หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ
รายวชิ าช่องทางการเข้าสู่อาชีพ
(อช11001)
ระดบั ประถมศึกษา
(ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560)
หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พนื้ ฐาน
พทุ ธศักราช 2551
สานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย
สานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศึกษาธิการ
หา้ มจาหน่าย
หนงั สือเรียนเลม่ น้ีจดั พิมพด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพ่อื การศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชน
ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ
รายวชิ าช่องทางการเข้าสู่อาชีพ (อช11001)
ระดบั ประถมศึกษา
ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560
เอกสารทางวชิ าการหมายเลข 24/2555
คํานาํ
กระทรวงศึกษาธกิ ารไดป ระกาศใชห ลักสูตรการศกึ ษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน
พุทธศักราช 2551 เม่อื วนั ที่ 18 กันยายน พ.ศ.2551 แทนหลักเกณฑและวิธีการจัดการศึกษานอกโรงเรยี น
ตามหลกั สูตรการศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2544 ซึ่งเปน หลักสตู รท่พี ัฒนาขน้ึ ตามหลักปรัชญา และ
ความเช่ือพ้ืนฐานในการจัดการศึกษานอกโรงเรยี นทีม่ กี ลมุ เปา หมายเปนผูใหญมีการเรียนรูและส่ังสม
ความรู และประสบการณอ ยา งตอเน่ือง
ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคล่ือน
นโยบายทางการศกึ ษาเพ่อื เพ่ิมศกั ยภาพและขดี ความสามารถในการแขงขันใหประชาชนไดมีอาชีพที่
สามารถสรางรายไดท ม่ี งั่ คั่งและมน่ั คง เปน บคุ ลากรทีม่ วี ินยั เปย มไปดว ยคุณธรรมและจริยธรรม และมี
จิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอ่ืน สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ จุดหมาย
มาตรฐาน ผลการเรียนรทู ่ีคาดหวัง และเน้ือหาสาระ ทั้ง 5 กลุม สาระการเรียนรู ของหลกั สูตรการศึกษา
นอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบาย
กระทรวงศกึ ษาธิการ ซงึ่ สงผลใหต องปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพ่ิมและสอดแทรกเน้ือหาสาระ
เกี่ยวกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรม และการเตรียมพรอมเพ่ือเขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาท่ีมี
ความเก่ียวของสัมพันธกัน แตยังคงหลักการและวิธีการเดิมในการพัฒนาหนังสือท่ีใหผูเรียนศึกษา
คน ควาความรูดวยตนเอง ปฏิบตั กิ จิ กรรม ทําแบบฝก หดั เพือ่ ทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปราย
แลกเปลี่ยนเรยี นรกู บั กลุม หรอื ศกึ ษาเพม่ิ เติมจากภูมปิ ญ ญาทอ งถิ่น แหลง การเรยี นรแู ละส่ืออื่น
การปรับปรุงหนังสอื เรียนในครั้งนี้ ไดรับความรวมมืออยางดียิ่งจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวชิ า และผเู ก่ียวขอ งในการจดั การเรยี นการสอนท่ศี กึ ษาคน ควา รวบรวมขอมลู องคความรูจากสื่อ
ตาง ๆ มาเรียบเรียงเน้ือหาใหครบถวนสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูที่คาดหวัง ตัวชี้วัดและ
กรอบเนอ้ื หาสาระของรายวชิ า สํานกั งาน กศน.ขอขอบคณุ ผูมสี ว นเกยี่ วขอ งทกุ ทานไว ณ โอกาสนี้ และ
หวังวาหนังสือเรียนชุดน้ีจะเปนประโยชนแกผูเรียน ครู ผูสอน และผูเก่ียวของในทุกระดับ หากมี
ขอเสนอแนะประการใด สาํ นักงาน กศน. ขอนอ มรบั ดวยความขอบคณุ ย่งิ
สารบัญ หนา
คํานํา 1
คําแนะนําการใชห นังสอื เรยี น 2
โครงสรางรายวชิ าชองทางการเขาสอู าชีพระดบั ประถมศึกษา 5
บทที่ 1 การงานอาชพี 39
50
เรอื่ งที่ 1 ความสาํ คัญและความจาํ เปน ในการประกอบอาชพี 52
เรอ่ื งท่ี 2 อาชพี ในชุมชน 53
เรื่องท่ี 3 การประกอบอาชีพในภมู ภิ าค 5 ทวปี 60
บทที่ 2 ชองทางการเขา สอู าชีพ 69
เร่ืองที่ 1 ความจาํ เปนในการมองเห็นชองทางการประกอบอาชีพ 72
เรอ่ื งท่ี 2 ความเปนไปไดใ นการเขา สอู าชีพ 87
เรื่องที่ 3 การลาํ ดบั อาชีพและเหตผุ ล 92
บทที่ 3 การตัดสนิ ใจเขา สูอาชพี 93
เรื่องท่ี 1 ตัดสินใจเขา สอู าชีพดว ยปรัชญาคิดเปน 96
เรื่องท่ี 2 การตัดสินใจเขา สอู าชพี ดวยการวิเคราะหศักยภาพ 97
บทท่ี 4 ความพรอมในการเขา สูอาชพี
เรื่องท่ี 1 ตรวจสอบความเปน ไปไดใ นการประกอบอาชีพ
ภาคผนวก
บรรณานกุ รม
คาํ แนะนําการใชหนงั สอื เรียน
หนังสือเรยี นสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาชองทางการเขาสูอาชีพ ระดับประถมศึกษา
เปน หนังสือเรยี นทีจ่ ดั ทําขน้ึ สําหรบั ผเู รยี นท่ีเปน นกั ศกึ ษานอกระบบ
ในการศึกษาหนงั สอื เรียนสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขาสอู าชพี ผูเรียนควร
ปฏบิ ตั ิดงั นี้
1. ศึกษาโครงสรา งรายวชิ าใหเขาใจในหวั ขอ สาระสาํ คญั ผลการเรยี นรทู ีค่ าดหวัง และขอบขา ย
เนอื้ หา
2. ศกึ ษารายละเอียดเนือ้ หาของแตล ะบทอยางละเอยี ดและทาํ กจิ กรรมตามท่ี กําหนด แลวตรวจสอบ
กบั ผรู ู ครู
3. หนงั สอื เรียนเลมนีม้ ี 4 บท คือ
บทที่ 1 การงานอาชพี
บทท่ี 2 ชองทางการเขา สูอาชีพ
บทที่ 3 การตัดสนิ ใจเขา สอู าชีพ
บทที่ 4 ความพรอ มในการเขา สูอ าชพี
โครงสรา งรายวิชาชองทางการเขาสอู าชีพ
ระดับประถมศึกษา
สาระสาํ คญั
การมอี าชพี เปน ความภูมิใจของคนทุกคน ซึ่งเราสามารถเลือกประกอบอาชีพใหเหมาะสมกับ
ความถนดั ความชอบของตน และตรงกับความตอ งการของตลาด นอกจากน้ีควรเปนอาชีพท่ีตองไมมี
ผลกระทบใด ๆ ตอ ส่ิงแวดลอม ดังนัน้ การจะตัดสนิ ใจเลือกอาชพี ใดอาชีพหน่ึงจะตองศึกษา วิเคราะห
ขอมูลอาชพี อยางถอ งแท เพือ่ ทจ่ี ะตดั สนิ ใจเลอื กอาชีพใหม ีความเส่ียงนอ ยท่สี ดุ
ผลการเรยี นรูท่คี าดหวงั
1. อธิบายความหมาย ความสําคญั วิเคราะหลักษณะงาน ขอบขายการงานอาชีพใน ชุมชน
สงั คม ประเทศ และภมู ิภาค 5 ทวปี ไดแ ก ทวีปเอเชยี ทวปี ออสเตรเลยี ทวีปอเมริกา ทวีป
ยุโรป และทวีปแอฟริกา เพอ่ื การเขาสอู าชีพได
2. อธิบายเหตุปจ จัยความจาํ เปนในการตดั สินใจเลอื กอาชพี ท่เี หมาะสมกับศกั ยภาพ ของตนได
3. ยอมรบั และเห็นคุณคาในอาชพี ทต่ี ดั สนิ ใจเลือก
4. ปฏิบตั ิการวิเคราะหตดั สนิ ใจเลือกอาชีพได
ขอบขา ยเน้อื หา
บทที่ 1 การงานอาชพี
บทท่ี 2 ชองทางการเขา สูอาชีพ
บทท่ี 3 การตดั สินใจเขา สอู าชีพ
บทท่ี 4 ความพรอ มในการเขา สูอาชพี
สอื่ การเรียนรู
1. ใบงาน
2. หนงั สือเรยี น
1
บทที่ 1
การงานอาชีพ
สาระสาํ คญั
อาชีพตาง ๆ ใน 5 ภูมิภาคหลักของโลกนี้มีมากมาย แตอาจจะแบงกลุมได ดังนี้ งานอาชีพ
ดานเกษตรกรรม งานอาชีพดานอุตสาหกรรม งานอาชีพดานพาณิชยกรรม งานอาชีพดานความคิด
สรา งสรรค งานอาชพี ดานอาํ นวยการและอาชพี เฉพาะทาง ซึง่ แตล ะอาชีพสามารถแบงเปน อาชีพยอ ย ๆ
ไดอีกมาก ดังนัน้ ควรศึกษาวเิ คราะหข อบขายอาชพี กระบวนการทํางาน การบริหารจดั การอาชีพใหเ ขาใจ
เพื่อการมองเห็นชอ งทางในการเลือกอาชีพไดอยา งเหมาะสมกับตนเอง ชมุ ชน สงั คม
ตวั ชวี้ ดั
1. อธิบายความสาํ คัญและความจาํ เปนในการประกอบอาชพี
2. อธบิ าย วิเคราะห ลักษณะขอบขา ยกระบวนการผลิตงานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ
และภมู ิภาค 5 ทวปี ไดแก ทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลีย ทวปี อเมริกา ทวีปยโุ รป และทวีป
แอฟริกา
3. อธิบายการจัดการอาชพี ในชุมชน สังคม ประเทศ และภูมิภาค 5 ทวีป ไดแก ทวีปเอเชีย
ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมริกา ทวปี ยโุ รป และทวปี แอฟรกิ า
4. อธบิ ายคณุ ธรรม จริยธรรม ในการทํางานอาชพี
5. อธิบายการอนรุ ักษพ ลงั งานและสงิ่ แวดลอ มในการทํางานอาชีพในชุมชน สังคม ประเทศ
และภูมภิ าค 5 ทวปี ไดแ ก ทวปี เอเชีย ทวปี ออสเตรเลีย ทวีปอเมรกิ า ทวีปยุโรป และทวีป
แอฟรกิ า
ขอบขายเนือ้ หา
เรื่องท่ี 1 ความสาํ คญั และความจาํ เปนในการประกอบอาชีพ
เรื่องท่ี 2 อาชพี ในชุมชน
เร่ืองท่ี 3 การประกอบอาชพี ในภมู ิภาค 5 ทวปี
ส่อื การเรียนรู
1. ใบงาน
2. หนังสอื เรียน
2
ขน้ั ตอนการเรยี นรู กจิ กรรม การวดั สือ่ การเรยี นรู
และประเมินผล ใบงานที่ 1
ลกั ษณะบง ชี้
ความสําเร็จของผูเรียน 1. ผูเรียนและครรู วมกัน 1. สังเกตความสนใจ ใบงานท่ี 2
อธบิ ายงานอาชพี
ในชุมชน อภิปรายความสาํ คญั และ ความเขา ใจจากการทาํ
ระบุอาชพี ที่ทาํ ไดใน ความจาํ เปนของการมี ใบงานท่ี 1
ชุมชนอยา งนอ ย 10
อาชีพ อาชีพ
2. ครูอบรมใหผูเรียนศกึ ษา
เรอื่ งงานอาชีพในชมุ ชนใน
หนังสอื เรยี นเพอื่ เตรียม
เรยี นรูตอ ไป
3. สาํ รวจอาชพี ในชุมชน 2. พิจารณาจากผล
ประเทศ และภูมภิ าค 5 การสาํ รวจจาก
ทวปี ไดแ กท วปี เอเชยี ใบงานที่ 2
ทวีปออสเตรเลีย ทวปี
อเมริกา ทวีปยุโรป และ
ทวปี แอฟรกิ า
เร่ืองที่ 1 ความสําคญั และความจําเปน ในการประกอบอาชีพ
อาชีพ หมายถึง การประกอบการท่มี รี ายไดตอบแทนโดยใชแรงงาน ความรู ทักษะ อุปกรณ
เครอ่ื งมอื สถานที่ วิธีการ ตอ งเปน อาชีพสจุ รติ และไมมีผลเสียตอ ชุมชน สังคม และประเทศชาติ
มนุษยเราจาํ เปน ตองมปี จ จยั ตาง ๆ เพื่อตองการดํารงชวี ติ เชน มที ี่อยูอ าศัย มีอาหารรับประทาน
มเี คร่ืองนงุ หม มยี ารักษาโรคตาง ๆ ซง่ึ ทงั้ 4 อยางน้จี ะเปน พ้นื ฐานของการดาํ รงชีวติ ทว่ั ไป แตบางคนก็
อาจมคี วามจําเปน อืน่ ๆ อีก เชน รถยนต โทรศัพทมือถือ ขึ้นอยูกับความจําเปนในการประกอบอาชีพ
หรือความจําเปน ตอการดํารงชวี ติ ประจาํ วนั การจะมปี จ จัยตา ง ๆ เหลา น้ขี น้ึ อยกู บั ฐานะทางการเงิน ซึ่งก็
คือความสามารถในการหารายไดของแตละบคุ คล
3
ใบงานท่ี 1
อภิปรายความสําคัญและความจําเปน ของการมอี าชีพ
ใหผูเ รยี นและครรู วมกนั พูดคยุ ตามประเดน็ ทกี่ าํ หนดใหบนฐานความรูแ ละประสบการณของผเู รยี น
และชวยกนั สรปุ โดยผูเ รียนแตละคนบนั ทกึ ลงในแบบบนั ทกึ ตามความเขาใจของตนเอง
แบบบนั ทึก
ประเด็นอภิปราย
คนเราตอ งมีอาชพี จรงิ หรอื จําเปน อยางไร ใหเหตผุ ลประกอบ
ผรู ว มอภปิ ราย
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………….......
……………………………………………………………………………………………………...
4
สรุปความคิดเหน็
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………...
ลงช่ือ………………………………………………................ ครูประจาํ กลุม
ศรช.………………………………………………………….
5
เรอ่ื งที่ 2 อาชีพในชุมชน
การเปล่ียนแปลงทางดานสังคมและสิ่งแวดลอ ม ความเจรญิ กาวหนาทางดานเทคโนโลยีมผี ล
ตอชีวิตความเปนอยู และโดยเฉพาะการประกอบอาชีพของคนในหมูบาน ไดแก การเกิดอาชีพใหม
หรือการอนุรกั ษอาชีพเดิมใหอยูใ นทองถ่ิน ดังน้ี
1. การสรางอาชพี จากชองวา งระหวางอาชีพ โดยอาศัยชองวางระหวางอาชีพ 2 อาชีพ เชน
อาชีพขยายลําไมไ ผ โดยซ้อื จากแหลง ปลูกไปขายใหกบั แหลง ทาํ เคร่ืองจักสาน
2. การสรา งอาชพี จากผลของการประกอบอาชีพ โดยอาศัยผลพลอยไดจากอาชีพเดิม เชน
ทําภาชนะใสของจากทางมะพราว จากตน มะพรา วทปี่ ลูกเปนอาชีพอยูแลว
3. การสรางอาชพี จากทรัพยากรทอ งถน่ิ เปน การสรางอาชพี ใหม โดยการนําทรพั ยากรทีม่ อี ยู
ในทองถนิ่ มาใชใ หเปนประโยชน เชน ทําอิฐจากดินเหนยี วทมี่ อี ยูในทอ งถนิ่
4. การสรา งอาชพี จากความตอ งการของตลาด เปนการสรางอาชพี ใหม โดยอาศัยขอมูลทาง
การตลาด เชน เล้ยี งกบเพราะตลาดมีความตอ งการมาก หรือปลกู ผกั ปลอดสารพิษ
5. การสรา งอาชพี ท่ขี าดแคลนในทอ งถน่ิ เปน การสรา งอาชพี ใหม โดยอาศยั ขอ มลู ในทองถิน่
เชน อาชพี รบั ซอมมอเตอรไ ซคเ กดิ ข้ึนเพราะชางในหมบู า นขาดแคลน
6. ประกอบอาชีพตามบรรพบุรุษ พอแม ปูยา ตายาย ทําอาชีพอะไร รุนลูก รุนหลาน ก็จะ
ดาํ เนนิ การตอ เชน อาชีพขายกว ยเตี๋ยว ถา มชี อ่ื เสียงกจ็ ะขายจนกระท่ังรุนลูก รนุ หลาน
7. ประกอบอาชีพตามสภาพภมู ปิ ระเทศ ซ่ึงในประเทศไทยประกอบดวยสภาพพื้นท่ี ท่ีเปน
ภูเขา ท่ีราบลุม ที่ดอน ดังนั้นการเพาะปลูกข้ึนอยูกับสภาพพ้ืนท่ีดวย เชน ที่ราบลุม
สามารถทาํ นาได อยูใกลทะเลประกอบอาชีพดานประมง หรือบางทําเลสามารถจัดเปน
แหลงทองเท่ยี วได
8. ประกอบอาชีพตามนโยบายของรัฐบาลหรือของผูประกอบการเอง ซ่ึงในพ้ืนท่ีไมเคยทํา
มากอน เชน นํายางพาราไปปลกู ทางภาคอสี าน แตเ ดมิ ยางพาราจะปลกู กนั ทางภาคใตเ ปน
สว นใหญ
อาชีพในโลกน้มี ีหลากหลาย และคนเราตองมีอาชีพ เพื่อใหมีรายไดเล้ียงตนเอง ครอบครัว
การมีอาชีพของตนเองตองอาศัยปจจัยหลายอยาง เชน ความรูความสามารถ เงินที่ใชในการลงทุน
มสี ถานที่ มตี ลาดรองรบั ตวั อยา ง งานบาน งานผา และเครื่องแตง กาย
งานบา น เปนอาชีพท่เี ก่ยี วกบั งานบาน เชน รับจา งซกั – รีดเสอื้ ผา อาหารปน โต ฯลฯ
6
งานผาและเครื่องแตงกาย
งานผาและเครื่องแตงกาย สิ่งสําคัญ คือ ผาสําหรับใชเปนวัสดุท่ีสําคัญในการนําผามาทํา
เครื่องนงุ หม แลว ยงั มปี ระโยชนใชสอยอยา งอนื่ อีก เชน ผาปโู ตะ หมอนองิ ท่ีนอน ผา มาน ดังนน้ั จงึ ควร
มคี วามรูความเขา ใจเก่ียวกบั ผา นอกจากน้ีอาจจะมีงานบริการทเี่ ก่ยี วขอ งตา ง ๆ เชน งานซักรีด งานรับ
ปะชุนเส้อื ผา
ผาทน่ี ยิ มเลอื กใช
ชนิดของผา ทเ่ี รารูจกั กนั แพรห ลาย ไดแ ก ผาฝาย ผา ลนิ นิ ผา ไหม ผา ขนสัตว และผาท่ีทําจาก
เสนใยสงั เคราะห ซ่งึ จะแบงไดเปน 2 ประเภท คือ
1. เสนใยธรรมชาติ ไดแก
1.1 เสนใยทไ่ี ดมาจากสัตว เชน แกะ กระตา ย ไหม
1.2 เสนใยท่ีไดม ากจากพชื เชน ฝาย ลินิน ปอ ปา น และใยสับปะรด
1.3 เสน ใยที่ไดม าจากแร เชน ใยหิน
2. เสนใยสงั เคราะห เชน ไนลอ น เทโตรอน ใยแกว
อาชีพท่ีเก่ียวขอ งกบั งานผา และเครอ่ื งแตง กาย
1. งานตัดเย็บเส้ือผา เชน ตดั เสื้อ ตดั กระโปรง ตัดกางเกง
2. งานตัดเย็บเครื่องใชต าง ๆ เชน ผามาน ปลอกหมอน ผา ปทู ี่นอน
3. อาชพี ท่เี ก่ียวกับการทอผาเชน ทอผาไหมผาฝาย โดยทอเปน ช้นิ แลวนําไปตัดเยบ็ เปนเสือ้ ผา
หรอื ของใชตา ง ๆ นอกจากนีอ้ าจมกี ารทอเปนของใช เชน ทอผา ขาวมา ผาปโู ตะผา ปทู น่ี อน
4. อาชีพซอมแซมและตกแตงดัดแปลงเสื้อผา เปนอาชีพบริการรับจางซอมแซม เส้ือผาที่
ชํารุด เชน การปะ การชุน การกุน การดาม เปนอาชีพหนึ่งท่ีทํารายไดดี ลงทุนไมสูงนัก
มคี วามรูความสามารถในการปะชุน กุน ดาม ตามที่ลกู คาตอ งการ
5. อาชีพตกแตงดดั แปลงเส้ือผาเครือ่ งแตง กาย เปนการตกแตง ดัดแปลงใหท ันสมยั หรอื ตาม
ตองการใหด สู วยงามกวาของเดมิ หรอื ตกแตง ดดั แปลงเพอื่ ใชออกงานไดหลายแหง ทาํ ให
ประหยัดคาใชจาย
วัตถุประสงคในการดดั แปลง มีดงั น้ี
5.1 ตกแตงเพ่ิมเติมหรือปด บงั รอยชํารุด โดยใชลกู ไม กระดุม ลูกปด สตกิ๊ เกอร มาติด
เพิม่ เติม เชน รปู ดอกไม รูปหวั ใจ
5.2 ดดั แปลงเสอื้ กระโปรง กางเกง เชน ทาํ ใหสน้ั ลง ยาวขน้ึ
7
5.3 ดดั แปลงใหมทัง้ หมด เชน นําชดุ ของคนอวนมาดัดแปลงสาํ หรับคนผอมกวา
การจดั การงานอาชพี
1. การเลอื กทําเลทต่ี ัง้ ถา เปนอาชพี บริการเชน รานตดั เสอื้ ผา หรอื รับตกแตงดัดแปลงก็ควรตองอยู
ในยานชมุ ชนการคมนาคมเดนิ ทางสะดวกแตถ าเปนอาชีพทอผา ก็อาจทอที่บานได แลว นาํ ไปสง
ยังรา นคา อกี ตอ หน่ึง
2. การออกแบบเพื่อแนะนําลูกคา การมีความรูเกี่ยวกับศิลปะการออกแบบดวยจะชวยให
ลูกคาพอใจยิ่งขึ้น นอกจากน้ันควรมีความรูเก่ียวกับการออกแบบเส้ือผาใสไปงานใน
ลักษณะตาง ๆ ความนยิ มของวัยตา ง ๆ รปู รางทรวดทรงของผูสวมใส ชนิดของผาทั้งหมด
จะตอ งใหเ หมาะสมกับการออกแบบ โดยการออกแบบลงในกระดาษกอ น แลวจึงไปวาง
ทาบกบั ผาทีจ่ ะใชต ดั
3. การตัดเย็บ เปนการตัดเย็บตามแบบท่ีกําหนด ซึ่งตองอาศัยทักษะในการตัดเย็บเสื้อผาที่
ออกแบบจงึ ดูเรียบรอย สวยงาม
4. การเก็บงานและการตกแตง เม่ือเย็บเปนตัวแลวก็มีการเก็บงานใหเรียบรอย และตกแตงให
สวยงาม เชน การทาํ โบวผ ูก
5. การรีดผา ตองศึกษาลักษณะของผากับความแรงของเตารีดไฟฟา สวนใหญจะพรมนํ้า
กอ นรดี เส้ือผาเพอ่ื ใหด สู วยงาม
6. การหาลกู คา เปน การหากลุมเปาหมายดวยการประชาสัมพันธ จัดโปรโมชั่นพิเศษ และ
การบอกตอของลูกคา คนอนื่ ๆ
อาชพี การทอผา งานออกแบบ มคี วามสาํ คญั การกําหนดสีท่ีใช การนาํ ไปใช ซึ่งเปนความรู
ของภมู ิปญ ญามากอ น แตปจจุบันมีการพยายามทจี่ ะนาํ ความรสู มยั ใหมเ ขาไปดดั แปลง เชน การเลอื กลาย
การใชสีทย่ี อ ม พยายามใชสีเคมีบาง เพื่อมใิ หผาสตี กจะทําใหผาเกาชา
สภาพปญ หา
1. สภาพปญหาท่พี บผปู ระกอบการขาดคณุ ธรรม จรยิ ธรรม เชน สินคาเสร็จไมตรงตามนัด
ไมมีความรับผิดชอบตอคุณภาพสินคา เชน เย็บไมเรียบรอย ไมตรงกับแบบที่ตองการ
ไมอ ดทนตอ การตําหนขิ องลูกคา ควรใหค วามสาํ คญั ตอลกู คา
2. ผูป ระกอบอาชีพขาดทักษะในการออกแบบงานผา เชน การออกแบบงานตัดเย็บเส้ือผา
การออกแบบลวดลายเกยี่ วกบั การทอผา
3. การบรกิ าร ขาดการมมี นษุ ยสัมพนั ธต อ ลูกคา
8
การอนรุ ักษพ ลงั งานและสิ่งแวดลอ ม
1. เศษผาท่ีเหลืออาจดัดแปลงเปนผลิตภัณฑอื่น ๆ ท่ีเหมาะสมกับขนาดของเศษผา เชน
งานประดษิ ฐ การทาํ ดอกไม เยบ็ เปน ผา หมโดยเอาเศษผา มาตอกัน หรือทําพรมเช็ดเทา
2. สที ีใ่ ชใ นการยอมผา ในปจจุบันมกี ารนาํ สวี ิทยาศาสตรมาใช เนอ่ื งจากคงทนกวา สธี รรมชาติ
ดังนน้ั ควรเนนการใชสธี รรมชาติ เพือ่ ไมใ หเ ปน อนั ตรายตอ สิ่งแวดลอม
อาหารและโภชนาการ
ความหมายของอาหาร
อาหาร หมายถงึ ส่ิงทีค่ นรบั ประทานหรอื กนิ เขา ไปแลว มีผลทําใหรา งกายเจรญิ เติบโต แข็งแรง
และทาํ ใหร างกายดําเนนิ ชวี ิตอยไู ด ซ่ึงอาหารน้ันรวมไปถงึ นํา้ ดว ย
ความสําคัญของอาหาร
1. ทําใหรางกายมีการเจริญเติบโต เปนส่ิงที่สําคัญสําหรับการเจริญเติบโตของเด็ก หาก
รบั ประทานอาหารไมเพยี งพอกบั ความตอ งการของรางกาย อาจทาํ ใหเกดิ โรคตาง ๆ ได และ
มสี ภาพรางกายไมส มบรู ณ
2. ทําใหรางกายมีภูมิตานทานโรค เมื่อไดรับอาหารที่เหมาะสมตามหลักโภชนาการแลว
รางกายสามารถทีจ่ ะตอสูกบั เชือ้ โรคตาง ๆ ได
3. มอี ายยุ นื เมือ่ รบั ประทานอาหารครบถวน รา งกายแข็งแรง ทําใหสุขภาพดี และมีผลทําให
อายยุ ืนยาว
อาหารหลัก 5 หมู
9
หมูท่ี 1 ไดแก อาหารประเภทเน้ือสัตวตาง ๆ ไข ปลา นม ถ่ัวเมล็ดแหง เปนแหลงของ
สารอาหารประเภทโปรตนี
หมูท่ี 2 ไดแ ก อาหารประเภทขา ว แปง นาํ้ ตาล เผอื ก มนั ขา วโพด เปน แหลง ของสารอาหาร
ประเภทคารโบไฮเดรต
หมูท ี่ 3 ไดแก อาหารประเภทผักใบเขียว พืชผักตาง ๆ เปนแหลงของสารอาหาร ประเภท
แรธ าตตุ าง ๆ และวติ ามิน
หมูที่ 4 ไดแก อาหารประเภทผลไมตาง ๆ เปนแหลง ของสารอาหารประเภท คารโ บไฮเดรต
เพราะมนี าํ้ ตาลมากจึงทาํ ใหไดพลงั งานมากกวาผัก และเปน แหลงของแรธ าตุ และวิตามินตาง ๆ
หมูที่ 5 ไดแก อาหารประเภทไขมันทไ่ี ดจากสตั วแ ละพืช เชน น้าํ มนั หมู นํา้ มันจากถัว่ เหลือง
นํา้ มนั งา น้าํ มนั รําขา ว เปน แหลง ของสารอาหารประเภทไขมัน
อาหารหลกั 5 หมู ทกี่ าํ หนดขนึ้ อยูกบั ผูบรโิ ภค ควรรับประทานใหค รบประจําทุกวัน และได
สัดสว นที่เหมาะสมกบั ความตอ งการของรา งกาย เพ่ือรางกายมีสขุ ภาพท่ดี ี ไมเปน โรคขาดสารอาหาร
การเลอื ก เตรยี ม ประกอบ และการปรุงอาหาร
การเลือกซอ้ื อาหารสด อาหารแหง ตองมหี ลกั เกณฑแ ละวธิ ีการถกู ตอ ง เพอ่ื จะไดอ าหารทีม่ ที งั้
คุณภาพและปริมาณคมุ คา กับเงนิ ที่ตอ งจายไป ดังนี้
10
1. ซอ้ื อาหารเพอื่ คุณภาพของอาหาร หลักเกณฑและเปา หมายสําคญั ของการเลอื กซือ้ อาหาร
ไมใชเพื่อใหไดอาหารปริมาณมากที่สุด หรือจายเงินนอยที่สุด แตตองคํานึงถึงเพอ่ื ใหได
อาหารมปี ระโยชนส งู สดุ ทัง้ ในดานคุณภาพอาหารและปริมาณ
2. ซือ้ อาหารจากแหลงผลติ ขายสง อาหารทกุ ชนดิ ท่ีจําหนา ยตามแหลง ผลติ หรือขายสง จะมี
ราคาตํ่ากวาแหลงทซี่ อื้ มาขายตอหรือขายปลกี
3. การซือ้ อาหารตามฤดูกาล จะไดร าคาถูกและคณุ ภาพสงู การซอื้ ตองเปลี่ยนแปลงและเนน
การใชผลติ ผลตามฤดกู าล
4. รูจ ักใชอ าหารแทนกันได หากไมมผี ลผลติ ทต่ี องการกใ็ หเ ลือกซอ้ื สง่ิ ที่ทดแทนกันได โดย
ไมท าํ ใหผ ลผลติ มีคุณภาพต่าํ ลง
5. การเลอื กซื้ออาหาร ควรมีความรูเก่ยี วกับคณุ ภาพอาหาร จะไดอ าหารท่มี คี ุณภาพสงู คมุ คา
กบั เงินทีเ่ สียไป
หลกั การในการเตรยี มอาหาร ประกอบ และปรุงอาหาร
หลกั ในการปรงุ อาหาร ยดึ หลกั 3 ส ดงั น้ี
1. สงวนคุณคา ดว ยวิธีการปรุงทีช่ ว ยสงวนคณุ คาของอาหารใหผ ูบรโิ ภคไดร บั ประโยชนเต็มที่
2. สุกเสมอ คือ ใชค วามรอนในการปรงุ อาหารเพ่อื ทาํ ลายเชอ้ื โรค และสารเคมที ่ีอาจปนเปอ นตดิ
มากบั อาหาร
3. สะอาด ควรคํานงึ ถงึ ความปลอดภยั ของอาหาร และการปรุงอาหาร
11
การเก็บถนอมอาหาร
การถนอมอาหาร เปน วธิ ีการเก็บอาหารใหมีอายยุ ืนนาน สามารถนํามารับประทานได โดยมี
หลายวธิ ี คือ
1. การตากแหง เปน วธิ ที างธรรมชาตโิ ดยใชแสงแดดทาํ ใหอ าหารแหง อาหารที่นํามาตากแหง
ตอ งเปนอาหารท่ีมีคณุ ภาพและเปน อาหารสด
2. การรมควัน เปน การถนอมอาหารท่ีแตกตา งจากการทําใหอ าหารแหงดวยความรอ น เพราะ
นอกจากเปนการทําใหอ าหารแหงแลวยงั มีควันของไมช ว ยรักษาอาหารใหเก็บไวไดน าน
3. การดอง การดองผกั ผลไม มหี ลายรปู แบบ เชน การดองเคม็ ดองเปรย้ี ว ดองหวาน เปน ตน
4. การทําเค็ม เปนวิธกี ารถนอมอาหารโดยใชเ กลอื เปน วตั ถกุ ันเสยี สําหรับเก็บรกั ษาอาหาร
ใหอ ยูไ ดนาน
5. การใชนํา้ ตาล เปนวธิ ีการใชความหวานของนํา้ ตาลเก็บรกั ษาอาหารใหอยไู ดนาน เชน การเชื่อม
การกวน การฉาบ การแชอ ิ่ม
การเกบ็ อาหารสดและอาหารแหง
1. การเก็บเน้ือสตั ว มวี ิธกี ารเก็บ ดงั น้ี
1.1 เนอ้ื หมู เนอื้ ววั ควรลางแลว เกบ็ ไวในตูเย็นกอนเก็บตอ งเอาออกจากวสั ดทุ ่ีหอหุมอยู
ลา งแลว ซับใหแหง จงึ ใสกลองหรอื ถงุ พลาสตกิ ปดใหแนน แชในชองเย็นจดั
1.2 เน้อื สตั วจ ําพวกปลา เปด ไก อาจใชว ธิ ีรวน ตม นึ่ง ยาง กไ็ ด จะเกบ็ ไดนานขึน้
2. การเก็บผัก ถายงั ไมนาํ ผักมาประกอบอาหาร ควรพรมนาํ้ หอพนั ดว ยใบตอง เก็บไวใ นท่รี ม
หรือบรรจุถงุ พลาสตกิ เก็บไวใ นตเู ย็นชอ งธรรมดา
3. การเก็บไข มวี ธิ กี ารเก็บดงั นี้
3.1 เลอื กไขท ใ่ี หมแ ละสะอาด ไมค วรเกบ็ ไขไวหลายวัน
3.2 ไมควรลางไขกอ นเก็บ นอกจากสกปรก เพราะเชื้อโรคจะผา นเขาไปไดง า ย
3.3 ควรเกบ็ ไขแ ยกใสชอ งที่เก็บไขใ นตเู ย็น โดยวางสว นปา นข้นึ จะทาํ ใหเ ก็บไดน าน
12
อาชีพทเี่ กยี่ วขอ งกับอาหารและโภชนาการ
1. อาชีพเปด รานขายอาหาร เชน ขายขาวแกง ขายอาหารตามสั่ง ขายกวยเตี๋ยว ขายขนมจีน
บางรานอาจจะขายเฉพาะอยางหรือหลายอยางอยูในรา นเดยี วกนั ขนาดของรานขึ้นอยกู ับ
การลงทุน และจํานวนลูกคา ดงั นน้ั การตั้งรานอาหาร จะตองเลือกทําเล สํารวจลักษณะ
ของลูกคา เชน รายไดของลูกคา ความชอบ ชนิดและรสชาติของอาหาร การเปด
รา นอาหารตอ งควบคไู ปกบั การขาย เครื่องดื่ม
2. อาชพี ขายเครื่องดมื่ รา นประเภทนี้จะเนนเครอ่ื งด่ืมเปน หลัก ถา เครอื่ งด่มื ขนาดเล็กอาจจะ
ขายเฉพาะเครอื่ งดม่ื ประเภทกาแฟ ซึ่งมหี ลากหลายชนดิ อาจขายตามขางทางหรอื หา งกไ็ ด
ถาขายเครือ่ งด่มื ที่มีแอลกอฮอลก็อาจจะมอี าหารประเภทของวา งใหแ กลม ดวย สวนใหญ
ก็จะมีดนตรี และอาจมีสถานทีส่ ําหรบั เตน ราํ ได ทเี่ รยี กกันวา Pub (ผบั )
3. อาชพี ขายขนม อาจมบี างคนท่ีตอ งการเปดรา นขายขนมอยา งเดยี วเชน ขายขนมที่มคี วามเยน็
ขายขนมประเภทไข ขายขนมไทย เชน บวั ลอยเผอื ก เตา สว น ขายประเภทเบเกอรี่ ซึ่งอาจ
ควบกบั การขายเคร่ืองดืม่ ดวย
4. อาชพี ขายอาหารปน โต อาชพี น้ีไมจาํ เปนตอ งเปด รานขายอาหาร แตใชวิธีประชาสัมพันธ
ใหทราบวามีธุรกิจประเภทน้ีเพื่อใหลูกคาสั่งจอง ราคาและชนิดของอาหารขึ้นอยูกับ
การตกลงกนั บางคนรับอาหารเฉพาะวนั ทาํ งาน และสามารถเลือกอาหารได อาชีพน้ตี อ ง
อาศยั รสชาติของอาหารเปน หลัก การสง ตรงตอเวลา การเลือกสถานที่ก็ไมจําเปนอาจจะ
ใชส ถานท่ใี นบา นได
5. อาชพี ถนอมอาหาร การถนอมอาหารเหมือนการเก็บอาหารใหมีอายุยืนคงทน เชน การตากแหง
การรมควัน การดอง การทาํ เค็ม การใชน ้าํ ตาล อาชพี นี้ขึ้นอยูก ับวัสดุ ทรพั ยากรที่มีอยูใน
ทอ งถิ่น เชน อยูใกลทะเลก็อาจจะทําปลาเคม็ ปลาแดดเดยี ว หอยดอง หรือในทองถิ่นท่ีมี
พชื ผกั มากก็จะถนอมผัก โดยการดองผัก หรือมผี ลไมม ากกใ็ ชวธิ ีเชือ่ ม เชน ทํามะตมู เชือ่ ม
6. อาชพี บรกิ ารจดั เล้ียงเปน อาชีพที่มบี ริการจดั เล้ียงอาหารนอกสถานท่ี เชน จัดแบบบฟุ เฟต
โตะจนี รายละเอยี ดเกย่ี วกบั ราคาและชนิดของอาหารข้นึ อยกู บั การตกลง
13
การจดั การงานอาชพี
1. ทําเลที่ตั้ง อาชีพที่เกี่ยวกับอาหาร เชน การเปดรานขายอาหาร ขายเคร่ืองดื่ม ขายขนม
นอกจากรสชาตอิ าหารยังจะตองอาศัยทําเลที่ต้ังราน จึงจําเปนตองเลือกสถานที่ที่อยูใน
ยานชุมชน
2. การจัดสถานท่ี ควรออกแบบรา นใหด ูโลง จดั โตะและเกา อ้ี รวมทั้งของใชภ ายในรานตอง
มีความสะอาดและถกู อนามัย
3. ควรเลอื กซอ้ื อาหารท่ีมคี ณุ ภาพ มคี วามสดใหม ถาเปน อาหารแหงควรหลีกเลยี่ งทเ่ี ก็บไวน าน
ตรวจสอบวามีเชอ้ื ราหรือไมม สี ารอนื่ ปนเปอ นหรอื ไม
4. การปรงุ อาหาร ควรคํานงึ ถงึ คณุ คาอาหาร เชน การใชความรอน การรักษาความสะอาด
การใชผงชูรส การคงคณุ คา ของอาหารทั้ง 5 หมู การจัดอาหารใหเหมาะสมกับวัย เชน
วัยผูใ หญเปนวยั ทตี่ องการเสรมิ สรางเซลลต า งๆ เพอ่ื รกั ษาสมรรถภาพการทาํ งานในรา งกาย
ใหค งที่ จึงควรไดร บั อาหารทัง้ 5 หมู ในสัดสว นทเ่ี หมาะสม
5. การบริการในธุรกิจขายอาหาร มีความสําคัญย่ิง ผูบริการตองใสใจกับการมีมารยาทใน
การบริการ มีความรูเกยี่ วกับการเสริ ฟอาหารและเครื่องดม่ื
6. การมีคุณธรรม จริยธรรม ตอลูกคา เชน การคิดราคาอาหารท่ีเปนธรรม รับผิดชอบใน
กรณที ่อี าหารตอ งมคี วามสดหรือมคี ุณคาทางอาหาร
กจิ วตั รประจําวนั ของอาชพี ขายอาหารอาจไมเหมอื นอาชีพอนื่ ๆ เชน ต่นื เชา ไปซื้อของทีต่ ลาด
แลว เตรียมอาหารเพือ่ ใหทันขาย ชวงท่ีเหน่ือยในการบริการลูกคาก็คือชวงเชา ชวงกลางวัน ชวงเย็น
ซงึ่ เปนชว งที่ลกู คา สว นใหญม ารับประทานอาหาร ชวงเวลาอนื่ ๆ อาจจะเปน งานเบา เชน ชวงท่ีเตรียม
อาหาร มกี ารหัน่ ผกั หัน่ เนื้อ
สภาพปญ หา
1. ขาดการบริการที่ดี ไมมีมนุษยสัมพันธ ไมสนใจลูกคาเม่ือมาใชบริการ ดังนั้น จึงควร
ปรับปรุงดานการบริการที่ดีตอ ลูกคา เชน เมื่อลูกคาเขารานควรยิ้มแยม แจมใส พรอม
จดั หาโตะใหน ั่ง บริการตามลําดับทล่ี ูกคาเขา มาใชบรกิ าร
2. เจาของรา นมักขาดทนุ เนอื่ งจากการขายอาหารสามารถถูกคดโกงไดห ลายทาง ถา เจา ของ
หรือผูไวใจไดไมไดดูแลอยางใกลชิด เชน คนเก็บเงินไมซื่อสัตย ลูกจางมักหยิบฉวย
ส่งิ ของไปใชใ นบาน
3. คุณภาพสนิ คา ไมคงที่ เชน ไมส กุ ไมส ะอาด เสื่อมคณุ ภาพ ทําใหลกู คาไมมาใชบริการ
14
การอนรุ ักษพลงั งานและสงิ่ แวดลอม
การอนรุ ักษพ ลงั งานและสง่ิ แวดลอมในครอบครวั ทําได ดงั นี้
1. การเลอื กซื้อเครือ่ งใชไ ฟฟา มาใชประกอบอาหาร เชน กระทะไฟฟา ควรเปนเครื่องใชไฟฟา
ท่รี ะบุฉลากประหยดั ไฟ
2. เม่ือเปดกอ กน้าํ ประปาควรใชน ํ้าในปริมาณพอเพียง แลว ปด กอ กนํ้าทันที อยาปลอยใหนํ้า
ไหลจนลนภาชนะ
3. นา้ํ ใชแลว เชน น้ําซาวขา ว น้ําลา งผัก ผลไม น้ําซกั ผา ครง้ั สุดทายก็นาํ ไปรดตนไมไ ด
4. ถุงขยะในบา นตอ งมีฝาปดใหมิดชิด เพราะเปนจุดรวมของสัตวที่เปนพาหะนําโรค เชน
หนู แมลงสาบ
งานเกษตร
งานเกษตรหมายถึงงานท่ีเกย่ี วกับการปลูกพชื เลีย้ งสัตว และอาชีพที่เก่ียวของตาม กระบวนการผลิต
และการจดั การผลผลิต มีการใชเทคโนโลยีเพื่อการเพิ่มผลผลิต ปลูกฝงความรับผิดชอบ ขยัน อดทน
การอนรุ กั ษพ ลงั งานและสิ่งแวดลอมงานเกษตรสว นใหญเก่ียวของกับการปลูกพืช จะเห็นวาในอดีตเรามี
พืชหลายชนิดทสี่ ามารถสงออกไปขายตา งประเทศได เชน ขา ว ยางพารา ขาวโพด มันสําปะหลัง สวน
การเลี้ยงสัตวและการประมงยังนอย โดยเฉพาะการประมงตองอาศัยสภาพพื้นที่ที่ติดชายทะเล
การประกอบอาชพี เกษตรจะกา วหนา อยางไร ตอ งเขา ใจพื้นฐานเกษตรโดยเฉพาะเรอื่ งดนิ และปุยทเี่ ปน
สิ่งสาํ คญั ในการเจริญเติบโตของพืช
15
ดนิ
1. ความหมายของดิน
ดินเกดิ จากการผุพังสลายตวั ของหนิ และแรผ สมกบั ซากพืชซากสัตวท ่ีตายทับถม เปน เวลา
หลายลานป หลังจากเปดปา ใหม ๆ ดนิ ยงั อุดมสมบูรณ ปลกู พืชลงไปกจ็ ะงามและใหผ ลผลติ สงู แตถา
ปลกู พืชติดตอ กันหลาย ๆ ป ไมมีการปรบั ปรงุ ดนิ ดินจะเสือ่ มโทรมเพราะอินทรียวัตถแุ ละธาตอุ าหาร
พชื เปรยี บเสมอื นรากฐานของชวี ติ เกษตรกร หรอื กลาวอีกนยั หนง่ึ คุณภาพของดนิ เทากบั คณุ ภาพชวี ิตของ
เกษตรกร
2. สวนประกอบดนิ
(1) อนนิ ทรยี วัตถุ เปนสว นท่ีไดจากการผุพังสลายตัวของแรและหิน เปน แหลงธาตุ
อาหารพืชทส่ี าํ คัญท่สี ุดดนิ สวนใหญท่ีใชปลูกพชื ในประเทศไทยมอี นนิ ทรยี วัตถุเปน
สว นประกอบถงึ รอยละ 97-99 ของนํา้ หนกั แหง ของดนิ
(2) อินทรียวัตถุ เปนสวนท่ีไดจากการเนาเปอยผุพังสลายตัวของเศษซากพืช และ
สัตวที่ทับถมกันอยูในดิน อินทรียวัตถุมีปริมาณธาตุอาหารพืชอยูนอย แตมี
ความสาํ คัญในการทําดนิ ใหโปรง รว นซุยระบายนาํ้ และถา ยเทอากาศไดด ี ทงั้ ยังเปน
แหลง พลังงานของจุลินทรียในดิน ดินสวนใหญท่ีใชเพาะปลูกพืชในประเทศไทย
มอี ินทรยี วตั ถุอยเู พียงรอ ยละ 1-3 ของนา้ํ หนกั แหง ของดนิ โดยเฉพาะอยางยิ่งใน
ภาคอีสานดินสวนใหญอินทรียวัตถุต่ํามาก (นอยกวารอยละ 1) จึงควรให
ความสาํ คญั ตอการเพม่ิ อินทรียวตั ถุใหแกด นิ
(3) นา้ํ ในดิน ทาํ หนาท่ีชวยละลายธาตุอาหารพืชในดิน และจาํ เปนสําหรับใชใน
การเคล่ือนยา ยธาตอุ าหารและสารประกอบตาง ๆ เขา ไปในตนพชื
(4) อากาศในดนิ ทําหนา ทีใ่ หออกซิเจนแกร ากพืชและจุลินทรยี ในดิน สําหรับใชใน
การหายใจ
3. หนา ตัดดนิ
ดินมคี วามลึกหรอื ความหนา ถา มองลึกลงไปในแนวด่งิ จะพบวา ดินมลี กั ษณะเปน ชั้น ๆ
เรียกสว นนว้ี า หนาตดั ดนิ ดินทวั่ ๆ ไปมักมีอินทรียวัตถุสะสมอยูท่ีดินบนและปริมาณอินทรียวัตถุจะ
ลดนอยลงในดินลาง ระดับท่ีลึกลงไปตามแนวหนาตัดดิน จะพบหินท่ีกําลังผุพัง สลายตัวในช้ันลาง
เรยี กวา วัตถตุ น กําเนดิ ดิน ชน้ั ที่อยูล กึ ลงไปถดั จากวตั ถุตน กาํ เนิดดนิ เรยี กวา พื้นหิน ซง่ึ เปนช้ันหินที่ยัง
ไมไดผ านกระบวนการผพุ ังสลายตัว
16
รากพืชเจริญเตบิ โตและดดู ธาตอุ าหารเฉพาะในสวนท่เี ปน ดนิ บนและดินลา ง ซงึ่ ดินแตล ะ
ชนิดมีความลึกไมเทากัน ดินที่ลึกจะมพี ื้นที่ใหพืชหยั่งราก และดูดธาตุอาหารไดมากกวาดินที่ตื้น
การปลกู พืชใหไ ดผลดี จึงควรพจิ ารณาความลึกของดนิ ดวย
4. การเจรญิ เตบิ โตของพืช
ทุกสรรพสงิ่ (สงิ่ มชี ีวิตและสงิ่ ไมมชี ีวิต) ในระบบนิเวศลวนเช่ือมโยงสัมพันธกันเปน
เหตุปจจัยซงึ่ กันและกนั สาํ หรบั ปจจยั หลกั ที่มผี ลตอ การเจรญิ เตบิ โตของพชื มดี ังตอไปน้ี
(1) แสงแดดเปน แหลงพลังงานทพ่ี ืชใชใ นการสงั เคราะหแ สง
(2) อุณหภูมิของดินและบรรยากาศ มีผลตอ กระบวนการตาง ๆ ภายในตนพืช เชน
การสังเคราะหแสง การหายใจ เปน ตน
(3) ความชื้นและน้ํา เปนวัตถุดิบในการสังเคราะหแสง ทําใหเซลลแตกตัวเปน
ตวั กลางขนยา ย ธาตอุ าหาร และอนิ ทรียสารในสวนตาง ๆ ของพชื
(4) สภาพกรด- ดา งของดนิ นิยมบอกเปนคา พีเอช (pH) โดยทวั่ ไปพชื เจรญิ เตบิ โตไดดี
ในดินทม่ี ีพเี อชใกลเ ปน กลาง (pH 6.0-6.5)
(5) ชนิดและปริมาณของกาซตาง ๆ ในดิน อากาศ สวนใหญในดินประกอบดวย
กา ซออกซเิ จน ไนโตรเจน และคารบ อนไดออกไซด รากพืชใชกาซออกซิเจนใน
การหายใจ ถากาซออกซิเจนไมพ อระบบรากของพชื จะออนแอ
(6) โรคและแมลงศัตรูพืช ถาพืชมีโรคและแมลงศัตรูพืชรบกวนมาก ยอมยับยั้ง
การเจริญเติบโต และการใหผลผลติ ของพชื
17
(7) ปริมาณธาตอุ าหารพืชในดิน และสมบตั ิของดิน สมบัติทางเคมี โดยเฉพาะความเปน
กรด - ดาง ของดิน สมบัติทางกายภาพ เชน ความรวนซุยของดิน การระบายนํ้า
การถายเทอากาศ ฯลฯ และสมบตั ิทางชวี ภาพไดแ ก จลุ นิ ทรีย และสัตวเลก็ ๆ ในดิน
มผี ลตอ การเจริญเติบโตของพืช
(8) ความรคู วามสามารถในการจดั การไรนาของเกษตรกร ซึง่ นับวันจะย่ิงสําคัญมากขึ้น
เนอื่ งจากการแขงขันท่ีรุนแรงข้นึ ทงั้ ดา นประสทิ ธภิ าพ คุณภาพ และตน ทนุ การผลติ
5. ความตองการธาตุอาหารของพืช ในจํานวน 17 ธาตุท่ีพืชตองการใชในการเจริญเติบโต
และใหผ ลผลติ ได 3 ธาตุ จากนา้ํ และอากาศ คอื คารบอน ไฮโดรเจน และออกซิเจน สว นอกี
14 ธาตไุ ดจากดนิ
ใน 14 ธาตุนั้น มี 6 ธาตุท่ีพืชตองการในปริมาณมาก คือ ไนโตรเจน (เอ็น)
ฟอสฟอรัส (พี) โพแทสเซียม (เค) แคลเซียม แมกนีเซียม และกํามะถัน แตการใสปุย
จะเนนเฉพาะ เอ็น-พี-เค จึงเรียกวา ธาตุอาหารหลัก สวนแคลเซียม แมกนีเซียม และ
กํามะถันน้ัน ดินสวนใหญท่ีใชปลูกพชื ในปจจุบันมักไมขาด และเมื่อใสปุย เอ็น-พี-เค
ลงไปในดนิ มกั มี 3 ธาตุนปี้ นลงไปดว ยเสมอซ่ึงเรียกวา ธาตุอาหารรอง สวนธาตุอาหารเสริม
(จลุ ธาตุ) ไดแก เหลก็ สงั กะสี โบรอน เปนตน ถาพชื ขาดธาตหุ นงึ่ ธาตใุ ดธาตนุ นั้ จะเปนตวั
จาํ กดั การเจรญิ เตบิ โตและการใหผลผลติ ของพืช
6. การสญู เสียธาตุอาหารพืชในดิน
ธาตอุ าหารพชื ในดนิ สญู เสียออกไปไดห ลายทาง ดงั น้ี
(1) สูญเสียไปกับผลผลิตพชื ที่เก็บเกี่ยวออกไป
(2) ถูกชะลา งออกไปจากบรเิ วณรากพืช โดยเฉพาะไนโตรเจน เชน ถา เกิดฝนตกหนัก
หลงั จากใสปยุ ไนโตรเจน โดยเฉพาะในดินทราย เกษตรกรอาจไดรับประโยชน
จากการใสป ุย เพยี งรอยละ10 เทานัน้ เพราะไนโตรเจน ละลายไปกบั นํ้างายมาก
(3) สญู หายไปในรปู กาซ เชน กรณีของไนโตรเจน
(4) การตรึง โดยเฉพาะฟอสฟอรัส การตรึง หมายถึง ธาตุอาหารพืชถูกดินหรือ
สารประกอบในดินจับไว พชื จงึ ไมสามารถดูดธาตอุ าหารเหลานัน้ ไปใชประโยชน
ไดท ง้ั หมด ซง่ึ ความเปนกรด - ดางของดนิ เปนปจจัยสําคัญทีส่ ดุ ท่มี ีผลตอการตรึง
ธาตอุ าหารพืชในดนิ
(5) สญู เสยี ไปกบั การชะลา งและพงั ทลายของดนิ พน้ื ที่ที่มีความลาดและมสี ภาพโลง เตยี น
ปราศจากพืชพนั ธหุ รอื สิ่งปกคลมุ หนาดนิ หรือมีการไถพรวนดนิ เพอ่ื เตรียมปลูกพชื
18
ถาฝนตกหนกั จะเกดิ การกัดเซาะผวิ ดิน ธาตุอาหารพืชในดนิ ยอมสญู หายออกไปจาก
พนื้ ทด่ี วย
เม่อื มีการเพาะปลูกพืช ธาตอุ าหารจะถูกดูดไปใชในการเจริญเติบโตและถูกเก็บสะสมไวใน
สว นตาง ๆ ของพชื ไดแ ก ใบ ลาํ ตน ดอก ผล ฯลฯ เมอ่ื เก็บเกี่ยวผลผลติ ออกจากพ้ืนที่ ธาตุอาหารพืช
ยอ มถกู นาํ ออกไปจากพนื้ ทีด่ วย
ในพื้นทก่ี ารเกษตร ธาตอุ าหารพืช ในดินสูญเสียไปกับผลผลติ มากทส่ี ุด การปลูกพืชติดตอกัน
ยาวนานโดยไมม กี ารเพ่มิ เติมธาตุอาหารลงไปในดิน ความอุดมสมบูรณข องดนิ จะลดลง และในทา ยท่สี ดุ
ดนิ จะไมสามารถใหผ ลผลิตพชื สูงได
ดงั น้นั ควรเพมิ่ เติมธาตุอาหารพชื ลงไปในดนิ ใหเพียงพอ ซง่ึ การใสปุยเปน วธิ ีการหนงึ่ เพราะ
การฟน ฟูดินใหกลบั มาอุดมสมบูรณอีกคร้ังหน่งึ ตองใชเวลาและคา ใชจายสูงมาก จงึ ควรดูแลรักษาความ
อดุ มสมบูรณของดินใหด ีอยเู สมอ
19
สารฆา ศตั รพู ืชและสัตว
สารฆาศตั รพู ชื และสัตวสวนใหญเปนสารประกอบอนินทรีย เปนพิษกับแมลงและศัตรูพืช
หากใชอยางไมระมัดระวังยอมเปนโทษตอสุขภาพของท้ังผูใชและผูบริโภค ท้ังยังมีสารพิษตกคางใน
สิ่งแวดลอมอีกดวย จึงมักมีคําเตือนบนฉลาก ตัวอยางเชน ควรเกบ็ เก่ียวผลผลิตหลังจากฉีดพนยา
20 วนั เปนตน มิฉะน้นั สารพิษตกคา งจะเปน อันตรายตอผบู รโิ ภค
ปยุ และประโยชนของปยุ
ปยุ คือ วัสดทุ มี่ ธี าตุอาหารพชื เปน องคป ระกอบหรอื สงิ่ มีชีวิตท่ีกอใหเกิดธาตุอาหารพืช เม่ือ
ใสลงไปในดนิ แลว จะปลดปลอ ย หรือสงั เคราะหธาตุอาหารท่ีจาํ เปนใหแกพ ชื
การเพาะปลกู พืชในดนิ ท่มี ีความอดุ มสมบรู ณสงู จงึ ตอ งการธาตุอาหารเพม่ิ เติมจากปุย นอยกวา
ดินทมี่ คี วามอุดมสมบูรณต่ํา
ปุย แบงออกเปน 3 ประเภท ดงั นี้
(1) ปุย เคมี คอื สารประกอบอนินทรยี ท ่ใี หธาตุอาหารพชื เปนสารประกอบที่ผาน กระบวนการผลิต
ทางเคมี เม่ือใสลงไปในดินท่ีมีความชื้นที่เหมาะสม ปุยเคมีจะละลายใหพืชดูดไปใช
ประโยชนไดอยางรวดเรว็
(2) ปุยอินทรีย คือ สารประกอบที่ไดจากสิ่งมีชีวิต ไดแก พืช สัตว และจุลินทรีย ผาน
กระบวนการผลติ ทางธรรมชาติ ปยุ อินทรยี สวนใหญใ ชใ นการปรบั ปรงุ สมบตั ทิ างกายภาพ
ของดิน ทําใหดินโปรง รวนซุย ระบายน้ําและถายเทอากาศไดดี รากพืชจึงชอนไชหา
ธาตอุ าหารไดงายข้นึ
ปุยอินทรียมี 3 ประเภท คือ ปุยหมัก ปุยคอก และปุยพืชสด ปุย อินทรีย
มีปริมาณธาตอุ าหารพืชอยนู อยเมือ่ เปรยี บเทยี บกบั ปยุ เคมแี ละธาตุอาหารพชื สว นใหญอยใู น
รูปของสารประกอบอนิ ทรีย เชน ไนโตรเจน อยใู นสารประกอบ จําพวกโปรตีน เม่ือใส
ลงไปในดิน พชื จะไมสามารถดูดไปใชประโยชนไดท ันที แตต องผานกระบวนการยอย
สลายของจุลินทรียใ นดนิ แลวปลดปลอยธาตุอาหารเหลา นั้นออกมาในรูปสารประกอบ
อินทรยี เ ชน เดยี วกนั กบั ปุย เคมี จากน้ันพืชจงึ ดูดไปใชป ระโยชนได
(3) ปุยชีวภาพ คือ ปุยที่ประกอบดวยจุลินทรียท่ียังมีชีวิตอยู และคุณสมบัติพิเศษสามารถ
สังเคราะหส ารประกอบธาตุอาหารพชื ไดเ องหรอื สามารถเปลย่ี นธาตอุ าหารพชื ทอี่ ยใู นรปู ท่ี
ไมเปนประโยชนตอศตั รพู ชื ใหม าอยใู นรูปทีพ่ ืชสามารถดูดไปใชประโยชนได และยังมี
ประโยชนอ่ืน ๆ อีก เชน
20
1. ทําใหศ ัตรูพืชลดลงชัว่ คราว เพราะไมชอบกลิ่นหรือความเปนกรดของปุยชีวภาพ
แตเ ม่ือศตั รพู ืชปรับตวั ได ก็จะทาํ ลายพืชเหมือนเดิม
2. ในกรณีทีเ่ กษตรกรใชป ุย เคมสี ูตรเดมิ ๆ อยา งตอเนอ่ื ง ทาํ ใหม กี ารสะสมธาตอุ าหาร
พืชบางตวั ในดนิ มากเกนิ ไป โดยเฉพาะอยางยิ่งฟอสฟอรัสและโพแทสเซียม เม่ือ
หยุดใชป ยุ เคมีแลว ใชป ุย ชวี ภาพแทนพืชจะคงเจริญเตบิ โตไดด ี
3. ในบางกรณี ดินมีความเปนดางหรือธาตุอาหารพืชบางตัวไมละลาย เม่ือใชปุย
ชีวภาพท่มี คี วามเปน กรดใสลงไป จะทาํ ใหส ภาพดนิ ดีขึ้นช่ัวคราว และปลดปลอย
ธาตุอาหารพืชออกมามากข้นึ
4. ในกรณที ดี่ นิ นนั้ ขาดธาตุอาหารรองบางตัว ปุยชีวภาพที่มีธาตุอาหาร ดังกลาวจะ
เขาไปทดแทนทําใหเกดิ ผลดีตอ พชื
5. มีฮอรโมนพืชบางอยางที่ถูกสังเคราะหขึ้นในกระบวนการหมัก และมีปริมาณ
เหมาะสมกับพืชนนั้ ๆ จึงทําใหพ ืชเจรญิ เติบโตดขี ้ึน
ปรมิ าณธาตอุ าหารพืชในปยุ เคมี
ฉลากของปุยเคมีทุกชนิดมีตัวเลข 3 จํานวนเรียงกัน ตัวเลขแตละจํานวนแสดงปริมาณ
ธาตไุ นโตรเจน ฟอสฟอรสั และโพแทสเซยี ม (เอ็น-พี-เค) ตามลําดับ เรียกวา สูตรปุย ซึ่งมีหนวยเปน
เปอรเ ซ็นต (%) โดยนํ้าหนักท้งั หมดของปยุ เคมี
ตวั อยางเชน ปุยสูตร 13-0-46 แสดงวาปุยเคมีหนัก 100 กิโลกรัม มีไนโตรเจน 13 กิโลกรัม
ไมม ีฟอสฟอรัส และมโี พแทสเซยี ม 46 กิโลกรมั สวนธาตอุ าหารพืชตัวอนื่ ๆ ในปุยเคมี ผูผลิตจะระบุ
หรอื ไมก ไ็ ด แตถาระบุจะใสข อ มลู วา มีธาตอุ าหารรองและจลุ ธาตุอะไรบา ง? ในปรมิ าณ (%) เทาไหร?
ถาเกษตรกรตองการผสมปุยเคมีใชเอง เพราะปุยสูตรท่ีมีจําหนายในทองตลาดไมตรงกับ
ความตองการ แนะนาํ ใหใชแ มปยุ ดงั ตอไปน้ี
(1) ปยุ ไนโตรเจน (ปุยเอน็ ) เชน ปุยยเู รีย (46-0-0) ปยุ แอมโมเนยี ซลั เฟส (21-0-0)
(2) ปุยฟอสฟอรัส (ปุยพี)เชน ปยุ ทริปเปลซปุ เปอรฟอสเฟส (0-46-0) ปยุ ไดแอมโมเนียมฟอสเฟส
(18-46-0)
(3) ปุยโพแทสเซียม (ปยุ เค) เชน ปยุ โพแทสเซียมคลอไรด (0-0-60) ปยุ โพแทสเซียมซัลเฟส
(0-0-50)
21
การพจิ ารณาเลอื กซ้ือปุย เคมี
ตามพระราชบัญญัติปุย พ.ศ. 2518 ไดกําหนดใหผขู ายปุยเขียนขอความท่ีสําคัญตาง ๆ เปน
ภาษาไทยหรอื ที่เรยี กวา ฉลากปยุ ไวท ่ีกระสอบปุยใหเดนชัด คือ (1) ชื่อทางการคาและมีคําวา ปุยเคมี
(2) สตู รปยุ (3) นํ้าหนักสุทธิของปุย (4) ปริมาณธาตุอาหารรอง (5) เครื่องหมายการคา (6) ผูผลิตและ
สถานที่ผลิตหรือสถานท่ีตั้งของผูแทนจําหนายที่ชัดเจน (7) ทะเบียนเลขที่ ยกเวน ปุยเคมีมาตรฐาน
7 ชนดิ เชน ยูเรยี (46-0-0) ซุปเปอรฟ อสเฟส (0-20-0) โพแทสเซยี มคลอไรด (0-0-60) เปนตน ท่ีไมตอง
ขน้ึ ทะเบียน
อาชพี ท่เี กย่ี วขอ งกับงานเกษตร
1. อาชพี ปลูกพชื อาจจะปลกู พืชชนิดเดยี วหรือปลูกพืชหลายชนิดผสมกัน เชน ปลูกพืชผัก
แตมีหลายชนดิ หรือปลูกพืชประเภทตาง ๆ เชน ปลกู ผกั ปลกู ผลไม และทํานาดว ย
2. อาชพี เลีย้ งสัตว เปนอาชพี ทีท่ ําไดทวั่ ประเทศ การเลย้ี งสตั วบางชนิดข้นึ อยกู ับสภาพพื้นที่
ทรพั ยากรและสงิ่ แวดลอ ม เชน การเล้ยี งหอยนางรม การเลย้ี งปลาในกระชัง
3. อาชพี เกษตรผสมผสาน เปนอาชีพเกษตรประกอบดวยหลายประเภทท่ีมีการเกื้อกูลกัน
เชน มีการปลูกพชื รวมกับการเล้ียงสัตวโดยนําเศษพืชมาใหส ตั วก ิน เอามลู สัตวไปใสพืช หรือ
ผสมผสานกนั ระหวางพชื เชน เกอื้ กูลกนั โดยอาศัยรม เงาจากตนไมท่ใี หญก วา
4. อาชีพแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร โดยนําผลผลิตทางการเกษตรที่เหลือจากการขาย
หรอื เปน ชวงท่ีมีราคาตกตา่ํ กน็ าํ มาแปรรูปไดเชน การตากแหงการดองการรมควนั การเชอ่ื ม
5. อาชพี พอ คาคนกลาง เปน อาชพี ทีร่ ับซอ้ื สินคาจากอีกท่หี น่งึ ไปยงั อกี ที่หนง่ึ ซง่ึ ไมต องเปน
ผผู ลติ เอง เชน มกี ารรบั ซือ้ สนิ คาหลากหลายจากผผู ลิตไปขายตลาด
1. การปลูกพชื
1.1 ประเภทของการปลกู พืช สามารถแบงพืชออกตามลักษณะการใช ดงั น้ี
(1) พชื ไร คอื เปนไมประเภทไมล ม ลุก และไมทนแลง ตอ งการนํา้ นอย มอี ายกุ ารปลูก
และการเก็บเกีย่ วไมนาน และเมอ่ื ใหผ ลผลติ แลว ลาํ ตน กจ็ ะตาย เชน ขาวโพด ออย
ขา ว มนั สาํ ปะหลงั
(2) พืชสวน คือ พืชทีป่ ลูกในพ้ืนที่ไมมากหรือมาก ๆ ก็ได แตตองปฏิบัติดูแลอยาง
ใกลช ดิ มากกวา พืชไร สวนมากอายยุ ืนสามารถเก็บเก่ียวไดนานเปนเวลาหลายป
ตดิ ตอ กนั เชน พืชผกั ผลไม ไมดอกไมประดับ
22
(3) พชื ปา เปนพืชท่ีไมตองการดูแลรักษา หรือมนุษยปลูกขึ้นโดยอาศัยธรรมชาติท่ี
สอดคลองกบั พืชชนิดที่เกิดข้นึ เองในปา เชน การปลกู สัก ปลกู ไผ
(4) พืชสมนุ ไพร หมายถงึ พืชทมี่ ีสรรพคุณในการรักษาโรคไดทั้งหมด พืชและสัตว
บางชนิดยังนํามาสกัดเปนเครื่องสําอาง เชน วานหางจระเข อัญชัน ขมิ้น เปน
อาหารเสรมิ เชน กระชาย กระเทยี ม เปน เครอ่ื งดื่ม เชน บัวบก คําฝอย ตะไคร ใช
ปรงุ แตง อาหาร เชน หอมแดง มะนาว
1.2 กระบวนการผลติ พชื
การปลกู พชื ชนิดใดกต็ าม ควรมีขั้นตอนการเตรียม ดงั น้ี
(1) การจัดเตรยี มกอนเพาะปลกู
1. จัดเตรียมสภาพพื้นที่ เตรียมดินใหเหมาะสมกับพืชที่จะปลูกจัดหานํ้าใชอยาง
เพียงพอ
2. เตรียมวัสดุอปุ กรณ เชน เตรียมพันธุพชื วัสดุในการปลูกพืชนาํ้ มนั เคร่ืองมือ
ทจ่ี ําเปน อาจมกี ารเตรยี มตรวจสอบเคร่ืองจกั รทจ่ี ะใช เชน เครอ่ื งสูบน้ํา อาจ
ตองมีการเปลยี่ นอะไหลบางชน้ิ กไ็ ดใหจ ัดหาไวล ว งหนา
3. เตรยี มทนุ ในทน่ี ห้ี มายถึงเงินทุนทจ่ี ะเตรียมซ้อื วัสดอุ ุปกรณ จา งแรงงาน
4. เตรยี มแรงงาน แรงงานที่ใชอาจจะเปนแรงงานในครอบครวั หรือแรงงานจา ง
ขา งนอก ตองวางแผนการใชแ รงงานวา ชวงใดตองใชมากนอยเพียงใด
5. ศึกษาราคาของตลาดพชื ในชว งน้นั ๆ เพื่อวางแผนการปลกู ใหตรงกบั ชว งทีม่ ี
ราคาแพง
6. เตรยี มพนั ธพุ ชื อาจไดพันธมุ าจากการเพาะเมลด็ ก่งิ ตอน ก่ิงทาบ การแยกหนอ
การเสยี บยอด ซึ่งตอ งพิจารณาขอดขี อเสยี ของแตละวธิ ี และความเหมาะสม
ของพืชทจี่ ะใชปลกู
(2) การปลูกพืช เมือ่ เตรยี มสถานที่แลว กล็ งมือปลกู การปลกู มหี ลายวธิ ี เชน หวานเมล็ด
การขุดหลุมปลูก ขึ้นอยกู ับชนิดของพชื ดว ย
(3) การดูแลรักษา เม่ือปลูกแลวตองมีการดูแลรักษา มีการใหนํ้า ใหปุยบํารุงดิน
ปอ งกนั กําจดั ศัตรพู ชื ทัง้ นข้ี ้ึนอยกู ับชนิด อายุ ของตน พชื ดวย
(4) อายุการเก็บเก่ียว มีความแตกตางตามชนิดของพืชขึ้นอยูกับระยะเวลา หรือใช
วธิ ีการสงั เกต พืชอาจเก็บเกี่ยวดว ยแรงคน เครื่องทุนแรงหรือเก็บเก่ียว ไดทั้งแรง
คนและเครื่องจกั รก็ตองขึ้นอยูก บั ขนาดของธรุ กจิ ดวย
23
(5) การขาย พืชมีวธิ กี ารขายไดหลายวิธี เชน มีพอคา คนกลางมาซอื้ ถงึ บาน ไปขายเอง
ทตี่ ลาด สงรา นคา ประจาํ เชน สงตามหางสรรพสินคา สงกลุมสหกรณ
สภาพปญ หา
1. พนื้ ฐานความรขู องเกษตรกรรายยอ ยสวนใหญมกี ารศึกษานอย เชน จบ ป.4 ป.6 หรือลืม
หนังสือไปแลว ทาํ ใหม ีปญ หาในการศกึ ษาหาความรู โดยเฉพาะการศกึ ษาขอ มลู การผลิต
กับขอมลู ทางการตลาด จงึ เปน สาเหตทุ ี่ทําใหการผลิตยงั คงเดิมหรือตาม ๆ กันไป
2. ราคาพชื ผลไมแนนอน ไมม หี ลกั ประกนั ในการรับซ้อื ผลผลติ ทางการเกษตร เมื่อผลผลิต
เก็บเกีย่ วไดแ ลวจึงหาตลาด ไมม ีการหาตลาดไวลวงหนา ดังนั้น ผลผลิตทางการเกษตรจึง
ถกู กําหนดราคาโดยพอ คา คนกลาง เนอ่ื งจากผลผลติ ทางการเกษตรมีอายุสั้น ทาํ ใหเกษตรกร
ตอ งรบี ขาย ถาไมข ายทนั ทีตองเตรยี มยงุ ฉางสําหรับเก็บ เชน ขา ว
3. ระบบชลประทาน การวางระบบชลประทานของภาครัฐบาลไมท่ัวถงึ บางแหง มีนํ้าใชทาง
การเกษตรตลอดป บางแหง ตองอาศัยน้าํ ตามธรรมชาติ
4. การชวยเหลอื ในการสรางถนนเขาไปในพ้ืนท่ีของเกษตรกรยังไมท่ัวถึง ทําใหไมสะดวก
ในการขนสง ผลผลติ ทางการเกษตรออกมาจากฟารม
5. การจดั การของเกษตรกรยงั ไมค มุ คากบั การลงทุน มกี ารใชท ุนมากกวา ผลที่ไดทาํ ใหขาดทุน
ทกุ ปจ นเกดิ เปนหนีส้ ินเพ่ิมขึน้ ๆ
6. ราคาผลผลิตตกต่ํา เมื่อผลผลิตออกมากจะทําใหราคาผลผลิตตกตํ่า อาจแกปญหาโดย
การทําใหอ อกนอกฤดกู าล หรือเพม่ิ มลู คา ผลผลิต โดยการแปรรปู อาหารหรือถนอมผลผลิต
การอนรุ กั ษพลังงานและสง่ิ แวดลอม
1. ใชพ ลังงานไฟฟาทางการเกษตรอยา งประหยดั เชน เครื่องปนไฟฟา
2. ประหยดั นาํ้ มนั เชอ้ื เพลงิ ในการดําเนนิ งานควรวางแผนการดําเนินงานกอ นเพ่ือประหยัด
ในการใชน้ํามนั เชน วางแผนซื้อวัสดอุ ุปกรณใ หน อ ยครง้ั
3. ไมควรเผาตอซังในพืน้ ท่ีนา ไร สวน นอกจากจะทําใหเกดิ มลพษิ ทางอากาศแลว ยังทาํ ใหหนาดิน
ซง่ึ ประกอบดวยแรธ าตุอาหารสูญเสียไปดวย โดยการถูกความรอน
4. การใชผลผลติ ใหเกดิ ประโยชน ผลผลิตท่ีเหลอื จากการจาํ หนายควรนาํ มาใชใหเกิดประโยชน
ตอไป เชน มูลสัตว ใหน าํ มาใชห มักปยุ เศษพชื นาํ มาใหสตั วก นิ หรอื ทาํ ปยุ หมัก
24
2. การเล้ียงสตั ว
2.1 ประเภทของการเล้ยี งสัตว แบงตามลักษณะของสตั วไ ด ดงั นี้
(1) สัตวใหญ นิยมเลี้ยงกันแพรหลาย เปนสัตวที่เล้ียงไวเพ่ือใชงาน ใชเปนพาหนะ
เลยี้ งเปนอาชพี เชน โคเนอ้ื กระบือ
(2) สัตวเล็ก นิยมเลี้ยงในครัวเรือนเปนอาชีพ เปนอาหารหรือเพ่ือความเพลิดเพลิน
เชน สุกร แพะ กระตา ย
(3) สตั วปก เปน สตั วประเภทมีปก เชน ไก เปด หา น นก
(4) สัตวนา้ํ เปนสัตวท ่อี าศัยในน้ํา หรอื ครึ่งบกครงึ่ น้ํา เชน ปลา กุง กบ และตะพาบนา้ํ
2.2 กระบวนการผลิตสัตว
(1) การเตรียมการกอนการเลี้ยงสัตว คลายกับการเตรียมการปลูกพืช มีการเตรียม
สถานท่ี วสั ดุอปุ กรณ เตรียมทนุ แรงงาน ศึกษาราคาตลาด เตรียมพนั ธุ ซึ่งสงิ่ ของ
เครือ่ งใชอาจแตกตา งกนั การเตรยี มสถานทีต่ องมกี ารเตรยี มเพมิ่ เตมิ เชน เตรียม
โรงเรอื น เตรียมบอน้าํ สําหรบั การเลยี้ งสัตวบางชนิด
(2) การเลยี้ งสตั ว ตอ งจัดสถานท่ใี หเ หมาะสมกบั สตั วช นดิ น้ัน ศึกษาความชอบ ชนดิ
และปรมิ าณอาหารทตี่ อ งการตามวยั ของสตั ว
(3) การดูแลรักษา อาจตอ งมีการใหอาหารเสริม หรอื บางชนิดตองใหออกกาํ ลงั กาย มี
การสังเกตเพอ่ื ปอ งกนั โรคตา ง ๆ
(4) การขาย ขายเม่อื สัตวเ จรญิ เตบิ โตเต็มที่ ถา เลี้ยงตอ ไปจะทาํ ใหตนทุนสูง ตองเสีย
คา อาหาร คาแรงงานเล้ียง และอ่ืน ๆ อีก การขายก็เชนเดียวกันกับการจําหนาย
ผลผลติ ทเ่ี กยี่ วกบั พืช เชน มีพอ คาคนกลางมาซอ้ื หรือสงตามหางสรรพสนิ คา
งานชา ง
งานชา ง หมายถึง งานหรือสิ่งท่ีเกิดขนึ้ จากการทาํ งานของชา งทีม่ คี วามรู ความชํานาญ ในงาน
นั้น ๆ ทกั ษะเปน ส่งิ จําเปน ในการเปนชาง เพราะเปนการสรา งความรู ความชํานาญในการทํางานสง่ิ ใด
สง่ิ หนึง่ โดยมีขัน้ ตอนดงั น้ี
1. การศึกษาหาความรูกับงานชางนนั้ ๆ กอนท่ีจะลงมือปฏิบัติงานนั้น ๆ เพ่ือใหทราบ
ธรรมชาตขิ องงาน เชน งานไฟฟา ตองเขาใจเกีย่ วกับธรรมชาตขิ องกระแสไฟฟา การทํางาน
ของอปุ กรณต าง ๆ จากคมู อื ประกอบของอปุ กรณน้นั ๆ
25
2. การวเิ คราะหส าเหตุของการชาํ รุดเสยี หายของชนิ้ สวนอุปกรณหรือสิง่ กอ สรา ง ศึกษาชนดิ
ของวัสดุและหนาที่ของช้ินสวนอุปกรณในแตละสวนกอนทําการถอดหรือแกไข
ซอ มแซม
3. การจัดเตรียมอุปกรณใ นการถอดประกอบชนิ้ สว นในแตละอปุ กรณ เคร่อื งมือในการซอม
เชน คอน คีม ไขควง ตลับเมตร ฯลฯ ใหเหมาะสมกับลักษณะงานนั้น
4. การวางแผนและกําหนดขั้นตอนการปฏิบัติงานในแตละสวนใหเหมาะสม และการใชวัสดุ
อปุ กรณอ ะไรบา ง งบประมาณท่ใี ชความคุมคา กับการซอ มบาํ รงุ
5. การปฏบิ ัติงาน คือ การทํางานทลี ะข้ันตอนตามท่ีไดศึกษาวิเคราะหและวางแผนไวเปน
การฝกใหม ีการสังเกต ตรวจสอบ และคน ควา เพื่อทําการทดลองและแกไขขอบกพรอง
หรอื จุดเสยี ใหด ขี ้ึนหรืออยใู นสภาพเดมิ ทส่ี ามารถใชไดตอไป
6. เม่ือทําการซอมแซมเรียบรอยแลวใหตรวจสภาพความเรียบรอย อุปกรณใสครบถวน
ถกู ตอ งหรือไม แลว จงึ ทาํ การทดลองวา สามารถใชไดห รอื ไม หรือตองทาํ การปรบั ปรงุ แกไ ข
ใหดีตอไป
ประเภทของงานชา ง
1. ชางไฟฟา เปนผมู ีความชํานาญเกยี่ วกับธรรมชาตแิ ละการทํางานของระบบไฟฟา ประโยชน
และโทษของไฟฟา เชน เดนิ สายไฟในอาคาร ชา งวทิ ยุ โทรทศั น
2. ชางไม เปนผูมคี วามชาํ นาญเกีย่ วกับงานไม เชน การทาํ เฟอรนิเจอรจากไม ทําโตะ เกาอ้ี
หรืองานกอสรางจากไม
3. ชา งยนต เปน ผมู คี วามชํานาญเก่ียวกับเครื่องยนต กลไก การทํางานของเครื่องยนต เชน
เปน ชางซอมรถยนต รถจกั รยานยนต
4. ชางประปาเปนผมู คี วามชํานาญเกีย่ วกับการวางทอประปาธรรมชาติการไหลของน้ํา การเช่ือมตอ
ทอ ในลกั ษณะตาง ๆ
5. ชา งปนู เปนผูมคี วามชาํ นาญเกยี่ วกับการกออฐิ ถือปูน การฉาบ การเทพื้นคอนกรตี
6. ชางทาสี เปนผมู คี วามชาํ นาญเกยี่ วกบั การทาสกี บั วสั ดุตา ง ๆ แลว ยงั มีความชาํ นาญเกย่ี วกับ
การเลือกใชสีกบั วัสดตุ าง ๆ
7. ชา งเชือ่ ม เปนผูม คี วามชํานาญเกยี่ วกบั งานเชือ่ ม การใชเครือ่ งมอื เคร่ืองจักรในการเชื่อม
อาชพี ทีเ่ กีย่ วของ เชน อาชพี ทาํ เหล็กดัดประตู หนาตา ง
26
อาชีพที่เก่ียวขอ งกบั งานชาง
1. เปนอาชพี ตามความชํานาญ เชน ชางไฟฟา ชา งไม ชา งยนต ชา งประปา ชางปูน ชางทาสี
ชางเชอ่ื ม โดยอาจใชความรคู วามสามารถรับงานเอง มีการบรหิ าร จดั การ คิดราคาไดเอง
ติดตามการทํางานเอง จัดการหาลูกคาเอง หรือบางคนใชความชํานาญเปนลูกจางงาน
กอ สราง
2. เปดรา นซอ ม เชน ซอมเคร่อื งไฟฟา ซอ มเครื่องรถยนต ข้ึนอยกู ับความชาํ นาญของแตละคน
กระบวนการงานของชาง
1. ออกแบบงานชา งตอ งมีการออกแบบมากอ น เพอื่ ใหชางตาง ๆ ทาํ ตาม และเปนการคดิ งาน
มาทงั้ ระบบแลว มีการกาํ หนดชนิดของวสั ดุท่ีตองใชอยางละเทาใด สังเกตวาเม่ือเราซ้ือ
อุปกรณงานชา งก็มคี ูมือการตดิ ต้ังมากบั ชุดอุปกรณดว ย
2. อานแบบ ชา งจะตอ งอา นแบบใหเ ขา ใจ สามารถแยกวสั ดอุ ปุ กรณท ีใ่ ชไดทาํ ใหค ดิ คา ใชจา ย
ได และเรยี นรรู ะบบ/ขน้ั ตอน การติดตั้งหรอื ประกอบงานนนั้
3. จัดเตรียมวสั ดอุ ุปกรณต ามท่ีกําหนด ใชวัสดุอุปกรณชนิดใดบาง จํานวนก่ีช้ิน ชนิดของ
เครือ่ งมอื ท่ใี ชจ ดั เตรยี มใหพรอมกอนลงมือปฏิบัติ
4. ลงมอื ปฏบิ ตั ิ นาํ วสั ดุอุปกรณม าใหพ รอ ม แลว ปฏบิ ตั ติ ามข้ันตอนทก่ี าํ หนดอยา งเครง ครัด
5. ทดลองใช ควรตรวจสอบกับแบบอีกครง้ั กอนทดลองใช เพือ่ ไมใหเ กดิ การผดิ พลาด
งานประดิษฐ
งานประดษิ ฐ หมายถึงสิ่งท่ที ําขึน้ ใหมโ ดยใชวัสดุตา งๆ ทั้งท่ีเปน วัสดเุ หลอื ใชห รอื วัสดทุ ว่ั ๆ ไป
แลวนําไปใชใหเ กดิ ประโยชน เชน
1. เปนกิจกรรมท่ชี วยใหเกดิ ความคิดรเิ รมิ่ สรางสรรค
2. เปน การใชเ วลาวา งใหเ กดิ ประโยชน
3. เปน การฝก ใหร จู ักสังเกตสิง่ รอบ ๆ ตัว และนาํ มาใชป ระโยชนไ ด
4. สรางความภาคภมู ิใจกับผปู ระดิษฐ
5. สามารถสรางงานและสรา งรายไดเ พอ่ื เปน พ้นื ฐานการประกอบอาชีพได
6. ลดคา ใชจา ย
27
ขอบขา ยของงานประดษิ ฐ
งานประดิษฐตาง ๆ สามารถเลือกทําไดตามความตองการและประโยชนใชสอย ซ่ึงแบง เปน
4 ประเภท ไดดังนี้
1. ประเภทของเลน เปนของเลนเพื่อความเพลิดเพลิน ของเลนเพ่ือการคิด เชน งานปน
งานจักสาน วัสดทุ ่ีใช เชน กระดาษ ผา เชือก พลาสติก
2. ประเภทของใช อาจทําขึ้นเพือ่ ใชในชีวติ ประจาํ วนั เชน ตะกรา กระบุง งานไมไ ผ ผา เชด็ เทา
ผาปูโตะ วัสดุท่ีใช เชน กระดาษ ไมไ ผ ดนิ ผา เหลก็ ใบตอง
3. ประเภทของตกแตง ใชตกแตงสถานที่ บานเรือนใหม ีความสวยงาม เชน การประดิษฐ
ดอกไม แจกัน ภาพวาด งานแกะสลกั
4. ประเภทเคร่ืองใชงานพิธี ทําข้ึนเพื่อใชในพิธีทางศาสนาในชวงโอกาสตาง ๆ และงาน
ประเพณี เชน ลอยกระทง งานเขาพรรษา งานออกพรรษา งานศพ เครื่องใชในงานพิธี
ทางศาสนา เชน พานพุม มาลัย เครอ่ื งแขวน บายศรี การจัดดอกไม ในงานศพ
วสั ดุอปุ กรณที่ใชในงานประดษิ ฐจะตอ งใชวัสดุ และอุปกรณตาง ๆ ดังน้ี
1. วัสดุธรรมชาติ เชน ใบไม กอนหนิ ขนสัตว เกลด็ ปลา เปลอื กไข ฯลฯ
2. วสั ดุสังเคราะห เชน กระดาษ ผา พลาสติก เชอื กไนลอน ฯลฯ
3. เศษวสั ดุ มที ั้งวัสดุธรรมชาตแิ ละวสั ดุสงั เคราะห เชน เศษผา เศษไม เศษโลหะ ฯลฯ
อปุ กรณท ใี่ ชในงานประดิษฐ ไดแก ไมบรรทัด ไมฉาก ไมครึ่งวงกลม กรรไกร มีดคัตเตอร
เข็ม ดาย กาว ตะปู คอ น จักรเยบ็ ผา ฯลฯ
อาชีพท่เี กย่ี วของกบั งานประดิษฐ
อาชพี นักประดษิ ฐ เปนอาชีพทผ่ี ลติ ส่ิงของเครอื่ งใช ซ่ึงจะตองเปน ผูท่มี ีความคิดสรางสรรค
ทันตอความตอ งการของตลาด
ลกั ษณะการประกอบอาชพี ไดแก ผลติ เสร็จแลว ขายความคดิ ใหก บั บริษทั หรือคดิ แลว ผลติ เอง
สงขายใหรา นคา หรอื ผลิตเองแลวขายเองโดยตรง
กระบวนการผลิตงานประดษิ ฐ
งานประดษิ ฐ มีขั้นตอน ดังน้ี
1. ออกแบบงานประดิษฐ เชน ประดิษฐดอกไมจะตองออกแบบขนาดของใบ ขนาดของกลีบดอก
เกสรดอกไม กานดอก
28
2. จัดเตรยี มวสั ดอุ ปุ กรณใ หพรอ ม เชน กระดาษ กรรไกร มดี กาว วสั ดุท่จี ะใช ทาํ สิ่งประดษิ ฐ
3. ปฏบิ ัติ เม่อื ออกแบบและเตรียมวสั ดุแลว ใหนาํ มาประกอบตามตองการ
4. การตกแตง อาจมีการตกแตง ใหสวยงามดวยการหาวัสดมุ าตกแตง เพม่ิ เติม เพ่ือเพิ่มมูลคา
ใหผลิตภัณฑ เชน ตกแตงดว ยการทาสี
5. ตรวจสอบช้ินงาน โดยตรวจสอบกับแบบท่ีกําหนดไวอีกคร้ังหนึ่ง วามีการติดวัสดุครบถวน
หรอื ไม หรอื ตรวจสอบโดยผชู าํ นาญใหแสดงความคดิ เห็น
ปญ หาในการผลติ ช้นิ งาน
1. วัตถุดิบ ปจจบุ นั วัสดธุ รรมชาติโดยการหาจากพืชในทองถิ่น ถูกใชอ ยา งฟมุ เฟอ ยไมมีการปลูก
ทดแทน วัสดมุ ีราคาแพงข้นึ เชน กระดาษ
2. การสง เสรมิ และพัฒนาผลิตภัณฑ ผูผลิตสวนใหญไมมีความรูเรื่องการออกแบบ ทําให
บรรจภุ ณั ฑไ มทนั สมยั และไมม คี ณุ คา
3. กระบวนการผลติ สว นใหญข น้ั ตอนการผลิตยังใชวิธเี กา มีการนําเทคโนโลยเี ขามาใชน อ ย
ตน ทุนสูง
การอนรุ กั ษพลังงานและสิ่งแวดลอม
1. งานประดิษฐที่ผลิตโดยโรงงานท่ีเปนระบบอุตสาหกรรม จะมีการใชพลังงานไฟฟากับ
เครื่องจักร ดังน้ันจึงควรดูแลใชไฟฟาภายในโรงงาน เชน มีการติดประกาศวิธีการใช
ไฟฟา อยางประหยัด
2. งานประดษิ ฐที่เปนระบบอตุ สาหกรรมควรคาํ นงึ ถงึ สง่ิ แวดลอม เชน การท้ิงของเสยี ทเ่ี ปน
สารเคมลี งสูแมนํา้ ลาํ คลอง หรอื ปลอยควนั พษิ สบู รรยากาศ โดยเฉพาะวัสดุท่ีทําเปนสาร
พลาสตกิ หรือยางสงั เคราะห
งานธุรกจิ
งานธรุ กจิ หมายถงึ การดาํ เนนิ กิจกรรมการผลติ หรือจําหนายสินคา การแลกเปล่ียนสนิ คาในเรื่อง
ของสินคาและบริการ และบริการโดยมุง หวงั ผลกําไร
ลักษณะของธรุ กจิ
การประกอบธรุ กจิ มีหลากหลายรปู แบบ แตละรูปแบบมีขอดแี ละขอเสียแตกตา งกันในเรื่อง
ของการจดั ตง้ั การขยายกจิ การ ความรบั ผดิ ชอบของเจา ของ จงึ ควรศึกษาใหเ ขา ใจเพื่อเลือกรูปแบบให
เหมาะสมกับตนเอง
29
1. กจิ การเจาของคนเดียว หมายถงึ กิจการท่มี บี คุ คลเดียวเปนเจา ของกิจการ เปน ผดู าํ เนนิ งาน
และรับผิดชอบบริหารงานเพียงลําพังคนเดียว ทําใหการตัดสินใจเปนไปดวยความรวดเร็ว
ผปู ระกอบการหรอื เจา ของธรุ กิจเปน ผูรบั ผิดชอบในผลการประกอบการนนั้ ทงั้ หมด ไมว า
จะเปน กําไรหรือขาดทุนโดยไมจํากัดจํานวนแตเพียงผูเดียว กลาวคือ หากธุรกิจมีกําไร
กาํ ไรทงั้ หมดก็จะเปน ของผูป ระกอบการนน้ั แตห ากธรุ กจิ ขาดทุน ผปู ระกอบการก็ตองรับ
ผลขาดทุนน้ันทั้งหมด
2. หา งหนุ สว น หมายถึง กจิ การท่ีมบี คุ คลตั้งแต 2 คนข้นึ ไป ตกลงรว มดาํ เนนิ กิจการดวยกัน
เพอื่ แสวงหาผลกาํ ไรจากการดาํ เนินกจิ การนน้ั
3. บริษทั จาํ กดั หมายถึง กจิ การทีจ่ ัดตัง้ ขึน้ โดยมีการแบง ทุนเปนหนุ ทีม่ ีบคุ คลถือหนุ มีมูลคา
เทา ๆ กนั และผูถ อื หุนแตล ะคนรับผิดชอบเพียงคาหนุ ทีต่ นนาํ สง ใชไมค รบตามมลู คาของหนุ
ท่ีตนถือเทา นั้น
ระบบสหกรณ
สหกรณ เปนองคกรธุรกจิ รปู หน่ึงที่ประกอบดว ยบคุ คลมารวมกนั โดยวิธกี ารชวยเหลือซ่ึงกัน
และกันอยางมีวัตถุประสงค เพื่อสงเสริมผลประโยชนทางเศรษฐกิจของสมาชิก การประกอบธุรกิจ
ระบบสหกรณเปนการจดั การไมม ุงคา กาํ ไร ยึดหลักการชว ยเหลอื ซงึ่ กันและกนั ของสมาชิก ปองกันมิให
ถูกเอาเปรยี บจากพอคา คนกลางหรือบุคคลอื่น ๆ
ลกั ษณะของสหกรณ
1) เปนองคก รทีม่ ีการรวมกลุมบุคคลท่ีมวี ัตถปุ ระสงคและความสนใจเหมอื นกัน
2) องคก รมจี ดุ หมายหลักในการสงเสริมผลประโยชนทางเศรษฐกจิ แกสมาชกิ
3) การจดั องคก รยดึ รปู แบบประชาธปิ ไตย โดยใหทกุ คนมสี วนรวมในการจดั การ การกํากบั
ดูแล การจดั หาทุน และรับผิดชอบ
หลักการของสหกรณ
1) การเปนสมาชิกสหกรณ ตองเขามาดวยความสมัครใจ ยอมรับระเบียบ กฎเกณฑ ของ
สหกรณต ามหลกั เสรีภาพ
2) สมาชิกทุกคนมสี ิทธิเทาเทียมกนั ตามหลกั ประชาธิปไตย
3) การมผี ลกาํ ไรตอ งมคี วามยุตธิ รรม
30
4) การดําเนินธุรกิจถือหลกั วา เงินสว นเกินหรือผลกําไรเปนของสมาชกิ ทกุ คน
5) สง เสริมใหบคุ ลากรมคี วามรคู วามสามารถในการดําเนินงานสหกรณ และสนับสนุนให
สมาชกิ ไดฝก ศึกษาหาความรูใ นการประกอบอาชีพของตน
6) มีความรว มมือระหวางสมาชกิ สหกรณ เพ่อื ใหบรรลเุ ปาหมายของการอยดู ี กินดี และมีสขุ
ของสมาชิกในประเทศไทย มีพระราชบัญญัติสหกรณ พ.ศ. 2511 เปน กฎหมายรองรับ
การดําเนินงานของสหกรณ ประเภทของสหกรณ ระบุไววามี 2 ประเภท คือ สหกรณ
จํากัด และไมจํากัด แตในการปฏิบัติสหกรณในประเทศไทย แบงได 6 ประเภท คือ
สหกรณการเกษตร สหกรณก ารประมง สหกรณน คิ ม สหกรณร านคา สหกรณอ อมทรัพย
สหกรณบ ริการ
วสิ าหกจิ ชุมชน
วิสาหกิจชมุ ชน คือ การประกอบการโดยชุมชนท่ีมีสมาชิกชุมชนเปนเจาของปจจัยการผลิต
การคา และการเงนิ เพ่อื ใหเกิดประโยชนทั้งดานเศรษฐกจิ คอื การสรางรายไดและอาชีพ ดา นสงั คม คือ
การยดึ โยงรอ ยรดั ความเปนครอบครัวและชุมชนให รวมคิด รวมทํา รวมรับผิดชอบ แบงทุกขปนสุข
ซ่ึงกันและกนั วสิ าหกจิ ชมุ ชนจะเปน เครอ่ื งมือในการสรางฐานรากทางเศรษฐกจิ และสังคมใหเขมแข็ง
ตลอดจนพง่ึ พาตนเองไดใ นทีส่ ดุ
หลักการวสิ าหกิจชมุ ชน
1) ชุมชนหรอื องคกรชุมชนเปนเจา ของปจ จยั การผลิตและทรพั ยากรธรรมชาติ
2) เคารพหลกั การและเปา หมายการดาํ รงชวี ิตรว มกนั แบง ปนกัน พงึ่ พิงกันภายในชุมชนอยาง
เสมอภาคและเคารพหลักการอยูรวมกันของชุมชนกับสิ่งแวดลอม ระบบนิเวศนแบบ
ปฏสิ มั พันธภาพ
3) มกี ารทาํ งานแบบมีสว นรว มของชมุ ชน จัดการและวางแผนแมบทพฒั นาชมุ ชนดว ยตนเอง
4) สรางทนุ ของชุมชนหรือกองทุนของชมุ ชนหลากหลายรปู แบบ เปน หลกั ประกนั ความเสมอภาค
ทางเศรษฐกิจและสิทธิมนษุ ยชน
5) วสิ าหกิจชมุ ชนเปนหลกั การมสี วนรวมและกระจายผลประโยชนควบคูไปกับการสราง
สังคมสวสั ดกิ ารทีเ่ กิดจากสมาชิกชุมชนรวมมือขึน้ มา เรียกวา สวสั ดกิ าร
6) เศรษฐกจิ ชมุ ชนมาจากฐานการผลิตทหี่ ลากหลาย เปน องคกรรวมดา นปจจัยส่ี ตอบสนอง
ตลาดในชุมชนกอน
31
วสิ าหกจิ ชุมชน เปน แนวคดิ ท่มี ุงผลติ หรอื บริการโดยสมาชิกในชุมชน เพ่ือการบริโภค และ
สรางรายไดใหชุมชนจากผลผลิตที่หลากหลายในชุมชน ทั้งในดานการบริโภคแบบพึ่งพาตนเอง
การเกบ็ หรือถนอมอาหารไวกนิ ในครอบครัว ในชมุ ชน จะชว ยลดรายจา ยของครอบครวั และเสรมิ สราง
สขุ ภาพสงั คม สขุ ภาพอนามยั ทีด่ ี มีคณุ ธรรม ไมเห็นแกประโยชนดา นกําไรสูงสดุ
ดังนั้น การจัดตัง้ วิสาหกจิ ชมุ ชนจงึ ต้งั อยบู นกระบวนการคดิ และปฏิบตั ิ ดังน้ี
1) จดุ เร่ิมตนของการแปรรูปหรือผลิตสินคาของชุมชน สมาชกิ ชุมชนตองมี เปาหมายเพื่อ
บริโภคอุปโภคของตนเองเปนหลัก ดานการผลิตสินคาหลายชนิด หลายประเภท เพื่อ
การพ่ึงพาตนเอง ลดรายจายท่ีเสียไปจากการซอื้ ปอ งกันไมใ หเ งนิ ไหลออกไปจากชุมชน
จะสง ผลใหก ารหมนุ เวยี นและแพรสะพดั อยใู นชมุ ชน
2) สมาชกิ ในชมุ ชนผลิตสนิ คา เปนระบบอตุ สาหกรรม เพ่ือลดรายจายของตนเอง หรือเปน
หลักพึ่งพิงตนเองไดแลว จึงคอยขยับขยายการผลิตออกไปสูชุมชนเพ่ือนบาน เพื่อลด
ภาระการซอ้ื ของแพงแกชมุ ชนเพ่ือนบาน
3) การเร่ิมตนดําเนินการวิสาหกิจชุมชน ตองคาํ นึงถึงการลงทุนตา่ํ อุปกรณงาย ๆ การใช
แรงงานในชุมชน และการรูจักพัฒนาจากภูมิปญญาดั้งเดิมมาใช
ขอบขายของงานธุรกจิ
การประกอบธุรกจิ แบงออกตามอาชีพ เชน ธุรกจิ การเกษตร ธุรกิจอตุ สาหกรรม การทอ งเทีย่ ว
อุตสาหกรรมยานยนต ธุรกิจการกอสราง ธุรกิจการเงิน ธุรกิจเกี่ยวกับงานบาน ธุรกิจเก่ียวกับงาน
ประดิษฐ ซึ่งทกุ อาชีพนอกจากมีกระบวนการผลติ แลว ยงั มีงานธุรกจิ แทรกไปกับอาชพี ดว ย
1. ขอมูลท่ีเก่ียวของกับธุรกิจ เชน ประกอบธุรกิจการเกษตรก็ควรมีขอมูลทางการเกษตร
เชน ผลผลติ เปน อะไร ใชว ัสดอุ ปุ กรณใ ดบา ง สถานทผ่ี ลิตอยทู ่ีใด และในลักษณะเชา หรอื
เปนของตนเอง มกี ระบวนการผลติ อยา งไร ขายที่ใด ใชแรงงานอยา งไร จะผลิตเม่อื ใด ซึ่ง
ขอมลู เหลา นีจ้ ะมปี ระโยชนตองานธุรกิจใชใ นการวางแผน
2. งานการเงินและบัญชี เปนการวางแผนเกี่ยวกับรายไดและรายจาย เพื่อใหใชจายเงินได
เพยี งพอกบั รายได และมเี งนิ ออมไวใชจ ายในอนาคต
ประโยชนของการทําบญั ชี
1. เจาของกจิ การทราบวาธุรกิจมีกําไรหรอื ขาดทนุ
2. ทราบเกย่ี วกบั ราคาสง่ิ ของที่ซือ้ และราคาขายผลผลติ
3. เปน ขอ มลู การทําธุรกิจในครอบครวั ตอไป
32
4. งายตอการตรวจสอบเน่ืองจากเปนการบันทึกรายการทั้งรายรับ-รายจาย ตามลําดับ
เหตกุ ารณ กอ น-หลงั
อาชีพทเ่ี กย่ี วขอ งกบั งานธุรกจิ
ทกุ อาชพี ทก่ี ลาวมาสว นหน่งึ ของการดําเนินงาน คือ งานธรุ กิจ
1. ธรุ กิจการเกษตร เปนธุรกิจท่เี กี่ยวขอ งกบั การเกษตร
2. ธุรกิจอตุ สาหกรรม เปน ธรุ กจิ ทีเ่ กี่ยวกับงานชาง เชน ธุรกิจผลิตเคร่ืองใชไฟฟา ธุรกิจผลิต
รถยนต
3. ธุรกจิ อตุ สาหกรรมการทอ งเทย่ี ว เปน ธรุ กิจจัดการทอ งเท่ยี ว เชน บริษัทจัดทวั ร มีการบริการ
การเดนิ ทาง ท่พี ัก อาหาร มมี ัคคเุ ทศก เปนการบรกิ ารอยางครบวงจร
4. ธรุ กจิ การกอ สราง เชน ธรุ กิจรบั กอสรา งบาน อาคาร
5. ธุรกจิ การเงิน เชน ธุรกิจการธนาคาร
6. ธรุ กิจใหบ รกิ าร เชน ธุรกิจรานเสริมสวย ธรุ กิจนวดแผนโบราณ
33
7. ธุรกิจซ้ือมาขายไป เปนกิจการท่ีซ้ือขายสินคาท้ังขายสงและขายปลีก โดยไมใชผูผลิต
เชน หา งสรรพสนิ คา รา นขายผลไม
สภาพปญหา
1. บุคลากรขาดความชํานาญการทําธุรกิจ บุคลากรสวนใหญโดยเฉพาะธุรกิจขนาดยอม
ขาดความชํานาญการทาํ ธรุ กจิ เชน การวิเคราะหแ นวโนมความตองการของตลาด การทาํ
บญั ชกี ารเงินตาง ๆ
2. ขาดการสรางความเชื่อถือและทําความรูจักกับลูกคา ขาดความเชื่อถือจากลูกคา เชน
การปลอมปนสินคา การสงมอบสินคาไมตรงเวลา นอกจากน้ียังขาดความเขาใจลูกคาซ่ึง
ผปู ระกอบการจะตองทาํ ความรจู ักกับลกู คา เชน รสนิยมความชอบไมชอบ กลุมอายุ กาํ ลังซอ้ื
ของลูกคา
ใบงานที่ 2
สาํ รวจอาชพี ในชมุ ชน ภูมภิ าค ภูมภิ าค 5 ทวีป ไดแ ก ทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลยี ทวปี อเมรกิ า
ทวปี ยุโรป และทวปี แอฟรกิ า
ใหผเู รียนสํารวจอาชีพในชุมชน ภูมิภาค และในโลกมา 10 อาชีพ ลงในแบบสํารวจ โดย
ดําเนนิ การดงั น้ี
1. ครูและผเู รยี น ศึกษาวิธีการสาํ รวจ แลว รวมกนั กาํ หนดแบบสาํ รวจ และกําหนดวธิ ีการทจ่ี ะ
ใชส ํารวจ
2. ดาํ เนินการสาํ รวจแลวกรอกรายละเอยี ด ดังน้ี
2.1 ช่ือผูเรยี น ศรช. สถานศึกษา ชอ่ื ครปู ระจํากลมุ
2.2 ช่อื อาชีพ เชน เพาะเห็ด
2.3 ทําเลทต่ี ง้ั เชน บานเลขท่ี 207 หมทู ่ี 11 แขวงทาขาม เขตบางขนุ เทียน กรุงเทพมหานคร
2.4 การประกอบอาชีพใหม ีรายละเอียดเกยี่ วกับระยะเวลาการประกอบอาชีพ ต้ังแตเร่ิมตน
จนถึงปจ จุบนั จดุ เริ่มตนหรือเหตจุ ูงใจในการประกอบอาชีพ วัสดุ อปุ กรณ (หลกั ) ที่ใช
กระบวนการผลิต กระบวนการตลาด ปญ หา อปุ สรรค การสรางความม่ันคงในอาชีพ
34
แบบสํารวจ
ชอ่ื ผเู รียน ………………………………………….......... ศรช. … …………………...……………….
สถานศึกษา………………………………………….........ชอ่ื ครปู ระจาํ กลมุ ……………………………
35
กลมุ อาชพี ใหม
จากการเปลี่ยนแปลงในบริบทโลกทั้งในสวนการรวมกลุมทางการเงิน การเปลี่ยนแปลง
เทคโนโลยีอยา งรวดเร็ว การเปล่ียนแปลงของธรรมชาติและส่ิงแวดลอม การเปล่ียนแปลงพฤติกรรม
ของผบู รโิ ภค การรวมกลุมทางเศรษฐกจิ และประการสําคญั คือ การเปล่ียนแปลงโครงสรางประชากร
ทางสงั คม ดังน้นั อาชีพในปจ จุบันจะตอ งมีการพัฒนาวธิ ีการและศกั ยภาพในการแขง ขนั ไดในระดบั โลก
ซ่ึงจะตองคํานึงถึงบริบทภมู ภิ าคหลักของโลก หรือ “รูศักยภาพเขา” หมายถึง ทวีปเอเชีย ทวีปอเมริกา
ทวปี ยโุ รป ทวปี ออสเตรเลีย และทวปี แอฟรกิ า และจะตอ ง “รูศ กั ยภาพเรา” หมายถึง รูศกั ยภาพหลกั ของ
พ้นื ที่ประเทศไทย คอื ศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ ศักยภาพของศิลปะ วัฒนธรรม
ประเพณี และวิถชี ีวิตของแตล ะพ้นื ที่ และศกั ยภาพของทรัพยากรมนุษยใ นแตล ะพื้นท่ี ดงั นั้นเพือ่ ใหการ
ประกอบอาชีพสอดคลองกับศักยภาพหลักของพ้ืนที่และสามารถแขงขันในเวทีโลก จึงไดกําหนด
กลุมอาชีพใหม 5 กลุมอาชีพ คือ กลุมอาชีพใหมดานการเกษตร กลุมอาชีพใหมดานพาณิชยกรรม
กลุมอาชีพใหมดานอุตสาหกรรม กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค และกลุมอาชีพใหมดาน
บริหารจดั การและบริการ
1. กลุมอาชพี ใหมด านการเกษตร คอื การพัฒนาอาชพี ในดานการเกษตรเกี่ยวกับการ
ปลกู พืช เลี้ยงสัตว การประมง โดยนาํ องคค วามรูใ หม เทคโนโลย/ี นวัตกรรม มาพฒั นาใหส อดคลองกับ
ศักยภาพหลักของพ้ืนที่ คือ ศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นท่ี ตามลักษณะภูมิอากาศ
ศักยภาพของภูมิประเทศ และทาํ เลทีต่ ง้ั ของแตละพ้ืนท่ี ศักยภาพของศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และ
วิถีของแตละพื้นที่และศักยภาพของทรัพยากรมนุษยในแตละพ้ืนที่ อาชีพใหมดานการเกษตร เชน
เกษตรอินทรยี เกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎีใหม วนเกษตร ธุรกิจการเกษตร เปน ตน
2. กลุมอาชีพใหมดานพาณิชยกรรม คือ การพัฒนาหรือขยายขอบขายอาชีพดาน
พาณชิ ยกรรม เชน ผูใหบ รกิ ารจาํ หนายสนิ คาทงั้ แบบคาปลีกและคาสงใหแ กผบู ริโภคทงั้ มีหนา รา นเปน
สถานท่จี ัดจาํ หนาย เชน หา งราน หางสรรพสินคา ซุปเปอรสโตร รานสะดวกซื้อ และการขายที่ไมมี
หนารา น เชน การขายผา นสื่ออิเล็กทรอนกิ ส
3. กลมุ อาชีพใหมดา นอตุ สาหกรรม คอื การพัฒนาอาชพี ทอี่ าศัยองคค วามรู เทคโนโลย/ี
นวัตกรรม อาชพี เกย่ี วกบั งานชาง ซง่ึ ไดแก ชา งไฟฟา ชา งไม ชางยนต ชา งประปา ชางปูน และชา งเชอ่ื ม
ใหส อดคลอ งกับความตอ งการของตลาดในประเทศ และตา งประเทศและศักยภาพหลักของพ้ืนท่ี เชน
ผูผลิตช้ินสวนอิเล็กทรอนิกสเครื่องใชไฟฟา หรืออุปกรณอิเล็กทรอนิกสโดยทั่วไป เชน IC PCB
ผูประกอบรถยนตและยานยนตประเภทตาง ๆ ผูผลิต ตัวแทนจําหนายหรือผูประกอบชน้ิ สวนหรือ
อะไหลรถยนต ผใู หบรกิ ารซอมบํารุงรถยนต ผูจดั จาํ หนายและศนู ยจาํ หนา ยรถยนตท้ังมือหนึ่งมือสอง
36
ผูผลิตและจําหนายเคร่ืองจักรและเครื่องมือทุกชนิด เชน เครื่องจักรกลหนัก เครื่องจักรกลเบา ผลิต
อปุ กรณห รอื สว นประกอบพ้ืนฐานของเครือ่ งใชไ ฟฟาตา ง ๆ เชน สายไฟ หลอดไฟ ฉนวนไฟฟามอเตอร
ตาง ๆ การผลิตอลูมิเนียม ผลิตและตัวแทนจําหนายผลิตภัณฑเหล็ก สเตนเลส ผูผลิตจําหนายวัสดุ
กอสราง วัสดุตกแตง สขุ ภัณฑ การกอสรา งอาคาร หรือท่อี ยูอาศัย
4. กลมุ อาชีพใหมด านความคดิ สรา งสรรค ทา มกลางกระแสการแขง ขันของโลกธรุ กจิ
ที่ไรพรมแดนและการพฒั นาอยา งกา วกระโดดของเทคโนโลยกี ารสอ่ื สารและการคมนาคม การแลกเปลยี่ น
สนิ คา จากทีห่ น่ึงไปยังอีกสถานท่ี ท่ีอยูหางไกลนั้นเปนเร่ืองงาย ในปจจุบันเมื่อขอจํากัดของการขาม
พรมแดนมใิ ชอ ุปสรรคทางการคา ตอ ไปจงึ ทําใหผบู รโิ ภค หรือผูซ อ้ื มีสิทธเิ ลือกสินคาใหมไดอยางเสรี
ท้ังในดา นคุณภาพและราคา ซง่ึ การเรียนรแู ละพัฒนาสินคา และบรกิ ารตาง ๆ ท่มี ีอยูในตลาดอยูแลวใน
ยคุ โลกไรพรมแดนกระทําไดง า ย ประเทศทม่ี ีตน ทุนการผลิตต่ํา เชน ประเทศจีน อินเดยี เวียดนาม และ
ประเทศในกลมุ ยโุ รปตะวนั ออก จะมีความไดเปรียบในการแขง ขนั ดานราคา ดวยเหตนุ ป้ี ระเทศผนู าํ ทาง
เศรษฐกจิ หลายประเทศ จึงหนั มาสง เสรมิ การดําเนนิ นโยบายเศรษฐกิจสรา งสรรคเพอื่ พัฒนาสนิ คา และ
บริการใหม ๆ และหลกี เลี่ยงการผลิตสินคาทตี่ อ งตอสดู านราคา โดยหลักการของเศรษฐกจิ สรางสรรค
คือ แนวคิดหรอื แนวปฏิบตั ทิ ี่สรา ง/เพม่ิ มูลคา ของสนิ คาและบริการไดโดยไมตองใชทรัพยากรมากนัก
แตใ ชความคดิ สตปิ ญญา และความสรา งสรรคใ หมากข้ึน
ทศิ ทางของแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหงชาติฉบับท่ี 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) ได
กําหนดยุทธศาสตรการปรับโครงสรางเศรษฐกิจสูการเจริญเติบโตอยางคุณภาพและยั่งยืน ให
ความสําคญั กบั การปรับโครงสรางเศรษฐกจิ บนฐานความรู ความคดิ สรา งสรรคและภูมิปญญา ภายใต
ปจจัยสนับสนุนท่ีเอื้ออํานวย และระบบการแขงขันท่ีเปนธรรมเพ่ือสรางภูมิคุมกันใหกับประเทศ
มงุ ปรับโครงสรางและการลงทุนใหสอดคลองกับความตองการของตลาดทั้งภายในและตางประเทศ
สรางมูลคาเพ่ิมใหกับสาขาบริการ ที่มีศักยภาพบนพื้นฐานของนวัตกรรมและความคิดสรางสรรค
พัฒนาธุรกิจสรางสรรคและเมืองสรางสรรค เพิ่มผลิตภาพของภาคเกษตรและสรางมูลคาเพ่ิมดวย
เทคโนโลยีและกระบวนการผลิตท่ีเปนมิตรกับสิ่งแวดลอม พัฒนาภาคอุตสาหกรรมสูอุตสาหกรรม
ฐานความรูเชงิ สรางสรรคและเปนมิตรตอสิง่ แวดลอ ม พัฒนาโครงสรา งพ้นื ฐาน และระบบโลจิสติกส
สรา งความมนั่ คงดานพลงั งานควบคไู ปกับการปฏิรูปกฎหมายและกฎระเบยี บตา ง ๆ ทางเศรษฐกจิ และ
การบริหารจัดการเศรษฐกิจสวนรวมอยางมีประสทิ ธิภาพ เพ่ือใหเปนฐานเศรษฐกิจของประเทศที่
เขมแขง็ และขยายตวั อยา งมีคณุ ภาพ
กลุมอาชีพใหมดานความคิดสรางสรรค จึงเปนอาชีพที่อยูบนพื้นฐานของการใช
องคค วามรู (Knowledge) การศกึ ษา (Education) การสรา งสรรคง าน (Creativity) และการใชท รพั ยสิน
37
ทางปญญา (Intellectual Property) ที่เชื่อมโยงกับพนื้ ฐานทางวฒั นธรรม (culture) การสง่ั สมความรูของ
สงั คม (Wisdom) และเทคโนโลยี/นวัตกรรมสมัยใหม (Technology and Innovation) (อาคม เติมพิทยา
ไพสิฐ, 2553) ดงั นน้ั กลุม อาชพี ใหมดานความคดิ สรางสรรค จงึ เปน การตอยอดหรือการพฒั นาอาชีพใน
กลมุ อาชพี เดมิ คือ กลมุ อาชีพเกษตรกรรม กลุมอาชพี อุตสาหกรรม กลมุ อาชพี พาณชิ ยกรรม กลุมอาชพี
คหกรรม กลุม อาชพี หตั ถกรรม และกลุมอาชีพศลิ ปกรรม
กลุมอาชีพใหมด านความคดิ สรา งสรรค เชน แฟชัน่ เสื้อผา เคร่อื งประดับ เครอ่ื งสําอาง
ทรงผม สปาสมนุ ไพร การออกแบบสอ่ื /ภาพยนตร/โทรทศั น เครื่องใชไ ฟฟา เฟอรน เิ จอร วสั ดุกอสราง
แบบประหยัดพลงั งาน เซรามกิ ผาทอ จักสาน แกะสลัก รถยนตพลังงานทางเลือก ขากลอัตโนมัติเพื่อ
ผพู ิการ การทองเทย่ี วเชงิ วฒั นธรรม ตลาดนํ้าอโยธยา เปนตน
5. กลุมอาชีพใหมดานบริหารจัดการและบริการ เชน ธุรกิจบริการทองเที่ยว ธุรกิจ
บริการสุขภาพ ธุรกิจบริการโลจิสติกส ธุรกิจภาพยนตร ธุรกิจการจัดประชุมและแสดงนิทรรศการ
บริการทีป่ รกึ ษาดานอสังหารมิ ทรัพย ทป่ี รกึ ษาทางธุรกจิ
งานอาชีพใหมทง้ั 5 กลุม ในอนาคตจะมีการเติบโตทางธุรกจิ มากข้ึน จงึ มคี วามตองการ
เจาหนาท่ี บุคคล พนักงาน เพื่อควบคุมและปฏิบัติงานท่ีมีความรู ความสามารถ และทักษะฝมือเปน
จาํ นวนมาก
38
เรอื่ งท่ี 3 การประกอบอาชพี ในภมู ภิ าค 5 ทวปี
ภูมิภาคของโลกประกอบดวย 5 ภมู ิภาค ไดแก เอเชยี อเมริกา ยโุ รป ออสเตรเลีย แอฟรกิ า ซง่ึ ใน
แตละภมู ิภาคจะมลี ักษณะการประกอบอาชพี ที่แตกตางกนั เพราะมีความแตกตางกันทางสภาพบริบท
ของพื้นท่ี ไดแกทรัพยากรธรรมชาติและพ้ืนท่ี ลักษณะภูมิอากาศ ภูมิประเทศ ศิลปะ วัฒนธรรม
ประเพณี วิถีชีวิต และการดํารงชีวิตของประชาชน ดังน้ันในการประกอบอาชีพ ผูประกอบการ
จําเปน ตอ งเขาใจในความแตกตางของสภาพบริบทของพื้นที่ดังกลาว เพราะในอนาคตการติดตอทาง
การคา จะสามารถเชอ่ื มโยงตดิ ตอ ซอ้ื ขายไดอยา งไมมขี อบเขตจาํ กดั ความแตกตางของลกั ษณะงานอาชพี
ในแตล ะภูมภิ าค มรี ายละเอียดดังนี้
ภูมิภาคเอเชีย สวนใหญของประเทศในภูมิภาคเอเชียประกอบอาชีพเกษตรกรรมเปนหลัก
ไดแก การปลูกพืช การเลยี้ งสัตว การประมงปาไม รวมถงึ งานอาชีพทางดา นเหมืองแร และอุตสาหกรรมดวย
โดยในแตล ะอาชีพทป่ี ระกอบการในภูมภิ าคเอเชีย มลี กั ษณะการประกอบอาชีพ ดงั นี้
การปลูกพืช เปนอาชพี เกษตรกรรมทป่ี ระชาชนสว นใหญใ นแตละประเทศของภมู ภิ าค
เอเชียดาํ เนินการประกอบเปน อาชพี แตมีความแตกตางกนั ไปตามลักษณะภูมิอากาศ ภูมิประเทศ และ
การดํารงชวี ติ ของประชากร โดยประเทศในเขตพนื้ ที่ราบท่ีมปี รมิ าณฝนเพยี งพอ และประชากรอาศัยอยู
อยางหนาแนน จะมีการดําเนินการประกอบอาชีพการปลูกพืชเพ่ือเลี้ยงตนเอง แตในเขตพ้ืนที่ที่มี
ภมู อิ ากาศแบบปา ดิบชืน้ มีประชากรอยบู างเบา จะประกอบอาชีพเกษตรกรรมปลูกพืชแบบเลื่อนลอย
ทั้งนีใ้ นพ้นื ทท่ี ี่เปนทุงหญามีระบบชลประทาน สวนใหญจ ะประกอบอาชพี ปลูกพชื พรอมการเลี้ยงสตั ว
โดยพนื้ ท่ีใดของประเทศทอี่ ยูใ นเขตอากาศหนาว เขตทะเลทราย และเขตภเู ขา จะเปน พื้นที่ทไี่ มส ามารถ
ประกอบอาชพี เกษตรกรรมปลกู พชื ได
สําหรับพืชเศรษฐกิจท่ีสําคัญนิยมปลูกในประเทศของภูมิภาคเอเชีย เชน ขาวเจา
ขา วโพด มะพราว ปาลมนํ้ามนั มะกอก ชา ฝา ย ปอ ปา น ยางพารา เปนตน
การเล้ียงสัตว อาชีพเกษตรกรรม การเล้ียงสัตว เปนอีกอาชีพหน่ึงที่ประชาชนใน
ประเทศตาง ๆ ของภมู ภิ าคเอเชียนิยมประกอบอาชีพ แตมีความแตกตางกันไปตามสภาพภูมิประเทศ
และภมู ิอากาศ โดยในประเทศทมี่ ีอากาศแหง แลง แถบเอเชยี ตะวนั ตกเฉียงใต และตอนกลางของภูมิภาค
ซึ่งมีลกั ษณะพนื้ ทีเ่ ปน ทุง หญา ก่ึงทะเลทราย ประชากรในเขตดังกลา วจึงนยิ มเล้ยี งสตั วแบบเรร อน ไดแ ก
อฐู แพะ แกะโค มา และจามรีโดยการเล้ยี งสตั วใ นลกั ษณะดังกลาว เปนการประกอบอาชพี เพ่ือตอ งการนม
และเน้ือนาํ มาใชเปนอาหาร สวนในเขตอากาศรอนช้ืนและอบอุน ประชากรจะนิยมเล้ียงสัตวเพื่อ
39
การบริโภคและการสง เปนสนิ คาออก ไดแก สุกร ไก เปด ท้ังน้ีในเขตอากาศดังกลาว จะนิยมเลี้ยงโค
กระบือ และมา เชนเดยี วกัน แตเ ปน การเลี้ยงไวเ พ่อื ใชง าน
การประมง การประกอบอาชีพประมงของภมู ิภาคเอเชีย มีการดําเนินการประกอบ
อาชพี ประมงใน 2 ลกั ษณะ ไดแก ประมงน้าํ จดื และประมงทางทะเล การประกอบอาชีพประมงนํ้าจืด
สวนใหญจะนยิ มทาํ อาชพี ประมงควบคูกับการปลูกพืช โดยเฉพาะพืชผัก สําหรับการประกอบอาชีพ
ประมงทางทะเล มีการประกอบอาชีพในเขตนานนํ้าแถบชายฝงตะวันออกของภูมิภาคเอเชีย ตั้งแต
อาวไทยไปจนถึงชองแคบเบริง ที่กระแสนํ้าอุนกุโรชิโว ไหลมาบรรจบกับกระแสน้ําเย็นโอยาชิโว
เพราะเปนแหลงท่ีมีอาหารสมบูรณ ทําใหมีสัตวน้ําอยูเปนจํานวนมาก ประเทศญี่ปุนเปนประเทศท่ีมี
การประกอบอาชพี ประมงทางทะเลมากทส่ี ดุ ในโลก นอกจากการประกอบอาชพี ประมงจบั สตั วนาํ้ ทะเล
แลว ตามแนวชายทะเล ยังมีการประกอบอาชีพการเล้ยี งหอยประเภทตาง ๆ รวมถึงสาหรายทะเล ซ่ึงมี
การประกอบอาชพี เชนนี้กระจายโดยทั่วไปในประเทศท่มี พี น้ื ที่ชายทะเล
ปาไม อาชีพปาไม มีการดําเนินงานอาชพี ใน 2 ลักษณะตามเขตภมู ิอากาศ คือ ปา ไมใ น
เขตรอน จะเปน ไมประเภทไมเนื้อแขง็ ในเขตประเทศ ไทย พมา ลาว กมั พชู า เวียดนาม อินเดีย และใน
ประเทศกลุมหมเู กาะ สว นปา ไมในเขตหนาวจะเปนปาตนสนโดยมกี ารนําไมสนมาใชท าํ เปน กระดาษและ
ลงั ไม
เหมอื งแร ภมู ภิ าคเอเชยี เปน ภมู ิภาคทอ่ี ุดมไปดวยแรธ าตุนานาชนิด เนื่องจากมีสภาพ
ภมู ปิ ระเทศเปนเทือกเขาท่ีมีอายแุ ตกตางกัน แรธ าตทุ ่ีสาํ คญั ที่มกี ารขุดขึ้นมาใชประโยชน ไดแก เหล็ก
ถานหิน ดบี ุก นํา้ มนั แมงกานิส เพชร พลอย เปน ตน
อตุ สาหกรรม ในภมู ภิ าคเอเชยี การประกอบอาชพี ดา นอุตสาหกรรม สวนใหญจะเปน
อตุ สาหกรรมแบบหัตถกรรม หรอื อุตสาหกรรมในครัวเรอื น ในลักษณะงานฝม ือ ของทรี่ ะลกึ เชน ผาทอ
เครื่องโลหะ เครื่องแกะสลัก เคร่ืองจักสาน เปนตน สําหรับอุตสาหกรรมใหม ประเทศญ่ีปุน เกาหลี
ไตหวนั และสิงคโปร ถูกจดั ใหเ ปนประเทศในกลมุ อตุ สาหกรรมใหม
ลกั ษณะวิธกี ารคา ในภมู ภิ าคเอเชยี การคาขายแตเดิม ประเทศในภมู ภิ าคเอเชยี จะใชวิธี
ตา งคนตางขาย ต้ังแตป พ.ศ. 2558 กลมุ ประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต ในนามของอาเซียน
กาํ หนดทลายกาํ แพงทางภาษี และรวมคา ขายกับประเทศในภูมิภาคอื่น เพ่ือใหสามารถกระจายสินคา
และสรา งพลงั การตอ ลองราคา
40
ภมู ภิ าคอเมริกา เนอื่ งจากภมู ิภาคอเมรกิ า มีความแตกตางกนั ในดานภูมปิ ระเทศภูมิอากาศ และ
วถิ กี ารดํารงชีวติ คอ นขางสงู ในเขตอเมรกิ าใตและอเมริกาเหนือ การประกอบอาชพี ของท้ัง 2 เขต จึงมี
ความแตกตา งกันไปดวย ดงั น้ี
การปลกู พืช นิยมปลกู พืช มดี ังน้ี อเมรกิ าเหนอื
อเมรกิ าใต
ประเภท ขอ มลู ประเภท ขอมลู
กาแฟ ปลูกมากในประเทศบราซลิ มี ไมมีการปลกู
มากถึงรอ ยละ 50 ของโลก และ
ยังมกี ารปลกู ในประเทศ
โคลมั เบยี และเอกวาดอร
โกโก ปลูกเพอื่ นาํ มาทาํ เปน ไมมีการปลูก
ชอ็ กโกแลต เครอื่ งดื่ม และ
ขนมหวาน นยิ มปลูกใน
ประเทศบราซลิ เอกวาดอร
ขา วโพด เปนพชื ทป่ี ลกู มากในประเทศ ขาวโพด เปนพชื เศรษฐกจิ ของประเทศ
บราซลิ รวมถึง ประเทศ สหรฐั อเมรกิ า ปลกู มากในแถบ
อารเจนตนิ า เวเนซเู อลา เปรู ภาคกลางของประเทศ
และโคลัมเบยี
ขา วสาลี นิยมปลกู ในประเทศบราซิล ขา วสาลี ปลกู มากในประเทศ
อารเจนตินา ชิลี สหรฐั อเมรกิ า และแคนาดา
โดยประเทศสหรัฐอเมรกิ า
จะปลกู ขา วสาลฤี ดูหนาว
ประเทศแคนาดา จะปลกู
ขา วสาลฤี ดใู บไมผ ลิ
ออ ย ปลูกมากในประเทศบราซลิ ไมมีการปลูก
กลว ย ปลกู มากในประเทศเอกวาดอร ไมมีการปลกู
41
ประเภท อเมริกาใต ประเภท อเมริกาเหนอื
ฝา ย ขอมลู ฝา ย ขอมลู
ปลกู มากในประเทศบราซลิ ถั่วเหลอื ง ปลูกมากในบรเิ วณลมุ แมน าํ้
อารเ จนตนิ า ยาสบู มิสซสิ ซปิ ป ภาคตะวนั ตกของ
รัฐแอริโซนา และแคริฟอรเ นยี
ไมมกี ารปลกู ขาวเจา ปลกู มากในเขตทรี่ าบภาคกลาง
ผกั และผลไม ของประเทศสหรฐั อเมรกิ า
ไมม ีการปลกู ตา ง ๆ เปน พืชเศรษฐกจิ ท่สี รา ง
ชือ่ เสียงใหแ กประเทศ
ไมมกี ารปลกู สหรฐั อเมรกิ า ปลกู มากในเขต
ไมม ีการปลกู ภาคตะวนั ออกของประเทศ
สหรฐั อเมรกิ า
ปลูกมากในเขตภาคใตข อง
ประเทศสหรฐั อเมรกิ า
ในภาคตะวนั ออกของประเทศ
สหรฐั อเมรกิ า มกี ารปลกู
เชอรรี สตรอวเบอรรี แอปเปล
ภาคใต ปลกู สม สับปะรด
ชายฝง ตะวันตกเฉยี งใต
ปลูกองนุ มะกอก สม มะนาว
การเล้ยี งสัตว ในเขตอเมรกิ าใต และอเมรกิ าเหนอื มีการเล้ียงสตั ว ดงั นี้
โคเน้ือ ในเขตอเมริกาใต นิยมเล้ียงในประเทศบราซิล อารเจนตินา และ
อรุ ุกวัย สวนในเขตอเมริกาเหนอื นิยมเลีย้ งในแถบตะวนั ตกของประเทศ และจะเล้ียงเปนฟารมปศสุ ัตว
ขนาดใหญ
42
โคนม เขตอเมรกิ าใตไมม ีการเลยี้ งโคนม ในสว นของอเมริกาเหนอื นยิ มเล้ยี ง
ในเขตท่ีราบภาคกลางและภาคตะวนั ออกของประเทศสหรัฐอเมริกา โดยพื้นที่ดังกลาว จะมีการปลูก
ขา วโพด และถัว่ เหลือง ซึง่ มกี ารนําขา วโพด และถ่ัวเหลอื ง มาใชเ ปนอาหารสตั ว เพ่ือใหโ คนมมสี ขุ ภาพ
แขง็ แรง
แกะ เขตอเมริกาใต นิยมเล้ียงในประเทศอุรุกวัย โดยมีการเล้ียงจํานวนมาก
เปนอันดับ 2 ของโลก ในเขตอเมริกาเหนอื นยิ มเลีย้ งในภาคตะวันตก และตะวนั ตกเฉยี งใตข องประเทศ
สหรฐั อเมริกา
สุกร เขตอเมริกาใต นยิ มเล้ียงในประเทศเปรู และบราซลิ สว นเขตอเมริกาเหนือ
นยิ มเลย้ี งในเขตท่ีเลยี้ งโคนม โดยใชหางนมนาํ มาเลยี้ งสกุ ร
ปา ไม เขตอเมริกาใต เปน แหลง ไมเ นอ้ื แขง็ ที่มอี ยอู ยา งอุดมสมบูรณแ ละกวางขวาง แต
นํามาใชป ระโยชนไ ดนอย เพราะการคมนาคมไมส ะดวก สําหรับเขตอเมรกิ าเหนือ สวนใหญป ระกอบ
อาชพี ปา ไม ท่สี ว นใหญเ ปน ไมเ นอ้ื ออน
เหมืองแร เขตอเมรกิ าใตแ ละอเมรกิ าเหนอื มแี รธาตุทส่ี าํ คญั อืน่ ไดแ ก
อเมรกิ าใต อเมริกาเหนอื
ขอมลู
ประเภท ขอมลู ประเภท
ถา นหนิ มีมากแถบเทอื กเขาดา น
ไมม ที รัพยากรและการผลติ ตะวันตกของประเทศ
สหรฐั อเมรกิ า
เหลก็ มมี ากในประเทศบราซลิ มกี าร เหลก็ มมี ากทบี่ ริเวณเทอื กเขาเมซาบี
ผลิตมากเปน อนั ดบั 2 ของโลก รัฐมนิ นิโซตา และเปน แหลง
รวมท้งั เวเนซเู อรา โบลิเวยี ชิลี เหลก็ ทส่ี าํ คัญทสี่ ุดในเขต
อเมริกาเหนอื
ทองคาํ มมี ากในประเทศบราซิล ทองคาํ แหลงผลติ ทสี่ าํ คญั อยทู ี่
เทือกเขารอกกี้
ทองแดง มีมากเปน อันดับท่ี 1 ของโลก ทองแดง แหลงผลติ ทส่ี าํ คญั อยูที่
ในประเทศชลิ ี รวมท้งั ใน เทือกเขารอกก้ี
ประเทศบราซลิ และเปรู
43
อเมรกิ าใต อเมรกิ าเหนอื
ประเภท ขอมลู ประเภท ขอ มลู
ไมมที รพั ยากรและการผลติ บอกไซต เปน แรธ าตทุ นี่ าํ มาใชเ พอ่ื การผลติ
อลูมิเนยี ม มมี ากท่ีรฐั อารคนั ซอ
ดีบุก ประเทศโบลีเวีย มกี ารผลิตดีบกุ ไมมที รัพยากรและการผลติ
มากเปนอนั ดบั 2 ของโลก
สังกะสี ผลติ มากในประเทศเปรู บราซิล ไมมีทรัพยากรและการผลติ
และอารเจนตนิ า
น้ํามนั ประเทศเวเนซูเอรา เปนประเทศ นาํ้ มนั มแี หลง ผลติ ทางตอนเหนือของ
ทีม่ กี ารผลติ มากทส่ี ดุ และยังมี รัฐอาลาสกา และภาคกลาง
ในประเทศบราซลิ โบลีเวยี ตอนลา งของประเทศแคนาดา
เอกวาดอร
อตุ สาหกรรม ในเขตอเมริกาใต จะเปนอุตสาหกรรมเบา เชน การผลิตน้ําตาล อาหาร
กระปอง ประเทศทมี่ อี ตุ สาหกรรมเจรญิ กาวหนาเปนอุตสาหกรรมขนาดใหญ ไดแก ประเทศบราซิล
และอารเจนตนิ า เปนการผลิตเหล็กกลา น้ํามัน และปโตรเคมี สวนอเมริกาเหนือ เปนสวนภูมิภาคท่ี
เจรญิ กาวหนา มากทางอุตสาหกรรม โดยเฉพาะการผลติ ในอุตสาหกรรมหลัก
ภมู ภิ าคยโุ รป การดาํ เนนิ งานอาชพี ของประเทศในภูมิภาคยุโรปมีลกั ษณะการประกอบอาชพี ดงั น้ี
การปลูกพืช พ้ืนที่การปลูกพืชของภูมิภาคยุโรป สวนใหญปลูกในยุโรปตะวันออก
และภาคใตข องประเทศอังกฤษ ภาคเหนอื และภาคตะวนั ตกของประเทศฝรง่ั เศส รวมถึงตอนเหนือของ
ประเทศเยอรมัน พืชท่สี าํ คัญและมีผลตอเศรษฐกจิ ไดแ ก
ขา วสาลี ปลูกมาในประเทศยเู ครน ฝรั่งเศส อิตาลี สเปน โรมาเนีย บัลกาเรีย
เยอรมัน ฮังการี
ขาวโอต ขาวบารเลย ถั่ว มันฝรั่ง ปลูกไดโดยทั่วไปของประเทศตาง ๆ ใน
ภมู ภิ าคยโุ รป
องุน สม มะกอก มะนาว แอปเปล ปลกู มากในประเทศที่มลี ักษณะอากาศแบบ
เมดิเตอรเนยี น ไดแก ประเทศอติ าลี ฝรงั่ เศส สเปน กรซี