การนวดแนวเส้นพื้นฐาน 10 แนวเส้น (นวดแบบราชสำนัก)

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-BOOK) เรื่อง การนวดแนวเส้นพื้นฐาน 10 แนวเส้น (นวดแบบราชสำ นัก) พัฒนาจากหนังสือหัตถเวชกรรมแผนไทย (นวดแบบราชสำ นัก)

คำ นำ การจัดทำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-book) เรื่อง การนวด แนวเส้นพื้นฐาน 10 แนวเส้น (นวดแบบราชสำ นัก) นี้จัดทำ ขึ้นเพื่อ ประกอบการศึกษา เรื่อง การนวดแนวเส้นพื้นฐาน 10 แนวเส้น (นวดแบบราชสำ นัก) ผู้จัดทำ ได้รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับศาสตร์การนวดแนวเส้นพื้นฐาน 10 แนวเส้น กายวิภาคของร่างกาย ขั้นตอนการนวดแนวเส้นพื้นฐาน ประโยชน์ของการนวดและข้อห้ามข้อควรระวังของการนวด เพื่อให้ผู้ที่ จะศึกษาเข้าใจในเนื้อหาเรื่องการนวดแนวเส้นพื้นฐาน 10 แนวเส้น มากขึ้น นำ เสนอในรูปแบบที่น่าสนใจสามารถเข้าใจในเนื้อหาได้ง่ายขึ้น มีรูปภาพ วิดีโอ เสียงพากย์ ประกอบให้ผู้ที่ศึกษาสามารถเห็นภาพ ชัดเจนมากขึ้น ผู้จัดทำ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะเป็นประโยชน์แก่ผู้ที่จะศึกษาเรื่องการ นวดแนวเส้นพื้นฐาน 10 แนวเส้น (นวดแบบราชสำ นัก) และผู้ที่สนใจ เรื่องศาสตร์การนวดแนวเส้นพื้นฐานไม่มากก็น้อย ผู้จัดทำ นางสาวนพรัตน์ อะทะไชย นางสาวธัญชนก พรหมมาเย็น

สารบัญ เรื่อง หน้า การนวดราชสำ นัก การนวดแนวเส้นพื้นฐาน 10 แนวเส้น คำ ไหว้ครู คำ ขอประสาทพร กายวิภาคของร่างกาย body anatomy มารยาทของผู้นวดตามระเบียบแบบแผนในราชสำ นัก ข้อห้ามข้อควรระวังในการทำ หัตถบำ บัด ประโยชน์ของกการนวด ขั้นตอนการนวด 1 1 2 3 9 9 10 11

1. การนวดพื้นฐานขา และการเปิดประตูลม 2. การนวดพื้นฐานขาด้านนอก 3. การนวดพื้นฐานขาด้านใน 4. การนวดพื้นฐานหลัง 5. การนวดพื้นฐานแขนด้านใน 6. การนวดพื้นฐานแขนด้านนอก 7. การนวดพื้นฐานหัวไหล่ 8. การนวดพื้นฐานบ่า 9. การนวดพื้นฐานโค้งคอ 10.การนวดพื้นฐานท้อง การนวดราชสำ นัก การนวดแนวเส้นพื้นฐาน 10 แนวเส้น การนวดไทยแบบราชสำ นัก เป็นศาสตร์และศิลปะที่ถ่ายทอด เพื่อให้ความรู้ความสามารถในการรักษาโรคที่เกี่ยวกับระบบกล้ามเนื้อ, กระดูก และส่วนสำ คัญที่เกี่ยวข้องเนื่องจากมีจุดประสงค์ในการ รักษาโรค จึงต้องมีการคัดเลือกผู้ที่จะสืบทอด คือมีคุณสมบัติพอเพียง ในการรับวิชานี้ เช่น มีพื้นฐานวิชาวิทยาศาสตร์การแพทย์เป็นรากฐาน วิชาแพทย์แผนปัจจุบัน เพื่อเปรียบเทียบและเป็นแบบอย่างสำ หรับ การพัฒนาความรู้ขนบธรรมเนียมประเพณี เป็นต้น 1

ข้าพเจ้า....ผู้สืบทอดการนวดสายราชสำ นัก ขอกราบนมัสการ เทพดาบสทั้งร้อยแปดองค์ ผู้ทรงญาณซึ่งมีท่านอาจารย์บรม ครูชีวกโกมารภัจจ์ เป็นประธานอันประเสริฐและขอกราบบรมครู (1) นายแพทย์กรุด ลูกศิษย์หลวงวาโย (2) หมอชิต เดชพันธ์ บุตรชายคนเล็กของหมออินทร์เทวดา (3) หลวงราชรักษา (4) อาจารย์พัว หลายศรีโพธิ์ ลูกศิษข์หลวงลามเดชะ (5) บรมครู มวยไทย ดาบไทย (6) อาจารย์ณรงค์สักข์ บุญรัตนหิรัญ ผู้ประสิทธิ์ประสาทวิชา หัตถเวชให้กับสถาบันการแพทย์แผนไทย ขออานุภาพของท่านบรมครูทั้งหลาย ช่วยเมตตา ปกป้อง คุ้มครอง เชิดชูตัวข้าพเข้า และบรรดา ศิษย์ทั้งหลาย ที่หมายจะ ดำ รงศิลปะการนวดไทยสายราชสำ นักให้สามารถเผยแพร่วิทยาการ ให้กระจายไปทั่วทุกทิศานุทิศ เป็นเกียรติศักดิ์อันพึงสัมฤทธิ์แก่ แพทย์แผนไทยและประเทศไทยชั่วกาลนาน (กราบ 3 ครั้ง) คำ ไหว้ครู คำ ขอประสาทพร 2

กายวิภาคของร่างกาย body anatomy กล้ามเนื้อ (muscle) เป็นตัวที่ทำ ให้เกิดการเคลื่อนไหวโดยทำ งาน ร่วมกับระบบโครงกระดูกกล้ามเนื้อแบ่งออกเป็น 3 ชนิด คือ (1) กล้ามเนื้อลาย(skeletal muscle) เป็นกล้ามเนื้อชนิด เดียวที่ยึดเกาะกับกระดูก ประกอบด้วยเซลล์ที่มีลักษณะเป็นทรง กระบอกยาว เรียกว่า เส้นใยกล้ามเนื้อ(muscle fiber) ถ้าดูด้วย กล้องจุลทรรศน์จะมองเห็นเป็นแถบลาย สีเข้ม สีอ่อน สลับกันเห็น เป็นลายตามขวาง แต่ละเซลล์มีหลายนิวเคลียส การทำ งานอยู่ภายใต้ การควบคุมของจิตใจ(voluntary muscle) เช่น กล้ามเนื้อที่ แขน ขา หน้า ลำ ตัว เป็นต้น (2) กล้ามเนื้อเรียบ(smooth muscle) เป็นกล้ามเนื้อที่ไม่มี ลายตามขวาง ประกอบด้วยเซลล์ที่มีลักษณะแบนยาว (3) แหลมหัวแหลมท้าย ภายในเซลล์มีนิวเคลียสอันเดียวตรงกลาง ทำ งานอยู่นอกอำ นาจจิตใจ(involuntary muscle) เช่น กล้ามเนื้อของอวัยวะภายในต่าง ๆ (4) กล้ามเนื้อหัวใจ(cardiac muscle) เป็นกล้ามเนื้อของ หัวใจโดยเฉพาะ รูปร่างเซลล์จะมีลายตามขวางและมีนิวเคลียสหลาย อันเหมือนกล้ามเนื้อลาย แต่แยกเป็นแขนงและเชื่อมโยงติดต่อกันกับ เซลล์ข้างเคียง การทำ งานอยู่นอกอำ นาจจิตใจเช่นเดียวกับกล้ามเนื้อ เรียบ(Schafer, n.d.) 3

กล้ามเนื้อและหน้าที่ของกล้ามเนื้อ (1) กล้ามเนื้อหนอกคอ ชื่อกล้ามเนื้อ Trapezius หน้าที่ ยกไหล่คงที่ (2) กล้ามเนื้อกล้ามเนื้อบริเวณต้นคอทอดยาวจนถึงฐานกะโหลก ชื่อกล้ามเนื้อ Semispinalis thoracis หน้าที่ ควบคุมการเคลื่อนไหวของศีรษะ ในการเงยศีรษะและหมุนคอ (3) กล้ามเนื้อเทอเรส ไมเนอร์ ชื่อกล้ามเนื้อ Teres minor หน้าที่ ยกแขน และหมุนข้อไหล่ (4) กล้ามเนื้อต้นแขนด้านหน้า ชื่อกล้ามเนื้อ Biceps brachii หน้าที่ งอแขนในข้อศอก กายวิภาคของร่างกาย body anatomy 4

(5) กล้ามเนื้อปลายแขนด้านใน ชื่อกล้ามเนื้อ Flexores carpi radialis หน้าที่ งอมือและนิ้ว (6) กล้ามเนื้อหัวไหล่ ชื่อกล้ามเนื้อ Deltoid หน้าที่ แขนเคลื่อนไหวในแนวนอนไปด้านหลัง (7) กล้ามเนื้อเอกซ์เทนเซอร์ ดิจิทอรุม ชื่อกล้ามเนื้อ Extensor digitorum หน้าที่ เหยียด นิ้วมือ ข้อมือ และข้อศอก (8) กล้ามเนื้อท้องหลัก ชื่อกล้ามเนื้อ Rectus abdominus หน้าที่ งอตัว ด้านหน้าและด้านข้าง กล้ามเนื้อและหน้าที่ของกล้ามเนื้อ กายวิภาคของร่างกาย body anatomy 5

(9) กล้ามเนื้อด้านนอกสุดที่ด้านข้างของลำ ตัว ชื่อกล้ามเนื้อ External obliges หน้าที่ การเอียงลำ ตัวไปด้านข้าง และการบิดลำ ตัว (10) แนวคั่นกึ่งกลางท้อง ชื่อกล้ามเนื้อ Linae alba หน้าที่ คั่นกึ่งกลางของเนื้อเยื่อ (11) กะบังลม ชื่อกล้ามเนื้อ Diaphragm หน้าที่ การหายใจ (12) กล้ามเนื้อสะโพก ชื่อกล้ามเนื้อ Gluteus Maximus หน้าที่ ยืดขา และยืดขาไปด้านข้าง กายวิภาคของร่างกาย body anatomy Linae alba 6

(13) กล้ามเนื้อกล้ามเนื้อทางด้านข้างของสะโพก ชื่อกล้ามเนื้อ Tensor Fasciae Lata หน้าที่ กางและหมุนขาเข้าด้านใน (14) เส้นเอ็นที่อยู่บริเวณต้นขาด้านนอก ชื่อกล้ามเนื้อ iliotibial band หน้าที่ เชื่อมกล้ามเนื้อบริเวณด้านข้าง และกล้ามเนื้อก้นด้านข้างยาวลง มาผ่านเข่า (15) กล้ามเนื้อขาหนีบ ชื่อกล้ามเนื้อ Adductor magnus หน้าที่ หุบสะโพก (16) กล้ามเนื้อซาร์ทอเรียส ชื่อกล้ามเนื้อ Sartorius หน้าที่ เคลื่อนไหวของข้อสะโพกและเข่า กล้ามเนื้อและหน้าที่ของกล้ามเนื้อ กายวิภาคของร่างกาย body anatomy 7

(17) กล้ามเนื้อด้านข้างของปลายขา ชื่อกล้ามเนื้อ Peroneus longus หน้าที่ ดึงเท้าออกด้านนอก (18) กล้ามเนื้อหน้าแข้งด้านหน้า ชื่อกล้ามเนื้อ Tibialis Anterior หน้าที่ กระดกเท้าขึ้นและบิดเข้าด้านใน (19) กล้ามเนื้อที่ทอดตัวจากบริเวณข้อพับเข่าลง มายังบริเวณส้นเท้า ชื่อกล้ามเนื้อ Plantaris หน้าที่ งุ้มปลายเท้าลง (20) กล้ามเนื้อโซลิอุส ชื่อกล้ามเนื้อ Soleus หน้าที่ ยืดเท้าในข้อเท้า กล้ามเนื้อและหน้าที่ของกล้ามเนื้อ กายวิภาคของร่างกาย body anatomy 8

มารยาทของผู้นวดตามระเบียบ แบบแผนในราชสำ นัก (1) ต้องเดินเข่าเข้าหาผู้ป่วย เมื่ออยู่ห่างจากผู้ป่วยระยะประมาณ 4 ศอก ขณะเดิน มืออยู่ในท่าเคารพ แนบชิดลำ ตัว ไม่แกว่งแขน (2) นั่งพับเพียบ (ปลายเท้าชี้ลงล่าง) อยู่ห่างจากผู้ป่วย ระยะประมาณ 1 ศอก (หัตถบาส) (3) ยกมือไหว้ผู้ป่วย เพื่อแสดงความเคารพ ขออภัยในการที่ต้องถูกเนื้อตัว ตามยศ ตำ แหน่ง อายุของผู้ป่วย (4) ตรวจชีพจร ทั้งมือและเท้า เพื่อตรวจคูลมขึ้นเบื้องสูงและลมลงเบื้องต่ำ ว่าเท่ากันหรือไม่และรวมถึงการทำ งานของหัวใจ (5) ในขณะทำ การนวด ผู้นวดไม่ควรที่จะก้มหน้า เพราะจะเป็นการหายใจรดผู้ป่วย หรือไม่แหงนหน้า หันซ้ายหันขวาสอดส่ายสายตา เพราะเป็นการแสดงกิริยาที่ไม่สำ รวม ข้อห้ามข้อควรระวังในการทำ หัตถบำ บัด ข้อห้าม มีดังนี้คือ (1) มีไข้เกิน 38.5 องศาเซลเซียส (2) ไข้พิษ ไข้กาฬ เช่น อีสุกอีใส งูสวัด (3) โรคผิวหนังที่มีการติดต่อ (4) โรคติดต่อ เช่น วัณโรค (5) ไส้ติ่งอักเสบ (6) กระดูกแตก หัก ปริ ร้าว ที่ยังไม่ติด (7) สภาวะผิดปกติของเลือด เช่น เลือดไม่แข็งตัว (8) สภาวะที่มีอาการอักเสบทั้งระบบของร่างกาย ข้อควรระวัง มีดังนี้คือ (1) สตรีมีครรภ์ (2) ใส่อวัยวะเทียมหลังผ่าตัดกระดูก (3) สภาวะขณะความดันโลหิตสูงเกิน 140/90 มิลลิเมตรปรอท 9

ประโยชน์ของการนวด การนวดตามวิธีและท่าที่กำ หนดตามจุดที่กำ หนดอย่างถูกต้องจะสามารถ (1) บังคับเลือดลมเข้าไปเลี้ยงในส่วนที่ต้องการได้ (2)กระตุ้นประสาทที่ไปเลี้ยงอวัยวะต่าง ๆ เช่น กล้ามเนื้อ ปอด และหัวใจ เป็นต้น จากผลดังกล่าวนอกจากจะทำ ให้สภาพและการทำ งานของอวัยวะหรือเนื้อเยื่อฟื้น สภาพดีขึ้นหรืออาจดีดังเดิม เช่น แก้น้ำ ในไขข้อเข่าแห้ง แก้ลมปราบ แก้กระดูกงอก และแก้มคลูกเคลื่อน เป็นต้น การนวดยังสามารถแก้อาการและ โรคที่เกิดอย่างปัจจุบัน ได้อีกมาก เช่น อาการอาเจียน อาการจุกเสียดแน่นอาการหอบหืด อาการหายใจขัด ลมปะกัง และลมตะคริว เป็นต้น การแก้อาการโรคที่เกิดอย่างฉุกเฉินนอกสถาน พยาบาล อาจช่วยชีวิตผู้ป่วยได้ทันท่วงที ดังนั้นการนวดที่ถูกต้องจึงมีคุณค่ามหาศาล การนวดมีผลต่อระบบต่าง ๆ ภายในร่างกายดังนี้ (1) ระบบไหลเวียนเลือดและน้ำ เหลือง (2) ระบบประสาท (3) ระบบกล้ามเนื้อ (4) ระบบผิวหนัง (5) ระบบทางเดินหายใจ (6) ระบบทางเดินอาหาร (7) ระบบกระดูก (8) ระบบฮอร์โมน (9) ระบบหัวใจ (10) ผลต่อจิตใจ (11) อื่น ๆ เช่น ระบบสมอง, หู, ตา 10

ขั้นตอนการนวด 1 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ข า แ ล ะ ก า ร เ ปิ ด ป ร ะ ตู ล ม ท่านวด ผู้นวด นั่งพับเพียบ ผู้ป่วย นอนหงาย (1) ให้ผู้นวดวางนิ้วหัวแม่มือ (ข้างที่อยู่ด้านปลายเท้า) ชิดกระดูกสันหน้าแข้ง ใต้ลูกสะบ้าประมาณ 2 นิ้วมือ โดยวางหัวแม่มือเฉียง 45 องศา กับกระดูกสันหน้าแข้ง เป็นจุดที่ 1 เรียกว่าจุดนาคบาท และกดจุดที่ 2 เรียงต่อจากจุดที่ 1 แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น (2) ให้ผู้นวดวางนิ้วหัวแม่มือคู่ กดต่อจากจุดที่ 2 โดยชิดกระดูกสันหน้าแข้ง กดเรียง นิ้วต่อเนื่องกัน จนไปถึงข้อเท้า (แนวเส้นที่ 1) 11

(3) ให้ผู้นวดวางนิ้วหัวแม่มือคู่กัน กดลงบริเวณเหนือเข่า ประมาณ 2 นิ้วมือ กดเรียงนิ้วต่อเนื่องกันไปจนถึงหัวตะคาก (แนวเส้นที่ 2) ขั้นตอนการนวด ท่านวด ผู้นวด นั่งพับเพียบ ผู้ป่วย นอนหงาย (4) พลิกมือกลับโดยให้หัวแม่มือทั้งสองข้างชี้ลง แล้วกดลงบริเวณกล้ามเนื้อสะโพก (แก้มก้น) กดเรียงนิ้วต่อเนื่องกันไป จนถึงบริเวณเหนือหัวเข่าด้านข้าง ประมาณ 2 นิ้วมือ (แนวเส้นที่ 3) แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น 1 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ข า แ ล ะ ก า ร เ ปิ ด ป ร ะ ตู ล ม 12

ขั้นตอนการนวด ท่านวด ผู้นวด นั่งพับเพียบ ผู้ป่วย นอนหงาย (5) เว้นช่วงบริเวณข้อเข่าด้านข้าง แล้ววางนิ้วหัวแม่มือคู่ กดลงบริเวณขาท่อนล่าง ด้านข้าง กดเรียงนิ้วต่อเนื่องกันไปจนถึงบริเวณตาตุ่มด้านนอก (แนวเส้นที่ 4) แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น (6) นวดคลายหลังเท้า โดยใช้หัวแม่มือ (ข้างที่อยู่ด้านปลายเท้า) กดลงบริเวณหลัง เท้าให้หัวแม่มือตั้งฉากกับหลังเท้า เมื่อคลายหลังเท้าจุดสุดท้ายเสร็จ ให้จับปลายเท้าผู้ป่วยแบะออก 1 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ข า แ ล ะ ก า ร เ ปิ ด ป ร ะ ตู ล ม 13

ขั้นตอนการนวด ก า ร เ ปิ ด ป ร ะ ตู ล ม ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าคู่ หันหน้าไปทางศีรษะผู้ป่วย ผู้ป่วย นอนหงาย ใช้มือ (ข้างที่อยู่ใกล้กับผู้ป่วย) โดยให้เอาปลายนิ้วก้อยแตะบริเวณหัวตะคากเฉียง มือ 45 องศา เมื่อวางตำ แหน่งถูกต้องแล้ว ให้ลงน้ำ หนักที่บริเวณอุ้งมือ กดลงไป โดยใช้เวลา ประมาณ 45-60 วินาที แล้วยกมือขึ้น แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น 1 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ข า แ ล ะ ก า ร เ ปิ ด ป ร ะ ตู ล ม 14

ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าคู่ ผู้ป่วย นอนตะแคง เข่าคู้ 90 องศา ขั้นตอนการนวด 2 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ข า ด้ า น น อ ก (1) วางนิ้วหัวแม่มือคู่ ในลักษณะคว่ำ มือ กดลงบนจุดที่ 1 ซึ่งเป็นจุดสูงสุด ของบริเวณสะโพก (2) ตัวผู้นวด อยู่ตำ แหน่งเดิม แต่เปลี่ยน วางนิ้วหัวแม่มือคู่ ในลักษณะหงายมือ กดลงบนจุดที่ 2 (ข้อพับข้อกระดูกสะโพก) (3) ตัวผู้นวด เปลี่ยนตำ แหน่ง โดยนั่งคุกเข่าคู่ เฉียง 45 องศากับตัวผู้ป่วย แล้ววาง นิ้วหัวแม่มือคู่ในลักษณะคว่ำ มือ กดลงบนจุดที่ 3 (รอยบุ๋ม ข้อต่อกระดูกสะโพก) แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น 15

ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าคู่ ผู้ป่วย นอนตะแคง เข่าคู้ 90 องศา (4) นวดคลายกล้ามเนื้อ ต้นขา โดยใช้นิ้วหัวแม่มือ (ข้างที่อยู่ด้านปลายเท้า) โดยกดคลายตั้งแต่โคนขา จนถึงบริเวณเหนือข้างเข่า ประมาณ 2 นิ้วมือ (5) วางนิ้วหัวแม่มือคู่กัน กดลงบริเวณกึ่งกลางขาท่อนล่าง ด้านข้าง (ปลีน่อง) ห่างจากข้อเข่าด้านข้าง ประมาณ 1 ฝ่ามือ กดเรียงนิ้วต่อเนื่องกันไป จนถึงบริเวณ ตาตุ่มด้านนอก แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 2 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ข า ด้ า น น อ ก 16

ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าคู่ ผู้ป่วย นอนตะแคง เข่าคู้ 90 องศา (1) ใช้นิ้วหัวแม่มือคู่ กดลงบริเวณกึ่งกลางขาด้านในท่อนบน โดยห่างจากใต้ก้นย้อย ประมาณ 2 นิ้วมือ แล้วกดเรียงนิ้วต่อเนื่องกันไปถึงบริเวณเหนือข้อเข่าด้านใน ประมาณ 2 นิ้วมือ (2) ใช้นิ้วหัวแม่มือ (ข้างที่อยู่ด้านปลายเท้า) กดลงบริเวณกึ่งกลาง ใต้ข้อพับเข่า แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 3 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ข า ด้ า น ใ น 17

ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าคู่ ผู้ป่วย นอนตะแคง เข่าคู้ 90 องศา (3) ใช้นิ้วหัวแม่มือ (ข้างที่อยู่ด้านปลายเท้า) กดลงบริเวณกล้ามเนื้อ น่อง ใต้ข้อเข่าด้านข้างประมาณ 2 นิ้วมือ โดยให้กดชิดกระดูก สันหน้าแข้งด้านในกดเรียงนิ้วต่อเนื่องกันไปจนถึงบริเวณตาตุ่มด้านใน แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 3 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ข า ด้ า น ใ น 18

4. ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ห ลั ง ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าคู่ ผู้ป่วย นอนตะแคง เข่าคู้ 90 องศา (1) ใช้นิ้วหัวแม่มือ (ข้างที่อยู่ด้านปลายเท้า) กดลงบริเวณเอว โดยให้ปลายนิ้ว หัวแม่มือแตะกระดูกสันหลัง ตรงกับแนวหัวตะคาก โดยใช้นิ้วชี้ หรือนิ้วก้อยเป็นตัววัด แล้วกดเรียงนิ้วต่อเนื่องกันไปจนถึงต้นคอ กดด้วยน้ำ หนัก 50 ปอนด์ (2) กดย้อนกลับทิศทางเดิม จากต้นคอถึงบริเวณเอว แต่เพิ่มน้ำ หนักที่กด เป็น 70 ปอนด์ แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 19

5 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น แ ข น ด้ า น ใ น ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าคู่ ผู้ป่วย นอนหงาย (2) วางนิ้วหัวแม่มือคู่ กดลงบริเวณข้อพับแขนด้านใน แล้วกดเรียงนิ้วต่อเนื่องกัน ไปจนถึงข้อมือ (สร้อยข้อมือ) (1) ใช้อุ้งมือ (ข้างที่อยู่ใกล้กับผู้ป่วย) กดลงบริเวณกึ่งกลางแขนท่อนบน โดยมืออีกข้างหนึ่งจับชีพจรที่ข้อมือ แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 20

ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าคู่ ผู้ป่วย นอนหงาย (2) ผู้นวดหันหน้าเข้าหาผู้ป่วย ใช้นิ้วหัวแม่มือวางคู่กัน บริเวณต่ำ กว่าข้อศอก โดยกดเรียงนิ้วต่อเนื่องกันไปจนถึงบริเวณข้อมือ (แขนด้านนอกท่อนล่าง) (1) ให้ผู้นวดนั่งคุกเข่าคู่ หันหน้าไปทางด้านศีรษะของผู้ป่วย ใช้นิ้วหัวแม่มือ (ข้างที่อยู่ใกล้กับผู้ป่วย) กดลงบริเวณต้นแขนท่อนบน แล้วกดเรียงนิ้วต่อเนื่องกันไป จนถึงบริเวณเหนือข้อศอก (แขนด้านนอกท่อนบน) แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 6 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น แ ข น ด้ า น น อ ก 21

7 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น หั ว ไ ห ล่ ท่านวด ผู้นวด นั่งท่าพรหมสี่หน้า ผู้ป่วย นั่งขัดสมาธิ, นั่งห้อยขา ผู้นวดนั่งท่าพรหมสี่หน้าด้านข้างผู้ป่วย ใช้นิ้วหัวแม่มือคว่ำ ลง (ข้างที่อยู่ใกล้กับผู้ป่วย) กดลงที่ร่องข้อต่อกระดูกหัวไหล่ประมาณกึ่งกลางสะบัก มืออีกข้างจับข้อมือผู้ป่วย ยกขึ้นประมาณระดับสายตา ข้อควรระวังสำ หรับการนวดหัวไหล่ (1) ไม่ควรกดแรงเพราะมีเส้นประสาทที่ไปเลี้ยงแขน ถ้ากดแรงไปอาจทำ ให้แขนไม่มีแรง ยกแขนไม่ขึ้น (2) กรณีผู้ป่วยเป็นโรคหัวไหล่ ควรอยู่ในความควบคุมของผู้เชี่ยวชาญ (3) กรณีหัวไหล่หลุด เคลื่อน ไม่ควรนวด แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 22

8 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น บ่ า ท่านวด ผู้นวด ยืนท่าหกสูง หกกลาง หกต่ำ ผู้ป่วย นั่งขัดสมาธิ, นั่งห้อยขา (1) วางนิ้วหัวแม่มือคู่ กดบนแนวกล้ามเนื้อบ่าเริ่มจากชิดร่องข้อต่อกระดูกหัวไหล่ ด้านบน กดไล่ไปจนถึงปุ่มกระดูกต้นคอ (เที่ยวที่ 1) โดยผู้นวดยืนอยู่ในท่าหกสูง ใช้น้ำ หนัก 50 ปอนด์ (2) วางนิ้วหัวแม่มือคู่ กดไล่ลงจากชิดปุ่มกระดูกต้นคอ ตามร่องกล้ามเนื้อบ่า ถึงข้อต่อกระดูกหัวไหล่ (เที่ยวที่ 2) โดยผู้นวดยืนอยู่ท่าหกกลางใช้น้ำ หนัก 70 ปอนด์ แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 23

ท่านวด ผู้นวด ยืนท่าหกสูง หกกลาง หกต่ำ ผู้ป่วย นั่งขัดสมาธิ, นั่งห้อยขา (3) วางนิ้วหัวแม่มือคู่ กดบนแนวกล้ามเนื้อ บ่าเริ่มตรงชิดร่องข้อต่อ กระดูกหัวไหล่ด้านบน ไล่ไปจนถึงปุ่มกระดูกต้นคอ (เที่ยวที่ 3) โดยผู้นวดยืนอยู่ในท่าหกต่ำ ใช้น้ำ หนัก 90 ปอนด์ แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 8 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น บ่ า 24

9 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น โ ค้ ง ค อ ท่านวด ผู้นวด นั่งท่าพรหมสี่หน้า ผู้ป่วย นั่งขัดสมาธิ, นั่งห้อยขา (2) ใช้นิ้วหัวแม่มือ ไล่ตามแนวร่องกระดูกจากท้ายทอย จนถึงกระดูกต้นคอ เป็นรอบที่ 2 หรือรอบที่ 3 ให้พิจารณาจากอาการโรคที่เกิดขึ้น (1) ผู้นวดนั่งท่าพรหมสี่หน้าข้างหลังผู้ป่วย ใช้นิ้วทั้งสี่ (นิ้วชี้ กลาง นาง และก้อย) แตะหน้าผากผู้ป่วย แล้วใช้นิ้วหัวแม่มืออีกข้างหนึ่งวางชิดร่องกระดูกต้นคอ ไล่ขึ้นไป จนถึงท้ายทอยน้ำ หนัก 50 ปอนด์ แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 25

แนวเส้นพื้นฐานท้องท่าแหวก 1 0 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ท้ อ ง (1) ให้ผู้นวดนั่งคุกเข่า หันหน้าไปทางด้านข้างลำ ตัวผู้ป่วย วางปลายนิ้วทั้งสี่ คือ นิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนาง นิ้วก้อย กดชิดหัวตะคากไล่ขึ้นไปจนถึงใต้ลิ้นปี่ (เที่ยวที่ 1) ใช้น้ำ หนัก 50 ปอนด์ แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าหันหน้าไปทางด้านข้างลำ ตัวผู้ป่วย ผู้ป่วย นอนหงาย 26

แนวเส้นพื้นฐานท้องท่าแหวก (2) วางปลายนิ้วทั้งสี่ กดไล่ตั้งแต่ใต้ลิ้นปี่ลงไปถึงหัวตะคาก (เที่ยวที่ 2) ใช้น้ำ หนัก 70 ปอนด์ แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 1 0 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ท้ อ ง ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าหันหน้าไปทางด้านข้างลำ ตัวผู้ป่วย ผู้ป่วย นอนหงาย 27

(3) วางปลายนิ้วทั้งสี่ กดเหมือนข้อ 1 (เที่ยวที่ 3) ใช้น้ำ หนัก 90 ปอนด์ แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 1 0 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ท้ อ ง แนวเส้นพื้นฐานท้องท่าแหวก ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าหันหน้าไปทางด้านข้างลำ ตัวผู้ป่วย ผู้ป่วย นอนหงาย 28

แนวเส้นพื้นฐานท้องท่านาบ (1) ให้ผู้นวดนั่งท่าคุกเข่าหันหน้าไปทางศีรษะของผู้ป่วย วางปลายนิ้วทั้งสี่ใต้ลิ้นปี่ กดไล่ลงจนถึงหัวตะคาก (เที่ยวที่ 1 น้ำ หนัก 50 ปอนด์) (2) ทำ เหมือนข้อที่ 1 (เที่ยวที่ 2) น้ำ หนัก 70 ปอนด์ (3) ทำ เหมือนข้อที่ 1 และ 2 (เที่ยวที่ 3) น้ำ หนัก 90 ปอนด์ แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 1 0 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ท้ อ ง ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าหันหน้าไปทางศีรษะผู้ป่วย ผู้ป่วย นอนหงาย 29

แนวเส้นพื้นฐานท้องท่าเปิดลม (1) ให้ผู้นวดเข้าด้านซ้ายผู้ป่วย นั่งคุกเข่าหันหน้าไปทางศีรษะของผู้ป่วย (2) ใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้กั้นไว้ได้ชายโครงซี่สุดท้าย (3) ใช้อุ้งมือขวาวางต่อจากข้อ 2 ตรงบริเวณกึ่งกลางท้อง กดนาน ประมาณ 30-45 วินาที แสกนวิดีโอนวดพื้นฐาน 10 แนวเส้น ขั้นตอนการนวด 1 0 . ก า ร น ว ด พื้ น ฐ า น ท้ อ ง ท่านวด ผู้นวด นั่งคุกเข่าหันหน้าไปทางศีรษะผู้ป่วย ผู้ป่วย นอนหงาย 30

อ้างอิง พญ.วิสนีย์ ศรีสุวรรณ./(2561)./Collective review Abdominal wall reconstruction,/2-3. กระบังลม (Diaphragm).(2562)./กระบังลม (Diaphragm) ทำ หน้าที่อะไร สำ คัญแค่ ไหน./HDmall.co.th./ https://shorturl.asia/HMAwJ กล้ามเนื้อหน้าท้อง./(2562)./เกร็งกล้ามเนื้อหน้าท้องให้ถูกมัด./Ed Namchai./ https://shorturl.asia/4V5wg กล้ามเนื้อขาหนีบ./(2565)./ปวดขาหนีบเกิดจากอะไร แนะนำ วิธีรักษาและบรรเทาอาการปวด./ โรงพยาบาลสมิติ เวช ไชน่าทาวน์./https://shorturl.asia/lEKxS กภ.วรท เอกพินิจพิทยา./(2561)./กลุ่มอาการบาดเจ็บบริเวณหน้าแข้ง (Shin splints)./ มหาวิทยาลัยมหิดล ศูนย์ กายภาพบำ บัด คณะกายภาพบำ บัด./ https://shorturl.asia/n2cKO ปัญญา มัฆะศร./(2539)./ปัญหาและการป้องกันสุขภาวะของพนักงานที่ยืนปฏิบัติงานใน อุตสาหกรรม./ข่าวสาร เพื่อการปรับตัวก้าวทันเทคโนโลยี อุตสาหกรรม./ https://shorturl.asia/pSIvQ Sanomaru./(2563)./ที่สุดของระบบกล้ามเนื้อ./true ปลูกปัญญา./ https://shorturl.asia/0dbR4 ITB_Syndrome./(ม.ป.ป.)./วิ่งแล้วเจ็บเข่าด้านข้าง...เอ็นข้างเข่าอักเสบ./REHAB CARE CLINIC./https://shorturl.asia/YCeuD กระดูกสะบัก./(2566)./กระดูกสะบัก./วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี./ https://shorturl.asia/uStob กล้ามเนื้อเอกซ์เทนเซอร์ ดิจิทอรุม./(2565)./กล้ามเนื้อเอกซ์เทนเซอร์ ดิจิทอรุม./วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี./ https://shorturl.asia/Qz3Pc Pain Away Clinic./(2563)./กล้ามเนื้อคอกับอาการปวดคอ./Pain Away Clinic./ https://shorturl.asia/v3qBn Adobe stock./(ม.ป.ป.)./anatomy./Adobe stock./ https://www.shorturl.asia/0KDnf

ห นั ง สืออิเ ล็ ก ท รอนิ ก ส์ (E-B O O K) เ รื่อง ก า ร น ว ด แ น ว เ ส้ นพื้น ฐ า น 10 แ น ว เ ส้ น ( น ว ด แ บ บ ร า ช สำ นั ก ) จัดทำ โดย นางสาวนพรัตน์ อะทะไชย นางสาวธัญชนก พรหมมาเย็น อาจารย์ที่ปรึกษา อาจารย์ดร.พท.ป.นิติรัตน์ มีกาย