การจัดหมวดหมู่หนังสือ

เรามาเริ่มเรียนกันเลยค่ะ การจัดหมวดหมู่หนังสือ ใบความรู้ กิจกรรมพัฒนาผู้เรียน (ห้องสมุด) มาเรียนกันเถอะ การจัดหมู่หนังสือ ประโยชน์ของการจัดหมู่หนังสือ ระบบการจัดหมู่หนังสือที่สำ คัญ เลขเรียกหนังสือ เนื้อหาที่จะต้องเรียนรู้ กิจกิกรรมพัฒ พั นาผู้เผู้รีย รี น (ห้อ ห้ งสมุด มุ ) สอนโดย คุณครูสุ รู สุ ภาวดี ทุมพร

กิจกิกรรมพัฒ พั นาผู้เผู้รีย รี น (ห้อ ห้ งสมุด มุ ) สอนโดย คุณครูสุ รู สุ ภาวดี ทุมพร อ่านเลย ใบความรู้ เรื่อง การจัดหมวดหมู่หนังสือ การจัดหมู่หนังสือ การจัดหมู่หนังสือ หมายถึง การจัดแบ่งหรือแยกประเภทหนังสือซึ่งมีจำ นวนมากมายในห้องสมุด ออกเป็นหมวดหมู่ โดยยึดหลักหนังสือที่มีเนื้อหาคล้ายคลึงกันหรือสัมพันธ์กันไว้ด้วยกัน และมี กำ หนดสัญลักษณ์แทนเนื้อเรื่องของหนังสือนั้นๆ อาจเป็นตัวเลข ตัวอักษร หรือใช้ตัวเลขและตัว อักษรร่วมกัน ตามระบบการจัดหนังสือแต่ละระบบ เพื่อสะดวกในการจัดเก็บและสะดวกในการค้นหา ประโยชน์ของการจัดหมู่หนังสือ 1. เพื่อให้หนังสือที่มีเนื้อหาอย่างเดียวหรือคล้ายคลึงกันเรียงอยู่ด้วยกัน ทำ ให้ผู้ใช้ห้องสมุดสามารถ เปรียบเทียบหนังสือที่มีเรื่องคล้ายกัน และเลือกใช้ได้ตามความต้องการ 2. เพื่อให้หนังสือที่มีเนื้อเรื่องสัมพันธ์กันอยู่ใกล้กัน 3. เพื่อให้หนังสือที่มีลักษณะคำ ประพันธ์อย่างเดียวกันอยู่รวมกัน 4. เพื่อให้ทราบถึงประเภทของหนังสือที่มีอยู่ในห้องสมุดว่าหมวดหมู่ใดมีจำ นวนมากน้อยเพียงใด เพื่อพิจารณาจัดซื้อเพิ่มเติม 5. เพื่อให้ผู้ใช้สามารถค้นหาหนังสือได้อย่างสะดวกรวดเร็ว 6. บรรณารักษ์สะดวกในการจัดเก็บหนังสือขึ้นชั้นอย่างมีระเบียบ ระบบการจัดหมู่หนังสือที่สำ คัญ ระบบการจัดหมวดหมู่หนังสือที่มีใช้กันอย่างแพร่หลายในประเทศไทย มี 2 ระบบ คือ 1. ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน (Library of Congress Classification) เรียกย่อๆ ว่าระบบ L.C. ดร.เฮอร์เบิร์ต พุทนัม (Dr. Herbert Putnum) บรรณารักษ์หอสมุดรัฐสภาอเมริกัน เป็นผู้ริเริ่ม คิดใช้ขึ้น เมื่อ ค.ศ. 1899 เป็นระบบที่ใช้ตัวอักษรในภาษาอังกฤษ ได้แก่ A B C D… จำ แนก ประเภทของหนังสือ นิยมใช้แพร่หลายในห้องสมุดขนาดใหญ่ และห้องสมุดเฉพาะสำ หรับห้องสมุด ในประเทศไทยที่ใช้ระบบ L.C. ได้แก่ หอสมุดกลางมหาวิทยาลัยรามคำ แหง หอสมุดมหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร์ เป็นต้น 2. ระบบทศนิยมของดิวอี้ (Dewey Decimal Classification) เรียกย่อๆ ว่าระบบ D.C. หรือ D.C.C. โดยเรียกตามชื่อของเมลวิล ดิวอี้ (Melvil Dewey) บรรณารักษ์ห้องสมุดชาวอเมริกัน ซึ่ง เป็นผู้คิดค้นระบบนี้ขึ้นมาใช้ ในขณะที่เป็นผู้ช่วยบรรณารักษ์ที่วิทยาลัยแอมเฮอร์ส ประเทศ สหรัฐอเมริกา และจัดพิมพ์เป็นรูปเล่มครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 1876 นิยมใช้ในห้องสมุดโรงเรียนและห้อง สมุดประชาชนทั้งในสหรัฐอเมริกา แคนาดา และประเทศอื่นๆ ทั่วโลกรวมทั้งประเทศไทย

กิจกิกรรมพัฒ พั นาผู้เผู้รีย รี น (ห้อ ห้ งสมุด มุ ) สอนโดย คุณครูสุ รู สุ ภาวดี ทุมพร อ่านเลย ใบความรู้ เรื่อง การจัดหมวดหมู่หนังสือ ระบบทศนิยมของดิวอี้แบ่งหนังสือจากหมวดใหญ่ไปหาหมวดย่อยๆดังนี้ 1. หมวดใหญ่ไญ่ ด้จัดแบ่งวิทยาการต่างๆ ออกเป็น 10 หมวดใหญ่ๆ เรียกว่าการแบ่งครั้งที่หนึ่งดังนี้ 000 เบ็ดเตล็ด ความรู้ทั่วไป General work 100 ปรัชญา Philosophy จิตวิทยา Psychology 200 ศาสนา Religion 300 สังคมศาสตร์ SocialSciences 400 ภาษา Language 500 วิทยาศาสตร์ Pure Sciences 600 เทคโนโลยี (วิทยาศาสตร์ประยุกต์) Technology 700 ศิลปะ และนันทนาการ Art & Recreation 800 วรรณคดี Literature 900 ภูมิศาสตร์ Geography ประวัติศาสตร์ History 2. หมวดย่อย หรือการแบ่งครั้งที่สอง คือการแบ่งหมวดใหญ่แต่ละหมวดออกเป็น 10 หมวดย่อย โดยใช้เลขหลักสิบแทนสาขาวิชาต่างๆ ตามตัวอย่าง ดังนี้ 300 สังคมศาสตร์ 350 รัฐประศาสนศาสตร์ 310 สถิติ 360 สวัสดิภาพสังคม 320 รัฐศาสตร์ 370 การศึกษา 330 เศรษฐศาสตร์ 380 การพาณิชย์ 340 กฎหมาย 390 ขนบธรรมเนียมประเพณี 3.หมู่ หรือการแบ่งย่อยครั้งที่สาม คือการแบ่งหมวดออกเป็น 10 หมวดโดยใช้เลขหลักหน่วยแทนหมู่ ตามตัวอย่าง ดังนี้ 370 การศึกษา 375 หลักสูตรวิชาที่เรียน 371 โรงเรียน 376 การศึกษาของสตรี 372 การประถมศึกษา 377 โรงเรียนและศาสนา 373 การมัธยมศึกษา 378 การอุดมศึกษา 374 การศึกษาผู้ใหญ่ 379 การศึกษาและรัฐ

กิจกิกรรมพัฒ พั นาผู้เผู้รีย รี น (ห้อ ห้ งสมุด มุ ) สอนโดย คุณครูสุ รู สุ ภาวดี ทุมพร อ่านเลย ใบความรู้ เรื่อง การจัดหมวดหมู่หนังสือ นอกจากนี้ยังสามารถแบ่งให้ละเอียดเป็นหมู่ย่อยๆ เพื่อระบุเนื้อหาวิชาเฉพาะเจาะจงโดยใช้ จุดทศนิยม ตามตัวอย่าง ดังนี้ 371 ระบบโรงเรียน 371.1 การสอนและบุคลากรฝ่ายสอน 371.2 การบริหารการศึกษา 371.3 วิธีสอนและวิธีการศึกษาค้นคว้า 371.33 โสตทัศนวัสดุที่ใช้ในการสอน 371.33522 สไลด์และฟิล์มสตริป 371.335 โสตทัศนวัสดุต่างๆ และเครื่องมือ การกำ หนดสัญลักษณ์แทนเลขหมู่หนังสือและประเภทของหนังสือ สัญลักษณ์แทนเลขหมู่หนังสือหนังสือบางประเภทห้องสมุดนิยมใช้สัญลักษณ์ง่ายๆ แทนเลข หมวดหมู่ เพื่อความสะดวกรวดเร็วในการจัดหมวดหมู่หนังสือ คือ นวนิยายภาษาไทย ใช้อักษร น นวนิยายภาษาอังกฤษ ใช้อักษร Fหรือ Fic ย่อมาจาก Fiction รวมเรื่องสั้นภาษาไทย ใช้อักษร ร.ส. รวมเรื่องสั้นภาษาอังกฤษ ใช้อักษร S.C. ย่อมาจาก ShortStory Collection หนังสือสำ หรับเด็กภาษาไทย ใช้อักษร ย หนังสือสำ หรับเด็กภาษาอังกฤษ ใช้อักษร J ย่อมาจาก Juvenile Literature หรือ Eย่อมาจาก Easy Book สัญลักษณ์แทนประเภทของหนังสือ ห้องสมุดใช้อักษรกำ กับไว้เหนือเลขหมู่ เพื่อบอกให้ทราบประเภท ของหนังสือ เช่นหนังสือ อ้างอิง คู่มือเป็นต้น หนังสืออ้างอิงภาษาไทย ใช้อักษร อ หนังสืออ้างอิงภาษาอังกฤษ ใช้อักษร Rหรือ Reference หนังสือแบบเรียนภาษาไทย ใช้อักษร บ หนังสือคู่มือภาษาไทย ใช้อักษร ค หนังสือคู่มือภาษาอังกฤษ ใช้อักษร C หรือ C.L. ย่อมาจาก Curriculum Laboratory ระบบทศนิยมของดิวอี้จ อี้ ะใช้เลขอารบิก เพื่อความเป็นสากลนะจ๊ะ

กิจกิกรรมพัฒ พั นาผู้เผู้รีย รี น (ห้อ ห้ งสมุด มุ ) สอนโดย คุณครูสุ รู สุ ภาวดี ทุมพร อ่านเลย ใบความรู้ เรื่อง การจัดหมวดหมู่หนังสือ 10หมวดวิชาของดิวอี้ได้กำ หนดขึ้นให้มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกันตามลำ ดับ เริ่มตั้งแต่ หมวด 000 - 099 ความรู้ทั่วไปหรือเบ็ดเตล็ดดิวอี้มีความรอบคอบมากเกรงว่าหมวด 100 – 900 ดังกล่าวแล้วอาจไม่ครอบคลุมวิชาความรู้ต่างๆได้จบหมดสิ้น จึงกำ หนดหมวด 000 ขึ้น เพื่อใช้แทนเนื้อเรื่องของวิชาความรู้ที่ไม่อาจจัดไว้ในหมวด 100 – 900ได้หนังสือในหมวดนี้จึงได้แก่ หนังสือบรรณานุกรม สารานุกรมทั่วไป วารสารหนังสือพิมพ์ ฯลฯ เป็นต้น หมวด 100 – 199 ปรัชญา ดิวอี้กำ หนดหมวด 100 ขึ้นด้วยเหตุที่ว่ามนุษย์ย่อมนึกถึงตนเอง ก่อนสิ่งใดทั้งสิ้นหมวด 100 จัดเป็นหมวดวิชาที่เกี่ยวกับความคิดและการหาเหตุผล จึงเรียกว่าหมวด ปรัชญา ซึ่งเป็นหมวดวิชาที่เกี่ยวกับปรัชญา จิตวิทยาตรรกวิทยา และจริยศาสตร์ เป็นต้น หมวด 200 – 299 ศาสนาหลังจากที่มนุษย์คิดถึงตัวเองแล้วก็คิดถึงพระเจ้า เพราะคิดว่า พระเจ้าเป็นผู้สร้างมนุษย์ และคิดถึงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลาย เกิดเป็นความเชื่อมั่นในพระเจ้า ในสิ่ง ศักดิ์สิทธิ์ จึงกำ หนดหมวดศาสนาขึ้นเป็นหมวดที่สองหนังสือในหมวดนี้จึงมีเนื้อหาเกี่ยวกับพระเจ้า เกี่ยวกับจักรวาล และศาสนาทุกศาสนา หมวด 300 – 399 สังคมศาสตร์ ต่อจากพระเจ้าแล้ว มนุษย์ก็เริ่มนึกถึงเพื่อนบ้านนึกถึงการ อยู่ร่วมกันเป็นพวกสังคมของมนุษย์ ดิวอี้จึงกำ หนดหมวดสังคมศาสตร์ขึ้น เป็นหมวดที่ 3ซึ่งได้แก่ หนังสือที่เกี่ยวกับการอยู่ร่วมกันในสังคมของมนุษย์ ได้แก่รัฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ กฎหมาย ขนบธรรมเนียมประเพณี การศึกษา การสังคมสงเคราะห์ การพาณิชย์เป็นต้น หมวด 400 – 499 ภาษาศาสตร์มนุษย์จะติดต่อเกี่ยวข้องกันได้ดีก็ต้องมีสื่อที่จะใช้ติดต่อกัน เพื่อให้เกิดความเข้าใจซึ่งกันและกัน สื่อดังกล่าวก็ได้แก่ภาษานั่นเอง ดิวอี้จึงกำ หนด หมวดภาษาขึ้นมา เป็นหมวดที่ 4 เนื้อหาของหนังสือในหมวดนี้จึงเป็นเรื่องประวัติความเป็นมาของภาษาตลอดจนเรื่องราว ของภาษาต่างๆ ทุกแง่ทุกมุม หมวด 500 – 599 วิทยาศาสตร์เมื่อมนุษย์สามารถติดต่อสื่อสารกันและกันได้แล้วมนุษย์ก็เริ่ม สนใจธรรมชาติที่แวดล้อมตัวอยู่ และนึกถึงสิ่งซึ่งอยู่ไกลออกไปจากตัวเอง จึงเกิดการศึกษาค้นคว้า หาเหตุผล ในการเกิดปรากฎการณ์ต่างๆ ของธรรมชาติที่แวดล้อมตัวอยู่ และตั้งทฤษฎีต่างๆ การ ค้นคว้าหาเหตุผลนี้ เป็นวิทยาศาสตร์ หนังสือในหมวดที่ 5 จึงมีเนื้อหาเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ทุกแขนง วิชา

กิจกิกรรมพัฒ พั นาผู้เผู้รีย รี น (ห้อ ห้ งสมุด มุ ) สอนโดย คุณครูสุ รู สุ ภาวดี ทุมพร อ่านเลย ใบความรู้ เรื่อง การจัดหมวดหมู่หนังสือ หมวด 600 – 699 เทคโนโลยี (วิทยาศาสตร์ประยุกต์) หลังจากคิดหาเหตุผลและตั้งทฤษฎี ต่าง ๆแล้วก็นำ เอาความรู้ที่ได้นั้นมาประยุกต์ให้เข้ากับชีวิตประจำ วัน ก่อให้เกิดการประดิษฐ์คิดค้น เครื่องมือ เครื่องใช้เพื่ออำ นวยความสะดวกในการดำ รงชีวิตของตนเอง เช่นการประดิษฐ์เครื่องมือเครื่อง ใช้ในการอุตสาหกรรม เครื่องไฟฟ้าเครื่องบินตลอดจนวิทยาการแผนใหม่ต่างๆอาทิเช่น การแพทย์ เป็นต้น หมวด 700 – 799 ศิลปกรรมวิทยาศาสตร์ประยุกต์ทำ ให้มนุษย์มีความสุขสบายขึ้น มีเวลาว่าง ขึ้นพอมีเวลาว่างมากมนุษย์ก็เริ่มคิดถึงสิ่งสุนทรีทั้งหลาย ตลอดจนการใช้เวลาการแสดงนาฏศิลป์ และ ในขณะเดียวกันก็แสวงหาความเพลิดเพลินในการบันเทิงอื่นๆ รวมทั้งการกีฬา เนื้อหาของหนังสือใน หมวด 700 จึงเป็นเรื่องเกี่ยวกับศิลปะทุกแขนง การพักผ่อนหย่อนใจและการบันเทิงทุกแขนง หมวด 800 – 899 วรรณคดีต่อจากการแสดงออกของความรู้สึกนึกคิดในด้านศิลปะ และการ แสวงหาความเพลิดเพลินด้วยการกีฬาและการบันเทิงมนุษย์ก็หาทางแสดงออกทางอารมณ์ด้วยการ สร้างสรรค์บทกวี และวรรณกรรมประเภทต่างๆ ขึ้นมาเป็นการต่อเนื่องจากการแสดงออกในรูปของศิลปะ ดังกล่าวแล้วหนังสือในหมวดนี้จึงเป็นหนังสือวรรณคดีทุกแขนงของทุกชาติ หมวด 900 – 999 ภูมิศาสตร์ทั่วไปและประวัติศาสตร์เมื่อมนุษย์ได้สร้างสรรค์วรรณกรรมขึ้นมา แล้ว ก็อยากบันทึกไว้เป็นหลักฐานและการบันทึกนี้มิใช่บันทึกเพียงวรรณกรรมเท่านั้น แต่บันทึกเรื่อง ราวต่างๆที่ตนเองได้ประสบพบเห็นเพื่อให้ชนรุ่นหลังได้รู้เห็น จึงเกิดหมวดภูมิศาสตร์ทั่วไป และ ประวัติศาสตร์ขึ้น หนังสือในหมวดนี้ ได้แก่ประวัติศาสตร์ ชีวประวัติ การท่องเที่ยวภูมิศาสตร์ เป็นต้น

กิจกิกรรมพัฒ พั นาผู้เผู้รีย รี น (ห้อ ห้ งสมุด มุ ) สอนโดย คุณครูสุ รู สุ ภาวดี ทุมพร ใบความรู้ เรื่อง การจัดหมวดหมู่หนังสือ เลขเรียกหนังสือ เลขเรียกหนังสือ คือสัญลักษณ์ของหนังสือที่ห้องสมุดกำ หนดขึ้นสำ หรับหนังสือแต่ละเล่มใน ห้องสมุด ซึ่งให้ตามเนื้อหาสาระของหนังสือ ประกอบด้วย 1.เลขหมู่ของหนังสือ 2.อักษรตัวแรกของชื่อผู้แต่งที่เป็นคนไทย ชาวต่างประเทศจะใช้อักษรต้นของชื่อสกุล 3.อักษรตัวแรกของชื่อหนังสือ ห้องสมุดจะเขียนเลขเรียกหนังสือไว้ที่สันหนังสือตอนล่างแต่ละเล่มเพื่อให้ผู้ใช้ค้นหาและหยิบ หนังสือที่ต้องการจากชั้นหนังสือได้โดยง่าย นอกจากเลขหมู่หนังสือดังกล่าวแล้วห้องสมุดได้กำ หนดสัญลักษณ์ใช้แทนเลขหมู่หนังสือบาง ประเภท เช่นน มาจากนวนิยาย ยมาจากเยาวชน ร.ส. มาจากรวมเรื่องสั้น อมาจากอ้างอิง หนังสืออีกประเภทหนึ่งที่ห้องสมุดกำ หนดอักษรกำ กับไว้เหนือเลขหมู่ เพื่อแสดงประเภทว่าแตก ต่างกับหนังสืออื่นๆ ในห้องสมุดเช่น หนังสืออ้างอิง เป็นหนังสือที่ไม่อนุญาตให้ยืมออกนอกห้องสมุด ใช้อักษร อ (อ้างอิง ,อุเทศ) หนังสืออ้างอิงภาษาไทย และ R (Reference)สำ หรับหนังสืออ้างอิงภาษา อังกฤษ อ 959 ธ - ร เลขหมู่ อ่านเลย อักษรตัวแรกของชื่อผู้แต่ง (ธิดาสาระยา) อ้างอิง อักษรตัวแรก ของชื่อหนังสือ (รัฐโบราณ)