1 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... YER KABUĞUNUN YAPISI 1. ÜNİTE: YER KABUĞU VE DÜNYAMIZIN HAREKETLERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıda verilen modelde Dünya’nın katmanlarını yazalım. 3. Aşağıdaki kavramlar ile açıklamaları eşleştirelim, numarasını yazalım. 4. Kayaçlar gece gündüz sıcaklık farkı ve rüzgâr gibi sebeplerle parçalanır. Kayaçların parçalanarak oluşturduğu yapıları sırayla yazalım. 1. Yer kabuğundaki büyük ve sert tabakalardır. 2. Kayaların parçalanarak daha küçük parçalara ayrılmış halidir. 3. Kumların yüzyıllar boyunca parçalanması sonucunda oluşur. 4. Canlıların üzerinde yaşadığı Dünya’nın en dış katmanıdır. 5. Kayaçların parçalanarak oluşturduğu büyükçe, sert taş kütleleridir. TOPRAK TAŞ YER KABUĞU KAYA KAYAÇ
2 4.SINIF YER KABUĞUNUN YAPISI 5. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. 6. Aşağıda verilen cümlelerde kayaçların parçalanma sebeplerini açıklayan doğru sözcüğü yuvarlak içine alalım. ➫ Kayaçların birbirinden farklı olmasını sağlayan ve yapılarını oluşturan maddelere ........................ adı verilir. ➫ Yer kabuğunun ..................................... Dünya üzerinde her yerde aynı değildir. ➫ Yer kabuğu yüksek dağların bulunduğu yerlerde kalın, derin .......................... çukurlarında ise daha incedir. ➫ Kayaçlardan daha küçük kaya parçalarına ise ..................................... denir. ➫ ..................................... yeryüzündeki tüm canlıların besin ve hayat kaynağıdır. ➫ Çakılların en küçük haline ..................................... denir. ➫ Çeşitli minerallerden meydana gelen kütlelere ..................................... denir. ➫ Gece, gündüz arasındaki ......................... farkı veya rüzgar gibi hava olayları nedeniyle kayaçlar parçalanır. ➫ Canlıların üzerinde yaşadığı en ince katman .....................................dur. ➫ Kayaların parçalanmasıyla ..................................... oluşur ➫ Yer kabuğunu oluşturan kayaçları çeşitli ..................................... kullanırız. ➫ Dağlar, ovalar, vadiler ve deniz tabanları yer kabuğunun ..................................... tabakasını oluşturur. toprak - amaçlarla - sıcaklık - yer kabuğu - mineral - taş kara - kum - taşlar - okyanus - kayaç - kalınlığı Bitki kökleri kayalardaki çatlakları genişletir / daraltır. Yağan yağmur kayalardaki yumuşak kısımları çözer / birleştirir. Rüzgârların sürüklediği toz parçaları kayaların yüzeyini doldurur / aşındırır. Kayalardaki çatlakların arasına dolan su, soğuk havalarda donarak kayaları parçalar / bütünleştirir. Gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı kayaları ufalayıp birleştirir / parçalar.
3 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... MADENLER 1. ÜNİTE: YER KABUĞU VE DÜNYAMIZIN HAREKETLERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım 2. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. (.....) Madenlerden çeşitli araç gereçlerin yapımı için kullanılan ham madde elde edilir. (.....) Türkiye dünyadaki bor madeni rezervlerinin yüzde yetmişine sahiptir. (.....) Ülkemizde mermer ilaç sanayiinde kullanılır. (.....) Demir madeni bina, inşaat ve otomobil yapımında kullanılır. (.....) Temizlik ürünlerinin yapımında ve uçak yakıtlarında bor madeni kullanılır. (.....) Plastik, tahta ve sünger önemli madenlerdendir. (.....) Isı gerektiren sanayi alanlarında, ev ve iş yerlerinin ısınmasında taş kömürü kullanılır. (.....) Ekonomik değeri olan taş, kayaç ve minerallere maden denir. (.....) Madenler fabrikalarda işlenerek çeşitli araç gereçlerin ve eşyaların yapımında kullanılır. (.....) Madenlerin ülke ekonomisine etkisi yoktur. 3. Aşağıdaki madenlerin nerelerde kullanıldığını araştırıp yazalım. BOR DEMİR CİVA ALTIN TAŞ KÖMÜRÜ GÜMÜŞ MERMER ALÜMİNYUM
4 4.SINIF FOSİLLER 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Görseli inceleyelim. Fosillerin oluşma adımlarını yazalım. 3. Bir fosili incelediğimizde ulaşabileceğimiz bilgiler hangileridir? Boyayalım. 4. Aşağıda verilenlerden hangileri fosil yakıtlardır? Boyayalım. Doğal gaz Odun Kömür İspirto Petrol Geçmişteki canlı yaşamı O bölgede geçmişte bulunan bitkiler ve iklim Geçmişteki bitki ve hayvan türleri Mevsim yağmurlarının toprağa etkisi Canlının o zamanlardaki beslenmesi Dünyanın yaşı O bölgede şimdiki bitki örtüsü Canlıların geçirdiği değişimler Günümüzdeki canlı yaşamı Nesli tükenmiş canlılar 1. ................................................................................................................................................................................................................ 2. ................................................................................................................................................................................................................ 3. ................................................................................................................................................................................................................ 4. ................................................................................................................................................................................................................ 4 3 1 2
5 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... DÜNYAMIZIN HAREKETLERİ 1. ÜNİTE: YER KABUĞU VE DÜNYAMIZIN HAREKETLERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıdaki görsellerde Dünya’nın hangi tür hareketlerini görüyoruz. Yazalım. 3. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. ➫ Dünya kendi etrafında ..................................... doğru döner. ➫ Dünya’mız kendi etrafındaki bir tam dönüşünü ..................................... tamamlar. ➫ Gün batımı ile gün doğumu arasında geçen süreye ..................................... denir. ➫ Dünya’nın Güneş etrafında izlediği yola ..................................... denir.. ➫ Dünya’nın Güneş etrafında dolanması sonucu ..................................... oluşur. ➫ Dünya kendi ekseni etrafında dönerken Güneş’i ..................................... yerdeymiş gibi görürüz. ➫ ..................................... Dünya’nın ısı ve ışık kaynağıdır. ➫ ..................................... uzunlukları gün içinde değişir. ➫ Şubat ayının 29 gün olduğu yıllara ..................................... denir. ➫ Dünya’nın dönme hareketi sonucunda günlük ..................................... farklılıkları oluşur. artık yıl - yörünge - Güneş - mevsimler - sıcaklık batıdan doğuya - farklı - 24 saatte - gece - gölge ..................................................................................... .....................................................................................
6 4.SINIF DÜNYAMIZIN HAREKETLERİ 4. Aşağıdaki olayların numarasını oluşma sebepleri ile ilgili kutuya yazalım. 5. Aşağıdaki çocukların bulunduğu yerlerde gece mi, gündüz mü yaşanır? 6. Aşağıdaki bulmacada gizlenmiş sözcükleri listeye yazalım. E G Ü N D Ü Z D V D Ü N Y A H A Y E O E D Ö N M E N K L L U R G E C E V A İ O Ü M Y I L A N P A N C B T O T M S G G Ü N E Ş O A H M E V S İ M R 1. Gece ve gündüz oluşması 2. Doğu bölgelerde Güneş’in Batıdan önce doğması 3. Türkiye’de gündüz yaşanırken Amerika’da gece yaşanması 4. Gece gündüz sürelerinin değişmesi. 5. Mevsimlerin oluşması 6. Günlük sıcaklık farklarının oluşması 7. Güneş’in hareket ediyormuş gibi görünmesi 8. Mevsimsel sıcaklık farkları oluşması. Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi Dünya’nın Güneş etrafında dolanması
7 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... BESİNLER VE İÇERİKLERİ 2. ÜNİTE: BESİNLERİMİZ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Görselleri verilen besinlerden hayvansal olanlar için “H”, bitkisel olanlar için “B” yazılı kutuyu boyayın. 3. Aşağıda verilen besin çeşitleri ile görevlerini eşleştirelim. Tüm canlıların yaşamı için gereklidir. Kana akıcılık sağlar. Vücut sıcaklığını sağlar. Atık maddelerin vücuttan atılmasını sağlar. Vücuttaki yaşamsal faaliyetler için gerekli ortamı sağlar. Bütün besinlerde bulunur. Yıpranan dokuları onarır. Büyüme ve gelişmede rol alır. Zekâ gelişiminde görev alır. Eksik ya da fazla olduğunda hastalıklara sebep olur. Et, balık, süt, yumurta, nohut ve mercimekte bulunur. Organlarımızın düzenli çalışmasını sağlar. Vücudumuzun direncini artırır. Hastalıklardan korunmamızı sağlar. Bütün besinlerde özellikle meyve ve sebzelerde bulunur. Vücudumuz için gerekli olan enerjiyi sağlar. Vücudumuza iş yapabilme gücü verir. Fazla tüketildiğinde kilo almaya sebep olur. Beynimizin tek enerji kaynağıdır. Makarna, ekmek, pirinçte bulunur. Karbonhidratların olmadığı durumda enerji verir. Vücudu dış etkenlerden korur. Vücut sıcaklığının korunmasını sağlar. Fazlası vücutta depolanır. Ceviz, zeytin, ayçiçeğinde fazla bulunur. Karbonhidratlar - Yağlar - Proteinler - Vitaminler - Su ve mineraller B H B H B H B H B H B H B H B H B H B H B H B H B H B H SÜT
8 4.SINIF BESİNLER VE İÇERİKLERİ 4. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. 5. Aşağıda verilen Türk yemeklerinin besin içeriklerini yazalım. 6. Aşağıdaki çocukların hangi tür besinlere ihtiyacı vardır? (.....) Besinlerin bir kısmını bitkilerden, bir kısmını hayvanlardan elde ederiz. (.....) Yağlar vücudumuzda yapım ve onarımda görev alır. (.....) Vitaminler en fazla bitkisel besinlerde bulunur. (.....) Peynir bitkisel kaynaklı bir besindir. (.....) Yağ içeren besinler beyaz kâğıda sürüldüğünde kağıdı şeffaflaştırır. (.....) Bütün besinlerde su, vitamin ve mineraller bulunur. (.....) Kas gelişiminde proteinlerin etkisi yoktur. (.....) Vitaminler hasta vücudun iyileşmesine yardım eder. (.....) Karbonhidratlar vücudumuz için gerekli enerjiyi sağlar. (.....) Su vücuttaki atık maddelerin terleme ve boşaltım yoluyla dışarı atılmasını sağlar. Karnıyarık ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... Karışık Pide ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... Köfte-Piyaz ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... Zeytinyağlı Sarma ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... Portakal - Badem - Brokoli - Fasulye - Pirinç - Yoğurt - Patates - Süt - Ceviz Lahana - Limon - Biber - Tavuk - Pırasa - Nohut - Ekmek - Balık - Makarna Koşarken çabuk yoruluyorum. Yere düştüm, dizim yaralandı. Grip oldum, okula gidemiyorum.
9 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... BESİNLERİN TAZELİĞİ VE DOĞALLIĞI 2. ÜNİTE: BESİNLERİMİZ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. 3. Aşağıdaki ürünlerden hangilerini alırken son kullanma tarihini kontrol etmek gerekir? ➫ Sebze ve meyveleri iyice ..................................... yememeliyiz. ➫ Dondurulmuş besinleri ..................................... sonra hemen tüketmeliyiz. ➫ Paketlenmiş ürünlerde ..................................... damgasının olup olmadığına bakmalıyız. ➫ Kuru baklagilleri satın alırken ..................................... olmamasına dikkat etmeliyiz. ➫ Tazeliğini kaybetmiş, uzun süre beklemiş besinler ..................................... sebep olur. ➫ Taze besinler vitamin ve ..................................... bakımından zengindir. ➫ ..................................... besinleri alırken son kullanma tarihine bakmak gerekir. ➫ ..................................... zarar görmemiş besinleri almalıyız. ➫ Mevsimine ..................................... sebze ve meyveleri tüketmeliyiz. ➫ Besinlerde renklendirici, koruyucu, tatlandırıcı ve kıvam artırıcı olarak kullanılan ..................................... maddelerini kullanmamalıyız. katkı - ambalajı - zehirlenmeye - TSE - yıkamadan - küflenmiş mineral - uygun - paketlenmiş - çözüldükten SÜT
10 4.SINIF BESİNLERİN TAZELİĞİ VE DOĞALLIĞI 4. Aşağıda verilen yiyecek saklama yöntemleri ile açıklamalarını eşleştirelim. 5. Görseldeki çocuk ve annesi alışveriş yaparken nelere dikkat etmelidir? Maddeler halinde yazalım. 6. Aşağıdaki ifadeleri tamamlayalım. Kurutma Konserve Dondurma Salamura Pastörizasyon 1) ................................................................................................................................................................... 2) ................................................................................................................................................................... 3) ................................................................................................................................................................... 4) ................................................................................................................................................................... 5) ................................................................................................................................................................... 6) ...................................................................................................................................................................
11 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... DENGELİ VE SAĞLIKLI BESLENME 2. ÜNİTE: BESİNLERİMİZ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıda verilen alana sevdiğiniz sağlıklı besinlerle dengeli bir günlük menü hazırlayın. 3. Soruları besin piramidine göre yanıtlayalım. Öğle .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... Akşam .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... Sabah .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... 1. Piramit üzerine besin içeriklerini yazalım. (Karbonhidrat, Vitamin, Protein, Yağ) 2. Piramide göre hangi besinler daha fazla tüketilmelidir? ............................................................................................................ ............................................................................................................ 3. En az tüketilmesi gereken besinler hangileridir? ............................................................................................................ ............................................................................................................ 4. Piramide göre aşağıdakilerden hangileri yanlıştır? İşaretleyelim. Meyve ve sebze tüketimi proteinlerden daha fazla olmalıdır. Pasta, çikolata tüketimi makarnadan fazla olmalıdır. Süt, yoğurt tüketimi tereyağından az olmalıdır. Marul, ıspanak tüketimi tavuk tüketiminden fazla olmalıdır. Yumurta tüketimi pirinç tüketiminden az olmalıdır.
12 4.SINIF DENGELİ VE SAĞLIKLI BESLENME 4. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. ➫ Sağlık için gerekli olan besinleri belli miktarda ve düzenli olarak almaya ................................ beslenme denir. ➫ İhtiyacımızdan fazla tükettiğimiz besinler vücudumuzda ..................................... olarak depolanır. ➫ En az tüketmemiz gereken besin içerikleri ..................................... ve yağ oranı yüksek olan yiyeceklerdir. ➫ Besin ....................................., sağlıklı beslenmek için hangi besinlerden ne kadar yememiz gerektiğini anlatır. ➫ Tek yönlü beslenme çocuklarda ..................................... geriliğine sebep olur. ➫ Sağlıklı bir yaşam sürdürmek için vücuda alınan ..................................... ile harcanan enerjinin dengeli olması gerekmektedir. ➫ ..................................... vücuttaki yağ oranının hastalık ölçüsünde fazla olmasıdır. ➫ Obezite yanlış beslenme durumundan kaynaklanabileceği gibi ..................................... yaşam şeklinden de kaynaklanabilir. ➫ Besin ..................................... önüne geçilebilmesi için alışverişe çıkmadan önce ihtiyaç listesi hazırlanmalı ve bu listeye bağlı kalınarak alışveriş yapılmalıdır. ➫ ..................................... ve dengesiz beslenme sonucunda vücudun çalışmasında aksamalar olur. piramidi - enerji - dengeli - obezite - israfının - yağ - hareketsiz - yetersiz - şeker - gelişme 5. Besin israfını önlemek için yapılması gerekenleri boyayalım. Büyük tabaklarda yemek yemek. İhtiyacımız kadar yiyecek almak. Bayatlayan yiyecekler için tarif üretmek. Konserve yapmak. Bozulan yiyecekleri çöpe atmak. Turşu, reçel yapmak. Artan yiyecekleri sokak hayvanlarına vermek. Alışveriş listesi hazırlamak. Fazla gelen yiyecekleri çöpe atmak. Fazla gelen yiyecekleri dondurarak saklamak. Son tüketim tarihine bakmamak. Her yiyeceğin saklama koşullarını öğrenmek. Buzdolabını gözden geçirmek. Bol bol yemek pişirmek.
13 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... ALKOL VE SİGARANIN ZARARLARI 2. ÜNİTE: BESİNLERİMİZ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıdaki ifadeleri cümle oluşturacak şekilde eşleştirelim. 3. Aşağıdakilerden hangileri sigaraya bağlı gelişen hastalıklardandır? İşaretleyelim. Alkol, ailenin ekonomik Sigara bağımlılık yapan Yeşilay alkol ve sigara gibi zararlı alışkanlıklarla Sigara içmediği halde dumanından etkilenenlere Sigara dumanının solunması zamanla kişide Sigara kullanımı anne karnındaki bebeğin Alkol kullanan kişiler Alkol karaciğeri bozarak Ülkemizde sigara kullanımının önlenmesi için Sigara bağımlılığı pek çok gelişimini olumsuz etkiler. psikolojik ve fiziksel bağımlılık yapar. doğru karar veremezler. siroz hastalığına yol açar. kanser tütüne yakalanma olasılığını artırır. pasif içici denir. mücadele eden kurumdur. nikotin maddesi içerir. gelir kaybına neden olur. dumansız hava sahası uygulaması yapılıyor. Gırtlak kanseri Akciğer kanseri Astım Kansızlık Bronşit Çölyak Tansiyon Diyabet Grip Beyin hastalıkları Kalp hastalıkları Migren
14 4.SINIF ALKOL VE SİGARANIN ZARARLARI 4. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. 5. Aşağıda verilen sigara ve alkolün zararlarına kişisel ya da toplumsal yazalım. 6. Sigara ve alkol kullanımının zararlarını anlatan slogan yazalım. (.....) Sigara ve alkol kullanmak sağlığa oldukça zararlıdır. (.....) Sağlıklı bir yaşam için sigara ve alkol kullanmak gerekir. (.....) Alkol beyin, karaciğer, mide başta olmak üzere birçok organa zarar vermektedir. (.....) Alkol reflekslerin güçlenmesini sağlar. (.....) Alkol ve sigara yalnızca içen kişilere zarar verir. (.....) Sportif faaliyetlere katılmak bizi zararlı alışkanlıklardan kurtarır. (.....) Alkol ve sigara rahatlamak için kullanılabilir. (.....) Sigara en çok akciğerlere zarar verir. (.....) Alkol kullanımı beyin hücrelerinin küçülmesine sebep olur. (.....) Alkol kullanan kişiler, toplumsal ilişkilerinde sorunlar yaşarlar. (.....) Ülkemizde kapalı alanlarda sigara içilmesi yasaktır. (.....) 25 yaşından küçüklere sigara ve alkol satışı yasaktır. İş yaşamını olumsuz etkileyerek iş verimini düşürür. Sigaradaki zehirli maddeler organlara zarar verir. Alkol aile yapısının bozulmasına neden olur. Sigara diş ve diş eti hastalıklarına neden olur. Alkol trafik kazalarına neden olur. Sigara ve alkol sinir sistemini bozar. Çevreye atılan alkol şişeleri kirliliğe neden olur. Alkol dengesiz yürüme ve konuşma bozukluğu yapar. Alkol uyku bozukluklarına neden olur.
15 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 3. ÜNİTE: KUVVETİN ETKİLERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. İtme mi? Çekme mi? 3. Kuvvetin etkileri ile ilgili verilen ifadelere örnek yazın. Kuvvet cisimleri harekete geçirebilir veya hızlandırabilir. ................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................. Kuvvet hareket eden cisimlerin yönünü değiştirebilir. ........................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................. Kuvvet cisimleri döndürebilir. ....................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................. Kuvvet hareket eden cisimleri yavaşlatabilir, durdurabilir. ................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................. Kuvvet cisimler üzerinde şekil değişikliği yapar. .................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. .............................
16 4.SINIF KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 5. Aşağıda verilen olaylarla ilgili olan etkinin bulunduğu kutuyu işaretleyelim. 4. Aşağıdaki varlıkların hareket yönleri siyah ok ile belirtilmiştir. Kırmızı renkli ok yönünde kuvvet uygulanırsa nasıl bir etki yapar. 6. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. (.....) Varlıkların hareket etmesini, durmasını, şekil değiştirmesini sağlayan etkiye kuvvet denir. (.....) Kuvvet duran bir cismi harekete geçirebilir. (.....) Bir cisme hareketi ile aynı yönde kuvvet uygulandığında cisim durur. (.....) Esnek maddelere uygulanan bükme, germe, sıkma ve vurma gibi kuvvetler şekil değiştirebilir. (.....) Günlük hayatta itme ve çekme kuvveti uygulayarak tüm cisimleri hareket ettirebiliriz. (.....) Bazı hareketli cisimleri kuvvet uygulayarak durdurmak tehlikeli olabilir. (.....) Kuvvet cisimlerin şeklinde herhangi bir değişiklik yapmaz. (.....) Aynı yolu daha kısa sürede alan cisim yavaşlamış demektir. (.....) Esnek maddeler kuvvetin etkisi kalktığında eski haline döner. (.....) Hareketli bir cisim engele çarptığında yön değiştirebilir. OLAYLAR Harekete başlar Hızlanır Yavaşlar Durur Şekil değiştirir Yön değiştirir Kırmızı ışığa yaklaşan araç Havaya atılan top Ağaçtan düşen elma. Viraja giren araç Çocuğun kaydıraktan kayması Gelen topa vurmak Elde sıkılan sünger Dönme dolapta dönen çocuk Oyun hamurunun yoğurulması Arabanın fren yapması Market arabasının itilmesi Gelen topu tutmak ............................. ............................. ............................. .............................
17 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... MIKNATISLARIN ÖZELLİKLERİ 3. ÜNİTE: KUVVETİN ETKİLERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıdaki ifadeleri doğru olacak şekilde tamamlayın. 3. Aşağıdaki ifadeleri doğru olacak şekilde tamamlayın. ➫ Mıknatısın zıt kutupları .................................................................................................. ➫ Mıknatısın aynı kutupları .............................................................................................. ➫ Mıknatıslar küçük parçalara ayrılsa da .................................................................. ➫ Demir, nikel, kobalt gibi maddeler ........................................................................... ➫ Tahta, plastik, cam gibi maddeler ............................................................................ ➫ Bir mıknatısın uç kısımlarına ........................................................................................ ➫ Mıknatısın çekme etkisi en fazla ................................................................................ ➫ Mıknatıslar şekillerine göre .......................................................................................... ➫ Mıknatıslar karışımları .................................................................................................... ➫ Mıknatısların cisimlere uyguladığı kuvvet ................................................................ MADDE ÇEKER ÇEKMEZ MADDE ÇEKER ÇEKMEZ Plastik bardak Cam bardak Karton kutu Çay kaşığı Toplu iğne Demir çubuk Altın yüzük Tahta kaşık Silgi Nikel bileklik Bakır tel Anahtar Makas Çelik cezve Bozuk para Pet şişe
18 4.SINIF MIKNATISLARIN ÖZELLİKLERİ 4. Aşağıdaki mıknatıslar birbirini çekiyor mu, itiyor mu? Yazalım. 5. Aşağıdaki mıknatısların birbirlerine etki ettikleri kuvvet oklarla gösterilmiştir. Buna göre noktalı yerlere “N” ya da “S” sembollerinden uygun olanı yazalım. 6. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. ➫ Mıknatısların cisimler üzerine etki ettiği kuvvet ..................................... gerektirmeyen kuvvettir. ➫ Mıknatıslar her ..................................... cisimleri çekemez. ➫ Mıknatıslarda ..................................... kutuplar birbirini iter. ➫ Mıknatısı parçaladığımızda kendi kutup özelliklerini ..................................... devam eder. ➫ Mıknatıslar kullanım özelliklerine göre farklı ..................................... olabilir. ➫ Mıknatısın çekme özelliğinin en güçlü olduğu uç kısımlarına ..................................... denir. ➫ Her mıknatısın biri ..................................... diğeri güney olmak üzere iki kutbu vardır. ➫ Mıknatıs demir, nikel, çelik ve ..................................... gibi maddeleri çeker. ➫ Yön bulmak için kullanılan ..................................... ibresi mıknatıstan yapılmıştır. ➫ Günümüzde kullanılan yapay mıknatıslar şekillerine göre halka, U, at nalı ve ..................................... mıknatıs olarak adlandırılırlar. temas - kutup - uzaklıktaki - korumaya - kobalt - çubuk - kuzey - şekillerde - pusulanın - aynı ........................................... ........................................... ........................................... ........................................... N S N S N S S S
19 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... MIKNATISLARIN KULLANIM ALANLARI 3. ÜNİTE: KUVVETİN ETKİLERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıda verilenlerin hangilerinde mıknatıs kullanılmaktadır? İşaretleyelim. 3. Aşağıdaki görsellerde mıknatısın nasıl kullanıldığını açıklayalım. ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... N NW NE SW SE W E S 0 0 18 20 200 40 220 60 240 80 260 100 280 120 300 140 320 160 340 NW NE SW SE
20 4.SINIF MIKNATISLARIN KULLANIM ALANLARI 4. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. 5. Aşağıdaki karışımlardan hangileri mıknatısla ayırılabilir? 6. Mıknatıs yaklaştırıldığında bozulabilen aletler hangileridir? Araştırıp yazalım. (.....) Mıknatısın elektronik aletlere zararı yoktur. (.....) Elektrik üretiminde kullanılan jeneratör içinde mıknatıs kullanılır. (.....) Mıknatıs karışımların ayırılmasında kullanılamaz. (.....) Buzdolaplarının kapakları mıknatıs sayesinde kapanır. (.....) Bilgisayarların yapımında mıknatıs kullanılmaz. (.....) Yön bulmak için kullandığımız pusulanın ibresi mıknatıstan yapılmıştır. (.....) Kum-talaş karışımını ayırmak için mıknatıs kullanırız. (.....) Magnet denilen buzdolabı süslerinin arkasında mıknatıs kullanılır. (.....) Günümüzde MR adı verilen insanların hastalıklarının teşhisinde kullanılan cihazların yapısında güçlü mıknatıslar vardır. (.....) Banka kartı, cep telefonu mıknatısın en eski kullanım alanlarıdır. (.....) Terziler iğneleri bir arada tutabilmek için mıknatıs kullanır. (.....) Mıknatıslar günlük hayatımızda kullanmayız. pirinç-demir karışımı nikel-demir karışımı talaş-çelik karışımı kâğıt-nikel karışımı kum-su karışımı kum-taş karışımı plastik- taş karışımı taş-kobalt karışımı alüminyum-kum karışımı toplu iğne-kum karışımı
21 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER 4. ÜNİTE: MADDENİN ÖZELLİKLERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıdaki tabloda maddeleri niteleyen uygun özellikleri bulup, örnekteki gibi yazalım. 3. Aşağıda görseli verilen maddeler suda yüzer mi, batar mı? Uygun sözcüğü yazalım. Madde Pürüzlü Pürüzsüz Sert Yumuşak Mat Parlak Kokulu Kokusuz Esnek Berk Saydam Opak Cam bardak Pürüzsüz Sert Parlak Kokusuz Berk Saydam Odun Paket lastiği Portakal Kalem Havlu Plastik top Tahta kaşık Bozuk para Toprak Kâğıt havlu Sarımsak Rende Suda ....................... Suda ....................... Suda ....................... Suda ....................... Suda ....................... Suda ....................... Suda ....................... Suda ....................... Suda ....................... Suda .......................
22 4.SINIF MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER 4. Aşağıda maddeleri uygun özelliklerin olduğu kutulara yazalım. 5. Aşağıdaki maddelerden mıknatısla çekilenleri işaretleyelim. 6. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. ➫ Maddeyi niteleyen özellikleri ..................................... organlarımızla algılayabiliriz. ➫ Yağmurluk ve şemsiye gibi eşyalar suyu ..................................... maddelerden yapılır. ➫ İçi hava dolu maddeler suda ..................................... özelliğine sahiptir. ➫ ..................................... demir, nikel ve kobalt gibi maddeleri çeker. ➫ Maddenin suda yüzme özelliğini kullanarak ..................................... yapılmıştır. ➫ Çevremizdeki canlı ve cansız, belli bir yer kaplayan ve duyu organlarımızla algılayabildiğimiz her şeye ..................................... denir. ➫ ..................................... ürünleri yaz aylarında terimizi emmesi için kullanırız. ➫ Mıknatısla çekilebilme maddeyi ..................................... özelliklerdendir. ➫ Kullandığımız araç gereçler yapılırken maddenin ..................................... dikkate alınır. ➫ Taş parçası, çivi, cam şişe, bozuk para gibi maddeler suda ..................................... madde - duyu - yüzme - özellikleri - niteleyen - batar - çekmeyen - mıknatıs - pamuklu - gemiler Altın yüzük Çivi Porselen tabak Plastik bardak Toplu iğne Pet şişe Demir kaşık Taş Bakır tel Kurşun kalem Gümüş kolye Çelik tencere ........................... Suda çekmez. Suda yüzer. Mıknatıs çekmez. ........................... Suyu çekmez. Suda batar. Mıknatıs çeker. ........................... Suyu emer. Suda yüzer. Mıknatıs çekmez. ........................... Suyu çekmez. Suda batar. Mıknatıs çekmez. ........................... Suyu emer. Suda yüzer. Mıknatıs çekmez. Kâğıt Sünger Raptiye Cam bardak Tahta kaşık
23 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ 4. ÜNİTE: MADDENİN ÖZELLİKLERİ 2. Aşağıdaki eşitliklerde boş bırakılan yerleri tamamlayalım. 3. Aşağıda verilen maddeleri kütlesini hesaplayalım, kutuya yazalım. 4. Aşağıdaki tabloda bazı maddelerin ölçüm sonucu verilmiştir. Verilmeyen işlem sonuçlarını oşlukta işlem yaparak bulalım 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. DARA NET KÜTLE BRÜT KÜTLE 320 g 570 g 480 g 900 g 125 g 760 g 590 g 870 g 135 g 660 g 750 g 1100 g 245 g 735 g 3 kg 3000 g .......... kg 14000 g 25 kg .......... g .......... g 11000 g 12 kg .......... g .......... kg 5000 g 9 kg .......... g .......... kg 34000 g 1 kg 500 g 500 g 500 g 100 g 2 kg 100 g 100 g 3 kg 500 g 100 g 3 kg 2 kg 50 g 3 kg 100 g 50 g
24 4.SINIF MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ 5. Aşağıda verilen birimleri istenen birime çevirelim. 6. Aşağıdaki hacim hesaplamalarını yapalım. 7. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. (.....) Sıvıların kütlesini bulmak için içine konulduğu kabın kütlesine net kütle denir. (.....) Hacim ölçü birimi litredir. (.....) Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. (.....) Hacmi ölçülmek istenen katı madde su dolu kovaya konulur. (.....) Düzgün bir şekle sahip olmayan katıların hacmi ölçülemez. (.....) Sıvıların hacimleri dereceli kap ile ölçülür. (.....) Kütle ölçü birimi metredir. (.....) Kütlesi ve hacmi olan tüm varlıklara madde denir. (.....) Kap ile sıvının toplam kütlesi net kütledir. (.....) Hacim maddelerin ölçülebilen özelliğidir. (.....) Bir kap içindeki madde tartılırken, sadece maddenin kütlesine dara denir. (.....) Bütün maddelerin belirli bir miktarı vardır. 2 L = 2000 mL 13 L = .................... mL 25 L = .................... mL 34 L = .................... mL 9 L = .................... mL 18 L = .................... mL 7000 mL = 7 L 16000 mL = .................... L 23000 mL = .................... L 56000 mL = .................... L 47000 mL = .................... L 9000 mL = .................... L 5670 mL = 5 L 670 mL 3880 mL = ........ L ........ mL 14600 mL = ........ L ........ mL 27800 mL = ........ L ........ mL 9500 mL = ........ L ........ mL 6700 mL = ........ L ........ mL Suyun hacmi = 967 mL Toplam hacim = 1500 mL Taşın hacmi = ..................... Suyun hacmi = 780 mL Toplam hacim = 1100 mL Taşın hacmi = ..................... Suyun hacmi = 732 mL Toplam hacim = 1350 mL Taşın hacmi = ..................... Suyun hacmi = 540 mL Toplam hacim = 964 mL Taşın hacmi = ..................... Suyun hacmi = 651 mL Toplam hacim = 875 mL Taşın hacmi = ..................... Suyun hacmi = 436 mL Toplam hacim = 710 mL Taşın hacmi = ..................... Taşın hacmi 210 - 150= 60 mL
25 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... MADDENİN HALLERİ 4. ÜNİTE: MADDENİN ÖZELLİKLERİ 2. Aşağıda verilen maddeler hangi halde bulunur? Numarasını uygun kutuya yazalım. 3. Aşağıdaki maddelerin özelliklerini yazalım. 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... KATI SIVI GAZ 1 6 11 3 8 13 2 7 12 4 9 14 5 10 15
26 4.SINIF MADDENİN HALLERİ 4. Aşağıda belirtilen özelliklere uygun maddeler yazalım. 5. Aşağıda verilenlerden hangileri küçük taneli katılardandır? Boyayalım. 6. Aşağıdaki ifadeleri cümle oluşturacak şekilde eşleştirelim. Belirli bir şekli olmayan, bulunduğu ortama dağılan Su yeterince ısı kaybedince Un, mercimek, kum gibi küçük taneli katılar içinde Aynı madde doğada Konulduğu kabın şeklini alan, akıcılık özelliği gösteren Elle tutulup gözle görülebilen ve belirli bir şekli olan Katı maddeler bulundukları Su yeterince ısı alırsa Gaz maddeler bulundukları Katı ve sıvı maddelerin ortamın tamamına yayılırlar. belirli bir hacmi vardır. bulundukları kabın şeklini alırlar. maddeler katı maddelerdir. maddelere sıvı maddeler denir. su buharına dönüşür. kabın şeklini almazlar. farklı hallerde bulunabilir. donar ve buz olur. maddelere gaz maddeler denir. Mercimek Limon Kum Un Pirinç Toprak Patates Tuz Toz deterjan Toz şeker Defter Makas Çivi Elma Çarşaf
27 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ 4. ÜNİTE: MADDENİN ÖZELLİKLERİ 2. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. 3. Aşağıdaki kavramları uygun görselin altına yazalım. 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. ➫ Isı alan katı bir maddenin sıvı hale geçmesine ..................................... denir. ➫ Maddenin ısı vererek sıcaklığının düşmesine ..................................... denir. ➫ Maddeler arasında sürekli ısı ..................................... olur. ➫ Sıcaklığı yüksek olan maddeden sıcaklığı düşük maddeye doğru ısı ..................................... gerçekleşir. ➫ Bu akış iki maddenin de ısısı ..................................... kadar sürer. ➫ Gaz bir maddenin ısı vererek sıvı hâle geçmesi olayına ..................................... denir. ➫ Maddelerin sıcaklığını ölçen aletlere ..................................... denir. ➫ Maddenin ısı alarak sıcaklığının yükselmesine ..................................... denir. ➫ Isı veren sıvı bir maddenin katı hale geçmesine ..................................... denir ➫ Maddelerin ısı alarak ya da vererek halden hale geçmesine ..................................... denir. ➫ Isı maddede her zaman vardır ve maddeler arasında ..................................... eder ➫ Sıvı bir maddenin ısı alarak gaz hâle geçmesi olayına ..................................... denir. akışı - eşitleninceye - ısınma - hareket - erime - hal değişimi yoğuşma - donma - termometre - soğuma - alışverişi - buharlaşma ............................................... ............................................... ............................................... ............................................... BUHARLAŞMA DONMA YOĞUNLAŞMA ERİME
28 4.SINIF MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ 4. Aşağıdaki cümleleri ısı alır / ısı verir şeklinde tamamlayalım. 5. Aşağıdaki kutuları inceleyerek ısı akış yönünü örnekteki gibi ok ile gösterelim. 6. Aşağıdaki görselde yaşanan olayları açıklayalım. Ocağın üzerindeki tencerenin sapı ..................................................................... İçerisine buz atılan su ............................................................................................. Yaz gelince deniz suyu ........................................................................................... Buzdolabına koyduğumuz meyve ve sebzeler ................................................ Isınan ütüyü pantolona sürdüğümüzde pantolon ......................................... Buzlukta unutulan su .............................................................................................. Ocağın üzerindeki tereyağı .................................................................................... İpe asılan çamaşırlar ................................................................................................ Dışarıdan eve getirdiğimiz kar topu ................................................................... Sıcak çay bardağına koyulan çay kaşığı ........................................................... 30 °C 35 °C 23 °C 20 °C 19 °C 18 °C 50 °C 45 °C 60 °C 70 °C 45 °C 35 °C 37 °C 40 °C 56 °C 63 °C 80 °C 75 °C 67 °C 68 °C 24 °C 17 °C 49 °C 26 °C 1 .......................................................................................................................................................................................................... 3 .......................................................................................................................................................................................................... 2 .......................................................................................................................................................................................................... 4 .......................................................................................................................................................................................................... 1 2 3 4
29 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... SAF MADDE VE KARIŞIM 2 4. ÜNİTE: MADDENİN ÖZELLİKLERİ 2. Aşağıdaki maddelerden saf maddelere S, karışımlara K yazalım. 3. Aşağıda verilen özellikler hangi tür maddelere aittir? Numarasını uygun kutuya yazalım. 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 1. İçindeki maddeleri küçük parçalara ayırdığımızda başlangıçtaki malzemeleri elde ederiz. 2. Yapısında kendisinden başka madde bulunmaz. 3. Doğada tek bir madde halinde bulunur. 4. Çorba, salata, ayran, kek ve limonata örnek olarak verilebilir. 5. Kendilerini oluşturan maddelere ayırılabilir. 6. Altın, tuz, şeker, demir ve gümüş örnek olarak verilebilir. 7. Çeşitli yöntemler kullanılarak ayrıştırılabilir. 8. İki veya daha fazla maddenin bir araya gelmesiyle oluşur. 9. Fiziksel ayırma yöntemleriyle ayrılamaz. Ayran Salata Süt Naftalin Çikolata Nohut Kek Ekmek Kahve Un Bakır Aşure Su Hava Demir Limonata Şampuan Duman Gümüş Toprak Altın Cacık Şeker Yağmur suyu Reçel Bal Sirke Oksijen Tuz Çay Karışım Madde Saf Madde
30 4.SINIF SAF MADDE VE KARIŞIM 2 4. Aşağıda verilen karışımların hangi yöntemle ayırılabileceğini yazalım. 5. Karışımların ayrılmasının faydalarından bahseden çocuklar hangileridir? Boyayalım. 6. Aşağıdaki geri dönüşüm kutularına atılacak atıkların numarasını yazalım. Mercimek + Su : ................................................. Şeker + Nohut : ................................................. Boncuk + Raptiye : ................................................. Kum + Çakıl : ................................................. Toprak + Su : ................................................. Zımba teli + Talaş : ................................................. Demir + Kâğıt : ................................................. Toplu iğne + Kum : ................................................. Makarna + Su : ................................................. Talaş + Kum : ................................................. Pirinç + Tuz : ................................................. Bulgur + Nohut : ................................................. Doğal kaynaklar korunmuş olur. Ülke ekonomisi zarar görür. Ormanlar korunmuş olur. Doğal çevre zarar görür. Canlı türleri azalmış olur. Enerji tasarrufu sağlanır. Zamandan ve paradan tasarruf edilir. Ormanlar zarar görür. Çevre kirliliği önlenmiş olur. Kaynaklar etkili kullanılır. Cam Plastik Kâğıt Metal 10 4 Plastik poşet 7 Plastik poşet 1 Plastik poşet 15 Plastik poşet 11 14 16 3 5 12 13 8 GAZETE 9 2 6
31 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... AYDINLATMA TEKNOLOJİLERİ 5. ÜNİTE: AYDINLATMA VE SES TEKNOLOJİLERİ 2. Geçmişten günümüze kadar kullanılan ışık kaynaklarının numarasını sırasıyla ampullere yazalım. 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 3. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. (.....) Binlerce yıl önce Sümerler içi oyulmuş taşlara yağ doldurarak kandiller yapmışlardır. (.....) LED lambalar floresandan daha uzun ömürlüdür. (.....) İnsanların ilk ışık kaynağı meşaledir. (.....) Doğada var olan kendiliğinden ışık yayan varlıklar yapay ışık kaynağıdır. (.....) Petrolün keşfi ile gaz lambaları icat edilmiştir. (.....) Aydınlatma teknolojilerinin gelişimi ateşin bulunmasıyla başlamıştır. (.....) Edison’un ardından Lewis Howard Latimer uzun ömürlü ampulü icat etti. (.....) Günümüzde en sık kullanılan aydınlatma aracı floresan lambadır. (.....) Elektrikten sonra; ampul, floresan lamba, kompakt floresan lamba, halojen lamba, led lamba gibi aydınlatma araçları icat edilmiştir. (.....) Gaz lambası elektriğin keşfinden sonra icat edilmiştir. 6 Ateş 7 LED lamba 8 Meşale 9 Halojen lamba 1 Ampul 2 Gaz lambası 3 Mum 4 Kandil 5 Floresan lamba
32 4.SINIF AYDINLATMA TEKNOLOJİLERİ 4. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. 5. Aydınlatma teknolojilerinin yaşantımıza etkilerinin sonuçları nelerdir? Yazalım. ➫ Geçmişten günümüze kadar en önemli ışık kaynağı ..................................... ve yıldızlardır. ➫ Işık kaynaklarında en büyük ..................................... ateşin keşfinden sonra ortaya çıkmıştır. ➫ Zaman içinde insanlar taşları birbirine sürterek elde ettikleri kıvılcımlarla ........................ yakmayı başardılar. ➫ Yağların yakılmasıyla ışık elde edilebildiğini keşfettikten sonra insanlar oyulmuş taşların içine hayvan yağlarını doldurarak ..................................... yaptılar. ➫ ..................................... gelişmesiyle birlikte insanlar aydınlatma araçlarını istedikleri sürede ve yerde kullanabildiler. ➫ 1962’de Nick Holonyak ..................................... icat etti. ➫ 3000 yıl önce hayvansal yağların arasına pamuk sokularak ilk ..................................... ürettiler. ➫ Günümüzde çevre dostu, estetik, sağlık sorunlarına yol açmayan, az enerji tüketen ..................................... üretmek için bilim insanları çalışmalarına devam etmektedirler. ➫ ..................................... beraber insanlar ampulü, floresan lambasını ve led lambayı kullanmaya başladılar. ➫ İlk ampulü ..................................... icat etti. elektrikle - led lambayı - ateş - Güneş - kandiller Thomas Edison - mumu - ışık kaynakları - değişiklik - teknolojinin Aydınlatma teknolojileri sayesinde hastaneler ve eczaneler 24 saat çalışır. ..................................................................................................................................................................................................................... Yollarda gece trafik ışıkları ve aydınlatma yapılır. ..................................................................................................................................................................................................................... Fabrikalarda gece ışıklandırma yapılır. ..................................................................................................................................................................................................................... Stadyumlar ve spor salonlarında ışıklandırma yapılır. ..................................................................................................................................................................................................................... Araçlarda far kullanılır. ..................................................................................................................................................................................................................... Deniz fenerleri gemilerin hareketine yardım eder. ..................................................................................................................................................................................................................... Havaalanı ışıkları uçakların inmesine ve kalkmasına yardım eder. ..................................................................................................................................................................................................................... Bazı mesleklerin gelişimine sebep olur. .....................................................................................................................................................................................................................
33 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... UYGUN AYDINLATMA 5. ÜNİTE: AYDINLATMA VE SES TEKNOLOJİLERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Uygun aydınlatma için doğru olan cümleleri boyayalım. Işık kaynakları ortama uygun şekilde yerleştirilmelidir. Işık kaynakları dekorasyona göre yerleştirilmelidir. Tasarruflu lambalar fazla enerji tüketir. Az enerji tüketen, tasarruflu ışık kaynakları kullanılmalıdır. Işığın rengi beyaz olmalıdır. Işığın rengi gün ışığına yakın olmalıdır. Ortam çok aydınlık ya da karanlık olmamalıdır. Ortam iyice aydınlık olmalıdır. Isı üretmeyen yalnız ışık üreten kaynaklar kullanılmalıdır. Isı üreten ışık kaynakları kullanılmalıdır. Işık kaynağı seçerken ortam büyüklüğünün önemi yoktur. Işık kaynağı ortamın büyüklüğüne uygun olmalıdır. Işık doğrudan gözümüze gelmelidir. Işık doğrudan gözümüze gelmemelidir. Ne kadar fazla ışık kullanılırsa o kadar yararlı olur. Gereğinden fazla ışık kullanılmamalıdır. Göz sağlığı için lambanın parlaklığı yüksek olmalıdır. Göz sağlığı için lambanın parlaklığı normal olmalıdır.
34 4.SINIF UYGUN AYDINLATMA 3. Aydınlatma araçlarının tasarruflu kullanılması için nelere dikkat edilmelidir? Maddeler halinde yazalım. 4. Aşağıdaki bilgilerden hangileri göz sağlığı için doğrudur? Boyayalım. 5. Aşağıda verilen sokaklarda aydınlatma araçlarının kullanımı ile ilgili neler söylenebilir? Bilgisayar ekranına çok yakından bakılmamalıdır. Televizyonu karanlık bir ortamda izlemek gözleri dinlendirir. Güneş’e ve parlak ışıklara doğrudan bakmak sakıncalıdır. Işık doğrudan yüzümüze gelmelidir. Uzun süre bilgisayar başında oturmamalıdır. Fazla aydınlatma gözleri yormaz. Aşırı aydınlatılmış ortamlar göz sağlığına zararlıdır. İyi görmek için çok parlak ışık gereklidir. Sağ elini kullananlar için soldan, sol elini kullananlar için sağdan ışık gelmelidir. Kitap okumak ve ders çalışmak için en uygun ortamlar loş ortamlardır. ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................
35 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... IŞIK KİRLİLİĞİ 5. ÜNİTE: AYDINLATMA VE SES TEKNOLOJİLERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. ➫ Yanlış yerde, yanlış miktarda, yanlış yönde ve yanlış zamanda ışık kullanılmasına ..................................... denir. ➫ Işık kirliliği ..................................... yaşamı ve aynı zamanda insan hayatını da olumsuz etkiler. ➫ Aydınlatmanın fazla olduğu yerlerde gece gökyüzünü ..................................... olarak izlemek zordur. ➫ .....................................; gökyüzünü rahat izleyebilmek için şehir dışında, okyanusların ortasındaki adalarda ve tepelerin üzerinde kurulmuştur. ➫ ..................................... yön bularak uçan kuşlar; gökdelenler, deniz fenerleri gibi yüksek yapılardan yayılan ışıklar nedeniyle zarar görür. ➫ Işık kirliliği nedeniyle denize ulaşamayan, yollarını şaşıran deniz ..................................... nesli tükenmektedir. ➫ Fazla ..................................... maruz kalan bitkiler mevsimleri karıştırıp, çiçeklenmeleri etkilenmektedir. ➫ ..................................... kuşların geceleri yön bulmakta zorlanmasına ve yorulmasına neden olur. ➫ Işık kirliliğinin doğal hayata birçok ..................................... etkisi vardır. ➫ Modernleşme ve ..................................... ışık kirliliğinin artmasına neden olmuştur. olumsuz - gözlemevleri - takımyıldızlardan - ışığa - doğal kentleşme - göçmen - ışık kirliliği - kaplumbağalarının - net
36 4.SINIF IŞIK KİRLİLİĞİ 3. Aşağıdaki görsellerin hangilerinde ışık kirliliği görülmektedir? 5. Aşağıda verilen ışık kirliliğinin azaltılması ile ilgili ifadeleri eşleştirelim. 4. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. (.....) Şehir ışıkları bilim insanlarının gökyüzü çalışmalarına engel olabilir. (.....) Artan nüfusun duyduğu aydınlanma ihtiyacı ışık kirliliğine sebep olabilir. (.....) Gece vakti odamızda kullandığımız masa lambası ışık kirliliğine sebep olabilir. (.....) Işık kirliliği göz sağlığına zarar verebilir. (.....) Eğlence ve turistik yerlerden yayılan ışık caretta carettaların yolunu bulmasını sağlar. (.....) Aşırı aydınlatılmış binalarda yaşayan insanlar bazı sağlık sorunları yaşayabilir. (.....) Doğru yerde, doğru miktarda aydınlatma ışık kirliliğine sebep olabilir. (.....) Uzun farlar karşıdan gelen sürücünün gözünü kamaştırarak yolu görememesine sebep olabilir. Gereksiz alanlar Binaların giriş kısmında kullanılan lambalar Araba kullanırken uzun farlar Işıklı reklam panolar ve tabelalar Gözlem evlerinin çevresine Sokak ve cadde aydınlatmalarında ışık Işık kirliliği ile ilgili Aydınlatma aracının yönü gökyüzüne Işık kirliliğini önlemek için ışığın zaman ayarlı olmalıdır. aydınlatılacak bölgeye yönlendirilmelidir. gerekmedikçe kullanılmamalıdır. yasal düzenlemelere uyulmalıdır. aydınlatılmamalıdır. gökyüzüne yönelmesi engellenmelidir. yerleşim yeri yapılmamalıdır. doğru olursa ışık kirliliğine sebep olur. harekete duyarlı lambalar olmalıdır.
37 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SES TEKNOLOJİLERİ 5. ÜNİTE: AYDINLATMA VE SES TEKNOLOJİLERİ 3. Aşağıda verilen bilgiler hangi araçlara aittir? Eşleştirelim. Video, resim ve yazı gibi dosyaların saklandığı cihaz Manyetik şeritler üzerine ses kaydının yapılması ile oluşturulmuş cihaz Kalp ve akciğer gibi organların seslerin şiddetini artıran cihaz Elektrikle veya pille çalışan, plak dinlemekte kullanılan eski bir aygıt Sesin kaydedilmesini ve tekrar dinlenmesini sağlayan ilk araç Hoparlör adlı cihaza bağlanarak sesin şiddetini artıran cihaz Hem görüntü hem de sesleri kaydeden cihaz kaset pikap mikrofon video kamera USB bellek stetoskop fonograf 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıdaki araçları geçmişte ve günümüzde kullanımlarına göre gruplandıralım. GEÇMİŞTE KULLANILANLAR GÜNÜMÜZDE KULLANILANLAR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
38 4.SINIF GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SES TEKNOLOJİLERİ 4. Aşağıdakilerden ses şiddetini değiştirenleri kırmızı boyayalım. 5. Ses şiddetini değiştiren araçların olumlu ve olumsuz yönlerini yazalım. 6. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. (.....) Sesin uzaktan ya da yakından duyulabilme özelliğine ses şiddeti denir. (.....) Mikrofon ve megafon ses şiddetini artıran cihazlardır. (.....) Ses kaynağına olan uzaklığımız arttıkça ses şiddeti artar. (.....) İşitme zorluğu yaşayan kişiler ses şiddetini artıran işitme cihazı kullanır. (.....) Teknolojinin gelişmesi ses teknolojilerinin de gelişmesini sağlamıştır. (.....) Doktorlar iç organların sesini duyabilmek için hoparlör kullanır. (.....) Plak ve kasetler ses kaydetmeye yarayan, geçmişte kullanılan araçlardır. (.....) Graham Bell sesin teller yardımı ile ilk defa iletimini sağlamıştır. (.....) Ses kaynağına yaklaştıkça sesin şiddeti artar. (.....) Ses teknolojisindeki gelişmeler ateşin bulunması ile başlamıştır. (.....) Şiddetli ses üreten teknolojik araçların olumsuz etkileri vardır. (.....) Günümüzde ses teknolojileri yalnız haberleşme alanında kullanılmaktadır. OLUMLU YÖNLERİ ................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................ OLUMSUZ YÖNLERİ ................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................ Mikrofon Radyo Hoparlör İşitme Cihazı Megafon Stetoskop Kulaklık USB bellek Kaset Ultrason
39 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... SES KİRLİLİĞİ 5. ÜNİTE: AYDINLATMA VE SES TEKNOLOJİLERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıda verilen ortamlardan hangilerinde ses kirliliği vardır? İşaretleyelim. 3. Cümleleri aşağıda verilenlerden uygun olanlarla tamamlayalım. Trafikteki araç sesleri, .................................................................... İş makinesi sesi, ................................................................................. Evde televizyon sesi, ........................................................................ Düğün salonundaki sesler, ........................................................... Ormanda ağaçların hışırtısı, ........................................................ Stadyumdaki sesler, ......................................................................... Ağaçta öten kuş, .............................................................................. Pazar yerindeki sesler, .................................................................... Sahilde dalgaların sesi, .................................................................. Fabrikaların sesleri, ......................................................................... ses kirliliği oluşturur. ses kirliliği oluşturmaz.
40 4.SINIF SES KİRLİLİĞİ 4. Ses kirliliğini önlemek için neler yapılabilir? Maddeler halinde yazalım. 5. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. ➫ İnsanları ve çevreyi rahatsız eden, yüksek şiddetteki her türlü düzensiz sesin yaptığı etkiye ............................. denir. ➫ Ses kirliliğinin en önemli nedenleri trafik yoğunluğu ve ..................................... şehirleşmedir. ➫ İş ..................................... çıkardığı sesler ses kirliliğine neden olur. ➫ Ses kirliliğini ..................................... için duvarlara yalıtım yapılabilir. ➫ Sanayi kuruluşları ve havaalanları şehir ..................................... kurulmalıdır. ➫ Ses kirliliği insanların beden ve ruh ..................................... bozulmasına neden olur. ➫ Ses kirliliğinin yüksek olduğu şehirlerde yaşayan insanlar ..................................... ve huzursuz olabilir. ➫ Okul, ev, hastane gibi yerlerde çevreden gelen istenmeyen seslerin engellenmesine ses ................................ denir. ➫ Gürültülü makinelerle çalışan insanlar mutlaka ..................................... kullanmalıdır. ➫ Ses kirliliği çevredeki bütün canlıları ..................................... etkiler. sinirli - plansız - sağlığının - kulaklık - olumsuz ses kirliliği - dışına - yalıtımı - makinelerinin - azaltmak 6. Aşağıdakilerden hangileri ses kirliliğinin insan sağlığına etkilerindendir? Boyayalım. Gerginlik Kansızlık Uykusuzluk Dikkat eksikliği Diş kaybı Kulak çınlaması Stres Şeker hastalığı İşitme kaybı Uyku sorunları
41 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... KAYNAKLARIN TASARRUFLU KULLANILMASI 6. ÜNİTE: İNSAN VE ÇEVRE 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıda verilen durumlarda hangi işler yapılamaz? Yazalım. 3. Aşağıdaki davranışlar hangi kaynakların tükenmesine yol açar? İşaretleyelim. DAVRANIŞLAR ELEKTRİK SU GIDA Diş fırçalarken musluğu açık bırakmak. Küveti doldurup, uzun uzun yıkanmak. Televizyonu sabah açıp, akşam kapatmak. Fazla ekmek alıp, bayatlayınca çöpe atmak. Bahçede, balkonda halı yıkamak. Tabağımıza yiyebileceğimizden fazla yemek almak. Enerji tasarruflu ampul kullanmamak Damlatan muslukları onarmamak Hortumla araba yıkamak. Besinleri satın alırken son kullanma tarihine bakmamak A+++ enerji sınıfı ürünler kullanmamak. Meyve ve sebzeleri akan suyun altında yıkamak. Besinleri uygun şartlarda saklamamak. Duvarları koyu renk boyamak Temizlik yaparken bol bol su kullanmak. Çamaşır ve bulaşık makinesini dolmadan çalıştırmak Bulaşıkları elde yıkamak İhtiyacımız olmayan besinleri almak
42 4.SINIF KAYNAKLARIN TASARRUFLU KULLANILMASI 4. Aşağıda verilen ortamlarda kaynakları korumak için neler yapılabilir? Yazalım. 5. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. ➫ Su insan yaşamının devamlılığı için ..................................... bir kaynaktır. ➫ Evlerde ampullerimizi lamba ile değiştirmeliyiz ➫ Kullanmadığımız elektronik araçların ..................................... çekmeliyiz. ➫ Bilinçli tüketici bir mal ya da hizmeti satın alırken gerçek ..................................... göz önünde tutar. ➫ Kaynakların ..................................... kullanılması hava, su ve toprağın kirlenmesine yol açar. ➫ Elektrik elde etmek için kullandığımız su, kömür, doğal gaz gibi kaynaklar ..................................... kaynaklardır. ➫ Kaynakları tasarruflu kullanmak ülke ..................................... olumlu etkiler. ➫ Bilinçli tüketici ..................................... öncelik verir. ➫ Bina yapımında ..................................... yapılması enerji kaybını önler. ➫ Toprağın kirletilmesi ve yok edilmesi besin kaynaklarının ..................................... sebep olur. ➫ ..................................... kaynaklar insanların bilinçsiz kullanımı sonucunda hızla azalmaktadır. ➫ Kaynaklarımızı gerektiği kadar kullanmaya ..................................... denir. tükenebilir - ihtiyaçlarına - fişini - tasarruflu - ekonomisini - yalıtım azalmasına - tasarruf - vazgeçilmez - doğal - gereksinimlerini - bilinçsiz ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... ....................................................................................................................
43 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... GERİ DÖNÜŞÜM 6. ÜNİTE: İNSAN VE ÇEVRE 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıda verilenlerden hangileri geri dönüştürülebilir? Yuvarlak içine alalım. 3. Aşağıdaki ifadelerden hangileri geri dönüşümün önemini anlatmaktadır? Boyayalım. Doğal kaynakların azalmasını önler. Fosil yakıtların tüketimini artırır. Atık miktarı azalır. Aile bütçesi zarar görür. Hava kirliliğini artırır. Gelecek nesillere temiz bir çevre bırakabilmeyi sağlar. Enerji tasarrufu sağlar. Ekonomiye katkı sağlar. Ayrı bir sektör oluşturarak iş kapısı oluşturur. Yok edilmesi gereken katı atık miktarı azalır. Sera gazı emisyonunun düşmesine katkı sağlar. Tüketimi artırır. GAZETE
44 4.SINIF GERİ DÖNÜŞÜM 4. Aşağıdaki ifadeleri cümle oluşturacak şekilde eşleştirelim. 5. Aşağıda görseli verilen geri dönüşüm aşamalarını açıklayalım. 6. Aşağıda verilen atıklar hangi renk geri dönüşüm kutusuna atılmalıdır? Rengi yazalım Kâğıt ve kartonların geri kazanımı ile Eritilen plastikler, işlemlerden geçirilerek Atık piller çöpe, toprağa, denizlere ve akarsulara Geri dönüştürülecek metaller Kullanılmış cam şişeler ve kavanozlardan Atık yağların geri dönüşümü ile Kullanım ömrünü tamamlamış piller, Geri dönüşümün uygulanması ile pil toplama noktalarına bırakılmalıdır. ip hâline getirilir, polar kumaş üretilir. yeniden kâğıt ve karton üretilir. ağır metallerin karışmasına yol açar. yeniden cam ürünler elde edilir. çöpe giden atık miktarı azalır. eritilerek yeniden kullanılabilmektedir. biyodizel (araç yakıtı) üretilmektedir. 1 2 6 3 5 4 Plastik Metal Cam Kâğıt Pet şişe: ........................ Cam kavanoz: ................... Konserve kutusu: ............... Karton kutu: ............... Deterjan kutusu: ............... Gazete: .................................. Kırık çatal: ................... Süt kutusu: .......................... Cam şişe: ............................. Yırtık kitap: .................. Plastik tarak: ....................... Kırık makas: ......................... Plastik
45 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... DEVRE ELEMANLARI 7. ÜNİTE: BASİT ELEKTRİK DEVRELERİ 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıda verilen devrede ok ile gösterilen devre elemanlarını yazalım. 3. Aşağıda verilen devre elemanlarının adını ve görevlerini yazalım. ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
46 4.SINIF DEVRE ELEMANLARI 4. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. 5. Aşağıda verilenleri tabloda uygun yerlere yazalım. (.....) Ampulün yerleştirildiği yatağa duy denir. (.....) Her pilin artı ve eksi kutbu vardır. (.....) Ampul elektrik devresinde açma ve kapamayı sağlar. (.....) Bağlantı kablosu devreden elektrik enerjisi geçmesini sağlar. (.....) Piller düşük enerji üreten elektrik kaynaklarıdır. (.....) Pil yatağı, pilin yerleştirildiği bölümdür ve pilin sağlam durmasını sağlar. (.....) Bir devrede anahtar olmazsa devre çalışmaz. (.....) Elektrikle çalışan bütün cihazlarda elektrik devresi vardır. (.....) Bir elektrik devresinde elektriğin geçişi pil tarafından kontrol edilir. (.....) Her evin, her binanın bir elektrik tesisatı vardır. (.....) Bağlantı kabloları evimizde duvarların içinde bulunur. (.....) Pilin iki ucuna duy denir. Sembol Devre Elemanı Görevi Ampul - + ➽ Elektrik enerjisini ışık ve ısı enerjisine dönüştürür. ➽ Devreyi açıp kapatarak ampulün yanıp yanmayacağını belirler. ➽ Elektrik iletimini sağlamak için devre elemanlarını birbirine bağlar. ➽ Devreye elektrik enerjisi sağlar. Ampul Anahtar Bağlantı kablosu Pil
47 4.SINIF FEN BİLİMLERİ Adı: ......................................... Soyadı: ................................... Sınıfı: ...................................... 7. ÜNİTE: BASİT ELEKTRİK DEVRELERİ BASİT ELEKTRİK DEVRESİ KURULUMU 1. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım. 2. Aşağıda verilen durumlara göre ampulün yanıp yanmamasını işaretleyelim. 3. Aşağıda eleman sayıları verilen devreleri sembol kullanarak çizelim. Ampul sayısı: 2 Pil sayısı: 1 Anahtar sayısı: 1 Bağlantı kablosu: 1 Ampul sayısı: 3 Pil sayısı: 2 Anahtar sayısı: 2 Bağlantı kablosu: 1 Ampul sayısı: 2 Pil sayısı: 3 Anahtar sayısı: 1 Bağlantı kablosu: 1 Devrede anahtar kapalı Devrede anahtar açık Bağlantı kablosu kopuk Devre elemanı eksik. Ampul patlamış. Birden fazla pil kullanılmış. Ampul duya yerleşmiş. Pil, pil yatağına ters yerleşmiş. Ampul ile pil gücü uyumlu.
48 4.SINIF BASİT ELEKTRİK DEVRESİ KURULUMU 4. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazalım. 5. Verilen görselde ok ile gösterilen devre elemanlarını yazalım. 6. Evde elektriğin güvenli kullanımı için nelere dikkat etmek gerekir? ➫ Bağlantı kabloları yardımıyla elektrik düğmesine ve prizlere ..................................... taşınır. ➫ Elektrikli aletlerin açma kapama .............................. basit elektrik devresindeki anahtar ile aynı görevi yapar. ➫ Devrede pil, ampul, bağlantı kablosundan biri ..................................... olursa devre çalışmaz. ➫ Devredeki elektriğin geçişini ..................................... kontrol eder. ➫ Pilli veya elektrikli tüm araçlar çalışırken elektrik devresini ..................................... zorundadır. ➫ Elektrik düğmeleri basit devrelerdeki anahtarın ..................................... .yapar. ➫ Bir devrenin elektrik verebilmesi için kaynaktan çıkan elektrik akımının ..................................... ulaşması gerekir. ➫ Devreye elektrik enerjisi sağlayan kaynağa ..................................... denir. ➫ Evimize ve okulumuza gelen elektrik, elektrik ..................................... üretilir. ➫ Pillerin artı ve eksi olmak üzere iki ..................................... vardır. anahtar - ampule - pil - santrallerinde - elektrik görevini - düğmesi - kutbu - eksik - tamamlamak ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................