The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

หนังสือหอยลายสามรส

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by annorrapan, 2021-03-22 08:32:33

หนังสือหอยลายสามรส

หนังสือหอยลายสามรส

หอยลายสามรส

YOTTIAN LEKNOI
ORRAPAN KHUNBUD

2

คำนำ

หนังสือเล่มนีเ้ ป็ นหนังสืออ่ำนเพ่มิ เตมิ สำหรับผู้ท่สี นใจในเร่ือง หอยลำยสำมรส
และเพ่ือกำรศึกษำควำมร้ ู ในด้ ำนกำรอนุรั กษ์ ภูมิปั ญญำท้ องถ่ ินของตำบลบำงตะบูน
จังหวัดเพชรบุรี ซ่ึงมีเนือ้ หำควำมรู้เก่ียวกับ หอยลำย ตลอดจนวิถีชีวิต ของชำวบ้ำน
บำงตะบูน ผู้จัดทำได้เลือกหัวข้อนีใ้ นกำรทำหนังสือ เน่ืองจำกเป็ นเร่ืองท่ีน่ำสนใจ
รวมถงึ เป็ นกำรส่งเสริมและเผยแพร่ข้อมูลของตำบลบำงตะบูน จังหวัดเพชรบุรี ให้ผู้ท่ี
สนใจได้รู้จัก และร่วมอนุรักษ์สัตว์ทะเล

กำรจัดทำหนังสือเล่มนีส้ ำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี ข้ำพเจ้ำขอขอบพระคุณอำจำรย์
ดร.เอือ้ มพร โตภำณุรักษ์กุล เป็ นอย่ำงสูงทที ่ำนได้ให้คำแนะนำกำรเขียนหนังสือเล่มนี้
สมบูรณ์ ข้ำพเจ้ำหวังเป็ นอย่ำงย่ิงว่ำเนือ้ หำในหนังสือเล่มนีไ้ ด้เรียบเรียงมำจะเป็ น
ประโยชน์ต่อผู้สนใจเป็ นอย่ำงดี หำกมีส่ิงใดในหนังสือฉบับนีจ้ ะต้องปรับปรุง ข้ำพเจ้ำ
ขอน้อมรับในข้อชีแ้ นะและจะนำไปแก้ไขหรือพฒั นำให้ถูกต้องสมบรู ณ์ต่อไป

ผู้จัดทำ
นำงสำวหยดเทยี น เลก็ น้อย
นำงสำวอรพรรณ ขันบตุ ร

สำรบญั 3

ตำบลบำงตะบนู 1
อ่ำวบำงตะบูน 2
หอยลำย 5
ลักษณะของหอยลำย 6
แหล่งอำศัยของหอยลำย 7
กำรกนิ อำหำรของหอยลำย 8
กำรผสมพันธ์ุของหอยลำย 9
ประโยชน์ของหอยลำย 10
กำรประมงหอยลำย 11
กำรแปรรูปหอยลำย 12
วธิ ีกำรทำหอยลำยสำมรส 15

ตำบลบำงตะบนู

ตำบลบำงตะบูน ถูกตัง้ ช่ือตำมต้นไม้ชำยเลนชนิดหน่ึง ช่ือ “ตะบูน” หรือ
“กระบนู ” ท่ขี ึน้ อย่เู ป็ นจำนวนมำกในพืน้ ท่ขี องตำบลนี้ สภำพภูมิประเทศโดยท่ัวไปเป็ น
ท่ีรำบลุ่มชำยฝ่ังทะเล สภำพดินเป็ นดินเลน และมีลุ่มแม่นำ้ มำก “บำงตะบูน” เป็ น
ชุมชนเก่ำแก่ท่มี ีควำมสำคัญมำแต่โบรำณ เน่ืองด้วยมีแม่นำ้ บำงตะบูนไหลผ่ำน ซ่ึงลำ
นำ้ สำยนีแ้ ยกมำจำกแม่นำ้ เพชรบุรีไหลออกบริเวณปำกอ่ำวบำงตะบูน ซ่ึงเป็ นปลำย
แม่นำ้ เพชรบุรี ในสมัยก่อนแม่นำ้ สำยนีเ้ ป็ นเส้นทำงสัญจรทำงเรือของพ่อค้ำพำณิชย์
ต่ำงๆ นับตัง้ แต่สมัยโบรำณ ลำนำ้ บำงตะบูนเป็ นเส้นทำงคมนำคมท่ีมีควำมจำเป็ นและ
สำคัญทำงเศรษฐกจิ

2

อ่ำวบำงตะบนู

อ่ำวบำงตะบูน จะตัง้ อยู่ท่ี ตำบลบำงตะบูน อำเภอบ้ำนแหลม จังหวัดเพชรบุรี
เป็ นจุดท่แี ม่นำ้ บำงตะบูนหรือคลองบำงตะบนู นัน้ แยกออกจำกแม่นำ้ เพชรบุรีและไหล
ออกสู่ทะเล จะเป็ นบริเวณของ หำดโคลน มีป่ ำชำยเลนผืนใหญ่ปกคลุม และเป็ นแหล่ง
ประมงพืน้ บ้ำนของชำวบ้ำนบำงตะบูน

3

นักท่องเท่ียวท่ีได้มำท่ีน่ี ต่ำงก็ต้องมำล่องเรือชมควำมสวยงำมกันท่ี อ่ำวบำง
ตะบูน เพรำะจะได้สัมผัสกับควำมสวยงำมของธรรมชำติรอบๆ วิถีชีวิตชำวประมง
ชำยฝ่ัง ไม่ว่ำจะเป็ น กำรทำคอกหอยแครง กำรเก็บหอย ท่สี ำคัญจะเหน็ ไฮไลท์ น่ันก็
คือ กระท่อมเลก็ ๆ ท่อี ย่กู ลำงนำ้ สร้ำงขึน้ เพ่อื นอนเฝ้ำหอย เรียกว่ำ กระเตง

4

ส่วนผลติ ภณั ฑ์แปรรูปท่ไี ด้จำกท้องทะเลในบริเวณนี้ กจ็ ะมีทงั้ ปลำกุเลำเค็ม กุ้ง
แห้ง ปลำเคม็ ไข่เค็ม หอยลำยสำมรส ไม่ว่ำใครท่มี ำกต็ ้องซือ้ ติดไม้ติดมือกลับบ้ำนกัน
ทงั้ นัน้ เป็ นเสน่ห์ของวิถีชีวิตในบริเวณนีท้ ่ีอยู่กับธรรมชำติอย่ำงสงบสุข และชำวบ้ำน
ยังได้ร่ วมกันดูแลรักษำป่ ำชำยเลน โดยกำรก่อตัง้ กลุ่มคนรักษ์บำงตะบูน ขึน้ มำเพ่ือ
ดูแลรักษำป่ ำ ทำให้ป่ ำมีพืชพรรณไม้ชำยเลนขึน้ อย่ำงหนำแน่น ไม่ว่ำจะเป็ น โกงกำง
แสม ลำพู ลำแพน ตะบูน ตะบัน เป็ นต้น

5

หอยลำย

หอยลำย เป็ นหอยทะเลสองฝำท่ีนิยมจับ และนำมำรับประทำน เน่ืองจำกเนือ้
หอยลำยมีรสหวำนนุ่ม อีกทั้งมีรำคำถูก ชำวประมงสำมำรถจับได้ ง่ ำย และมี
แพร่ กระจำยจำนวนมำกในน่ำนนำ้ ไทย ซ่ึงในแต่ละปี สำมำรถทำรำยได้จำกกำร
จำหน่ำยในประเทศ และส่งออกสร้ำงมูลค่ำหลำยล้ำนบำท

6

ลักษณะของหอยลำย

หอยลำยเป็ นหอยสองฝำท่ีมีขนำดฝำทัง้ สองเท่ำกัน เปลือกหอยมีรูปร่ ำงยำวรี
เปลือกค่อนข้ำงบำง ผิวเปลือกด้ำนนอกเรียบ เป็ นมัน และมีลำยเป็ นตำข่ำยสีนำ้ ตำล
ส่วนผิวเปลือกด้ำนในมีลักษณะเรียบ มีสีขำว ท่ขี อบฝำด้ำนในทงั้ 2 ข้ำง ในตำแหน่ง
บำนพับของฝำหอยจะมีฟันข้ำงละ 3 ซ่ี

7

แหล่งอำศัยของหอยลำย

หอยลำยชอบอำศัยตำมดนิ โคลนตำมชำยฝ่ังทะเล บริเวณปำกแม่นำ้ ท่มี ีอินทรีย์
สำรทบั ถมกัน โดยจะชอบอำศัยตำมชำยฝ่ังท่ีมีควำมลึกประมำณ 3-6 เมตร และ
สำมำรถพบได้ในระดบั ควำมลกึ มำกกว่ำ 6 เมตร ในระยะห่ำงจำกฝ่ัง 0-3 กโิ ลเมตร ทงั้
อยู่บริเวณหน้ำโคลน เพ่ือกินอำหำรท่ีลอยหน้ำผิวโคลน และฝังตัวเองลงโคลน 1-10
เซนตเิ มตร เพ่อื กนิ อำหำรท่ที บั ถมในโคลน

8

กำรกนิ อำหำรของหอยลำย

อำหำรของหอยลำยท่ีสำคัญ ได้แก่ แพลงก์ตอนพืช และสัตว์ รวมถึงซำกพืช
ซำกสัตว์ หรืออินทรีย์สำรท่เี น่ำเป่ื อยท่ที บั ถมในดนิ โคลน

9

กำรผสมพนั ธ์ุของหอยลำย

หอยลำย เป็ นหอยแยกเพศอยู่คนละตัวกัน ทำให้มีกำรผสมพันธ์ุข้ำมตัว โดยมี
ช่วงสมพันธ์ุ 2 ครัง้ ในรอบปี คือ ในช่วงเดือนเมษำยน-พฤษภำคม โดยจะมีกำรวำงไข่
มำกในเดือนเมษำยน และช่วงท่ี 2 คือ ช่วงเดือนสิงหำคม-พฤศจิกำยน โดยจะมีกำร
วำงไข่มำกในเดอื นตลุ ำคม หอยลำยตัวเตม็ วัยท่สี ำมำรถเร่ิมสืบพนั ธ์ุได้จะมีขนำดตงั้ แต่
3.0-3.8 เซนตเิ มตร หรือมีอำยปุ ระมำณ 1 ปี ขึน้ ไป ทงั้ นี้ หอยลำยจะมีอำยุได้ประมำณ
3 ปี

10

ประโยชน์ของหอยลำย

1. หอยลำยนิยมนำมำประกอบอำหำรในหลำยเมนู เช่น ผัดหอยลำย ใช้เนือ้
หอยลำยประกอบอำหำร

2. หอยลำยนำมำแปรรูปเป็ นหอยลำยอบแห้ง หอยลำยกระป๋ อง รวมถึงหอย
ลำยสำมรส เป็ นต้น

3. หอยลำยสำมำรถเพำะเลีย้ งได้เหมือนหอยทะเลชนิดอ่ืน ซ่งึ มีกำรจำหน่ำย
และส่ งออกสร้ ำงรำยได้ ให้แก่ ชำวประมงหลำยล้ ำนบำท

4. เปลือกหอยลำยนำไปบดเพ่ือใช้เป็ นส่วนผสมอำหำรสัตว์

11

กำรประมงหอยลำย

กำรประมงหรือกำรจับหอยลำย ชำวประมงจะใช้วธิ ีกำรนำเรือว่ิงออกบริเวณ
ปำกอ่ำวหรือแถบชำยฝ่ัง แล้วทงิ้ ครำดหรือกระชังท่มี ีเชือกผูกตดิ กับเรือลงนำ้ จำกนัน้
จะว่ิงเรือเพ่ือลำกกระชังเป็ นวงรอบ 5-10 ก่อนจะนำกระชังขึน้ มำเพ่ือสำรวจควำมชุก
ชุมของหอยลำย ก่อนจะเกบ็ หอยลำย และทงิ้ กระชังลงลำกอีกครัง้ หำกหอยลำยชุกชุม
หำกมีปริมำณน้ อย ชำวประมงมักจะว่ิงเรือไปสำรวจแหล่ งใหม่ แต่ โดยท่ัวไป
ชำวประมงจะทรำบว่ำแหล่งไหนท่ีมีหอยลำยชุกชุม และจะเข้ำจับหอยลำยเป็ นช่วงๆ
เพ่ือให้หอยลำยขยำยพันธ์ุ และเติบโตให้ได้ขนำด ทงั้ นี้ หอยลำยท่นี ิยมจับ และเป็ นท่ี
ต้องกำรของตลำดจะมีขนำดตัง้ แต่ 3 เซนตเิ มตร ขนึ้ ไป

12

กำรแปรรูปหอยลำย

หอยเป็ นสัตว์นำ้ ท่ีมีคุณค่ำทำงอำหำรไม่น้อยกว่ำสัตว์นำ้ จำพวกปลำ ปู และกุ้ง
มนุษย์กนิ หอยเป็ นอำหำรมำเป็ นเวลำยำวนำน โดยเฉพำะชุมชนท่อี ำศัยอยู่ตำมชำยฝ่ัง
ทะเล จำกอดีตต่อเน่ืองถงึ ปัจจบุ นั กล่ำวได้ว่ำ หอยทะเลทกุ ชนิดกนิ เป็ นอำหำรได้ อำจ
มีควำมแตกต่ำงกันในเร่ืองของรสชำติ อันเน่ืองมำจำกลักษณะของเนือ้ เย่ือท่ีอ่อนนุ่ม
แข็งกระด้ำง เหนียว หรือมีควำมพอดี โดยท่ัวไปหอยท่ีเติบโตช้ำ หรือมีอำยุมำก เนือ้
มักจะมีควำมเหนียวมำกกว่ำหอยท่โี ตเร็ว พฤติกรรมและอำหำรท่หี อยกนิ กม็ ีส่วนท่ที ำ
ให้รสชำติของหอยแต่ละชนิดไม่เหมือนกัน กำรสำรวจชนิดของหอยท่ีมีวำงขำยใน
ตลำดสด ซเู ปอร์มำร์เก็ตของศูนย์กำรค้ำในกรุงเทพฯ และตลำดของท้องถ่นิ ในจังหวัด
ชำยฝ่ังทะเล พบประมำณ 55 ชนิด แบ่งได้เป็ น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มแรก เป็ นหอยท่ีมี
ควำมสำคัญในเชิงพำณิชย์ ได้แก่ หอยท่ีมีผลผลิตเป็ นจำนวนมำก โดยได้จำกกำรทำ
ฟำร์มเพำะเลีย้ ง และจำกกำรทำประมงขนำดกลำงและขนำดใหญ่ กลุ่มท่ี 2 เป็ นหอยท่ี
ชำวบ้ำนในท้องถ่ินรวบรวมได้ จำกท่ีมีอยู่ตำมธรรมชำติ และมีปริมำณไม่มำกนัก มี
กำรบริโภคกันในระดับท้องถ่นิ หอยท่มี ีรสชำตดิ เี หมำะสำหรับนำมำเป็ นอำหำรมักเป็ น
หอยกำบคู่ เน่ืองจำกเป็ นพวกท่โี ตเร็ว เนือ้ ไม่เหนียว และนำเนือ้ ออกจำกเปลือกได้ง่ำย
กว่ำหอยกำบเด่ียว

13

หอยลำย เป็ นหอยท่ชี ำวประมงจำนวนไม่น้อยท่ยี ดึ อำชีพทำกำรประมงหอยลำย
ผลผลิตของหอยลำยทัง้ หมด ได้จำกแหล่งธรรมชำติ พบชุกชุมตำมชำยฝ่ังใกล้ปำก
แม่นำ้ ทงั้ ทำงฝ่ังทะเลอันดำมัน และอ่ำวไทย เม่ือพบแหล่งหอยลำย ชำวประมงกจ็ ะทำ
กำรประมงกนั อย่ำงหนำแน่น โดยใช้เคร่ืองมืออวนลำก จนกลำยเป็ นแหล่งเส่ือมโทรม
เม่ือได้ผลผลิตต่ำ ไม่คุ้มทุน ชำวประมงก็จะเสำะหำ และย้ำยแหล่งไปเร่ือยๆ จน
ปัจจุบัน มีแหล่งหอยลำยเหลืออยู่น้อยมำก กำรใช้ทรัพยำกรหอยลำยมีทัง้ บริโภคสด
และต้มให้สุก ใช้เฉพำะเนือ้ หอยบรรจุกระป๋ องเป็ นสินค้ำส่งออก

14

นอกจำกนีห้ อยลำยยังสำมำรถนำไปแปรรูปเป็ นผลิตภัณฑ์หอยลำยสำมรสได้
อีกด้วย โดยมีเคร่ืองปรุงดงั นี้

1. นำ้ มันพชื
2. นำ้ ตำลทรำย
3. เกลือ
4. ส้มมะขำม
5. พริกสด

15

วธิ ีกำรทำหอยลำยสำมรส

1. นำหอยลำยสดมำล้ำงนำ้
2. นำหอยลำยสดไปต้มในนำ้ เดอื ดจนหอยลำยสุก
3. เม่ือหอยลำยสุกแล้วนำมำแกะเปลือกออกจนหมด
4. นำหอยลำยท่แี กะเปลือกแล้วไปตำกให้แห้งเป็ นเวลำ 24 ช่ัวโมง
5. นำนำ้ มันพืชใส่ลงไปในกระทะ
6. ใส่นำ้ ตำล เกลือ และส้มมะขำมลงไปในกระทะ คนจนเหลว
7. ใส่หอยลำยตำกแห้งลงไปในกระทะ คลุกให้เข้ำกัน
8. นำพริกสดไปตำในครกและนำไปใส่ในกระทะ
9. ตกั ใส่จำนพร้อมเสิร์ฟ

16


Click to View FlipBook Version