คุณค่าวรรณคดีเรื่องสามก๊กตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ

โครงงาน
คณุ คา่ วรรณคดี เรอ่ื ง สามกก๊ ตอนกวนอูไปรบั ราชการกบั โจโฉ

ผจู้ ัดทำ

นักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี ๖/๑

๑. นายจักราวธุ ขุนแกว้ เลขที่ ๑

๒. นายจริ ัฐ ฟองดา เลขท่ี ๓

๓. นายพรหมเพชร โซเ่ งนิ เลขท่ี ๗

๔. นายศภุ ณฐั เรอื งวณิชย์ เลขท่ี ๑๐

๕. นายธนรัตน์ เกตุอินทร์ เลขที่ ๑๒

๖. นายสทุ ธิพร แกว้ วงั ออ้ เลขที่ ๑๔

๗. นางสาวขวัญจิรา พรมโกฏ เลขท่ี ๑๗

๘. นางสาวญาดา หลมิ เจริญ เลขท่ี ๒๐

๙. นางสาวนภสั สร อนิ ดา เลขท่ี ๒๑

๑๐. นางสาวรววิ รรณ จปี นิ เลขท่ี ๒๔

ครทู ป่ี รึกษา
นางดอกรัก รกั ษา

โครงงานน้ีเปน็ ส่วนหน่ึงของรายวชิ าภาษาไทย (ท๓๓๑๐๑)
โรงเรยี นน้ำปาดชนูปถมั ภ์ อำเภอนำ้ ปาด จังหวัดอุตรดติ ถ์

ภาคเรยี นที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๕

ชือ่ เร่ือง : คณุ ค่าวรรณคดี เร่ือง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกบั โจโฉ

ผจู้ ดั ทำ : นักเรียนช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๖/๑

๑. นายจกั ราวุธ ขุนแก้ว เลขที่ ๑

๒. นายจริ ัฐ ฟองดา เลขท่ี ๓

๓. นายพรหมเพชร โซ่เงิน เลขที่ ๗

๔. นายศุภณฐั เรืองวณชิ ย์ เลขที่ ๑๐

๕. นายธนรตั น์ เกตุอินทร์ เลขที่ ๑๒

๖. นายสุทธิพร แกว้ วงั ออ้ เลขที่ ๑๔

๗. นางสาวขวญั จริ า พรมโกฏ เลขที่ ๑๗

๘. นางสาวญาดา หลมิ เจริญ เลขที่ ๒๐

๙. นางสาวนภสั สร อนิ ดา เลขท่ี ๒๑

๑๐. นางสาวรววิ รรณ จีปนิ เลขที่ ๒๔

ทปี่ รกึ ษา : นางดอกรัก รักษา

โรงเรยี น : นำ้ ปาดชนูปถมั ภ์

ปีการศกึ ษา : ๒๕๖๕

บทคัดย่อ

การศกึ ษาครัง้ นี้เป็นการศึกษาเชิงการคน้ คว้า โดยมวี ตั ถปุ ระสงค์ เพ่ือใหไ้ ด้ศกึ ษาและค้นคว้าคุณค่าของวรรณคดี
เรือ่ ง สามก๊ก ตอนกวนอไู ปรับราชการกับโจโฉ และอนรุ ักษก์ ารศึกษาเรยี นรูว้ รรณคดี เรอ่ื ง สามก๊ก ตอนกวนอไู ปรับ
ราชการกบั โจโฉสบื ตอ่ ไป ผู้จัดทำไดท้ ำการสบื ค้นประวตั คิ วามเป็นมาของการประพนั ธ์บทร้อยกรองวรรณคดี เรื่อง สาม
ก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ ทง้ั ฉบับภาษาจนี และฉบบั แปลเป็นภาษาไทย ศึกษาเนื้อเรื่อง ตัวละคร รวมทั้ง
ลักษณะคำประพนั ธ์ที่ใชท้ ง้ั ในฉบบั ภาษาจนี และภาษาไทย แลว้ จงึ นำวิเคราะห์เชอ่ื มโยงคณุ ค่าทางวรรณคดี ซง่ี แบ่ง
ออกเปน็ คุณคา่ ดา้ นเนื้อหา คุณคา่ ดา้ นวรรณศิลป์ และคณุ ค่าดา้ นสงั คมและวฒั นธรรม ผอู้ า่ นสามารถนำคณุ ค่าท่ี
ศึกษามได้เหล่าน้ีไปปรบั ใช้กับองค์ความรอู้ นื่ ๆ ตามความเหมาะสม

หน้า ก

กติ ติกรรมประกาศ

การศกึ ษาคน้ ควา้ ในครงั้ นีส้ ำเร็จลุลว่ งได้โดยความชว่ ยเหลอื จากคณุ ครดู อกรกั รักษา ผศู้ ึกษาขอขอบคณุ ไว้
ณ ทน่ี ดี้ ้วย นอกจากนผ้ี ู้ศกึ ษาขอขอบคุณ คุณพ่อ คณุ แม่ ผู้ปกครอง ทม่ี สี ว่ นร่วมในการผลักดนั ใหเ้ กดิ แรงบนั ดาลใจใน
การทำโครงงานชน้ิ นี้ และขอขอบคุณท่ีมาท้ังทางเว็บไซต์ต่าง ๆ เอกสาร

หากการศึกษาคน้ ควา้ ครงั้ น้ีจะเกดิ ประโยชน์แกผ่ สู้ นใจโดยท่ัวไป ขอมอบความดีและคุณประโยชนท์ เ่ี กดิ ข้นึ แด่
สมาชกิ ทกุ ท่านทีค่ อยช่วยเหลือทั้งหาข้อมูล รวบรวมข้อมูลจนทำให้โครงงานชิน้ น้ปี ระสบความสำเรจ็ ผู้จดั ทำโครงงานนี้
มีความซาบซ้ึงใจอยา่ งยงิ่ และขอขอบพระคณุ ผู้อ่านทุกคน หวังว่าโครงงานชิ้นน้ีจะเป็นประโยชนแ์ กท่ กุ ท่าน

คณะผจู้ ัดทำ

หนา้ ข

สารบัญ หนา้
ก
เรอื่ ง ข
บทคดั ย่อ
กติ ตกิ รรมประกาศ ๑
บทที่ ๑ บทนำ ๑
๑
ความเป็นมาและความสำคัญของการศึกษาคน้ คว้า ๑
วตั ถุประสงค์ ๑
สมมติฐานของการศึกษาคน้ ควา้
ขอบเขตการศึกษาคน้ ควา้ ๒
ประโยชน์ที่คาดวา่ จะไดร้ ับ ๓
บทที่ ๒ เอกสารท่เี กยี่ วข้องกับการศึกษาคน้ ควา้ ๓-๔
ข้อมูลทว่ั ไปของวรรณคดีเรื่องสามกก๊ ๕-๖
ความเปน็ มาของวรรณคดีเร่ืองสามก๊ก ๗-๘
เจา้ พระยาพระคลัง(หน) ๙-๑๑
ตัวละครที่สำคัญของวรรณคดีเรอื่ งสามกก๊ ตอนกวนอูไปรบั ราชการกบั โจโฉ ๑๒
เรอื่ งยอ่ ของวรรณคดีเร่ืองสามกก๊ ตอนกวนอูไปรบั ราชการกับโจโฉ
คุณค่าวรรณคดเี รื่องสามก๊กตอนกวนอูไปรบั ราชการกบั โจโฉ ๑๓-๑๕
บทท่ี ๓ วธิ ดี ำเนนิ งานศกึ ษาคน้ ควา้ ๑๕
บทท่ี ๔ ผลการวเิ คราะห์ข้อมูล ๑๕-๑๖
คุณคา่ ดา้ นเนอื้ หา
คณุ ค่าดา้ นวรรณศลิ ป์ ๑๗
คณุ คา่ ดา้ นสังคมและวัฒนธรรม ๑๗
บทท่ี ๕ สรุป อภปิ รายผล และขอ้ เสนอแนะ
สรปุ ผลการศกึ ษาคน้ ควา้
อภปิ รายผลการศกึ ษาคน้ ควา้

ขอ้ เสนอแนะ ๑๗

บรรณานกุ รม
ภาคผนวก

บทท่ี ๑
บทนำ

๑. ความเป็นมาและความสำคัญของการศกึ ษาค้นคว้า

สามก๊กไม่ใช่พงศาวดารสามัญ จนี เรยี กวา่ “สามกก๊ จ”่ี แปลว่าจดหมายเหตุเรอ่ื งสามก๊กเปน็ หนงั สือซึ่ง
นกั ปราชญจ์ นี คนหนงึ่ ชอ่ื ล่อกวนตงเลือกเอาเรอ่ื งในพงศาวดารตอนหนงึ่ มาแต่งโดยประสงค์จะใหเ้ ป็นตำราสำหรับ
ศกึ ษาอุบายการเมือง และการสงครามและแต่งดีอยา่ งยง่ิ จงึ เป็นหนังสือเรือ่ งหนงึ่ ซ่ึงนับถอื ท่วั ไปในประเทศจนี และ
ตลอดไปจนประเทศอื่น ๆ

ผูศ้ ึกษาจงึ มวี ัตถุประสงค์ เพอ่ื ให้ได้ศึกษาและค้นควา้ คุณค่าของวรรณคดี เร่อื ง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรบั ราชการ
กับโจโฉ และอนรุ ักษ์การศึกษาเรียนรู้วรรณคดี เร่ือง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกบั โจโฉสืบต่อไป ผู้จัดทำได้ทำ
การสบื ค้นประวัติความเป็นมาของการประพันธบ์ ทร้อยกรองวรรณคดี เรื่อง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรบั ราชการกับโจโฉ
ทงั้ ฉบับภาษาจีน และฉบับแปลเป็นภาษาไทย ศกึ ษาเนื้อเรื่อง ตัวละคร รวมท้ังลกั ษณะคำประพนั ธ์ทใี่ ชท้ ั้งในฉบบั
ภาษาจนี และภาษาไทย แลว้ จงึ นำวเิ คราะห์เชอ่ื มโยงคุณคา่ ทางวรรณคดี ซ่ีงแบ่งออกเปน็ คุณค่าดา้ นเน้ือหา คุณคา่ ดา้ น
วรรณศลิ ป์ และคุณค่าดา้ นสงั คมและวัฒนธรรม ผูอ้ า่ นสามารถนำคุณค่าที่ศึกษามได้เหลา่ นไี้ ปปรับใช้กับองค์ความรู้
อื่นๆ ตามความเหมาะสม
๒. วัตถปุ ระสงค์

๒.๑ เพอ่ื ให้ได้ศึกษาและคน้ ควา้ คุณคา่ ของวรรณคดี เรือ่ ง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกบั โจโฉ
๒.๒ เพอ่ื อนุรักษก์ ารศกึ ษาเรียนร้วู รรณคดี เรือ่ ง สามก๊ก ตอนกวนอไู ปรับราชการกบั โจโฉสบื ตอ่ ไป
๓. ขอบเขตการศึกษาค้นคว้า
๓.๑ สถานที่ โรงเรียนน้ำปาดชนปู ถัมภ์
๓.๒ ระยะเวลา วนั ท่ี ๓๐ สิงหาคม ถงึ ๕ กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๕
๔. ประโยชน์ทค่ี าดวา่ จะได้รับ
๔.๑ ได้ศึกษาและคน้ คว้าคณุ ค่าของวรรณคดี เรื่อง สามกก๊ ตอนกวนอูไปรบั ราชการกบั โจโฉ
๔.๒ อนุรักษก์ ารศึกษาเรียนร้วู รรณคดี เรอ่ื ง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรบั ราชการกบั โจโฉสืบตอ่ ไป

หน้า ๑

บทที่ ๒
เอกสารทเี่ กี่ยวข้องกับการศกึ ษาคน้ ควา้

ในการศึกษาคน้ ควา้ คุณค่าวรรณคดี เร่ือง สามกก๊ ตอนกวนอูไปรบั ราชการกับโจโฉ แนวคดิ ทฤษฎีและหลักฐาน
ต่าง ๆ จากเอกสารทเี่ กี่ยวข้องดงั ต่อไปน้ี

๑. ขอ้ มูลท่ัวไปของวรรณคดีเรอ่ื งสามก๊ก
สามกก๊ (Romance of the Three Kingdoms ; จีนตัวเต็ม: 三國演義; พินอิน: Sānguó yǎnyì) เป็น
วรรณกรรมจีนองิ ประวตั ศิ าสตร์ เปน็ ท่รี จู้ กั และได้รับความนยิ มอยา่ งต่อเน่ือง จดั เปน็ วรรณกรรมเพชรนำ้ เอกของโลก
เปน็ มรดกทางปัญญาของปราชญ์ชาวตะวนั ออกท่ีสดุ ยอด มกี ารแปลเป็นภาษาต่าง ๆ มากกว่า ๑๐ ภาษา และมกี าร
ตพี ิมพอ์ ยา่ งแพรห่ ลายทว่ั โลก แตง่ ขึ้นประมาณในชว่ ง ๑๔ ยุคสมัยราชวงศห์ มิง บทประพันธ์โดยหลัวกว้ นจง แปลและ
เรยี บเรยี งเปน็ ภาษาไทยครงั้ แรกโดยเจ้าพระยาพระคลงั (หน) ในสมยั พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟา้ จุฬาโลก
มหาราช เม่ือปี พ.ศ. ๒๓๔๕ ในรปู แบบสมดุ ไทย ตพี ิมพ์ครั้งแรกโดยโรงพิมพข์ องหมอบรัดเลย์ ในปี พ.ศ. ๒๔๐๘ และ
ได้รับการตีพิมพ์ซำ้ อีกครัง้ ภายใตช้ อ่ื "หนงั สอื สามกก๊ ฉบับราชบัณฑิตยสภา" โดยโรงพิมพโ์ สภณพิพรรฒธนากร ในปี
พ.ศ. ๒๔๗๑ ปจั จบุ นั สามก๊กฉบับเจา้ พระยาพระคลัง (หน) ไดร้ ับการตีพมิ พใ์ หม่อกี หลายครง้ั โดยหลายสำนกั พิมพ์ถอื
เป็นวรรณกรรมจีนอิงประวัติศาสตรเ์ ล่มที่ ๒ โดยแปลจากไซ่ฮั่นและเกา่ แก่ท่สี ดุ ในไทย
สามกก๊ มเี น้ือหาหลากหลายรสชาติ เตม็ ไปดว้ ยเล่ห์กลเพทบุ าย กลศึกในการรบ การชงิ รักหักเหลยี่ ม ความเคียด
แค้นชิงชงั ความซอ่ื สตั ยแ์ ละการให้อภยั ซง่ึ มีเน้ือหาและเร่ืองราวในทางที่ดีและรา้ ยปะปนกนั ภาพโดยรวมของสามก๊ก
กล่าวถงึ ประวัตศิ าสตรจ์ ีนในยุคสามก๊ก โดยจดุ เริ่มตน้ ของสามกก๊ เร่ิมจากยุคโจรโพกผ้าเหลอื งท่ีออกอาละวาดจนเป็น
เหตุใหบ้ ุคคลทั้งสามคือเลา่ ปี่ กวนอูและเตียวหุย ได้ร่วมสาบานตนเปน็ พน่ี ้องและร่วมปราบกบฏโจรโพก
ผ้าเหลอื ง รวมท้งั การแย่งและช่วงชงิ อำนาจความเปน็ ใหญ่ในช่วงปลายราชวงศฮ์ นั่ ของก๊กต่าง ๆ อนั ประกอบด้วยวยุ กก๊
หรอื กก๊ เว่ย จ๊กกก๊ หรือกก๊ สู่ และง่อกก๊ หรือก๊กหวู จนถึงการสถาปนาราชวงศจ์ ิน้ โดยสุมาเอยี๋ น รวมระยะเวลาประมาณ
๖๐ ปี นอกจากนี้ สามก๊กยงั เปน็ หนึง่ ในสส่ี ดุ ยอดวรรณกรรมจนี ร่วมกบั ไซอิ๋ว ซอ้ งก๋งั และความฝนั ในหอแดง ซึง่ นกั อา่ น
หนงั สือจำนวนมากยกยอ่ งสามกก๊ เป็นบทเรยี นตำราพิชยั สงครามภาคปฏิบตั ิ การบรหิ ารและเศรษฐกิจ

หนา้ ๒

๒. ความเป็นมาของวรรณคดเี รือ่ งสามก๊ก

สามก๊กไม่ใชพ่ งศาวดารสามญั จีนเรยี กว่า “สามกก๊ จ่ี” แปลว่าจดหมายเหตุเรื่องสามกก๊ เป็นหนังสอื ซง่ึ นักปราชญ์
จนี คนหนงึ่ ชอื่ ล่อกวนตงเลือกเอาเรอ่ื งในพงศาวดารตอนหนึ่งมาแต่งโดยประสงคจ์ ะให้เป็นตำราสำหรบั ศกึ ษาอุบาย
การเมือง และการสงครามและแตง่ ดีอยา่ งยิ่ง จึงเปน็ หนังสอื เรือ่ งหนึ่งซ่ึงนบั ถือท่ัวไปในประเทศจนี และตลอดไปจน
ประเทศอน่ื ๆ

ต้นตำนานของหนังสือสามก๊กนัน้ ทราบว่าเดมิ เร่ืองสามก๊กเป็นแตน่ ิทานสำหรบั เล่ากันอยู่ก่อน เม่ือถึงสมัยราชวงศ์
ถงั (พ.ศ.๑๑๖๑ - ๑๔๔๙) เกดิ มีการเล่นง้วิ ขึ้นในประเทศจีน พวกง้ิวกช็ อบเอาเร่อื งสามกก๊ ไปเล่นดว้ ยเรอื่ งหนึ่ง ต่อ
มาถึงราชวงศ์ไต้เหม็ง (พ.ศ.๑๙๑๑ - ๒๑๘๖) นกั ปราชญ์จีนผู้หน่งึ ช่ือล่อกวนตงคดิ แตง่ หนังสือเรื่องสามก๊ก
ขึ้น ๑๒๐ ตอน ต่อมานักปราชญ์จนี อีก ๒ คน คนหนง่ึ ช่ือเม่าจงกัง และกิมเสี่ยถ่ายชว่ ยกนั แต่งและตรวจรวมทั้งแต่ง
คำอธิบายเพม่ิ เติมและจัดพมิ พ์หนังสือเรื่องสามก๊กข้นึ

ตำนานการแปลหนังสือสามกก๊ เปน็ ภาษาไทยมีคำบอกเล่าสืบกนั มาวา่ ราว พ.ศ.๒๓๔๕ ในสมัยรชั กาล
ท่ี ๑ พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟ้าจุฬาโลกมีพระราชดำรัสส่งั ใหเ้ จ้าพระยาพระคลงั (หน) อำนวยการแปลเร่ือง
สามก๊ก ซึ่งเปน็ หนังสือแปลพงศาวดารท่ดี ีกว่าเร่ืองอน่ื ๆ เพราะใชถ้ ้อยคำและเรียงความเรยี บรอ้ ยสม่ำเสมอ อ่านเข้าใจ
ง่าย จึงใชห้ นงั สอื สามกก๊ เป็นแบบสำหรับหัดเรยี งความในโรงเรยี นมาช้านาน มีสำนวนท่ีคัดลอกกันไว้หลายสำนวน แต่
สำนวนที่นำมาตพี ิมพ์ครง้ั แรกทโ่ี รงพิมพ์ของหมอบลดั เลย์ มชิ ชนั นารอี เมรกิ า เปน็ สำนวนทีไ่ ด้สอบกับต้นฉบบั ของ
สมเด็จเจา้ พระยาบรมมหาศรีสุรยิ วงศ์ และออกพมิ พ์จำหน่ายครัง้ แรก ใน พ.ศ.๒๔๐๘ ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระ
จอมเกลา้ เจ้าอยู่หัวเร่ือง สามก๊ก ที่แปลมาส่ภู าษาไทยน่าจะนำมาจากภาษาจนี ฮกเกย้ี น เพราะมีสำเนียงเรยี กชอื่
เฉพาะ เชน่ ชอ่ื เมืองและช่อื ตัวละครตามสำเนยี งจีนฮกเก้ียน

๓. เจา้ พระยาพระคลัง (หน)

เจ้าพระยาพระคลงั (หน) เปน็ บตุ รของเจา้ พระยาสรุ บดินทร์สุรินทรฦาไชย (บุญม)ี เจ้าเมอื งกำแพงเพชรในสมัยกรุง
ธนบรุ ี ซึง่ เปน็ ตน้ สกุล"บุญ-หลง" มารดาคอื ทา่ นผหู้ ญิงเจริญ เกดิ เมอ่ื ใดไม่ปรากฏ เจา้ พระยาสรุ บดินทรฯ์ (บญุ มี) นนั้
เปน็ บตุ รของพระยาเพชรบรุ ี (เรอื ง) เจา้ เมืองเพชรบรุ ีในช่วงการเสียกรงุ ศรีอยุธยาครั้งทีส่ อง ซ่ึงมีเชอื้ สายจีน พระยา
เพชรบรุ ี (เรอื ง) เป็นพระญาตขิ องกรมพระเทพามาตย์ (นกเอี้ยง) พระราชมารดาในสมเดจ็ พระเจ้าตากสิน ในพ.ศ.
๒๓๐๙ สมเด็จพระเจา้ เอกทัศน์มีพระราชโองการให้พระยาตาก (สนิ ) และพระยาเพชรบุรี (เรอื ง) ยกออกไปต้งั ที่วดั ใหญ่
ชยั มงคลเพื่อสกัดทัพเรือพมา่ พระยาเพชรบุรี (เรือง) ถูกพม่าลอ้ มและถูกสงั หารถึงแกก่ รรมในทร่ี บ นอกจากน้ี พระยา
เพชรบุรี (เรือง) ยังมีบตุ รอกี คนคือเจา้ พระยาพิชยั ราชา ซง่ึ เปน็ พีน่ ้องของเจ้าพระยาสุรบดินทรฯ์ (บุญม)ี และเป็นแมท่ ัพ
ผู้มบี ทบาทสำคัญในสมยั ธนบุรี

หนา้ ๓

เจา้ พระยาพระคลงั (หน) ปรากฏรบั ราชการครง้ั แรกในสมัยธนบุรเี ปน็ หลวงสรวิชติ นายด่านเมอื ง
อทุ ัยธานี สงครามอะแซหว่นุ ก้ี สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมพี ระราชโองการตั้งกองคอยรักษาเส้นทางเสบยี งท่ีนครสวรรค์
โดยมหี ลวงสรวิชติ (หน) เป็นกองหน้า ในเหตกุ ารณ์กบฏพระยาสรรค์เมื่อสน้ิ สดุ ยุคกรงุ ธนบุรี สมเด็จเจ้าพระยามหา
กษัตริยศ์ ึกยกทัพออกไปตีเมืองกมั พชู า ไดม้ อบหมายให้พระสรุ ิยอภยั (ทองอิน ต่อมาคอื พระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟา้ กรม
หลวงอนรุ กั ษ์เทเวศร์) ยกทัพจากนครราชสมี าเข้ามาระงับเหตทุ ่ีธนบรุ ี หลวงสรวิชติ (หน) ไดช้ ่วยเหลือพระสรุ ยิ อภัย
และไดส้ ่งหนงั สือออกไปแจ้งข่าวเหตกุ ารณ์ในธนบุรีแก่สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตรยิ ศ์ ึกที่ด่านพระจารึก เม่ือสมเดจ็
เจ้าพระยามหากษตั รยิ ์ศึกยกทัพกลบั มายงั ธนบรุ ีหลวงสรวชิ ติ (หน) เดินทางออกไปรบั สมเด็จเจา้ พระยามหากษัตริย์ศึก
ทที่ ุง่ แสนแสบ

พ.ศ. ๒๓๒๕ เมอ่ื สมเดจ็ เจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกเสดจ็ ขึน้ ครองราชสมบัตเิ ปน็ พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟ้า
จฬุ าโลก ทรงแต่งตั้งพระยาพิพัฒโกษา (สน) เปน็ พระยาพระคลงั และทรงแต่งตั้งหลวงสรวชิ ิต (หน) เปน็ พระยาพิพัฒ
โกษา ปลดั ทลู ฉลองกรมคลงั ดงั ปรากฏในคำปรึกษาตัง้ ขา้ ราชการวา่ ; หลวงสรวิชติ จงรักภกั ดี สัตย์ซื่อ หมายไดเ้ ป็นขา้
ใตล้ ะอองพระบาทมาชา้ นาน แล้วกไ็ ด้โดยเสด็จพระราชดำเนินการพระราชสงครามมาแต่กอ่ น และคร้ังนไี้ ด้ทำราชการ
ด้วยสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ กรมหลวงอนุรกั ษ์เทเวศร์ จนสำเรจ็ ราชการ แลว้ ได้แต่งคนเอากจิ ราชการหนักเบาในเมือง
ธนบรุ อี อกไปแจง้ ใต้ละอองธุลีพระบาทฉบับหนง่ึ ถึงดา่ นพระจารกึ นน้ั มีความชอบ ขอพระราชทานเอาหลวงสรวิชิตให้
เป็นพระยาพิพัฒโกษา ต่อมาในปเี ดยี วกัน พระยาพระคลัง (สน) เดนิ ทางออกไปสง่ สำเภาหลวงที่สมุทรปราการ กราบ
ทูลขอบายศรศี รี ษะสุกร พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟา้ ฯรบั ส่ังว่าพระยาพระคลงั (สน) นน้ั เลอะเลือน จงึ มีพระราช
โองการให้ถอดพระยาพระคลัง (สน) ออกจากตำแหนง่ ลงเปน็ พระยาศรีอัครราช ช่วยราชการกรมท่า แล้วทรงแต่งตงั้
พระยาพิพฒั โกษา (หน) ข้ึนเป็นพระยาพระคลงั เสนาบดีกรมคลัง ลำดับที่สองแห่งกรุงรัตนโกสนิ ทร์

พ.ศ. ๒๓๓๐ สงครามตีเมืองทวาย พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟา้ จฬุ าโลกเสดจ็ ยกทัพไปตเี มืองทวายทางดา่ นวัง
ปอ เมืองกลิอ่อง พระยาพระคลัง (หน) เป็นเกียกกายทัพ ตอ่ มาในชว่ งปลายรชั กาลที่ ๑ พระยาพระคลงั (หน) ไดเ้ ล่ือน
ขน้ึ เป็นเจา้ พระยาพระคลงั เจา้ พระยาพระคลัง (หน) ถงึ แก่อสัญกรรมในรชั กาลที่ ๑ เมอ่ื ปฉี ลู พ.ศ. ๒๓๔๘ ซึง่ ในปี
เดียวกนั น้นั มีเจา้ พระยากรงุ รัตนโกสนิ ทร์ถึงแก่อสัญกรรมสามคนคือ เจ้าพระยารตั นาพิพิธ (สน) เจ้าพระยาอรรคมหา
เสนา (บนุ นาค) และเจา้ พระยาพระคลงั (หน)

เจา้ พระยาพระคลงั (หน) มบี ุตรมาก แต่ไม่ไดร้ บั ราชการ บุตรชายทีป่ รากฏไดแ้ ก่ นายเกตและนายพดั ซ่ึงเป็นกวี
และครูพิณพาทย์ ธดิ าทปี่ รากฏได้แก่ เจา้ จอมมารดาน่ิมในรชั กาลที่ ๒ (พระมารดาในสมเดจ็ พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรม
พระยาเดชาดิศร) และเจา้ จอมพ่มุ ในรัชกาลที่ ๒

เจา้ พระยาพระคลงั (หน) มีพช่ี ายช่อื ชิด เป็นท่ีหลวงสรวชิ ติ ต่อมาเป็น พระสวุ รรณภกั ดี เป็นต้นสกลุ "หมายม่นั "
[ตอ้ งการอา้ งองิ ] พอกรุงแตกยา้ ยไปอยู่อบุ ลราชธานี และมีน้องชายช่อื หลง ต่อมาเป็น พระยาพไิ ชยบุรนิ ทรา ตอ่ มาได้
เป็น เจา้ พระยาพลเทพ (หลง) รบั ราชการในพระบาทสมเด็จพระปนิ่ เกล้าเจ้าอยู่หวั เป็นตน้ สกุล"บญุ -หลง"

หนา้ ๔

๔. ตัวละครทส่ี ำคญั ของวรรณคดเี ร่อื งสามกก๊ ตอนกวนอไู ปรับราชการกับโจโฉ
โจโฉ : บรุ ุษผ้ยู อมทรยศคนท้ังโลก แต่ไม่ยอมใหโ้ ลกทรยศตน ตำแหน่งสูงสุดคือ มหาอปุ ราช เปน็ ผู้กุมอำนาจทั้ง
ปวง อยูเ่ หนือฮอ่ งเต้ เดิมทำราชการอยภู่ ายในราชสำนกั คนทั้งปวงยำเกรง ถกู แต่งตง้ั ให้ไปสกดั การโจมตีของขบถ
โจรโพกผ้าเหลอื ง สุดทา้ ยแยกตวั หนอี อกมาหลังจาก ลอบฆ่า ต๋ังโตะ๊ ไมส่ ำเรจ็ รวบรวมเจ้าเมืองต่างๆ เขา้ โจมตี
ตั๋งโตะ๊ แตไ่ ม่สำเรจ็ จงึ แยกตวั ออกมา ตา่ งหาก สะสมกำลังพลและแสยานุภาพ ครอบครองหวั เมอื งฝ่ายเหนอื จน
ถูกเชญิ มาเปน็ มหาอปุ ราช ไดใ้ ช้ความสามารถ การรูจ้ กั ใช้คน และเลห์เหลี่ยมกลยุทธ์ ที่เป็นทเ่ี ลื่องลือ จนสามารถ
ครอบครองสว่ นของแผน่ ดนิ จีนไวม้ ากทส่ี ุด ท่ไี ดช้ ่ือว่า วยุ ก๊ก

เล่าป่ี : ผ้อู า้ งวา่ สบื เช้อื สายราชวงศฮ์ น่ั เดิมเป็นคนยากจน ทอเส่ือขาย ได้รว่ มสาบานเปน็ พน่ี อ้ ง กับ กวนอู เตยี วหยุ
ปราบปรามขบถโจรโพกผ้าเหลอื ง นสิ ัยโอบอ้อมอารี เป็นท่ีรกั ใครแ่ กค่ นท่วั ไป ได้เปน็ เจา้ เมืองชีจิ๋ว ภายหลังต้องหก
ระเหเร่รอ่ นไปอาศัยเจา้ เมืองต่างๆอยู่ จนได้ ขงเบ้ง เป็น ทป่ี รึกษา จงึ ไดฟ้ น้ื ตัวและสามารถครอบครองดนิ แดนเสฉ
วนไดใ้ นชือ่ ว่า จก๊ ก๊ก

หน้า ๕

ซนุ กวน : ผู้บุตรของ ซุนเกีย๋ น และน้องของ ซนุ เซ็ก ครอบครองดนิ แดนฝงั่ กังต๋งั อายุนอ้ ยกวา่ โจโฉ กับ เล่าป่ี
มาก อาศยั ความรุ่งเรืองของการคา้ ขายติดแมน่ ้ำ สรา้ งความแข็งแกร่ง ให้กับก๊กตัวเอง ไดใ้ ช้ชื่อวา่ งอ่ ก๊ก

กวนอู : นอ้ งร่วมสาบานของ เล่าป่ี หลังจากตายไปได้ถูกยกยอ่ งว่าเป็นเทพเจา้ แห่งความซื่อสตั ย์ หนา้ แดงหนา้ แดง
จกั ษยุ าว หนวดเครางาม มีงา้ วคู่กาย ภายหลงั อยรู่ ่วมกบั กวนเปง๋ ผบู้ ตุ รบญุ ธรรม กบั จวิ ฉอง เปน็ เจ้าเมืองเกงจว๋ิ
ถูกแผนกลยุทธ์ของ ลกซุน และ ลิบอง ฆ่าตาย

เตยี วหุย : นอ้ งรว่ มสาบานของ เล่าป่ี และ กวนอู นิสยั วู่วามอารมณ์รอ้ น ชอบเหล้าสรุ า ศีรษะเหมอื นเสือ จักษโุ ต
กลม เสียงดงั มกี ำลงั มาก ตดิ ตาม เล่าปี่ มาตลอด ตายเพราะถูกลอบสงั หารจากนสิ ัยว่วู ามของตนเอง

หน้า ๖

๕. เรือ่ งย่อของวรรณคดีเร่อื งสามก๊ก ตอนกวนอไู ปรบั ราชการกับโจโฉ
ในสมยั พระเจ้าเหย้ี นเต้ โจโฉต้งั ตวั เป็นมหาอปุ ราชสำเร็จราชการแผ่นดนิ และคิดกำจัดเล่าปี่ซึง่ ขณะนน้ั ครอง

เมอื งชจี ๋ิวอยู่ โจโฉตีเมืองเสียวพ่ายและเมอื งชีจิ๋วได้ เลา่ ปีจ่ งึ หนีไปพึ่งอว้ นเส้ยี ว โจโฉจึงคดิ จะไปตีเมอื งแหฝ้ อื ท่ีกวน
อู รักษาครอบครวั ของเลา่ ปอี่ ยใู่ นเมืองน้ี

โจโฉได้ให้ เทียหยก ลวง กวนอู ออกมาจากเมืองแหฝ้ ือ และล้อมจบั ตัวกวนอูไว้ เทียหยก ได้ใชอ้ บุ ายปล่อย
ทหารของ เล่าปี่ ที่ โจโฉ จบั เปน็ เชลย เขา้ ไปเปน็ ไส้ศึกในเมืองแห้ฝือ จน กวนอู เชื่อใจ แลว้ ให้ แฮหัวตุ้นคมุ ทหาร
ไปทา้ รบกับ กวนอู และสกัดทางไม่ให้กวนอูกลับเขา้ ไปในเมืองได้ กวนอู จึงคุมทหารหนีไปหยดุ พักอยบู่ นเขา

ทหารไส้ศึก เปิดประตเู มืองรบั โจโฉเขา้ เมือง โจโฉให้จุดไฟเผาเมอื ง สำหรับครอบครัวเลา่ ปน่ี ั้นใหท้ หารรักษาไว้
ดังเดมิ กวนอตู กอยใู่ นวงลอ้ มของโจโฉ โจโฉตอ้ งการ กวนอูไวช้ ่วงใช้ เตียวเลย้ี ว นายทหารของโจโฉจงึ อาสาเกลย้ี
กล่อมกวนอูให้เขา้ รับราชการกบั โจโฉ

เตยี วเลย้ี ว เดิมเป็นทหารเอกของลิโป้ ตดิ ตามลิโปม้ าตั้งแต่อยู่เมือง ตันลวิ จนลิโป้ได้ครองเมืองชีจวิ๋ แล้วถูกโจ
โฉตแี ตก ขณะท่ีลิโป้ถูกลากตัวไปประหาร ลโิ ปโ้ กรธเลา่ ป่ี ท่ีไมช่ ่วยเหลือจึงร้องดา่ ไปตลอดทาง เตียวเลี้ยวซ่ึงถูกคุม
ตัวมัดไว้ เดนิ สวนกบั ลโิ ป้ ก็ใหส้ ติ เตือนลิโปว้ ่า เกิดเปน็ ชายชาตทิ หารจะกลัวความตายทำไม กวนอูซงึ่ อยู่ในที่นนั้
ด้วยได้ฟัง ก็เกิดความชืน่ ชมในความกลา้ หาญของเตยี วเล้ยี ว จงึ ขอใหโ้ จโฉไวช้ วี ิตแกเ่ ตียวเลี้ยว โจโฉก็ยกโทษให้
และรบั ไวเ้ ปน็ ทหารของตนตง้ั แต่น้นั

เตียวเล้ยี ว รับราชการในสงั กัดโจโฉ จนกระทั่งเลา่ ปี่เป็นศตั รกู ับโจโฉตงั้ ตัวเป็นใหญ่อยูท่ เ่ี มอื งชจี ิ๋วแทนลิโป้ โจ
โฉจึงยกทพั มาปราบปราม เล่าป่ีนน้ั หนีไปอยู่กบั อ้วนเสี้ยว ส่วนเตียวหยุ หนีไปอย่บู นเขาบองเอ๋ียงสัน แต่กวนอถู ูก
ล้อมอยู่ใกล้ เมอื งแห้ฝอื เตียวเล้ยี ว นายทหารของโจโฉจึงอาสาเกลีย้ กล่อมกวนอูให้เข้ารบั ราชการกับโจโฉ โดย
กลา่ วกับกวนอวู า่ หากทา่ นแหกดา่ นคิดสตู้ ายกับกองทัพโจโฉ ทา่ นจะมีความผิด ๓ ประการ คอื เล่าป่ี กวนอู และ
เตียวหยุ ไดส้ าบานเปน็ พ่นี ้องกนั ที่สวนดอกท้อ วา่ แมไ้ ม่ได้เกดิ วันเดือนปเี ดียวกนั กข็ อ ตายวนั เดือนปเี ดียวกนั หาก
กวนอู ถึงแก่ความตาย กจ็ ะถือเป็นความผดิ ข้อท่ี ๑ เลา่ ปี่ ซึง่ เป็นเชอื้ พระวงศ์คิดกอบกู้บ้านเมอื ง บัดนเ้ี ลา่ ปีย่ งั ไม่
สำเรจ็ การใหญ่ หากกวนอูต้องตายลงเสยี ก่อน ก็จะถือเปน็ ความผดิ ข้อที่ ๒ เพราะมิได้อยชู่ ว่ ยงานเล่าปใ่ี ห้สำเร็จ
การใหญ่ เลา่ ปีฝ่ ากครอบครัวของตนแก่กวนอู หากกวนอูตาย กจ็ ะถือเปน็ ความผิดข้อท่ี ๓ เพราะหากกวนอตู าย ก็
ย่อมไม่มใี ครดูแลครอบครวั ของเลา่ ปี่ ในท่ีสดุ กวนอูตดั สินใจยอม แต่ขอคำมัน่ สัญญา ๓ ประการ ใหเ้ ตยี วเล้ียว
นำไปบอกกบั โจโฉ ว่ากวนอูขอเปน็ ขา้ พระเจ้าเหีย้ นเต้ตามท่ีเคยสาบานไว้กับเล่าปีแ่ ละเตียวหยุ ขอปฎิบัติตอ่ พ่สี ะใภ้
ของตน(นางกำฮูหยินและบิฮูหยิน) โดยใชเ้ งินเบี้ยหวัดของเล่าปี่ท่ีเคยได้พระราชทานมาให้พี่สะใภท้ ้ังสอง และห้าม
ผู้ใดมากล้ำกรายเขา้ ถงึ ประตู ถา้ กวนอรู วู้ ่าเลา่ ป่ีอยู่ทใี่ ด ตนกจ็ ะไปหา แม้จะไม่ไดร้ ำ่ ลาโจโฉกอ่ นก็ตาม นอกจากนี้
เตยี วเลีย้ ว ยังไดย้ กตัวอย่าง นทิ านเร่ือง อิเยยี ง ผูม้ คี วามซื่อสัตยก์ ตญั ญู ในอดีต มาโน้มน้าวใจโจโฉให้รับกวนอูมา
เข้าทำราชการอีกด้วย

หน้า ๗

โจโฉตกลงใหค้ ำมนั่ สญั ญากบั กวนอู ตงั้ แตน่ ้ัน กวนอู จึงต้องอยูร่ บั ราชการในสงั กดั ของโจโฉ โจโฉพยายามท่ีจะ
ซือ้ ใจกวนออู ยู่ทกุ วันมิได้ขาดสามวันแต่งโต๊ะเล้ยี งทีหนง่ึ อีกทั้งพากวนอูไปเฝ้าพระเจ้าเหีย้ นเต้กวนอไู ดร้ ัฐ
พระราชทานนามวา่ 'บเี ยียงก๋ง' แปลวา่ เจ้าหนวดงาม

วันหนึง่ โจโฉเห็นม้าของกวนอผู อมโซ จึงยกม้าเซ็กเธาว์ ซงึ่ เคยเป็นมา้ ฝีเท้าดีของลโิ ป้ มา้ เซก็ เธาว์มีกำลังมากวง่ิ
ได้วนั ละพนั ล้ี กวนอูปลาบปลื้มใจยงิ่ นกั ถงึ กบั หลุดปากออกมาว่า ดจี ริงวันใดเม่ือเรารู้ข่าววา่ ท่านพเ่ี ลา่ ป่ีอยทู่ ี่ใด เรา
จะได้ไปหาเล่าปีไ่ ดเ้ ร็วขึน้ โจโฉจงึ มคี วามวิตกยงิ่ นกั ใจหนง่ึ ก็ชืน่ ชมกวนอูว่ามีความกตัญญูหาผใู้ ดเสมอมิได้ แต่อีกใจ
หนง่ึ รู้สึกน้อยใจท่ีพยายามเลี้ยงดกู วนอดู ว้ ยทรัพยส์ มบตั ิและยศศกั ดเ์ิ ทา่ ใดก็ไมส่ ามารถทำใหก้ วนอเู ส่ือมความภกั ดี
ตอ่ เลา่ ปไ่ี ด้

โจโฉจึงปรึกษากบั เตยี วเลีย้ วว่า เห็นจะเปลา่ ประโยชน์ทจ่ี ะเลย้ี งดูกวนออู ีกต่อไป เตียวเล้ียวจงึ อาสาไปหย่ัง
ความคิดเห็นของกวนอดู ูก่อนแลว้ เตยี วเลย้ี วกไ็ ด้คำตอบจากกวนอูวา่ สำหรับโจโฉนั้นกวนอูสำนึกในบุญคุณอยเู่ สมอ
แตเ่ ลา่ ปเี่ ป็นพ่รี ่วมสาบานมคี ุณแก่กวนอูมากอ่ น ถ้าเล่าป่ตี ายกวนอกู จ็ ะตายตามไปดว้ ยดงั ที่สาบานไว้ แมว้ า่ กวนอู
จะต้องจากโจโฉไปก็จะไมล่ ืมบญุ คุณของโจโฉและจะต้องตอบแทนบุญคณุ ของโจโฉอย่างแนน่ อน

เตยี วเลีย้ วนำความไปบอกโจโฉ โจโฉได้แตถ่ อนหายใจวติ กกงั วลที่ไมส่ ามารถซื้อใจกวนอมู าจากเล่าป่ีได้ ซนุ ฮก
จงึ แนะนำแกโ่ จโฉวา่ เมอ่ื กวนอูบอกว่าจะแทนคุณก่อนจากไป เพราะฉะนน้ั เวลามศี ึกก็อยา่ ให้กวนออู อกรบเพราะ
ถา้ ยังไม่มคี วามชอบกวนอูกจ็ ะยงั อยู่กับโจโฉเปน็ มั่นคง

โจโฉเห็นดว้ ยกับซุนฮกซ้ำยังแสร้งใชอ้ ุบายเพื่อให้นำ้ ใจของกวนอูหักหาญแปรเปลยี่ นจากเลา่ ปใ่ี นคราวระหวา่ ง
เดนิ ทพั ทางไกล เมื่อหยดุ ทัพ ณ ตำบลใดยามตกคำ่ โจโฉกจ็ ัดใหก้ วนอูกบั ฮูหยินของเลา่ ป่ีพกั อยรู่ ่วมกระโจมเดยี วกนั
หมายว่าหากชายหญิงอยใู่ กล้ชดิ กันยอ่ มเสมือนน้ำมนั ใกลเ้ ปลวไฟซงึ่ พร้อมทีป่ ะทลุ กุ โชนดว้ ยเร่อื งความรักความ
ใคร่โจโฉจงึ เปิดชอ่ งให้กวนอูคิดล่วงเกินฮหู ยนิ เล่าป่ี ซึ่งนำไปสู่การแตกหักกับเล่าป่ีแต่การณ์ผดิ คาดทุกคำ่ คนื กวนอู
จะออกมายนื อยหู่ นา้ กระโจมพักเพียงลำพัง กมุ งา้ วมังกรเขียวไวอ้ ย่างมน่ั คง

ฝา่ ยเลา่ ปท่ี ห่ี ลบหนไี ปอยูก่ ับอว้ นเสีย้ วได้ยใุ ห้อว้ นเส้ียวออกรบกบั โจโฉ อว้ นเส้ียวได้สัง่ ให้งนั เหลียงทหารเอก
เป็นทพั หนา้ เดินทัพเขา้ ทางดา่ นแปะแบ๊ไม่มีใครขนั กล้าออกรบกวนอูจึงขนั อาสาออกสู้รบโจโฉจำใจต้องให้กวนอู
ออกสู้รบกวนอใู ช้ง้าวฟนั งนั เหลียงคอขาดตายอว้ นเสี้ยวจงึ สง่ บุนทิวผ้ซู ่ึงมีฝีมือไม่ย่ิงหยอ่ นไปกว่างันเหลียงออกสู้รบ
กวนอกู ็ฆ่าบุนทวิ ตายเสยี อกี คน

กวนอูฆา่ แม่ทัพของอว้ นเส้ียวตายถึงสองคน ซึ่งควรจะถือเป็นการตอบแทนบุญคุณของโจโฉได้ในระดับหนึง่ อยู่
มากวนอูไดข้ ่าววา่ เลา่ ป่ีไปอยู่ดว้ ยอ้วนเสีย้ ว จงึ ลาจากโจโฉเพอ่ื เดินทางไปหาเล่าปี่ กวนอูกล็ าโจโฉไปโดยใหค้ ำม่ัน
สญั ญาว่า จะหาโอกาสตอบแทนบุญคณุ ของโจโฉให้จงได้ โจโฉนบั ถอื ในความสัตยซ์ ่ือของกวนอู และยดึ ม่ันในคำคำ
สญั ญา ๓ ข้อทเ่ี คยใหไ้ วก้ ับกวนอู โจโฉขี่มา้ ตามไปสง่ กวน โจโฉมอบเสอื้ ให้กบั กวนอเู ป็นท่ีระลึก ตามมารยาท กวน
อูตอ้ ง ลงจากหลังมา้ เพอ่ื รับเส้ือจากโจโฉ แตก่ วนอูมิได้ลงจากหลังมา้ ซำ้ ยั้งใช้ใชง้ ้าวรบั เส้อื จากโจโฉ ซ่ึงโจโฉเองก็
คงเขา้ ใจเหตผุ ลในขอ้ นี้

หนา้ ๘

๖. คุณค่าวรรณคดเี รอื่ งสามก๊กตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ
๑. คณุ คา่ ด้านเนอื้ หา
๑.๑ เนื้อเร่อื ง
สามก๊กได้รบั ยกย่องจากวรรณคดสี โมสรวา่ เปน็ ยอดความเรียงเรอ่ื งนิทานประเภทร้อยแก้วดที ั้งดา้ นเนื้อเร่ืองและ
สำนวนภาษา สามก๊กมีเน้ือหาการชงิ อำนาจ กลอุบายการศึกและการปกครองบ้านเมือง จงึ เป็นเร่ืองทน่ี ิยมอ่านกนั มาก
โดยเฉพาะผู้ปกครองบ้านเมืองและผู้ใต้ปกครอง เนอื้ หาเก่ียวกับกลยุทธท์ างทหารและการใชไ้ หวพรบิ ตลอดจนเร่ือง
การรู้จักใชค้ น จะเห็นได้จากตอนกวนอูไปรบั ราชการโจโฉ
โจโฉเป็นมหาอุปราชของพระเจ้าเหี้ยนเต้ เปน็ ขนุ พลผู้มคี วามสามารถดำรงตำแหนง่ ขนุ นาง
ของพระเจ้าเหย้ี นเต้ไปจนตลอดอายุขยั ของตน ม.ร.ว.คึกฤทธ์ิ.จงึ ตงั้ ฉายาให้โจโฉเปน็ “โจโฉนายกตลอดกาล" แมว้ า่ โจ
โฉจะมพี ฤตกิ รรมทง้ั ดา้ นดีและด้านเสยี แต่ยาขอบก็ต้งั ฉายาให้โจโฉว่าโจโฉผู้ไม่ยอมให้โลกทรยศ" โจโฉจะทรยศผอู้ ่ืน
ก่อนทจี่ ะถูกผ้อู นื่ ทรยศ น่ีคือพฤตกิ รรมด้านเสียของโจโฉเปน็ ผูม้ ฝี ีมือ ทระนงองอาจ กลา้ หาญ ฉลาดรอบคอบ คดิ การณ์
ไกล เมือ่ ไปรบกับเลา่ ป่ีก็คดิ ว่า "เลา่ ปน่ี ้ันเป็นคนมสี ติปญั ญาถา้ ละไวช้ า้ กจ็ ะมกี ำลังมากข้ึน" แมโ้ จโฉจะมคี วามคดิ อ่านดี
แต่ก็ปรึกษาขุนนางดว้ ย ในยามท่กี วนอูอยู่ในวงล้อมข้าศึก กวนอขุ อสญั ญา ๓ ข้อ ซึ่งโจโฉไม่เห็นด้วยกบั ข้อสดุ ท้าย ที่ว่า
หากกวนอูรูว้ า่ เลา่ ป่ีอยทู่ ่ใี ดจะไปหาทนั ที เตยี วเล้ียวทดั ทานและยกอุทาหรณ์เร่ืองอิเยยี งโจโฉก็ยอมรบั
สญั ญาข้อทสี่ ามของกวนอูทำใหเ้ หน็ วา่ โจโฉตดั สินใจบนพน้ื ฐานของเหตุผล
คร้นั เมือ่ ไดก้ วนอมู ารับราชการกบั โจโฉ โจโฉไดแ้ สดงให้เห็นว่ายกย่องคนท่ีมีสติปญั ญามีคุณธรรมความซื่อสัตย์
และความกตัญญู จะเหน็ ไดจ้ ากโจโฉสรรเสริญกวนออู ยเู่ สมอวา่ "เราก็แจง้ อยู่ว่าท่านมคี วามสัตยแ์ ลกตญั ญู บดั น้ีเราพบ
กับท่านเรากม็ คี วามยนิ ดี" หรือที่โจโฉกล่าววา่ "ซึง่ ปฏญิ าณของทา่ นนนั้ เราไดอ้ อกปากรับแล้ว ถงึ จะเป็นประการใด เรา
กม็ ใิ หเ้ สยี วาจา" หรืออีกตอนหนึ่งว่า "โจโฉร้กู ิตติศพั ทว์ า่ ...กส็ รรเสรญิ กวนอูวา่ มคี วามสัตยห์ าผ้เู สมอมิได้"ในขณะทกี่ วน
ออู ยู่กับโจโฉ โจโฉพยายามรกั ษาน้ำใจกวนอูอย่เู สมอเพราะโจโฉเดยกล่าวไวว้ า่ "อันกวนอูน้นั มีฝีมือกล้าหาญชำนาญใน
การสงครามเราจะใครไดต้ วั มาเลยี้ งเป็นทหาร" ฉะน้ัน โจโฉพยายามท่จี ะยกยอ่ งกวนอูอยู่เสมอ โดย "จัดแจงให้กวนอู
นัง่ ทส่ี ูงกวา่ ขุนนางท้ังปวง" "ให้เครอื่ งเงนิ เครอ่ื งทองแลแพรอย่างดแี กก่ วนอเู ปน็ อนั มาก" "เอาเสื้ออย่างดใี ห้กวนอู" "จดั
มา้ เซก็ เธาว์ให้กวนอู" "สามวนั แต่งโตะ๊ ไปใหค้ รั้งหน่ึง ห้าวน้ ครัง้ หน่ึง แล้วจัดหญงิ สาวทีร่ ูปงามสิบคนให้ไปอยู่ปฏบิ ตั ิกวน
อูหวงั จะผกู น้ำใจไว้" แตก่ ็ไมว่ ายทค่ี ิดจะลองใจกวนอโู ดย"กวนอกู ับภรรยาเล่าป่ีทัง้ สองคนนัน้ อยู่เรอื นเดยี วกัน" หวังจะ
ให้กวนอคู ดิ ทำรา้ ยพ่ีสะใภ้ แต่กวนอูก็ไม่หลงกลโจโฉ แต่กลับทำใหโ้ จโฉออกปากสรรเสริญกวนอวู า่ เป็นคนซื่อสัตยโ์ ดย
แทแ้ ม้ในตอนทา้ ยกวนอรู ู้ข่าวเล่าป่แี ล้วมาลาโจโฉ โจโฉกม็ ไิ ดย้ ับยง้ั ทำตมสญั ญาทใี่ ห้ไว้เพ่อื รักษาวาจา ซ่งึ กเ็ ปน็ สงิ่ ท่ีดี
ของโจโฉ
สว่ นกวนอูเปน็ ทหารเอกรว่ มสาบานเป็นพ่นี อ้ งกนั ของเล่าปี่ ยาขอบต้งั ฉายาให้กวนอูว่าเปน็ "เทพเจา้ แห่งความสัตย์
ซอ่ื " สัญลกั ษณ์ของกวนอู คือ มหี นา้ แดง จงึ มีคำกลา่ วว่า "หน้าแดงเหมือนกวนอ"ู กวนอนู ั้นมฝี มี ือกลา้ หาญในการรบและ
ยดึ ม่นั ในความซื่อสัตย์ จงรักภกั ดีต่อนายเก่าของตน คือ เล่าปีอ่ ย่างไมเ่ ปล่ียนแปลงแม้นใครจะทำดีดว้ ยสักเท่าใดก็ยัง
คิดถงึ นายเกา่ ของตนดังคำกล่าวตอนได้เสื้อใหม่ กวนอูกลา่ ววา่ "เสอ้ื เทา่ น้ขี องเล่าปีใหบ้ ัดนเี้ ลา่ ปี่จะไปอยูท่ ่ีใดมิไดแ้ จง้
ข้าพเจ้าจึงเอาเส้ือผืนน้ีใส่ช้นั นอกหวงั จะดตู า่ งหนา้ เลา่ ปี่ คร้ันจะเอาเสื้อใหมน่ นั้ ใส่ชัน้ นอก คนท้ังปวงจะครหานินทาว่า
ได้ใหมแ่ ลว้ ลมื เกา่ "หรือตอนโจโฉใหก้ วนอูอยเู่ รือนเดียวกันกับภรรยาเล่าป่ี กวนอกู ็ให้พส่ี ะใภ้นอนห้องช้างในตนอยขู่ า้ ง
นอกประตูกนั คำครหานินทา แตก่ ระนนั้ กต็ ามกวนอูก็รบู้ ุญคุณโจโฉ และตอบแทนคณุ โจโฉ ในคราวทโี่ จโฉ
แตกพ่ายเพราะถูกจิวยี่เผาทพั เรอื กวนอูก็ยอมปล่อยโจโฉให้หนีไปไดเ้ พราะสำนึกถึงบญุ คุณของโจโฉ
นบั วา่ กวนอมู ีคุณธรรมในด้านความชอ่ื สัตยแ์ ละความกตัญญูสมควรแก่การยกย่องและเคารพบูชา

หนา้ ๙

๑.๒ ตัวละคร
ตวั ละครในเรอื่ งสามก๊กมีจำนวนมาก ซง่ึ ตัวละครที่มบี ทบาทสำคัญในตอนนจ้ี ะขอกลา่ ว
๑) โจโฉ เปน็ นกั ปกครองทีฉ่ ลาด มีความคดิ กวา้ งไกลและรอบคอบ รู้จกั ใช้คนไดเ้ หมาะสมกับงาน ชืน่ ชมคนดีและ

มีความสามารถ เหน็ ได้จากคำพดู ของโจโฉทีก่ ล่าวถงึ กวนอวู ่า อนั กวนอูน้นั มีฝีมอื กล้าหาญชำนาญในการสงครามเราจะ
ใดรไดต้ วั มาเลยี้ งเปน็ ทหาร..."

แม้โจโฉจะเปน็ ถึงมหาอุปราช มีตำแหนง่ สูง แต่ก็เอาใจใส่ดูแลลกู น้องเปน็ อย่างดีเหน็ ได้จากท่ีให้เส้อื ใหม่แก่กวนอู
เพราะเหน็ เสื้อของเขาขาด ดงั ข้อความวา่

“ครัน้ อยมู่ าวันหน่งึ โจโฉให้เชญิ กวนอูมากินโตะ๊ เห็นกวนอหู ม่ เสือ้ ชาด โจโฉจึงเอาเส้ืออยา่ งดใี หก้ วนอู”
นอกจากน้ี โจโฉยงั เป็นผ้นู ำท่มี คี ุณธรรม ไมท่ ำรา้ ยผ้หู ญงิ เห็นได้จากเมื่อเขา้ ยดื เมอื งแหฝ้ ือไดน้ ั้น โจโฉก็มิได้ทำ
อันตรายผู้หญิง ดังคำกลา่ วที่ว่า
“ทกุ วนั น้อี ย่าว่าแตภ่ รรยาเลา่ ป่เี ลย ถงึ ภรรยาผู้นอ้ ยลงไปเราก็มไิ ด้ให้ทำหยาบชา้ ...."
๒) กวนอู ไดร้ ับยกย่องว่าเปน็ เทพเจา้ แหง่ ความซื่อสัตย์ ความซ่ือสตั ย์ของกวนอูแสดงออกมาอยา่ งเดน่ ชัด ซงึ่
ปรากฎใหเ้ ห็นจากเน้ือเรอ่ื งหลายตอน เช่น ตอนทีโ่ จโฉกำลังพากวนอูเดนิ ทางกลับเมืองฮูโต๋ แกลง้ ให้กวนอูพักอยเู่ รือน
เดียวกบั กรรยาท้ังสองคนของเลา่ ป่ี แตก่ วนอกู ็ปฏิบตั ดิ งั นี้
“ฝา่ ยกวนอูใหพ้ ่สี ะใภท้ ั้งสองนอนห้องข้างใน ตวั น้ันก็น่งั จดุ เทยี นดหู นงั สือ รกั ษาพ่ีสะใภ้อยู่นอกประตูยนั ร่งุ "
ตอนท่โี จโฉใหเ้ สื้อใหม่แก่กวนอู กวนอูกส็ วมเส้อื ใหมน่ ั้นไวช้ ้างใน แล้วสวมเสื้อเท่าไวข้ ้างนอกดงั เดมิ ดว้ ยเหตุผลทวี่ ่า
“เสอ้ื เกา่ นี้ของเลา่ ปใ่ี ห้ บัดนี้เล่าปจี่ ะไปอยู่ท่ีใดมิได้แจ้ง ขา้ พเจ้าจึงเอาเสื้อผืนนี้ใส่ชั้นนอก หวังจะดูต่างหน้าเล่าปี
ครัน้ จะเอาเส้อื ใหม่นั้นใสช่ ้ันนอกคนทง้ั ปวงจะครหานินทาว่าไดใ้ หม่แลว้ ลมื เกา่ ...."
และเมื่อครัง้ ทเ่ี ดียวเลย้ี วถามกวนอูว่าถ้าเลา่ ปี่ตายแล้ว กวนอูจะทำอยา่ งไร กวนอกู ็
"...ตวั เราเกิดมาเปน็ ชายรกั ษาสัตย์มิใหเ้ สียวาจา ถึงมาตรวา่ เลา่ ป่จี ะถึงแกค่ วามตาย เราก็จะตายไปตามความที่ได้
สาบานไว้”
๓) เดยี วเลยี้ ว เปน็ ผู้มปี ญั ญาใจเย็นและมีวาทศลิ ป์ สามารถกลยี้ กล่อมกวนอูให้ยอมมาอยู่กับโจโฉได้ และสามารถ
โนม้ น้าวโจโฉใหย้ อมตกลงทำตามสัญญาทัง้ ๓ ประการของกวนอู

๑.๓ ฉาก
เหตุการณ์สำคัญของตอนน้ีเกดิ ข้นึ ท่เี มอื งแหฝ้ อื ท่ีกวนอูเป็นผ้รู ักษาเมอื งแทนเล่าป่ีและเมืองฮโู ต่ทีโ่ จโฉเป็น
ผู้ปกครองซ่ึงไม่ได้บรรยายรายละเอียดของสถานท่ี แตเ่ น้นบรรยายเหตกุ ารณ์ตา่ ง ๆ ท่ีเก่ียวกับตัวละคร

๑.๔ แกน่ เร่อื ง
แกน่ เร่ืองของสามกัก ตอน กวนอูไปรับราชการกับโจโฉนี้กล่าวถึงการมีความซื่อตรงและรักษาสตั ย์เปน็ คุณสมบตั ิ
ของนักรบ นอกจากนี้ถ้าผใู้ ดเป็นนกั รบแลว้ และให้ความสำคัญกับทหารหรอื นักรบดว้ ยกัน แลว้ ถือวา่ มีคุณสมบตั ิท่ีดยี ิ่ง
รวมทง้ั การมีความเสียสละให้กับกองทัพด้วย

หนา้ ๑๐

๒. คณุ คา่ ดา้ นวรรณศิลป์
๒.๑ ลักษณะการประพันธ์
สมเดจ็ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงแสดงความคิดเหน็ เกี่ยวกบั สามกก๊ ไว้วา่ "สำนวน
หนงั สอื สามก๊กดกี วา่ เรื่องอ่ืนด้วยใชถ้ ้อยดำและเรียงความเรียบรอ้ ยสม่ำเสมออ่านเขา้ ใจง่าย"
ส่วนศาสตราจารยพ์ ระยาอนมุ านราชธน แสดงทรรศนะเก่ยี วกับสามกก๊ วา่ "แตง่ ดเี พราะแตง่ กะทัดรัด ใช้คำพดู ไมก่ ่ีคำก็
ไดค้ วามบรบิ ูรณ์และเป็นสำนวนอยา่ งไทย อา่ นแล้วเขา้ ใจด"ี ดังนน้ั ลีลาการแตง่ สามกก๊ จึงมีอิทธิพลต่อการแปล
วรรณกรรมจนี ในสมัยหลัง
๒.๒ ศิลปะการประพันธ์
ศิลปะในการแตง่ สามกักนีอ้ ยูท่ ่กี ารดำเนินเร่ืองท่มี ีความฉับไว สรา้ งความตน่ื เต้นใหก้ ับผอู้ า่ นอยตู่ ลอดเวลา รวมทั้ง
การบรรยายพฤติกรรมของตัวละครท่ีมีความกระชบั มีการใชภ้ าษาที่ จำใจง่ายมกี ารแฝงคติธรรม ในสามกกั น้ีมศี ิลปะ
การประพันธ์ทนี่ ่าสนใจและกล่าวไดว้ ่าเดน่ มากในกลวิธี การประพันธ์ นัน่ ก็คอื อุปมาโวหาร ตัวอย่างอุปมาโวหารนี้มัก
พบในสามก๊กเปน็ สว่ นใหญ่ เช่น ตอนท่เี ตยี วเลย้ี วกล่าวแก่กวนอวู า่
“อกี ประการหนึ่งนน้ั ทา่ นก็มีฝมี ือกล้ำหาญ แลว้ แจ้งใจในชนบธรรมเนยี มกบ็ ราณมาเป็นอันมาก เหตใุ ดท่านจึงไม่
รกั ษาชวี ติ ไว้คอยทำเล่าป่ี จะได้ช่วยกันติด การทำนุบำรุงแผน่ ดินให้อย่เู ยน็ เป็นสุข ถงึ มาตรวา่ ท่านจะไดค้ วามลำบากก็
อุปมาเหมือนหนงึ่ ลุยเพลิงอนั ลกุ แลขา้ มพระมหาสมุทรอันกว้างใหญ่..."

๓. คณุ ค่าด้านสงั คมและวฒั นธรรม
๓.๑ การเมอื งการปกครอง
จากเรื่องสามก๊กจะเห็นว่าสภาพบ้านเมืองในสมยั นนั้ ผู้คนมกี ารแบง่ แยกเปน็ กลุม่ ๆตามเมอื งตา่ ง ๆ เกดิ ศึก
สงครามไปท่ัว เพ่ือขยายอำนาจของกลุม่ ตน
๓.๒ การสื่อสาร
การส่ือสารใช้การสง่ จดหมายถงึ กันซึ่งเรยี กว่า หนงั สือ โดยใหค้ นเดนิ ทางนำไปสง่
ยงั ทีห่ มาย เหน็ ไดจ้ ากข้อความวา่
"...เลา่ ปก่ี แ็ ตง่ หนงั สือไปให้อว้ นเสีย้ ว ซุนเขียนกร็ บั เอาหนังสือไปถึงเมืองกจิ ๋ิว. . "
๓.๓ การเดินทาง
ในสมยั ของสามก๊กน้นี ิยมใช้ม้าเป็นพาหนะในการเดินทางและในการรบ ดังจะเหน็ ได้
จากเนอื้ เรื่องตอนหน่ึงท่ีกวนอูดใี จเมอ่ื ได้รับมา้ เซ็กเธาว์
“ขา้ พเจ้าแจ้งวา่ ม้าเซก็ เธาว์ตวั นีม้ กี ำลงั มาก เดนิ ทางได้วันละหมน่ื เส้นแม้ข้าพเจ้ารู้ข่าววา่ เลา่ ปอ่ี ยทู่ ใ่ี ด ถึงมาตรวา่
ไกลก็จะไปหาได้โดยเร็ว..."
นอกจากใชม้ า้ เป็นพาหนะในการเดนิ ทาง กย็ งั ปรากฎว่ามีการใช้รถดว้ ยแต่สันนษิ ฐานวา่ ไมแ่ พร่หลายนัก นา่ จะมี
ใช้เฉพาะผ้ทู ่ีมีฐานะและชนช้ันสูงเท่าน้ัน ดังเนือ้ เรื่องว่า
“กวนอจู งึ ใหพ้ ส่ี ะใภ้ทง้ั สองขน้ึ ขรี่ ถตามกองทัพโจโฉไป”
๓.๔ การแสดงความเคารพ
คนจนี แสดงความเคารพต่อกนั ดว้ ยการคำนบั เหน็ ไดจ้ ากเน้ือเร่ืองวา่
“แลว้ เตียวเลยี้ วกล็ งจากมา้ เอาง้าวน้นั วางไว้ เขา้ ไปคำนับกวนอู กวนอู เหน็ ดีงนั้นก็ลงจากมา้ รับคำนับเคียวเลยี้ ว”

หน้า ๑๑

บทท่ี ๓
วธิ กี ารดำเนนิ งานศึกษาค้นคว้า

การศกึ ษาคร้งั นี้เป็นการศึกษาเชิงการคน้ ควา้ โดยมีวตั ถุประสงค์ เพ่ือให้ไดศ้ ึกษาและค้นควา้ คณุ คา่ ของวรรณคดี
เรอ่ื ง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกบั โจโฉ และอนรุ ักษ์การศกึ ษาเรยี นรวู้ รรณคดี เรื่อง สามก๊ก ตอนกวนอไู ปรบั
ราชการกับโจโฉสืบต่อไป โดยมีวธิ ีดำเนินการดังนี้

๑. วธิ ดี ำเนินการศกึ ษาค้นควา้
การศกึ ษาคน้ คว้าเปน็ ประเภทสำรวจ มีข้นั ตอนการศึกษาคน้ ควา้ ดงั นี้
๑.๑ ศกึ ษาผา่ นเอกสาร เวบ็ ไซต์ และหนังสือ ท่เี กย่ี วข้องกบั สามก๊ก
๑.๒ ปรึกษาโครงงานกับคุณครูตรวจสอบขอ้ มูลตา่ ง ๆ
๒. ข้อมูลทีใ่ ชใ้ นการศึกษาคน้ คว้า
๒.๑ เว็บไซต์ตา่ ง ๆ เก่ียวกับสามกุ๊ก
๒.๒ เอกสาร และหนงั สือ
๓. เคร่อื งมอื ที่ใชใ้ นการศกึ ษาคน้ คว้า
เว็บไซต์ , เอกสาร , คอมพวิ เตอร์ , โทรศัพท์มือถือ , แอปพลเิ คชนั canva, anyflip
๔. การเก็บรวบรวมข้อมูล
รวบรวมเอกสาร ขอ้ มูลต่าง ๆ ทไี่ ดจ้ ากการศกึ ษาดังกล่าวไว้ใน โปรแกรม Microsoft Word และทำชน้ิ งาน E-
Book โดยผา่ นแอปพลิเคชนั canva และโปรแกรม anyflip
๕. การวเิ คราะห์ขอ้ มูล
นำขอ้ มูลที่รวบรวมมาจากเว็บไซตต์ ่างๆและหนังสอื มาทำการวิเคราะหโ์ ดยผูจ้ ัดทำนำข้อมูลท่ไี ดจ้ ากการคน้ คว้า
และสำรวจข้อมลู เรยี บร้อยแล้วมาตรวจสอบความถูกตอ้ ง

หน้า ๑๒

บทที่ ๔

ผลการวิเคราะหข์ ้อมูล

ผลการศกึ ษาคน้ ควา้ พบว่า คุณค่าของวรรณคดีเรอ่ื ง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ ดงั นี้

๑. คณุ ค่าด้านเนอื้ หา
๑.๑ เนอ้ื เรื่อง
สามก๊กไดร้ บั ยกย่องจากวรรณคดีสโมสรวา่ เปน็ ยอดความเรียงเร่ืองนิทานประเภทรอ้ ยแกว้ ดที ้งั ดา้ นเนื้อเร่ืองและ
สำนวนภาษา สามกก๊ มีเน้ือหาการชงิ อำนาจ กลอบุ ายการศึกและการปกครองบ้านเมือง จึงเปน็ เรอ่ื งท่นี ิยมอ่านกันมาก
โดยเฉพาะผู้ปกครองบา้ นเมืองและผู้ใต้ปกครอง เนอื้ หาเก่ียวกบั กลยทุ ธ์ทางทหารและการใช้ไหวพรบิ ตลอดจนเร่ือง
การรจู้ ักใชค้ น จะเหน็ ได้จากตอนกวนอูไปรบั ราชการโจโฉ
โจโฉเปน็ มหาอุปราชของพระเจ้าเหีย้ นเต้ เปน็ ขนุ พลผู้มีความสามารถดำรงตำแหนง่ ขุนนาง
ของพระเจา้ เห้ียนเต้ไปจนตลอดอายุขยั ของตน ม.ร.ว.คึกฤทธิ์.จงึ ต้ังฉายาให้โจโฉเปน็ “โจโฉนายกตลอดกาล" แมว้ า่ โจ
โฉจะมีพฤตกิ รรมท้งั ด้านดแี ละด้านเสีย แตย่ าขอบก็ตงั้ ฉายาให้โจโฉว่าโจโฉผู้ไมย่ อมให้โลกทรยศ" โจโฉจะทรยศผู้อื่น
กอ่ นทจ่ี ะถูกผู้อืน่ ทรยศ นคี่ ือพฤติกรรมดา้ นเสยี ของโจโฉเปน็ ผู้มีฝีมือ ทระนงองอาจ กลา้ หาญ ฉลาดรอบคอบ คิดการณ์
ไกล เมอ่ื ไปรบกบั เลา่ ปี่ก็คดิ วา่ "เลา่ ป่ีนนั้ เป็นคนมสี ติปัญญาถ้าละไวช้ ้า ก็จะมีกำลงั มากข้ึน" แม้โจโฉจะมคี วามคดิ อา่ นดี
แต่กป็ รกึ ษาขนุ นางด้วย ในยามท่กี วนอูอย่ใู นวงล้อมขา้ ศึก กวนอขุ อสัญญา ๓ ข้อ ซงึ่ โจโฉไม่เหน็ ด้วยกับข้อสดุ ทา้ ย ทว่ี า่
หากกวนอรู ู้วา่ เล่าปี่อยู่ทใี่ ดจะไปหาทนั ที เตียวเลย้ี วทัดทานและยกอุทาหรณเ์ รื่องอเิ ยียงโจโฉกย็ อมรบั
สญั ญาขอ้ ทส่ี ามของกวนอทู ำใหเ้ หน็ วา่ โจโฉตัดสินใจบนพ้ืนฐานของเหตุผล
ครนั้ เมอื่ ไดก้ วนอูมารับราชการกับโจโฉ โจโฉไดแ้ สดงให้เห็นวา่ ยกยอ่ งคนที่มสี ติปญั ญามีคุณธรรมความซื่อสตั ย์
และความกตญั ญู จะเห็นไดจ้ ากโจโฉสรรเสรญิ กวนอูอยเู่ สมอว่า "เราก็แจง้ อยูว่ ่าทา่ นมีความสตั ย์แลกตญั ญู บดั นเ้ี ราพบ
กับทา่ นเราก็มคี วามยนิ ดี" หรอื ทีโ่ จโฉกลา่ วว่า "ซ่ึงปฏิญาณของท่านน้นั เราไดอ้ อกปากรบั แลว้ ถงึ จะเปน็ ประการใด เรา
ก็มิใหเ้ สียวาจา" หรืออีกตอนหนึง่ วา่ "โจโฉรกู้ ติ ติศพั ทว์ า่ ...ก็สรรเสริญ กวนอวู า่ มีความสัตย์หาผ้เู สมอมิได"้ ในขณะทกี่ วน
ออู ยู่กบั โจโฉ โจโฉพยายามรกั ษาน้ำใจกวนออู ยู่เสมอเพราะโจโฉเดยกล่าวไวว้ ่า "อนั กวนอูน้ันมีฝีมือกลา้ หาญชำนาญใน
การสงครามเราจะใครได้ตวั มาเลีย้ งเปน็ ทหาร" ฉะนั้น โจโฉพยายามทจ่ี ะยกย่องกวนอูอยู่เสมอ โดย "จัดแจงให้กวนอู
นัง่ ท่สี ูงกวา่ ขุนนางทั้งปวง" "ใหเ้ ครอ่ื งเงนิ เครื่องทองแลแพรอย่างดีแก่กวนอูเปน็ อันมาก" "เอาเสอื้ อย่างดใี ห้กวนอู" "จัด
มา้ เซ็กเธาว์ให้กวนอู" "สามวันแตง่ โต๊ะไปให้ครั้งหนงึ่ ห้าว้นครง้ั หน่งึ แล้วจดั หญิงสาวที่รูปงามสบิ คนให้ไปอยู่ปฏบิ ัตกิ วน
อูหวังจะผูกน้ำใจไว้" แตก่ ็ไม่วายท่ีคิดจะลองใจกวนอโู ดย"กวนอูกบั ภรรยาเล่าป่ที ้งั สองคนนั้นอย่เู รือนเดียวกนั " หวังจะ
ให้กวนอูคิดทำรา้ ยพีส่ ะใภ้ แต่กวนอกู ็ไม่หลงกลโจโฉ แต่กลบั ทำใหโ้ จโฉออกปากสรรเสริญกวนอูว่าเปน็ คนซือ่ สตั ยโ์ ดย
แทแ้ มใ้ นตอนท้ายกวนอูรู้ข่าวเลา่ ปแี่ ล้วมาลาโจโฉ โจโฉก็มไิ ดย้ ับยั้ง ทำตมสญั ญาท่ีให้ไว้เพอ่ื รักษาวาจา ซึ่งกเ็ ป็นส่งิ ท่ีดี
ของโจโฉ
สว่ นกวนอูเปน็ ทหารเอกร่วมสาบานเป็นพน่ี อ้ งกนั ของเล่าป่ี ยาขอบต้งั ฉายาให้กวนอูว่าเปน็ "เทพเจ้าแห่งความสัตย์
ซอ่ื " สญั ลักษณข์ องกวนอู คือ มีหน้าแดง จึงมคี ำกลา่ ววา่ "หนา้ แดงเหมือนกวนอู"กวนอนู ้ันมฝี ีมือกล้าหาญในการรบและ
ยึดมนั่ ในความซ่ือสัตย์ จงรักภกั ดีต่อนายเกา่ ของตน คือ เลา่ ปีอ่ ยา่ งไมเ่ ปล่ียนแปลงแม้นใครจะทำดีดว้ ยสกั เท่าใดก็ยัง
คดิ ถึงนายเก่าของตนดังคำกลา่ วตอนไดเ้ สื้อใหม่

หนา้ ๑๓

กวนอกู ลา่ ววา่ "เสือ้ เทา่ นี้ของเล่าปีให้บดั นีเ้ ล่าปี่จะไปอยู่ท่ีใดมไิ ด้แจง้ ข้าพเจา้ จึงเอาเส้ือผนื น้ใี ส่ชนั้ นอกหวังจะดูต่าง
หนา้ เลา่ ปี่ ครัน้ จะเอาเสื้อใหมน่ นั้ ใสช่ ้ันนอก คนทงั้ ปวงจะครหานินทาว่าได้ใหม่แล้วลมื เก่า"หรือตอนโจโฉใหก้ วนอูอยู่
เรอื นเดียวกันกับภรรยาเลา่ ป่ี กวนอูก็ให้พสี่ ะใภน้ อนห้องช้างในตนอยู่ข้างนอกประตกู นั คำครหานนิ ทา แต่กระนั้นก็ตาม
กวนอกู ร็ ู้บุญคุณโจโฉ และตอบแทนคณุ โจโฉ ในคราวที่โจโฉ
แตกพ่ายเพราะถูกจิวย่ีเผาทพั เรือ กวนอูก็ยอมปล่อยโจโฉให้หนไี ปไดเ้ พราะสำนึกถึงบญุ คุณของโจโฉ
นบั วา่ กวนอมู คี ุณธรรมในด้านความชื่อสัตยแ์ ละความกตญั ญูสมควรแก่การยกย่องและเคารพบชู า

๑.๒ ตวั ละคร
ตวั ละครในเร่ืองสามก๊กมีจำนวนมาก ซงึ่ ตวั ละครทีม่ บี ทบาทสำคัญในตอนนจ้ี ะขอกล่าว
๑) โจโฉ เป็นนักปกครองทฉี่ ลาด มีความคิดกว้างไกลและรอบคอบ รู้จกั ใชค้ นไดเ้ หมาะสมกับงาน ชื่นชมคนดีและ

มคี วามสามารถ เห็นได้จากคำพดู ของโจโฉทก่ี ลา่ วถงึ กวนอวู ่า อนั กวนอนู ั้นมฝี มี ือกลา้ หาญชำนาญในการสงครามเราจะ
ใดรไดต้ วั มาเล้ยี งเปน็ ทหาร..."

แม้โจโฉจะเป็นถึงมหาอุปราช มีตำแหน่งสูง แต่ก็เอาใจใสด่ ูแลลกู น้องเปน็ อย่างดเี หน็ ไดจ้ ากท่ีให้เสื้อใหมแ่ ก่กวนอู
เพราะเห็นเสื้อของเขาขาด ดังข้อความวา่

“คร้ันอยมู่ าวันหน่ึง โจโฉใหเ้ ชญิ กวนอมู ากนิ โต๊ะ เห็นกวนอูห่มเสื้อชาด โจโฉจงึ เอาเสื้ออยา่ งดใี หก้ วนอู”
นอกจากนี้ โจโฉยงั เป็นผู้นำทม่ี ีคุณธรรม ไม่ทำรา้ ยผู้หญิงเหน็ ได้จากเม่ือเขา้ ยืดเมอื งแห้ฝือได้นั้น โจโฉก็มไิ ด้ทำ
อันตรายผหู้ ญงิ ดังคำกล่าวท่ีว่า
“ทกุ วันน้ีอยา่ ว่าแต่ภรรยาเล่าป่เี ลย ถงึ ภรรยาผนู้ อ้ ยลงไปเราก็มไิ ด้ให้ทำหยาบช้า...."
๒) กวนอู ไดร้ ับยกย่องว่าเป็นเทพเจา้ แหง่ ความซ่ือสัตย์ ความซ่ือสตั ยข์ องกวนอแู สดงออกมาอย่างเดน่ ชัด ซง่ึ
ปรากฎใหเ้ ห็นจากเน้ือเร่อื งหลายตอน เช่น ตอนทโ่ี จโฉกำลังพากวนอูเดนิ ทางกลับเมืองฮโู ต๋ แกลง้ ให้กวนอูพักอยเู่ รือน
เดียวกับกรรยาท้ังสองคนของเลา่ ป่ี แต่กวนอูก็ปฏบิ ตั ิดงั น้ี
“ฝา่ ยกวนอใู ห้พสี่ ะใภท้ ้ังสองนอนห้องข้างใน ตวั น้นั ก็นงั่ จุดเทยี นดหู นงั สือ รกั ษาพ่ีสะใภ้อยู่นอกประตยู ันร่งุ "
ตอนท่ีโจโฉใหเ้ สื้อใหมแ่ ก่กวนอู กวนอูก็สวมเส้ือใหมน่ น้ั ไวช้ ้างใน แล้วสวมเสอื้ เทา่ ไว้ขา้ งนอกดงั เดมิ ดว้ ยเหตผุ ลทีว่ า่
“เสอ้ื เก่านี้ของเล่าป่ีให้ บัดน้เี ลา่ ปี่จะไปอยทู่ ่ีใดมิไดแ้ จ้ง ข้าพเจ้าจึงเอาเสื้อผนื นี้ใส่ช้นั นอก หวังจะดูตา่ งหน้าเล่าปี
ครั้นจะเอาเส้ือใหม่นน้ั ใส่ชนั้ นอกคนทง้ั ปวงจะครหานินทาว่าได้ใหม่แล้วลืมเกา่ ...."
และเม่ือครงั้ ที่เดยี วเล้ยี วถามกวนอูวา่ ถา้ เล่าปตี่ ายแล้ว กวนอูจะทำอยา่ งไร กวนอกู ็
"...ตวั เราเกดิ มาเปน็ ชายรักษาสตั ยม์ ใิ ห้เสยี วาจา ถึงมาตรวา่ เล่าปีจ่ ะถึงแก่ความตาย เรากจ็ ะตายไปตามความท่ีได้
สาบานไว้”
๓) เดียวเล้ยี ว เป็นผู้มปี ญั ญาใจเยน็ และมีวาทศลิ ป์ สามารถกลย้ี กลอ่ มกวนอใู หย้ อมมาอยู่กับโจโฉได้ และสามารถ
โน้มน้าวโจโฉให้ยอมตกลงทำตามสัญญาทั้ง ๓ ประการของกวนอู

๑.๓ ฉาก
เหตุการณส์ ำคัญของตอนนเ้ี กิดข้ึนทเ่ี มืองแห้ฝือท่กี วนอเู ป็นผรู้ ักษาเมืองแทนเลา่ ปี่และเมืองฮูโต่ทีโ่ จโฉเป็น
ผู้ปกครองซง่ึ ไม่ได้บรรยายรายละเอียดของสถานที่ แต่เน้นบรรยายเหตุการณ์ต่าง ๆ ทเ่ี ก่ียวกบั ตวั ละคร

หน้า ๑๔

๑.๔ แกน่ เรอื่ ง
แกน่ เรอ่ื งของสามกัก ตอน กวนอูไปรบั ราชการกับโจโฉนก้ี ล่าวถึงการมีความซ่ือตรงและรกั ษาสตั ย์เป็นคุณสมบัติ
ของนักรบ นอกจากนี้ถา้ ผูใ้ ดเปน็ นกั รบแลว้ และให้ความสำคัญกบั ทหารหรือนักรบด้วยกัน แลว้ ถอื วา่ มคี ุณสมบตั ิที่ดีย่ิง
รวมทั้งการมีความเสยี สละให้กบั กองทัพดว้ ย

๒. คณุ ค่าด้านวรรณศลิ ป์
๒.๑ ลักษณะการประพันธ์
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศเ์ ธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงแสดงความคิดเหน็ เก่ียวกับสามก๊กไวว้ ่า "สำนวน
หนังสือสามก๊กดีกวา่ เรื่องอ่นื ด้วยใช้ถ้อยดำและเรยี งความเรียบร้อยสมำ่ เสมออา่ นเขา้ ใจง่าย"
สว่ นศาสตราจารยพ์ ระยาอนมุ านราชธน แสดงทรรศนะเกีย่ วกับสามก๊กว่า "แต่งดเี พราะแตง่ กะทดั รัด ใชค้ ำพดู ไมก่ ่ีคำก็
ได้ความบริบูรณ์และเปน็ สำนวนอย่างไทย อา่ นแลว้ เข้าใจด"ี ดังนั้นลลี าการแตง่ สามกก๊ จึงมีอิทธิพลต่อการแปล
วรรณกรรมจนี ในสมยั หลงั
๒.๒ ศิลปะการประพันธ์
ศิลปะในการแตง่ สามกักน้ีอยทู่ ี่การดำเนินเร่ืองทมี่ ีความฉบั ไว สรา้ งความต่นื เตน้ ใหก้ ับผู้อ่านอยตู่ ลอดเวลา รวมท้ัง
การบรรยายพฤตกิ รรมของตัวละครทม่ี ีความกระชับ มีการใชภ้ าษาท่ี จำใจง่ายมีการแฝงคติธรรม ในสามกกั น้ีมศี ลิ ปะ
การประพันธท์ น่ี ่าสนใจและกล่าวได้ว่าเดน่ มากในกลวธิ ี การประพันธ์ น่ันก็คือ อุปมาโวหาร ตัวอยา่ งอปุ มาโวหารน้มี ัก
พบในสามกก๊ เป็นส่วนใหญ่ เช่น ตอนทเ่ี ตียวเลี้ยวกล่าวแก่กวนอวู ่า
“อีกประการหน่ึงนัน้ ทา่ นกม็ ีฝีมือกล้ำหาญ แลว้ แจง้ ใจในชนบธรรมเนียมก็บราณมาเปน็ อนั มาก เหตใุ ดทา่ นจึงไม่
รักษาชีวติ ไวค้ อยทำเล่าปี่ จะได้ชว่ ยกันตดิ การทำนบุ ำรงุ แผน่ ดนิ ใหอ้ ยเู่ ย็นเป็นสุข ถึงมาตรวา่ ทา่ นจะไดค้ วามลำบากก็
อุปมาเหมือนหนึง่ ลยุ เพลงิ อนั ลุกแลขา้ มพระมหาสมุทรอันกวา้ งใหญ.่ .."

๓. คุณค่าด้านสังคมและวฒั นธรรม
๓.๑ การเมืองการปกครอง
จากเรือ่ งสามก๊กจะเหน็ ว่าสภาพบา้ นเมืองในสมยั นน้ั ผู้คนมกี ารแบ่งแยกเป็นกล่มุ ๆตามเมอื งต่าง ๆ เกิดศึก
สงครามไปทัว่ เพื่อขยายอำนาจของกลุม่ ตน
๓.๒ การส่อื สาร
การสือ่ สารใชก้ ารส่งจดหมายถงึ กนั ซ่งึ เรียกว่า หนงั สือ โดยให้คนเดินทางนำไปส่ง
ยังที่หมาย เหน็ ได้จากข้อความว่า
"...เลา่ ปกี่ แ็ ต่งหนังสือไปใหอ้ ้วนเส้ยี ว ซุนเขียนกร็ บั เอาหนังสือไปถึงเมืองกิจ๋ิว. . "
๓.๓ การเดินทาง
ในสมยั ของสามก๊กนีน้ ิยมใช้ม้าเปน็ พาหนะในการเดินทางและในการรบ ดังจะเหน็ ได้
จากเน้อื เร่ืองตอนหน่ึงที่กวนอูดีใจเม่ือได้รบั ม้าเซก็ เธาว์
“ขา้ พเจ้าแจง้ วา่ ม้าเซก็ เธาวต์ ัวนี้มกี ำลังมาก เดนิ ทางไดว้ นั ละหมนื่ เส้นแม้ข้าพเจา้ รู้ข่าวว่าเล่าปี่อยูท่ ใ่ี ด ถงึ มาตรวา่
ไกลกจ็ ะไปหาได้โดยเร็ว..."

หน้า ๑๕

นอกจากใช้มา้ เป็นพาหนะในการเดนิ ทาง กย็ งั ปรากฎวา่ มีการใชร้ ถดว้ ยแตส่ ันนิษฐานวา่ ไม่แพร่หลายนัก นา่ จะมใี ช้
เฉพาะผู้ทม่ี ฐี านะและชนช้นั สูงเท่าน้นั ดังเนื้อเรอื่ งว่า

“กวนอจู งึ ให้พี่สะใภ้ท้ังสองข้ึนข่ีรถตามกองทัพโจโฉไป”
๓.๔ การแสดงความเคารพ
คนจนี แสดงความเคารพต่อกันด้วยการคำนับเห็นไดจ้ ากเนอื้ เรื่องว่า
“แลว้ เตียวเลีย้ วกล็ งจากมา้ เอาง้าวนัน้ วางไว้ เข้าไปคำนบั กวนอู กวนอู เห็นดีงนัน้ ก็ลงจากม้ารับคำนบั เคียวเล้ยี ว”

หนา้ ๑๖

บทท่ี ๕
สรปุ อภปิ รายผล และขอ้ เสนอแนะ

การศึกษาคน้ คว้าในครง้ั นี้ สรุป อภปิ รายผลและมีข้อเสนอแนะดงั ต่อไปน้ี
๑. สรุปผลการศึกษาคน้ คว้า

๑. จากการทไ่ี ด้ศกึ ษาเกี่ยวกับเรอื่ งสามก๊ก ทำให้ได้เรียนรู้เก่ียวกบั ประวตั ิศาสตร์จนี ในสมยั ราชวงศฮ์ ัน่ และความ
ซอื่ สตั ย์ของตัวละครภายในเร่ือง

๒. เมื่อไดเ้ รียนรู้แล้วทำให้เกดิ ความรสู้ ึกทอี่ ยากจะรักษาคณุ ค่าทางวรรณคดี เรอื่ ง สามกก๊ ต่อไป
๒. อภปิ รายผลการศึกษา

จากการศึกษาเรื่องสามก๊ก คร้ังน้ีเปน็ การศึกษาเชงิ การค้นคว้า โดยมวี ตั ถปุ ระสงค์ เพ่ือใหไ้ ด้ศกึ ษาและคน้ คว้า
คณุ ค่าของวรรณคดี เร่ือง สามกก๊ ตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ และอนุรกั ษ์การศึกษาเรยี นรวู้ รรณคดี เรอื่ ง สาม
ก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉสบื ต่อไป ผ้จู ดั ทำได้ทำการสบื ค้นประวัติความเปน็ มาของการประพนั ธ์บทร้อย
กรองวรรณคดี เร่ือง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ ทั้งฉบบั ภาษาจีน และฉบบั แปลเป็นภาษาไทย ศกึ ษา
เนอ้ื เร่ือง ตวั ละคร รวมท้ังลักษณะคำประพนั ธท์ ่ีใชท้ ั้งในฉบับภาษาจีนและภาษาไทย แล้วจึงนำวเิ คราะห์เชอื่ มโยง
คณุ ค่าทางวรรณคดี ซง่ี แบ่งออกเปน็ คุณค่าด้านเน้อื หา คุณคา่ ด้านวรรณศลิ ป์ และคุณคา่ ด้านสังคมและวัฒนธรรม
ผู้อ่านสามารถนำคุณค่าท่ีศกึ ษามไดเ้ หล่านี้ไปปรับใชก้ บั องค์ความรู้อ่นื ๆ ตามความเหมาะสม
๓. ขอ้ เสนอแนะ

-

หนา้ ๑๗

บรรณานกุ รม

หนังสอื เรียนรายวชิ าพ้นื ฐานภาษาไทย วรรณคดแี ละวรรณกรรม ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๖, ๓ กันยายน ๒๕๖๕.

สามกก๊ ม.๖ ตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ (ออนไลน)์ .
แหลง่ ทมี่ า https://www.samkok911.com/p/guan-yu-work-with-cao-cao.html, ๓ กันยายน ๒๕๖๕.

คุณค่าด้านสังคม สามกก๊ (ออนไลน์)
แหล่งที่มา:https://www.baanjomyut.com/library_3/the_three_kingdoms/05.html. , ๓ กันยายน ๒๕๖๕.
. (ออนไลน์).

ภาคผนวก