Αρχαίοελληνικό Λεξικό'' Αρχαιολόγων''-2020-

- Λεξικό -

Αρχαίων Ελληνικών Όρων

Επιμέλεια Αρετή Βελή
Όμιλος Αρχαιολόγων, 2020

Αντί προλόγου…

Αγαπητέ αναγνώστη,

Το παρόν λεξικό αποτελεί ιδέα και εγχείρημα των «Αρχαιολόγων», μαθητών της Στ’
δημοτικού των Εκπαιδευτηρίων Αυγουλέα Λιναρδάτου στον Όμιλο των Αρχαίων Ελληνικών.

Στο μυαλό όλων των μαθητών, αλλά κυρίως όσων από εσάς ετοιμάζονται για τη μεγάλη
μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο κυριαρχεί ένα και μόνο ερώτημα: «Πού μας
χρησιμεύουν τα Αρχαία ελληνικά, γιατί να τα διδασκόμαστε;». Οι περισσότεροι
αντιμετωπίζουν τα Αρχαία ελληνικά ως ξένη γλώσσα ή ως κάτι το παρωχημένο.

Μετά την ανάγνωση του λεξικού θα έχετε την καλύτερη απάντηση στο παραπάνω ερώτημα,
διαπιστώνοντας περίτρανα την ενότητα της ελληνικής μας γλώσσας.

Οι μαθητές-συντάκτες του λεξικού αναζητούν τη ρίζα των λέξεων και εντυπωσιάζονται
από το «παιχνίδι» της νέας ελληνικής γλώσσας, ταξιδεύοντας στον αρχαίο ελληνικό
πολιτισμό. Έλα κι εσύ αγαπητέ αναγνώστη να εξερευνήσεις τον γλωσσικό μας πλούτο!

‘’Ως κόρην οφθαλμού’’ είμαστε υποχρεωμένοι να γνωρίζουμε και να διαφυλάσσουμε την
εθνική μας γλώσσα, τον ίδιο μας τον πολιτισμό μας. ‘’Ηλίου φαεινότερον’’ είναι πως η αξία
της γλώσσας μας, είναι αναμφίβολη. Οι μικροί συγγραφείς, προσπάθησαν ‘’πέραν του
δέοντος’’ και ‘’διυλίζοντας τον κώνωπα’’ να ερευνήσουν, να αναζητήσουν και να
κατανοήσουν λέξεις και φράσεις που θα διαβάσεις παρακάτω.

Σε πρώτο επίπεδο καταγράφονται δύο λέξεις αρχαίες ελληνικές από κάθε γράμμα της
αλφαβήτου, γράφοντας παράγωγες λέξεις που απαντώνται σήμερα στη καθομιλουμένη. Σε
δεύτερο επίπεδο, θα διαπιστώσεις με θαυμασμό πως πολλές από τις αγγλικές λέξεις που
μαθαίνεις πηγάζουν από τα αρχαία ελληνικά! Τέλος, θα καταλήξεις στην ανάγνωση
φράσεων που χρησιμοποιείς καθημερινά στο λόγο σου προερχόμενες από αρχαίες
ελληνικές φράσεις. Καλή ανάγνωση!

Όπως έλεγε κι ο σπουδαίος ποιητής μας, Οδυσσέας Ελύτης:

« Μονάχη έγνοια η γλώσσα μας»!!!

αδ
β

Ααγ

ε Παράγωγα:
αλάνα, αλάνι, αλήτης
ἀλώπηξ <ἁλῶ = περιπλανιέμαι

ζ

η +ὤψ (ὤπός) = οφθαλμός

θ

ι
κ Σήμερα χρησιμοποιούμε τον ιατρικό ρόλο «αλωπεκίαση-
λ αλωπεκία» (ιατρική) ασθένεια, εξαιτίας της οποία χάνεται
μ το τριχωτό της κεφαλής (ολικά ή μερικά). Διότι η αλεπού
ν όπου ουρήσει, ξεραίνει και την προϋπάρχουσα βλάστηση και
ξ δεν επιτρέπει ξανά να φυτρώσει άλλη.

ο

π ἄγω = οδηγώ Παράγωγα:

αγωγός, προαγωγός, προσαγωγός,
ρ χειραγωγώ.

σ

τ ἄγομαι και φέρομαι: δεν έχω δική μου βούληση και γνώμη, κατευθύνομαι από
υ τους άλλους, παρασύρομαι.
φ

χ

ψ

ω

αδ
β

Ββγ

ε

ζ Βάπτω = βυθίζω στο νερό Παράγωγα:

βάφτιση, βαφτίσια, βαπτιστής,
η εμβαπτιζόμενος.

θ

ι Η Φράση που χρησιμοποιούμε σήμερα: ‘’την βάψαμε’’

κ Τι μαθαίνουμε όμως από τον "Ορέστη" του

λ Ευριπίδη όπου σώζεται η φράση " ἡ ναῦς ἔβαψεν";

μ Ότι στα αρχαία ελληνικά υπάρχει και η λέξη «βάπτισμα»,

ν η οποία προέρχεται από το ρήμα βάπτω = βυθίζω κάτι

ξ μέσα σε νερό ή σε κάποιο άλλο υγρό.

ο Άρα η φράση «την βάψαμε» σημαίνει «βυθιζόμαστε», «βιώνουμε μια κατάσταση η οποία δεν

π εξελίσσεται καλά», «βρισκόμαστε σε δύσκολη θέση».

ρ

σ Παράγωγα:

τ Βαίνω = προχωρώ βαθμός, βαδίζω, πρόβατο,
υπνοβάτης, βάδην, εμβαδόν,

υ = βυθίζω στο νερό βατός, βάθρο.

φ
Οι Αρχαίοι Έλληνες ρωτούσαν:

χ
- Πῶς βαίνεις; (πώς προχωράς, τι κάνεις)

ψ
- Καλῶς βαίνω ( καλά είμαι)

ω

αδ
β

Γγγ

ε Παράγωγα:
γαιοκτήμονας, γαιάνθρακας,
ζ Γαῖα = το έδαφος γαιοπρόσοδος, γαιότοιχος.

η
θ

ι Η Γαῖα προϋπήρχε με το Χάος και τον Έρωτα-Φάνη στη

κ δημιουργία του Κόσμου. Κατά άλλους αυτές οι τρεις

λ κοσμικές υπάρξεις γεννήθηκαν, κατά αντίστροφη σειρά,

μ από το Κοσμικόν Ωόν όπως αναφέρεται στη Θεογονία

ν του Ησίοδου, το οποίο προήλθε από το μηδέν, το τίποτα

ξ ή από τη Νύχτα.

ο Η Γαία, στο επίπεδο της Κοσμογονίας, συμβολίζει την υλική πλευρά του Κόσμου και όχι τη Γη.

π Το Χάος συμβολίζει τον Χώρο του Σύμπαντος. Ο Έρωτας συμβολίζει την κινητήρια δύναμη

ρ που ενώνει, μεταλλάσσει και μεταμορφώνει (μορφή, αυτό που φαίνεται, ο Φάνης) το Παν.

σ

τ

υ Παράγωγα:

Γυνή = γυναίκα γυναικείο, γυναικωνίτης, γυναικείο,

φ ανδρόγυνο, γυναικόπαιδα,
γυναικοπληθής, γυναικόβουλος.

χ

ψ Φράσεις:
ω συν γυναιξί και τέκνοις: με όλο το σόι, όλοι μαζί, πολλοί

πυρ, γυνή και θάλασσα: φωτιά, γυναίκα και θάλασσα

αδ
β

Δδγ

ε

Παράγωγα:

ζ Δρῡς = δέντρο δρύινος, δρυμός, Δρυάδες,

η δρυοκολάπτης, δρυμοβάτης.

θ

ι Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία οι Δρυάδες ήταν Νύμφες των δασών. Το

κ όνομά τους προέρχεται από τη Δρυς. Σύμφωνα με την

λ παράδοση, ήταν νύμφες των δέντρων, ειδικά των βελανιδιών,

μ κάτω από τις οποίες ζούσαν. Οι Αρχαίοι Έλληνες χτυπούσαν

ν το ξύλο της βελανιδιάς για να ακούσουν οι Δρυάδες και να

ξ πραγματοποιήσουν τις ευχές τους.

ο

π Παράγωγα:
επιδόρπιο, σύνδορπος.
ρ Δόρπος = Δείπνο

σ

τ

υ Οι Αρχαίοι Έλληνες γευμάτιζαν 4 φορές την ημέρα:

φ
ἀκράτισμα = πρωινό

χ
ἄριστον = μεσημεριανό

ψ

ω δειλινόν = απογευματινό

δεῖπνον = το κύριο φαγητό τους

αδ
β

Εεγ

ε

ζ Παράγωγα:

ἔαρ (το) = άνοιξη εαρινός( =ανοιξιάτικος), εαρίζω=

η περνάω την άνοιξη.

θ

ι Σήμαινε και η νεότητα, εφηβεία.

κ Οι άλλες 4 εποχές=

λ ὁ χειμών= ο χειμώνας

μ το φθινόπωρον= φθινόπωρο

ν το ἔαρ= άνοιξη

ξ το θέρος= καλοκαίρι (παραθερίζω)

ο Εξ’ ου και «Το Ω γλυκύ μου ἔαρ» που είναι Εγκώμιο Επιταφίου Θρήνου της Μεγάλης

π Παρασκευής. Είναι από τους πιο εξαιρετικούς ορθόδοξους βυζαντινούς ύμνους.

ρ

σ

τ ἐρυθρός = κόκκινος Παράγωγα:
ερυθρόδερμος, ερυθροκύτταρο,

υ ερυθρόμορφο, ερυθρότητα.

φ

χ Σήμερα λέμε: ερυθρά αιμοσφαίρια: Τα ερυθροκύτταρα ή ερυθρά αιμοσφαίρια
ψ είναι ο πιο πολυπληθής τύπος κυττάρου του αίματος. Τα ερυθροκύτταρα
ω δεσμεύουν οξυγόνο στους πνεύμονες ή τα βράγχια και το μεταφέρουν στους

ιστούς καθώς "στριμώχνονται" ταξιδεύοντας διαμέσου ακόμα και των πιο

μικρών αγγείων.

αδ
β

Ζζγ

ε Παράγωγα:

ζ ζωστήρ < ζώννυμι = δένω γύρω διάζωμα, ζώνη, ζωνάριο, ζώσιμο,

η από τη μέση. ζωστικός, εύζωνας, περιζώνω,

καλλίζωνος.

θ

ι Στην Ομήρου Οδύσσεια, ζωστήρ ονομαζόταν η ζώνη με την

κ οποία οι χοιροβοσκοί περιέβαλλαν και έσφιγγαν τον χιτώνα στη

λ μέση τους. Ενώ, στην Ομήρου Ιλιάδα, ζωστήρ ονομαζόταν η

μ ζώνη του πολεμιστή, η οποία περνούσε γύρω από τα πλευρά του.

ν

ξ

ο ζεῦξις < ζεύγνυμι = σύνδεση, ένωση Παράγωγα:

σύζευξη, ζεύγος, ζέψιμο, ζευγίτης,

π <συνδέω, ενώνω ζευγάρι, ζευγίτης, διαζευκτικός.

ρ

σ Ο Ζεύξις ή Ζεύξιππος (5ος - 4ος αιώνας π.Χ.) ήταν ένας από τους διασημότερους
τ ζωγράφους της αρχαιότητας. Στους «Αχαρνής» τέλος, όπου δύο
υ στίχοι μιλούν για ένα «ζωγραφισμένο Έρωτα στεφανωμένο με
φ λουλούδια», ο σχολιαστής της Σούδας σημειώνει ότι πρόκειται για
χ έργο του Ζεύξι στον ναό της Αφροδίτης Δεδομένου, λοιπόν, ότι ο
ψ Ζεύξις καταγόταν από την Ηράκλεια, όπως και ο Ζεύξιππος του
ω «Πρωταγόρα», ότι οι ηλικίες και η ενασχόληση με τη ζωγραφική

συμφωνούν στους σύγχρονους αυτούς συγγραφείς, πιθανολογείται πως το «Ζεύξις» ήταν

συντετμημένη μορφή του ονόματος «Ζεύξιππος».

αδ
β

Ηηγ

ε Παράγωγα:

ζ ἡγέομαι, ἡγοῦμαι = νομίζω - ηγέτης, ηγεσία, χορηγός, προηγούμαι,

η θεωρώ, άρχω - είμαι επικεφαλής διηγηματικός, αφήγηση, ἐξηγηματικός,

ηγεμονοπρέπεια.

θ

ι Ο Μένανδρος υποστήριζε ότι «Ἀρχῆς ἁπάσης ἡγεμών ἔστω

κ λόγος»(= ας είναι ο λόγος αρχηγός όλης της αρχής»).

λ

μ

ν

ξ Παράγωγα:
ἧλος = καρφί προσήλωση, καθήλωση( έχω απολύτως

ο την προσοχή μου καρφωμένη με ήλο),

π ξηλώνω, αποκαθηλώνω.

ρ
Η παροιμία έλεγε: « ἥλῳ ἐκκρούειν τὸν ἧλον»

σ

τ

υ

φ

χ

ψ

ω

αδ
β

Θθγ

ε
Παράγωγα:

ζ θήρα και θήρη = κυνήγι < θήρ θηρευτής, ψηφοθήρας, χρυσοθήρας,

η (σαρκοφάγο ζώο) θηριοδαμαστής, θηριοτροφείο, θήραμα,

θηρίο.

θ

ι Λέμε σήμερα:
κ η θήρα του χρήματος = η επίμονη επιδίωξη για χρήμα
λ

μ

ν

ξ

ο Παράγωγα:
Θύρα = πόρτα θυρωρός, θυρίδα, υπέρθυρο,

π παράθυρο, πρόθυρο, θυροκολλώ,

ρ θυροτηλέφωνο.

σ Λέμε σήμερα:

τ προ των θυρών: κάτι απειλητικό που επίκειται ή βρίσκεται πολύ κοντά ήδη

υ κεκλεισμένων των θυρών: με κλειστές τις πόρτες για το κοινό, το κοινό δεν

φ μπορεί να παρακολουθήσει.

χ

ψ

ω

αδ
β

Ιιγ

ε
Παράγωγα:

ζ ἱλαρός = χαρούμενος ιλαρά, ιλαρότητα, ιλαρυντικός,

η ιλαροτραγωδία

θ

ι ιλαρά < αρχαία ελληνική ἱλαρά, θηλυκό του ἱλαρός (κατ’
ευφημισμό)

κ

λ ιλαρό πρόσωπο

μ

ν

ξ

Παράγωγα:

ο ἵππος = άλογο ιπποζύγιο ,ιππότης, ιπποδρομίες,
π ιπποδύναμη, ιππόκαμπος, έφιππος,

Φίλιππος, Ιππολύτη, Ξανθίππη,

ρ ιπποφορβείο, ιππόκαμπος.

σ Ο δούρειος ίππος (δούρειος=ξύλινος) στην ελληνική μυθολογία είναι
τ κατασκευή εμπνευσμένη από τον Οδυσσέα, ένα ξύλινο
υ άλογο-κρύπτη. Σκοπός του Οδυσσέα ήταν να εξαπατηθούν
φ οι Τρώες και να το εκλάβουν ως δώρο και ως δείγμα καλής
χ θελήσεως και ειρήνης από τους Αχαιούς. Στην
ψ πραγματικότητα επρόκειτο για μια κατασκευή που έκρυβε εντός της τους σημαντικότερους
ω αρχαίους Έλληνες ήρωες. Εκείνοι, μετά την είσοδο του ίππου στην Τροία, βγήκαν από αυτόν

και άνοιξαν τις πύλες στους υπόλοιπους, προκειμένου να ξεκινήσει η λεηλασία της πόλης.

αδ
β

Κκγ

ε Καινός = καινούργιος, νέος, Παράγωγα:

ζ πρόσφατος, ξαφνικός, παράξενος, καινοθήρας, καινοπρεπής, καινοτόμος,

η πρωτοφανής καινότροπος, καινούριος.

θ

ι Εκφράσεις:

κ Καινή διαθήκη

λ καινά δαιμόνια = ιδέες που φθείρουν τα χρηστά ήθη

μ Ἀδικεῖ Σωκράτης, οὓς μὲν ἡ πόλις νομίζει θεοὺς οὐ

ν νομίζων, ἓταιρα δὲ καινὰ δαιμόνια, τούς τε νέους διαφθείρων. Τίμημα θάνατος.

ξ

ο

καιρός < Συσχετίζεται, κατά πολλές Παράγωγα:
π γνώμες, με το κείρω (:κόβω) καιροφυλακτώ, επίκαιρος,

ρ καιρός= αποφασιστική στιγμή, καιροσκόπος, ευκαιριακός, έγκαιρα,

σ κατάλληλη ευκαιρία άκαιρα, επίκαιρα, καλοκαίρι.

τ
υ Φράσεις:
φ ὁ ἐπιών καιρός =το μέλλον
χ παρά καιρόν = παράκαιρα
ψ Καιρός ἔργου = ευκαιρία για την εκτέλεση έργου
ω Καιρός γαρ ἐγγύς= πλησιάζει ο καιρός

αδ
β

Λλγ

ε
λᾶς = λίθος, πέτρα
Παράγωγα:
ζ
λατομείο, λαογραφία, λαός, λαογραφία,

η παλλαϊκός, λαϊκός, λαξεύω.

θ

ι Λαός ή αλλιώς λεώς > λεωφόρος, λεωφορείο( λέως+ φέρω)

κ Στην ελληνική μυθολογία, Δευκαλίων είναι ο

λ σύζυγος της Πύρρας, κόρης του Επιμηθέα και της

μ Πανδώρας: ήταν οι μόνοι άνθρωποι που επέζησαν

ν από τον Κατακλυσμό και αναδημιούργησαν την

ξ ανθρωπότητα. Ο Δευκαλίων και η Πύρρα καθώς

ο περπατούσαν έριχναν πίσω τους λίθους και «φύτρωσαν» άνδρες και γυναίκες, δηλαδή ‘’λαός’’.

π

ρ Παράγωγα:

Λαμβάνω = παίρνω, πιάνω, λαβή, λήψη, παραλήπτης, επανάληψη,
σ προσλαμβάνω, κατάληψη, εργολάβος,
συλλαμβάνω, κυριεύω

τ χειρολάβος.

υ

φ Φράση:

χ Η αρχαία ελληνική ρηματική φράση «Μολὼν λαβέ» είναι η πασίγνωστη ιστορική

ψ φράση του Λεωνίδα, βασιλιά των Σπαρτιατών.

ω Ήταν η απάντηση που δόθηκε στους κήρυκες του βασιλιά των Περσών Ξέρξη,

όταν αυτός ζήτησε την παράδοση των όπλων των αμυνομένων Ελλήνων στο

στενό των Θερμοπυλών.

αδ
β

Μμγ

ε
Παράγωγα:

ζ Μήτηρ = μητέρα μητροκτόνος, μητρόπολη, μητρώο,

η μητριά, Δήμητρα( δῆ= γη+ μήτηρ).

θ

ι Ο Πλάτωνας έλεγε πως «ἐπανάληψις μήτηρ πάσης μαθήσεως» =

κ η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης.

λ

μ

ν

ξ

ο

π Παράγωγα:

Μανθάνω = μαθαίνω μαθητής, συμμαθητής, μάθημα,

ρ μαθητοκεντρικό, πολυμαθής

σ

τ Ο Αρχαίος Έλληνας ποιητής, Μένανδρος, 4ος αιών π.Χ. έλεγε:

υ «Δεῖ γράμματα μαθεῖν καί μαθόντα (δεῖ) νοῦν ἔχειν» = πρέπει γράμματα να

φ μάθεις και αφού μάθεις θα αποκτήσεις μυαλό.

χ

ψ

ω

αδ
β

Ννγ

ε

ζ νεῖκος = έριδα, λοιδορία, κατηγορία < Παράγωγα:
φιλονικία, (φίλος + νεῖκος),

η νεικέω-ῶ = φιλονικώ φιλόνικος.

θ

ι Ο Εμπεδοκλής στο έργο Περί φύσεως ανέπτυσσε τη

κ φυσική του διδασκαλία: δεν υπάρχει γέννηση και

λ θάνατος, αλλά μόνο ανάμειξη και χωρισμός

μ τεσσάρων στοιχείων (ριζωμάτων)της φωτιάς, του

ν αέρα, του νερού και της γης· κινητήριες δυνάμεις για

ξ την ανάμειξη και τον χωρισμό είναι η Αγάπη (Φιλότης) και η Φιλονικία (Νεῖκος)·ο κόσμος

ο υπόκειται σε μια αέναη κυκλική διαδικασία, η οποία χαρακτηρίζεται από διάφορες φάσεις,

π μεταξύ της απόλυτης κυριαρχίας της Αγάπης, οπότε τα στοιχεία σχηματίζουν μια ομοιογενή

ρ σφαίρα (τον Σφαίρο), και της απόλυτης κυριαρχίας της Φιλονικίας, οπότε όλα τα πράγματα

σ περιορίζονται στα τέσσερα στοιχεία.

τ Παράγωγα: είμαι καινούργιος,

υ νέα = πρόσφατα < νεάζω νεακόνητος = αυτός που
έχει ακονιστεί πρόσφατα,
φ νεάλωτος = αυτός που έχει κυριευθεί

χ πρόσφατα, νεανίας, νεόφερτος, νεόδμητο,

νεότητα
ψ

ω Ο Μένανδρος, 4ος αιών π.Χ είχε πει «Μέμνησο νέος ὤν, ὡς γέρων ἔση

ποτέ» (=να θυμάσαι όταν είσαι νέος ότι και συ θα γίνεις γέρος.).

αδ
β

Ξξγ

ε Παράγωγα:
ξενώνας, φιλοξενία, φιλόξενος,
ξένιος < ξένος = φιλόξενος, ο ξενίζω, ξενοδοχείο, ξενώνας
ζ ξένος, η ξένη χώρα

η

θ Επίθετο του Δία, απαντά και ξείνιος.
ι Στην Αρχαία Ελλάδα η φιλοξενία εθεωρείτο πράξη αρετής. Τους ξένους
κ προστάτευαν ο Ξένιος Δίας και η Αθηνά η Ξενία, όπως
λ και οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης. Υπήρχε
μ θεία απαίτηση για την περιποίηση των ξένων και
ν εθεωρείτο αμάρτημα η κακή αντιμετώπισή τους. Η φιλοξενία
ξ ακολουθούσε μία ιεροτελεστία και παρεχόταν σε κάθε ξένο, ο οποίος
ο ανεξάρτητα από την τάξη που ανήκε, μπορούσε να μείνει σε ειδικό δωμάτιο στον «ξενώνα».
π Η αποδοχή ενός ξένου για φιλοξενία λεγόταν «εστιάν» ή «ξενίζειν» ή «ξενοδοχείν». Ο
ρ ξένος με την άφιξή του έκανε ευχές στην οικογένεια που τον φιλοξενούσε και στην αναχώρηση
σ δεχόταν δώρα.
τ

υ Ξύω = ξύνω, λειαίνω Παράγωγα:

φ ξύστρα, ξυράφι, ξυρίζω, ξύλο,
ξύρισμα, αξύριστος, ξύλο

χ

ψ Έκφραση:

ω ἐπί ξυροῦ ἀκμῆς = στη κόψη του ξυραφιού, σε κρίσιμη

κατάσταση

αδ
β

Οογ

ε

ζ Παράγωγα:

οἶκος = σπίτι οἴκαδε, οἴκοθεν, οἰκιακός, οἰκέω,

η οικουμένη, οικοδεσπότης, οικόπεδο

θ
Εκφράσεις:

ι
τὰ ἐν οἴκῳ μὴ ἐν δήμῳ = οι οικογενειακές υποθέσεις δεν

κ
πρέπει να κοινολογούνται στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον

λ

μ

ν

ξ Παράγωγα:
οἶνος = κρασί οἰνοχόος, οἰνοχόη, οινοποσία,

ο οινοδοχεία.

π

ρ

σ Η λέξη οίνος οφείλει το όνομα του στον βασιλιά της Αιτωλίας,

τ τον Οινέα.

υ Η λέξη κρασί προέρχεται από το ρήμα κεράννυμι που σημαίνει

φ αναμιγνύω (η μίξη νερού και κρασιού).

χ Ο Πλάτωνας υποστήριζε ότι το κρασί το λένε οίνο από τη λέξη

ψ οινόους που σημαίνει ‘’γέμισμα με μυαλού με οίηση’’, δηλαδή με έπαρση ενώ ο

ω Σοφοκλής έλεγε ότι το ‘’κρασί είναι το φάρμακο κατά της δυστυχίας’’.

αδ
β

Ππγ

ε
Παράγωγα:

ζ παῖς = παιδί παιδί, παιδίατρος, παιχνίδι,

η παιδομάζωμα, εκπαίδευση, παιδεία,
παίκτης.

θ

ι Η πρώτη φράση από την «Κύρου Ανάβασιν» ήταν «Δαρείου και

κ Παρυσάτιδος γίγνονται παίδες δύο», Ξενοφώντας, 430-355 π.Χ.,

λ Αρχαίος Έλληνας ιστορικός(= γεννιούνται δύο παιδιά από τον Δαρείο και

μ την Παρυσάτιδα).

ν
Παράγωγα:

ξ πλήττω = πληγώνω, χτυπώ πλήγμα, πλήκτρο, επιπλήττω,

ο πληκτικός, πλήξη, κατάπληκτος,
εκπλήσσω.

π
Οι Συμπληγάδες ήταν γνωστές και ως «Πλαγκταί». Συμπληγάδες Πέτρες στην ελληνική

ρ μυθολογία ονομάζονταν δύο πολύ μεγάλοι βράχοι προ θαλάσσιου στενού

σ (διαύλου), που ενώνονταν και αποχωρίζονταν συνεχώς, έτσι ώστε να ήταν

τ αδύνατο το ασφαλές πέρασμα ενός πλοίου. Το
πρώτο πλοίο που κατάφερε τελικά τον ασφαλή

υ
διάπλου ήταν το πλοίο «Αργώ» με τους

φ Αργοναύτες, με τη βοήθεια της θεάς Ήρας,

χ πιθανότατα αφού έχασε την πρύμνη του (κατ' άλλους την

ψ πλώρη του). Συγκεκριμένα, ο Φινέας συμβούλευσε να αφήσουν
πρώτα ένα περιστέρι να περάσει ανάμεσα, όπως και έγινε. Οι βράχοι έκλεισαν πίσω από το

ω
περιστέρι, που έχασε μόνο κάποια φτερά της ουράς του, και όταν ξανάνοιξαν, η «Αργώ»

πέρασε με τους Αργοναύτες να κωπηλατούν με όλη τους τη δύναμη. Από τότε, οι δύο βράχοι

ακινητοποιήθηκαν.

αδ
β

Ρργ

ε

Παράγωγα:

ζ ῥήγνυμι = σπάω, συντρίβω ῥῆγμα ρωγμή, ράγισμα, ρήξη, διαρρηγνύω,

η ραχιαίος, διαρρήκτης, έκρηξη.

θ
ι Ο Σοφοκλής στη τραγωδία του ‘’Αντιγόνη’’ στους στίχους 473-507 ο Κρέοντας
κ λέει «σίδηρον ὀπτὸν ἐκ πυρὸς περισκελῆ θραυσθέντα καὶ ῥαγέντα πλεῖστ᾽

λ ἂν εἰσίδοις» = κι όσο γερό το σίδερο και να ᾽ναι όταν στην πύρα της φωτιάς

μ σκληρύνει, τότε θα δεις πώς σπάει και ραγίζει.

ν

ξ
Παράγωγα:

ο ῥίπτω = ρίχνω κάτι ρίψασπις, απόρριψη, ρίψη, ριπή,

π καταρρίπτω, επιρρίπτω.

ρ

σ Ο ρίψασπις ρίχνοντας την ασπίδα του εκθέτει σε

τ κίνδυνο τον συμπολεμιστή του, αφού η ασπίδα του

υ ενός κάλυπτε το σώμα του διπλανού του. Γι' αυτό

φ η Σπαρτιάτισσα μάνα έλεγε " ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς. "

χ (ή θα γυρίσεις πίσω με την ασπίδα σου ή να σε

ψ φέρουν πάνω σε αυτήν σκοτωμένο).

ω

αδ
β

Σςγ

ε Παράγωγα:

ζ Σιγή = η έλλειψη ήχου ή θορύβου= ασίγαστος, κατασιγάζω, σιγανά,
η σιγαλός, σιγαλός.
σιωπή

θ
ι Εκφράσεις:
κ νεκρική σιγή= απόλυτη σιωπή,
λ σιγή ιχθύος= όσο αθόρυβο είναι το ψάρι,
μ τόση σιγή επικρατεί.

ν

ξ

ο
Παράγωγα:

π σίδηρος < αρχαία ελληνική σίδηρος αιμοσιδήρωση, σιδηροβιομηχανία,

ρ σιδηρογροθιά, σιδηροπαγής,
σιδηρουργείο, σιδηροτόμος

σ

τ
Λέμε σιδηρά κυρία εννοώντας τη πολύ ισχυρή γυναίκα.

υ

φ

χ

ψ

ω

αδ
β

Ττγ
ε Τρέπω = στρέφω, κάνω κάποιον ή κάτι
Παράγωγα:

ζ να αλλάξει κατεύθυνση, εκτροπή, προτροπή, αποτροπή,

κατευθύνω κάποιον προς έναν ευτράπελος, τροπάριο, ανατροπή,

η ορισμένο τρόπο ζωής, <τροπή επιτρέπω.

θ Εκφράσεις:
ι τρέπω κάποιον σε φυγή: αναγκάζω έναν αντίπαλο
κ να υποχωρήσει τρέχοντας.
λ Μη ξεχνάς! Στην Οδύσσεια με το επίθετο

μ πολύτροπος χαρακτηρίζεται ο Οδυσσέας = αυτός
ν που τρέπεται σε πολλά μέρη, ή στρέφεται σε πολλές διευθύνσεις, ο κατά νου
ξ εύστροφος, ο δόλιος, ο πανούργος, ο ευμετάβλητος.
ο

π Παράγωγα:

Τυγχάνω = συναντώ κάποιον, μου τυχαίνει
ρ
κάτι, αποκτώ κάτι, πετυχαίνω κάποιον με τύχη, επιτυχία, αποτυχία, ατυχία,

σ βολή, τυχαίνει, συμβαίνει κατά τύχη τυχερός, τυχαία, τυχάρπαστος,

τυχοδιώκτης, τυχαίο.

τ

υ
φ Φράσεις:
χ τυγχάνω συγγνώμης = αξίζω συγγνώμης
ψ το τυχόν = το τυχαίο

ω

αδ
β

Υυγ

ε

ζ ὕδωρ = νερό Παράγωγα:

υδάτινος, ενυδρείο, υδραγωγείο,

η υδροβιότοπος, αφυδάτωση, υδροχόος,

λειψυδρία.
θ

ι Το ρήμα «νάω» σημαίνει «κυλάω». Από αυτό προκύπτει η λέξη

κ «νεαρόν/νηρόν» αυτό που κυλά. Στα Βυζαντινά χρόνια

λ χρησιμοποιούσαν πολύ συχνά την φράση « νεαρόν ὕδωρ

μ » και με τη πάροδο του χρόνου επικράτησε μόνο η λέξη

ν «νερό» που λέμε σήμερα.

ξ

ο Παράγωγα:
καθυστέρηση, υστέρημα.
π ὕστερος, ὕστατος = έσχατος,
ρ τελευταίος

σ

τ
Φράσεις:

υ
Στην Ομήρου Οδύσσεια «ὕστερον τούτων, μετά απ' αυτά, κατόπιν’’’» = έπειτα

φ
από αυτά.

χ

ψ

ω

αδ
β

Φφγ

ε Παράγωγα:

φάσμα < αρχαία ελληνική φάσμα < φαίνω = φάσις (με την έννοια της καταγγελίας,
ζ της φανέρωσης), φανός, άφαντος,
η φαινομενική παρουσία, το όραμα που

η είχε κάποιος στον ύπνο του, το φάντασμα, φασματοσκόπιο, φασματογράφος,

θ το ομοίωμα, η εικόνα, ο οιωνός,, κάτι μεγαλοφανής, Αριστοφάνης.

ι τερατώδες, ένα τέρας

κ
Φράσεις:

λ
Ο Πλάτων έλεγε: « ὃ δὴ νῦν κεκλήκαμεν ἥλιον, ἵνα ὅτι μάλιστα εἰς ἅπαντα

μ
φαίνοι τὸν οὐρανὸν».

ν

ξ

ο Φρήν = λογική <φρονέω Παράγωγα:
φρενοκομείο, ο φρενοβλαβής, ο

π εξωφρενικός, ο άφρων.

ρ
φρενοβλαβής(+βλάπτω): παράφρων, μανιακός

σ
φρενόπληκτος(+πλήσσω): που έχει πληγεί στις φρένες, που είναι παράφρων

τ
φρενώλης,-ης,-ες (+ὄλλυμι): που έχει χάσει το μυαλό του, παράφρων

υ
φρενοτέκτων(+τέκτων): που δημιουργεί με το μυαλό του, ο δημιουργικός, ο

φ
ιδιοφυής

χ
Φράσεις:

ψ
ὁ ἐκ φρενὸς λόγος: ο ειλικρινής, από καρδιάς, αυτό που κάνει κάποιος με την ψυχή του, με

ω
όλη του την καρδιά, που το εννοεί από τα βάθη της καρδιάς του

σώας τας φρένας = έχει τα λογικά του.

αδ
β

Χχγ

ε χαλκεῖον

ζ Χαλκεύω = ο μεταλλουργός ο τεχνίτης Παράγωγα:

η που χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη το χαλκός, χαλκουργός, χαλκευτής,
χαλκό για να κατασκευάσει αντικείμενα, χάλκινος.

θ <χαλκός.

ι

κ Στην Γ’ ραψωδία της Ιλιάδας στίχοι 126-127

λ αναφέρεται:

μ «κι επάνω του κεντούσε τους πολέμους των

ν χαλκοφόρων Αχαιών» = οι Αχαιοί είχαν χάλκινους

ξ θώρακες.

ο

π Παράγωγα:

ρ Χείρ(ἡ) = το χέρι χειροτέχνης, χειρισμός, χειροδίκης,

αντίχειρας, χειρολαβή, χειροσφαίριση,

σ πρόχειρο, επιχείρηση, χειροκροτώ,
χειροδικία, διαχείριση, εργόχειρο,

τ χειρουργός, χειροποίητο.

υ

φ Φράσεις:

χ πρό χειρῶν: μπροστά σου είναι, μπροστά στα μάτια σου,

ψ χειρός ἔχειν τινά: το να κρατάς κάποιον από το χέρι

ω χερί χειρός ἑλών: τον τράβηξε, τον σήκωσε από το χέρι

ἀράτω τήν χείρα - ἀνατεινάτω τὴν χείρα: ας σηκωθούν τα χέρια (σε

ψηφοφορίες).

αδ
β

Ψψγ

ε

ζ ψῆγμα = ελάχιστη ποσότητα, τρίμμα, Παράγωγες φράσεις:

η λεπτό κομμάτι μετάλλου ψήγματα χρυσού
< ψήχω = ξύνω, τρίβω ελαφρά (=λεπτότατα κομμάτια μετάλλου)

θ

ι

κ «τα λεγόμενά του είναι ζήτημα εάν περιέχουν ψήγμα αλήθειας»:

λ (μεταφορικά) (συνήθως αρνητικά): ελάχιστη ποσότητα, ελάχιστο δείγμα, ίχνος.

μ Ο Πακτωλός είναι ποταμός της Τουρκίας.

ν Σύμφωνα με τις αρχαιοελληνικές αναφορές

ξ ήταν γεμάτος με ψήγματα χρυσού και σ’ αυτόν

ο οφειλόταν ο μυθικός πλούτος του βασιλιά των Λυδών, του

π Κροίσου.

ρ

σ

τ ψεῦδος = ψέμα Παράγωγα:
αδιάψευστος, ψέμα, ψεύτης,

υ διάψευση, ψευδής, ψέμα

φ

χ Ο Σοφοκλής, 496-406 π.Χ., Αρχαίος τραγικός έλεγε:
ψ «Αλλ’ ουδέν έρπει ψεύδος εις γήρας χρόνου» = Κανένα ψέμα δεν αντέχει
ω στο χρόνο

αδ
β

Ωωγ

ε Παράγωγα:
ωδείο, ραψωδία, τραγωδία, μελωδία,
Ωδή = τραγούδι επωδός, τραγούδι, αοιδός, αηδόνι.

ζ

η

θ Ο Όμηρος φαίνεται ότι ταξίδευε για να απαγγέλλει τα ποιήματά
ι του, που πρέπει να τα συνέθεσε χρησιμοποιώντας γραφή· ίσως να
κ είναι και ο πρώτος που κράτησε ραβδί εγκαινιάζοντας το είδος
λ των ραψωδών. Πιστεύεται ότι έζησε κατά τον 8ο (ίσως μέχρι και
μ τις αρχές του 7ου) αι. π.X. στην Iωνία, χωρίς ακριβή
ν προσδιορισμό της πατρίδας του· εφτά πόλεις τον διεκδικούσαν, με πιθανότερες
ξ τη Σμύρνη και τη Xίο. H παράδοση τον ήθελε τυφλό, πράγμα που θεωρείται απίθανο.
ο

π Παράγωγα:

ρ ὠνοῦμαι = αγοράζω αργυρώνητος, τελώνης, ψώνιο (οψώνιον

= οτιδήποτε έχει αγορασθεί), εύωνος =

σ φτηνός, εξωνημένος, ωνητός, οι

εωνημένοι= οι αγοραστές.
τ

υ
φ Ο Δημοσθένης, 384-322 π.Χ., Αθηναίος ρήτορας είπε:
χ «Οὐκ ὠνοῦμαι μυρίων δραχμών μεταμέλειαν». = Δεν
ψ αγοράζω μεταμέλεια αξίας δέκα χιλιάδων δραχμών.

ω

Η «έξυπνη σελίδα»….

Το είχατε φανταστεί;

Λέξεις που χρησιμοποιείς καθημερινά και δεν
φανταζόσουν τη ρίζα τους….

• Εξυπηρετώ = ἐξ + ὑπό + ἐρέττω = κωπηλατώ,
τραβάω κουπί, υποβοηθώ.
Πχ εξυπηρέτηση πελατών.

• Περιδέραιο: από την δέρη= λαιμός, γύρω από τον
λαιμό.

• Λύκειο = λύκη = φως.
Το λύκειο προέρχεται από τον ελληνογενή όρο της
γαλλικής «lycée» που και αυτός προέρχεται (μέσω
της Λατινικής) από το αρχαίο «λύκειον».
Έτσι ονομαζόταν στην Αθήνα το γυμναστήριο που
βρισκόταν δίπλα στο ναό του Λυκείου Απόλλωνα.
Σ’ αυτό σύχναζαν πολλοί φιλόσοφοι και πνευματικοί
άνδρες των Αθηνών και εκεί δίδασκε ο Αριστοτέλης
τους μαθητές του (Περιπατητική σχολή, Λύκειον).

• Κάταγμα: προέρχεται από το ρήμα ἄγνυμι = σπάω
Εξ’ ου και η ακτή.

«Η γλωσσομάθεια…»

Ελλάδα μήτηρ παντός…

Ξένες Λέξεις με ελληνική, ομηρική και λατινική ρίζα….

AFTER = από το ομηρικό αυτάρ= μετά.

A AMEN = λατινικά: amen. Το γνωστό αμήν προέρχεται από το
αρχαιότατο ή μήν = αληθώς, (Ιλιάδα Ομήρου β291-301),

ημέν. Η εξέλιξη του ημέν είναι το σημερινό αμέ!

= λατινικά pango από το παγιώ, πήγνυμι. Οι τράπεζες

B BANK πήραν την ονομασία τους από τα πρώτα ‘τραπέζια’
(πάγκους) της αγοράς…

BOSS = από το πόσσις = ο αφέντης του σπιτιού.

C CARE = από το καρέζω.
COLONIE = από το κολώνεια = αποικιακή πόλη.

D DAY = Οι Κρητικοί έλεγαν την ημέρα ‘δία’. Και: ευδιάθετος =
είναι σε καλή μέρα.

DISASTER = από το δυσοίωνος + αστήρ

E EXIST = λατινικά ex+sisto από το έξ+ίστημι= εξέχω, προέχω.
EXIT = από το έξιτε = εξέλθετε

F FATHER = από το πάτερ (πατήρ).
FLOWER = λατινικά flos από το φλόος.

= λατινικό gramo ur από το γραμμάριο. Οι μάγοι

παρασκεύαζαν τις συνταγές τους με συστατικά μετρημένα

G GLAMOUR σε γραμμάρια και επειδή η όλη διαδικασία ήταν γοητευτική

και με κύρος, το gramo ur -glamou r , πήρε την σημερινή

έννοια.

HEART, CORE = από το κέαρ = καρδιά.

H HUMOR = από το χυμόρ = χυμός (Στην ευβοϊκή διάλεκτο, όπως
αναφέρεται και στον Κρατύλο του Πλάτωνος, το τελικό ‘ς’

προφέρεται ως ‘ρ’. Π.χ. σκληρότηρ αντί σκληρότης).

I I = από το εγώ ή ίω, όπως είναι στην βοιωτική διάλεκτο.
ILLUSION = από το λίζει = παίζει

= εκ του λάρς. Οι Πελασγικές Ακροπόλεις ονομάζονταν

LORD Λάρισσες και ο διοικητής τους λάρς ή λαέρτης. Όπως:

L Λαέρτης – πατέρας του Οδυσσέα).

LOVE = λατινικό: love από το ‘λάFω’. Το δίγαμμα (F) γίνεται ‘αυ’
και ‘λάF ω ‘ σημαίνει “θέλω πολύ”.

MAXIMUM = λατινικά: maximum από το μέγιστος.

= λατινικά :medeor από το μέδομαι, μήδομαι = σκέπτομαι,

M MEDICINE πράττω επιδέξια. Και μέδω = φροντίζω, μεδέων =

προστάτης.

MOVE = από το ομηρικό αμείβου = κουνήσου!

NIGHT = από το νύχτα.

N = λατινικό: non, ne εκ του εκ του νη: αρνητικό μόριο (“νέ
NO τρώει, νέ πίνει”), ή ( νηπενθής = απενθής, νηνεμία =

έλλειψη ανέμου.

P PAUSE = από το παύση.

R RESISTANCE = από το ρά + ίστημι.
RESTAURANT = από το ρά + ίσταμαι = έφαγα και στηλώθηκα.

S SPACE = από το σπίζω = εκτείνω διαρκώς.
SPONSOR από το σπένδω = προσφέρω ( σπονδή).

T TRANSFER από το τρύω (διαπερνώ) + φέρω. Transatlantic = διαπερνώ
τον Ατλαντικό.

TURBO = από το τύρβη = κυκλική ταραχώδης κίνηση.

Y YES = από το γέ = βεβαίως.

W WATER = από το Ύδωρ (νερό), με το δ να μετατρέπεται σε τ.

Αλφαβητικός Κατάλογος Κυριότερων Φράσεων

«Από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος ως τα σήμερα, μιλούμε, ανασαίνουμε και
τραγουδούμε με την ίδια γλώσσα», Γιώργος Σεφέρης

Aα

άγομαι και φέρομαι: δεν έχω δική μου βούληση και γνώμη, κατευθύνομαι από τους άλλους,
παρασύρομαι.
αγρόν ηγόρασε: η μεταφορική χρήση της φράσης δηλώνει την αδιαφορία και την έλλειψη
ενδιαφέροντος γύρω από ένα θέμα.

Ββ

βάπτισμα του πυρός: πρώτη εμπειρία.
βίος αβίωτος: ζωή ανυπόφορη, χρησιμοποιούμε τη φράση όταν κάποιος μας δυσκολεύει τη
ζωή σε υπερβολικό βαθμό.

Γγ

γελά ο μωρός καν τι μη γελοίον: ο ανόητος γελάει κι ας μην υπάρχει τίποτα αστείο.
γηράσκω δ' αεί πολλά διδασκόμενος: γερνάω και πάντα μαθαίνω πολλά.

Δδ

δια πυρός και σιδήρου: με κάθε μέσο, με τη βία.
δυιλίζοντας τον κώνωπα, την δε κάμηλον καταπίνοντες: κυριολεκτικά ή φράση σημαίνει
"κομματιάζουν το κουνούπι και καταπίνουν την καμήλα". Χρησιμοποιείται μεταφορικά για
άνθρωπο που επιμένει και επικρίνει τα ασήμαντα σφάλματα, ενώ παραβλέπει άλλα πολύ πιο
σοβαρά, όταν πρόκειται για τον εαυτό του.

Εε

ειρήσθω εν παρόδω: ας ειπωθεί παρενθετικά, παρεμπιπτόντως.
έπεα πτερόεντα: λόγια του αέρα.

Ζζ

ζητείτε και ευρήστε: να ζητάτε κάτι με υπομονή και θα το βρείτε.

Ηη

ηλίου φαεινότερο: πάρα πολύ φανερό, σαφές.
ήξεις αφήξεις: κυριολεκτικά η φράση σημαίνει "θα πας, θα γυρίσεις", τη χρησιμοποιούμε
μεταφορικά στην περίπτωση που κάποιος δεν έχει σταθερή άποψη, αλλά αλλάζει συνεχώς
γνώμη.

Θθ

θάρσειν χρη: πρέπει να έχουμε θάρρος.
θύραθεν παιδεία: η εγκύκλιος παιδεία των εθνικών σε αντιδιαστολή προς την εκκλησιαστική.

Ιι

ιδίοις όμμασι: με τα ίδια μου τα μάτια
ιστός της Πηνελόπης: (μτφ.) λέγεται για έργο μάταιο, ατελείωτο που αργεί πολύ να τελειώσει.

Κκ

καινά δαιμόνια: νέες ιδέες, καινούργιες αντιλήψεις, επαναστατικές απόψεις.
κύκνειον άσμα: τελευταίο τραγούδι, τελευταία δημιουργία.

Λλ

λάθε βιώσας: να ζείς στην αφάνεια, να μην επιδιώκεις την προβολή.
λίθος επί λίθον: (μτφ.) πλήρης καταστροφή.

Μμ

μήλον της έριδος: αντικείμενο διεκδίκησης, αιτία διαμάχης.
μη μου τους κύκλους τάραττε: (μτφ.) μη με ανησυχείς, μη με αναστατώνεις, μη με βγάζεις
από την ηρεμία μου.

Νν

νίπτω τας χείρας μου: δεν έχω καμία ευθύνη.
νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν: (μτφ.) να εξαγνιστείς.

Ξξ

ξένιος Ζεύς: η φράση αναφέρεται στο Δία ο οποίος ήταν ο προστάτης της φιλοξενίας.
ξόανον: (κυριολ.) ξύλινο κακοσχηματισμένο αγαλματίδιο θεού, (μτφ.) για ανόητο, κουτό,
άσχημο άνθρωπο.

Οο

ο γέγονε γέγονε: ό,τι έγινε έγινε.
ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος: δεν θα πάρεις τίποτε από αυτόν που δεν έχει

Ππ

πέραν του δέοντος: παραπάνω από όσο πρέπει.
πράσσειν άλογα: Το <<πράσσειν άλογα>> λοιπόν, δεν είναι πράσινα άλογα όπως πιστεύει πολύς
κόσμος, αλλά αρχαία ελληνική έκφραση. Προέρχεται εκ του ενεργητικού απαρεμφάτου του
ρήματος <<πράττω>> ή και <<πράσσω>> που είναι το <<πράττειν>> ή <<πράσσειν>> και του
<<άλογο>> που είναι ουσιαστικά το ουσιαστικό <<λόγος>>, που σημαίνει λογική με το α στερητικό
μπροστά. Οπότε, πράσσειν άλογα είναι το να κάνει κανείς παράλογα πράγματα.

Ρρ

ρίπτω έλαιον εις την πυρά: υποδαυλίζω φιλονικία.
ρόδον το αμάραντον: λέγεται μεταφορικά, συνήθως για κάποιο κορίτσι.

Σσ

σπεύδε βραδέως: μη βιάζεσαι, προχώρα με σύνεση.
συν Αθηνά και χείρα κίνει: κάνε κάτι κι εσύ παράλληλα με τη βοήθεια του Θεού.

Ττ

τις αγορεύειν: ποιος θέλει να πάρει το λόγο;
το μη χείρον βέλτιστον: το μη χειρότερο είναι το καλύτερο.

Φφ

φαύλος κύκλος: εσφαλμένος συλλογισμός ή επιχείρημα, όπου το ζητούμενο προτάσσεται ως
αποδεικτικό μέσο όπου η επίλυση ενός προβλήματος οδηγεί στην εμφάνιση άλλου.
φείδου χρόνου: να τσιγκουνεύεσαι το χρόνο σου· να μη σπαταλάς άσκοπα το χρόνο σου.

Χχ

χαίρε βάθος αμέτρητον: η φράση αυτή λέγεται μεταφορικά για ανεξέλεγκτες και χαώδεις
καταστάσεις.
χαλεπά τα καλά: τα καλά πράγματα είναι δύσκολα.

Ωω

ως κόρην οφθαλμού: σαν την κόρη του ματιού· με πολύ προσοχή.
ως πρόβατον επί σφαγήν: σαν πρόβατο που το οδηγούν για σφαγή. Λέγεται μεταφορικά για
κάποιον που οδηγείται σε καταστροφή, χωρίς να το ξέρει και χωρίς να το υποψιάζεται.

Βιβλιογραφία

Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού της Αρχαίας Ελληνικής...
Λεξικό Liddel Scott - Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα
Συνοπτικόν Χρονικόν Διάγραμμα της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας, Σχολαί και
Φιλόσοφοι
https://www.sostoslogos.gr/arxaies-ellinikes-fraseis

Συγγραφείς

Αρχαιολόγοι- ‘Ομιλος Στ ‘δημοτικού:

Αρκίλο Μιχάλης Μαρτσούκου Ιωάννα-Ελένη
Αρώνης Γιάννης Μπαλαγιάννη Ιόλη
Βαπορίδης Μιχάλης Μπουρίτης Ιωάννης
Βονάτσου Νικολαΐς Μυγιάκη Κατερίνα
Γκόγκας Ραφαήλ Πανταζοπούλου- Μπούμπουρα Δανάη
Κυριακάκης Μάνος Πετρόπουλος Χρήστος
Κυριακίδης Μπίμπας ΄Αγγελος Σερεμέτης Παναγιώτης
Λιακόπουλος Σπύρος Τόγκας Ιωάννης
Λιγούτσικος Γιώργος Χαμπίμπη Νεφέλη