สถิติพื้นฐาน

ความรเู้ บื้องตน้
เก่ียวกบั สถติ ิ

สาระการเรยี นรู้

1. ความหมายของสถติ ิ
2. ขอบขา่ ยของสถิติ
3. ประโยชนข์ องสถติ ิ
4. ธรรมชาตขิ องขอ้ มูล
5. ระเบียบวิธที างสถิติ

ปัจจุบันเป็นยุคของข้อมูลข่าวสาร ความก้าวหน้าของ “
เทคโนโลยใี นปัจจบุ ันได้เจรญิ กา้ วหนา้ ไปอยา่ งรวดเร็ว จึงมีผลทา

“ให้การติดต่อสื่อสาร การค้นหาข้อมูล กระทาได้อย่างรวดเร็ว
ซ่ึงเทคโนโลยีสารสนเทศก็เป็นเทคโนโลยีแขนงหน่ึงท่ีเข้ามา
สัมพันธ์เก่ียวข้องกับข้อมูลทางสถิติ เพราะสถิติเป็นวิธีการทาง
วิทยาศาสตรอ์ ย่างหน่ึงทีเ่ กยี่ วขอ้ งกับการวัด การรวบรวม การจัด
กระทาข้อมูล เพื่อนาไปใช้ในการอธิบายปรากฏการณ์ทางสังคม
ความสัมพันธ์ระหว่างองค์ประกอบหรือปัจจัยต่าง ๆ และ นาไปสู่
การสรปุ ข้ันสดุ ท้าย

ความหมาย

1 ของสถิติ

สถติ ิ สถติ ิ

หมายถึง บรรดาตวั เลขซง่ึ ไดจ้ ากการ หมายถึง หลกั การและระเบยี บท่วี า่
รวบรวม เพือ่ หาความหมายทแี่ นน่ อน ด้วยการเก็บรวบรวมข้อมลู ที่เปน็ ตัวเลข
จากสิง่ ทต่ี ้องการ ศึกษา โดยท่ัวไปจะ
ซง่ึ แสดงถงึ ขอ้ เทจ็ จรงิ ตา่ ง ๆ อัน
เรียกสถติ ติ ามความหมายนว้ี ่า
และ นาไปสกู่ ารตดั สินใจท่ีมีเหตุผล
“ข้อมูลสถติ ิ” (Statistical Data)
เราเรยี กสถิตติ ามความหมายน้วี า่

“สถติ ิศาสตร์” (Statistics)

“ต่อมาความหมายของคาว่า“สถิติ”ได้มีความหมาย “
กว้างขวางขึ้นกว่าเดิม เช่น ข้อมูลเกี่ยวกับธุรกิจ ข้อมูลทาง
การแพทย์ เป็นต้น ประกอบกับความเจริญก้าวหน้าใน
ปัจจุบันที่คอมพิวเตอร์ได้เข้ามามีบทบาท ทาให้สามารถ
เรียกข้อมูลออกมาใช้ได้อย่างทันท่วงที ปัจจุบันความหมาย
ของคาว่า “สถิติ” จึงสามารถพิจารณาแยกออกเป็น
ความหมายดา้ นต่าง ๆ ไดด้ งั น้ี

ความหมาย

1 ของสถิติ

1. ขอ้ มลู สถติ ิ 2. สถิตศิ าสตร์

หมายถึง ตัวเลขทแี่ ทนข้อเทจ็ จริง ศาสตร์ทีเ่ กยี่ วกบั เทคนิคต่าง ๆ ใน
(Numerical Facts) ทไี่ ด้มีการจด การกระทากับขอ้ มลู ทีต่ ้องการศกึ ษา
บนั ทกึ ไว้ เช่น สถติ นิ กั ทอ่ งเท่ยี ว
ชาวตา่ งชาติทีเ่ ขา้ มาท่องเที่ยวใน ซ่งึ ประกอบดว้ ย 4 ข้ันตอน คือ
จงั หวดั เชียงใหมใ่ นรอบ 10 ปที ีผ่ ่านมา การเก็บรวบรวมข้อมูล การนาเสนอ

ข้อมูล การวิเคราะหข์ อ้ มูล
การตคี วามหมายขอ้ มลู

ความหมาย

1 ของสถิติ

3. วิชาสถิติ 4. คา่ สถติ ิ

หมายถึง วชิ าทางวทิ ยาศาสตรส์ าขา หมายถงึ ค่าตวั เลขทีค่ านวณหรือ
หน่งึ ซง่ึ มีรากฐานและเน้ือหามาจาก ประมวลผลได้จากกลุ่มข้อมูลตัวอย่าง
คณติ ศาสตรแ์ ละตรรกวิทยา โดยอาศัย โดยอาศัยวธิ กี ารทางสถิตคิ ่าสถิติท่ีมี
ทฤษฎคี วามนา่ จะเปน็ และหลกั การ การใชก้ นั อย่บู อ่ ย ๆ เชน่ คา่ สูงสดุ

ของเหตผุ ล คา่ ตา่ สุด ฐานนยิ ม

ขอบข่าย

2 ของสถิติ

สถติ เิ ชงิ พรรณนา สถิติเชงิ อนุมาน

คอื หลักการท่ีเกยี่ วกบั ระเบียบวธิ ีทางสถิตทิ ่ี เปน็ การวิเคราะหข์ ้อมลู จากตวั อย่างทเ่ี กบ็ มาได้
ใช้ ในการรวบรวมข้อมูล การจัดระเบียบ
ขอ้ มลู การนาเสนอขอ้ มลู ซ่ึงเป็นการแสดง และอนมุ านหรอื โยงผลสรปุ ไปสูป่ ระชากร โดย
ให้เหน็ ลกั ษณะของขอ้ มูล โดยการตัด
รายละเอียดท่ไี มส่ าคัญออกและเสนอเฉพาะ อาศัยวธิ กี ารทางสถติ ิ ซ่งึ การอนมุ านอาจทาใน

ลักษณะทสี่ าคญั ของขอ้ มลู เหลา่ น้ัน รูปของการประมาณค่าเพอ่ื แสดงลักษณะของ

ประชากร หรือการทดสอบสมมติฐาน

ประโยชน์

3 ของสถิติ

1. ประโยชน์ในระดับบุคคล
2. ประโยชน์ในระดบั ครัวเรอื น
3. ประโยชน์ในระดบั หนว่ ยงานธรุ กจิ เอกชน

4. ประโยชนใ์ นระดับประเทศ

ธรรมชาติ

4 ของขอ้ มลู

1. ลักษณะของข้อมลู

1. ข้อมลู เชิงปริมาณ 2. ข้อมูลเชิงคุณภาพ
(Quantitative Data) (Qualitative Data)
คอื ขอ้ มลู ท่ใี ช้แทนขนาดหรอื ปริมาณ ซึง่ วดั ออกมา คือ ขอ้ มูลทีไ่ มส่ ามารถวัดออกมาเป็นคา่ ตวั เลขได้
เป็นคา่ ของตวั เลขไดโ้ ดยตรง เชน่ อายุ ส่วนสูง โดยตรง แต่จะเปน็ ขอ้ มลู ทบี่ รรยายคณุ สมบตั หิ รอื
น้าหนัก ราคา พืน้ ท่ี ปริมาตร ความกว้าง ความยาว ลักษณะของสงิ่ ท่ีกาลงั สนใจ เช่น เพศ สถานภาพ
รายได้ คะแนนสอบ ความเร็ว ระยะทาง เป็นตน้ ความนิยมพรรคการเมือง ความคิดเหน็ เชอื้ ชาติ
ศาสนา ระดับการศกึ ษา สผี วิ เปน็ ต้น

2. มาตรการวดั ของขอ้ มลู

1. มาตรนามบญั ญตั ิ 2. มาตรเรยี งลาดับ
(Nominal Scale) (Ordinal Scale)
เป็นมาตรการวัดขนั้ พน้ื ฐานโดยแบง่ ขอ้ มลู ออกเปน็ เปน็ มาตรการวัดทใ่ี ชก้ ับขอ้ มูลทส่ี ามารถจดั เรียง
กลมุ่ ๆ ทีเ่ พียงแต่จัดประเภท โดยยังไมม่ กี ารจัดลาดบั ลาดบั ของขอ้ มลู ใหล้ ดหลน่ั กันเป็นข้ัน ๆ ตามปริมาณ
จงึ เป็นการกาหนดช่อื ใหก้ ับวัตถุส่ิงของหรือเหตุการณ์ และคุณภาพมากน้อย แตย่ ังไม่สามารถบอกได้ว่า
ต่าง ๆ ซึง่ มคี วามแตกต่างกนั ในดา้ นคณุ ภาพ แต่ยงั ไม่ แตล่ ะขนั้ ห่างกนั เทา่ ไร และทุก ๆ ข้นั เทา่ กันหรือไม่
มคี วามหมายเกีย่ วกับลาดับทางดา้ นปรมิ าณ

2. มาตรการวดั ของขอ้ มูล

3. มาตรอันตรภาค 4. มาตรอัตราส่วน
(Interval Scale) (Ratio Scale)
เป็นมาตรการวัดท่ีเปน็ คุณสมบตั พิ ื้นฐานเหมอื นมาตร
เรยี งลาดับ แตม่ าตรการวัดแบบนี้สามารถบอกความ เปน็ มาตรการวดั ที่สมบรู ณท์ ส่ี ุด โดยมีคณุ สมบตั ิ
แตกตา่ งของขอ้ มูลได้เป็นช่วง ๆ เช่น การวดั อุณหภูมิ พ้นื ฐานเหมอื นมาตรอนั ตรภาค แตต่ วั เลขศูนยใ์ น
เป็น 100 C ซึง่ กค็ อื 100 ชว่ งท่เี ทา่ ๆ กนั แต่ตวั เลข 0 มาตรการวัดแบบน้เี ปน็ ศูนยท์ ี่แทจ้ รงิ โดยถ้าวดั เป็น
ในมาตรการวดั แบบนไี้ ม่เปน็ ศูนย์ท่ีแท้จรงิ (Absolute จานวนเท่าของข้อมูลก็จะเป็นจริง เชน่ นา้ หนัก 0
Zero) แต่เป็นศูนยส์ มั พัทธ์ (Relative Zero)
กิโลกรัม ก็แสดงวา่ ไม่มีน้าหนักเลย

3. ขอ้ มูลสถติ ิ “

ขอ้ มูลสถติ ิ (Statistical Data)
หรือคา่ การสังเกต (Observation)

“ หมายถงึ ข้อเทจ็ จริงเกยี่ วกับเรอ่ื งทส่ี นใจศึกษา ซึง่ อาจจะอยู่ในรูปตวั เลข เช่น
นา้ หนกั ระยะทาง เป็นตน้ หรืออาจจะเป็นข้อเทจ็ จรงิ ที่ไม่เป็นตวั เลข เชน่ อาชพี
เพศ เป็นต้น ข้อมูลหรอื ข้อเทจ็ จริงตอ้ งมจี านวนมาก เพอ่ื เปน็ การแสดงถงึ ลกั ษณะ
ของกลุ่มหรอื ส่วนร่วม นาไปใชใ้ นการเปรยี บเทยี บ หรอื ตคี วามหมายได้
ด้วยเหตนุ ี้ขอ้ เทจ็ จริงเพียงหนว่ ยเดยี วจึงไม่เปน็ ข้อมลู สถติ

ระเบียบวธิ ี

5 ทางสถิติ

1. การเกบ็ รวบรวมข้อมูล (Collection of Data)

1. ขอ้ มูลปฐมภมู ิ (Primary Data) 2. ขอ้ มูลทุตยิ ภมู ิ
เปน็ ข้อมูลที่ผตู้ ้องการศึกษาได้เก็บรวบรวมมาเอง (Secondary Data)
ซง่ึ ข้อมลู ประเภทนีจ้ ะเป็นข้อมลู ทท่ี นั ตอ่ เหตุการณ์ การไดม้ าซ่ึงขอ้ มูลประเภทน้ผี ้ทู ่ตี อ้ งการศกึ ษาไมไ่ ด้ลง
ปัจจบุ นั แตอ่ าจจะตอ้ งเสยี คา่ ใช้จา่ ยและเสียเวลามาก มอื เก็บข้อมลู ดว้ ยตนเอง แต่อาจรวบรวมมาจาก
ในการเก็บรวบรวม แต่จะเปน็ ข้อมูลทีไ่ ด้มาจากแหล่ง หน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่ง ซ่งึ มีเป็นผู้เกบ็ บนั ทึกไว้
แลว้ แต่บางครั้งขอ้ มูลเหลา่ นอ้ี าจไม่ทนั สมยั
ผู้ใหข้ ้อมลู โดยตรง
หรือไมค่ รบถว้ น

วธิ กี ารเกบ็ รวบรวมข้อมลู โดยทวั่ ไปทน่ี ิยมใชก้ ันมาก มดี ังน้ี

1. ทะเบยี นประวตั ิ (Registration)
2. การสารวจ (Survey)
3. การสามะโน (Census)
4. การสังเกต (Observation)

5. การทดลอง (Experiment)

2. การนาเสนอขอ้ มูล (Presentation of Data) “

เปน็ การกระทากบั ข้อมลู หลังจากท่ีไดร้ วบรวมมาแลว้ ให้เป็นหมวดหมู่

“ งา่ ยตอ่ การทาความเขา้ ใจ และสะดวกตอ่ การนาไปใชป้ ระโยชน์
ซึ่งการนาเสนอข้อมูลมีรปู แบบตา่ ง ๆ ตามความเหมาะสมกับลกั ษณะ
ของข้อมลู และมเี ทคนิคต่าง ๆ ท่ใี ช้เพือ่ ให้ขอ้ มูลเหล่าน้ันมคี วาม
น่าสนใจมากข้นึ

3. การวเิ คราะหข์ ้อมูล (Analysis of Data) “

เปน็ การนาข้อมลู ท่ีได้มาคานวณหาค่าสถติ ิต่าง ๆ ตามลักษณะของ

“ ข้อมูลทีต่ อ้ งการศกึ ษา เพื่อนาไปใช้เป็นพนื้ ฐานสาคญั ในการตอบ
คาถาม หรอื ข้อสงสัยในเรื่องทีต่ อ้ งการทราบ สาหรับกระบวนการ
วเิ คราะห์ข้อมูลทางสถิติมมี ากมายหลายวิธี โดยวิธีการแต่ละวธิ ี
ก็เหมาะสมกบั ลักษณะของขอ้ มูลแตกต่างกันไป

4. การตีความหมายข้อมูล (Interpretation of Data) “

“ การตีความหมายหรอื การแปลความหมายของขอ้ มูลเป็นข้นั ตอน
สุดท้ายของระเบียบวธิ ที างสถติ ิ ซึ่งเปน็ การนาเอาผลการวเิ คราะห์
ขอ้ มูลซ่งึ เปน็ ค่าสถติ ิต่าง ๆ มาอธิบายความหมายทไ่ี ด้เพอ่ื ใหผ้ ้ศู กึ ษา
หรอื สนใจสามารถเข้าใจผลการวเิ คราะห์

สรปุ

- สถิตมิ ีความหมาย 2 ประการ ประการแรกคือ สถิติ หมายถงึ บรรดาตัวเลขทไ่ี ด้จากการรวบรวม
ขอ้ มลู เพ่ือหาความหมายทีแ่ น่นอนจากส่งิ ทีต่ ้องการศึกษา ความหมายทส่ี อง หมายถึง ศาสตร์ท่เี ปน็ ทงั้
วิทยาศาสตร์ และศลิ ปศาสตร์

- ขอบขา่ ยของสถิติ แบ่งเป็น สถิติเชงิ พรรณนาและสถติ เิ ชงิ อนมุ าน
- ประโยชนข์ องสถิติ คือ ประโยชนใ์ นระดับบุคคล ระดบั ครวั เรือน ระดบั หน่วยงานธรุ กิจเอกชน
และระดับประเทศ
- ขอ้ มูล หมายถึง ขอ้ เท็จจรงิ เกย่ี วกับเรื่องทีก่ าลงั สนใจศกึ ษา แบ่งตามลกั ษณะของขอ้ มลู ได้
2 ลักษณะ คอื ข้อมลู เชิงปรมิ าณและขอ้ มูลเชงิ คณุ ภาพ พิจารณาตามมาตรการวัดของขอ้ มลู แบ่งได้ 4 ระดับ
คอื มาตรนามบัญญตั ิ มาตรเรยี งลาดับ มาตรอันตรภาค และมาตรอตั ราส่วน
- ระเบยี บวิธีทางสถิติ มี 4 ขั้นตอน คือ การเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู การนาเสนอขอ้ มลู การวิเคราะห์
ข้อมูล และการตคี วามหมายขอ้ มลู