การเย็บแผล นางสาวเฟื่องฟ้า ญาติพิพัฒน์ 1

คูม่ ือหตั ถการ
การเย็บแผล (Suture)

จัดทาโดย
นางสาวเฟ่อื งฟา้ ญาตพิ พิ ฒั น์
รหัสนักศึกษา 61102301105

เสนอ
อาจารย์ อวินนท์ บวั ประชมุ

รายงานฉบับนีเ้ ปน็ สว่ นนข้ี องวชิ า การรักษาพยาบาลเบอื้ งต้น พย.1426
ภาคเรยี นท่ี 1 ปกี ารศึกษา 2564

วทิ ยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี พุทธชินราช
สถาบนั พระบรมราชชนก

คานา

คู่มือหตั ถการฉบบั นเ้ี ปน็ สว่ นหนงึ่ ของรายวชิ าการ
รกั ษาพยาบาลเบอ้ื งตน้ (พย.1426) จัดทาขึ้นโดยมีวตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ ให้
ได้ศึกษาหาความรเู้ รอ่ื ง การเย็บแผล (Suture) เพ่ือใหเ้ กิดความเขา้ ใจ
ในการศกึ ษาและการทาหตั ถการการเย็บแผล (Suture)
ผู้จดั ทาหวังเป็นอย่างย่งิ ว่า ค่มู อื หัตถการฉบับน้จี ะเป็นประโยชน์กบั
ผูอ้ ่านและผู้ทต่ี ้องการจะศึกษาหาข้อมลู เร่ืองหตั ถการการเย็บแผล
(Suture) หากมขี ้อผดิ พลาดประการใด ขออภัย ณ ท่ีนี่ด้วย

นางสาวเฟอื่ งฟา้ ญาติพพิ ฒั น์
ผูจ้ ัดทา

สารบญั

เร่ือง หน้า
วตั ถปุ ระสงค์การเย็บแผล 1
การประเมนิ บาดแผล 1
อุปกรณ์ 2
ข้นั ตอนการทาหตั ถการ
4
-วิธีการเยบ็ แผล 6
-การเยบ็ แผลแบบธรรมดา Simple suture 9
-การเยบ็ แผลแบบ Mattress interrupted Suture
คาแนะนา 10
-การใหว้ ัคซนี ปอ้ งกนั บาดทะยัก 10
-การดแู ลแผลหลังการเยบ็ แผล 10
-คาแนะนาทจี่ ะให้ผู้ปว่ ยกอ่ นกลบั บา้ น 11
-การตัดไหม 12
อา้ งอิง

วัตถุประสงค์การเยบ็ แผล

1. เพื่อหา้ มเลือด (Stop bleeding)
2. เพื่อลดอาการปวดและการติดเชอื้ (Decrease pain and infection)
3. เพ่อื ซอ่ มแซมส่วนที่บาดเจบ็ (Reconstruction)
4. เพอ่ื เพิ่มการหายของแผล (Increase healing of ulcer)
5. เพ่ือลดรอยแผลเปน็ ทีอ่ าจเกิดจากบาดแผลนัน้ ๆ(Reduce scar)

การประเมนิ บาดแผล

1. ซกั ประวตั ิจากผปู้ ่วย ไดแ้ ก่ วนั เวลาท่ีเกิดแผล สาเหตุ และการรกั ษาเบ้ืองต้นกอ่ นมา รพ.
2. ประเมินบาดแผล ตาแหน่ง ขนาด และประเมินเนื้อเยอื่ และสง่ิ แปลกปลอมในแผล
3. พิจารณาในการดูแลแผล ดงั นี้

- แผลไม่เกนิ 6 hr หรือ เกิน 6 แต่ไม่ถงึ 12 hr ขอบแผลเรยี บ soft tissue ไมช่ อกชา้ มาก ไม่มี
ส่งิ แปลกปลอม ใหพ้ ิจารณาเยบ็ แผลได้

- แผลเกนิ 12 hr ไมเ่ ยบ็ แตต่ อ้ งนดั มา D/S ทกุ วัน หรือหากมีการตดิ เช้อื อาจต้อง Consult
แพทย์เพอ่ื พิจารณารับ Admit

- แผลทม่ี ี Fx ร่วม, Vascular injury, เน้อื เย่ือหายไปจนไม่สามารถดึงขอบแผลมาชิดกนั ได้ ให้
การรักษาเบ้อื งตน้ แลว้ สง่ ต่อ

บาดแผลทคี่ วรเยบ็ ไดแ้ ก่ บาดแผลที่ไม่ควรเย็บ ได้แก่ บาดแผลท่มี ีความ
1. บาดแผลทเ่ี กดิ ขนึ้ ภายใน ๒๔ ชวั่ โมง สกปรกมากๆ เชน่ แผลสนุ ัขกัด ตกทอ่ นา้ ครา
2. บาดแผลสะอาด หรือได้รบั การตกแต่งเปน็ เปน็ ตน้ เน่ืองจากมโี อกาสตดิ เชอ้ื และแผลเป็น
อยา่ งดีแลว้ หนองได้
3. ไม่มีการติดเช้อื
4. ไม่มเี ลือดตกค้างในบาดแผล 1
5. เลอื ดมาเล้ียงบรเิ วณนั้นอยา่ งมเี พยี งพอ
6. มผี ิวหนังพอท่จี ะดึงร้งั เข้าหากนั ได้

อปุ กรณ์

Forceps Tooth / non tooth Needle Holder

เข็มเยบ็ แผล กรรไกรตัดไหม

กรรไกรตัดเนือ้ ไหมหรอื ด้ายเยบ็ แผล

2

อุปกรณ์

ผ้าสีเ่ หล่ียมเจาะกลาง ยาชาและเขม็ ฉีดยา

Alcohol 70% /NSS Betadine solution, Betadine scrub

Plaster /transpore

สาลี และกอ๊ ซ

3

ขัน้ ตอนการทาหตั ถการ

วธิ กี ารเย็บแผลดังนี้

1. เตรยี มชดุ เย็บแผลและอุปกรณใ์ ห้พร้อม
2. เตรยี มบริเวณบาดแผลก่อนการเย็บแผล หากมขี นบริเวณที่จะเย็บต้องโกนขนก่อน
3. ทาความสะอาดบาดแผล
4. ฉดี ยาชา ควรฉีดเขา้ ในชัน้ ใต้ผิวหนัง หรอื Subcutaneous tissue และควรฉดี ให้ถงึ กน้
แผล
กอ่ นฉีดยาควรดูดดวู ่ามเี ลอื ดหรือไม่ ถ้าบรเิ วณทฉี่ ีดกวา้ ง ควรแทงเขม็ ผา่ นผิวหนงั เพียง
ครงั้ เดียวเมื่อจะเปลี่ยนตาแหนง่ ทฉ่ี ีดควรถอนเข็มออกมาจนเกอื บสุด แลว้ จงึ เปล่ยี นทิศทาง
ของเข็ม โดยไม่ตอ้ งถอนเขม็ ออกพ้นผิวหนัง

5. เลอื กเขม็ ใหเ้ หมาะสมกบั แผลท่ีเยบ็ ถา้ เปน็ เข็มตรงใช้มือจบั เย็บ ถ้าเปน็ เข็มโคง้ ตอ้ ง
ใช้ Needle Holder จบั ประมาณ 1/3 คอ่ นมาทางโคนเขม็ สนดา้ ยท่ีจะใชเ้ ย็บเข้าที่รเู ข็ม

4

วิธีการเย็บแผลดังน้ี

6. การจับ Needle Holder ควรจบั ให้ด้ามอยใู่ นอมุ้ มือโดยสอดนิว้ โปง้ กับน้วิ นางเข้าไปใน
เครื่องมอื

7. การเย็บควรปกั เข็มลงไปให้ปลายเขม็ ตงั้ ฉากกบั ผวิ หนงั หรอื เนอ้ื ทีจ่ ะเยบ็ จะทาให้
เย็บง่าย ไมค่ วรปักเขม็ เฉียงๆ

8. ขณะดันเขม็ ผา่ นผิวหนงั ให้หมุนเขม็ ให้ปลายเสยขึ้น โดยใชข้ อ้ มอื อยา่ ดันตรง
เนือ่ งจากเข็มอาจหักได้

9. ปลอ่ ย needle holder ออกจากกน้ เขม็ จากนน้ั ใช้ needle holder มาจับทป่ี ลายอกี
ด้านหนง่ึ แลว้ หมนุ เขม็ ออกมาจากผิวหนงั ตามความโครงของเขม็

10. ดึงไหมผ่านผวิ หนงั จากนน้ั ผูกไหมด้วยเคร่ืองมือเป็น surgical knot

5

การเย็บแผลแบบธรรมดา Simple suture

คอื ใช้เขม็ ตกั เข้าไปท่ีเน้อื ใตผ้ วิ หนังสว่ นที่ต้องการเยบ็ เพียงคร้งั เดยี ว แล้วผกู เปน็ ปมไวท้ ่ีด้านข้าง

ใช้ Needle Holder จับเข็ม ที่ 1/3 ของเข็ม

ใช้ forceps มีเขี้ยว จับผิวหนงั ขอบแผลปักเข็ม
ห่างขอบแผล พอสมควรลกึ เกอื บถงึ ก้นแผล

ปกั เข็มลึกเกอื บถึงกน้ แผล

ใช้ forceps จบั ประคองเขม็ ที่โผลใ่ น sub
cutaneous tissueปลด needle holder มาจับ
เขม็ ดึงออกมาจากแผล

ใช้ forceps จบั เขม็ พลิก Needle Holder
จบั เข็มใหม่ เพ่ือเย็บต่อ

จับเขม็ ท่ีกึ่งกลางของเข็ม

6

การเย็บแผลแบบธรรมดา Simple suture

ใช้ forceps จบั ผวิ หนงั ขอบแผล อีกข้างดงึ ใหต้ งึ
ปกั เข็มต่อ ในชน้ั subcutaneous tissue อีกข้าง
ลกึ เทา่ ๆกนั กับขอบแผลขา้ งแรก จากนัน้ ดนั เขม็
ผ่านผิวหนัง ขน้ึ มาห่างขอบแผล เท่า ๆ กนั

ใช้ forceps จับประคองเข็ม ทโี่ ผลพ่ น้ ผวิ หนัง

ปลด needle holder มาจับปลายเข็ม ในลักษณะ
คว่ามอื ดึงเข็มออกตามความโคง้ ของเขม็
อย่าใช้แรงงดั ขอบแผล

ดงึ ไหมผา่ นแผล ให้เหลือหางสัน้ ๆ มอื ซ้ายจับไหม
ม้วนรอบ needle holder เปน็ บว่ ง ไปในลักษณะ
มว้ นหน้าออกไปจากตัว

หากไหมลน่ื หรอื เย็บแผลในทตี่ ึง แนะนาใหจ้ ับ
ไหมมว้ นรอบ needle holder เปน็ บ่วงเพิ่มอีก 1
รอบ เรยี กวา่ surgical knot

Pass needle holder ลอดบว่ งไปจบั ปลายไหมอีก
ขา้ งหนึง่

7

การเย็บแผลแบบธรรมดา Simple suture

ใช้ needle holder ดงึ ปลายไหมลอดบว่ งเข้ามาหา
ตวั ขณะทีม่ ือซ้ายจบั ปลายไหมอกี ดา้ น ดงึ ในทิศ
ออกจากตัว ดึงให้ปมตึง

ลอ็ คปมไม่ใหล้ ื่นหลุด โดยโยกปลายไหมด้านส้ัน
ท่ี needle holder จับอย่อู อกจากตัว ไปอยู่ใน
แนวเดยี วกับไหมทมี่ ือซ้ายดึงอยู่

มือซา้ ยจับไหมท่ีจบั อยมู่ ้วนรอบ needle
holder เปน็ บว่ ง ในลกั ษณะมว้ นหลงั

Pass needle holder ลอดบ่วงไปจบั ปลายไหม
อกี ขา้ งหนึง่

ใช้ needle holder ดึงปลายไหมลอดบว่ งออกไปจาก
ตัว ขณะท่ีมือซ้ายทจี่ บั ปลายไหม อีกดา้ นหน่งึ ดงึ ใน
ทศิ เข้าหาตวั ดงึ ใหป้ มตงึ

มือซ้าย นาไหมทจี่ ับอยู่ ม้วนรอบ needle
holder เปน็ บ่วงในลักษณะมว้ น

8

การเยบ็ แผลแบบธรรมดา Simple suture

Pass needle holder ลอดบ่วงไปจับปลายไหมอกี ด้าน
หนง่ึ

ใช้ needle holder ดึงปลายไหมลอดบว่ ง เข้ามา
หาตวั ขณะท่มี อื ซ้ายจบั ปลายไหมอีกขา้ งหนง่ึ ดึงไป
ในทศิ ออกจากตวั ดงึ ใหป้ มตงึ

การเย็บแผลแบบ Mattress interrupted Suture

- เป็นการเย็บแผลแบบเย็บผกู เป็นเปราะ 2 ช้ัน
- ใช้ได้ดใี นบาดแผลท่ีตอ้ งการความแขง็ แรง บาดแผลท่ลี กึ และยาว บาดแผลที่ไม่ต้องการ

ให้ขอบแผลซ้อนกนั ใช้เย็บบาดแผลที่มีการดงึ รง้ั มากๆ หรอื มกี ารเคลอื่ นไหวตลอดเวลา
เชน่ บริเวณข้อต่อตา่ งๆ แขน ขา หน้าท้อง และลาตวั ซึ่งแผลมขี นาดใหญ่ แผลบริเวณ
ผิวหนังทมี่ ีการมว้ นง่าย แผลลึกมากกวา่ 0.5 เซนตเิ มตร และแผลยาวต้ังแต่ 3
เซนตเิ มตรข้ึนไป
- มีเทคนิควธิ ีการเยบ็ คลายกบั การเยบ็ แบบธรรมดา แต่ให้ผกู เปน็ เปราะแบบ 2 ช้นั

Vertical Mattress suture

9

คาแนะนา

การใหว้ คั ซนี ปอ้ งกนั บาดทะยักซักประวตั ิการได้วัคซีนป้องกนั บาดทะยกั
1. ไมเ่ คยได้ / ไดร้ บั มาเกนิ 10 ปี : ฉีด 3 ครง้ั คร้งั ละ 0.5 cc. เดือนท่ี 0,1,6
2. เคยได้รบั ครบ 3 ครัง้ ไมเ่ กนิ 10 ปี : ไมฉ่ ีด
3. ได้รบั ครบ 3 ครัง้ เกิน 10 ปี : กระตุน้ 1 ครั้ง
4. เดก็ 13 ปขี น้ึ ไป ให้เชน่ เดยี วกบั ผู้ที่ไมเ่ คยไดม้ ากอ่ น

คาแนะนาทีจ่ ะให้ผู้ป่วยก่อนกลับบ้าน
- รักษาแผลให้แหง้ สะอาดอยเู่ สมอ อย่างนอ้ ย 24 ชวั่ โมงแรก และไม่ให้เปยี ก
นา้ จนกวา่ แผลจะหาย ถ้าแผลเปยี กน้าให้รีบกลับมาล้างแผลทีโ่ รงพยาบาล
- ไม่ให้เปล่ียนผ้าปดิ แผลหรือแกะผ้าปิดแผลออกเอง
- รับประทานอาหารท่ีมีประโยชน์ช่วยส่งเสรมิ การหายของแผล ไดแ้ ก่ อาหารที่
มโี ปรตนี เชน่ เนอื้ นม ไข่ อาหารท่ีมีวติ ามนิ ซี เช่น ส้ม ฝร่ัง
- ใหส้ ังเกตอาการผดิ ปกติทีต่ ้องรบี มาโรงพยาบาลทันที ได้แก่ ไข้ ปวดแผล
มากกวา่ ปกติ บวมแดง แสบรอ้ น มี Discharge ซึมมาก เปน็ ตน้

การดแู ลแผลหลงั การเย็บแผล
- นัดดูแผลในวันรงุ่ ข้ึนเพ่ือประเมนิ แผล ถา้ แหง้ ดี ไมบ่ วมแดง นัดล้างแผลวนั เวน้
วนั จนครบตัดไหม ถา้ มี discharge ซึม แผลบวมแดง ใหน้ ัดลา้ งแผลทุกวันจนครบ
ตดั ไหม

10

คาแนะนา

การตดั ไหม
โดยทวั่ ไปการตดั ไหมจะทาใหว้ ันท่ี 7-10 ภายหลังการผา่ ตัด ทั้งนข้ี นึ้ อยู่กับจุดมุ่งหมายใน
การเย็บแผล ตาแหนง่ แผลและถา้ ปล่อยไว้นานเกินไปจะทาใหเ้ กิดการอักเสบและแผล
แยกในภายหลงั ได้
1. ตรวจสอบคาสัง่ การรกั ษาของแพทยท์ ุกครัง้ ว่ามจี ดุ ประสงค์ใหต้ ดั ไหมทกุ อัน (total
stitches off) หรอื ตัดอนั เวน้ อัน (partial stitchess off)
2. ไหมที่เยบ็ แผลส่วนทม่ี องเห็นเป็นสว่ นท่มี กี ารสมั ผัสเชือ้ แบคทเี รยี ที่อาศยั อย่ตู าม
ผวิ หนงั ในการตดั และดึงไหมออกจึงไมค่ วรดงึ ไหมส่วนทีม่ องเห็นลอดผ่านใต้ผิวหนงั
และจะตอ้ งดงึ ไหมออกให้หมด เพราะถ้าไหมตกคา้ งอย่ใู ตผ้ ิวหนัง จะกลายเปน็ ส่งิ
แปลกปลอมและเกดิ การอักเสบได้
3. ขณะตดั ไหมหากพบว่ามีขอบแผลแยกใหห้ ยุดทา และปดิ แผลด้วยวสั ดุที่ช่วยดึงรง้ั ให้
ขอบแผลตดิ กัน

11

อ้างอิง

จฑุ ารัตน์ ผ้พู ิทักษ์กุล. การเย็บแผล. เอกสารประกอบการสอนวิชาการพยาบาลฉกุ เฉินและ
สาธารณภัย(Emergency and Disaster Nursing), นครปฐม: มหาวิทยาลยั ราชภัฏ
นครปฐม

สกุ ัญญา บุญวรสถิต. (มิถุนายน 2558). บทท่ี 5 การรกั ษาพยาบาลข้ันต้นจากอาการ และ
อาการแสดงทีผ่ ดิ ปกตทิ พ่ี บบ่อย ดา้ นศัลยกรรม การทาหตั ถการ การเย็บแผล.
เอกสารประกอบการเรยี นรายวชิ า การรกั ษาโรคเบอื้ งตน้ (Primary Medical
Care), กรงุ เทพฯ: วทิ ยาลัยการพยาบาลและสขุ ภาพ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา

อวินนท์ บวั ประชมุ . (กรกฎาคม 2564). บทท่ี 5การทาหตั ถการภายใต้ขอบเขตของระเบียบ
กระทรวงสาธารณสขุ . เอกสารประกอบการสอนวชิ าการรักษาพยาบาลเบอื้ งตน้ ,
พิษณุโลก: วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี พทุ ธชนิ ราช

12