สุขศึกษา-ม.4-พฤติกรรมเสี่ยงของการใช้ยา-ครูศักดิ์สิทธิ์-สระเกษี

หน ่ วยท ี ่ ป้ องกันความเสี่ยงต่อ การใช้ยา

เ รื่ อ ง ความหมายความเสี ่ ยงต ่ อการใช ้ ยา และพฤต ิ กรรมการใช ้ ยาท ี ่ ถ ู กต ้ องเพ ื ่ อลดความเส ่ ี ยงต ่ อ การใช ้ ยาท ี ่ไม ่ พ ึ งประสงค ์

ยา ค ือ ส า ร ห ร ือ ผ ล ิต ภ ัณ ฑ ์ที ่ม ีว ัต ถ ุป ร ะ ส ง ค ์ใ น ก า ร ใ ช ้เ พื ่อ ใ ห ้เ ก ิด ก า ร เ ป ลี ่ย น แ ป ล ง ท า ง ส ร ีร ว ิท ย า ข อ ง ร ่า ง ก า ย ห ร ือ ท า ใ ห ้เ ก ิด การเปลี่ยนแปลงของขบวนการทางพยาธิวิทยาซึ่งท าให้เกิดโรค เ ป้ า ห ม า ย ใ น ก า ร ใ ช้ ย า รักษาโรค ให้หายขาด ควบคุมโรค หรือ บรรเทา อาการ ป้ องกันโรค

ค ว า ม ห ม า ย ค ว า ม เ สี่ย ง ต่ อ ก า ร ใ ช้ย า

ค ว า ม เ สี่ ย ง ต ่ อ ก า ร ใ ช ้ ย า ห ม า ย ถ ึง โ อ ก า ส ที่อ า จ เ ก ิด ขึ้น ไ ด ้ก ับ ผู้ป่ ว ย ห ร ือ ผู้ที่ใ ช ้ย า ที่ม ีว ัต ถุป ร ะ ส ง ค ์เ พื่อ ก า ร ร ัก ษ า โ ร ค แ ต่เ ก ิด อ า ก า ร อื ่น ๆ ท ี่เป็ นอ ั นตรายต ่ อร ่ างกายผ ้ ู ป่ วยหร ื อผ ้ ู ท ี่ใช ้ ยา อาการเหล่านี้ เรียกว่า อาการอ ั นไม ่ พ ึ งประสงค ์ หรือ ผลข้างเคียงของยา

อาการอันไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นจากการใช้ยามีหลายระดับ 1 2 3 4 5 6 คลื่นไส้ อาเจียน กระสับ กระส่าย นอน ไม่หลับ ง่วงตลอด เวลา อาการผื่น ลมพิษ ผื่นแดง ลอก ไหม้บริเวณ เยื่อบุ แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก หลอดลมบวม และตีบเกร็ง ช็อก (shock) หรือ หมดสติ ระบบอวัยวะ ถูกท าลาย เช่น ตับ

พ ฤ ติ ก ร ร ม ก า ร ใ ช้ ย า ที่ ถู ก ต้ อ ง เ พื่ อ ล ด ค ว า ม เ สี่ ย ง ต่ อ ก า ร ใ ช้ ย า ที่ ไ ม่ พึ ง ป ร ะ ส ง ค์

แ นว ป ฏ ิ บ ั ต ิ ก ารใ ช ้ ย า ท ี ่ ถ ู ก ต ้ อ ง โ ร ค แ ต่ล ะ โ ร ค จ ะ ต้อ ง มีก า ร ใ ช้ย า แ ต ก ต่า ง กัน เนื่องจากสาเหตุท าให้เกิดโรคนั้นมีหลายชนิด เช่น ก า ร ใ ช้ย า ไ ม่ถูก ก ับ โ ร ค จ ะ ท า ใ ห้ไ ม่ห า ย จ า ก ค ว า ม เ จ ็บ ป่ ว ย แ ล้ว ต ัว ย า อ า จ ท า ป ฏ ิก ิร ิย า ก ับ อ ว ัย ว ะ ส ่ว น ต ่า ง ๆ แ ล ะ ท า ใ ห้ เกิดอันตรายต่อร่างกาย อาจถึงขั้นชีวิตได้ 1 ใ ช้ ย า ใ ห้ ถูก โ ร ค ไ ว รัส แ บ ค ที เ รี ย พยาธ ิ เ ชื้ อ ร า

แ นว ป ฏ ิ บ ั ต ิ ก ารใ ช ้ ย า ท ี ่ ถ ู ก ต ้ อ ง ข น า ด ข อ ง ย า ห ม า ย ถึง จ า น ว น ย า ที่ใ ห้ เข้าไปในร่างกาย เพื่อให้เกิดผลในก าร รักษาที่ดีที่สุด 2 ใ ช้ ย า ใ ห้ ถูก ข น า ด การก าหนดขนาดของยาขึ้นอยู่กับ อายุ น ้า หนักตัว ค ว า ม รุ น แ ร ง โรค ภูมิต้าน ทาน การดื้อ ยา ปัญหาท ี่พบบ่อย … คือ การใช้ ช้ อน 1 ช้อนชา ≈ 5 มิลลิลิตร 1 ช้อนแกง ≈ 10 มิลลิลิตร 1 ช้อนโต๊ะ ≈ 15 มิลลิลิตร อุป ก ร ณ์ ใ น ก า ร รับ ป ร ะ ท า น ย า น ้า ที่ ไ ด้ม า ต ร ฐ า น คือ กระบอก ฉีดยาหรือไซริง แก้วตวง

แ นว ป ฏ ิ บ ั ต ิ ก ารใ ช ้ ย า ท ี ่ ถ ู ก ต ้ อ ง การใช้ยาทางปากจะม ี ก าหนดช่วงเวลาและระยะเวลาท ี่ให้เพราะยาจะออกฤทธิใ์ น ร่างกายได้ดีต้องมีระดับยาในร่างกายที่เหมาะสม 3 ใ ช้ ย า ใ ห้ ถูก เ ว ล า ยาหลัง อาหาร ยาก่อน อาหาร รับ ป ร ะ ท า น ห ลัง อาหารทันที หรือ 15– 30 นาที ค ว ร รับ ป ร ะ ท า น ก่อ น อ ย่า ง น้ อ ย 30 น า ที ถ้า ลืม ใ ห้ รับ ป ร ะ ท า น เ มื่อ ผ่า น มื้อ นั้น ไ ป แ ล ้ว อย่างน้ อย 2 ชั่วโมง ยาหลัง อาหาร ทันที รับประทานหลัง อ า ห า ร ท ัน ที ห ร ือ พ ร ้อ ม อาหารค าแรก

แ นว ป ฏ ิ บ ั ต ิ ก ารใ ช ้ ย า ท ี ่ ถ ู ก ต ้ อ ง 3 ใ ช้ ย า ใ ห้ ถูก เ ว ล า ยาก่อนนอน หรือก่อนนอน 15 – 30 นาที หลังจากรับประทาน อาหารเย็นไม่ต ่ากว่า 4 ชม. ให้รับประทานเมื่อมี อาการ หรือตามที่ฉลากระบุ เช่น ทุก 4 ชม. ยาเมื่อ มีอาการ

แ นว ป ฏ ิ บ ั ต ิ ก ารใ ช ้ ย า ท ี ่ ถ ู ก ต ้ อ ง 4 ใ ช้ ย า ใ ห้ ถูก บุ ค ค ล จะต้องให้เหมาะสมกับสภาวะของผู้ป่ วยแต่ละคน เนื่องจากยาชนิดเดียวกัน อาจม ี ฤทธิท ์ ี่ท าให้เก ิ ดผ ล ในการรักษา แตกต่าง กัน แ ล ะ แต่ล ะคนมีก า ร ตอบสนองต่อยาแตกต่างกัน โ ด ย เ ฉ พ า ะ อ ย่า ง ยิ่ง ใ น ผู้ป่ ว ย ที่เ ป็ น เ ด็ก ผู้สูง อ า ยุ หญ ิ ง ตั้ ง ค รร ภ ์ แ ล ะใ ห ้ น ม บ ุ ต ร จ ะ ม ี ค วา ม ไว ต่อ การใช ้ ยามากกว่าคนทั่วไป

แ นว ป ฏ ิ บ ั ต ิ ก ารใ ช ้ ย า ท ี ่ ถ ู ก ต ้ อ ง 5 ใ ช ้ ย าใ ห ้ ถ ู ก ว ิธี ปั จจุบันมีการใช้ยาหลายรูปแบบ ต้องใช้ให้ถูกวิธี เช่น ยาอม ไม่ควรเคี้ยวหรือกลืน เพราะยาอมจะออก ฤทธิช์ ้า ๆ ในช่องปาก ต้องถูกดูดซึม ในปากเพื่อให้ ผลทันที ต้องเหน็บใน ช่องทางที่ ก าหนด เป็ นยาที่ใช้ทา ภายนอก ยาที่ใช้พ่นหรือ หยอด ให้ใช้ตามวิธี ที่แพทย์สั่ง ยาอม ใต้ลิ้น ยา เหน็บ ยาทา อื่น ๆ

ต้องรับประทานจนครบเวลาที่แพทย์สั่ง ถ้าไม่ครบจะท าให้เกิดการดื้อยา ค า แ น ะ น า ใ น ก า ร ใ ช้ ย า บ า ง ป ร ะ เ ภ ท ย า ป ฏ ิ ชี ว น ะ ไม่ควรรับประทานยาปฏิชีวนะประเภทเตตราไซคลิน พร้อมกับ นม / อาหารที่ท าจากนม / หรืออาหารที่มี แร่ธาตุสูงจะท าให้ ยาถูกดูดซึ มน้ อยลง

ชนิดต่าง ๆ จะถูกขับถ่ายทางปั สสาวะได้ดี จึง ควรดื่มน ้าตามมาก ๆ ห้ามดื่มเครื่องดื่มที่ท าให้ ปั สสาวะเป็ นกรด เช่น น ้าส้ม น ้ามะนาว ค า แ น ะ น า ใ น ก า ร ใ ช้ ย า บ า ง ป ร ะ เ ภ ท ย า ซั ล ฟ า ย า ห ย อ ด หู เ ช ่น ย า ห ย อ ด ห ูไ น โ ต ร ฟ ูร า โ ซ น ( Nitrofurazone) ใช้รักษาหูอักเสบ หูน ้าหนวก ควรเช็ดห นองให้แห้งก่อน แล้ว หยอดยา 2 – 3 หยด วันละ 3 – 4 ครั้ง

เช่น คาลาไมน์โลชัน (Calamine Lotion) ใช้บรรเทาอาการผด ผื่นคัน ลมพิษ เขย่าขวดก่อนใช้ทาบริเวณที่มีอาการ ค า แ น ะ น า ใ น ก า ร ใ ช้ ย า บ า ง ป ร ะ เ ภ ท ย า แ ก้ ผ ด ผื่ น คัน ค ร ี ม เ พ ร ด น ิโ ซ โ ล น ใช้ทาแก้ผดผื่นคัน แพ้ยุง แมลง ถูกแมงกะพรุนไฟ บ ร ร เ ท า อ า ก า ร ป ว ด แ ส บ ป ว ด ร ้อ น จ า ก ไ ฟ ไ ห ม้ น ้ าร้อนลวก ทาวันละ 2 – 3 ครั้ง

ใ ช้รัก ษ า ก ลา ก เ ก ล ื ื้อ น ท า วัน ล ะ 2-3 ค รั้ง น า น 3-4 สัปดาห์ ยานี้อาจระคายผิวหนังและแพ้ได้ ค า แ น ะ น า ใ น ก า ร ใ ช้ ย า บ า ง ป ร ะ เ ภ ท ค รี ม ไ ม โ ค น า โ ซ น น ้ า ย าโ พ ว ิโ ด น ไ อ โ อ ด ี น ใช้ส าหรับชะล้างแผล น ้า เ ก ลื อ ล้ า ง แ ผ ล ใช้ใส่แผลถลอกหรือแผลสด

ใช้ชะล้างแผลมีหนอง ค า แ น ะ น า ใ น ก า ร ใ ช้ ย า บ า ง ป ร ะ เ ภ ท ไ ฮ โ ด ร เ จ น เ พ อ ร์ อ อ ก ไ ซ ด์ แ อ ล ก อ ฮ อ ล์ ใช้ทาแก้ปวด บวม เคล็ด ยอก ค รี ม น ้า มั น ร ะ ก า ใช้เช็ดล้างรอบแผลฆ่าเชื้อโรค

ค ว า ม เ สี่ ย ง ต ่ อ ก า ร ใ ช ้ ย า อาการอ ั นไม ่ พ ึ งประสงค ์ หรือ ผลข้างเคียงของยา แ น ว ป ฏ ิ บ ั ต ิ ก า ร ใ ช้ ย า ที่ ถูก ต้ อ ง 1 2 3 4 5 6 6 ร ะ ดั บ ถูกโรค ถูกขนาด ถูกเวลา ถูกบุคคล ถูกทางและว ิ ธ ี ส รุ ป