ไม้สนในประเทศไทย

ไมสนในประเทศไทย












โดย




อําไพ พรลีแสงสุวรรณ
















ศูนยวนวัฒนวิจัยภาคเหนือ กลุมงานวนวัฒนวิจัย

สํานักวิจัยและพัฒนาการปาไม กรมปาไม

1



2559


ไมสนในประเทศไทย



บทนํา

้
ไมสนที่พบขึนอยูตามธรรมชาติในประเทศไทยเปนไมสนเขตรอน (Tropical pine) มีอยู 2
ชนิด คือ สนสามใบ (Pinus kesiya Royal ex Gordon) และสนสองใบ (Pinus merkusii Jungh. et de


ั
Vriers) ตอมาโครงการสํารวจวัตถุดิบเพื่อทําเยื่อกระดาษ ซึงไดรบความชวยเหลือจากกองทุนพิเศษของ
่
องคการสหประชาชาติไดเริมนาไมสนตางประเทศเขามาปลูกในประเทศไทยในป พ.ศ. 2507 และในป
ํ
่
ุ
้
พ.ศ. 2512 ไดมีโครงการปรบปรงพันธุไมสนและไมโตเรวเกิดขึน โดยความรวมมือระหวางรัฐบาลไทย
ั
็
ั
โดยกรมปาไมกับรฐบาลเดนมารกโดย DANIDA (Danish International Development Agency) วาง
แผนการปรบปรงพันธุไมสนในประเทศไทย และไดนาไมสนตางประเทศเขามาทดลองปลูก ซึ่งพบวามีไม
ั
ํ
ุ
่
ั
่
่
สนตางถิน 3 ชนิด ทีมีถิ่นกําเนิดอยูในแถบอเมริกากลาง จดเปนไมสนเขตรอนทีนาสงเสริมในการปลูก
สรางสวนปาของประเทศไทย คือ สนคาริเบีย (Pinus caribaea Morelet) สนโอคารปา (Pinus oocarpa
่
ู
่
Schiede) และสนเทคูนูมานี (Pinus patula ssp. tecunumanii) เนืองจากเติบโตดี รปทรงสวยงาม
่
(ประดิษฐ, 2540) การพัฒนาไมสนในประเทศไทยไดทําการทดสอบชนิดไมทีเหมาะสม คัดเลือกแมไม
่
สนชนิดตางๆ นาเมล็ดพันธุไมสนจากถินกําเนิดตางๆ ทั้งภายในและนอกประเทศมาทดสอบถินกําเนิด
่
ํ
ุ
ั
ั
ั
ั
และจดสรางเปนสวนอนรกษพันธุ (Gene conservation) สวนผลิตเมล็ดทั้งแบบอาศยเพศและไมอาศย
เพศ (Seedling seed orchard and Clonal seed orchard) และทดสอบสายพันธุ (Progeny test) มีการ
ั
ทดสอบการผสมเกสรเพือหาสายพันธุที่ดี ศึกษาการขยายพันธุโดยไมอาศยเพศ ศึกษาเทคนิคการเพาะ
่
ั
ชําไมสนและวนวัฒนวิธีตางๆ เพื่อสงเสริมและสนบสนุนการปลูกสรางสวนปาไมสนในประเทศไทย

ู
ศึกษาการเติบโต ผลผลิต และการกักเก็บคารบอน ตลอดจนการใชประโยชนไมสนในรปแบบตางๆ

ขอดีของไมสน
ไมสนมีขอดีหลายประการ คือ
1. ไมสนเปนไมโบราณทียังหลงเหลืออยูถึงปจจบันจึงมีการปรบตวสูงสามารถขึนไดแมใน
้
ั
ั
ุ
่
่
้
่
สภาพพืนทีทีเสือมโทรม ดินมีความอุดมสมบูรณตาจนบางแหงหนาดินแทบจะไมหลงเหลืออยูเลย ไมสน
่
่
ํ
่
้
ํ
ํ
่
่
ั
จึงเปนไมเบิกนาทีดี เหมาะทีจะนามาปลูกเพือปรบสภาพดินและสภาวะแวดลอมใหดีขึนกอนทีไมใบ
่
กวางจะเขามาทดแทนตามธรรมชาติ
ุ
2. ไมสนเปนไมไมผลัดใบ มีใบเขียวชะอมตลอดทั้งป เรือนยอดเปนรปปรามิดสวยงาม
ู
่
เหมาะทีจะนาไปปลูกเปนไมประดับ
ํ

2



่
ู
ั
3. ไมสนมีระบบรากลึก สามารถยึดดินไดดี เหมาะทีจะนาไปปลูกในทีภเขาสูงชนเพือยึดดิน
่
ํ
่
ไมใหพังทะลายไดงาย
4. ไมสนมีเสนใยยาว เหมาะที่จะนําไปผลิตกระดาษที่ทนตองแรงฉีกขาดไดสูง

5. ไมสนเปนไมที่มียางในกระพี้ เมื่อนํามากลั่นจะไดน้ํามันและชันสน ซึ่งสามารถนํามาใชใน
อุตสาหกรรมหลายชนิด
ั
้ํ
้ํ

ั
ั
5.1 นามน ใชในการผสมสี พิมพลายผา ผสมนามนชกเงา ทํายาขดรองเทา ยาขดพื้น
ั
ั


ใชเปนตัวทําละลายไขมัน ยาง และอื่นๆใชทําเครื่องยา เชน น้ํามันสะโตก

5.2 ชันสน ใชทําน้ามนชกเงา ใชในทางการแพทย อตสาหกรรมสบู อตสาหกรรม

ํ
ั
ุ
ั
ุ
่

ํ
ั
ํ

ั
่
ั
กระดาษ พรมน้ามน ผาน้ามน การบัดกรีโลหะ ใชเปนวัตถุดิบเจือปนกับครงและชันตะเคียน เครืองสาย
ที่ตองใชคันชักทั้งดนตรีไทยและสากลตองอาศัยชันสนเปนสื่อในการเสียดสี
6. ไมสนมีเนื้อไมที่เห็นวงปเดนชัด มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว จึงนิยมนามาใชในอตสาหกรรม
ํ
ุ
เครื่องเรือนและไมสําหรับตกแตงตางๆ

แนวทางการปลกและการใชไมสนในประเทศไทย
ู
เมือเปรียบเทียบการเจริญเติบโตระหวางไมสนทองถินและไมตางประเทศทั้ง 3 ชนิดที ่
่
่
นาเขามาปลูกในประเทศไทย พบวา สนคาริเบีย สนเทคูนูมานี และสนโอคารปามีการเจริญเติบโตดีกวา
่
ํ

สนสามใบและสนสองใบ โดยเฉพาะสนคาริเบียมีการเจริญเติบโตดีที่สุดในชวงระยะไมหนม แตเมื่ออายุ
ุ
มากขึ้นสนเทคูนูมานีและสนโอคารปาเจริญเติบโตดีกวาสนคาริเบียเล็กนอย (ประดิษฐ, 2540; ประดิษฐ
่
และคณะ, 2545) อยางไรก็ตาม พบวาสนเทคูนมานีและสนโอคารปาไมคอยทนตอสภาพแหงแลง
ู
่
่
ู
้
ในขณะทีสนคาริเบียมีการกระจายพันธุกวางขวางกวา ขึ้นไดในหลายสภาพภมิอากาศและลักษณะพืนที ่
่
้
ที่แตกตางกัน (Robbins, 1983) สามารถปลูกไดทั้งในพืนทีระดับสูงและระดับตา มีการเจริญเติบโตดีใน
ํ
่
พืนที่ที่มีปริมาณน้ําฝนสูง (Granhof, 1983) หากมีการจดการสวนปาอยางดีใหผลผลิตถึง 6-12
ั
้
ลูกบาศกเมตร/เฮกแตร/ป (Granhof and Homjeen, 1983) นอกจากนี้ยังมีความตานทานตอแรงฉีก
่
และการหกพับงอสูงกวาไมสนสามใบและสนสองใบ แตเมือเปรียบเทียบคุณสมบัติทางเสนใยพบวาไม
ั
สนสองใบและสนสามใบมีเสนใยยาวกวาสนคาริเบียและสนโอคารปา (ทัศนีย และคณะ, 2529) และ
ั
พบวาน้ํามนและชันสนจากสนสามใบมีคุณภาพดีที่สุดในพวกตระกูลสนดวยกัน เนื่องจากมี Alpha-
็
pinene และ Beta-pinene สูงมาก (Watt, 1980 cited in Armitage and Burley, 1980) เหนไดวาไมสน
ํ
ั
ทองถินของไทยมีคุณสมบัติดีกวาสนตางประเทศทั้งในดานความยาวเยือ คุณภาพน้ามนสนและชนสน
่
่
ั
แตการเจริญเติบโตสูสนตางประเทศไมได สนคาริเบียจึงเหมาะทีจะสงเสริมใหมีการปลูกสรางเปนสวน
่
ั
ั
ุ
ปาเศรษฐกิจตอไปในอนาคต ดังน้น การปรบปรงพันธุไมสนจึงใหความสําคัญกับไมสนคาริเบียเปน
่
่
อันดับแรก เนืองจากมีศักยภาพมากที่สุดที่จะสงเสริมใหมีการปลูกสรางสวนปา ในขณะทีสนสามใบ สน
สองใบ สนโอคารปา และสนเทคูนูมานี่ จะมีความสําคัญรองลงมาตามลําดับ

3



่
ไมสน เปนไมทีมีลักษณะเสนใยยาว ปริมาณเซลลูโลสสูง ใชทํากระดาษเหนียวไดดี มีความ

ตานทานตอแรงฉีกและการหกพับงอสูง ลักษณะเนื้อไมละเอียดสีขาวอมเหลือง เสี้ยนตรง การไส
ั

ั

่
ั
่
ตกแตงและขดงาย ไมแหงมีการหดตวปานกลาง ใชทําเครืองเรือนไดดี ทําไมประสาน ใชงานทัวไปหรือ
ใชกลึงและแกะสลักไดดี ทําไมวงกบ ไมวงกบประสาน หรือไมกรอบและบานหนาตาง (สุธี และ ภิรมย,

2531) เนือไมสามารถใชประโยชนในอุตสาหกรรมอื่นอีกหลายประเภท เชน อุตสาหกรรมการกอสราง

้

ั
ไมอด ไมบาง นอกจากนี ยางสนยังใชในอุตสาหกรรมสี น้ามนชักเงา และใชเปนสารแตงกลิ่นตลอดจน
ั
ํ
้


ู
ํ
ํ
ใชเปนสวนผสมในน้าหอม (สาโรจน, 2544) ประเทศไทยตองนาเขาไมสนแปรรปและไมทอน ในป พ.ศ.
ํ
2553 ถึง 1,996,824 ลูกบาศกเมตร คิดเปนเงิน 2,182,563,653 ลานบาท และนาเขาเยือไมถึง
่
15,378,424,400 ลานบาท (สํานักแผนงานและสารสนเทศ, 2558)

ู
การเลอกชนิดพันธุไมสนในการปลกสรางสวนปา

ื
ระดับความสูงของพืนที่มีผลตอการเติบโตของไมสนชนิดตางๆ ดังน้น การคัดเลือกชนิดพันธุ
้
ั
่
่
ใหเหมาะสมกับสภาพพืนทีจึงมีความสําคัญอยางยิ่งตอความสําเร็จของการปลูกปา เพือใหไดผลผลิตสูง
้
และคุมคาที่สุด แนวทางในการเลือกชนิดพันธุไมสนทีจะปลูกในประเทศไทย มีดังนี้ (ประดิษฐ, 2540)
่
1) ทีสูงกวา 1,000 เมตรจากระดับน้าทะเลขึนไป ไมสนเทคูนมานี่และสนโอคารปา
่
ู
้
ํ
เจริญเติบโตดีทีสุด รองลงมาคือไมสนสามใบ แตทั้งนีสําหรบสนโอคารปาตองใชพันธุหรือถินกําเนิดที ่

ั
้
่
่
สามารถเจริญเติบโตไดดีในพื้นที่สูง
2) ที่ระดับ 700-1,000 เมตรจากระดับน้าทะเล สนเทคูนูมานี่และสนโอคารปายัง
ํ
เจริญเติบโตดีที่สุด รองลงมาคือสนคาริเบีย และสุดทายคือสนสามใบแตไมเหมาะในการปลูกเพื่อ
การคาเพราะการเจริญเติบโตยังนอยกวาสนเทคูนูมานี่และสนโอคารปามาก
ํ
3) ที่ระดับ 300 - 700 เมตร และระดับ 0 - 300 เมตร จากระดับน้าทะเล ไมสนคาริเบีย
่
จะเหมาะสมทีสุด รองลงมาคือสนโอคารปาบางสายพันธุ และสุดทายคือสนสองใบซึงในทางการคาไม
่
่
ํ
่
้
เหมาะเพราะความยุงยากในการปลูก และการเติบโตในระยะแรกจะตากวาไมสนชนิดอืนๆ บางพืนทีสน
่
ั
คาริเบียอาจโตดีกวา แตบางพื้นทีสนโอคารปาอาจโตดีกวา ดังน้น จะตองระมดระวังและพิจารณาใหดี
่
ั
ในการใชสายพันธุของทั้งสองชนิดใหเหมาะสมเพือประโยชนสูงสุดในการดําเนินงาน ในทางการคาแลว
่
่
่
ั
สนโอคารปาและสนคาริเบียเทาน้นทีจะมีความเหมาะสมในการปลูก เพราะจะไดเยือกระดาษคุณภาพ
ดีกวาไมสนสองใบและไมสนสามใบ รวมทั้งคุณภาพไมดีกวาเพราะมีตาหนิจากตาไมนอยกวารวมทั้ง
ํ
การเติบโตก็ดีกวาดวย ถาไดพันธุดีเหมาะสมกับพื้นทีและการจดการถูกตองสามารถใหผลผลิต 2-5
ั
่
ลูกบาศกเมตร/ไร/ป แตถาผลผลิตต่ํากวานีตลอดชวงอายุรอบตัดฟนก็จะไมคุมคาในการลงทุน

้
ไมสนสองใบ สามารถขึนในทีแลงระดับตาและสามารถทนอุณหภมิรอนไดดีกวาไมสนชนิด
่
ํ
่
ู
้
อื่นๆ กลาวไดวาเหมาะที่จะปลูกในที่ระดับต่ํากวา 1,000 เมตรลงไปจนถึงระดับน้ําทะเล จดออนของสน
ุ

4



่
้

สองใบคือการเติบโตในระยะแรกชาและมีลักษณะสภาพหญาเปนพุมเตียอยูหลายปกวาจะเริมพุง
ั

ั
เจริญเติบโตตอไป ทําใหการดูแลรกษาเปนไปไดยากในชวงแรก ไมเหมาะสําหรบการใชประโยชนในรอบ

ตัดฟนต่ํากวา 20 ป การเติบโตในระยะหลังจากพนสภาพหญาแลวจะรวดเรวมาก การปลูกเพือไมซุง
็
่
ั
่
ขนาดใหญรอบตดฟนยาวนาจะคุมคาหรือดีกวาไมอืน ขอดีคือมีความทนทานตอไฟคอนขางสูงทําให
่
สะดวกในการจดการในบางพืนที
้
ั



ี่
ี่
ถนกําเนิดทดีของไมสนทเหมาะตอการปลูกสรางสวนปาในประเทศไทย
ิ่
1. สนสามใบ ถิ่นกําเนิดที่ดีที่สุด คือ ดอยอินทนนท จงหวัดเชยงใหม รองลงมา คือ ดอยสุ
ี
ั
ั
เทพ และแมริด จงหวัดเชยงใหม
ี
่
ั
ั
2. สนสองใบ ถิ่นกําเนิดที่ดีทีสุด คือ สังขะ จงหวัดสุรินทร และ หวยทา จงหวัดศรีสะเกษ
3. สนคาริเบีย แบงเปน
3.1 พืนที่ระดับสูง ถิ่นกําเนิดที่ดีที่สุด คือ Culmi และ Limones ประเทศฮอนดูรัส
้
3.2 พืนที่ระดับต่ํา ถิ่นกําเนิดที่ดีที่สุด คือ Alamicamba ประเทศนิคารากัว และ Poptun
้
ประเทศกัวเตมาลา
่
4. สนโอคารปา ถินกําเนิดทีดีที่สุด คือ Dola Hill ประเทศแซมเบีย และ Conacaste
่
ประเทศกัวเตมาลา
ู
5. สนเทคนูมานี แบงเปน
่
่
้
3.1 พืนที่ระดับสูง ถินกําเนิดทีดีทีสุด คือ Rafael, Camelias และ Yucul ประเทศนิคา
่
่
รากัว
่
่
3.2 พื้นทีระดับปานกลางถึงตา ถินกําเนิดที่ดีที่สุด คือ Camelias และ Yucul ประเทศนิ
่
ํ
คารากัว และ Mountain Pine Ridge ประเทศเบลิซ

การปรับปรุงพันธุไมสนในประเทศไทย (อาไพ, 2555)
ํ
1. สนสามใบ (Pinus kesiya Royal ex Gordon)


การปรบปรงพันธุไมสนสามใบทีดําเนินการจนถึงปจจบัน มีแหลงฐานพันธุกรรมในประเทศ
ุ
ั
่
ุ
ไทย (Genetic resources establishment) ดังนี้
่
ิ
1.1 แปลงทดลองถนกําเนิด
ี
ั
ป พ.ศ. 2514 (Provenance trial 1971) ทีสถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จงหวัดเชยงใหม
่
พื้นที่ 14.5 ไร 18 ถิ่นกําเนิด

1.2 สวนอนุรักษพันธุ

5



สวนอนุรักษพันธุนอกถิ่นกําเนิดของสนสามใบ จํานวนรวม 9 ถิ่นกําเนิด พืนที่รวม
้
1,936 ไร ใน 3 พืนทีคือ
้
่
(1) สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัดเชียงใหม 774 ไร (4 ถิ่นกําเนิด)
ั
(2) สถานีวนวัฒนวิจัยแมสะนาม จงหวัดเชยงใหม 1,100 ไร (5 ถิ่นกําเนิด)
ี
ี
ั
(3) สถานีวนวัฒนวิจัยหนองกระทิง จงหวัดเชยงใหม 62 ไร (1 ถิ่นกําเนิด)
1.3 สวนรวมพนธุ
ั

ั
จดสรางสวนรวมพันธุ (Clone bank 1979) โดยคัดเลือกแมไมจากปาธรรมชาติบานแม
ั
ํ
่
ํ
ริด และดอยอินทนนท และสวนผลิตเมล็ดทีสถานีวนวัฒนวิจยหวยบง จานวน 76 แมไม นามาเสียบ
ี
ยอดและจัดสรางเปนสวนรวมพันธุที่สถานีวนวัฒนวิจัยแมสะนาม จังหวัดเชยงใหม
(1) แมไมจากปาธรรมชาติบานแมริด 24 แมไม
(2) แมไมจากสวนผลิตเมล็ด ที่สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง 22 แมไม

(3) แมไมจากปาธรรมชาติ อุทยานแหงชาติดอยอินทนนท 30 แมไม

ั
1.4 การคดเลือกแมไม
คัดเลือกแมไมสนสามใบจากปาธรรมชาติ แปลงทดสอบถินกําเนิด สวนผลิตเมล็ด
่
แหลงผลิตเมล็ด แปลงทดสอบชนิดพันธุไม และสวนอนุรักษพันธุ จํานวน 326 แมไม


1.5 แหลงผลิตเมล็ดไม

(1) แหลงผลิตเมล็ดพันธุ ป พ.ศ. 2514 (Seed production area 1971) ที่สถานี
วนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัดเชียงใหม พื้นที่ 12 ไร 4 ถิ่นกําเนิด


1.6 สวนผลิตเมล็ดพันธุ

ก. สวนผลิตเมล็ดพันธุแบบไมอาศัยเพศ (Clonal seed orchard)


(1) สวนผลิตเมล็ดพันธุ ป พ.ศ. 2519 (Clonal seed orchard 1976) ที่สถานี

่
่
ั
ี
ั
วนวัฒนวิจยอินทขิล จงหวัดเชยงใหม พื้นที 30 ไร 9 ถินกําเนิด 144 clones (V.0/41 – V.0/184)
คัดเลือกแมไมจากแปลง Provenance trial และ Seed Production area แปลงปลูกป พ.ศ. 2514 ที่สถานี
ทดลองปลูกพรรณไมหวยบง จังหวัดเชียงใหม ปจจุบันตนไมแปลงนี้ยังไมสามารถผลิตเมล็ดได
เนื่องจากไมมีการออกดอกตัวผและตัวเมีย
ู
(2) สวนผลิตเมล็ดพันธุ ป พ.ศ. 2523 (Clonal seed orchard 1980) ที่สถานี

วนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัดเชียงใหม พื้นที่ 36 ไร 6 ถิ่นกําเนิด 80 clones


ั
ั

ข. สวนผลิตเมล็ดพนธุแบบอาศยเพศ (Seedling seed orchard)

6



(1) สวนผลิตเมล็ดพันธุ ป พ.ศ. 2530 (Seedling seed orchard 1987) ทีสถานี
่
วนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัดเชียงใหม พื้นที่ 50 ไร 3 ถิ่นกําเนิด คือ ดอยอินทนนท ดอยสุเทพ แมริด
่
(2) สวนผลิตเมล็ดพันธุ ป พ.ศ. 2531 (Seedling seed orchard 1988) ทีสถานี
วนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัดเชียงใหม พื้นที่ 50 ไร

ั

1.7 แปลงทดสอบสายพนธุ (Progeny trial)
(1) ป พ.ศ. 2518 ปลูกทดสอบสายพันธุ ทีสถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัด
่
เชียงใหม 1 ถิ่นกําเนิด (Doi Inthanon) 30 สายพันธุ

(2) ป พ.ศ. 2520 ปลูกทดสอบสายพันธุ ทีสถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัด
่
เชียงใหม 1 ถิ่นกําเนิด (Mae Rid) 30 สายพันธุ

(3) ป พ.ศ. 2530 ปลูกทดสอบสายพันธุ ทีสถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จงหวัด
่
ั
เชียงใหม 5 ถิ่นกําเนิด 100 สายพันธุ (พื้นที่ 7.5 ไร)
(4) ป พ.ศ. 2530 ปลูกทดสอบถินกําเนิด/สายพันธุ ทีสถานีวนวัฒนวิจยหวยบง
่
ั
่
ี
ั
จงหวัดเชยงใหม 12 ถิ่นกําเนิด 25 สายพันธุ (พื้นที่ 72.56 ไร)
ั
(5) ป พ.ศ. 2531 ปลูกทดสอบสายพันธุ ที่สถานีวนวัฒนวิจยหวยบง จังหวัด
เชียงใหม 17 ถิ่นกําเนิด 80 สายพันธุ


2. สนสองใบ (Pinus merkusii Jungh. et de Vriers)


่
การปรบปรงพันธุไมสนสองใบทีดําเนินการจนถึงปจจบัน มีแหลงฐานพันธุกรรมในประเทศ
ุ
ุ
ั
ไทย (Genetic resources establishment) ดังนี้
่
ิ
2.1 แปลงทดลองถนกําเนิด
ป พ.ศ. 2514 (Provenance trial 1971) ทีสถานีวนวัฒนวิจยหวยบง จงหวัดเชยงใหม 13
่
ั
ี
ั
ถิ่นกําเนิด พื้นที่ 11.5 ไร
2.2 สวนอนุรักษพันธุ (In Situ Gene Conservation) 3 พื้นที่

(1) ปาสนสองใบโขงเจียม อําเภอโขงเจียม จงหวัดอุบลราชธานี
ั
(2) ปาสนสองใบดงตาหวัง อําเภอโพธิ์ไทย จังหวัดอุบลราชธานี

(3) ปาสนสองใบทองที่ตําบลทับทัน อําเภอสังขะ จังหวัดสุรินทร

ั
2.3. สวนผลิตเมล็ดพนธุ

(1) สวนผลิตเมล็ดพันธุ ป พ.ศ. 2518 (Seedling seed orchard 1975) ทีสถานี
่
วนวัฒนวิจัยอินทขิล จังหวัดเชยงใหม พืนที 6 ไร 7 ถิ่นกําเนิด
่
้
ี

7



่
(2) สวนผลิตเมล็ดพันธุ ป พ.ศ. 2520 (Seedling seed orchard 1977) ทีสถานี
ี
้
วนวัฒนวิจัยอินทขิล จังหวัดเชยงใหม พืนที 12 ไร 3 ถิ่นกําเนิด
่


ั
2.4 การคดเลือกแมไม
คัดเลือกแมไมสนสองใบจากปาธรรมชาติ และแปลงทดสอบถินกําเนิด มีจานวนแมไม
่
ํ
13 แมไม


ั

2.5 แปลงทดสอบสายพนธุ
ป พ.ศ. 2520 ปลูกทดสอบสายพันธุ ทีสถานีวนวัฒนวิจยหวยบง จงหวัดเชยงใหม (8
ั
ั
ี
่
Blocks 6 Plots 20 คูผสม)

3. สนคาริเบีย (Pinus caribaea Morelet)


การปรับปรุงพันธุไมสนคาริเบียทีดําเนินการจนถึงปจจบัน มีแหลงฐานพันธุกรรมใน
่
ุ
ประเทศไทย (Genetic resources establishment) ดังนี้

่
ิ
3.1 แปลงทดลองถนกําเนิด
ั
ั
(1) ป พ.ศ. 2515 (Provenance trial, 1972) ที่สถานีวนวัฒนวิจยหวยบง จงหวัด
เชียงใหม พื้นที่ 15 ไร 13 ถิ่นกําเนิด

ั
ป พ.ศ. 2515 รวมมือกับสถาบันปาไมแหงสหราชอาณาจกร (Common Wealth
ุ
Forestry Institute : CFI หรือ Oxford Forestry Institute : OFI ในปจจบัน) โดยการประสานงานของ
ํ
่
่
้
DANIDA ทําการทดลองถินกําเนิดนานาชาติของไมสนคาริเบีย จานวน 22 ถินกําเนิด ใน 4 พืนทีของ
่
ประเทศไทย คือ ทีสถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จงหวัดเชยงใหม จานวน 13 ถินกําเนิด หวยยะอุ จงหวัด
ั
ํ
ี
ั
่
่
ั
่
ั
ตาก จํานวน 9 ถินกําเนิด สถานีวนวัฒนวิจยหนองคู จงหวัดสุรินทรจํานวน 10 ถินกําเนิด และทีแปลง
่
่
ั
ั
ทดสอบทาแซะ จงหวัดชมพร จํานวน 14 ถินกําเนิด โดยทีจงหวัดตากและสุรินทร แปลงทดลองไดรบ
่
ั
ุ
่
ั
ั
ความเสียหายต้งแตตนไมยังเล็กๆ สวนทีจงหวัดชมพรน้นตนไมมีการเจริญเติบโตดีมาก แตแปลง
่
ั
ุ
ทดลองไดรบความเสียหายจากพายุเกยในปลายป พ.ศ. 2532 คงเหลือแปลงทดลองอยูแหงเดียวคือที ่
ั
ั
จงหวัดเชยงใหม
ี
(2) ป พ.ศ. 2523 ทดสอบถิ่นกําเนิดไมสนคาริเบีย ที่สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง
จงหวัดเชยงใหม จานวน 9 ถิ่นกําเนิด
ั
ี
ํ
3.2 สวนอนุรักษพันธุ

8



ุ
่
ปลูกสวนอนรักษพันธุนอกถินกําเนิดของ P. caribaea var. hondurensis, P. caribaea
้
่
่
ํ
var. caribaea และ P. caribaea var. bahamensis จานวนรวม 13 ถินกําเนิด พืนทีรวม 2,144 ไร ใน 4
พืนที่คือ
้
ี
ั
(1) สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จงหวัดเชยงใหม 971 ไร (9 ถิ่นกําเนิด)
(2) สถานีวนวัฒนวิจัยแมสะนาม จงหวัดเชยงใหม 325.6 ไร (4 ถิ่นกําเนิด)
ี
ั
ั
(3) สถานีวนวัฒนวิจัยหนองกระทิง จงหวัดเชยงใหม 626 ไร (7 ถิ่นกําเนิด)
ี
ี
(4) สถานีวนวัฒนวิจัยแมแตง จังหวัดเชยงใหม 222 ไร (3 ถิ่นกําเนิด)
3.3 แหลงผลิตเมล็ดไม
(1) แหลงผลิตเมล็ดพันธุ ป พ.ศ. 2514 (Seed production area 1971) ที่สถานี

่
ั
ั
่
้
ี
วนวัฒนวิจยหวยบง จงหวัดเชยงใหม พืนที 10 ไร 2 ถินกําเนิด (seedlot 2002 Bowenia, Queensland,
Australia และ seedlot 2003 Cayo, Mt. Pine Ridge, Br. Honduras) เริมใหผลผลิตเมล็ดต้งแตป พ.ศ.
ั
่
2527
(2) แหลงผลิตเมล็ดไม ป พ.ศ. 2546 (Seed stand 2003) ที่สถานีวนวัฒนวิจย
ั
บอแกว จังหวัดเชียงใหม พื้นที่ 14.44 ไร 1 ถิ่นกําเนิด (Limones, Honduras)
3.4 สวนผลิตเมล็ดพันธุ

(1) สวนผลิตเมล็ดพันธุ ป พ.ศ. 2520 (Clonal seed orchard 1977) ที่สถานี

้

่
่
ั
วนวัฒนวิจยอินทขิล จงหวัดเชยงใหม พืนที 27 ไร 8 ถินกําเนิด โดยใชยอดไมสนคาริเบียจากแมไมอายุ
ั
ี
ุ
5 ป ในแปลงทดลอง Provenance trial ที่จงหวัดชมพร และหวยบง จงหวัดเชยงใหม ที่คัดเลือกมาทํา
ั
ี
ั
การเปลี่ยนยอดในแปลงปลูกที่สถานีวนวัฒนวิจัยอินทขิล จํานวน 100 clones ซึ่งมีถิ่นกําเนิดเดิม (origin)
้
่
จากประเทศ Nicaragua Honduras และ Guatemala ซึ่งมีทั้งถิ่นกําเนิดจากพืนที่ระดับสูง และพืนทีระดับ
้
ต่ํา มีระยะปลูก 6.4 x 6.4 เมตร ปจจุบันแปลงทดลองนีกําลังประสบปญหาการเขากันไมไดของตนตอ
้
็
กับยอดพันธุ (Incompatability) ทําใหยอดพันธุเจริญเติบโตเรวกวาและมีขนาดใหญกวาตนตอ สวนผลิต
่
แหงนี้ใหผลผลิตเมล็ดเมืออายุ 8 ป
(2) สวนผลิตเมล็ดพันธุ ป พ.ศ. 2551 (Seedling seed orchard 2008) ที่สถานี
้
วนวัฒนวิจยอินทขิล จงหวัดเชยงใหม พืนที 7 ไร 7 ถินกําเนิด 14 สายพันธุ (Origin: จากแปลง Progeny
ั
ี
่
ั
่
trial 1980 และ Progeny trial 1981 ที่สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัดเชยงใหม)
ี
3.5 การคัดเลือกแมไม
่
คัดเลือกแมไมสนคาริเบียจากแปลงทดสอบถินกําเนิด สวนผลิตเมล็ด แหลงผลิตเมล็ด
่
่
่
แปลงทดสอบชนิดพันธุไม และสวนอนุรักษพันธุ ซึงเปนแมไมทีมีถินกําเนิดเดิมจากตางประเทศ ไดแก
Alamicamba ประเทศนิคารากัว, Rio Coco ประเทศนิคารากัว, Karawala ประเทศนิคารากัว, Poptun
ั
ประเทศกัวเตมาลา, Limones ประเทศฮอนดูรัส, Brus ประเทศฮอนดูรส, Santa Clara ประเทศฮอนดูรส
ั

9



ั
ั
ั
, Potosi ประเทศฮอนดูรส, Cayo – Mountain Pine Ridge ประเทศฮอนดูรส และ Bowenia รฐควีนส
แลนด ประเทศออสเตรเลีย จํานวน 473 แมไม
นอกจากนี Oxford Forestry Institute ไดทําการคัดเลือกแมไมสนเขตรอน สําหรับเอเซีย
้
ตะวันออกเฉียงใต เพือจดสราง Regional Seed Orchard ของสนคาริเบีย สนโอคารปา และสนเทคูน ู
ั
่
ุ
ํ
ั
มานี โดยโครงการปรบปรงพันธุไมสนไดทําการคัดเลือกและลงทะเบียนแมไมทั้ง 3 ชนิดไวจานวน 13
แมไม คือแมไมเบอร OFI 89-101

ั
3.6 แปลงทดสอบสายพนธุ
(1) ป พ.ศ. 2523 ปลูกทดสอบสายพันธุนานาชาติไมสนคาริเบีย ที่สถานีวนวัฒน
ั
ํ
ั
ี
วิจยหวยบง จงหวัดเชยงใหม โดยนาเมล็ดจากแมไมในสวนผลิตเมล็ดไมแหลงตางๆ จาก Queensland
ประเทศออสเตรเลีย ไดแก Byfield, Toolara, Kennedy Seed Orchard และ Cardwell และจากประเทศ
ฮอนดูรัส, ฟจิ และ Malalo Manga Seed Orchard ประเทศคองโก รวมทั้งหมด 90 สายพันธุ (Families)

(2) ป พ.ศ. 2524 ปลูกทดสอบสายพันธุนานาชาติไมสนคาริเบีย ที่สถานีวนวัฒน
ั
ั
ี
วิจัยหวยบง จงหวัดเชยงใหมโดยไดรับการสนบสนนเมล็ดจากสถาบันปาไมแหงสหราชอาณาจกร (OFI)
ั
ุ
จํานวน 88 สายพันธุ
(3) ป พ.ศ. 2535 ปลูกทดสอบสายพันธุไมสนคาริเบีย ที่สถานีวนวัฒนวิจัยหวย
่
่
บง จงหวัดเชียงใหม โดยใชเมล็ดจากแมไมของโครงการปรบปรงพันธุไมสน ซึงมีถินกําเนิดเดิมจาก
ั
ุ
ั
Limones ประเทศฮอนดูรัส จํานวน 70 Families
3.7 การผสมเกสรขามตนระหวางพอ–แมพันธุทีคัดเลือกแลว เพอใหมีลูก (F)
่
ื่
รุนตอๆ ไปที่ดียิ่งขน
ึ้
ป พ.ศ. 2551-2555 ผลิตลูกผสมไมสนคาริเบีย ทีสถานีวนวัฒนวิจยหวยบง จงหวัด
ั
ั
่
ี
เชยงใหม จาก 2 กลุมประชากร ในแปลงทดสอบสายพันธุป 2523 และแปลงทดสอบสายพันธุป 2524

จํานวนกลุมประชากรละ 5 แมไม ผลการผสมเกสรของประชากร 2 กลุม ในชวงเวลา 3 ป จานวน 30
ํ
ั
คู ใหผลผลิตเมล็ดระหวาง 33-3,340 เมล็ด คิดเปนน้ําหนก 0.27-25.22 กรัมตอคูผสม แตสามารถ
เตรียมกลาไมไดเพียง 25 คูผสม และปริมาณกลานอยเกินไปไมสามารถปลูกทดสอบสายพันธุได จึงได
ั
ปลูกเปน Clone bank ในป พ.ศ. 2555 ทีสถานีวนวัฒนวิจยหวยบง และสถานีวนวัฒนวิจยแมสะนาม
ั
่
ุ
่
ั
ระยะปลูก 3 x 3 เมตร ปลูกคูผสมละ 1 แถว ปจจบัน ทีสถานีวนวัฒนวิจยหวยบง เหลือแมไม 25
คูผสม จํานวน 351 ตน และสถานีวนวัฒนวิจัยแมสะนาม เหลือแมไม 24 คูผสม จํานวน 153 ตน

ู
4. สนโอคารปา (Pinus oocarpa Schiede) และ สนเทคนูมานี (Pinus
่
patula ssp. tecunumaii)

10



่
่
ั
ุ
การปรบปรงพันธุไมสนโอคารปา และสนเทคูนูมานี ทีดําเนินการจนถึงปจจบัน มีแหลงฐาน
ุ
พันธุกรรมในประเทศไทย (Genetic resources establishment) ดังนี้
ิ
่
4.1 แปลงทดลองถนกําเนิด
(1) แปลงทดลองถินกําเนิด ป พ.ศ. 2515 (Provenance trial 1972) พื้นที 16 ไร
่
่
่
ั
่
ั
(สนโอคารปา 12 ถินกําเนิด และสนเทคูนูมานี 3 ถินกําเนิด) ทีสถานีวนวัฒนวิจยหวยบง จงหวัด
่
่
เชียงใหม
ป พ.ศ. 2515 รวมมือกับสถาบันปาไมแหงสหราชอาณาจกร (Common Wealth
ั
Forestry Institute : CFI หรือ Oxford Forestry Institute : OFI ในปจจบัน) โดยการประสานงานของ
ุ
่
ํ
ู
DANIDA ทําการทดลองถิ่นกําเนิดนานาชาติของไมสนโอคารปา/เทคูนมานี จานวน 21 ถินกําเนิด (สนโอ
่
้
่
ู
่
คารปา 12 ถินกําเนิด และสนเทคูนมานี 3 ถินกําเนิด) ใน 2 พืนทีของประเทศไทย คือ ทีสถานีวนวัฒน
่
่
่
วิจัยหวยบง จังหวัดเชียงใหม จํานวน 12 ถินกําเนิด และทีแปลงทดสอบทาแซะ จงหวัดชมพร จานวน 5
่
ุ
ํ
ั
่
ถิ่นกําเนิด โดยที่จังหวัดชุมพรนั้นตนไมมีการเจริญเติบโตดีมาก แตแปลงทดลองไดรับความเสียหายจาก
พายุเกยในปลายป พ.ศ. 2532 คงเหลือแปลงทดลองอยูแหงเดียวคือที่จังหวัดเชียงใหม
(2) แปลงทดลองถินกําเนิดสนโอคารปา ป พ.ศ. 2523 (Provenance trial 1972)
่
ี
3 ถิ่นกําเนิด ที่สถานีวนวัฒนวิจัยหนองกระทิง จังหวัดเชยงใหม
ั
4.2 สวนอนุรักษพนธุ (Ex Situ Gene Conservation)
ก. สวนอนุรักษพนธุไมสนโอคารปา
ั
สวนอนุรกษพันธุนอกถิ่นกําเนิดของสนโอคารปา จํานวนรวม 7 ถินกําเนิด พืนทีรวม
้
ั
่
่
672 ไร ใน 4 พื้นที่คือ
(1) สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัดเชียงใหม 302 ไร (7 ถิ่นกําเนิด)
ี
(2) สถานีวนวัฒนวิจัยแมสะนาม จงหวัดเชยงใหม 50 ไร (1 ถิ่นกําเนิด)
ั
ี
ั
(3) สถานีวนวัฒนวิจัยหนองกระทิง จงหวัดเชยงใหม 220 ไร (3 ถิ่นกําเนิด)
ี
ั
(4) สถานีวนวัฒนวิจัยแมแตง จงหวัดเชยงใหม 100 ไร (1 ถิ่นกําเนิด)
ู
ข. สวนอนรักษพันธุไมสนเทคนูมาน่
ุ
ี
สวนอนุรักษพันธุนอกถิ่นกําเนิดของสนเทคูนูมานี่ จํานวนรวม 4 ถิ่นกําเนิด พืนที่รวม
้
922 ไร ใน 4 พื้นที่คือ
(1) สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัดเชียงใหม 420 ไร (3 ถิ่นกําเนิด)
(2) สถานีวนวัฒนวิจัยแมสะนาม จงหวัดเชยงใหม 202 ไร (3 ถิ่นกําเนิด)
ี
ั
(3) สถานีวนวัฒนวิจัยหนองกระทิง จงหวัดเชยงใหม 200 ไร (3 ถิ่นกําเนิด)
ั
ี
(4) สถานีวนวัฒนวิจัยแมแตง จงหวัดเชยงใหม 100 ไร (1 ถิ่นกําเนิด)
ั
ี

11



4.3 สวนผลิตเมล็ดพันธุ

(1) สวนผลิตเมล็ดพันธุสนเทคูนมานี ป พ.ศ. 2518 (Clonal seed orchard 1975)
ู
่
ที่สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัดเชียงใหม พื้นที่ 30 ไร 5 ถิ่นกําเนิด 135 สายพันธุ

4.4 การคัดเลือกแมไม


ก. สนโอคารปา

่
่
คัดเลือกแมไมทีมีถินกําเนิดเดิมจาก Guimaca ประเทศฮอนดูรัส และ Mal Paso
ประเทศกัวเตมาลา ในแปลงทดสอบถิ่นกําเนิด และสวนอนุรักษพันธุ จํานวน 31 แมไม

ข. สนเทคนูมานี
ู
่
คัดเลือกแมไมทีมีถินกําเนิดเดิมจาก Yucul ประเทศนิคารากัว, Camelias ประเทศนิคา
่
่
่
ั
รากัว, Rafael ประเทศนิคารากัว และ Mt. Pine Ridge ประเทศบริทิชฮอนดูรส จากแปลงทดสอบถิน
กําเนิด สวนผลิตเมล็ด และสวนอนุรักษพันธุ จํานวน 150 แมไม


ั
4.5 แปลงทดสอบสายพนธุ
ป พ.ศ. 2525 ปลูกทดสอบสายพันธุ ที่สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จังหวัดเชียงใหม 11

ถิ่นกําเนิด 90 สายพันธุ (สนโอคารปา 8 ถิ่นกําเนิด 66 สายพันธุ และสนเทคูนูมานี่ 3 ถิ่นกําเนิด 24
สายพันธุ)



การจัดสราง Clone bank/Hedge orchard


การจดสราง Clone bank/Hedge orchard เพื่อเปนแหลงฐานพันธุกรรมเพิ่มเติมทดแทนแม
ั
่
ไมเดิมทีมีอายุมากและมีแนวโนมลมตายไปเรือยๆ ที่ดําเนินการในป พ.ศ. 2554-2559 มีดังนี้
่
1. สนสามใบ จดสราง Clone bank/Hedge orchard 3 พื้นที่ ดังนี้
ั
ั
ี
ั
(1) สถานีวนวัฒนวิจัยแมสะนาม จงหวัดเชยงใหม จดสราง Hedge orchard ในป พ.ศ.
2554-2558 ระยะปลูก 2 x 2 เมตร จํานวน 42 แมไม รวม 170 ตน
ั
ั
(2) สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จงหวัดเชียงใหม จดสราง Clone bank ในป พ.ศ. 2559
ระยะปลูก 4 x 3 เมตร จํานวน 14 แมไม รวม 123 ตน
(3) สถานีวนวัฒนวิจัยบอแกว จังหวัดเชียงใหม จัดสราง Clone bank ในป พ.ศ. 2559

ํ
ระยะปลูก 2 x 2 เมตร จานวน 19 แมไม รวม 161 ตน

2. สนสองใบ จัดสราง Hedge orchard 1 พื้นที่ ดังนี้
ั
(1) สถานีวนวัฒนวิจัยแมสะนาม จงหวัดเชยงใหม จดสราง Hedge orchard ในป พ.ศ.
ั
ี
2559 ระยะปลูก 3 x 2 เมตร จํานวน 23 แมไม 155 ตน

12



3. สนคาริเบีย จัดสราง Clone bank/Hedge orchard 2 พื้นที่ ดังนี้

ั
ี
ั
(1) สถานีวนวัฒนวิจัยแมสะนาม จงหวัดเชยงใหม จดสราง Hedge orchard ในป พ.ศ.
2554 ระยะปลูก 2 x 2 เมตร จํานวน 41 แมไม 78 ตน
(2) สถานีวนวัฒนวิจัยหวยบง จงหวัดเชียงใหม จดสราง Clone bank ในป พ.ศ. 2559
ั
ั
ระยะปลูก 4 x 3 เมตร จํานวน 6 แมไม รวม 25 ตน


การเติบโต ผลผลิต และการกักเก็บคารบอนของไมสน


1. การเติบโตของไมสน


่
ํ
สนคาริเบียทีนาเขามาปลูกในประเทศไทย มีการปรบตัวและเติบโตดีกวาสนสามใบและสน
ั
่
่
ั
่
่
สองใบซึงเปนไมทองถิน สนคาริเบียทีปลูกในจงหวัดเชียงใหมชวง 7 ปแรก พบวา มีความเพิมพูนทาง
ความสูงเฉลีย 1 เมตรตอป และความเพิมพูนทางเสนผานศนยกลางเพียงอก 1.2-1.4 เซนติเมตรตอป
่
่
ู
ู
่
่

(สาโรจน และคณะ, 2544) ความเพิมพูนดานความสูงและขนาดเสนผานศนยกลางเพียงอกเริมลดลง
หลังอายุ 10 ป สวนทีจงหวัดสุรินทร พบวา มีความเพิมพูนทางความสูงเฉลีย 0.99 เมตรตอป และ
่
่
ั
่
ความเพิมพูนทางเสนผานศนยกลางเพียงอก 1.1 เซนติเมตรตอป (ประดิษฐ, 2540) และจากการเก็บ
ู
่
่
่
ั
ขอมลการเติบโตของสนคาริเบียที่ดงลาน จงหวัดขอนแกน พบวา มีความเพิมพูนทางความสูงเฉลีย 1.1
ู
่
เมตรตอป และความเพิ่มพูนทางเสนผานศูนยกลางเพียงอกเฉลีย 1.1 เซนติเมตรตอป นอกจากนี สนคา

้
ั
็
ริเบียที่ปลูกในจังหวัดชุมพรซึ่งมีปริมาณน้ําฝนสูง (2,070 มิลลิเมตรตอป) โตเรวกวาจงหวัดเชียงใหม
้ํ
(ปริมาณนาฝน 1,191 มิลลิเมตรตอป) ถึง 6.67 เทา เมือตนไมมีอายุ 7 ป (Granhof, 1983)
่
ี
ั
้
่
่
นอกจากนี ไดมีการศึกษาการเติบโตของสนคาริเบียในหลายพืนทีของจงหวัดเชยงใหม ซึง
้
่
่
็
พบวาสนคาริเบียมีอัตราการเติบโตคอนขางเรวในชวงแรก เมืออายุ 6 ป มีอัตราความเพิมพูนทางความ

ู
สูงและเสนผานศนยกลางเพียงอกเฉลี่ย 1.1 เมตรตอป และ 1.4 เซนติเมตรตอป และอายุ 9 ป เฉลี่ย 1.5
่
้
เมตรตอป และ 1.5 เซนติเมตรตอป แนวโนมการเติบโตมีอัตราลดลงเมื่อตนไมมีอายุเพิมขึน เมืออายุ 18
่
ป มีอตราความเพิมพูนทางความสูงและเสนผานศนยกลางเพียงอกเฉลีย 1.1 เมตรตอป และ 1.2

่
่
ู
ั
เซนติเมตรตอป และอายุ 29 ป เฉลีย 0.7 เมตรตอป และ 0.9 เซนติเมตรตอป ตามลําดับ หลังอายุ 6
่
่
ุ
ป พบวาเรือนยอดของสนคาริเบียเริมเบียดชดกัน จึงเกิดการแกงแยงแสงแดด น้า และธาตอาหาร ทํา
ิ
ํ
ใหอัตราการเติบโตดานเสนผานศนยกลางเพียงอกเริมลดลง ดังน้น ระยะปลูกจึงมีผลตอความกวาง
ู
่
ั
เรือนยอดและการเติบโตของตนไม การปลูกสวนปาไมสนทีระยะปลูกเริมแรก 3 x 3 เมตร ควรมีการ
่
่
ั
ตัดสางขยายระยะครั้งแรกเมื่อตนไมมีอายุ 6 ป โดย จกรพันธ และขวัญชย (2543) พบวา สนสามใบที ่
ั
่
ั
ตดสางขยายระยะเมืออายุ 6 ป มีความโตของขนาดเสนผานศนยกลางมากกวาไมทีไมมีการตดสาง
ั
ู
่
ั
ขยายระยะถึง 10.13 เซนติเมตร Whitmore and Liegel (1980) ดังน้น การปลูกไมสนในระยะแรกควรใช 
้
ั
ระยะปลูก 2 x 2 ถึง 3 x 3 เมตร และควรตัดขยายระยะคร้งแรกเมืออายุ 6 ป จะใหผลผลิตเนือไม
่

13



้

้
เพิ่มขึน การปลูกเพื่อใชประโยชนเนือไมควรมีรอบตัดฟนไมเกิน 20 ป การปลูกสรางสวนปาโดยใชเมล็ด


่
่
่
่
้

พันธุที่มีคุณภาพดีผานการปรับปรุงพันธุและมีถินกําเนิดทีเหมาะสมกับสภาพพืนทีจะชวยเพิมอัตราการ
เติบโตของตนไมในสวนปา
ถินกําเนิดสนสามใบจากประเทศไทย 3 ถินกําเนิด มีการเจริญเติบโตอยูในกลุมดีทีสุด คือ
่
่
่
ดอยอินทนนท ดอยสุเทพ และแมริด จงหวัดเชยงใหม ถินกําเนิดจากดอยอินทนนทและดอยสุเทพเปน
ี
่
ั
พันธุทีควรสนบสนุนใหนาไปปลูกไดทั้งในพืนทีสูงและพืนทีตาของประเทศไทย เนื่องจากมีการเติบโตดี
ํ
้
่
้
่
ํ
่
ั
่
้
่
่
ั
และมีอตรารอดตายคอนขางสูง สวนถินกําเนิดจากแมริดเปนพันธุทีควรสงเสริมใหปลูกเฉพาะบนพืนที ่
่
ํ
สูง และยังพบวาไมสนสามใบทีปลูกในพืนที่ตาแตมีปริมาณน้ําฝนมากมีการเติบโตดีกวาสนสามใบที ่
่
้
้
ํ
ปลูกในพืนที่สูง (อาไพ และคณะ, 2551)
่
ํ
่
เมือเปรียบเทียบการเจริญเติบโตของไมสนทั้ง 3 ชนิด ในชวง 4 ปแรก พื้นที่ระดับตาที่แปลง
ทดลองทาแซะ จงหวัดชมพร พบวา ไมสนคาริเบียถินกําเนิด Alamicamba, Nicaragua เติบโตดีทีสุด
่
่
ั
ุ
ํ
่
รองลงมาคือสนโอคารปา และสนสามใบเติบโตตาที่สุด และพืนทีระดับสูงทีจงหวัดเชยงใหม พบวา ไม
ี
่
้
่
ั
สนคาริเบียถิ่นกําเนิด Alamicamba. Nicaragua ยังคงเติบโตดีทีสุด แตสนสามใบกลับมีการเติบโตดีกวา
่
สนโอคารปา (อาไพ และคณะ, 2551)
ํ
2. ผลผลิตของไมสน
ู
้
ผลผลิตของสวนปาสามารถประเมินได 2 รปแบบ ขึนกับวัตถุประสงคของการนําไปใช 
้
ู

ู
ประโยชน หากตองการนําไปใชในรปไมซุงหรือไมแปรรปจะประมาณผลผลิตเปนปริมาตรเนือไม สวน

ู
ี
ั
ํ
การประมาณผลผลิตสวนปาในรปมวลชวภาพหรือน้าหนกแหงจะใชในกรณีเปนการปลูกสรางสวนปา
ี
เพื่อขายคารบอนเครดิต การประมาณปริมาตรลําตนใตเปลือกและมวลชวภาพตามขนาด
เสนผาศนยกลางเพียงอกของสนคาริเบียดังแสดงในตารางที่ 1
ู

ี
ตารางที่ 1 การประมาณปริมาตรลําตนใตเปลือกและมวลชวภาพของสนคาริเบียตามขนาด
เสนผาศนยกลางเพียงอก
ู

Volume under bark
-1
DBH (cm) Biomass (kg.individual )
-1
3
(m .individual )
5 0.005 5
10 0.034 30
15 0.109 86
20 0.248 187
25 0.471 340

14



30 0.795 557



ั
่
การประมาณปริมาตรลําตนใตเปลือกของสนคาริเบียทีช้นอายุตางๆ ไดแก 6, 9, 18 และ
่
29 ป ในพืนทีจงหวัดเชยงใหม ขอนแกน และอบลราชธานี พบวาอตราความเพิมพูนของปริมาตรลําตน
ุ
ั
้
ั
ี
่
่
ั
ไมไดขึนอยูกับอายุทีเพิมขึนเพียงอยางเดียว การจดการสวนปาโดยกําหนดระยะปลูกถีในชวงแรกของ
่
้
่
้
แปลงอายุ 6 ป (ระยะปลูก 1.5 x 3 เมตร มีปริมาตร 2.51 ลูกบาศกเมตรตอไร) ทําใหมีปริมาตร
มากกวาแปลงอายุ 9 ป (ระยะปลูก 3 x 3 เมตร มีปริมาตร 0.99 ลูกบาศกเมตรตอไร) และเมือ
่
เปรียบเทียบแปลงอายุ 18 ป (อัตราความเพิ่มพูนของปริมาตร 0.015 ลูกบาศกเมตรตอตนตอป) กับ
แปลงอายุ 29 ป (อตราความเพิ่มพูนของปริมาตร 0.014 ลูกบาศกเมตรตอตนตอป) ทีปลูกในพืนที ่
้
ั
่
่
่
ใกลเคียงกันทีหวยบง จงหวัดเชยงใหม พบวาตนไมเติบโตเตมทีเมืออายุ 18 ป หากยังไมมีการตดขยาย
่
ั
ี
็
ั
ิ
ั
ระยะหรือตดฟนมาใชประโยชน จะทําใหตนไมเบียดชดกัน อัตราการเติบโตลดลง มีผลใหความเพิ่มพูน
ั
ของปริมาตรลดลงดวย อยางไรก็ตาม อตราการรอดตายหรือความหนาแนนของตนไมในแปลงมีผลตอ
ผลผลิตสวนปาดวย
่
ั
สภาพแวดลอมก็เปนปจจยสําคัญทีทําใหสนคาริเบียเติบโตแตกตางกัน สงผลตอผลผลิต
่
่
เนือไม จากการเปรียบเทียบแปลงสนคาริเบียอายุ 29 ป ทีปลูกในพืนทีตางกัน พบวา สนคาริเบียทีดง
้
่
้
ลาน ขอนแกน โตดีที่สุด (อัตราความเพิ่มพูนของปริมาตร 0.030 ลูกบาศกเมตรตอตนตอป) รองลงมา
คือ โขงเจียม อุบลราชธานี (อัตราความเพิมพูนของปริมาตร 0.024 ลูกบาศกเมตรตอตนตอป) อินทขิล
่
ี
และหวยบง จังหวัดเชยงใหม (อัตราความเพิ่มพูนของปริมาตร 0.023 และ 0.014 ลูกบาศกเมตรตอตน
ตอป) ตามลําดับ
ั

่
การปลูกสนคาริเบียเพือตองการใชประโยชนเนื้อไมควรมีรอบตดฟนไมเกิน 20 ป จะให
ผลผลิต 1.12-2.56 ลูกบาศกเมตรตอไรตอป ทีระยะปลูก 3 x 3 เมตร (เริงชย, 2527) ทั้งนี ขึ้นกับการ
้
ั
่
่
ั
คัดเลือกพันธุทีดี มีการจดการดี และปลูกในสภาพแวดลอมทีเหมาะสมจึงจะใหผลผลิตสูง
่
ํ
ั
ั
การประมาณผลผลิตสวนปาในรปมวลชวภาพหรือน้าหนกแหง มกใชในการประมาณการ

ี
ู
ี
การกักเก็บคารบอนในสวนปาเพื่อขายคารบอนเครดิต การประมาณมวลชวภาพสวนปา เปนการหา
ั
น้ําหนกแหงของสวนตางๆ ของตนไม ไดแก ลําตน กิ่ง ใบ และราก ตอหนวยพื้นที่
ั
้
้
การประมาณมวลชวภาพของสนคาริเบียทีชนอายุตางๆ ในพืนที่จงหวัดเชยงใหม ขอนแกน
ี
่
ั
ี
และอุบลราชธานี พบวาอตราความเพิมพูนของมวลชวภาพเพิมขึนตามอายุ สนคาริเบียทีปลูกในจงหวัด
ั
่
ี
่
้
ั
่
่
เชียงใหม อายุ 6, 9, 18 และ 29 ป มีอัตราความเพิ่มพูนของมวลชวภาพรวมเฉลีย 2.7, 4.6, 12.5 และ
ี
่
่
้
14.3 กิโลกรัมตอตนตอป และเมื่อเปรียบเทียบที่อายุ 29 ป แตปลูกตางพืนทีพบวา สนคาริเบียทีดงลาน
ขอนแกน มีความเพิ่มพูนของมวลชวภาพเหนือพืนดินมากที่สุด (22.5 กิโลกรมตอตนตอป) รองลงมาคือ
้
ั
ี
ี
ั
อินทขิล จังหวัดเชยงใหม (14.8 กิโลกรัมตอตนตอป) โขงเจียม อุบลราชธานี (13.8 กิโลกรมตอตนตอป)
ั
และหวยบง จงหวัดเชียงใหม (9.4 กิโลกรมตอตนตอป) ตามลําดับ มวลชีวภาพของสวนปาขึ้นอยูกับ
ั

15



ั
่
ขนาดและความหนาแนนของตนไม ดังน้น การเลือกพันธุและสิงแวดลอมทีดี ยอมสงผลใหตนไมมีการ
่
่
ี
ั
เติบโตดีและอัตรารอดตายสูง อีกทั้งการจดการสวนปาดีจะสามารถเพิมพูนมวลชวภาพสวนปาไดมาก
ยิ่งขึ้น

3. การกักเก็บคารบอนของไมสน
การสะสมคารบอนในมวลชีวภาพปาไมของสวนปาสนคาริเบีย อายุ 6, 9, 18 และ 29 ป ใน

ี
ั
จงหวัดเชยงใหม เฉลีย 0.19, 0.26, 0.80 และ 0.57 ตนคารบอนตอไรตอป หรือคิดเปน 1.9, 2.2, 6.8
่
ั
ํ
และ 7.0 กิโลกรมตอตนตอป (อําไพ และคณะ, 2555; สมชาย และคณะ, 2555; อาไพ และคณะ,
ั
ี
์
2556; ศรีศกดิ และคณะ, 2556; อําไพ และคณะ, 2557) พบการสะสมคารบอนพบในมวลชวภาพลํา
ั
้
ั
่
ตนมากที่สุด รองลงมาคือ ราก กิง และใบ ตามลําดับ การกักเก็บคารบอนในสวนปาขึนอยูกับปจจย
ั
้ํ
้
หลายอยาง ไดแก ชนิดพรรณไม อตราการเติบโต อายุพันธุไม ปริมาณนาฝน ฤดูกาลและลักษณะพืนที่
่
ฯลฯ การกักเก็บคารบอนจะมีประสิทธิภาพมากในระยะทีเปนไมหนมและจะลดลงเมื่อสวนปามีอายุมาก
ุ
ขึ้น (Ciesla, 1995)
้
การกักเก็บคารบอนของสนสามใบและพรรณไมที่ขึนทดแทนในสวนปาสนสามใบของหนวย
ั
ั
ี
ั
ั
ํ
จดการตนน้าบอแกว จงหวัดเชยงใหม อายุ 14-34 ป ผนแปรระหวาง 6.2-18.7 ตนคารบอนตอไร โดย
่
มีการสะสมคารบอนในมวลชวภาพสนสามใบ 1.5-13.9 ตันคารบอนตอไร และในพันธุไมชนิดอืนๆ 0.8-
ี
ี
9.5 ตนคารบอนตอไร การสะสมคารบอนในมวลชวภาพของสนสามใบมีความผนแปรระหวางชนอายุ
้
ั
ั
ั
อยางไรก็ตามมีแนวโนมเพิ่มตามอายุของสวนปา (Nongnuang, 2012)

การใชประโยชนไมสนในประเทศไทย

ไมสน เปนไมทีมีลักษณะเสนใยยาว ปริมาณเซลลูโลสสูง ใชทํากระดาษเหนียวไดดี มีความ
่
ั
ตานทานตอแรงฉีกและการหกพับงอสูง ลักษณะเนื้อไมละเอียดสีขาวอมเหลือง เสี้ยนตรง การไส
่

่

ั
ตกแตงและขดงาย ไมแหงมีการหดตวปานกลาง ใชทําเครืองเรือนไดดี ทําไมประสาน ใชงานทัวไปหรือ
ั
ใชกลึงและแกะสลักไดดี ทําไมวงกบ ไมวงกบประสาน หรือไมกรอบและบานหนาตาง (สุธี และ ภิรมย,

2531) เนือไมสามารถใชประโยชนในอุตสาหกรรมอื่นอีกหลายประเภท เชน อุตสาหกรรมการกอสราง
้


ั
้

ั

ํ
่
ไมอด ไมบาง นอกจากนี ยางสนยังใชในอุตสาหกรรมสี น้ามนชกเงา และใชเปนสารแตงกลินตลอดจน
ั
ใชเปนสวนผสมในน้ําหอม (สาโรจน, 2544)

สนคาริเบีย เมื่อนํามาทําเปนเชอเพลิงอัดแทงใหคาความรอนสูงกวากระถินออลาโคคารปา
้
ื
ั
และกระถินเทพา (นฤมล และคณะ, 2556) และเมื่อนํามาผลิตเปนถานกัมมนต สามารถดูดซับสีและ
ํ
้
กลิ่นในน้าทิงจากชุมชน โรงงาน และน้ําสีสังเคราะหไดดีกวา กระถินเทพณรงค สนประดิพัทธ และไผ 
ู
ั
รวก (สิริลักษณ และคณะ, 2556) ดังน้น ถานกัมมนตไมสนจึงเหมาะทีจะนามาแปรรปเพิมมลคาเปน
ํ
่
่
ั
ู
่
สบู และถานดูดกลินในตูหรือรถยนตไดดี

16



สนสามใบ สนคาริเบีย สนสองใบ และสนโอคารปา ใหคาความรอนของถาน 7,887,

ั
่
7,810, 7,769 และ 7,748 แคลอรี/กรม ตามลําดับ ซึงสูงกวาคาความรอนของถานไมโกงกาง (7,197
็
แคลอรี/กรม) แตถานไมสนมอดเรวกวาถานไมโกงกาง สวนถานสนเทคูนูมานี่ ใหคาความรอน 6,516
ั

แคลอรี/กรัม คุณภาพถานไมสนที่ดีทีสุด คือ ใหคาความรอนสูงและอัตราการเผาไหมชา เรียง
่
ู
่
ตามลําดับ คือ สนโอคารปา สนสองใบ สนสามใบ สนคาริเบีย และสนเทคูนมานี (นฤมล และคณะ,
2559)

ั
ั
นกวิจยคณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหมไดคิดคน ผาฝายกันน้า เพิมมลคาผา
่
ํ
ู
่
ั
ุ
พื้นเมือง ดวยการชบเคลือบสารละลายชนสนและสารสม ซึงมีราคาถูก และไมเปนพิษตอสิ่งแวดลอม
(มาโนช และ วิมล, 2553)
ยางสน มีสวนประกอบหลักอยู 2 สวน คือ เทอรเพนไทน (turpentine) และโรซิน (rosin) ใน
แงของการใชประโยชนในอตสาหกรรมขนาดเล็กจะเนนไปทีปริมาณเปนหลัก แตในแงของการผลิตเชง
ิ
่

ุ
อุตสาหกรรมขนาดใหญเปนโรงกลั่นจะเนนไปที่องคประกอบทางเคมีของยางสนที่เหมาะสม อิทธิพล
ของชนิดไมสน (species) จะสงผลกระทบตอองคประกอบปริมาณโรซิน แตปริมาณเทอรเพนไทนจะ
้
ขึ้นอยูกับถินกําเนิด สิงแวดลอม และชนิดไมสน ในการเก็บยางสน ปริมาณยางสนที่ไดขึนอยูกับ
่
่
่
สิงแวดลอมและชนิดไมสนเปนหลัก ฤดูรอนจะใหปริมาณยางสนมากทีสุด รองลงมา คือ ฤดูหนาว และ
่
่
ฤดูฝน ตามลําดับ ในแถบประเทศเขตหนาวจะเก็บยางสนประมาณ 8−9 เดือนตอป ในขณะทีประเทศ
เขตรอนจะเก็บยางสนไดทั้งป อายุที่เหมาะในการเก็บยางสนไมควรตากวา 15-20 ป หรือเมือมีขนาด
่
่
ํ
ํ
่
เสนผานศนยกลางเพียงอกไมตากวา 20-25 เซนติเมตร การเลือกชนิดไมสนที่เหมาะสมเปนสิ่งสําคัญ
ู

ในการกรีดยางสน สนคาริเบียใหปริมาณยางสนมากทีสุด รองลงมา คือ สนสองใบ และสนสามใบ
่
่
่
ขณะทีสนโอคารปาใหปริมาณยางนอยทีสุด สวนในดานคุณภาพยางสน สนสองใบ สนสามใบ และสน
คาริเบีย ใหคุณภาพดีไมตางกัน แตสนโอคารปาใหคุณภาพยางต่ําสุด (Coppen and Hone, 1995;
Haneke, 2002)
ไมสนพื้นเมืองและสนตางถิ่นทั้ง 5 ชนิด จดเปนไมทีมีน้าหนกเบาถึงปานกลาง ไมสนตางถิน
ํ
่
่
ั
ั
่
็
เชน สนคาริเบีย สนโอคารปา และสนเทคูนูมานี มีคาความแขงแรงและความยึดหยุนมากกวาสน
้
พืนเมืองพวกสนสองใบ และสนสามใบ เมื่อเปรียบเทียบคุณสมบัติของสนพืนเมือง พบวาสนสามใบมี
้
็
่
ความแขงแรงและความยึดหยุนดีกวาสนสองใบ และเมือเปรียบเทียบคุณสมบัติของสนตางถินดวยกัน
่
แลว พบวาสนโอคารปามีความแขงแรงและความยืดหยุนดีกวาสนคาริเบียและสนเทคูนมานี สนตางถิน
็
ู
่
่
มีคุณสมบัติทีโดดเดนในแงของการรบแรงเปนโครงสรางตางๆ เชน คาน ตง และโครงถักตางๆ เปนตน
่
ั

็
ไมสนตางถินและสนสามใบเหมาะทีจะใชทําเสาอาคาร เสาเขม คราวฝา และไมรองหมอนรถไฟ เปนตน
่
่
็
เมือเปรียบเทียบคาคุณสมบัติเชิงกลรอง เชน ความแขง ความเหนียว ความตานทานแรงฉีก และความ
่
่
่
่
ตานทานแรงถอนตะปู ไมสนทีโดดเดนยังเปนสนตางถินและสนสามใบทีมีความเหมาะสนในการใช
้
ประโยชนเปนขอตอ ไมพืน และเครื่องเรือนตางๆ (กอบศกดิ และคณะ, 2559)
์
ั

17



เอกสารอางอิง



ั
ั
์
ิ
่
กอบศกดิ วันธงไชย, สมพร แมลิม, ไตรรัตน เนียมสุวรรณ, พิชต ลําใย, ณัฐวัฒน คลังทรพย, สมชาย
นองเนือง, อําไพ พรลีแสงสุวรรณ และกิตติศกดิ จินดาวงศ. 2559. รายงานฉบับสมบูรณ
ั
์
้
่
ั
ุ
โครงการยอยที 2: โครงการศึกษาชนิด/พันธุไมสนเพือปลูกเปนสวนปาและการอนรกษในพืนที ่
่

ุ
โครงการหลวงวัดจนทร. โครงการยอยภายใตชดโครงการ: ศึกษาชนิดไมและการใชประโยชน
ั
ั
่
เพือการปลูกปาชาวบาน, แผนงานวิจัย: เพื่อฟนฟูและอนุรักษทรพยากรธรรมชาติและ
้
สิ่งแวดลอม. สถาบันวิจัยและพัฒนาพืนที่สูง (องคการมหาชน). 133 น.
จักรพันธ สกุลมีฤทธิ์ และ ขวัญชัย ดวงสถาพร. 2543. ผลของการตัดสางขยายระยะตอการ
ี
เจริญเติบโตของไมสนสามใบสวนปาดอยบอหลวง อําเภอฮอด จังหวัดเชยงใหม.
วารสารวิชาการปาไม 2(1): 32-40.
ั
ทัศนีย รติวานิช, อรรณพ อภิชาตบุตร, เพ็ญศรี นามประเสริฐ, วิชต สนธิวนิช และ รตนา หมอมณี.
ิ
ั
ั
2529. เยือกระดาษไมสนคาริเบียและไมสนโอคาปา. กองวิจยผลิตผลปาไม กรมปาไม
่
ุ
กรงเทพฯ. 21 หนา.
ั
นฤมล ภานนาภา ลักษมี สุทธิวิไลรตน และ ทินกร พิริยโยธา. 2556. การใชประโยชนไมโตเรวเพือ
่
็
ุ

ํ
ผลิตเช้อเพลิงเขียว, น. 26-49. ใน ผลงานวิชาการปาไม การประชมการปาไมประจาป พ.ศ.
ื
ุ
ํ
2556 ผลผลิตและงานวิจยปาไม สูการพัฒนาอยางยังยืน. ณ หองประชม 1 อาคารเทียม
ั
่
ุ
คมกฤส กรมปาไม ระหวางวันที่ 5-9 สิงหาคม 2556.
ั
ั
ประดิษฐ หอมจีน. 2540. การปลูกสรางสวนปาไมสนในประเทศไทย. สวนวนวัฒนวิจย สํานก
วิชาการปาไม กรมปาไม กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 161 น.
่
่
์
ั
ประดิษฐ หอมจีน, วินย ศิริกุล, ประสิทธิ สะอาดอาวุธ, สมเกียรติ กลันกลิน, อําไพ พรลีแสง
สุวรรณ, สาโรจน วัฒนสุขสกุล, สมชาย นองเนือง และ คณิต รัตนวัฒนกุล. 2545. ไมสน.
่
ั
ศูนยวนวัฒนวิจัยที 1 จงหวัดเชยงใหม, สวนวนวัฒนวิจย, สํานกวิชาการปาไม, กรมปาไม. 207
ั
ั
ี
น.
พงษศกดิ ฉัตรเตชะ, อําไพ พรลีแสงสุวรรณ, สมชาย นองเนือง และ จฑารตน แสงเสถียร. 2555.
ั
์
ั
ุ
ุ
การเจริญเติบโตและสมบัติดินในสวนปาสนคาริเบีย. เอกสารประกอบการประชมการปาไม ณ
กรมปาไม กรุงเทพฯ ระหวางวันที่ 12-17 กันยายน 2555. 10 น.
พงษศกดิ์ สหุนาฬุ. 2538. ผลผลิตและการหมุนเวียนของธาตุอาหารในระบบนิเวศปาไม. คณะวน
ั
ศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร กรุงเทพฯ. 557 น.
มาโนช นาคสาทา และ วิมล นาคสาทา. 2553. ผาฝายกันน้ํา. คณะวิทยาศาสตร


ม หา วิท ย า ลั ย เ ชีย งใ หม. [ร ะ บบอ อ น ไ ล น ] แหลงที ม า
่
http://www.prcmu.cmu.ac.th/perin_detail.php?perin_id=600 (1 กันยายน 2559).

18



ั

่
เริงชย เผาสัจจ. 2527. การทดลองชนิดพันธุและถินกําเนิดไมสนเพือทําเยือกระดาษ, น. 432-459.
่
่
ใน การประชมการปาไมประจาป 2527 เลม 3 กรมปาไม. กรงเทพฯ.
ุ
ุ
ํ
วิโรจน ครองกิจศิริ สมชาย นองเนือง และ อําไพ พรลีแสงสุวรรณ. 2557. การประมาณปริมาตรไม
่
และมลคาสวนปาไมสนคาริเบียอายุ 29 ป ทีสถานีวนวัฒนวิจยดงลาน จงหวัดขอนแกน. กลุม
ู
ั
ั
งานวนวัฒนวิจัย สํานักวิจัยและพัฒนาการปาไม กรมปาไม กรุงเทพฯ. 13 น.
ุ
ั
สมชาย นองเนือง, อําไพ พรลีแสงสุวรรณ, พงษศกดิ ฉัตรเตชะ และ จฑารตน แสงเสถียร. 2555. การ
์
ั
ี
ั
ั
ั
ประมาณปริมาตรไมและมวลชวภาพสวนปาสนคาริเบีย. กลุมงานวนวัฒนวิจย สํานกวิจยและ
ุ
พัฒนาการปาไม กรมปาไม กรงเทพฯ. 10 น.
ั
สมชาย นองเนือง, อําไพ พรลีแสงสุวรรณ, พงษศกดิ ฉัตรเตชะ และ วรพจน คําใบ. 2557. การ
์
่
ู
ั
ประมาณปริมาตรไมและมลคาสวนปาไมสนคาริเบียอายุ 29 ป ทีสถานีวนวัฒนวิจยอินทขิล
ั
ั
จงหวัดเชยงใหม. กลุมงานวนวัฒนวิจย สํานกวิจยและพัฒนาการปาไม กรมปาไม กรงเทพฯ.
ั
ั
ี
ุ
13 น.
สมบูรณ กีรติประยูร และ สมหมาย นามสวาท. 2537. เทคนิคบางอยางในการประมาณผลผลิตของ
ี
สวนปา II. การประมาณมวลชวภาพของสวนของลําตนที่มีขนาดจํากัด, น. 124-137. ใน
่
ํ
รายงานการประชุมวิชาการปาไม ประจาป 2537: การปลูกปาเพื่อพัฒนาสิงแวดลอม. ระหวาง
วันที่ 21-25 พฤศจิกายน 2537 ณ โรงแรมวังใต อําเภอเมือง จังหวัดสุราษฎรธานี.
สาโรจน วัฒนสุขสกุล, สมชาย นองเนือง และอาไพ พรลีแสงสุวรรณ. 2544. การทดสอบสายพันธุ
ํ
ั
ไมสนคาริเบีย อายุ 7 ป. สวนวนวัฒนวิจัย สํานกวิชาการปาไม กรมปาไม. 19 น.
ั
ํ
สาโรจน วัฒนสุขสกุล, อาไพ พรลีแสงสุวรรณ และ คณิต รตนวัฒนกุล. 2540. การทดสอบถิ่น
ั
่
ี
ั
ั
ั
กําเนิดไมสนคาริเบียป 2515. ศนยวนวัฒนวิจยที 1 จงหวัดเชยงใหม สวนวนวัฒนวิจย สํานก
ู
วิชาการปาไม กรมปาไม. 14 น.
ั
สาโรจน วัฒนสุขสกุล. 2544. สนคาริเบีย. สวนวนวัฒนวิจย สํานกวิชาการปาไม กรมปาไม
ั
ุ
กรงเทพฯ. 93 น.
ู
ั
สํานกแผนงานและสารสนเทศ. 2558. ขอมลสถิติการปาไม ป 2558. กรมปาไม กระทรวง
ทรัพยากรธรรมชาติและสิงแวดลอม กรุงเทพฯ. 158 น.
่
ั
สิริลักษณ ตาตะยานนท ทินกร พิริยโยธา ฐิติภรณ บุญแยม และ ชนะภย โอสถ. 2556. การใช 
ประโยชนไมโตเรวเพือผลิตถานกัมมันต, น. 50-61. ใน ผลงานวิชาการปาไม การประชมการ
็
่
ุ
ปาไมประจาป พ.ศ. 2556 ผลผลิตและงานวิจยปาไม สูการพัฒนาอยางยังยืน. ณ หองประชม
ํ
ุ
่
ั
1 อาคารเทียมคมกฤส กรมปาไม ระหวางวันที่ 5-9 สิงหาคม 2556.
สุธี วิสุทธิเทพกุล และ ภิรมย หอตระกูล. 2531. คุณสมบัติและการใชประโยชนไมโตเรว (3). เอกสาร
็
ั
ํ
ุ
การประชมการปาไม ประจาป 2531 สาขาวนผลิตภณฑ กรมปาไม กรุงเทพฯ. 13 น.

19



ั
อนนต ประทุมชาติ, สมชาย นองเนือง และ อําไพ พรลีแสงสุวรรณ. 2557. การประมาณปริมาตรไม
และมลคาสวนปาไมสนคาริเบียอายุ 29 ป ทีสถานีวนวัฒนวิจยโขงเจียม จงหวัดอบลราชธานี.
่
ุ
ั
ั
ู
กลุมงานวนวัฒนวิจัย สํานักวิจัยและพัฒนาการปาไม กรมปาไม กรุงเทพฯ. 12 น.

อาไพ พรลีแสงสุวรรณ, สมชาย นองเนือง, พงษศกดิ์ ฉัตรเตชะ และ วรพจน คําใบ. 2557. การ
ั
ํ
ประมาณปริมาตรไมและมวลชวภาพสนคาริเบีย. กลุมงานวนวัฒนวิจย สํานักวิจัยและ
ี
ั
ุ
พัฒนาการปาไม กรมปาไม กรงเทพฯ. 16 น.

อําไพ พรลีแสงสุวรรณ, สมชาย นองเนือง, พงษศักดิ์ ฉัตรเตชะ และ สาโรจน วัฒนสุขสกุล. 2556.
ี
การประมาณมวลชวภาพและการเก็บกักคารบอนในสวนปาไมสนคาริเบียอายุ 18 ป. เอกสาร
ํ
ประกอบการประชมวิชาการและนาเสนอผลงานวิชาการเครือขายงานวิจยนิเวศวิทยาปาไม
ุ
ั
ั
่
ั
ี
ประเทศไทย คร้งที 2 ณ มหาวิทยาลัยแมโจ จงหวัดเชยงใหม ระหวาง วันที 24-26 มกราคม
่
พ.ศ. 2556. 8 น.
อําไพ พรลีแสงสุวรรณ, สมชาย นองเนือง, สาโรจน วัฒนสุขสกุล, พงษศักดิ ฉัตรเตชะ, คณิต รัตน
์
ั
ุ
ู
วัฒนกุล และ จฑารตน แสงเสถียร. 2555. การประมาณปริมาตรไมและมลคาสวนปาไมสน
ั
่
่
คาริเบียอายุ 6 ป. เอกสารประกอบการสัมมนาทางวนวัฒนวิทยา คร้งที 9 ระหวางวันที 21-
้
ุ
ั
ั
22 มิถุนายน 2555 ณ หองประชมชน 7 อาคารวิจยและพัฒนามหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร
กรงเทพ. 14 น.
ุ
์
อําไพ พรลีแสงสุวรรณ, สัญญา สิริบุญยะพร, ศรีศกดิ พุมพวง, สมชาย นองเนือง และ วรพจน คําใบ.
ั
ู
2556. การประมาณปริมาตรไมและมลคาสวนปาไมสนคาริเบียอายุ 9 ป. กลุมงานวนวัฒน
วิจัย สํานักวิจัยและพัฒนาการปาไม กรมปาไม กรุงเทพฯ. 18 น.
ั
์
อําไพ พรลีแสงสุวรรณ, สาโรจน วัฒนสุขสกุล, สมชาย นองเนือง, คณิต รัตนวัฒนกุล, พงษศกดิ ฉัตร

เตชะ และ วาสนา ทอทอง. 2551. การปรับปรุงพันธุไมสนในประเทศไทย. ศูนยวนวัฒนวิจัย
ภาคเหนือ กลุมงานวนวัฒนวิจัย สํานักวิจัยและพัฒนาการปาไม กรมปาไม กรุงเทพฯ. 57 น.
อาไพ พรลีแสงสุวรรณ. 2555. แผนการปรับปรุงพันธุไมสน. กลุมงานวนวัฒนวิจัย สํานักวิจัยและ
ํ
พัฒนาการปาไม กรมปาไม กรงเทพฯ. 59 น.
ุ
Armitage, F.B. and J. Burley. 1980. Pinus kesiya Royle ex Gordon. Complied by F.B. Armitage
and J. Burley, with contributions from F.G. Browne, I.A.S. Gibson, P. Guldager, B.T. Styles,
J.W. Turnbull, P.J. Wood and J.G. Worrall. Tropical Forestry Papers No. 9, Department of

Forestry, Commonwealth Forestry Institute, University of Oxford. 199 p.
Ciesla, W. 1995. Climate change, forests and forest management. FAO Forest Paper. Food and

Agriculture Organization.

Coppen, J.J.W. and G.A. Hone. 1995. Gum naval stores: turpentine and rosin from pine resin.
Natural Resources Institute. Food and Agriculture Organization of the United Nations.

20



Coppen, J.J.W. and G.A. Hone. 1995. Gum naval stores: turpentine and rosin from pine resin.

Natural Resources Institute. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
Granhof, J.J. 1983. “Growth and variation in Pinus caribaea (Morelet) at high and low elevation

and latitude in Thailand”, p: 2E1-2E52. In: Thai-Danish Cooperation on Eucalyptus and

Pine Improvement 1969-1980. Vol. II. Forest Research Paper. Silvicultural Research
Sub-Division, Royal Forest Department, Bangkok; and Danish International Development

Agency (DANIDA), Copenhagen.

Granhof, J.J. and P. Homjeen. 1983. Growth of 5 coniferous species at high elevation in northern
Thailand, p: 1A1-1A44. In: Thai-Danish cooperation on Eucalyptus and Pine Improvement

1969-1980. Vol II: Research papers. Silvicultural Research Sub-division, Royal Forest

Department, Bangkok and Danish International Development Ageney, Copenhagen.
Nongnuang, S., S. Khamyong, N. Anongrak and K. Sri-ngernyuang. 2012. Carbon Sinks and

Nutrient Accumulation in Ecosystems of Series of Pinus kesiya Plantations and Fragmented

Forests in Boakaew Highland Watershed, Chiang Mai Province. Ph.D. Thesis. Chiang Mai
University. 267 p.

Robbins, A.M.J. 1983. Pinus caribaea Morelet. Seed Leaflet No. 2. June 1983.

DANIDAForestSeedCenter, Humlebaek, Denmark. 21 p.