อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย
ผ ู ้ จ ั ดทา 1. ด.ญ.อริศรา สวัสดี 2. ด.ญ.เพชรรัตน์ เสือศรีเสริม ช ั ้ นประถมศ ึ กษาปี ท6ี ่ โรงเรียนวัดพระพิเรนทร์ เขตป้ อมปราบศ ั ตร ู พา ่ ย
อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย เป็ นอนุสาวรีย์ทต ี่ั ้ งอยก ู่ ึ่งกลางวงเวียนระหว่าง ถนนราชด าเนินกลางกับถนนดินสอ แขวงบวรนิเวศ เขตพระ นคร กรุงเทพมหานคร สร ้ างข ึ น ้ เพ ื่อระล ึ กถง ึ การเปล ี่ยนแปลงการ ปกครองของสยามจากระบอบสมบ ู รณาญาส ิ ทธ ิ ราชยเป็ น ์ ระบอบ ประชาธิปไตย นอกจากน ี ้ อน ุ สาวร ี ยป์ ระชาธ ิปไตยเป็ นหลักกิโลเมตร ศ ู นย ์ ท ี่ซึ่งเป็ นอ ้ างอ ิ งในการว ั ดระยะทางจากกรุงเทพมหานคร
อนุสาวรีย์ก่อสร้างและออกแบบโดยหม่อมหลวงปุ่ ม มาลากุล และมีศิลป์ พีระศรีร่วมกับสิทธิเดช แสงหิรัญ เป็ น ศิลปินผู้ปั้นอนุสาวรีย ์อนุสาวรีย์ประกอบด้วย “ปี ก” จ านวน 4 ปี ก รายล้อมประติมากรรมแสดงพานแว่นฟ้าวาง รัฐธรรมนูญที่ซึ่งจา ลองจากขณะการทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด ็ จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวลงพระปรมาภิไธยเป็ น รัฐธรรมนูญฉบับแรกแห่งราชอาณาจักรไทย องคป์ ระกอบต่าง ๆ ของอนุสาวรียเ ์ป็ นตัวแทนทางสัญลักษณถึง์ หลักการและอุดมการณ์ประชาธิปไตยของคณะราษฎรและถึงเหตุการณป์ ระวัติศาสตรใ์ นการเปลี่ยนแปลงการ ปกครอง อนุสาวรียป์ ระกอบพิธีเปิดในวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2483 ซึ่งเป็ นวันครบรอบ 8 ปีการปฏิวัติสยาม การ ก่อสร้างใช้งบประมาณรวม 250,000 บาท เนื่องด้วยชื่อ “ประชาธิปไตย” ของอนุสาวรีย ์ วงเวียนนี้จึงมักถูกใช้เป็ น พืน้ที่สา คัญของการชุมนุมทางการเมืองเพื่อเรียกร้องประชาธิปไตยหลายครั้ง เช่น ระหว่างเหตุการณ์ 14 ตุลา , เหตุการณ์ 6 ตุลา, พฤษภาทมิฬ, วิกฤตการเมือง พ.ศ. 2553 และ การประท้วงเรียกร้องประชาธิปไตย พ.ศ. 2563–65 เป็ นต้น ประวัติในสมัยแปลก พิบูลสงครามดา รงตา แหน่งนายกรัฐมนตรีได้มีความคิดที่จะจัดสร้างอนุสรณ์ เพื่อให้อนุชนรุ่นหลังรา ลึกถึงความสามัคคีกลมเกลียวในชาติและพิทักษร ์ักษารัฐธรรมนูญของชาติ ตลอดจนการปกครองในระบอบประชาธิปไตยนี้นา มาซึ่งความสถาพรแก่ชาติรัฐบาลจึงมีคา ส่ังแต่งตั้ง คณะกรรมการเพื่อจัดหาพืน้ที่ที่เหมาะสมแก่การสร้างอนุสาวรีย ์ เมื่อพิจารณาที่เหมาะสมนั้น จึงเห ็ นว่า บริเวณถนนราชด าเนินที่กา ลังมีการปรับปรุงอยู่ในขณะนั้น เป็ นพืน้ที่ที่เหมาะสม ประกอบกับขณะนั้น ก าลังมีการก่อสร้างสะพานเฉลิมวันชาติในบริเวณเดียวกัน การสร้างอนุสาวรียจ ์ ะยิ่งสร้างความสง่างาม แก่บ้านเมือง รัฐบาลได้จัดการประกวดการออกอนุสาวรียป์ ระชาธิปไตยนี้โดยแบบที่ได้รับรางวัลและ น ามาจัดสร้างคือแบบของหม่อมหลวงปุ่ ม มาลากุล
การก่อสร้างอนุสาวรียป์ ระชาธิปไตยเริ่มต้นขึน้ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2482 โดยรัฐบาลได้แต่งตั้งคณะกรรมการ การก่อสร้างอนุสาวรียข ์ึน้เพื่อควบคุมกา กับการก่อสร้าง โดยมีศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรีเป็ นผู้ควบคุมการก่อสร้าง และ สิทธิเดช แสงหิรัญ เป็ นผู้ช่วยปั้นอนุสาวรีย ์ การก่อสร้างใช้งบประมาณทั้งสิ้น 250,000 บาท ในอนาคต อนุสาวรียป์ ระชาธิปไตยจะเป็ นชื่อของสถานีรถไฟฟ้าสองสถานีที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียง ได้แก่รถไฟฟ้า สายสีม่วง ส่วนต่อขยายเตาปูน-ราษฎรบ ์ูรณะ ซึ่งตั้งอยู่ใต้ถนนพระสุเมรุใกล้กับหอศิลป์ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ และรถไฟฟ้าสายสีส้ม ส่วนต่อขยายศูนยว ์ัฒนธรรมฯ-บางขุนนนท ์ ซึ่งตั้งอยู่ใต้ถนนราชด าเนิน กลาง บริเวณหน้าลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์และอาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ รายละเอียดและสัญลักษณ์ อนุสาวรียป์ ระชาธิปไตย เป็ นรูปหล่อลอยตัว ประกอบด้วยรูปเล่มรัฐธรรมนูญในสมุดไทย ประดิษฐานบนพาน แว่นฟ้า สร้างด้วยทองแดง มีความสูง 3 เมตร หนัก 4 ตัน ตั้งบนฐานรูปทรงกลมด้านบนโค้งกลม ลาน อนุสาวรียย ์ กสูงมีบันไดโดยรอบ รอบนอกลานอนุสาวรียม ์ ีครีบทรงแบน อยู่4 ทิศ ที่โคนครีบ มีภาพแกะสลัก ลายปั้นนูน และมีรั้วเตีย้ๆ กั้นโดยรอบลานอนุสาวรีย ์ รั้วนี้ใช้ปื นใหญ่โบราณจ านวน 75 กระบอก ฝังดินโผล่ ท้ายกระบอกขึน้มา เป็ นเสา คล้องโซ่เชื่อมต่อกัน โดยสัญลักษณ์ต่าง ๆ ภายในอนุสาวรีย์ประกอบด้วย
• ปี ก 4 ด้าน สูงจากแทน่พืน้ 24 เมตร มีรัศมียาว 24 เมตร หมายถึง วันที่24 มิถุนายน ซึ่งเกิดเหตุการณ์การ ปฏิวัติสยาม • พานทนูฉบบัรัฐธรรมนูญ ซึ่งตั้งอยู่บนยอดป้อม กลางตัวอนุสาวรีย์สูง 3 เมตร หมายถึง เดือน 3 หรือ เดือน มิถุนายน (ขณะนั้นนับเมษายนเป็ นเดือนแรกของปี) ตรงกับเดือนทมี่ีการเปลี่ยนแปลงการปกครองสมัยนั้น และหมายถึง อา นาจอธิปไตยทงั้ 3 ภายใต้รัฐธรรมนูญ (นิติบัญญัติ บริหาร และตุลาการ) • ปื นใหญ่จ านวน 75 กระบอก (ปากกระบอกปื นฝังลงดิน) โดยรอบฐานของอนุสาวรียท์มี่ีโซ่เหล ็ กร้อยไว้ หมายถึงปีทที่า การเปลี่ยนแปลงการปกครอง (เลข 75 เป็ นเลขท้ายสองหลักของปี พ.ศ. 2475) ส่วนโซ่ทร้อยไว้ ี่ ด้วยกันหมายถึงความสามัคคีพร้อมเพรียงของคณะปฏิวัติ • ลายปั้นนูนทฐี่านครีบทงั้ 4 เน้นถึงเรื่องราวการดา เนินงานของคณะราษฎรตอนทนี่ัดหมายและแยกย้ายกันก่อ การเปลี่ยนแปลงการปกครอง เมื่อวันที่24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 • พระขรรค์ 6 เล่ม ทรี่ายล้อมรอบป้อมกลางตัวอนุสาวรีย์หมายถึง หลัก 6 ประการของคณะราษฎร • อ่างตรงฐานปีกทงั้ 4 ด้านเป็ นรูปงใูหญ่หมายถึง ปีทเี่ปลี่ยนแปลงการปกครองเป็ นปีมะโรง หรือ ปีงใูหญ่
ล ั กษณะทางสถาปั ตยกรรมท ี่สา คญ ั ตัวพานรัฐธรรมนูญเป็ นทองสัมฤทธิ์มีปืนใหญ่ 75 กระบอกฝัง ปากกระบอกลงดิน โดยรอบอนุสาวรีย์ มีพระขรรค์ 6 เล่ม ติดอยู่กับประตูป้อมทั้ง 6 ด้าน ภาพบุคคลเป็ นปูนปั้น แบบนูนสูงประกอบติดที่ฐานล่างของปีกทั้ง 4 แสดงประวัติของคณะราษฎรในการเปลี่ยนแปลงการปกครอง อนุสาวรียน ์ ี้ประดิษฐานอยูบนลานวงกลมลดล่ันเป็ นชั้น ๆ ที่ฐานด้านนอกของปีกทั้ง 4 ก่อปูนเป็ นอ่างนา ้พุเหนือ อ่างสร้างเป็ นรูปพญานาคพ่นนา ้ลงในอ่างอีกชั้นหนึ่ง บทวิจารณ์ อนุสาวรีย์ประชาธิปไตยได้รับการวิจารณ์ถึงลักษณะทางสถาปัตยกรรมอย่าง หลากหลาย รองศาสตราจารย์แสงอรุณ รัตกสิกร อาจารย์คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้กล่าวถึงอนุสาวรีย์ประชาธิปไตยไว้ว่า "อนุสาวรียน ์ ีไ้ม่ได้ผล เพราะว่า เป็ นอนุสาวรียท ์ อี่อกแบบโดยการใช้ตัวเลขเป็ นสัญลักษณใ์ ห้แก่ตัวอนุสาวรีย...์ มันก็ไม่งามจริง ๆ มันจะไม่งามแน่ๆ เพราะผู้ออกแบบมัวไปแก่ตัวเลขสัญลักษณเ ์ สีย โดยเฉพาะตัวพาน รัฐธรรมนูญทขี่ยายขนาด Scale แบบสุนัขย่าเหลทนี่ครปฐม" นอกจากนีอาจารย์ชาตรี ้ ประกิตนนทการ อาจารย์คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ได้กล่าวถึงอนุสาวรีย์ ประชาธิปไตยว่า "...ทา หน้าทเี่ป็ นเสมอืนฉากแห่งความทันสมัยในยุคประชาธิปไตยทตัดขาดจาก ี่ สมัยเดิม"