คู่มือโคราช

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 19 คู่มือ….นครราชสีมา คณะผู้บริหาร จังหวัดนครราชสีมา ประวัติ วัน เดือน ปี เกิด • วันที่ 6 มกราคม พ.ศ. 2504 วุฒิการศึกษา • รัฐศาสตรบัณฑิต (การปกครอง) จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย • รัฐศาสตรมหาบัณฑิต (การปกครอง) จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย การรับราชการ • หัวหน้าส�านักงานป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยจังหวัดตราด • หัวหน้าส�านักงานป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยจังหวัดชลบุรี • เลขานุการกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย • ผู้อ�านวยการศูนย์ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย เขต 15 เชียงราย • ผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดการสาธารณภัย ศูนย์ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย เขต 10 ล�าปาง • ผู้อ�านวยการส�านักงานนโยบายป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย • รองอธิบดีกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย • ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบุรี • ผู้ว่าราชการจังหวัดชัยภูมิ นายกอบชัย บุญอรณะ • ผู้ว่าราชการจังหวัดนครราชสีมา ผู้ว่าราชการจังหวัดนครราชสีมา นายกรกต ธ�ารงวงศ์สวัสดิ์รองผู้ว่าราชการจังหวัดนครราชสีมา นายจรัสชัย โชคเรืองสกุล รองผู้ว่าราชการจังหวัดนครราชสีมา นายศักดิ์ สิทธิ์ สกุลลิขเรศสีมา รองผู้ว่าราชการจังหวัดนครราชสีมา นายชรินทร์ ทองสุข รองผู้ว่าราชการจังหวัดนครราชสีมา คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 19

20 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 21 สายด่วนส�าหรับแจ้งเหตุด่วนเหตุร้าย แจ้งเหตุด่วน-เหตุร้ายทุกชนิด โทร. 191 แจ้งอัคคีภัย สัตว์เข้าบ้าน โทร. 199 ศูนย์ความปลอดภัย กรมทางหลวงชนบท โทร. 1146 สายด่วนต�ารวจท่องเที่ยว โทร. 1155 ศูนย์ปราบปรามการโจรกรรมรถยนต์ รถจักรยานยนต์ โทร. 1192 กองปราบปราม โทร. 1195 อุบัติเหตุทางน�้า กองบัญชาการต�ารวจ โทร. 1196 ศูนย์ปลอดภัยทางน�้า โทร. 1199 กองอ�านวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจัก โทร. 1374 ศูนย์สนับสนุนการปฏิบัติการฉุกเฉินสารเคมี โทร. 1650 กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย โทร. 1784 สายด่วนส�าหรับแจ้งเหตุฉุกเฉิน/กู้ชีพ/กู้ภัย ศูนย์ประชาบดี โทร. 1300 ศูนย์ปลอดภัยคมนาคม โทร 1356 หน่วยแพทย์กู้ชีวิต วชิรพยาบาล โทร 1554 หน่วยแพทย์กู้ชีพกรุงเทพมหานคร โทร 1555 ศูนย์เอราวัณ ส�านักการแพทย์ กรุงเทพมหานคร โทร 1646 ศูนย์สนับสนุนการปฏิบัติการฉุกเฉินสารเคมี โทร 1650 สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ โทร 1669 ศูนย์ส่งกลับและรถพยาบาล โรงพยาบาลต�ารวจ โทร 1691 ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ โทร 1860 สายด่วนส�าหรับบริการทางการแพทย์ สายด่วนยาเสพติด กรมการแพทย์ โทร. 1165 สายด่วนกรมสุขภาพจิต โทร 1323 ส�านักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โทร 1330 ศูนย์พิษวิทยา โรงพยาบาลรามาธิบดี โทร 1367 สายด่วนองค์การอาหารและยา โทร 1556 ส�านักงานอาสากาชาด สภากาชาดไทย โทร 1665 สายด่วนศูนย์รับบริจาคอวัยวะ สภากาชาดไทย โทร 1666 สายด่วนมะเร็ง สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ โทร 1668 สายด่วนส�าหรับแจ้งเหตุเกี่ยวกับสาธารณูปโภค การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค โทร. 1129 การไฟฟ้านครหลวง โทร 1130 การประปานครหลวง โทร 1125 การประปาส่วนภูมิภาค โทร 1662 ชลประทานบริการประชาชน โทร 1460 สายด่วนส�าหรับติดต่อหน่วยงานราชการ ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ โทร. 192 ส�านักงานเลขาธิการวุฒิสภา โทร 1102 ศูนย์รับเรื่องราวร้องทุกข์ของรัฐบาล โทร 1111 กรมศุลกากร โทร 1164 ส�านักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค โทร 1166 ส�านักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง โทร 1171 ศูนย์บริการข่าวอากาศ กรมอุตุนิยมวิทยา โทร 1182 สายด่วนประกันภัย โทร 1186 ส�านักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โทร 1330 สายด่วนศาลปกครอง โทร 1355 สถาบันพัฒนาข้าราชการพลเรือน โทร 1361 กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช โทร 1362 กรมการค้าต่างประเทศ โทร 1385 กรมชลประทาน โทร 1460 ส�านักงานประกันสังคม โทร 1506 ส�านักทะเบียนราษฎร์ กรมการปกครอง โทร 1548 ศูนย์ด�ารงธรรม โทร 1567 กระทรวงศึกษาธิการ โทร 1579 กระทรวงพลังงาน โทร 1649 การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย โทร 1672 ผู้ตรวจการแผ่นดินรัฐสภา โทร 1676 กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน โทร 1694 กระทรวงการคลัง โทร 1689 กรมพัฒนาฝีมือแรงงาน กรมการจัดหางาน โทร 1695 กรมสรรพสามิต โทร 1713 กระทรวงวัฒนธรรม โทร 1765 กรมพัฒนาธุรกิจการค้า โทร 1767 สายด่วนส�าหรับสอบถามการขนส่ง ต�ารวจทางหลวง โทร.1193 ศูนย์ควบคุมและสั่งการจราจร โทร 1197 กรมเจ้าท่า โทร 1199 องค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ (ขสมก.) โทร 1384 บริษัท ขนส่ง จ�ากัด โทร 1490 ศูนย์ควบคุมระบบการจราจรบนทางด่วน โทร 1543 การทางพิเศษแห่งประเทศไทย โทร 1543 กรมการขนส่งทางบก โทร 1584 ศูนย์บริการประชาชนสายด่วนกรมทางหลวง โทร 1586 การรถไฟแห่งประเทศไทย โทร 1690 บริษัท โอเรียนท์ ไทย แอร์ไลน์ จ�ากัด โทร 1126 บริษัท สายการบินนกแอร์ จ�ากัด โทร 1318 บริษัท การบินไทย จ�ากัด (มหาชน) โทร 1566 บริษัท บางกอก แอร์เวย์ จ�ากัด โทร 1771 สหกรณ์แท็กซี่สยาม โทร 1661 บริษัท รถไฟฟ้า ร.ฟ.ท. จ�ากัด โทร 0-2131-5700 ต่อ 1301 ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ โทร 0-2132-9950 การท่าเรือแห่งประเทศไทย โทร 0-2269-319, 0-2269-3199 การรถไฟแห่งประเทศไทย โทร 0-2537-9198 การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย โทร 0-2938-3666 สายด่วนส�าหรับค้นหาเบอร์โทรศัพท์ บริการสอบถามข้อมูลโทรศัพท์ โทร. 1113 บริการค้นหาเบอร์โทรศัพท์ TOT โทร 1133 บริการค้นหาเบอร์โทรศัพท์สมุดหน้าเหลือง โทร 1188 ที่ส�าคัญ หมายเลขโทรศัพท์ คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 21

22 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 องค์กรภาครัฐ ที่ ให้บริการประสานงานเรื่องเตียงโดยตรง • กรมการแพทย์ ติดต่อได้ที่เบอร์ 1668 ในช่วงเวลา 08.00 – 22.00 น. โดยจะท�าหน้าที่ประสานหาเตียงให้ผู้ป่วย • ส�านักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ติดต่อได้ที่เบอร์ 1330 ตลอด 24 ชั่วโมง ท�าหน้าที่ประสานหาเตียงให้ผู้ป่วย • สบายดีบอต ติดต่อได้ที่ Line ID : @sabaideebot ท�าหน้าที่ประสานหาเตียงให้ผู้ป่วย หน่วยงานภาคประชาชน • โครงการเราต้องรอด ติดต่อได้ที่ Inbox Fanpage ‘เราต้องรอด’ ท�าหน้าที่ประสานหาเตียงให้ผู้ป่วย • โครงการเป็ นโควิดต้องมีที่รักษา ติดต่อได้ที่ Line ID : @missgrand ท�าหน้าที่ประสานหาเตียงให้ผู้ป่วย • ศูนย์ประสานฉุกเฉิน ไทยพีบีเอสส้โควิด-19ู ติดต่อได้ที่เบอร์ 02-790-2111 หรือ Line ID : @RongTookThaiPBS ทุกวันจันทร์ – อาทิตย์ เวลา 09.00 – 16.00 น. โดยจะท�าหน้าที่เป็นสื่อกลางประสานงานทุกภาคส่วน รวมช่องทาง ติดต่อ-ช่วยเหลือ ผู้ป่วย Covid-19 สายด่วนส�าหรับแจ้งเหตุหรือสอบถามเรื่องอื่นๆ บริษัท ไปรษณีย์ไทย จ�ากัด โทร 1545 สถานีวิทยุ จส.100 โทร 1137 สถานีวิทยุ สวพ.91 โทร 1644 สถานีวิทยุร่วมด้วยช่วยกัน โทร 1677 ศูนย์พิทักษ์เด็ก เยาวชนและสตรี โทร 1192 สายด่วนเมาไม่ขับ โทร 1717 22 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 29 นครราชสีมา หรือรู้จักในชื่อ โคราช เป็นจังหวัดที่มีพื้นที่มากที่สุด ในประเทศไทยและมีประชากรมากเป็นอันดับ 2 ของประเทศ อยู่ในภาค ตะวันออกเฉียงเหนือ ชื่อเมืองนครราชสีมาปรากฏที่เป็นบทความเป็นครั้ง แรกเป็นเมืองพระยามหานครในการปฏิรูปการปกครองในรัชสมัยสมเด็จ พระบรมไตรโลกนาถ (ตั้งอยู่ในพื้นที่อ�าเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา) ใน รัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงมีรับสั่งให้ย้ายเมืองนครราชสีมามา ตั้งบริเวณพื้นที่ป{จจุบัน เมื่อ พ.ศ. 2217 ที่มาของชื่อ มีผู้เสนอว่าอาจมีความเป็นไปได้ที่ เมืองนครราช คือเมืองเดียวกัน กับเมืองราด ของพ่อขุนผาเมือง เนื่องจากมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับเมือง พระนครหลายประการ นอกจากนี้รูปสลักกองทัพชาวสยามบนระเบียงด้าน หนึ่งของ นครวัด อาจเป็นชาวสยามจากลุ่มแม่น�้ามูลที่เกี่ยวข้องกับเมือง นครราช และยังมีการกล่าวถึงเมืองนครราชสีมาในพงศาวดารของกัมพูชา หลายครั้งด้วย อย่างไรก็ตาม ผู้ที่มีมุมมองอีกด้านหนึ่งก็ว่า นครราชสีมา นั้น เดิมเป็นเมืองโบราณ ในอาณาจักรไทย ตั้งอยู่ในพื้นที่GdLW:GDู"W3N3 ห่างจากตัวเมืองปัจจุบัน 31 กิโลเมตร เรียกว่า òเมืองโครา!JปุรJó หรือ “โคราช” กับ “เมืองเสมา” ซึ่งทั้ง 2 เมือง เคยเจริญรุ่งเรือง ในสมัยขอม แต่ในปัจจุบันเป็นเมืองร้าง ตั`งอยู่รþม?�าตJคอง ·Õè¹Õè... ·Õè¹Õè... นครราชสีมา นครราชสีมา คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 29

30 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 เป็นค�าไทยเป็นค�าใหม่ แยกเป็นค�าได้คือ นคร, ราช และ สีมา หมายความ ว่า vเมืองใหญ่อันเป็นขอบขัณฑสีมาของราชอาณาจักรw (ราชสีมา) ส่วน ค�าว่า โคราช (ส�าเนียงถิ่น: โค-ห½ราด, ไทยกลาง: โค-ราด, เขมร: โก-เรียช) นั้น น่าจะเพี้ยนมาจาก นครราช (อ่านตามส�าเนียงว่า คอน-ห½ราด ซึ่งเป็น ค�าเรียกนครราชสีมาแบบย่อ Ç ของชาวบ้าน) หรือ อังกอร์เรียจ ต่อมาลด รูปเป็น กอร์เรียจ และเพี้ยนเป็นโคราช ในที่สุดและไม่ได้เพี้ยนมาจากชื่อ เมืองโครา‰ปุระ (*orakhpXr) ที่เป็นชื่อเมืองสมั ยใหม่ในแคว้นเดียวกับ เมืองอโยธยา ($\odh\a) ในอินเดีย ตามข้อสันนิษฐานของสมเด็จพระเจ้า บรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร กรมพระยาด�ารงราชานุภาพ แต่อย่าง ใดเนื่องจากเมืองโคราชที่สูงเนินมีความเก่าแก่กว่าเมืองโครา‰ปุระ เดิมทีนั้นชื่อเมืองนครราชสีมา มีการใช้ vนครราชสีมาw และ vนคร ราชสีห์มาw สลับกันไป จนกระทั่งเมื่อวันที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2445 (พ.ศ. 2444 เดิม) ได้มีพระบรมราชโองการ² ให้ประกาศว่า ชื่อมณฑลแลเมืองนครราชสีห์มา ซึ่งใช้ตัว ห การันต์ด้วยนั้น เปนการ ผิดจากความหมายของชื่อเมือง แต่นี้ต่อไปอย่าให้ใช้ตัว ห การันต์ ให้ใช้ว่า นครราชสีมา ในการที่จะออกชื่อเกี่ยวด้วยมณฑลแลเมืองนี้ในที่ทั้งปวง — ราชกิจจานุเบกษา วันที่ ๑๒ มกราคม ร.ศ. ๑๒๐ เล่ม ๑๘ หน้า ๗๙๑ ประวัติความเป็นมาของจังหวัด • สมัยกรุงศรีอยุธยา ในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช(พ.ศ.2199 - 2231)ได้โปรด ให้สร้างเมืองใหม่ขึ้นใน พื้นที่ตัวเมืองป{จจุบัน โดยเอาชื่อ vเมืองโครา‰ะปุ ระwกับ vเมืองเสมาw มาผูกเป็นนามเมืองใหม่เรียกว่า vเมืองนครราชสีมาw แต่คนทั่วไป เรียกว่า vเมืองโคราชw • สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 โปรดเกล้า² ให้ยกฐานะเป็นเมืองชั้นเอก ผู้ส�าเร็จ ราชการเมืองมียศ เป็นเจ้าพระยา โดย เจ้าพระยานครราชสีมาคนแรกชื่อ ปd~น ณ ราชสีมา และในรัชกาลนี้เมืองนครราชสีมา ได้น�าช้างเผือก 2 เชือก ขึ้นน้อมเกล้าถวาย ต่อมา ในปี พ.ศ.2369 ในสมัยรัชกาลที่ 3 เจ้าอนุวงศ์ ผู้ครองเมืองเวียงจันทน์ก่อการกบฏ ยกกองทัพ มาตีเมืองนครราชสีมา และกวาดต้อน พลเมือง ไปเป็น เชลย คุณหญิงโม (ภรรยาปลัด เมือง นครราชสีมา(พระสุริยเดช วิเศษ §ทธิÍทศทิศวิชัย)) ผู้รักษาเมือง แสร้งท�ากลัวเกรงและประจบเอาใจ ทหารลาว เมื่อถูกกวาดต้อนมาถึง ทุ่งสัม§ทธิÍใน เขตอ�าเภอพิมาย ก็ หยุดพักกลางทางพอได้โอกาส คุณ หญิงโม ก็จัดกองทัพโจมตีกองทัพ เวียงจันทน์แตกพ่ายไป วีรกรรมที่ คุณหญิงโมได้ประกอบขึ้นนี้ รัชกาล ที่ 3 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้า² สถาปนา คุณหญิงโม ด�ารงฐานันดร ศักดิÍเป็น vท้าวสุรนารีw ต่อมาใน สมัยรัชกาลที่ 5 ได้โปรดเกล้า² ให้ รวบรวมหัวเมืองในเขตที่ราบสูงให้ นครราชสีมาเป็นที่ว่าการมณฑล ลาวกลาง ในปี พ.ศ.2434 ขนาดที่ตั้งและอาณาเขต จังหวัดนครราชสีมาตั้งอยู่ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ บน ที่ราบสูงโคราช ละติจูด 15 องศา เหนือลองติจูด 102 องศาตะวัน ออก สูงจากระดับน�้าทะเลปานกลาง 187 เมตร ตัวจังหวัดอยู่ห่างจาก กรุงเทพมหานคร โดยทางรถยนต์ 255 กิโลเมตร และโดยทางรถไฟ 264 กิโลเมตร มีพื้นที่ 20,493.964 ตารางกิโลเมตร หรือ ประมาณ 12,808,728ไร่คิดเป็นร้อยละ12.12 ของพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 30 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 31 ลักษณะภูมิประเทศ สภาพภูมิประเทศของจังหวัดมีทั้งที่เป็นภูเขาสูง ที่ราบลุ่ม พื้นที่ลูกคลื่นลอนตื้นและพื้นที่ ลูกคลื่นลอน ลึก ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 4 บริเวณ คือ 1) บริเวณเทือกเขาและที่สูงทางตอนใต้ของจังหวัด มีความสูงจากระดับน�้าทะเล มากกว่า 250 เมตร อยู่ ในบริเวณอ�าเภอปากช่อง อ�าเภอป{กธงชัย อ�าเภอวังน�้า เขียว อ�าเภอครบุรีและอ�าเภอเสิงสางเทือกเขานี้เป็นต้น ก�าเนิดของแม่น�้าล�าธารหลายสายที่ไหลไปทางตะวัน ออกของภาค ได้แก่ แม่น�้ามูล ล�าแชะ ล�าพระเพลิง และ ล�าปลายมาศพื้นที่ระหว่างเทือกเขาส่วนใหญ่มีลักษณะ เป็นลูกคลื่นลอนลึกและ ลูกคลื่นลอนตื้น ตอนล่างของ หุบเขามีความลาดชันค่อนข้างมาก ท�าให้มีการ ชะล้าง พังทลายของหน้าดินในบริเวณนี้ค่อนข้างสูง 2) บริเวณที่สูงทางตอนกลางของจังหวัดมีความ สูงจากระดับน�้าทะเล 200-250 เมตร อยู่ในเขตอ�าเภอ ด่านขุนทด อ�าเภอสีคิ้ว อ�าเภอเทพารักษ์ อ�าเภอพระทอง ค�า ตอนล่างของอ�าเภอโนนไทย อ�าเภอขามทะเลสอ อ�าเภอเมือง อ�าเภอสูงเนิน ตอนบนของอ�าเภอป{กธงชัย และอ�าเภอครบุรี อ�าเภอโชคชัย อ�าเภอหนองบุญมาก อ�าเภอจักราช และอ�าเภอเสิงสาง ลักษณะพื้นที่ส่วน ใหญ่เป็นลูกคลื่นลอนตื้นยกเว้นบริเวณใกล้เชิงเขามี ลักษณะเป็นพื้นที่ลูกคลื่นลอนลึก พื้นที่บางส่วนเป็น ที่ราบลุ่มริมฝ{~งแม่น�้าไหลผ่านหลายสาย ได้แก่ ล�าแชะ ล�าพระเพลิง ล�าตะคอง ล�าน�้ามูลและล�าจักราช 3) พื้นที่ลูกคลื่นทางตอนเหนือของจังหวัด มีความ สูงจากระดับน�้าทะเลประมาณ 200 เมตร อยู่ในเขต อ�าเภอขามสะแกแสง ตอนบนของอ�าเภอโนนไทย อ�าเภอคง ทางทิศตะวันตกของอ�าเภอบัวใหญ่ อ�าเภอ บ้านเหลื่อม อ�าเภอห้วยแถลงและอ�าเภอชุมพวง อ�าเภอ ล�าทะเมนชัย มีลักษณะเป็นพื้นที่ลูกคลื่นลอนตื้นที่สูง สลับที่นา บางตอนเป็นพื้นที่ราบลุ่มบริเวณริมฝ{~งแม่น�้า ล�าเชียงไกร และล�าปลายมาศ 4) บริเวณที่ราบลุ่มทางตอนเหนือของจังหวัด มี ความสูงจากระดับน�้าทะเลน้อยกว่า 200 เมตร อยู่ใน เขตอ�าเภอบัวใหญ่ อ�าเภอคง อ�าเภอโนนสูง อ�าเภอ ประทาย อ�าเภอพิมาย อ�าเภอสีดา อ�าเภอบัวลายและ อ�าเภอเมืองยาง มีลักษณะเป็นพื้นที่ลูกคลื่นลอนตื้น และ มีที่ราบลุ่มบริเวณริมฝ{~งแม่น�้า ตราสัญลักษณ์ รูปท้าวสุรนารีและซุ้มประตูขุมพล แสดงถึง วีรกรรมอันหาญกล้า ของท้าวสุรนารีที่กอบกู้เมือง นครราชสีมา จากกองทัพของเจ้าอนุวงศ์แห่งเวียงจันทน์ ต้นไม้ประจ�าจังหวัด/ดอกไม้ประจ�าจังหวัด ต้นสา›ร (เดิมคือต้นราชพ§กษ์) ต้นไม้พระราชทานประจ�าจังหวัดนครราชสีมา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติÍพระบรมราชินีนาถ ทรงโปรด พระราชทานกล้าไม้มงคล พระราชทานประจ�าจังหวัด นครราชสีมา เมื่อวันที่ 9 พ§ษภาคม พ.ศ. 2537 ณ ศูนย์ ประชุมแห่งชาติสิริกิติÍและจังหวัดได้ท�าพิธีปลูกเมื่อวันที่9 มิถุนายน พ.ศ. 2537 ณ บริเวณหน้าศาลากลางจังหวัด นครราชสีมา ค�าขวัญประจ�าจังหวัด เมืองหญิงกล้า ผ้าไหมดี หมี่โคราช ปราสาทหิน ดินด่านเกวียน วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 31

32 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 33 ä»-à·ÕèÂÇ-¡Ñ¹ นครราชสีมา นครราชสีมาหรือǭคราช เป็นจังหวัดที่กลːาวได้วːา เจริญที่ส˯ดของภาคอีสาน Ǭนด้านประเǟณีวัnjนǎรรม ก˝มีความนːาสนǬจไมːน้อǛ มีเǟลงǟื้นǘ้านที่เรีǛกวːาเǟลงǭคราช ด้านประวัติศาสตร์นั้น ก˝มีความส�าคัญǬนประวัติศาสตร์ไทǛมาก ส�าหรัǘสƯานที่ทːองเที่Ǜวก˝มีครǘครันǬนท˯กรูปแǘǘ จˤงเป็นจังหวัดหนˤ่งที่นːาไปเที่ǛวชมอǛːางǛิ่ ง ด้วǛท�าเลที่ตั้งที่อǛูːไมːไกลจากกร˯งเทǟɒ การคมนาคมสะดวกสǘาǛ จังหวัดนครราชสีมา จˤงเป็นจ˯ดหมาǛปลาǛทาง Ǭนการทːองเที่ǛวǟักǜːอนวันหǛ˯ดที่เป็นที่นิǛม อันดัǘต้นɑแหːงหนˤ่งของชาวเมืองหลวง และจังหวัดǬกล้เคีǛงǬนปˏจจ˯ǘัน คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 33

34 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 อนุสาวรีย์ ท้าวสุรนารี ท้าวสุรนารี วีรสตรีไทย ผู้ที่ ได้ขับไล่อริราชศัตรูอย่างกล้าหาญ วีรกรรมของท่านยังเป็นที่กล่าวขาน มาจวบจนป{จจุบันอีกทั้งเป็นที่เคารพ ศรัทธายิ่งของชาวนครราชสีมา และ ประชาชนชาวไทย ที่ได้เดินทางมาก ราบสักการะที่จังหวัดนครราชสีมา จนอาจกล่าวได้ว่า ควันธูปที่บริเวณ อนุสาวรีย์ของท่านมิได้มีวันจางหาย ไป และยังติดอยู่ตลอดเวลา เพราะ ในฐานะของวีรสตรีไทยผู้ที่ได้ขับไล่ กองทัพทหารลาวแล้ว ท้าวสุรนารี (คุณหญิงโม) หรือที่ชาวโคราชเรียก กันอย่างติดปากว่า vย่าโมw คุณงาม ความดีของท่านเป็นที่ประจักษ์อยู่ใน ประวัติศาสตร์ชาติไทย และได้รับ พระมหากรุณายกย่องมาตั้งแต่แผ่น ดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้า อยู่หัว รัชกาลที่ 3 เป็นต้นมา ตราบ จนป{จจุบัน vท้าวสุรนารี เปÈ นผ¼้ที่เสีย สละเ¡ื่อให้ประเทศชาติได้อย่รอด¼ ปลอด£ัย ควรที่อนุชนรุ่นหลัง จะ ได้ระลึก™ึงคุณงามความดีของ ท่าน บ้านเมืองทุกวันนี้เปÈ นสิ่งที่ ต้องหวงแหน การหวงแหน คือ ต้อง สามัคคี ร¼้จักหน้าที่ ทุก ่ ายต้อง ช่วยกัน ชาวนครราชสีมาได้แสดง ¡ลังต้องการความเรียบร้อย ความ สงบ เปÈ นปัจจัยสÎาคัทÎาให้ชาติ กลับปลอด£ัยอีกครั้งหนึ่ง แม้ว่า ส™านการณ์รอบตัวเราและรอบÃลก จะผันผวนและ ล่อแหลมมาก แต่ ™้าทุกคนเข้มแขÈง สามัคคี กล้าหา และเอื้อเ¢ื้อต่อกัน ชาติกÈจะมั่นคงw พระราชด�ารัส พระบาทสมเด็จพระ ปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ใน โอกาสเสด็จพระราชด�าเนินพร้อม ด้วย สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติÍ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ² สยาม บรมราชกุมารีและสมเด็จพระเจ้า ลูกเธอเจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี มาทรงวางพวงมาลา ณ อนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี เมื่อวันที่ 5 เมษายน 2524 ข้อมูล  ภาพประกอบ : mXseXmthaiOand.Fom  thai.toXrismthaiOand.org

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 35 คู่มือ….นครราชสีมา ปรʤʁΐชΎมʛล ตั้งอยู่ด้านหลังอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี สมเด็จพระ นารายณ์มหาราชโปรดเกล้า² ให้สร้างเมืองนครราชสีมา เป็นเมืองหน้าด่านเมื่อ พ.ศ. 2199 อันเป็นปีที่พระองค์ เสด็จขึ้นครองกรุงศรีอยุธยา หนึ่งใน 4 ประตูเมืองโบราณของโคราชที่ยังคง หลงเหลือให้เห็นของจริงในป{จจุบัน สมเด็จพระนารายณ์ มหาราชโปรดเกล้า² ให้สร้างเมืองนครราชสีมาเป็นเมือง หน้าด่านเมื่อ พ.ศ. 2199 อันเป็นปีที่พระองค์เสด็จขึ้น ครองกรุงศรีอยุธยาและสร้างก�าแพงประตูเมืองอย่างแข็ง แรง โดยมีช่างชาวฝรั่งเศสเป็นผู้ออกแบบผังเมือง เมือง นครราชสีมาในขณะนั้นมีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ขนาด1,000x1,700เมตรเดิมมีประตูเมืองทั้งหมด 4 ประตู ได้แก่ ประต¼¡ลแสนด้านทิศเหนือ ประต¼¡ลล้านด้านทิศ ตะวันออก ประต¼ ไชยณรงค์ด้านทิศใต้ และประต¼ชุม¡ล ด้านทิศตะวันตก ป{จจุบันเหลือเพียงประตูชุมพลเท่านั้น ที่เป็นประตูเมืองเก่า ส่วนอีกสามประตูสร้างขึ้นใหม่ ลักษณะประตูชุมพลเป็นประตูเชิงเทินก่อด้วยหินก้อน ใหญ่และอิฐฉาบด้วยปูน ส่วนบนเป็นหอรบ สร้างด้วย ไม้แก่นหลังคามุงกระเบื้อง ประดับด้วยช่อฟ้า กระจัง และนาคสะดุ้ง ก�าแพงต่อจากประตูทั้งสองข้างก่อด้วย อิฐ ส่วนบนสุดท�าเป็นรูปใบเสมา กล่าวกันว่าถ้าใครได้ ลอดประต 1 ครัู้ ง จะได้กลับมาโคราชอีก ลอดประต 2 ู ครั้ ง จะได้ท�างานหรือมาอย่โคราช ลอดประตู 3 ครัู้ ง จะได้ค่ครองเป็ นคนโคราชูข้อมูล  ภาพประกอบ : thaiOandtoXrismdireFtor\.go.th  mXseXmthaiOand.Fom คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 35

36 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วัดบ้านไร่ มีสิ่งก่อสร้างที่ ยิ่งใหญ่อลังการ สวยงามตระการ ตา เกิดจากความเคารพศรัทธาที่ พุทธศาสนิกชนมีต่อvหลวงพ่อค–wู จนกลายมาเป็นสถานที่ท่องเที่ยว เชิงศาสนาและวัฒนธรรมที่ส�าคัญ ของจังหวัดนครราชสีมา เดิมนั้นวัด บ้านไร่ เป็นเพียงส�านักสง‰์เล็ก Ç ต่อมา หลวงพ่อคูณ ซึ่งเป็นพระที่ ชาวบ้านเลื่อมใสศรัทธา ได้พัฒนา จนกลายมาเป็นวัดที่ใหญ่โตสวยงาม ข้อมูล  ภาพประกอบ : thai.toXrismthaiOand.org ÇÑ´ ºŒÒ¹ äË ดังเช่นในป{จจุบัน ถึงแม้ว่าหลวงพ่อคูณจะ มรณภาพไปแล้ว แต่วัดบ้านไร่ก็ยัง คงจะเป็นสถานที่ซึ่งนักท่องเที่ยว ยังคงแวะไปเยี่ยมชมอยู่เสมอ สิ่ง ก่อสร้างที่น่าสนใจภายในวัด ¡ระ อุÃบส™ ตกแต่งด้วยกระเบื้องเคลือบ ลวดลายสวยงาม หอเท¡วิทยา คม เŒลิม¡ระเกียรติ fl ¡รรษา (อาคารปริสุทธป{ญญา) เป็นอาคาร ประติมากรรมช้าง ((Oephant TempOe ThaiOand) สร้างไว้กลางน�้า ชั้น ดาดฟ้ามีรูปป{นพระพุทธเจ้าปางลีลา และหลวงพ่อคูณ รอบอาคารเป็น ภาพเขียนสีบนกระเบื้อง ภายในมี ภาพเขียนปริศนาธรรม หอเทพวิทยา คมนี้ประกอบขึ้นด้วยโมเสกมากกว่า 20 ล้านชิ้น พิพิธภัณฑ์หลวงพ่อคูณ จัดแสดงเรื่องราวชีวประวัติของ หลวงพ่อคูณ พญานาค 7 เศียร อยู่ กลางน�้า ประดับด้วยกระเบื้องโมเสก ราว 900,000 ชิ้น สถานที่น่าสนใจ ใกล้เคียง ทุ่งกังหันลมไฟฟ้า ห้วยบง ตั้งอยู่ในอ�าเภอด่านขุนทด และ อ�าเภอเทพารักษ์เป็นโครงการผลิต ไฟฟ้าพลังงานลมขนาดใหญ่แห่ง แรกของประเทศไทย มีกังหันลม ทั้งหมด 90 ต้น ตั้งอยู่บนพื้นที่กว่า 10,000 ไร่ เป็นสถานที่ท่องเที่ยว แห่งใหม่ของจังหวัดนครราชสีมา ข้อมูลการเดินทาง จากตัวเมือง นครราชสีมา มาทางถนนมิตรภาพ ประมาณกิโลเมตรที่ 237 เลี้ยวขวา ไปทางอ�าเภอขามทะเลสอ จนถึง อ�าเภอด่านขุนทด เจอสี่แยก ใช้ ทางหลวงหมายเลข 2217 ไปอีกไม่ ไกลก็ถึงวัดบ้านไร่ จากกรุงเทพ² มาทางถนนมิตรภาพ ถึงอ�าเภอ ด่านขุนทดมีทางแยก เลี้ยวซ้ายเข้า ทางหลวงหมายเลข 2217 ไปอีกไม่ ไกลก็ถึงวัดบ้านไร่

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 37 วͭดเทʛʛิทͭกʖ͹ปΎʇʇาราม ข้อมูล  ภาพประกอบ : thai.toXrismthaiOand.org วัดเทพพิทักษ์ปุ––าราม ตั้งอยู่บริเวณเขา สีเสียดอ้า หมู่บ้านกลางดง ทางฝ{~งขวาของทางหลวง หมายเลข 2 (ถนนมิตรภาพ) ตรงหลักกิโลเมตรที่ 150 มีทางแยกเข้าไปอีก 2 กิโลเมตร มีถนนราดยางเข้าไป ถึงวัด ที่วัดเทพพิทักษ์ปุณณารามนี้มีพระพุทธรูปปาง ประทานพรสีขาว ขนาดใหญ่ ชื่อว่า vพระพุท›สกล สีมามงคลw เป็นชื่อที่ได้รับพระราชทานจากพระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ส่วน ชาวบ้านทั่วไปเรียกว่า หลวงพ่อขาว หรือ หลวงพ่อ Äห่ ขนาดหน้าตักกว้าง 27.25 เมตร สูง 45 เมตร หมายถึง พระพุทธองค์โปรดเวไนยสัตว์อยู่ 45 พรรษา หรือเรียกว่า ทรงท�าพุทธกิจอยู่ 45 พรรษา หลังจากที่ ตรัสรู้แล้ว สร้างด้วยคอนกรีตเสริมเหล็ก โดดเด่นอยู่ บนยอดเขาสูงจากระดับพื้นดิน 112 เมตร หรือ 56 วา หมายถึง ¡ระ¡ุท›คุณ  ประการ ทางซ้ายและทาง ขวาขององค์พระพุทธรูปสร้างโค้งเว้าในลักษณะใบโพธิÍ บันไดทั้งหมด มี 1,250 ขั้น หมายถึงจÎานวน¡ระอรหันต์ ที่ไปชุมนุมกันÃดยมิได้นัดหมายในวันมา‰บ¼ชา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำ วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 าปี 2564 37

38 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วัดมกุฏคีรีวัน เมื่อปลายพุทธศักราช2531 ได้เริ่มด�าเนินการก่อตั้งส�านักปฏิบัติ ธรรมมกุฎคีรีวันขึ้นโดยสมเดÈจ ¡ระ¡ุท›ชินวงศ์ ประจวบ กน½ตจา Ãร ได้เป็นผู้น�าบุกเบิกพื้นที่และสร้าง ส�านักปฏิบัติธรรมแห่งนี้ด้วยตนเอง และได้มอบหมายพระครูศรีธรรมานุ ศาสน์(สมคิด ภูริส½สโม) ป{จจุบันเป็น พระรัชมงคลวัฒน์ประธานสง‰์วัดชู จิตธรรมาราม วิทยาลัยสง‰์วังน้อย จังหวัดพระนครศรีอยุธยาเป็นผู้ดูแล นับเป็นพระสง‰์รูปแรกที่ได้พ�านัก ณ ส�านักปฏิบัติธรรมมกุฏคีรีวัน ต่อ มาในวันที่ 27 กันยายน พุทธศักราช 2534 พระญาณดิลก(ป{ญญา สท½ธา ยุต½โต)ซึ่งได้รับอุปสมบทโดยสมเด็จ พระพุทธชินวงศ์(ประจวบ กน½ตจา โร)ณ วัดมกุฏกษัตริยารามวรวิหาร กรุงเทพมหานคร ได้ขอมาพ�านักที่ ส�านักปฏิบัติธรรมมกุฏคีรีวันแห่ง นี้ ซึ่งในขณะนั้นยังมีสภาพเป็นป่า และชุกชุมไปด้วยสัตว์นานาชนิด แต่ ด้วยแรงศรัทธาของญาติโยมท�าให้ ส�านักปฏิบัติธรรมมกุฏคีรีวันแห่งนี้ มีการพัฒนาเปลี่ยนแปลงเป็นล�าดับ มีการก่อสร้างเสนาสนะวิหาร ศาลา การเปรียญ ตลอดจนขยายไฟฟ้า ประปา และถนนลาดยาง จนท�าให้ ส�านักปฏิบัติธรรมมกุฏคีรีวันกลาย เป็นศาสนสถานที่สวยงาม ร่มรื่นไป ด้วยพันธุ์ไม้นานาชนิด เหมาะอย่าง ยิ่งส�าหรับประพ§ติปฏิบัติธรรม ข้อมูล  ภาพประกอบ : thaiOandtoXrismdireFtor\.go.th 38 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำ วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 39 วK.Bา?า?อ< วัดศาลาลอย มีพระอุโบสถ เก่าแก่อายุกว่า 100 ปีและพระ อุโบสถหลังใหม่สร้างเมื่อพ.ศ.2510 เป็นลักษณะศิลปะไทยประยุกต์โดย สร้างเป็นรูปส�าเภาโต้คลื่น ใช้วัสดุ พื้นเมือง คือใช้กระเบื้องดินเผาด่าน เกวียน วีรกรรม ณ ทุ่งส�าริดของท้าว สุรนารีหรือที่ชาวไทยเรียกกันด้วย ความคุ้นเคยว่าย่าโม ภรรยาปลัด เมืองนครราชสีมา ซึ่งน�าชาวโคราช ลุกขึ้นสู้รบกับกองทัพของเจ้าอนุวงศ์ แห่งเวียงจันทน์ ที่เข้ายึดเมืองโคราช จนแตกพ่าย และสามารถกอบกู้ เมืองโคราชได้ส�าเร็จ ยังเป็นเรื่องที่ ผู้คนร�าลึกถึงคุณงามความดีและ กราบขอพรจากย่าโมอยู่เสมอ น อ ก จ า ก นั้ น ยั ง มี วั ด ศาลาลอยสถานที่ส�าคัญซึ่งใช้เป็น สถานที่บรรจุอัฐิของย่าโม ตาม ข้อมูล  ภาพประกอบ : thaiOandtoXrismdireFtor\.go.th  thai.toXrismthaiOand.org  nakhonratFhasima.go.th ต�านานแห่งการสร้างวัดศาลาลอย เล่าว่าในปี พ.ศ.2370 ภายหลังจาก ชนะศึกแล้ว ย่าโมและท่านพระยา ปลัดสามีได้แวะพักทัพในการเดิน ทางเพื่อกลับเมืองโคราช ระหว่าง นั้นท่านได้สั่งท�าแพเสี่ยงทายเป็น รูปศาลา และให้ลอยน�้าไปตามล�า ตะคอง โดยตั้งจิตอธิษฐานว่าถ้า แพลอยไปหยุดลงตรงที่ใดจะสร้าง วัดขึ้นไว้เป็นอนุสรณ์ซึ่งแพนั้นก็ได้ ลอยมาติดตรงริมฝ{~งล�าตะคองอัน เป็นที่ตั้งของวัดศาลาลอยแห่งนี้ ต่อมาภายหลังเมื่อย่าโมได้ถึงแก่ อสัญกรรมลงเมื่ออายุ 81 ปีในปี พ.ศ.2396 พระยาปลัดสามีของท่าน ได้ให้ก่อเจดีย์บรรจุอัฐิของย่าโมไว้ ที่วัดศาลาลอย วัดแห่งนี้จึงเป็นที่ เคารพสักการะของชาวโคราชสืบมา จนถึงป{จจุบัน คู่มือ….นครราชสีมา

40 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วัดǭรรมจัǖรȑสมาราม ตั้งอยู่ที่บ้านคลองขวาง ต�าบลเสมา แต่เดิมบริเวณนี้เป็น ศาสนสถานในสมัยทวารวดี มี โบราณวัตถุที่ส�าคัญคือ พระพุท› รูปปางไสยาสน์ ก่อสร้างด้วย หินทรายแดงขนาดใหญ่หลายÇ ก้อนประกอบกันขึ้นตามแนวทิศ เหนือทิศใต้อายุราว พ.ศ. 1200 พระเศียรอยู่ทางทิศใต้หันหน้าไป ทางทิศตะวันออก พระพักตร์ค่อน ข้างเหลี่ยมประกอบด้วยหินทรายสี่ แผ่นวางซ้อนกัน วัด›รรม‹ักรเสมาราม พระนอนหินทราย อายุกว่า 1300 ปี ที่วัดธรรมจักรเสมาราม ตั้งอยู่ที่ ต�าบลเสมาอ.สูงเนิน แต่เดิมบริเวณ นี้เป็นศาสนสถานในสมัยทราวดี มี โบราณวัตถุที่ส�าคัญ คือ พระพุทธ รูปปางไสยาสน์ก่อด้วยหินทราย ที่มีความเก่าแก่และใหญ่ที่สุดของ ประเทศไทย มีความยาวประมาณ 13.30 เมตร สูง 2.80 เมตร สร้าง ขึ้นราว พ.ศ. 1200 ที่วัดแห่งนี้ยังมี ธรรมจักรเก่าแก่ ลักษณะเหมือน เสมาธรรมจักร ที่ขุดพบที่จังหวัด นครปฐม พระนอน หรือ พระพุทธ ไสยาสน์ สลักด้วยหินทรายแดง ขนาดใหญ่หลายÇ ก้อน ประกอบ กัน สร้างขึ้นในสมัยทวาราวดีพ.ศ. 1200 ปีพ.ศ. 2533 กรมศิลปากร ได้ท�าการขุดแต่ง และบูรณะขึ้น เนื่องจากเกิดการแตกหัก และผุ พัง ต่อมา ปีพ.ศ. 2538 ได้มีการ สร้างอาคารและหลังคาคลุมองค์ พระนอน เพื่อกันแดด กันฝน องค์ พระนอน มีความยาว 13.30 เมตร สูง 2.80 เมตร ประดิษฐานอยู่ที่ วัด ธรรมจักรเสมาราม ต.เสมาอ.สูงเนิน จ.นครราชสีมา เป็นวัดเล็กÇ เรียบ ง่าย และสงบ แต่มากด้วยคุณค่าทาง ประวัติศาสตร์เพราะในอดีตเรียก บริเวณเมืองดังกล่าวว่า เมืองโครา‰ ปุระ ต่อมาได้เรียกเพี้ยนเป็นเมือง โคราช อันเป็นต้นก�าเนิดเมืองโคราช หรือนครราชสีมาในป{จจุบัน เพราะที่ นี่มีการพบธรรมจักรโบราณที่เหมือน กับ เสมาธรรมจักรที่นครปฐมด้วย และไม่ไกลนักยังมีโบราณสถานที่ เป็นเทวสถานของศาสนาพราหมณ์ คือ ปราสาทหินเก่าแก่สมัยพระเจ้า ชัยวรมันที่ 7 ได้แก่ปราสาทหินเมือง แขก ปราสาทหินโนนกู่เป็นที่มาหรือ เป็นจุดเริ่มต้นของการเรียกขานเมือง โคราช หรือนครราชสีมาในป{จจุบัน พระพุทธไสยาสน์หรือพระ นอนหินทรายพระนอนหินทราย เป็น พระพุทธรูปปางเสด็จปรินพพาน มี พุทธลักษณะแบบทวาราวดีพระ พักตร์หันไปทางทิศตะวันออกตาม ขนบของศาสนสถานในศาสนาพุทธ ข้อมูล  ภาพประกอบ : thai.toXrismthaiOand.org  i-san.toXrismthaiOand.org

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 41 ในส่วนของพระพักตร์ใช้หินทราย แดงสี่ก้อนวางประกอบซ้อนกันแล้ว จึงสลักเป็นรูปวงพระพักตร์ ซึ่งมี ลักษณะค่อนข้างกว้างทรงแย้มพ ระสรวลที่มุมพระโอษฐ์ชี้ขึ้น ส่วน พระศอเป็นหินทรายทรงกลมหนึ่ง ก้อน หนาประมาณ 35 เซนติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 90 เซนติเมตร และพระวรกายประกอบ ด้วยหินทรายขนาดใหญ่หลายก้อน พระนอนหินทรายเป็นพุทธ ลักษณะที่เป็นศิลปะทวารวดีซึ่งเป็น ยุคแรกเริ่มของประวัติศาสตร์เป็น พระนอนเก่าแก่ และมีขนาดใหญ่ ที่สุดในประเทศไทย คือมีความยาว 13.30 เมตร สูง 2.80 เมตร สร้าง ขึ้นในสมัยทวารวดีอายุราว พ.ศ. 1200 ตั้งอยู่ที่วัดธรรมจักรเสมาราม บ้านคลองขวาง ต�าบลเสมา อ�าเภอ สูงเนิน ธรรมจักรศิลา เป็นชนิด เดียวกันกับที่พระปฐมเจดีย์เป็น ศิลปะยุคทวารวดีมีลักษณะคล้าย ล้อเกวียน ท�าจากศิลาแลงขนาด ใหญ่ มีหน้ากว้างทั้ง 2 ด้าน เส้นผ่า ศูนย์กลาง 1.41 เมตร ขนาดเส้นผ่า ศูนย์กลางดุมล้อ31เซนติเมตร ตอน ล่างมีสลักคล้ายหน้าพนัสบดี ซึ่งมี ลักษณะผสมสัตว์หลายชนิด คือ มี เขาเหมือนโค มีปากเป็นครุฑ มีปีก เหมือนหงษ์สัตว์เหล่านี้ล้วนเป็น พาหนะของเทพให้ศาสนาพราหมณ์ หรือ±ินดูส่วนพนัสบดีเป็นพาหนะ ของพระพุทธเจ้าตามความเชื่อของ พุทธฝ่ายมหายาน ประดิษฐานอยู่ที่ วัดธรรมจักรเสมาราม ภายในอาคาร ซึ่งอยู่ด้านซ้ายของโบสถ์ เปdดให้เข้าชมเวลา 06.00- 17.00 ทุกวัน วัดพายัพ ข้อมูล  ภาพประกอบ : thaiOandtoXrismdireFtor\.go.th วัดพายัพ พระอารามหลวงแห่งทิศพายัพ เมืองโคราช สร้างขึ้นใน สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พร้อมÇ กับการสร้างเมืองนครราชสีมา วัดพายัพตั้งอยู่ในเขตก�าแพงเมือง ทางทิศพายัพของเสาหลักเมือง จึงได้ ชื่อว่า tวัดพายัพu พระบรมรูปสมเด็จพระนารายณ์² ในท่าประทับยืนสง่าผ่าเผย ประดิษฐานอยู่ในศาลาทรงไทย และต้นศรีมหาโพธิÍทั่นเชิญมาจากหน่อ พุทธคยา ประเทศอินเดีย และลูกนิมิตเป็นใบเสมาคู่รอบพระอุโบสถเป็น หลักฐานทางประวัติศาสตร์ ถ�้าหินงอกหินย้อยจะประดิษฐานพระพุทธรูป โบราณศักดิÍสิทธิÍประจ�าเมืองที่มีอายุกว่า 300 ปี ให้ประชาชนได้กราบไหว้ และชมความงามภายในถ�้า คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 41

42 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วัดป่าสาลวัน ตั้งอยู่ในตัวเมือง หลังสถานี รถไฟนครราชสีมา เป็นวัดหนึ่งที่ได้ เก็บรักษาพระบรมสารีริกธาตุ อัฐิ ธาตุของเกจิอาจารย์ที่เป็นที่เคารพ บูชาของศาสนิกชนโดยทั่วไป คือ อาจารย์เสาร์ อาจารย์มั่น รวมทั้งอัฐิ ของอาจารย์สิงห์อดีตเจ้าอาวาสที่ได้ บุกเบิกสร้างวัดแห่งนี้ วัดป่ าสาลวันเป็นวัดที่เก็บ พระอัฐิธาตุของอาจารย์เสาอาจารย์ มั่น และอาจารย์ทิม นักท่องเที่ยว สามารถเดินทางโดยใช้รถประจ�า ทางสาย นครราชสีมา-ด่านขุนทด จากสถานีขนส่งแห่งที่ 1 รถออกทุง 30 นาที ตั้งแต่เวลา 07.00-20.00 น. แล้วต่อรถมอเตอร์ไซด์รับจ้างเข้าไป ถึงวัด ป{จจุบันวัดป่าสาลวันมีเนื้อที่ 43 ไร่ 1 งาน 68 ตารางวา มีกุฏิ 84 หลัง มีศาลาการเปรียญ วิหาร อุโบสถ ส�านักงานสง‰์ พระต�าหนัก โรงครัว โรงไฟ ห้องเก็บพัสดุวัดป่า มีอาณาเขตติดต่อดังนี้ทิศตะวัน ออก จดทางสาธารณประโยชน์ หนองแก้ช้าง ทิศตะวันตก จดทาง ข้อมูล  ภาพประกอบ : thai.toXrismthaiOand.org วัดศาลาทองเป็นวัดธรรม ยุติกนิกาย เก่าแก่ตั้งแต่สมัยขอม ยังเรืองอ�านาจ ปกครองแผ่นดิน ป{จจุบัน ตั้งอยู่เลขที่ 12 ถ.เบญจรงค์ ต.ในเมือง อ.เมืองนครราชสีมา จ.นครราชสีมา 30000 ตั้งอยู่ทาง ทิศใต้ของตัวเมืองนครราชสีมา วัด ศาลาทอมีเนื้อที่ประมาณ 50 ไร่ เศษ ทิศตะวันออกติดกับโรงเรียน บ้านหัวทะเล ทิศตะวันตกตดิดกับ วัดศาลาเย็น ทิศเหนือติดกับสระน�้า ทิศใต้ติดกับบ้านหนองโสน วัดแห่ง นี้ครั้นเมื่อสมัยขอมยังปกครองอยู่ มีชื่อว่า vวัดป่าเลไลย์w ต่อมาเปลี่ยน มาเป็น vวัดป่าเลไลย์ทองw และเมื่อ ครั้งแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ มหาราชทรงปกครองแผ่นดินสยาม โปรดให้สร้างเมือง vÃครา‰ปุระw หรือเมืองโคราช จ.นครราชสีมาใน ป{จจุบัน จึงเปลี่ยนชื่อเป็น vวัดศาลา ทองw จวบจนป{จจุบัน สิ่งปลูกสร้าง ภายในวัด 1.พระอุโบส™ทรง‹ตุร มุขหรือมีหน้าบัน 4 ด้าน อย่างพระ ปรางค์ปราสาทหินพิมาย ปราสาท หินพนมรุ้งถ้าตัดมุขทั้ง 4 ด้านออก ซึ่งจะไม่เหมือนรูปอุโบสถอย่างไทย นิยนในป{จจุบัน ซึ่งส่วนใหญ่สร้าง เป็นรูปสี่เหลี่ยมมีหลังคาลาดชันการ บูรณปฏิสังขรณ์เมื่อปีพุทธศักราช 2481 นางเลียบ ชิ้นในเมืองพร้อม ด้วยผู้มีจิตศรัทธาทั้งหลาย ร่วมกัน สละทุนทรัพย์สร้างพระอุโบสถหลัง ใหม่แทนหลังเก่าที่เป็นไม้มีความ ทรุดโทรมไปตามกาลเวลา ตั้งแต่ สัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เป็นลักษณะเดิมแต่เป็นคอนกรีตทั้ง หลัง เพื่อคงรักษาลักษณะเด่นทาง สถาป{ตยกรรมอย่างขอมโบราณ ผู้ ออกแบบพระอุโบสถคือ พระครู สาธารณประโยชน์ที่ดินการรถไฟ ทิศเหนือ จดทางสาธารณประโยชน์ ที่ดินการรถไฟ ทิศใต้จดที่มีการ ครอบครองหนองแก้ช้าง ย้อนหลัง ไปประมาณ 30 กว่าปี วัดป่าสาลวัน ยังเป็นป่าไม้ไผ่อยู่ เมื่อก่อนบริเวณ นี้เป็นป่าเปลี่ยวมาก บริเวณรอบวัด ภายนอกก�าแพงเป็นทางเกวียนรอบ วัด ทางศูนย์การศึกษานอกโรงเรียน (ทิศตะวันตกเฉียงใต้ของวัด) เมื่อ ก่อนเป็นป่าช้าทั้งหมด ทางด้าน อนามัย(ทิศใต้ของวัด)เป็นทุ่งนา ซึ่ง ชาวบ้านเอาดินเหนียวมาป{นเป็น อิฐมอญเผาขายกัน เดีÌยวนี้เป็น หมู่บ้านโ±มแลน ส่วนด้านข้างเมรุ หรือเมรุเผาศพ(ทุบทิ้งแล้ว) ป{จจุบัน เป็นหนองน�้า เรียกหนองน�้านี้ว่า หนองแก้ช้าง ด้วยเมื่อก่อนจะมีกอง เกวียนผ่านบริเวณแห่งนี้และควาญ ช้างน�าช้างผ่านมาทางนี้เป็นประจ�า จะมาพักอยู่บริเวณหนองน�้านี้ ชาว บ้านจึงเรียกหนองนี้ว่าหนองแก้ช้าง อยู่ทุกวันนี้

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 43 ปลัดสัมพิพัฒน์วิริยาจารย์(พระ มหาสุทัศน์ สุทสสโน ป.ธ.6)ได้ ป็นผู้ควบคุมการก่อสร้าง น�าพระ ภิกษุสามเณรและพุทธศาสนิกชน ร่วมกันก่อสร้างจนส�าเร็จสมบูรณ์ เมื่อพุทธศักราช 2483 ต่อมาเมื่อ พุทธศักราช 2535 ได้มีการบูรณะ เปลี่ยนกระเบื้องหลังคาครั้งใหญ่ แทสีใหม่ทั้งหลัง โดยการน�าของ พลต�ารวจตรีชนัน ชานะมัย อดีตผู้ บังคับการต�ารวจภูธรภาค 3 อีกคราว หนึ่งเมื่อปีพุทธศักราช 2547 มีการ บูรณะโครงหลังคาจากไม้เป็นโครง เหล็กทั้งหลัง รวมถึงบันไดทางขึ้น อุโบสถทั้ง 4 ด้านโดย พระครูสิริเจ ติยาภิบาล เจ้าอาวาสองค์ป{จจุบัน .พระประ›าน เป็นปางป่าเลไลย์ ทรงนั่งห้อยพระบาททั้งสองเฉกเดียว กับปางปฐมเทศนา ซึ่งนิยมสร้าง กันมากในสมัยทวาราวดีผิดกัน แต่พระกรขวาท่อนล่างพาดอยู่บน พระเพลา ทรงหงายพระหัตถ์ส่วน ปางปฐมเทศนานั้นพระหัตถ์ขวายก ขึ้นจีบนิ้วเป็นรูปวงธรรมจักรแต่พระ ประธานวัดศาลาทองทรงประทับ นั่งบนแท่นศิลาไม่พิงพนัก ทอด พระเนตรต�่า สีพระวรกายเป็นสีทอง อร่าม ริมพระโอษถ์สีแดงสด ความ สูงจากพระบาทฐานถึงพระรัศมี 5.10เมตรวัดโดยรอบพระต้นพระกร รวมอุระ 3.10 เมตรพระบาทสูงจาก พื้น 0.50 เมตรพื้นพระอุโบสถยกสูง จากพื้นดิน 1.80เมตรไม่มีดอกบัว รองรับพระบาท ครองผ้าเฉวียงอัง สะ พาดสัง‰าติคล้ายพระสง‰์ลง โบสถ์ท�าสัง‰กรรม ผินพระพักต์ไป ทางทิศตะวันออกพระกรทั้งสองพาด พระเพลา เป็นกิริยารับถวายน�้าเต้า และรวงผึ้งจากช้างและวานร วͭดɿาลาทอง ข้อมูล  ภาพประกอบ : thai.toXrismthaiOand.org คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 43

44 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 อุทยานประวัติศาสตร์พิมาย อุทยานประวัติศาสตร์พิมาย เป็นปราสาท หินทรงขอมโบราณแบบบาปวน ตั้งอยู่ในอ�าเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา ประกอบด้วยปราสาทหินในสมัย อาณาจักรขะแมร์ที่ใหญ่โตและงดงาม สร้างขึ้นในสมัย พระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 ราวพุทธศตวรรษที่ 16 เพื่อใช้ เป็นเทวสถานของศาสนาพราหมณ์และเปลี่ยนเป็นพุทธ ศาสนานิกายมหายาน ในเวลาต่อมา ปราสาทหินพิมาย สร้างขึ้นตามความเชื่อเกี่ยว กับสวรรค์และโลกมนุษย์ลักษณะผังของปราสาทหิน พิมายนั้นสร้างขึ้นคล้ายเขาพระสุเมรุ มีองค์ปราสาท ประธาน ซึ่งอยู่ใจกลางของเทวสถาน เป็นเสมือนทาง เชื่อมระหว่างโลกกับสวรรค์ปราสาทหินพิมาย เป็น ปราสาทหินที่มีขนาดÄห่ที่สุดÄนประเทศไทย เป็น หนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวส�าคัญที่สุดแห่งหนึ่งในอ�าเภอ พิมาย และจังหวัดนครราชสีมา เมืองพิมายเป็นเมืองที่สร้างตามแบบแผนของ ศิลปะเขมร มีลักษณะเป็นเวียงสี่เหลี่ยม ชื่อ พิมาย น่า จะมาจากค�าว่าวิมาย หรือวิมายปุระ ที่ปรากฏในจารึก ภาษาเขมรบนแผ่นหินตรงกรอบประตูระเบียงคดด้าน หน้าของปราสาท จากหลักฐานศิลาจารึกและศิลปะ สร้างบ่งบอกว่า ปราสาทหินพิมายคงเริ่มสร้างขึ้นสมัย พระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 ราวพุทธศตวรรษที่ 16 ในฐานะ เทวสถานของศาสนาพราหมณ์รูปแบบของศิลปะเป็น แบบบาปวนผสมผสานกับศิลปะแบบนครวัด ซึ่งหมาย ถึงปราสาทนี้ได้ถูกดัดแปลงมาเป็นสถานที่ทางศาสนา พุทธในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 เมื่ออิทธิพลของวัฒนธรรมขอมเริ่มเสื่อมลงหลัง รัชสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 และมีการสถาปนา อาณาจักรสุโขทัยในเวลาต่อมา เมืองพิมายคงจะหมด ความส�าคัญลงและหายไปในที่สุด เนื่องไม่ปรากฏหลัก ฐานเกี่ยวกับเมืองพิมายเลยในสมัยสุโขทัย ตัวอุทยานตั้งอยู่ฟากทิศตะวันออกของแม่น�้า มูล และอยู่ในจังหวัด นครราชสีมา อ.พิมาย บนพื้นที่ 115 ไร่ วางแผนเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า กว้าง 565 เมตร ยาว 1,030 เมตร ลักษณะพิเศษของปราสาทหินพิมาย คือ ปราสาทหินแห่งนี้สร้างหันหน้าไปทางทิศใต้ต่าง จากปราสาทหินอื่นÇ ที่มักหันไปทางทิศตะวันออก สันนิษฐานว่าเพื่อให้หันรับกับเส้นทางตัดมาจากเมือง พระนครเมืองหลวงในสมัยนั้นของอาณาจักรขะแมร์ ซึ่ง เข้ามาสู่เมืองพิมายทางทิศใต้ สิ่ งกːอสร้างภาǛǬนอ˯ทǛานประวัติศาสตร์ǟิมาǛ • พลับพลา ตั้งอยู่บริเวณด้านหน้าก�าแพงชั้นนอก ด้านซ้าย มือของทางเดินเข้าสู่ตัวปราสาท เป็นอาคารรูปสี่เหลี่ยม ผืนผ้า เดิมเรียกกันว่า vคลังเงินw จากต�าแหน่งที่ตั้ง สันนิษฐานว่าคงเป็นที่พักเตรียมพระองค์ส�าหรับกษัตริย์ หรือเจ้านายชั้นสูงที่เสด็จมาประกอบพิธีกรรมทาง ศาสนา รวมทั้งเป็นสถานที่พักจัดขบวนสิ่งของถวาย ต่างÇ จากการขุดแต่งบริเวณนี้เมื่อปี พ.ศ. 2511 ได้พบ โบราณวัตถุจ�านวนมาก มีทั้งรูปเคารพ เครื่องประดับ และเหรียญส�าริด เป็นเหตุให้เรียกกันว่า vคลังเงินw สะพานนาคราช 44 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 45 ตั้งอยู่บริเวณด้านหน้าทางเข้าโคปุระ ด้านทิศใต้สร้างด้วยหินทราย มีผัง เป็นรูปกากบาท กว้าง 4 ม. ยาว 31.70 ม. ยกพื้นสูง ราวสะพานท�า เป็นตัวนาค ที่ปลายราวสะพานท�า เป็นรูปนาคราชชูคอแผ่พังพานเป็น รูปนาค 7 เศียร สะพานนี้ถือเป็นจุด เริ่มต้นในการเดินทางเข้าสู่ศาสน สถานอันศักดิÍสิทธิÍตามคติความ เชื่อเรื่องจักรวาล เชื่อว่าเป็นเส้น ทางเชื่อมระหว่างโลกมนุษย์กับโลก สวรรค์คตินีถือสืบกันมาในศาสนา ±ินดูและพุทธศาสนานิกายมหายาน •Žุ้มประตและก�ูาแพงแก้ว ซุ้มประตูหรือโคปุระ ตั้งอยู่ กึ่งกลางของแนวก�าแพงแก้ว อยุ่ใน แนวตรงกันหมดทั้ง 4 ด้าน คือ ทิศ เหนือใต้ อย่ตรงกึ่งกลางของกÎ ¼าแ¡ง ทิศตะวันออกตะวันตกค่อนไปทาง เหนือเลÈกน้อย ผังโดยรอบของซุ้ม ประตูจะมีลักษณะเป็นรูปกากบาท จากก�าแพงแก้วเข้ามาด้านในเชื่อ กันว่าเป็นดินแดนของโลกสวรรค์อัน เป็นที่อยู่ของเทพเจ้า • ชาลาทางเดิน ก ่ อ ส ร ้ า ง ด ้ ว ย หิ น ท ร า ย เชื่อมต่อระหว่างซุ้มประตูด้าน ทิศใต้ของระเบียงคดที่ล้อมรอบ ปราสาทประธาน โดยท�าทางเดิน ยกพื้นสูงประมาณ 1 เมตร แบ่ง เป็น 3 ช่องทางเดิน ผังท�าเป็นรูป กากบาท จากการบูรณะพบเศษ กระเบื้องมุงหลังคาและบราลีดิน เผาจ�านวนมาก สันนิษฐานว่า เดิมคงเป็นระเบียงโปร่ง หลังคา มุงกระเบื้อง รองรับด้วยเสาไม้ •Žุ้มประตและระเบียงคดู เป็นอาคารก่อด้วยหินทราย ยกพื้นสูง อยู่ล้อมรอบปราสาท ประธาน ระเบียงคดมีลักษณะ คล้ายก�าแพงแก้วทั้ง 4 ด้าน โดยมี ต�าแหน่งที่ตั้งตรงกับแนวของประตู เมือง และประตูทางเข้าปราสาท ประธาน ปรากฏหลักฐานส�าคัญที่ ซุ้มประตูด้านทิศใต้บริเวณกรอบ ประตูพบจารึกภาษาเขมร อักษร ขอมโบราณ ระบุศักราชตรงกับ พ.ศ. 1651-1655 กล่าวถึงการสร้าง รูปเคารพ การสร้างเมือง ตลอด จนปรากฏพระนามของขุนนางชั้น สูง และพระนามมหากษัตริย์คือ พระเจ้าธรณินทรวรมันที่1 • ปราสาทประ›าน เป็นส่วนส�าคัญที่สุดของ ปราสาทหินพิมาย เป็นปราสาทองค์ ใหญ่ สร้างขึ้นราวพุทธศรรตวรรษที่ 16-17 ก่อสร้างด้วยศิลาทรายสีขาว หันหน้าไปทางทิศใต้ซึ่งแตกต่าง จากศาสนสถานแบบขอมในที่อื่นÇ ซึ่งมักจะหันหน้าไปทางทิศตะวัน ออก ปราสาทประธานประกอบด้วย ส่วนส�าคัญ 2 ส่วนคือ มณฑป และ เรือนธาตุ มีการจ�าหลักลวดลาย ประดับตามส่วนต่างÇ เช่น หน้า บัน ทับหลัง มักจ�าหลักเป็นภาพ

46 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 เล่าเรื่องรามเกียรติÍและเรื่องราว ทางพุทธศาสนา ยกเว้นทางด้าน ทิศใต้ จ�าหลักเป็นภาพศิวนาฏราช ภายในเรือนธาตุเป็นส่วนส�าคัญ ที่สุดเรียกว่า ห้องครรภค§หะ เป็น ที่ประดิษฐานรูปเคารพส�าคัญ พื้น ห้องตรงมุมด้านทิศตะวันออกเฉียง เหนือมีร่องน�้ามนต์ต่อลอดผ่านพื้น ห้องออกไปทางด้านนอก เรียกว่า ท่อ โสมสูตร • ปรางค์หินแดง สร้างขึ้นราวปลายพุทธ ศตวรรษที่17 ตั้งอยู่ทางด้านขวาของ ปรางค์ประธาน มีมุขยื่นออกไปทั้ง 4 ทิศ เหนือกรอบประตูทางเข้าด้าน ทิศเหนือ มีทับหลังหินทรายจ�าหลัก ภาพเล่าเรื่องมหากาพย์มหาภารตะ ตอนอรชุนล่าหมูป่า ส่วนกรอบประตู ด้านอื่นคงเหลือร่องรอยเฉพาะเสา ประดับกรอบประตูศิลปะแบบเขมร ประดับอยู่ • หอพราหม–์ เป็นอาคารก่อด้วยหินทราย และศิลาแลง ตั้งอยู่บนฐานเดียว กันกับบปรางค์หินแดง ในปีพ.ศ. 2493 ได้ค้นพบศิวลึงค์สลักด้วย หินทรายจ�านวน 7 ชิ้นอยู่ภายใน หอพราหมณ์เชื่อกันว่าอาคารหลัง นี้คงเป็นสถานที่ประกอบพิธีทาง ศาสนาพราหมณ์แต่จากรูปแบบ และต�าแหน่งที่ตั้งเดิมคงเป็นที่ตั้ง ของบรรณาลัยมากกว่า • ปรางค์พรหมทัต ลักษณะของปรางค์องค์นี้ สร้างด้วยศิลาแลงตั้งอยู่ด้านหน้า ของปราสาทประธานทางด้านทิศ ตะวันออกเฉียงใต้ฐานเป็นรูป สี่เหลี่ยมจัตุรัส ประตูท�าเป็นมุข ยื่นออกไปทั้ง 4 ทิศ ภายในองค์ ปรางค์พบประติมากรรมส�าคัญ 2 ชิ้น คือ ประติมากรรมรูปบุคคล ขนาดใหญ่อยู่ในท่านั่งขัดสมาธิ สลักด้วยหินทราย สันนิษฐานว่า เป็นรูปจ�าลองของพระเจ้าชัยวรมัน ที่ 7 ชาวบ้านเรียกว่า ท้าวพรหมทัต ส่วนอีกรูปเป็นรูปสตรีนั่งคุกเข่าสลัก ด้วยหินทราย ส่วนศีรษะและแขนหัก หายไปเชื่อกันว่าเป็นรูปของพระนาง ชัยราขเทวีมเหสีชาวบ้านเรียกตาม นิยายพื้นบ้านว่า นางอรพิม ป{จจุบัน ประติมากรรมทั้ง 2 ชิ้นนี้จัดแสดงอยู่ ในพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติพิมาย • บรร–าลัย ตั้งอยู่บริเวณลา นชั้นนอก ระหว่างก�าแพงแก้วและซุ้มประตู ระเบียงคด ด้านทิศตะวันตกเป็น อาคาร 2 หลังขนาดเดียวกัน ผัง อาคารเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ายกพื้น สูง ก่อด้วยหินทรายกั้นเป็นห้องยาว ตลอดแนว พบร่องรอยหลุมเสารูป สี่เหลี่ยมจัตุรัส เดิมคงเป็นหลังคา เครื่องไม้มุงกระเบื้อง เชื่อกันว่าบร รณาลัยคือสถานที่เก็บรักษาคัมภีร์ ข้อมูล  ภาพประกอบ : th.Zikipedia.org  thai.toXrismthaiOand.org อันศักดิÍสิทธิÍทางศาสนา 46 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 47 ปราสาทหินพนมวัน ปราสาทหินพนมวัน ตั้ง อยู่ที่บ้านมะค่า ต�าบลโพธิÍ ถนนสาย โคราช-ขอนแก่นจังหวัดนครราชสีมา เป็นโบราณสถานสถาป{ตยกรรมใน คติความเชื่อของเขมรโบราณ สร้าง ราวพุทธศตวรรษที่ 16-17 เพื่อเป็น เทวสถาน ต่อมาภายหลังดัดแปลง เป็นพุทธสถาน เป็นปราสาทหิน ที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับ 5 ของ ประเทศไทย ตัวปราสาทหินพนมวันสร้าง เป็นปรางค์มีฉนวน (ทางเดิน) ติดต่อ กันเป็นรูปสี่เหลี่ยมยาว 25.50 เมตร กว้าง 10.20 เมตร พระปรางค์มี ประตูซุ้ม 3 ด้าน ซุ้มประตูด้านทิศ เหนือ ประดิษฐานพระพุทธรูปยืน ปางประธานอภัย 1 องค์ลักษณะ ศิลปะแบบอยุธยา รอบปราสาท เป็นลานกว้างมีระเบียงคดก่อด้วย หินกว้าง 54 เมตร ยาว 63.30 เมตร ประกอบด้วยประตูทางเข้า 4 ทิศ ทางด้านทิศตะวันออกมีvบารายw หรือสระน�้าขนาดใหญ่ประจ�าชุมชน เรียกว่าvสระเพลงwซึ่งยังคงสามารถ ใช้ประโยชน์ได้ถึงป{จจุบัน ทางด้าน ทิศตะวันตกเฉียงใต้ของปรางค์มี อาคารก่อด้วยหินทรายสีแดงเรียกว่า vปรางค์น้อยw ภายในประดิษฐาน พระพุทธรูปหินขนาดใหญ่ บริเวณ ข้อมูล  ภาพประกอบ : thai.toXrismthaiOand.org  th.Zikipedia.org โดยรอบปราสาทมีระเบียงคต สร้างด้วยหินทรายและศิลาแลงล้อมเป็น ก�าแพงอยู่ ประตูทางเข้าเทวสถาน มีซุ้มประตูสลักหินทรายขนาดเล็ก ก่อสร้างเป็นรูปหอสูงทั้งสี่ทิศ บริเวณรอบนอก ปราสาททางด้านทิศตะวันออกห่างจากโบราณ สถานเกือบ 300 เมตร มีร่องรอยของคู น�้าและเนินดิน เรียกกันแต่เดิมว่า vเนินนางอรพิมพ์w หรือ vเนินอรพิมw นอกจากนี้ยังพบศิลาแลงจัดเรียง เป็นแนวคล้ายซากฐานอาคารบนเนินแห่งนี้ด้วย สันนิษฐานว่าน่าจะเป็น vพลับพลาลงสรงw ในรูปแบบพิเศษที่ไม่เคยพบในที่อื่นÇ ของประเทศไทย อาจใช้เป็นเรือนส�าหรับรับรองเจ้านายหรือเป็นวังของผู้ปกครองเมืองพนม วัน แล้วก็เป็นพลับพลาพระต�าหนักรับเสด็จพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 หรือผู้แทน พระองค์ที่น่าจะเดินทางมาถึงปราสาทพนมวันในยุคพุทธศตวรรษที่18เพื่อ ถวายพระพุทธรูปพระชัยพุทธมหานาถ และจากการขุดค้นทางโบราณคดี โดยกรมศิลปากร ท�าให้เรารู้ว่าปราสาทหินพนมวันสร้างขึ้นเป็นจนเป็นยอด ปราสาทโดยสมบูรณ์แต่ก็พังทลายแบบถล่มลงมาอย่างรุนแรงท�าให้ชิ้น ส่วนรูปสลักที่มีอยู่ไม่มากนักกระทบกันจนแตกหัก เรือนยอดปราสาทแตก ละเอียดเป็นชิ้นเล็กจนยากที่จะซ่อม ส่วนหน้าบันก็มีหลงเหลือจนเกือบครบ ทุกด้าน มีทั้งที่ยังไม่เริ่มแกะสลักไปจนถึงแกะสลักเสร็จแล้ว สิ่งที่น่าสนใจของปราสาทหินพนมวันคือเปÈนศาสนส™านที่ยังสร้าง ไม่เสรÈจสมบ¼รณ์ ™¼กสร้างในแบบศาสนา¡ราหมณ์ แต่มีการค้น¡บ¡ระ ¡ุท›ร¼ป แผนผังของปราสาทหิน¡นมวันมีร¼ปแบบเดียวกันกับปราสาทหิน ¡ิมาย ใน ศิลปะร่วมแบบบาปวน การก่อสร้างลÎาบากเ¡ราะแ™บนี้ไม่มี £เขาหินทราย จึงต้องไปเอาหินทรายมา จากที่ไกลแล้วขนมา จึงใช้หินทราย¼ แดงที่มีคุณ£า¡ตÎ่าผสมกับหินทรายสีขาวเทาเ¡ราะ แหล่งวัต™ุดิบที่ใกล้สุด มีหินทรายทั้งสองสีผสมกัน วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 47

48 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 อุทยานแห่งชาติ เขาใหญ่ อุทยานแห่งชาติเขาÄห่ ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ 11 อ�าเภอ ใน 4 จังหวัด ได้แก่อÎาเ£อปากช่อง อÎาเ£อ วังนÎ้าเขียว จังหวัดนครราชสีมา อÎาเ£อนาดี อÎาเ£อกบิ นทร์ บุรี อÎาเ£อประจันตคาม อÎาเ£อเมือง ปราจีนบุรี จังหวัดปราจีนบุรี อÎาเ£อ ปาก¡ลี อÎาเ£อบ้านนา อÎาเ£อเมือง นครนายก จังหวัดนครนายก และ อÎาเ£อแก่งคอย อÎาเ£อมวกเหลÈก จังหวัดสระบุรี เป็นอุทยานแห่งชาติ แห่งแรกของไทย ได้รับการประกาศ เป็นอุทยานแห่งชาติเมื่อวันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2505 และได้รับ สมญานามว่าเป็น vอุทยานมรดก ของกลุ่มประเทศอาเซียนw อุทยานแห่งชาติเขาÄห่ มีเนื้อที่ปกคลุม 2,215.42 ตาราง กิ โ ล เ ม ต ร ประกอบด้วยป่า เบญจพรรณ ป่าดงดิบแล้ง ป่าดง ดิบชื้น ป่าดิบเขา ทุ่งหญ้า และป่า รุ่นสอง ป่าดงดิบชื้น ลักษณะป่า ชนิดนี้เป็นป่าที่อยู่ในระดับความสูง 400-1,000 เมตรจากระดับน�้าทะเลปานกลาง พืชพรรณมี 3,000 ชนิด, มี ผีเสื้ออยู่กว่า189ชนิด, นกป่ามากมายกว่า350ชนิดและสัตว์เลี้ยงลูกด้วย นม 71 ชนิด ซึ่งได้แก่ ช้าง เสือ ชะนี กวาง และหมูป่า พบอยู่ตามทุ่งหญ้า กว้างทั่ว Ç ไป ในสมัยก่อน การเดินทางติดต่อระหว่างภาคกลางกับภาคอีสาน นั้น มีอุปสรรคคือจะต้องผ่านป่าดงดิบขนาดใหญ่ซึ่งเต็มไปด้วยอันตราย มากมายทั้งสัตว์ร้ายและไข้ป่า ผู้คนที่เดินทางผ่านป่านี้ล้มตายเป็นจ�านวน มาก จึงได้ขนานนามว่า ดงพญาไฟ ต่อมาสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่ หัวเสด็จผ่านในคราวเปdดทางรถไฟสายกรุงเทพ-นครราชสีมา ทรงเห็นว่า ชื่อดงพญาไฟนี้ฟ{งดูน่ากลัว จึงโปรดให้เปลี่ยนชื่อเป็นดงพญาเย็นตั้งแต่ นั้นเป็นต้นมา เมื่อมีการสร้างทางรถไฟ ชาวบ้านก็ได้เข้ามาจับจองพื้นที่กัน โดย เฉพาะบนยอดเขา โดยถางป่าเพื่อท�าไร่ และในปี พ.ศ. 2465 ได้ขอจัดตั้ง เป็นต�าบลเขาใหญ่แต่ด้วยการที่จะเดินทางมายังยอดเขานี้ค่อนข้างล�าบาก ห่างไกลจากการปกครองของเจ้าหน้าที่บ้านเมือง ต�าบลเขาใหญ่จึงเป็น แหล่งซ่องสุมของโจรผู้ร้าย จนกระทั่งปี พ.ศ. 2475 ทางราชการได้ส่งปลัด จ่างมาปราบโจรผู้ร้ายจนหมด แต่สุดท้ายปลัดจ่างก็เสียชีวิตด้วยไข้ป่า ได้ ตั้งเป็นศาลเจ้าพ่อเขาใหญ่ เป็นที่เคารพนับถือจนป{จจุบันนี้ หลังจากปราบโจรผู้ร้ายหมดลงแล้ว ทางราชการเห็นว่าต�าบลเขา ใหญ่นี้ยากแก่การปกครอง อีกทั้งปล่อยไว้จะเป็นแหล่งซ่องสุมโจรผู้ร้ายอีก จึงได้ยุบต�าบลเขาใหญ่ และให้ผู้คนที่อาศัยอยู่บนเขาทั้งหมดย้ายลงมา อาศัยอยู่ข้างล่าง ป่าที่ถูกถางเพื่อท�าไร่นั้นป{จจุบันคือยังมีร่องรอยให้เห็น เป็นทุ่งหญ้าโล่งÇ บนเขาใหญ่นั่นเอง

คู่มือ….นครราชสีมา วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 49 ปีพ.ศ.2502จอมพล ส§ษดิÍธนะรัชต์เล็งเห็นว่าบริเวณ เขาใหญ่นี้มีธรรมชาติอุดมสมบูรณ์อีกทั้งมีความสวยงามเหมาะ ใช้เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ แต่มีป{ญหาคือมีการตัดไม้ท�าลายป่า จึงได้ให้มีการส�ารวจพื้นที่บริเวณต�าบลเขาใหญ่เดิมและบริเวณ โดยรอบและได้ตราพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติขึ้น ตั้งเขา ใหญ่เป็นอุทยานแห่งชาติในปี พ.ศ. 2505 โดยเป็นอุทยานแห่ง ชาติแห่งแรกของประเทศไทย และได้ตัดถนนธนะรัชต์แยกออก มาจากถนนมิตรภาพมายังตัวเขาใหญ่โดยถนนนี้ขึ้นมาบนเขา ใหญ่แล้วจะแยกเป็นสองสาย คือไปสิ้นสุดที่น�้าตกเหวสุวัตสาย หนึ่ง และไปสิ้นสุดที่เขาเขียวอีกสายหนึ่ง ซึ่งก่อนปี พ.ศ. 2525 ถนนธนะรัชต์นี้เป็นเพียงถนนสายเดียวที่จะมายังเขาใหญ่ได้ ในปีพ.ศ.2523ได้มีการตัดถนนสายปราจีนบุรี-เขาใหญ่ โดยถนนนี้เปdดใช้งานในปี พ.ศ. 2525 ท�าให้สามารถเดินทางได้ สะดวกขึ้น และเดินทางจากกรุงเทพมหานครใช้ระยะทางสั้นกว่า อีกทั้งเส้นทางยังชันและมีโค้งหักศอกน้อยกว่าถนนธนะรัชต์เดิม อีกทั้งยังท�าให้การท่องเที่ยวในส่วนใต้ของอุทยานสะดวกขึ้นเช่น สามารถเดินทางมายังน�้าตกเหวนรกได้โดยตรงซึ่งแต่เดิมจะต้อง เดินเท้าเข้ามาจากอ�าเภอปากพลีแล้วเลาะมาตามหน้าผาแต่การ ตัดถนนใหม่สามารถน�ารถยนต์เข้าไปจอดแล้วเดินเท้าประมาณ 1 กิโลเมตรก็ถึงน�้าตกเหวนรกได้แล้ว เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2548 อุทยานแห่งชาติเขา ใหญ่ อุทยานแห่งชาติทับลาน อุทยานแห่งชาติปางสีดา อุทยาน แห่งชาติตาพระยา และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่ ได้รับการ ประกาศให้เป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติจากยูเนสโกภายใต้ ชื่อ vกลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่w ภูเขาที่ส�าคัญ • เขาร่ม เป็นยอดเขาที่สูงที่สุดของ อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ โดยสูง 1,351 เมตรจากระดับน�้าทะเล ปานกลาง เขาร่มสามารถมอง เห็นได้จากถนนธนะรัชต์เป็น แนวเขาขนานกับเขาเขียว การ เดินทางไปยังเขาร่มนั้นต้อง เดินเข้าไปด้วยเท้า ซึ่งมีน้อย คนนักที่เดินทางขึ้นไปถึงยอด เขาร่ม โดยมากจะเป็นเจ้า หน้าที่ป่าไม้เท่านั้น • เขาแหลม เนื่องจากเป็นเขาที่มียอดแหลมจึงได้ชื่อ ว่าเขาแหลม เขาแหลมมีความสูงรองจากเขาร่ม การเดินทางต้องเดินเท้าเข้าไปเช่นกันโดยเส้น ทางยากล�าบากมาก ใช้เวลาเดินไม่ต�่ากว่า 7 ชั่วโมง และก่อนถึงยอดเขาจะต้องโหนเชือกขึ้น ไปเพื่อไปยังยอดเขา ด้วยเส้นทางที่ยากล�าบาก นี้ สÃมสรÃรตารีเคยตั้งรางวัลให้กับสตรีที่¡ิชิต ยอดเขาแหลมเปÈนเงิน  บาท Ãดยผ¼้ได้ รับรางวัลคือ นางแคทเธอรีน บ.บุรี ได้¡ิชิต ยอดเขาแหลมในปี  ความส�าคัญของเส้นทางไปยอดเขา แหลมคือ เส้นทางที่ใช้เดินทางจะผ่านทาง เดินของสัตว์หลายชนิด จึงพบรอยเท้าสัตว์ได้ มากมาย อีกทั้งยังมีโอกาสพบสัตว์ป่าต่างÇ ได้ อีกด้วย • เขาเขียว เป็นภูเขาสูงอีกลูกหนึ่งของอุทยานแห่ง ชาติเขาใหญ่ ลักษณะเป็นทิวเขายาว มองเห็น ได้จากทางจังหวัดนครนายก การเดินทางไป ยังเขาเขียวสามารถเดินทางได้โดยรถยนต์ไป ถึงยอด โดยบนยอดของเขาเขียวเป็นที่ตั้งของ สถานีเรดาร์ของกองทัพอากาศ ซึ่งเปdดให้เป็นจุด วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 49

50 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564 ชมวิวอีกทั้งยังมีจุดชมวิวและศึกษาเส้นทางธรรมชาติ ผาเดียวดาย ซึ่งเป็นจุดชมวิวที่สวยงามมากจุดหนึ่ง • เขาสามยอด ตั้งอยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของอุทยานแห่ง ชาติเขาใหญ่ เป็นต้นก�าเนิดของต้นน�้าล�าธารที่ส�าคัญ อีกทั้งยังมีสัตว์ป่าชุกชุม การเดินทางไปเขาสามยอด ต้องเดินเท้าเข้าไป ใช้เวลาราว 6-8 ชั่วโมง เส้นทางนี้ มีทากชุกชุมมาก • เขา¢้ าŸ่า อยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือเช่นกัน เขา ฟ้าผ่าเป็นต้นก�าเนิดของล�านางรองซึ่งไหลเป็นน�้าตก นางรองในจังหวัดนครนายก นอกจากนี้ยังมีสถานีวิทยุ สื่อสารของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยตั้งอยู่ อีกด้วย การเดินทางจะต้องผ่านถนนลูกรังโดยใช้รถ ขับเคลื่อนสี่ล้อเข้าไป • เขาก�าแพง เป็นเทีอกเขาแนวยาวราวกับก�าแพงจึงได้ชื่อ ว่าเขาก�าแพงโดยเขาก�าแพงนี้เป็นต้นก�าเนิดของล�าน�้า ส�าคัญ เช่น ล�าพระเพลิง ล�าพระยาธาร ล�าใสใหญ่ เป็นต้น • เขาสมอปนู เห็นได้ชัดจากจังหวัดปราจีนบุรีและนครนายก ชาวบ้านบางคนเรียกว่าเขาสูง สามารถเดินทางเข้า มาโดยไปตามเส้นทางที่ชาวบ้านหาของป่าเป็นประจ�า เส้นทางนี้สามารถทะลุมายังน�้าตกเหวนรกได้อีกด้วย • เขาแก้ว อยู่ทางทิศเหนือของอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ เป็นต้น ก�าเนิดของห้วยคลองมะเดื่อและห้วยเจ็ดคต จะเหÈนได้ว่า ไม่มีเขาล¼กใดชื่อ “เขาใหญ่” เลย การ ที่เรียกบริเวณนี้ว่าเขาให่นั้นเรียกตามตÎาบลเดิมที่เคยจัด ตั้งมาแต่ก่อนเท่านั้น แหลːงทːองเที่Ǜวที่ส�าคัญ • น�Êาตกเหวนรก เป็นน�้าตกที่เกิดจากคลองท่าด่าน น�้าตกเหวนรก เป็นที่รู้จักกันดีว่าเป็นน�้าตกที่มีความสูงและสวยงามมาก แห่งหนึ่งของอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ แต่เดิมก่อนที่จะมี การตัดถนนสายปราจีนบุรี-เขาใหญ่นั้น จะต้องเดินเท้าเข้า มาโดยใช้เวลาไม่น้อยกว่า 6 ชั่วโมง แต่หลังจากตัดถนน สายปราจีนบุรี-เขาใหญ่เสร็จแล้ว ถนนตัดผ่านใกล้น�้าตก เหวนรกมาก โดยมีลานจอดรถห่างจากตัวน�้าตกเพียง 1 กิโลเมตรเท่านั้น ระหว่างทางสามารถเดินชมธรรมชาติอัน สวยงามสองข้างทางได้เมื่อถึงตัวน�้าตกจะมีบันไดลงไป อีกราว 50 เมตร ซึ่งค่อนข้างแคบและชัน แต่เมื่อลงไปถึง จุดชมวิวก็จะเห็นความยิ่งใหญ่อลังการของน�้าตกได้อย่าง สวยงาม หากไปใน§ดูฝนมีน�้ามาก ละอองน�้าจะกระเซ็น ต้องกับแสงอาทิตย์เป็นสายรุ้งอย่างงดงาม แต่หากมาชม ในหน้าแล้งนั้นอาจต้องผิดหวังเพราะไม่มีน�้า เห็นแต่เพียง หน้าผาแห้ง Ç เท่านั้น ระหว่างทางเดินมายังน�้าตกเหวนรกนี้จะสังเกต 50 วารสารเพื่อการติดต่อสื่อสารท่องเที่ยวและการลงทุน ประจำาปี 2564