยกันอยู่ในทุกต ำบลของอ ำเภอสำมง่ำม โดยศูนย์ส่งเสริมกำรเรียนรู้อ ำเภอ สำมง่ำมได้ประสำนขอควำมร่วมมือในกำรเป็นเครือข่ำยร่วมจัดกำรเรียนรู้ โดยมีเจ้ำของงสถำนที่เป็นปรำชญ์และภูมิปัญญำในกำร ถ่ำยทอดควำมรู้ คณะผู้จัดท ำหวังเป็นอย่ำงยิ่งว่ำ ท ำเนียบแหล่งเรียนรู้ภูมิปัญญำท้องถิ่นศูนย์ส่งเสริมกำรเรียนรู้อ ำเภอสำมง่ำม ประจ ำปีงบประมำณ 2566 เล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อสถำนศึกษำและผู้ที่สนใจในกำรด ำเนินต่อไป ห้องสมุดประชำชนอ ำเภอสำมง่ำม ศูนย์ส่งเสริมกำรเรียนรู้อ ำเภอสำมง่ำม
สำรบัญ เรื่อง หน้ำ ท ำเนียบแหล่งเรียนรู้ชุมชนและภูมิปัญญำท้องถิ่นต ำบลสำมง่ำม 1 ภูมิปัญญำท้องถิ่นต ำบลสำมง่ำม - กลุ่มจักสำนไม้ไผ่ บ้ำนรำยชะโด 2 - กระยำสำรทสำมสหำย 3 แหล่งเรียนรู้ต ำบลสำมง่ำม - ห้องสมุดประชำชนอ ำเภอสำมง่ำม 4 - กศน. ต ำบลสำมง่ำม 5 - วัดเทพสิทธิกำรำม (วัดบ้ำนไร่) 6 ภูมิปัญญำท้องถิ่นต ำบลหนองโสน - กลุ่มทอผ้ำบ้ำนหนองโสน 8 - การเพาะเลี้ยง และแปรรูปปูนา 9 แหล่งเรียนรู้ต ำบลหนองโสน - โคกหนองนำ อินทรีย์วิถีพุทธ 10-11 - กศน. ต ำบลหนองโสน 12 - โบนัสอินทผำลัม 13 ภูมิปัญญำท้องถิ่นต ำบลก ำแพงดิน - กลุ่มน้ ำพริกบ้ำนท่ำทอง 15 - จิรเมธ จักสาน 16 แหล่งเรียนรู้ต ำบลก ำแพงดิน - วัดศรีศรัทธำรำม (วัดโบสถ์จระเข้) 17 - กศน. ต ำบลก ำแพงดิน 18 - ฟำร์มเห็ด เกษตร 19 ภูมิปัญญำท้องถิ่นต ำบลเนินปอ - การทอผ้าพื้นเมือง (กลุ่มลาวครั่ง) บ้านเนินปอ 21 - ผลิตภัณฑ์แปรรูปกล้วย 22 - ฟาร์มเมล่อนลุงศักดิ์ 22 แหล่งเรียนรู้ต ำบลเนินปอ - โรงสีสวัสดิการชุมชนต าบลเนินปอ 23 - กศน.ต าบลเนินปอ 24 - วัดใหม่ปลำยห้วย 25
ภูมิปัญญำท้องถิ่นต ำบลรังนก - กลุ่มวิสำหกิจชุมชนปลำร้ำ 27 แหล่งเรียนรู้ต ำบลรังนก - วัดจระเข้ผอม 28 - กศน. ต ำบลรังนก 29 - ศูนย์กำรเรียนรู้ตำมหลักปรัชญำเศรษฐกิจพอเพียงด้ำนกำรศึกษำนำสวนสุข 30
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 1 ท ำเนียบภูมิปัญญำ ต ำบลสำมง่ำม อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ท ำเนียบแหล่งเรียนรู้ ต ำบลสำมง่ำม อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ล ำดับที่ ผลิตภัณฑ์/ภูมิปัญญำ ที่ตั้ง 1 กลุ่มจักสำน บ้ำนรำยชะโด ม.6 ต.สำมง่ำม อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร 2 กลุ่มกระยำรท สำมสหำย 72 ม.6 ต.สำมง่ำม อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร ล ำดับที่ แหล่งเรียนรู้ ที่ตั้ง 1 ห้องสมุดประชำชนอ ำเภอสำมง่ำม หมู่ที่ 5 ต.สำมง่ำม อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร 2 กศน. ต ำบลสำมง่ำม หมู่ที่ 4 ต.สำมง่ำม อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร 3 วัดเทพสิทธิกำรำม (วัดบ้ำนไร่) หมู่ที่ 10 ต. สำมง่ำม อ. สำมง่ำม จ. พิจิตร
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 2 1.ชื่อ กลุ่มจักสำนไม้ไผ่ บ้ำนรำยชะโด ที่อยู่ หมู่ที่ 6 ต.สำมง่ำม อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร ผู้รับผิดชอบ นำงพรพรรณ เจนจบ ข้อมูลควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ ชุมชนบ้ำนรำยชะโดมีกำรปลูกไม้ไผ่จ ำนวนมำกมำตั้งแต่สมัยโบรำณจนถึงปัจจุบันโดยไม้ไผ่นั้นสำมำรถใช้ประโยชน์ได้ หลำยอย่ำง เช่น น ำปล้องไม้ไผ่มำเผำข้ำวหลำมหรือน ำไม้ไผ่นั้นมำจักสำน เป็นภำชนะต่ำง ๆ ตำมควำมต้องกำร เช่น กระบุง ตะกร้ำ เป็นต้น ชำวบ้ำนรำยชะโดดั้งเดิมมีควำมถนัดในเรื่องกำรจักสำนอยู่แล้วประกอบกับหมู่บ้ำนมีวัตถุดิบ คือ ไม้ไผ่ ที่มีจ ำนวนมำก จึงได้ สืบทอดควำมรู้และท ำกำรจักสำนกันเรื่อยมำจนถึงปัจจุบัน จุดเริ่มต้นของผลิตภัณฑ์ ชุมชนบ้ำนรำยชะโดมีต้นไผ่เป็นจ ำนวนมำกตั้งแต่สมัยโบรำณจนถึงปัจจุบัน เริ่มจำกคนในชุมชนมีควำมสำมำรถในกำร จักสำนอยู่แล้ว เริ่มจำกกำรน ำองค์ควำมรู้ต่ำง ๆ ของคนในชุมชนที่เกิดจำกประสบกำรณ์ในกำรใช้ชีวิตแต่ละวันมำใช้ในกำรคิดค้น เครื่องจักสำน กลุ่มจักสนไม้ไผ่บ้ำนรำยชะโดเริ่มก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2535 ต่อมำในปี พ.ศ. 2540 เริ่มมีคนรู้จักกลุ่มจักสำนบ้ำน รำยชะโดเพิ่มมำกขึ้น ปี พ.ศ.2545 กศน.อ ำเภอสำมง่ำมได้เข้ำมำจัดฝึกอบรมให้กับกลุ่มจักสำน และส ำนักงำนพัฒนำชุมชนอ ำเภอ สำมง่ำมก็ได้เข้ำสนับสนุนในกำรท ำเครื่องจักสำน ได้จัดงบประมำณให้กับกลุ่มจักสำนบ้ำนรำยชะโด และมีกำรจัดตั้งศูนย์จ ำหน่ำย ผลิตภัณฑ์ในหมู่บ้ำน โดยในปัจจุบันจะมีนำงเจือ ตินะคัด เป็นผู้ดูแลร่วมกับสมำชิกคนอื่น ๆ ในกลุ่ม สมำชิกกลุ่มจะน ำผลิตภัณฑ์ที่ ท ำมำจ ำหน่ำยให้กับศูนย์จ ำหน่ำยผลิตภัณฑ์ ซึ่งจะมีคณะกรรมกำรรับซื้อผลิตภัณฑ์จำกสมำชิก ในส่วนของรำคำนั้นก็จะดูตำมชิ้นงำน ที่น ำมำส่งซึ่งรำคำก็อำจจะแตกต่ำงกันออกไป ในกำรส่งขำยต่อนั้นบำงครั้งลูกค้ำจะมำสั่งผลิตภัณฑ์ทีละมำกๆ ก็จะให้สมำชิกท ำและ น ำมำรวบรวมที่ศูนย์จ ำหน่ำยเพื่อที่จะน ำไปส่งให้กับลูกค้ำ ผลิตภัณฑ์จักสำนนี้ได้มีกำรออกร้ำนตำมสถำนที่ต่ำง ๆ เช่น กำรจ ำหน่ำย สินค้ำ OTOP และกำร ออกร้ำนตำมหน่วยรำชกำรและตำมงำนประจ ำปีของจังหวัด ภูมิปัญญำท้องถิ่น ต ำบลสำมง่ำม อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 3 2.ชื่อ กระยำสำรทสำมสหำย ที่อยู่ ม.6 หมู่ที่ 6 ต.สำมง่ำม อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร ผู้รับผิดชอบ นำงชอบ ชูเมือง ข้อมูลควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ หมู่บ้ำนรำยชะโดเป็นหมู่บ้ำนภูมิปัญญำไทยซึ่งมีประเพณีศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้ำน และประเพณีกำรแข่งเรือยำว ชุมชน บ้ำนรำยชะโดมีกำรปลูกไม้ไผ่จ ำนวนมำกมำตั้งแต่สมัยโบรำณจนถึงปัจจุบัน โดยไม้ไผ่นั้นสำมำรถใช้ประโยชน์ได้หลำยอย่ำง ชำวบ้ำน ส่วนใหญ่ประกอบอำชีพเกษตรกรรม กำรท ำนำเป็นอำชีพหลัก อำชีพรองคือ จักสำน และกำรท ำขนมกระยำสำรทและรับจ้ำงทั่วไป กำรท ำขนมกระยำสำรทซึ่งเป็นขนมที่มีชื่อเสียงด้ำนควำมอร่อย และเป็นสินค้ำ OTOP ของชุมชนรองจำกผลิตภัณฑ์จักสำน กระยำ สำรทเป็นขนมที่อยู่คู่กับประเพณีกำรท ำบุญเดือนสิบ ซึ่งมีชื่อเรียกงำนบุญนี้แตกต่ำงกันไปแต่ละพื้นที่ ภำคกลำงเรียก สำรทไทย ภำค อีสำนเรียกว่ำ ท ำบุญข้ำวสำร ภำคเหนือเรียก งำนทำนสลำกภัตร ส่วนภำคใต้เรียก งำนบุญเดือนสิบ หรือประเพณีชิงเปรต เริ่มแรกกระยำสำรทที่กลุ่มสตรีสหกรณ์บ้ำนรำยชะโดท ำขึ้นมำนั้นเพื่อเป็นกำรเสริมสร้ำงรำยได้หลังจำกที่ว่ำงเว้นจำกกำรท ำนำ และ เพื่อหำอำชีพเสริมนอกจำกกำรจักสำน ชำวบ้ำนจึงมีกำรรวมกลุ่มท ำขนมกระยำสำรทโดยมีวิธีกำรท ำที่พัฒนำสูตรและวิธีกำรมำจำก ปู่ย่ำตำยำย ที่ใช้กำรอบควันขนมกระยำสำรทเพียงอย่ำงเดียว ต่อมำจึงได้เพิ่มวัตถุดิบที่หำได้ในท้องถิ่น ซึ่งมั่นใจได้ว่ำปรำศจำก สำรพิษใดๆ โดยได้มีกำรสร้ำงสรรค์ปรับเปลี่ยนให้มีควำมหลำกหลำยรสชำติโดยกำรใช้ภูมิปัญญำท้องถิ่น คือ ผสมดอกอัญชันและ ใบเตย ซึ่งเป็นสมุนไพรไทยลงไปเพื่อให้เกิดควำมหลำกหลำยของผลิตภัณฑ์เริ่มแรกทำงกลุ่มสตรีได้น ำใบเตยและดอกอัญชันมำปั่น และใส่ลงไปในขนมกระยำสำรทเลย ผลตอบรับจำกลูกค้ำคือ ไม่ชอบกลิ่นของขนม ดังที่นำงจ ำเนียร เขียวเขิน สมำชิกของกลุ่มสตรีฯ บอกว่ำ ...สูตรที่เขำสอนลูกค้ำบอกไม่อร่อย เมื่อก่อนพวกกลิ่นใบเตย อัญชัน จะปั่นก่อนและเอำมำกวนรวม ลูกค้ำบอกไม่อร่อย มี กลิ่นเหม็นเขียว ขำยได้ไม่ดี...หลังจำกนั้นทำงกลุ่มสตรีก็ได้กลับมำท ำขนมกระยำสำรทตำมสูตรโบรำณ แต่ยังคงมีส่วนผสมของใบเตย และอัญชันอยู่ โดยกำรน ำวัตถุดิบจำกธรรมชำติเหล่ำนั้นมำเคี่ยวรวมกับน้ ำและน้ ำกะทิ จนเป็นที่กล่ำวขำนกันว่ำถ้ำกินกระยำสำรท ต้องมำบ้ำนรำยชะโด กินกระยำสำรทรำยชะโดแล้วอำยุยืนเพรำะผลิตจำกธรรมชำติ
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 4 1. ชื่อ ห้องสมุดประชำชนอ ำเภอสำมง่ำม ที่อยู่ หมู่ที่ 5 ต.สำมง่ำม อ. สำมง่ำม จ.พิจิตร ผู้รับผิดชอบ นำงสำวนิรันดำ กองชำ ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ เมื่อปีพุทธศักรำช 2528 ห้องสมุดใช้ไม้เก่ำ ที่รื้อจำกที่ว่ำกำรอ ำเภอสำมง่ำม มำสร้ำงเป็นอำคำรชั้นเดียวใช้เป็น ห้องสมุดประชำชนอ ำเภอสำมง่ำม ต่อมำในปีพุทธศักรำช 2536 กระทรวงศึกษำธิกำร ประกำสจัดตั้งศูนย์บริกำรกำรศึกษำนอก โรงเรียนอ ำเภอสำมง่ำม เป็นสถำนศึกษำสังกัด กรมกำรศึกษำนอกโรงเรียน เมื่อวันที่ 27 สิงหำคม 2536 ในปีพุทธศักรำช 2540 กรมกำรศึกษำนอกโรงเรียนได้จัดสรรเงินงบประมำณ จ ำนวน 1,050,000.- บำท ศูนย์บริกำรกำรศึกำนอกโรงเรียนอ ำเภอสำมง่ำม สมทบอีก 200,000.- บำท เพื่อสร้ำงห้องสมุดประชำชนอ ำเภอสำมง่ำม โดยเปิดให้บริกำรเมื่อเดือน กรกฎำคม พุทธศักรำช 2541 จนถึงปัจจุบัน แหล่งเรียนรู้ ต ำบลสำมง่ำม อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 5 2. ชื่อ กศน. ต ำบลสำมง่ำม ที่อยู่ อำคำรศูนย์เด็กเล็ก (เก่ำ) ม. 4 ต.สำมง่ำม อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร ผู้รับผิดชอบ นำงฐิติพร เอี่ยมสอำด , นำงเฉลำ เขียวเขิน ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ หลักกำรของกำรศึกษำนอกระบบ 1. เน้นควำมเสมอภำคในโอกำสทำงกำรศึกษำกำรกระจำยโอกำสทำงกำรศึกษำให้ครอบคลุมและทั่วถึง 2. ส่งเสริมกำรจัดกำรศึกษำอย่ำงต่อเนื่องตลอดชีวิต มีควำมยืดหยุ่นในเรื่องของกฏเกณฑ์ ระเบียบต่ำงๆ 3. จัดกำรศึกษำให้สนองควำมต้องกำรของกลุ่มเป้ำหมำยให้นักเรียนรู้ในสิ่งที่สัมพันธ์กับชีวิต 4. จัดกำรศึกษำหลำกหลำยรูปแบบค ำนึงถึงควำมแตกต่ำงระหว่ำงบุคคล ผู้สอนมิได้จ ำกัดเฉพำะครู อำจจะเป็นผู้รู้ ผู้เชี่ยวชำญจำก หน่วยงำนหรือจำกท้องถิ่น
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 6 3. ชื่อ วัดเทพสิทธิกำรำม (วัดบ้ำนไร่) ที่อยู่ หมู่ 10 ต. สำมง่ำม อ. สำมง่ำม จ. พิจิตร ผู้รับผิดชอบ พระอนุลักษ์ ฐิตวัฑฒโน (พระอำจำรย์นุ) ต ำแหน่ง รักษำกำรเจ้ำอำวำสวัด ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ วัดเทพสิทธิกำรำม (วัดบ้ำนไร่) เป็นศำสนสถำนที่มีควำมส ำคัญทำงพระพุทธศำสนำ เป็นสถำนที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของ ชำวไทย ได้เก็บรักษำศพพระเกจิผู้ใหญ่ (หลวงพ่อขวัญ ปวโร) เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้กรำบไหว้หลวงพ่อขวัญ อดีตเกจิอำจำรย์ดังอีก รูปหนึ่งของเมืองพิจิตร จริงๆแล้ววัดนี้มีพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ หลวงพ่อขวัญ หรือ พระครูพิมลธรรมำนุศิษฐ์ เดิมชื่อ ขวัญ หมอกมืด เกิดเมื่อวันที่ ๑๘ กันยำยน ๒๔๕๑ ที่บ้ำนไร่ ต ำบลสำมง่ำม อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร อุปสมบทเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๐ เดือน ๔ แรม ๘ ค่ ำ ที่วัดบ้ำนนำ ต ำบลบ้ำนนำ อ ำเภอสำมง่ำม ท่ำนเป็นพระนักพัฒนำและพระนักก่อสร้ำง ท่ำนให้ควำมช่วยเหลือสังคมโดยกำร บริจำคทรัพย์ในกำรก่อสร้ำงที่ศำสนสถำน สถำนศึกษำ โรงพยำบำล และหน่วยงำนทำงรำชกำรต่ำง ๆ โดยท่ำนได้สร้ำงวัตถุมงคลให้ ไว้เป็นที่ระลึกแก่ผู้ร่วมบริจำคสมทบ ได้แก่ พระสมเด็จเพชรหลีก ,ตะกรุด และที่นิยมโดยทั่วไป ได้แก่ แหวนพระพิรอด แต่คน ส่วนมำกมักจะเรียกว่ำ แหวนตะกร้อ ท่ำนละสังขำรเมื่อวันที่ ๑๙ ธันวำคม ๒๕๔๘ รวมสิริอำยุได้ ๙๗ ปี ค ำพูดที่ฮือฮำมำกในช่วงนั้น (๒๐ กว่ำปีมำแล้ว) คือค ำพูดของหลวงพ่อเกษม เขมโก ที่คนพิจิตรมักจะพูดถึงคือ มีคนพิจิตรไปกรำบหลวงพ่อเกษมแล้วหลวงพ่อ เกษมพูดว่ำ "มำท ำไมถึงที่นี่ ที่พิจิตรก็มีหลวงพ่อขวัญ"
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 7 ท ำเนียบภูมิปัญญำท้องถิ่น ต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ล ำดับที่ ผลิตภัณฑ์/ภูมิปัญญำ ที่ตั้ง 1 กลุ่มทอผ้ำบ้ำนหนองโสน หมูที่ 2 ต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร 2 การเพาะเลี้ยง และแปรรูปปูนา หมู่ที่ 5 บ้ำนบึงเฒ่ำ ต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ท ำเนียบแหล่งเรียนรู้ ต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ล ำดับที่ แหล่งเรียนรู้ ที่ตั้ง 1 แหล่งเรียนรู้โคกหนองนำ อินทรีย์วิถีพุทธ หมู่ที่ 5 ต.หนองโสน อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร 2 กศน. ต ำบลหนองโสน สถานีอนามัย (เก่า) ม. 17 ต าบลหนองโสน อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร 3 นำยอภิชิต อำจวำที หมู่ 9 ต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 8 1. ชื่อ กลุ่มทอผ้ำบ้ำนหนองโสน ที่อยู่ หมูที่ 2 ต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ นางทองค า เสนารินทร์ ข้อมูลควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ กำรทอผ้ำบ้ำนหนองโสน หมูที่ 2 ต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร สืบทอดมำจำกบรรพบุรุษ ตำม วัฒนธรรมกำรทอผ้ำของคนทำงภำคอีสำน บ้ำนหนองโสนอพยพมำจำกจังหวัดร้อยเอ็ด ซึ่งคนอีสำนส่วนใหญ่มีควำมช ำนำญในกำร ทอผ้ำ เริ่มแรกกลุ่มทอผ้ำบ้ำนหนองโสนได้มีกำรปลูกฝ้ำย เลี้ยงหม่อน โดยจะทอผ้ำจำกฝ้ำยและไหมไว้ใช้เองในครัวเรือน ต่อมำกรม พัฒนำฝีมือแรงงำนได้มำพัฒนำผลิตภัณฑ์ผ้ำทอโดยทอจำกไหมประดิษฐ์ ซึ่งมีลำยผ้ำทอที่เป็นเอกลักษณ์ของกลุ่ม คือ “ลำยต้นสน” นอกจำกนี้ยังมีผ้ำทอลำยต่ำงๆอีกมำกมำย เช่น ลำยสับปะรด ลำยไทย ลำยกระจิบ ลำยน้ ำไหล เป็นต้น ผ้ำทอบ้ำนหนองโสนได้ร่วม กลุ่มจัดตั้งกลุ่มทอผ้ำขึ้นเป็นครั้งแรกในปี 2544 สมำชิกเริ่มต้น 12 คนมีเงินทุนที่ได้จำกกำรระดมหุ้น 4,800 บำท ปัจจุบันมี สมำชิก 42 คน ภูมิปัญญำท้องถิ่น ประจ ำต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 9 2.ชื่อ การเพาะเลี้ยง และแปรรูปปูนา ที่อยู่ หมู่ที่ 5 บ้ำนบึงเฒ่ำ ต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ นางสาวพรทิพย์ หลวงปราบ ข้อมูลควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ เดิมการจับปูนา เลี้ยงปูนาและการแปรรูปอาหารจากปูนาเป็นอาชีพดั้งเดิมของชาวบ้านใน บ้านบึงเฒ่าและบ้านบึงบัว ในเขตต าบลหนองโสนและอ าเภอวชิรบารมี เป็นอาชีพรองจากการท าการเกษตรในฤดูกาลหลัก แต่การเลี้ยงปูและผลิตภัณฑ์จากปู นั้นยังคงต่างคนต่างท า และค้าขายในพื้นที่วงแคบๆโดยต่อมาได้มีชาวบ้านหันมาเลี้ยงปูนา เนื่องจากที่จ านวนปูนาในธรรมชาติลด น้อยลง มีการลองผิดลองถูกกันมาตลอด ตั้งแต่เริ่มเลี้ยงปูในบ่อปูน ได้ผลผลิตไม่ดีเท่าที่ควร และต่อมาได้มีการเลี้ยงปูนาในบ่อดิน เพื่อจ าลองสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัยของปูตามธรรมชาติ ปรับเปลี่ยนวิธีการมาเรื่อยๆ ซึ่งการเลี้่ยงในบ่อดินนั้นได้ ผลผลิตปูที่ดีมีการรวมกลุ่มจัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชนผู้เลี้ยงปูนา และมีการต่อยอดแปรรูปผลผลิตจากปูต่อมาเรื่อยๆทั้งในรูปแบบ น้ าพริกปูที่มีมาแต่ดั้งเดิม น้ าปูที่ได้ทดลองปรับปรุงสูตรต่างๆ และผลิตภัณฑ์อื่นๆ จนมีผลิตภัณฑ์ที่ขายเป็นสินค้าหลักของกลุ่ม
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 10 แหล่งเรียนรู้ ประจ ำต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร 1. ชื่อ โคกหนองนำ อินทรีย์วิถีพุทธ ที่อยู่ หมู่ที่ 5 ต.หนองโสน อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร ผู้รับผิดชอบ นางเรณู รสโฉม ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ นำงเรณู รสโฉม (พี่นุ้ย/อีนุ้ย) ต ำแหน่ง เกษตรกรเต็มขั้น มีพื้นที่พักอำศัยและที่ท ำกิน จ ำนวน 18 ไร่ ในเขตที่ 5 บ้ำนบึงเฒ่ำ ต ำบลหนองโสน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ซึ่งเป็นพื้นที่แห้งแล้งซ้ ำซำก ท ำนำได้ปีละครั้ง ต้นทุนสูง ข้ำวรำคำถูก สุดท้ำย..เป็นหนี้ - เรียนรู้ ลูกก ำลังเรียน สำมีป่วย ปัญหำและอุปสรรค์มำกมำยเข้ำมำ ท ำให้ต้อง “สู้” เริ่มต้นเรียนรู้ อบรม ทดลอง ไปสู่กำร ตัดสินใจครั้งส ำคัญ ในกำรเข้ำร่วมโครงกำร กับ กอ.รมน หวังใจว่ำ ทฤษฎีต่ำงๆ ที่ตัวเองได้เรียนรู้มำ บวกกับ ศำสตร์ของพระรำชำ ที่ ตัวเองเทิดทูน ศรัทธำ และปฏิบัติตำมมำทั้งชีวิต คือ ทำงรอด ของวิกฤต ครั้งนี้ ท่ำมกลำงเสียงคัดค้ำน และค ำดูถูกต่ำงๆ นำนำ ของ ชำวบ้ำน - สร้ำงสรรค์เริ่มต้นจำกศูนย์ ลงมือท ำแบบที่ไม่มีทุนในพื้นที่ ส่วนตัว 15 ไร่ อำศัยคนที่มีแนวคิดคล้ำยๆ กัน มำช่วยกัน “วำงโครง ร่ำง สร้ำงรูปแบบ” ให้เป็นไปตำมทฤษฎีที่ก ำหนดไว้ เพื่อกำรจัดกำรบริหำรทรัพยำกร ทั้งดิน น้ ำ ลม แดด รวมถึงพืชพันธุ์ต่ำงๆ ให้ ได้อย่ำงมีประสิทธิภำพ จนวันหนึ่ง กอ.รมน จับมือกับ กศน.สร้ำงเครือข่ำย ดึงชุมชนและหน่วยงำนต่ำงๆ เข้ำมำมีส่วนร่วมในกำร พัฒนำให้ที่ดินพื้นที่เป็นแหล่งเรียนรู้ของคนพิจิตร โดยกำร จัดตั้งศูนย์เรียนรู้ตำมหลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตร ทฤษฎีใหม่ ในรูปแบบ “โคก หนอง นำ อินทรีย์วิถีพุทธ” มีกำรด ำเนินกำรในรูปแบบคณะกรรมกรรมกำร เพื่อช่วยกันในกำร ขับเคลื่อนศูนย์ในมีควำมเข้มแข็ง ต่อมำ กอ.รมน ได้จัดท ำโครงกำรเพื่อเสนอขอรับกำรสนับสนุนงบประมำณ จำกส ำนักงำนสลำกกิน แบ่งรัฐบำล และได้รับกำรจัดสรรมำให้ด ำเนินปรับปรุงพื้นที่ ๓๐๐,๐๐๐.- บำท จนด ำเนินกำรแล้วเสร็จ เดือน กรกฎำคม 63 - ต่อยอด ต่อมำก็ถึงเวลำ “ลุย” เมล็ดพันธุ์พระรำชทำนต่ำงๆ ที่เก็บสะสมไว้ ได้ลงมือปลูก เริ่มต้น ควำมปิติในหัวใจ ด้วยกำร ตก กล้ำ ด ำนำ พันธุ์ข้ำวพระรำชทำนจำกสมเด็จพระกนิษฐำธิรำชเจ้ำ กรมสมเด็จพระเทพรัตนรำชสุดำฯ “ขำวดอกมะลิ 105” โดย ควำมร่วมมือร่วมใจของชำวบ้ำนและหน่วยงำนที่ให้กำรสนับสนุน ตำมต่อมำด้วยพืชผักนำนำชนิด ที่ทยอยปลูกและเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ เพื่อแจกจ่ำยให้ผู้ที่สนใจ โดยอำศัยควำมร่วมแรงร่วมใจจำกหลำยภำคส่วน นอกจำกเป็นแนวทำงกำรจัดกำรทรัพยำกรได้อย่ำงมี
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 11 ประสิทธิภำพแล้ว ยังแฝงปรัชญำ หลักคิดในกำรจัดสรรชีวิต เพื่อให้เกิดควำมสมดุล และควำมสุขที่ถ่องแท้ได้อย่ำงยั่งยืนอีกด้วย อีก สิ่งที่ส ำคัญก็คือ กำรท ำควำมเข้ำใจกับชำวบ้ำน เพื่อให้พวกเขำน ำแนวทำงนี้ไปปฏิบัติในพื้นที่ของตน และได้ขอควำมร่วมมือ ให้ใช้ ปุ๋ยอินทรีย์ อย่ำใช้ปุ๋ยเคมี เพรำะถ้ำเรำใช้ปุ๋ยหมักที่ท ำเอง ร่ำงกำยก็จะปลอดภัยจำกโรคภัยต่ำงๆ กำรท ำ “โคก หนอง นำ อินทรีย์วิถี พุทธ” มีช่วงเวลำที่เหนื่อยและท้อ ทุกครั้งที่เหนื่อยและท้อ ก็จะมีควำมสุขสอดแทรกอยู่ด้วยเช่นกัน ควำมสุขจำกกำรที่ได้เรียนรู้ และลงมือท ำ ควำมสุขจำกกำรได้สร้ำงสรรค์และแบ่งปัน ควำมสุขที่เห็นรอยยิ้มของคนที่มำร่วมกันต่อยอดศำสตร์ของพระรำชำ ทุก อย่ำงที่ท ำอำจยังไม่สมบูรณ์แบบ แต่ กศน.กับคนบ้ำ จะร่วมกันพัฒนำต่อไปเรื่อยๆ ควำมคิดรวบยอด(Concept) กำรน ำหลักเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ ในรูปแบบ “โคก หนอง นำ อินทรีย์วิถีพุทธ” มำปรับใช้เพื่อ แก้ไขปัญหำและสร้ำงควำมสมบูรณ์ให้ตนเองละชุมชน สร้ำงพื้นที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้ ทั้งด้ำนวิชำกำร กำรฝึกปฏิบัติ กำรบูรณำกำร ควำมรู้และเทคโนโลยี โดยท ำเป็นตัวอย่ำงให้เห็นเพื่อให้เกิดควำมเข้ำใจ จนสำมำรถปฏิบัติตำม เกิดกำรต่อยอดขยำยผล จึงต้อง เริ่มต้นที่ ‘กำรเปลี่ยนคน’
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 12 2. ชื่อ กศน. ต ำบลหนองโสน ที่อยู่ สถานีอนามัย (เก่า) ม. 17 ต าบลหนองโสน อ.สำมง่ำม จ.พิจิตร ผู้รับผิดชอบ นายสุคน สุริยวงศ์ ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ หลักกำรของกำรศึกษำนอกระบบ 1. เน้นควำมเสมอภำคในโอกำสทำงกำรศึกษำกำรกระจำยโอกำสทำงกำรศึกษำให้ครอบคลุมและทั่วถึง 2. ส่งเสริมกำรจัดกำรศึกษำอย่ำงต่อเนื่องตลอดชีวิต มีควำมยืดหยุ่นในเรื่องของกฏเกณฑ์ ระเบียบต่ำงๆ 3. จัดกำรศึกษำให้สนองควำมต้องกำรของกลุ่มเป้ำหมำยให้นักเรียนรู้ในสิ่งที่สัมพันธ์กับชีวิต 4. จัดกำรศึกษำหลำกหลำยรูปแบบค ำนึงถึงควำมแตกต่ำงระหว่ำงบุคคล ผู้สอนมิได้จ ำกัดเฉพำะครู อำจจะเป็นผู้รู้ ผู้เชี่ยวชำญจำก หน่วยงำนหรือจำกท้องถิ่น
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 13 3. ชื่อ โบนัสอินทผำลัม ที่อยู่ หมู่ 9 ต าบลหนองโสน อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ นายอภิชิต อาจวาที ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ นำงสำวชุติมำ วนวรรณนำวิน อำยุ 50 ปี เกษตรกร เจ้ำของสวนโบนัสอินทผำลัม คิดค้นกำรรับประทำนอินทผลัม นอกจำกกำรรับประทำนสด โดยกำรน ำมำปั่นเป็นเครื่องดื่ม จะท ำให้ได้เครื่องดื่มน้ ำผลไม้จำกอินทผลัมที่มีประโยชน์ต่อร่ำงกำย ได้อีก รูปแบบหนึ่ง สร้ำงรำยได้และช่องทำงกำรบริโภคที่แตกต่ำงออกไป นำงสำวชุติมำ วนวรรณนำวิน เจ้ำของสวนโบนัสอินทผำลัม เปิดเผยว่ำ ในช่วงนี้อินทผลัม มีผลผลิตออกมำจ ำนวนมำก ตนเองจึงท ำน้ ำอินทผลัมปั่น มำเป็นทำงเลือกกำรรับประทำน และกำรท ำ ก็ไม่มีควำมยุ่งยำกอะไร โดยจะใช้อินทผลัมสดๆน ำมำใส่เครื่องปั่นได้เลย โดยมี 2 เมนู คือ อินทผลัม ปั่นสด และอินทผลัมปั่นนมสด โดยหำกเป็นอินทผลัมปั่นสดจะได้รับประทำนเนื้อๆของอินทผลัมในรูปแบบของเครื่องดื่ม ที่ได้รสชำติของอินทผลัมอย่ำงเต็มที่ แต่ หำกชอบรสชำตินุ่มก็เติมนมสดลงไป จะได้รสชำติที่นุ่มขึ้น ส่วนกำรเพิ่มควำมหวำนจะใช้ไซรัปในกำรเพิ่มควำมหวำนแทนน้ ำตำล ส ำหรับกำรน ำอินทผลัม มำปั่นเป็นเครื่องดื่ม เหมำะส ำหรับในช่วงอำกำศที่ร้อน จะได้เครื่องดื่มอินทผำลัมแบบเย็นๆชื่นใจ รวมถึง ผู้สูงอำยุ ที่อำจจะรับประทำนผลไม้ล ำบำก จำกกำรเคี้ยวบด จะได้สำรอำหำรจำกผลไม้จำกกำรดื่มแทนกำรกัดกิน
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 14 ท ำเนียบภูมิปัญญำท้องถิ่น ต ำบลก ำแพงดิน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ล ำดับที่ ผลิตภัณฑ์/ภูมิปัญญำ ที่ตั้ง 1 กลุ่มน้ ำพริก บ้ำนท่ำทอง หมูที่ 12 ต ำบลก ำแพงดิน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร 2 จิรเมธ จักสาน หมู่ที่ 3 ต าบลก าแพงดิน อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ท ำเนียบแหล่งเรียนรู้ ต ำบลก ำแพงดิน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ล ำดับ ที่ แหล่งเรียนรู้ ที่ตั้ง 1 วัดศรีศรัทธำรำม (วัดโบสถ์จระเข้) หมู่ที่ ๖ ต ำบลก ำแพงดิน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร 2 กศน. ต ำบลก ำแพงดิน หมู่ที่ 1 ต าบลก าแพงดิน อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร 3 ฟำร์มเห็ด เกษตร หมู่ที่ 1 ต าบลก าแพงดิน อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 15 ภูมิปัญญำท้องถิ่น ต ำบลก ำแพงดิน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร 1. ชื่อ กลุ่มน้ ำพริกบ้ำนท่ำทอง ที่อยู่ หมูที่ 12 ต ำบลก ำแพงดิน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ นางสนอง จัทนท์โชติ ข้อมูลควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ กลุ่มน้ ำพริกบ้ำนท่ำทอง ได้รับเงินงบประประมำณสนับสนุนจำก สทบ. จ ำนวน 300,000 บำทเมื่อปี 2561 น ำไป ท ำโครงกำรน้ ำพริกแกง เพื่อสร้ำงงำน สร้ำยอำชีพ สร้ำงรำยได้ ให้กับคนในชุมชน ผลก ำไรที่เกิดขึ้นน ำมำบริหำรจัดกำร สร้ำง สวัสดิกำรให้คนในชุมชน ผลิตภัณฑ์ที่จ ำหน่ำยได้แก่ น้ ำพริกลำบ พริงแกงเผ็ด พริกแกงส้ม พริกแกงเผ็ดมำก พริกแกงพริกเผำ เป็น ต้น รับรอง อร่อย สะอำด ปลอดภัย ไม่ใส่สำรกันบูด
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 16 2.ชื่อ จิรเมธ จักสาน ที่อยู่ หมู่ที่ 3 ต าบลก าแพงดิน อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ จิรเมธ จันทโชติ ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ ผลิตภัณฑ์งานจักสานคุณภาพสูงปราณีต ทรงคุณค่า ผลิตจากวัสดุชั้นดี เช่นหวายแท้ หวายเทียม ไม้ไผ่คุณภาพสูง จึง ท าให้คุณจิรเมธ จันทโชติเป็นหนึ่งในผู้ถูกเลือกให้เป็นทายาทช่างศิลปหัตกรรม ประจ าปี 2565 จากสถาบันส่งเสริมศิลปหัตกรรมไทย (องค์การมหาชน) พัฒนางานจักสานในรูปแบบของตนเองโดยใช ้พื้นฐำนภูมิปญญำดั้งเดิม จำกพัดงำสำนใช ้งำนจักสำนจำกเส้นตอก ไม้ไผ่ที่มีอยู่เดิมน ำมำปรับเป ็นตำลปตรพระ โดยกำรใช้งำนสำนมำท ำเป ็นแผ่นหน้ำนำงประกอบด้ำมไม้สักทองกลึงเทคนิควิธีการที่ เป ็นเอกลักษณ์เฉพำะตัวคือการผูกขอบด ้วยเส้นหวำย ที่มีควำมละเอียดวิจิตรตามแบบอัตลักษณ ์ดั้งเดิมที่มีกำรใช้ผูกของใช ้จ ำพวก กระจำด ตะกร้ำ น ำมำปรับประยุกต์ใช้ในกำรผูกขอบในงำนตำลปตรที่มีควำมลงตัวและสวยงาม การอนุรักษ์สืบสานภูมิปัญญาเริ่มจากการที่มีใจรักในด้านงานจักสาน ชื่นชอบ เห็นผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านนั่งจักสาน กระจาด กระบุง ตะแกรง จึงเกิดแรงบันดาลใจและมีความคิดว่าถ้าหมดรุ่นผู้เฒ่าผู้แก่งานจักสานก็น่าจะสูญหายไปจากชุมชน จึง อยากที่จะสืบทอดอนุรักษ์ไว้ ตนเองจึงได้เริ่มเข้าไปศึกษาโดยการเรียนรู้จากภูมิปัญญษท้องถิ่นสอบถามจากคุณป้าคุณยายที่มีภูมิ ปัญญาทางด้านนี้ และน าไปสู่การลงมือปฏิบัติโดยเริ่มจากการจักตอก จักหวายและเริ่มสานเรื่อยมาจนถึงทุกวันนี้ และเป็นผู้ท างาน จักสานในด้านนี้เพียงคนเดียวในชุมชนรวมระยะเวลาท างานในด้านนี้ 5-6 ปี
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 17 แหล่งเรียนรู้ ต ำบลก ำแพงดิน อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร 1. ชื่อ วัดศรีศรัทธำรำม (วัดโบสถ์จระเข้) ที่อยู่ หมู่ที่ ๖ ต าบลก าแพงดิน อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ เจ้ำอำวำส ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ วัดศรีศรัทธาราม จ.พิจิตร เป็นโบสถ์หลังใหญ่ โดยทาสีขาวทั้งหลัง และเมื่อเดินขึ้นบันไดก็จะพบว่า บริเวณทางขึ้น หน้าโบสถ์จะมีรูปปั้นจระเข้ขนาดใหญ่นอนขนาบข้างบันได 2 ตัว ส่วนบริเวณราวบันไดทั้ง 2 ข้าง จะมีรูปปั้นจระเข้ก าลังกลืนกินนรี นอนอยู่อีก 4 ตัวนอกจากนี้ ที่ราวบันไดทางขึ้นเข้าไปภายในโบสถ์ จะมีจระเข้ก าลังกลืนกินรีอยู่อีก 6 ตัว โดยที่ระหว่างบันไดทางเข้า โบสถ์จะมีรูปปั้นจระเข้นอนอ้าปากอยู่ 2 ตัว โดยหางจะชี้ฟ้าขึ้นไปบนเสาหลังคาโบสถ์ ส่วนที่บริเวณด้านหลังโบสถ์มีรูปปั้นจระเข้ นอนอ้าปากหางชี้ฟ้าอีกจ านวนหนึ่ง เมื่อนับรวมจระเข้ทั้งหมดพบว่ามีจ านวนถึง 22 ตัว ซึ่งรูปปั้นจระเข้นอกจากจะดูแปลกตาแล้วยัง มีความสายงามเป็นธรรมชาติอีกด้วยภายในโบสถ์มีหลวงพ่อด า เป็นพระประธาน ภาพวาดผนังภายในโบสถ์จระเข้ หรือโบสถ์สีขาว ที่ มีภาพวาดด้วยลวดลายลงสีสวยงาม เป็นภาพที่เล่าเรื่องในวรรณคดีเรื่องไกรทอง ชาละวัน ที่เป็นต านานของ จ.พิจิตร ที่ไกรทอง ชาวเมืองนนทบุรี หมอจระเข้ชื่อดังไปปราบ พญาชาละวัน ที่คาบตะเภาแก้ว ตะเภาทอง ลูกสาวเจ้าเมืองพิจิตรลงไปในถ้ า เมื่อไกร ทองปราบพญาลาชาละวันได้แล้วก็ได้นางเลื่อมลายวรรณ และวิมาลา จระเข้สาว เมียพญาชาละวันมาเป็นเมียอีกด้วย ตามต านานที่ เล่าขานสืบกันมา แต่ที่สะดุดตานักท่องเที่ยวและชาวบ้านที่พบในภาพวาดฝาผนังในโบสถ์นั้น เป็นภาพที่ช่างได้วาดภาพจระเข้สาว หลายอิริยาบถ มีทั้งใส่เสื้อผ้า และโชว์หน้าอก ท าให้ประชาชนและนักท่องเที่ยววิพากษ์วิจารณ์ว่า แบบนี้นี่เองที่ไกรทองต้องเอา จระเข้มาท าเมีย พระใบฎีกานที ธีรปญฺโญ เจ้าอาวาสวัดศรีศรัทธาราม เปิดเผยว่า ทางวัดได้พัฒนาและก่อสร้างสถานที่ต่างๆ ภายใน วัดให้เป็นที่สนใจ เพื่อดึงดูดพุทธศาสนิกชนให้เข้าวัดฟังธรรม โดยเฉพาะเยาวชนและคนรุ่นใหม่ และจะท าให้วัดเป็นวัด 4G ทันสมัย โดยการก่อสร้างสถานที่ต่างๆ ให้เป็นที่สนใจ เป็นแหล่งท่องเที่ยวและแหล่งเรียนรู้ได้ด้วย เช่น รอบโบสถ์จระเข้จะภาพวาดของโดรา เอมอน มีเครื่องฝัดข้าวโบราณ เกวียนโบราณ ฯลฯ ส่วนภายในโบสถ์ก็มีภาพวาดการเล่าเรื่องต านานชาละวัน ส่วนที่มีภาพจระเข้เพศ หญิงนั้น เป็นจินตนาการของช่างที่ทางวัดจ้างมาวาดหากหันหน้าเข้าหาพระประธานจะพบว่า บริเวณหน้าต่างคู่แรกด้านซ้ายมือจะมี ลายรดน้ าประณีตศิลป์ของไทยบอกเล่าเรื่องราวราศีเกิดตามปีนักษัตร แต่แทนที่จะเป็นภาพเทวดาขี่หนู กลับปรากฏลวดลายเป็น เทวดาขี่มิกกี้เมาส์ ที่ผ่านการลงรักปิดทองอย่างสวยงาม นอกจากนี้วัดศรีศรัทธาราม ยังเป็นสถานที่จัดงานประเพณีแข่งเรือยาว ช่วง เดือนกันยายน ของทุกๆ ปี สร้างความรักความสามัคคีในชุม และกระทรวงวัฒนธรรม ได้ก าหนดชุมชนวัดศรีศรัทธาราม เป็นชุมชน คุณธรรม อีกด้วย
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 18 2. ชื่อ กศน. ต ำบลก ำแพงดิน ที่อยู่ ม. 1 ต าบลก าแพงดิน อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ น.ส.วรรณา เกี้ยวเกิด และ น.ส.มยุรี ร้วนทร ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ หลักกำรของกำรศึกษำนอกระบบ 1. เน้นควำมเสมอภำคในโอกำสทำงกำรศึกษำกำรกระจำยโอกำสทำงกำรศึกษำให้ครอบคลุมและทั่วถึง 2. ส่งเสริมกำรจัดกำรศึกษำอย่ำงต่อเนื่องตลอดชีวิต มีควำมยืดหยุ่นในเรื่องของกฏเกณฑ์ ระเบียบต่ำงๆ 3. จัดกำรศึกษำให้สนองควำมต้องกำรของกลุ่มเป้ำหมำยให้นักเรียนรู้ในสิ่งที่สัมพันธ์กับชีวิต 4. จัดกำรศึกษำหลำกหลำยรูปแบบค ำนึงถึงควำมแตกต่ำงระหว่ำงบุคคล ผู้สอนมิได้จ ำกัดเฉพำะครู อำจจะเป็นผู้รู้ ผู้เชี่ยวชำญจำก หน่วยงำนหรือจำกท้องถิ่น
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 19 3.ชื่อ ฟำร์มเห็ด เกษตร ที่อยู่ ฟาร์มเห็ด เกษตร ต าบลก าแพงดิน อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ - ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ เห็ดนางฟ้า จัดเป็นเห็ดเศรษฐกิจที่ส าคัญที่นิยมรับประทานมากไม่แพ้กว่าเห็ดนางรมและเห็ดฟาง เนื่องจากเห็ดชนิดนี้ สามารถเพาะได้ง่าย มีเวลาในการเพาะสั้นดอกเห็ดออกจ านวนมาก ดอกเห็ดให้เนื้อนุ่ม สามารถน ามาประกอบอาหารได้หลายชนิด อาทิ แกงเลียง และต้มย า เป็นต้น ประโยชน์ของเห็ดนางฟ้า เห็ดนางฟ้านิยมน าดอกเห็ดมาประกอบอาหาร เช่น เห็ดนางฟ้าชุบแป้ง ทอด ต้มย าเห็ดนางฟ้า และห่อหมกเห็ดนางฟ้า เป็นต้น สรรพคุณทางยา ช่วยป้องกันโรคะเร็งและลดไขมันในเส้นเลือด
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 20 ท ำเนียบภูมิปัญญำท้องถิ่น ต ำบลเนินปอ อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ล ำดับที่ ผลิตภัณฑ์/ภูมิปัญญำ ที่ตั้ง 1 การทอผ้าพื้นเมือง (กลุ่มลาวครั่ง) บ้านเนินปอ ม. 5 ต าบลเนินปอ อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร 2 ผลิตภัณฑ์แปรรูปกล้วย หมู่ 20 ต.เนินปอ อ.สำมง่ำมจ.พิจิตร 3 ฟาร์มเมล่อนลุงศักดิ์ หมู่ 20 ต.เนินปอ อ.สำมง่ำมจ.พิจิตร ท ำเนียบแหล่งเรียนรู้ ต ำบลเนินปอ อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ล ำดับ ที่ แหล่งเรียนรู้ ที่ตั้ง 1 โรงสีสวัสดิการชุมชนต าบลเนินปอ หมู่ที่ 5 บ้านสระยายชี อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร 2 กศน.ต าบลเนินปอ หมู่ที่ 1 ต าบลเนินปอ อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร 3 วัดใหม่ปลำยห้วย หมู่ที่ 11 ต าบลเนินปอ อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 21 ภูมิปัญญำท้องถิ่น ต ำบลเนินปอ อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร 1. ชื่อ การทอผ้าพื้นเมือง (กลุ่มลาวครั่ง) บ้านเนินปอ ที่อยู่ หมู่ ๕ ต.เนินปอ อ.สำมง่ำมจ.พิจิตร ผู้รับผิดชอบ น.ส.สายชล ศรีเดช ข้อมูลควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ กลุ่มทอผ้าบ้านสระยายชีก่อตั้งขึ้นเมื่อ เดือน มิถุนายน 2546 โดยรวบรวมสมาชิกจากภายในหมู่บ้านที่พอมีเวลาว่างและสนใจที่ จะเรียนรู้และสืบทอดกระบวนการทอผ้าแบบลาวครั่งซึ่งเป็นภูมิปัญญาของบรรพบุรุษไว้มิให้สูญหาย โดยมีนางสาวสายชล ศรีเดช เป็นประธานกลุ่มและสมาชิกภายในกลุ่มช่วยกันหาวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ ที่มีอยู่ภายในหมู่บ้าน เช่น กี่ ฟีม หลา หลักเฝือ โฮงหมี่ โดยมี การหยิบยืมหรือได้จากการบริจาคจากชาวบ้านที่ต้องการสนับสนุนและช่วยเหลือลูกหลานในการอนุรักษ์การทอผ้าแบบลาวครั่ง ต่อมา อาจารย์สราวุฒิ สิทธิกูล อาจารย์จากมหาวิทยาลัยราชภัฎพิบูลสงครามได้เข้ามาท างานวิจัยเกี่ยวกับผ้าทอของลาวครั่งของ บ้านสระยายชีได้น าเทคนิคและวิธีการที่ทันสมัยมาแนะน าซึ่งท าให้การทอผ้าสะดวกรวดเร็วและมีคุณภาพมากขึ้น ท าให้ผ้าทอตีนจก ลาวครั่งบ้านสระยายชีเป็นที่รู้จักและมีคนสั่งซื้อผ้าทอเพิ่มมากขึ้น
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 22 2. ชื่อ ผลิตภัณฑ์แปรรูปกล้วย ที่อยู่ หมู่ 20 ต.เนินปอ อ.สำมง่ำมจ.พิจิตร ผู้รับผิดชอบ – ข้อมูลควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ กลุ่มแปรรูปกล้วยได้ด าเนินการแปรรูปกล้วยเพื่อจ าหน่ายเพื่อให้ชุมชนเกิดรายได้ และน ามาใช้จ่ายในครัวเรือน และ เพื่อสร้างความยั่งยืนให้แก่ชุมชนในการพึ่งตนเองต่อไป 3.ชื่อ ฟาร์มเมล่อนลุงศักดิ์ ที่อยู่ หมู่ 20 ต.เนินปอ อ.สำมง่ำมจ.พิจิตร ผู้รับผิดชอบ นายสมศักดิ์ บางแดง ข้อมูลควำมเป็นมำของผลิตภัณฑ์/ภูมิปัญญำ นายสมศักดิ์ บางแดง อายุ 60 ปี เป็นเกษตรกรรายแรกของหมู่บ้านที่กล้าเปลี่ยนแปลงจากการท านาหันมามาปลูก เมล่อนในโรงเรือน เมื่อปี 2558 ลูกเขยและลูกสาวที่ท างานอยู่ในกรุงเทพซึ่งมีความรู้เรื่องการค้าพืชผักและผลไม้มาให้ค าแนะน าว่า อยากให้พ่อเลิกท านาได้แล้วหันมาปลูกเมล่อนแทน เนื่องจากราคาข้าวตกต่ า แต่ผลไม้ชนิดนี้ในกรุงเทพขายอยู่ลูกละเกือบ 200-300 บาท ถ้าปลูกได้จะมีตลาดรับซื้อแน่นอนเพราะเป็นผลไม้ของผู้รักสุขภาพ
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 23 แหล่งเรียนรู้ ต ำบลเนินปอ อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร 1.ชื่อ โรงสีสวัสดิการชุมชนต าบลเนินปอ ที่อยู่ หมู่ที่ 5 บ้านสระยายชี อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ นายชนะพล ศรีเดช ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ ชาวบ้านต าบลเนินปอส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรเป็นหลักโดยเฉพาะการท านา จากการท าเวทีประชาคม หมู่บ้านแล้วท าให้ทราบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่ขายข้าวเปลือกให้พ่อค้าคนกลางทั้งหมด ไม่เหลือไว้บริโภคในครัวเรือน ซึ่งท าให้เสีย ผลต่างระหว่างข้าวเปลือกและข้าวสารเป็นจ านวนมาก และจากการไปศึกษาดูงานในกลุ่มต่างๆ ที่เกี่ยวกับโรงสีชุมชนที่ประสบ ความส าเร็จจึงเกิดแรงบันดาลใจเพื่อแก้ปัญหาการเสียส่วต่างของข้าวเปลือกและข้าวสาร ต่อมา ผู้น าชุมชนได้เป็นแกนน าในการ จัดท าประชาคมหมู่บ้านละแผนชุมชน โรงสีสวัสดิการชุมชนต าบลเนินปอจึงเกิดขึ้น จากงบประมาณของกองทุนชุมชนธนาคารออม สิน จ านวน 593,525 บาท จากชุมชนสมทบ จ านวน 245,000 บาท และประชาชนต าบลเนินปอถือหุ้นเมื่อแรกตั้ง จ านวน 178,700 บาท วัตถุประสงค์เพื่อให้เกษตรกรในชุมชนสามารถน าข้าวเปลือกที่ผลิตได้มาสีในโรงสีสวัสดิการของชุมชนเองและได้ บริโภคข้าวของตนเอง เพื่อให้เกษตรกรในท้องถิ่นน าข้าวมาสีในราคาถูก สร้างงานในชุมชน ท าให้เกิดรายได้หมุนเวียนในชุมชน และ เพื่อให้เกิดการบริหารจัดการร่วมกันของเก๖รในชุมชน ในรูปของการรวมกลุ่ม
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 24 2. ชื่อ กศน.ต าบลเนินปอ ที่อยู่ อาคารเอนกประสงค์ ม. 2 ต าบลเนินปอ อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ นายสุรเดช มู้จันทร์ ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ หลักกำรของกำรศึกษำนอกระบบ 1. เน้นควำมเสมอภำคในโอกำสทำงกำรศึกษำกำรกระจำยโอกำสทำงกำรศึกษำให้ครอบคลุมและทั่วถึง 2. ส่งเสริมกำรจัดกำรศึกษำอย่ำงต่อเนื่องตลอดชีวิต มีควำมยืดหยุ่นในเรื่องของกฏเกณฑ์ ระเบียบต่ำงๆ 3. จัดกำรศึกษำให้สนองควำมต้องกำรของกลุ่มเป้ำหมำยให้นักเรียนรู้ในสิ่งที่สัมพันธ์กับชีวิต 4. จัดกำรศึกษำหลำกหลำยรูปแบบค ำนึงถึงควำมแตกต่ำงระหว่ำงบุคคล ผู้สอนมิได้จ ำกัดเฉพำะครู อำจจะเป็นผู้รู้ ผู้เชี่ยวชำญจำก หน่วยงำนหรือจำกท้องถิ่น
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 25 3. ชื่อ วัดใหม่ปลำยห้วย ที่อยู่ ม. 11 ต าบลเนินปอ อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ หลวงปู่ทองดี อนีโฆ ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ วัดใหม่ปลำยห้วยสร้ำงขึ้นเมื่อ ปีจอ ขึ้น 6 ค่ ำเดือน 12 ตรงกับวันพฤหัสบดีที่ 9 เดือนพฤศจิกำยน พ.ศ. 2537 เริ่มต้นจำก กระท่อมหลังเล็กๆในเนื้อที่ 1 งำน ต่อมำนำยวงษ์ เที่ยงอยู่ ได้บริจำคที่ดินให้สร้ำงวัดแห่งนี้ จ ำนวน 2 ไร่เศษ ต่อมำชำวบ้ำนได้ นิมนต์พระภิกษุ ชื่อหลวงตำดี สุภทุโท มำอยู่จ ำพรรษำ ณ วัดแห่งนี้เป็นรูปแรก แต่ด้วยควำมอัตคัดและล ำบำกในหลำยเรื่อง จึงท ำให้ ท่ำนย้ำยไปอยู่ที่อื่น หลังจำกนั้นในปี พ.ศ. 2538 หลวงปู่ทองดี อนีโฆ ได้มำบูรณะวัดใหม่ปลำยห้วยแห่งนี้ใหม่ ญำติโยมมีจิตศรัทธำร่วมถวำยที่ดิน ให้กับหลวงปู่ฯ เพื่อใช้บ ำเพ็ญสมณะธรรม และหลวงปู่ทองดี ท่ำนได้ซื้อที่ดินเพิ่มเติมเพื่อใช้ในกำรขยำยพื้นที่ของวัดจนถึงปัจจุบันมี เนื้อที่โดยรวม 80 ไร่ และสถำนที่ปฏิบัติธรรมอีก 50 ไร่ หลวงปู่ฯ ได้ด ำเนินกำรก่อสร้ำงถำวรวัตถุภำยในวัดใหม่ปลำยห้วย อำทิ เช่น ศำลำกำรเปรียญ กุกิสงค์ อุโบสถ ศำลำปฏิบัติธรรม เจดีย์สถำน ลำนธรรม คติธรรม นรก สวรรค์ สุภำษิตไทย และหลวงปู่เทพ โลกอุดร พระยืน พระนั่ง พระนอน ที่ใหญ่ที่สุดในภำคเหนือตอนล่ำง จนมีควำมสวยงำมร่มเย็นเหมำะสมและเอื้อแก่กำรปฏิบัติธรรม เป็นอย่ำงมำก ท ำให้มีนักท่องเที่ยวและผู้สนใจในธรรมแวะเวียนมำอย่ำงไม่ขำดสำย วัดใหม่ปลำยห้วย ได้รับอนุญำตให้สร้ำงวัด เมื่อวันที่ 27 มกรำคม พ.ศ. 2548 อนุญำตให้ตั้งวัดเมื่อวันที่ 19 ธันวำคม พ.ศ. 2549 ได้รับพระรำชทำนวิสุงคำมสีมำ เมื่อวันที่ 16 ตุลำคม พ.ศ. 2549 หลวงปู่ทองดี อนีโฆ ประธำนสงฆ์แห่งวัดใหม่ปลำยห้วย ได้จัดให้มีกำรอบรมปฏิบัติธรรมตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540 จนถึงปัจจุบัน วัดใหม่ปลำยห้วยมีพระภิกษุจ ำพรรษำจ ำนวน 50 รูป โดยมีหลวงปู่ทองดี อนีโฆ เป็นประธำนสงฆ์ซึ่งปัจจุบันได้รับกำร โปรดเกล้ำฯให้เป็นพระรำชำคณะมีพระรำชทินนำมที่ “พระศิศำลญำณวงศ์”
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 26 ท ำเนียบภูมิปัญญำท้องถิ่น ต ำบลรังนก อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ล ำดับที่ ผลิตภัณฑ์/ภูมิปัญญำ ที่ตั้ง 1 การท าปลาร้า ม. 5 ต าบลรังนก อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ท ำเนียบแหล่งเรียนรู้ ต ำบลรังนก อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ล ำดับ ที่ แหล่งเรียนรู้ ที่ตั้ง 1. วัดจระเข้ผอม ม. 1 ต าบลรังนก อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร 2. กศน. ต าบลรังนก ม. 1 ต าบลรังนก อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร 3. ศูนย์กำรเรียนรู้ตำมหลักปรัชญำเศรษฐกิจ พอเพียงด้ำนกำรศึกษำนำสวนสุข ม.1 บ้านจระเข้ผอม ต าบลรังนก อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 27 ภูมิปัญญำท้องถิ่น ต ำบลรังนก อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร 1. ชื่อ กลุ่มวิสำหกิจชุมชนปลำร้ำ ที่อยู่ ม. 4 ต าบลรังนก อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ นายสมนึก สง่าวงค์ ข้อมูลควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ ชำวนำพลิกวิกฤติช่วงน้ ำท่วมให้เป็นโอกำส จับปลำน้ ำจืดมำแปรรูปเป็นปลำร้ำสร้ำงรำยได้หลักแสน กลุ่มเกษตรกร ชำวนำในต ำบลรังนก อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร ซึ่งได้รับผลกระทบจำกน้ ำในแม่น้ ำยมที่เอ่อล้นตลิ่งยำวนำนกว่ำ 2 เดือนแล้ว ได้ใช้อุปกรณ์ภูมิปัญญำชำวบ้ำน ออกหำจับปลำน้ ำจืดที่หลำกมำในแม่น้ ำยม รวมทั้งตำมท้องทุ่งนำที่มีน้ ำท่วมขังนำในระดับสูง เพื่อ น ำมำแปรรูปเป็นปลำร้ำ สินค้ำหนึ่งต ำบล หนึ่งผลิตภัณฑ์ ของดีของต ำบลรังนก น ำออกจ ำหน่ำยสร้ำงรำยได้ทดแทนกำรประกอบ อำชีพ ทำงด้ำนกำรเกษตรในช่วงฤดูน้ ำหลำก ส ำหรับขั้นตอนกำรแปรรูป เริ่มต้นด้วยกำรน ำปลำน้ ำจืดแต่ละประเภท มำเอำไส้ใน ออกและล้ำงท ำควำมสะอำด และคัดแยกประเภทชนิดของปลำ ก่อนที่จะน ำไปหมักเกลือ และน ำออกมำผสมกับข้ำวคั่ว คลุกเคล้ำไปมำให้เข้ำกัน ก่อนที่จะบรรจุลงในถังพลำสติกขนำด 20 กิโลกรัม เพื่อจัดส่งไปจ ำหน่ำยให้กับลูกค้ำในพื้นที่หลำย จังหวัดทำงภำคเหนือตอนบน ที่มำสั่งจองซื้อไว้ล่วงหน้ำ นำยสมนึก สง่ำวงษ์ ประธำนกลุ่มผู้ผลิตปลำร้ำต ำบลรังนก เล่ำว่ำ สมำชิกในกลุ่มจ ำนวนกว่ำ 50 รำยในต ำบลรังนก จะน ำอุปกรณ์ไปหำจับปลำน้ ำจืด เพื่อน ำมำจ ำหน่ำยให้กับทำงกลุ่มในรำคำกิโลกรัมละ 30 - 40 บำท โดยเฉพำะปลำกระดี่แม่น้ ำ ยม เหมำะที่จะน ำมำแปรรูปเป็นปลำร้ำมำกที่สุด เนื่องจำกเนื้อปลำมีรสชำติหวำน นิ่ม เมื่อน ำมำท ำเป็นปลำร้ำก็จะมีรสชำติหอม อร่อยเป็นที่นิยมของผู้บริโภค ส ำหรับรำคำจ ำหน่ำยปลำร้ำเพียงกิโลกรัมละ 60 บำท (ขึ้นอยู่กับชนิดของปลำ ) หรือตันละ 6 หมื่น บำท โดยขณะนี้มีออเดอร์สั่งจองซื้อจำกลูกค้ำในจังหวัดทำงภำคเหนือ อำทิ แพร่ ล ำปำง น่ำน พะเยำและอุตรดิตถ์ จ ำนวนกว่ำ 10 ตัน สร้ำงรำยได้หลักแสนบำท
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 28 แหล่งเรียนรู้ ต ำบลรังนก อ ำเภอสำมง่ำม จังหวัดพิจิตร 1. ชื่อ วัดจระเข้ผอม ที่อยู่ ม. 1 ต าบลรังนก อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ – ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ หลวงตำปั้นเป็นเจ้ำอำวำสของวัดจระเข้ผอมมำกับเรือเพื่อมำตำมหำลูกสำวและได้จ ำพรรษำที่ป่ำไผ่ซึ่งเป็นพื้นที่วัด จระเข้ผอมในปัจจุบัน หลังจำกนั้นชำวบ้ำนเห็นสมควรว่ำมีเกำะหนึ่งเกำะซึ้งมีแม่น้ ำล้อมรอบ มีเนื้อที่ประมำณ 100 ไร่ และชำวบ้ำน ได้นิมนต์หลวงพ่อปั้นเป็นเจ้ำอำวำสองค์แรก เมื่อ พ.ศ. 2445-2455 ชำวบ้ำนมีควำมเชื่อกันว่ำหลวงตำปั้นวำจำสักสิทธิ์ จึงท ำให้ ชำวบ้ำนนิยมมำบนหำกบนศำลกล่ำว หำกส ำเร็จชำวบ้ำนจะแก้บนด้วยกำรจ้ำงคณะลิเกมำจัดแสดงที่วัด
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 29 2. ชื่อ กศน. ต าบลรังนก ที่อยู่ ม. 1 ต าบลรังนก อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ นำยฉัตรชัย บัณฑิตย์ ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ หลักกำรของกำรศึกษำนอกระบบ 1. เน้นควำมเสมอภำคในโอกำสทำงกำรศึกษำกำรกระจำยโอกำสทำงกำรศึกษำให้ครอบคลุมและทั่วถึง 2. ส่งเสริมกำรจัดกำรศึกษำอย่ำงต่อเนื่องตลอดชีวิต มีควำมยืดหยุ่นในเรื่องของกฏเกณฑ์ ระเบียบต่ำงๆ 3. จัดกำรศึกษำให้สนองควำมต้องกำรของกลุ่มเป้ำหมำยให้นักเรียนรู้ในสิ่งที่สัมพันธ์กับชีวิต 4. จัดกำรศึกษำหลำกหลำยรูปแบบค ำนึงถึงควำมแตกต่ำงระหว่ำงบุคคล ผู้สอนมิได้จ ำกัดเฉพำะครู อำจจะเป็นผู้รู้ ผู้เชี่ยวชำญจำก หน่วยงำนหรือจำกท้องถิ่น
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 30 3. ชื่อ ศูนย์กำรเรียนรู้ตำมหลักปรัชญำเศรษฐกิจพอเพียงด้ำนกำรศึกษำนำสวนสุข ที่อยู่ ม.1 บ้านจระเข้ผอม ต าบลรังนก อ าเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ผู้รับผิดชอบ ธวิช เพชรพงษ์ ข้อมูลควำมเป็นมำของแหล่งเรียนรู้ สถำนศึกษำที่น้อมน ำปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียงมำเป็นแนวทำงในกำรบริหำรจัดกำรสถำนศึกษำในทุกมิติ( Whole School Approach) รวมถึงกำรพัฒนำบุคลำกรของสถำนศึกษำให้เป็นแบบอย่ำงในกำรใช้ชีวิตอย่ำงพอเพียง โดยน ำหลัก ปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียงมำเป็นหลักคิด หลักปฏิบัติในกำรท ำงำนและจัดกิจกรรมกำรเรียนรู้ กำรได้กลับมำใช้ชีวิตที่บ้ำนเกิด ปลูกผักรอบรั้วบ้ำนเอำไว้ท ำอำหำร เลี้ยงสัตว์เล็ก ๆ เพื ่อขำยหรือน ำมำใช้งำนด ำเนิน ชีวิตในแบบวิถีสโลว์ไลฟ์เชื่อว่ำสิ่งเหล่ำนี้คือควำมฝันในบั้นปลำยชีวิตของใครหลำย ๆ คน จึงท ำให้ชำยที่ชื่อ ธวิช เพชรพงษ์ตัดสินใจ ลำออกจำกงำนประจ ำที่เงินเดือนเกือบครึ่งแสนมำท ำเกษตรทฤษฎีใหม่และสร้ำงแรงบันดำลใจให้กับคนในชุมชน“นำสวนสุข” จำก พื้นที่เล็ก ๆ หลังบ้ำน สู่แหล่งเรียนรู้ทำงด้ำนเกษตรในชุมชน “นำสวนสุข” ถือว่ำเป็นอีกหนึ่งแหล่งเรียนรู้ทำงด้ำนกำรเกษตรที่มีควำม น่ำสนใจอีกที่หนึ่งในจังหวัดพิจิตร โดยมีพี่ธวิช เพชรพงษ์เป็นเจ้ำของ ภำยในสวนประกอบไปด้วยฐำนกำรเรียนรู้ต่ำง ๆ มำกมำย ที่ให้ ทั้งควำมรู้และควำมสนุกสนำนแก่ผู้ที่มำเยือนเป็นอย่ำงมำก ไม่ว่ำจะเป็น กิจกรรมกำรทอดแหหำปลำ กำรเลี้ยงเป็ด กำรเลี้ยงไก่ กำร เลี้ยงแพะ กำรเลี้ยงกระบือ กำรเลี้ยงสุกร กำรด ำนำปลูกข้ำว กำรปลูกพืชแบบยั่งยืนนอกจำกนั้น ยังสำมำรถน ำวัตถุดิบที่มีในสวนมำ ปรุงอำหำรรับประทำนกันได้อีกด้วย
ท ำเนียบภูมิปัญญำและแหล่งเรียนรู้ 31 คณะผู้จัดท ำ ที่ปรึกษำ นำยศักดิ์ไทย สิงห์ลอ ครูรักษาการในต าแหน่ง ผู้อ านวยการ กศน. อ าเภอสามง่าม นายเจษฎาภัทร ชุ่มกลาง ครู ข้อมูล นำงเฉลำ เขียวเขิน ครู กศน. ต ำบล นำยฉัตรชัย บัณฑิตย์ ครู กศน. ต ำบล นำงสำวมยุรี ร้วนทร ครู กศน. ต ำบล นำยสุรเดช มู้จันทร์ ครู กศน. ต ำบล นำงสำวศศิธร พู่ระย้ำ ครู กศน. ต ำบล นำงสำวรัชนก หมื่นเฮ้ำ ครูผู้สอนคนพิกำร จัดท ำโดย นำงสำวนิรันดำ กองชำ บรรณำรักษ์