นิทานพื้นบ้าน

ไกรทอง

นิทานพื้นบ้าน ภาคกลาง

นางสาวอิศริยา โพธิสัตย์ รหัสฯ 036 ชั้นปีที่ 3 สาขาวิชาภาษไทย ศศ.บ.

พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ พุ ท ธ เ ลิ ศ ห ล้ า น ภ า ลั ย

ก

คำนำ

หนังสือเล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชาเทคโนโลยี และนวัตกรรม
สร้างสรรค์ด้านภาษาและวัฒนธรรมเพื่อการเผยแพร่ มีเนื้อหา
เกี่ยวกับนิทานพื้นบ้านภาคกลางของประเทศไทย ซึ่งนำเสนอ
ในรูปแบบของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-book) เพื่อให้นิทาน
พื้นบ้านของไทยนั้นได้ให้คุณค่าด้านความสนุกสนาน
เพลิดเพลิน ตลอดจนให้ความรู้ ความเข้าใจ ในขนบธรรมเนียม
ประเพณี วัฒนธรรมอันดีงามของไทย และนิทานยังสามารถเป็น
เครื่องหล่อหลอมจิตใจของคนให้มีความเมตตา กรุณา อ่อนน้อม
นิทานจึงมีส่วนสำคัญต่อการปฏิบัติตนทางจริยธรรมไม่น้อย

ผู้จัดทำขอขอบคุณอาจารย์ กิตติศักดิ์ คงพูน ผู้สอนวิชา
เทคโนโลยีและนวัตกรรมสร้างสรรค์ด้านภาษา และวัฒนธรรม
เพื่อการเผยแพร่ รวมทั้งเพื่อน ๆ ทุกคนที่ให้คำแนะนำ
และช่วยเหลือในการจัดทำหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ได้เป็นอย่างดี
ผู้จัดทำหวังว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เล่มนี้จะเป็นประโยชน์
แก่ผู้อ่านทุก ๆ ท่าน

ข

ส า ร บั ญ

เรื่อง หน้า

คำนำ ก
สารบัญ ข
ฐานข้อมูลเรื่องไกรทอง 01
ตำนานไกรทองผู้พิชิตชาละวัน 02-03
ตัวละคร 04
นิทานเรื่องไกรทอง 05-09
ข้อคิดที่ได้จากการอ่าน 10
บรรณานุกรม 11

01

ฐานข้อมูลเรื่องไกรทอง

ชื่อเรื่อง: ไกรทอง
ยุคสมัย: รัตนโกสิทร์, รัชกาลที่ 2
ผู้แต่ง: พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
ลักษณะคำประพันธ์: บทละครนอก
วัตถุประสงค์: แสดงละคร
ผู้เรียบเรียง: นวลทิพย์ เพิ่มเกษร

02

ตำนานไกรทอง

ผู้พิชิตชาละวัน

ไกรทอง มีที่มาจากนิทานพื้นเมืองของจังหวัดพิจิตร
ซึ่ ง ช า ว บ้ า น เ ชื่ อ กั น ว่ า มี เ ค้ า ม า จ า ก เ รื่ อ ง จ ริ ง
จึงมีการเรียกชื่อสถานที่ต่าง ๆ ตามตัวละครในเรื่อง
เช่น ที่เมืองพิจิตรเก่ามีตำบลชื่อวังชาลวัน บ้านดงเศรษฐี

แ ล ะ ที่ จั ง ห วั ด น น ท บุ รี ซึ่ ง เ ชื่ อ ว่ า เ
ป็ น บ้ า น เ กิ ด ข อ ง ไ ก ร ท อ ง

คือตำบลบ้านนายไกร

ตามประวัติโบราณนายไกรทอง เดิมชื่อ ไกร บ้านอยู่ริมคลอง
ต.บางขุนกอง อ.บางกรวย จ.นนทบุรี มีอาชีพทำสวน
และคุมเรือสินค้า นำผลไม้จากสวนนนทบุรี ล่องเรือไปขายทาง
เมืองพิจิตร และได้ถือโอกาสไปร่ำเรียนวิชาอาคม
กับท่านพระครู วัดหน้าพระธาตุ เมืองพิจิตร

วันหนึ่ งที่เมืองพิจิตร พญาชาละวันได้ออกจากถ้ำใต้บาดาลมา
เพราะอยากกินเนื้ อมนุษย์ (ถ้ำชาลาวันเป็นถ้ำใต้น้ำศักดิ์สิทธิ์
เป็นที่อาศัยของเหล่าจระเข้ ภายในถ้ำกว้างใหญ่ราวกับเป็น
เมืองๆ หนึ่ ง แยกเป็นห้องใหญ่ ห้องเล็กมากมาย ในถ้ำมีลูกแก้ว
วิเศษที่ส่องแสงออกมา ทำให้ในถ้ำสว่างเหมือนเวลากลางวัน
ตลอดเวลา จระเข้ที่เข้ามาในถ้ำก็จะกลายร่างเป็นมนุษย์ไม่มี
ความหิวหรืออยากอาหารใดๆ )

03

ตำนานไกรทอง

ผู้พิชิตชาละวัน

เ มื่ อ เ ห็ น น า ง ต ะ เ ภ า แ ก้ ว แ ล ะ น า ง ต ะ เ ภ า ท อ ง ลู ก ส า ว เ ศ ร ษ ฐี
เมืองพิจิตรกำลังเล่นน้ำกันอยู่ ก็เกิดความเสน่หาจึงคาบนาง
ตะเภาทองไปไว้ในถ้ำใต้น้ำ ฝ่ายเศรษฐีบิดาของนางตะเภาทอง
คิดว่าลูกสาวเสียชีวิตจึงประกาศให้สินบนแก่ผู้ที่ฆ่าชาลวันได้
แต่ไม่มีผู้ใดทำสำเร็จ

เมื่อไกรทองมาเมืองพิจิตร ทราบข่าวจึงขันอาสา และสามารถ
ปราบชาลวันได้สำเร็จ ด้วยหอกสะตะโลหะ และวิชาที่เรียนมา
จากพระอาจารย์และช่วยนางตะเภาทองกลับมาได้ เศรษฐี
จึงปูบำเหน็จรางวัลโดยยกลูกสาวทั้งสองให้ไกรทอง
และไกรทองก็ยังได้นางวิมาลาเมียของชาลาวัลมาเป็นภรรยา
อีกคน จากนั้นก็พาขึ้นอาศัยอยู่ด้วยกันบนบก สร้างความ
ไม่พอใจให้นางตะเภาแก้วตะเภาทองทะเลาะกัน
จนนางวิมาลาโมโหกลายร่างเป็นจระเข้กลับลงไปยังถ้ำใต้น้ำ
ดังเดิม

04

ตัวละคร

ฝ่ายมนุษย์
เศรษฐีเมืองพิจิตร – บิดานางตะเภาแก้ว และนางตะเภาทอง

ภรรยาเศรษฐี – มารดานางตะ
เภาแก้ว และนางตะเภาทอง

นางตะเภาแก้ว – พี่สาวของตะเภาทอง
นางตะเภาทอง – น้องสาวของตะเภาแก้ว
ไกรทอง – บุตรชายขุนไกร
ขุนไกร – บิดาไกรทอง
อาจารย์คง – อาจารย์ขุนไกร และ ไกรทอง

ฝ่ายจระเข้
ท้าวรำไพ – พระอัยกาพญาชาละวัน (ปู่ของชาละวัน)
ท้าวโคจร – พระบิดาของพญาชาละวัน
พญาชาละวัน – พญาจระเข้หนุ่มเลือดร้อน ผู้สืบทอดนิสัย
อันธพาลจากท้าวโคจร
นางวิมาลา – ภรรยาพญาชาละวัน
นางเลื่อมลายวรรณ – ภรรยาพญาชาละวัน
ท้าวพันตา – จระเข้ต่างถ้ำ ศัตรูท้าวโคจร
พญาพันวัง – จระเข้ต่างถ้ำ ศัตรูท้าวโคจร

05

นิทาน

เรื่อง ไกรทอง

ไกรทอง เป็นนิทานพื้นบ้านของลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา
แม่น้ำใหญ่ ๆ อยู่แถวเมืองพิจิตร ที่เป็น ”จังหวัดพิจิตร”

ในปัจจุบันนี้ มีเรื่องเล่าว่า…


ที่เมืองเมืองนี้มีถ้ำอยู่ใต้น้ำขนาดใหญ่ ภายในถ้ำ
มีดวงแก้ววิเศษอยู่ในถ้ำ ดวงแก้ววิเศษนี้มันสามารถส่องแสง
ทำให้ภายในถ้ำนั้นสว่างไสวไปทั่วทั้งกลางวันและกลางคืน
ภายในถ้ำนั้นจะมีจระเข้น้อยใหญ่อาศัยอยู่มากมาย
จระเข้ทุกตัวเมื่อเข้าไปอยู่ในถ้ำจะกลายเป็นคน เหล่าจระเข้
ก็จะมีจระเข้เฒ่าจระเข้ที่มีอายุมากแล้ว ที่จระเข้ทุกตัวเคารพ
และเชื่อฟังมีชื่อว่า ”ท้าวรำไพ” ลูกของท้าวรำไพมีชื่อว่า
“ท้าวโคจร” ท้าวโคจรมีลูกชื่อ “ชาละวัน” ชาละวันเป็นจระเข้
ที่ฉลาดแข็งแรง

06

อยู่มาท้าวโคจรตายลง… เนื่องจากถูกจระเข้ด้วยกันกัดตาย
ชาละวันก็อยู่มากับปู่ ปู่ก็เฝ้าสอนสั่งอบรมจนเติบใหญ่
และท้าวรำไพก็แก่ลง ชาละวันก็เติบเป็นหนุ่มใหญ่ ต่อมา
ชาละวันก็ตั้งตัวเป็นใหญ่ ปกครองจระเข้น้อยใหญ่

ขึ้แนตสู่่ดผ้ิววยน้นำิสเัทยี่ยอัวนไธล่พจับาลผูข้คอนงวเัจว้คา
ชวาาลยะกิวนันเมปั็นนชอาอหบาอรอกจากถ้ำ

ใช้หางของมันฟาดเรือของผู้คนให้ล่มคว่ำ ฟาดสะพานให้พัง
และจับผู้คนกิน…ด้วยนิสัยอันธพาลของมันชาวบ้าน
เมืองพิจิตรกลัวกันมาก เพราะเป็นจระเข้ที่ใหญ่โตมาก

วันหนึ่งเจ้าชาละวันออกจากถ้ำก็ไปเจอหญิงสาว 2 คน
กำลังอาบน้ำสวยมาก หญิงสาวทั้ง 2 คนเป็นลูกสาว
ของเจ้าเมืองพิจิตร ชาละวันเห็นก็นึกรัก หญิงสาว 2 คน
คนหนึ่งชื่อตะเภาแก้ว อีกคนหนึ่งชื่อตะเภาทอง ชาละวัน
คาบตะเภาแก้วและตะเภาทองเข้าไปในถ้ำ เมื่อเข้าถ้ำแล้ว
ตัวชาละวันก็กลายเป็นคน และได้นางตะเภาแก้วตะเภาทอง
เป็นเมีย จระเข้ทุกตัวที่เข้าไปในถ้ำ นอกจากจะได้รับแสง
สว่างแล้วยังอิ่มทิพย์คือเมื่ออยู่ในถ้ำจะไม่รู้สึกหิวอะไรเลย

07

เรื่องนี้รู้ถึงเจ้าเมืองพิจิตร ว่าลูกสาวของตัวเองถูกจระเข้
คาบไป “อ๊ะ…มันบังอาจมาก มาคาบลูกสาวไป” แค้นมาก…
จึงสั่งให้คนป่าวประกาศไปตามเมืองต่าง ๆ ว่า
”ผู้ใดสามารถปราบจระเข้ได้ จะยกนางตะเภาแก้ว
ตะเภาทองให้เป็นเมียพร้อมยกทรัพย์สมบัติให้ครึ่งหนึ่ง”

ข่าวนี้รู้ถึงเมืองนนท์ มีหนุ่มให
ญ่ใจกล้าชื่อ ”ไกรทอง” รู้ข่าว

เข้า ไกรทองเป็นคนดีมีความรู้เรียนคาถาอาคมเกี่ยวกับ
การปราบจระเข้มาโดยเฉพาะ ว่าแล้วไกรทองก็ไปรับอาสา
กับเจ้าเมืองพิจิตร ดังนั้นไกรทองก็ต่อแพ เอาไม้ลูกบวบ
มาทำแพพร้อมเตรียมอุปกรณ์ต่าง ๆ จะไปปราบชาละวัน
เตรียมใส่เสื้อยันต์ ทวนน้ำขึ้นไปจากเมืองนนท์ถึงเมือง
พิจิตร พอถึงเมืองพิจิตรก็ร่ายเวทมนต์คาถา “เอ…ถ้ำของชา
ละวันมันอยู่ตรงไหน ก็ได้โอม ๆๆๆ กุ๊ก ๆๆๆ เพี้ยง”
“เอ๊ะ ตรงนี้คงเป็นถ้ำแน่ ๆ เลย” ก็พักแพทำพิธีกรรม
ร่ายเวทมนตร์คาถา โอม กุ๊ก ๆๆ

08

ก็ทำให้ชาละวันที่อยู่ในถ้ำนั้นรู้สึกเกิดอาการร้อนรุ่มแล้ว
ก่อนหน้านั้น ปู่ของชาละวันคือ ”ท้าวโคจร“ ได้กำชับนักหนา

แล้วว่า “ชาละวันอย่าไปนอกถ้ำ
ช่วงนี้ เพราะเจ้าจะได้รับ

อันตราย” ชาละวันจึงนั่งทำสมาธิอยู่ในถ้ำ…ด้วยเวทมนตร์
คาถาทำให้ชาละวันรู้สึกร้อน อยู่ไม่ได้ “เอ๊ะ เกิดอะไรขึ้น
บนผิวน้ำ มันร้อนรุ่มไปหมดเลย” …ใจอยากจะออกไป
นอกถ้ำแต่ติดอยู่ที่ปู่สั่งกำชับไม่ให้ออกไปนอกถ้ำ

ไกรทองร่ายเวทมนตร์กี่จบกี่จบชาละวันก็ไม่ออกมาซักที…
“เอ ทำอย่างไรดี ไม่ได้การละ ทีนี้ต้องใช้เทียนระเบิด”
ดังนั้น ก็จุดเทียนเพื่อระเบิดถ้ำ แล้วร่ายเวทมนตร์ โอม
กุ๊ก ๆๆ พลันปากถ้ำก็ระเบิดตูม! ชาละวันก็สงสัย “เอ๊ะ
น้ำเข้ามาได้อย่างไร ต้องมีใครทำ มันบังอาจเหลือเกิน”
แล้วว่ายขึ้นบนผิวน้ำ “ใครน่ะ แหม!… มันบังอาจล่องแพมา
ระเบิดประตูถ้ำเราได้ ต้องกินมันซะแล้ว” ว่าดังนั้นชาละวัน
ก็ว่ายน้ำตรงไปที่แพ เพื่อจะกินเป็นอาหาร…ไกรทองเมื่อเห็น
ชาละวันมา “โอ ใช่แล้วชาละวันตัวนี้เอง วันนี้มึงเสร็จกูแน่ๆ”

09

เมื่อชาละวันเข้ามาใกล้ ไกรทองเอามีดทิ่มแทง เกิดคลื่น

ปั่ นป่วนในน้ำขนาดใหญ่…ชาว
บ้านแถวนั้นก็มาดูตามริมฝั่ ง

ขณะที่ต่อสู้แพก็เกิดแตก…ทันใดนั้นไกรทองก็คว้าหอก
เสียบเข้าใต้ท้องของชาละวันเลือดไหลแดงเต็มแม่น้ำ
ชาละวันก็จบชีวิตอันชั่วร้ายของชาละวันเอง

ส่วนไกรทองก็อยู่ทำนาหากินที่เมืองพิจิตรจนมีลูกหลาน
มากมาย ต่อมาไกรทองถึงแก่ความตาย ลูกหลาน
มีความกตัญญูระลึกถึงนายไกรทองผู้เป็นพ่อ จึงร่วมใจกัน
สร้างวัดขึ้นในถิ่นบ้านเกิดของนายไกรทอง ที่จังหวัดนนทบุรี
ชื่อวัดบ้านนายไกร และเปลี่ยนเป็นวัดบางนายไกร
ปัจจุบันคือ วัดบางไกรในนั่นเอง

10

ข้อคิดที่ได้จากการอ่าน

- ความละโมบไม่รู้จักพอนำมาซึ่งความสูญเสียหลายสิ่ง
- ความอาฆาตพยาบาททำให้จิตใจไม่เป็นสุข

และนำความทุกข์มาสู่ตนเอง
- คนที่มีคู่ครองควรรักเดียวใจเดียว เพื่อครอบครัว

จะได้มีความสุข

11

บรรณานุกรม

ลัดดาวัลย์. (2560). รายละเอียด
เรื่องไกรทอง. (ออนไลน์).

สืบค้นเมื่อ 12 กุมภาพันธ์ 2565, เข้าถึงได้จาก:
http://laddawankong.blogspot.com/2017/11/

ศูนย์รวมนิทาน เรื่องสั้น พร้อมภาพประกอบ. (2559).
นิทานพื้นบ้านภาคกลาง เรื่องไกรทอง. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ
12 กุมภาพันธ์ 2565, เข้าถึงได้จาก:
https://nitanstory.com

ห้างทอง เอ เอ เยาวราช. (2562). ตำนานไกรทอง
ผู้พิชิตชาละวัน. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 12 กุมภาพันธ์ 2565,
เข้าถึงได้จาก: https://www.aagold-th.com/article/335/

แล้วพบกันใหม่