ช่างพ่นทราย

ช่างพน่ ทราย

เรยี บเรยี งโดย แผนกหอ้ งสมุด กรมพฒั นาการช่าง กรมอู่ทหารเรือ ปี 2565

สารบัญ 1
1
เรื่อง 2
2
หนา 3
ความรูทั่วไปเก่ียวกบั การพน ทราย ฺ5
ทําไมตองมีการพน ทราย 10
การเตรยี มพืน้ ผวิ โดยการพนทราย 12
อปุ กรณท ใ่ี ชใ นการพน ทราย 13
เคร่ืองอัดอากาศ 14
เครื่องพนทราย 16
ระบบควบคมุ การปด -เปด ลมอตั โนมตั ิ 17
อปุ กรณปองกนั ความช้ืน 18
ชดุ ปอ งกนั และชว ยหายใจ 18
หมอกรองอากาศ 18
ตารางความหยาบของผวิ เหลก็ 18
วิธีการปฏบิ ตั ิการพนทราย
การพน ทรายแผนเหลก็ สาํ หรบั ใชต อ เรอื ใหม
การพน ทรายเรอื อลมู ิเนยี ม
การพนทรายเรือไม
ขอ ปฏบิ ัตเิ ก่ยี วกบั ความปลอดภัยในการพน ทราย

ความรทู ัว่ ไปเกยี่ วกบั การพน ทราย

การพนทราย คอื กรรมวธิ ใี นการทําความสะอาดผิว โดยการทท่ี รายถกู นาํ ใหเ คล่อื นทด่ี วย
ความเรว็ สงู ผานหัวพน ทรายดวยแรงดนั ลมสูงจากเครือ่ งอดั ลมเปน การเตรยี มพ้ืนผิวแบบ ABRASIVE
BLASTING ซ่งึ เปนวิธีเตรียมพ้ืนผวิ ท่ดี ที สี่ ดุ สาํ หรบั ผิวโลหะ เนอ่ื งจากสามารถขจัดสนิม สะเกล สีเกา
ตลอดจนสสี กปรกอ่นื ๆ ไดอยา งมีประสิทธิภาพ นอกจากนยี้ งั ทําใหผ วิ มีความขรขุ ระพอเหมาะชวยใน
การยึดเกาะของฟลมสีเปน อยา งดี

การพน ทราย สามารถทาํ ไดอยา งรวดเรว็ จงึ ใชก บั การเตรียมพ้ืนผิวขนาดใหญ ทรายทใี่ ชควรใช
ทรายนาํ้ จืดทผี่ า นตาตะแกงขนาด 18 – 40 เมช (MESH) จะทําใหไดลกั ษณะพนื้ ผิวทม่ี ีความหยาบ
ระหวา ง 2 – 2 ½ มลิ ส ( 50 – 63 ไมครอน )

ทาํ ไมตอ งมีการพนทราย ( WHY SANDBLAST )

ในการพน ทรายชนิ้ งานทเี่ ปน โลหะ อาจจะอธบิ ายเหตุผลได ในกรณีทผ่ี ิวของช้ินงาน มีลกั ษณะ
ขรขุ ระ ( ANCHOR PATTERN ) ผวิ งานท่ีขรุขระ ซ่ึงเม่ือมองดา นภาพขยาย จะมลี กั ษณะเหมือนฟน ปลา
ซ่งึ เกิดจากการกระแทกของเมด็ ทรายในการพนทราย ผวิ ท่ขี รุขระน้จี ะเปนผิวงานทใี่ หม และมีสวนชว ย
ใหส ารทีจ่ ะเคลือบผิวมีแรงยดึ เกาะเพ่ิมขึน้ ทําใหอ ายกุ ารใชง านยาวนานขึ้น

สาํ หรับผูปฏิบัตงิ านคงจะทราบดกี นั อยแู ลว วา คาใชจายในการบาํ รุงรกั ษาปอ งกนั จะถูกกวา ใน
กรณที ท่ี ิ้งใหชน้ิ งานผุพงั แลว ทาํ การเปลีย่ นใหม และเมอื่ พิจารณาถึงสารทีใ่ ชเ คลอื บผิว ซึ่งควรจะมอี ายุ
การใชง านคมุ คากับราคาตนทุนท่สี ูงขึน้ เรอ่ื ย ๆ กส็ ามารถจะประหยัด โดยกรรมวิธีทางการพน ทราย

ในกรณีท่ผี ิวของชนิ้ งานไมไดท ําความสะอาดใหเ ศษสนิม, เศษเหลก็ , คราบน้าํ มัน, สี หรือส่ิง
สกปรกอื่น ๆ จากผวิ ออกใหห มด การเคลอื บผิวดวยสารเคลอื บผิวทม่ี คี ุณภาพดีและราคาแพง กไ็ มใช
เร่อื งที่ประหยดั ทัง้ นี้ เน่อื งจากอายกุ ารใชงานจะสั้น กรรมวธิ ที างการพน ทราย จะเปนวิธีการทช่ี ว ยให
การใชสารเคลือบผิวไดอยา งคุมคาและมีอายุทีย่ ืนนาน

โรงงานผลติ สารเคลอื บผวิ ตา ง ๆ บง ช้ถี งึ สภาพของช้ินงาน ( ระดบั ความสะอาด ) กอ นท่นี าํ สาร
เคลือบผวิ ท่ีผลิตไปทาํ การเคลอื บ ซ่ึงสวนน้ีจะตอ งเปน หนาทขี่ องผปู ฏบิ ัติงาน ที่จะตองสอบถามจาก
โรงงานผลติ สารเคลอื บผวิ ถงึ ระดับของความสะอาดของผิวกอนปฏิบตั งิ าน

2

การเตรยี มพ้นื ผวิ โดยการพนทราย มี 2 วธิ ี
1. วิธีการพน แหง การพนทําความสะอาดดวยทรายแหง จะทําใหไ ดผ วิ พน้ื ทข่ี าวสะอาดและ
ปราศจากความชน้ื ที่จะทําใหผ วิ พน้ื เกิดสนิมกอ นที่จะทาสีไดนอ ยกวาวิธอี ืน่ ไมว าจะใชว ัตถุมคี มชนดิ ใดก็
ตาม และมีประสิทธิภาพสูงกวาการพน ดว ยทรายผสมน้าํ ประมาณ 25 – 30 % สว นการพน ทรายผสม
น้ํายาทเี่ รยี กวา พนดว ยทรายผสมนํา้ ยานนั้ ทําใหป ริมาตรลมลดลงไป ทาํ ใหแรงกระแทกของวัตถมุ ีคม
( ทราย ) ออนลง นอกจากน้นั ยงั เพ่ิมคา ใชจ ายสูงข้นึ เพราะตองใชน ้าํ ยาเคมีชวยในการปองกนั สนิม
เสยี เวลาในการผสมน้าํ ยาลา งใหผ ิวพืน้ สะอาดกอ นทจ่ี ะทาํ การทาสี และลดกาํ ลังตัดเฉอื นของวัตถุมี
เหลีย่ มคมดว ย
2. วธิ กี ารพน เปย ก ( การพน ดวยทรายผสมนาํ้ ยา ) จุดมงุ หมายในการพนเปยกท่สี ําคญั กค็ ือ เพือ่
ลดอนั ตรายแกบ คุ คล และอปุ กรณเครื่องมอื ที่เกดิ จากฝนุ ละออง และใชใ นโอกาสทไี่ มสามารถยอมใหฝุน
ละอองปลวิ ไปยงั เครื่องจักรกล ฯลฯ ท่ีเปด ไว วธิ ีนจี้ ะส้ินเปลืองคา ใชจ า ยสงู ไมเปนทนี่ ยิ มนาํ มาใช
นา้ํ ยาทใ่ี ชใ นการพน ทดี่ ีอาจเตรียมได ดงั น้ี

- ใชไดแอมโมเนยี มฟอสเฟต และโซเดยี มไนไตร ผสมกนั 4 ตอ 1 เอาสวนผสมน้ี 2
ปอนด ( ดว ยวิธีตวงไดแอมโมเนยี มฟอสเฟต 4 ใน 5 สว นของกระปอ ง 1 ควอต แลวเตมิ โซเดยี ม-
ไนไตร ใหเ ตม็ ) ผสมกับทราย 300 ปอนด และนา้ํ 15 แกลลอน หรอื จะใชว ิธสี ูบอัดนาํ้ ยาน้เี ขา ท่ี
สายสง ของเครื่องพน ก็ได นอกจากนสี้ ว นผสมน้ียังใชล า งบรเิ วณผวิ พน้ื ท่พี นแลว เพือ่ ปองกันสนมิ ได
ในตวั โดยใชส วนผสมสารเคมที ่ีกลาวแลว 2 ปอนด ละลายนาํ้ 40 แกลลอน

- “ขอ ควรระมัดระวงั ” อันตรายเนอ่ื งจากน้าํ ยานี้จะสลายตัวเปน แกส เมอ่ื ผสมทิ้งไว
นาน ๆ ไมค วรผสมเกบ็ ไว

- ขอเสยี อีกอยา งหนึง่ ก็คือ วัตถมุ ีเหล่ียมคมท่ีใชมักจะรวมตัวเกาะกนั งา ย เม่อื พนสวน
ทีห่ ักมุมหรือเคร่อื งจกั รกลทผ่ี ิวหนา ไมเ รียบ สรปุ แลว การพนทรายผสมนาํ้ ยา (หรอื การลา งหลังพนแหง)
มักจะใชส าํ หรบั บรเิ วณกวา ง ๆ ทถี่ ูกฝน หรือท่ีพนท้ิงไวน านโดยทยี่ งั ไมไ ดทาสแี ละเรม่ิ เปน สนมิ

อปุ กรณท ่ใี ชใ นการพนทราย
1. เครือ่ งอัดอากาศ ( AIR COMPRESSOR )
2. สายลมและขอ ตอ ( AIR HOSE AND COUPLINGS )
3. ถังพน ทราย ( PORTABLE HIGH PRODUCTION SANDBLAST MAHCINES )
4. สายพน ทรายและขอ ตอ ( SANDBLAST HOSE AND EXTERNALS COUPLINGS )
5. หวั พน ทราย ( ORIFICE VENTURI NOZZLE )

3

6. วาลว ควบคมุ การไหลอัตโนมตั ิ ( REMOTE CONTROL VALVE )
7. อปุ กรณกกั เก็บความชน้ื ( MOISTURE SEPARATURES )
8. ชดุ ชวยหายใจและปอ งกนั ( SAFETY AIR FED HELMETS )
9. หมอ กรองอากาศ ( AIR FILTER )
เครือ่ งอัดอากาศ [AIR COMPRESSOR ]

เครื่องอดั อากาศทใ่ี ชง าน จะมี 2 ลกั ษณะ คือ แบบตง้ั อยกู ับที่ [ STATION ELECTRIC OR
ENGINE ] และแบบเคลอื่ นยา ยได [ PORTABLE GAS OR DIESEL ENGINE ]

เคร่อื งอัดลมท่ตี ้ังอยกู ับที่ โดยทั่วไปจะใชง านในโรงงาน ขนาดของปรมิ าณอากาศ สามารถ
คํานวณไดจากการคํานวณครา ว ๆ คือ กําลงั ของเครอื่ งอัดอากาศ 1 HP จะเทา กับ 4.5 CFM ขณะทใ่ี ชเ ครือ่ ง
อัดอากาศในการพน ทราย ถา ไมจาํ เปน จะไมใ ชอากาศจากเคร่ืองอดั อากาศนีไ้ ปใชงานกับอปุ กรณชนดิ อ่นื
ถาจาํ เปนตองใช ก็จะตอ ทออากาศจากเครอื่ งอดั อากาศท่มี ขี นาดใหญก วา ไปใชกบั อปุ กรณพน ทราย

เครือ่ งอัดอากาศ แบบเคลอื่ นยา ยได โดยท่วั ไปจะใชใ นงานภาคสนาม เครื่องอดั อากาศท่ีจะ
นํามาใชงานภาคสนามเกยี่ วกบั การพนทราย จึงจาํ เปน ท่ีจะตอ งเปน เครือ่ งอัดอากาศทมี่ ีคณุ ภาพสงู ซ่งึ
จะตองสามารถควบคมุ การทํางานของอากาศใหมปี รมิ าณอากาศที่คงทแ่ี ละมคี วามดนั สงู ทีค่ งที่ตลอดเวลา
ดว ย

4

เครือ่ งอดั อากาศแบบเคล่ือนทมี่ ี 2 ประเภท คอื แบบลกู สูบ และแบบสกรู
ระบบอดั อากาศแบบลกู สบู เปนระบบเกา และมักจะมปี ญ หาเมอ่ื ใชใ นงานพน ทราย เครอ่ื งอัด
อากาศแบบลกู สบู จะมีความดันลดลงประมาณ 13 ปอนด ซง่ึ จะทําใหป ระสทิ ธิภาพลดลง 20% และระบบ
น้ี จะไมมีอปุ กรณไสกรอง ซึ่งจะไมส ามารถกรองละอองน้าํ มนั ทจ่ี ะรวมกับอากาศได อากาศจะถูกอดั
ออกมาดว ยความรอ น เน่ืองจากอุณหภูมขิ องเครอื่ งยนตจ ะสูงขน้ึ ทาํ ใหม ลี ะอองน้ําปนอยใู นอากาศ
คอ นขา งมาก
ระบบอัดอากาศแบบสกรู เปน ระบบใหม เปน ระบบทสี่ ามารถจะปอนอากาศใหกบั หวั พน ทราย
ดว ยปรมิ าณลมคงที่ และความดันสูงคงที่ไดน านกวา มรี ะบบกรองอากาศทก่ี รองนาํ้ มนั ดกี วา และอุณหภูมิ
ของอากาศจะตํา่ กวาดว ย โดยทัว่ ไปเครื่องอัดอากาศขนาดใหญก วา 210 CFM ถาใชเ ครื่องยนตแบบดเี ซล
จะประหยดั กวา
ในการปฏบิ ตั งิ าน ควรทีจ่ ะตดิ ตัง้ เครื่องอดั อากาศใหอ ยใู กลก ับเคร่ืองลมใหม ากท่สี ดุ และอยูใน
ทิศทางท่ลี มจะไมพ ดั ฝนุ มาทีเ่ ครอื่ งอดั อากาศ ความดันของเครอ่ื งอดั อากาศทจ่ี ะนาํ มาใชง านพน ทราย
จะตองปรบั ใหเ หมาะสมโดยท่ัวไป จะปรับไมเกนิ 120 ปอนด ตอ ตารางน้ิว แตไ มค วรเกนิ 125 ปอนด
ตอ ตารางน้ิว เนื่องจากเปน คาความดนั ของถงั พักของเครื่องอดั อากาศทจ่ี ะรบั ไวไ ด
เคร่ืองอดั อากาศควรจะไดรบั การตรวจเช็คทกุ ๆ ชว ง 6 เดือน การทํางานและในการปฏบิ ตั ิงานทุก
ครงั้ ควรจะเดนิ เครื่องกอนปฏบิ ตั ิงานจรงิ ประมาณ 10 – 15 นาที
สายลมและขอ ตอ [ AIR HOSE AND COUPLINGS ]

โดยทัว่ ไป ขนาดสายลมทใี่ ชก บั เครอื่ งอดั อากาศ จะใชข นาด ¾ นว้ิ IPS ในกรณีท่ใี ชง านพนทราย
ควรจะใชส ายลม ขนาด 1 ¼ นิ้ว IPS ( แตก ไ็ มควรใชขนาดใหญเ กินไป เชน 1 ½ นวิ้ หรอื 2 นวิ้ IPS )

5

ทั้งน้ี เพราะวา สายขนาดเลก็ จะทาํ ใหเ กดิ ปญหา FRICTION LOSS ภายในทอ โดยทว่ั ไปถา แรงดัน
ลดลง 1 ปอนด ตอ ตารางนวิ้ จะทาํ ใหประสทิ ธิภาพลดลง 1 ½ % หรือ แรงดนั ลดลง 10 ปอนด
ตอ ตารางนวิ้ จะทําใหป ระสทิ ธภิ าพลดลง 15 %

เคร่ืองพนทราย [ SANDBLAST MACHINE ]

ในการพจิ ารณาเลือกเคร่อื งพนทราย เพอ่ื นาํ มาใชงาน จะตอ งพจิ ารณาเครือ่ งใหเ หมาะสมกับ
ลักษณะการใชงาน เคร่ืองในการพน ทราย โดยทว่ั ไปมี 3 ลกั ษณะ คอื

- เครอ่ื งพนทราย มลี ักษณะแบบถูก ( SUCTION OR EDUCTOR )เปนเครอ่ื งที่ใช นอกจากใช
อากาศในการพนทรายแลว ยงั ใชอ ากาศสรางสญู ญากาศ เพือ่ ดดู ทรายจากถังพน ทรายมาทห่ี วั พน ทราย
ดวย โดยท่ัวไปจะใชก ับลกั ษณะงานที่ใชง านไมหนกั มากนกั เชน งานพนแกว พน รอยตะเขบ็ พนขัดสี
ทเ่ี คลอื บไมห นามากนกั

- เครอ่ื งพนทราย มลี ักษณะแบบพน และดดู ฝนุ กลบั ทันที ( VACUMM TYPE MACHINE )
เปน อปุ กรณท ม่ี ีระบบดูดฝนุ กลบั ทหี่ ัวพน ทรายดวย เหมาะสาํ หรบั ใชงานในบรเิ วณทีไ่ มต องการใหฝุน
กระจาย

- เครอื่ งพน ทรายทีพ่ นโดยใชแ รงดัน ( DIRECT PRESSURE MACHINES ) เปนอุปกรณท ใี่ ช
กบั งานทีเ่ ปน งานขนาดใหญ เชน งานทางดานโรงงานเคมี โรงกล่ันนาํ้ มัน การรถไฟ อูเ รอื หรอื โครง
สรางขนาดใหญ ในรายละเอียดสว นนี้ จะพูดถึงเฉพาะเคร่อื งพน ทรายทพี่ น โดยใชแ รงดนั เทา นั้น

6

ขนาดของเครอ่ื งพน ทรายมหี ลายขนาด แตในการปฏบิ ัตงิ านจริง ไมว าอุปกรณข นาดใด ๆ ก็จะ
สามารถปฏบิ ัติงานไดเหมือนกัน โดยทว่ั ไปขนาดของเครอ่ื งจะกาํ หนดเปนขนาดความจุของตวั กลางทใี่ ช
ในการพน ขนาดใหญ ก็จะมคี วามจุมาก ดงั น้นั อปุ กรณข นาดเล็กจะทํางานไดเหมือนกบั อปุ กรณข นาด
ใหญ แตจ ะมคี วามถ่ใี นการบรรจตุ ัวกลางท่ใี ชในการพน มากกวาเทานนั้ โดยทั่วไป ผทู ป่ี ฏบิ ัติงานในการ
พน ทรายจาํ นวนมาก จะเลอื กอปุ กรณท มี่ ขี นาดจุในการพน อยา งนอ ย 30 – 40 นาที ในการพน ทีต่ อ เน่อื ง
โดยไมต องหยดุ เตมิ ตัวกลางในการพน ทราย

ในการเลอื กเครือ่ งพน ทรายทีเ่ หมาะสม โดยทวั่ ไป จะมหี ลกั ในการเลอื ก ดังนี้
1. เครื่องพน ทรายควรมนี ้าํ หนกั ท่ีพอเหมาะ มลี อ 2 ลอ สามารถเคลื่อนยา ยไดง า ย สามารถเคลอ่ื น
ยา ยรอบ ๆ หนา งานนัน้ ไดงา ย
2. เครื่องพน ทราย ควรจะไดร บั การรบั รองมาตรฐานอตุ สาหกรรม จากสถาบันทเ่ี ชื่อถือได เชน
THE NATIONAL BOARD OR ASME BUIDING อุปกรณต าง ๆ จะไดร บั การประกนั คณุ ภาพ เชน
คุณภาพของเหลก็ ทนี่ าํ มาประกอบถงั พน ทรายไดม าตรฐาน ประสิทธิภาพในการเชอ่ื ม รอยเชื่อม การ
ทดสอบแรงดนั ของถงั ทีส่ ามารถทนได โดยไดร ับการตรวจสอบจากวศิ วกร และบริษัทประกนั ภยั ดวย
3. ระบบทอ ของเครื่องพน ทราย ควรจะคอนขา งมขี นาดคงที่ มีรอยตอจาํ นวนนอ ยทส่ี ดุ ขนาดทอ
ไมควรเล็กเกนิ 1 น้ิว ขนาดเหมาะสมและใชงานไดดี คือ ขนาด 1 ¼ น้วิ
4. เคร่ืองพน ทราย ควรจะออกแบบใหใ ชง านไดก บั ตวั กลางที่ใชใ นการพน (ABRASIVE) ได
หลายประเภท
5. เครอ่ื งพน ทราย บรเิ วณท่ใี ชปอนทราย ควรจะมรี ะบบปด – เปด การไหลแบบอตั โนมัติ โดยใช
กําลงั ลม แทนที่จะเปน ระบบปด – เปดดว ยมอื โยก
6. เครือ่ งพน ทราย บรเิ วณดา นบน ควรจะมีลักษณะเปนวงรีเวา ลงแบบกะทะ ซงึ่ จะมีผลใหก าร
ปอ นเทของทราย สามารถปอนไดงายและรวดเร็วดวยคนเพยี งคนเดยี ว และไมท าํ ใหเ กดิ การหกหลนเสยี
หายดว ย
7. บริเวณชว งท่ที รายไหลออกจากถังพน ทราย ควรจะมวี าลว ท่ีชว ยใหเ กดิ การไหลไดสะดวกและ
สามารถควบคุมปรมิ าณได โดยควรจะเปน วาลวทใ่ี ชควบคมุ เฉพาะของ ABRASIVE ชนิดนนั้ ๆ
8. เครอื่ งพน ทราย ควรจะมีวาลว ปด – เปด สาํ หรับอากาศเขา [ INLET VALVE ] และอากาศออก
[ OUTLET VALVE ] แยกออกจากกนั
9. เครื่องพนทราย ควรจะมชี องทสี่ ามารถเปด – ปด เพอื่ สงั เกตสภาพภายใน ซ่ึงขณะการใชง าน
อาจจะมีปญหาการชํารดุ เสียหาย บริเวณรอยเช่อื ม หรือสวนอ่นื ๆ และในกรณที ม่ี สี งิ่ แปลกปลอม

7

10. บริเวณดานลางของถัง มลี ักษณะเปน กรวย ควรมีมมุ ของกรวยอยา งนอย 35 องศา ทง้ั นี้ เพือ่
ชว ยใหก ารไหลของทรายเปนไปอยา งอิสระ

11. ในกรณที ใี่ ช ABRASIVE ทส่ี ามารถนํากลับมาใชง านใหมไ ดอกี ควรทีจ่ ะมตี ะแกรงครอบ
บริเวณดา นบนของถัง เพอื่ ปอ งกันกรณที ม่ี ีชนิ้ สวนท่ีไมต องการตกหลน ไปในเครื่องพนทราย

12. ในกรณีทใ่ี ชง านเครื่องพน ทราย ในทกี่ ลางแจง ควรจะมีผา ใบกนั ปองกันตัวเครอ่ื งพนทรายไว
ดว ย

13. ในกรณที ตี่ องทาํ การพนทรายอยา งตอเนื่อง โดยไมต อ งการหยดุ เพอื่ ปอ นทรายเขา เคร่ืองพน
ทรายเลย ควรจะเลือกเครอ่ื งพน ทรายโดยทีภ่ ายในจะแบง เปน 2 ขัน้ ( TWO CHAMBER ) ในขณะ
ปฏบิ ตั งิ าน ทรายบรเิ วณดา นบนจะไหลลงชัน้ ดา นลา ง เม่ือทรายดานบนหมด วาลว ชน้ั ลา งจะปด และ
วาลว ดา นบนจะเปด ชนั้ ลา งสามารถปฏบิ ัติงานพนทรายไดต อ ไป สว นดา นบนก็สามารถทาํ การเติมทราย
ไดอกี ทาํ ใหก ารพน ทรายเปน ไปอยางตอ เน่อื ง

สายพน ทราย [ SANDBLAST HOSE ]

โดยท่วั ไป ผปู ระกอบการพน ทราย มกั จะใชข นาดสายพนทรายเลก็ เกินไป ( การเลือกขนาด
เสน ผาศูนยกลางของสายพน ทราย มหี ลกั คราว ๆ คอื ขนาดของสายพนทราย จะมีขนาดเปน 3 ถงึ 4 เทา

8

ของขนาดโอริฟค ของหวั พน ทราย ) ซงึ่ การทสี่ ายมขี นาดเลก็ เกนิ ไป จะทําใหเ กดิ มปี ญ หา FRICTION
LOSS และ PRESSRUE DROP อนั จะมผี ลทาํ ให PRODUCTION ลดลงเกนิ กวา ท่ีคาดไว

สายพน ทรายจะมี 2 ประเภท คอื 4 – PLY และ 2 BRAID รนุ 4 – PLY จะเปน รุนทมี่ นี ้ําหนกั
มากกวา และมคี วามทนทานมากกวาและเปนสายพน ทรายรุน ทีเ่ หมาะกบั การใชงานท่หี นัก ( HEAVY
DUTY ) และงานท่ตี องการความแนน อนและปลอดภยั สงู กวา แตอ ยา งไรก็ตาม สายรนุ 2 BRAID ก็
เปนสายพน ทรายทไ่ี ดร บั ความนยิ ม เน่ืองจากมีนาํ้ หนกั เบากวาและสามารถโคง งอไดง ายกวา

ในอดีตทีผ่ านมา ผปู ระกอบการพน ทราย มักจะนยิ มใชส ายพนทราย ขนาด ¾ น้ิว ซึง่ จะมีผล
ตอการเกิด FRICTION LOSS ในปจจุบันนยิ มใชส ายขนาด 1 ¼ น้ิว I.D. โดยท่ีจะใชสายทงั้ 2
ขนาดรว มกนั คือ ใชส ายขนาด 1 ¼ นวิ้ I.D. ในชว งทีใ่ ชส ายพนทรายตอออกจากถงั พน ทราย และใชส าย
พน ทราย ขนาด ¾ นิ้ว I.D. หรอื 1 น้ิว I.D. ในชว งความยาว 10 ถึง 15 กอนถึงผปู ฏิบตั ิงาน ทั้งนี้ เพ่ือให
ผปู ฏิบตั ิงานถอื สายทเ่ี บากวา ไมเกิดอาการเมอ่ื ยลา และโคง งอไดงา ยกวา ดว ย

ขอ ควรระมัดระวังเก่ียวกบั สายพนทราย กค็ อื ควรเก็บรกั ษาในสถานท่แี หง ไมม คี วามชน้ื ระหวา ง
การใชง าน ควรทีจ่ ะวางแนวของสายใหต รงที่สุดเทา ท่จี ะตรงได หลีกเลย่ี งการมวนพักในแนว 90 องศา ถา
ในกรณีทีจ่ ําเปน ตอ งโคง งอสายพนทราย ควรทจ่ี ะโคงใหม รี ัศมยี าวมากทีส่ ุด ทง้ั นี้ เนอ่ื งจากจะชว ยลดการ
ขัดสีของทรายลง

หวั พน ทราย

อปุ กรณห วั พน ทรายมอี ยหู ลายประเภท ขนึ้ อยูก ับวิธกี ารใชง าน การเลอื กหวั พน ทราย จะตอง
พจิ ารณา 2 ตัวแปร คอื พจิ ารณาขนาด ขนาดของหวั พน ทรายที่ตองพจิ ารณา คอื ขนาดโอรพิ ิศ ( โอริพิศ
คอื ขนาดเสน ผาศนู ยกลางภายในทมี่ ีขนาดเลก็ ที่สดุ ) ขนาดโอรพิ ศิ จะมีเบอร 3, 4, 5, 6, 7 หรอื 8 เปนเบอร

9

มาตรฐานแบบสากล เบอร 3 จะหมายถงึ ขนาดโอริพิศ 3/16 นิ้ว เบอร 6 จะหมายถึง ขนาดโอรพิ ิศ 6/16 น้ิว
ขนาดอีกประเภทท่ีตองพจิ ารณา คอื ขนาดความยาว ขนาดความยาวของหัวพน ทรายจะขน้ึ อยกู บั ลักษณะ
ผิวของช้ินงาน ถา ลักษณะพน้ื ผวิ ทําความสะอาดไดงา ย จะใชห ัวพน ทรายทีม่ คี วามยาวสน้ั โดยปกติยาว
ประมาณ 3 นวิ้ แตถ าเปนลกั ษณะพนื้ ผวิ ทท่ี ําความสะอาดไดยาก จะใชหัวพน ทรายท่มี คี วามยาว ยาวกวา
โดยปกตจิ ะมคี วามยาว ชวง 4 ½ น้ิว ถงึ 8 ¾ น้ิว แตห วั พน ทรายทมี่ คี วามยาวสนั้ กวา 3 น้ิว จะใชใ นกรณีที่
มพี ืน้ ทใ่ี นการพน ทรายคอ นขางแคบ

ตารางแสดงการเปรยี บเทยี บของหัวพน ทรายทม่ี ีขนาดโอรพิ ศิ เทากนั แตมีขนาดความยาวของหวั
พน ทรายตางกนั

- หวั พน ทราย รุน CTM – 7 3” LONG STRAIGHT BARREL NOZZLE 65% VENTURI
- หวั พนทราย รนุ CTL – 7 6” LONG STRAIGHT BARREL NOZZLE 76% OF VENTURI
- หัวพน ทราย รนุ CTSD – 7 7 ¾ ” LONG VENTURI SHAPED NOZZLE 100%

หัวพน ทราย สามารถผลติ ข้ึนมาไดจ ากวัสดุหลายชนดิ เม่ือพูดถึงวัสดทุ ่นี าํ มาผลิตหวั พนทราย เรา
มกั จะพจิ ารณาถึงวัสดุภายในของหวั พน ทราย ซง่ึ จะมีอายกุ ารใชง านดงั ตอไปน้ี

1. วัสดุภายใน ทาํ ดว ยเซรามคิ จะมอี ายกุ ารใชงาน ประมาณ 1 – 2 ชว่ั โมง
2. วัสดุภายใน ทาํ ดว ยเหล็กทว่ั ไป จะมีอายกุ ารใชงาน ประมาณ 6 – 8 ช่ัวโมง
3. วัสดุภายใน ทาํ ดวยทงั สเตนคารไ บด จะมีอายกุ ารใชง าน ประมาณ 30 ชว่ั โมง
4. วัสดภุ ายใน ทําดวยนอรไบด จะมีอายกุ ารใชงาน ประมาณ 750 – 1000 ชัว่ โมง
ปจ จบุ ัน ผูปฏิบตั งิ านพนทราย จึงหนั มาใชห วั พน ทรายทม่ี อี ายุการใชงานนานขึน้ อยางเชน หวั พน
ทรายรนุ ทงั สเตนคารไ บด หรือ รุน นอรไบด แมว าหวั พน ทราย ทมี่ อี ายกุ ารใชงานนานขึ้น จะมีราคา
สูงข้นึ มาก แตเ มื่อเทียบราคาตอชวั่ โมงแลว จะมรี าคาถกู กวามาก
เมื่ออดีตท่ผี านมา รูปรา งของผวิ ภายในของหวั พน ทราย จะถกู ออกแบบใหม ีลักษณะเปนทอกลม
ตรงบรเิ วณดานท่ที รายเขา จะขยายออกเลก็ นอ ย หวั พน ทรายลกั ษณะน้ี จะพน ทรายดวยความเรว็ 217
ไมลต อ ชว่ั โมง ในป ค.ศ.1954 รปู รา งของผวิ ภายในไดถ ูกพัฒนาออกแบบใหมีลักษณะเปนแบบเวนจรู ่ี
คอื บริเวณดา นทที่ รายเขา จะมพี ้นื ทห่ี นา ตัดขนาดใหญ เทาสายพนทราย จากน้ัน พ้ืนที่จะเล็กลงเรื่อย ๆ
จนมพี ้นื ท่ขี นาดเล็กทบ่ี ริเวณกลางลาํ ตวั หวั พน จากน้นั พื้นท่ีกจ็ ะขยายบานออกเลก็ นอ ย ที่บริเวณทางออก
ของทราย หัวพนทรายทีอ่ อกแบบเปน แบบ เวนจูรีน่ ี้ จะมีความเรว็ ของทราย ประมาณ 450 ไมลตอ
ช่วั โมง ความเรว็ ของทรายทีเ่ พมิ่ ขึน้ จะทําใหทรายมแี รงกระทบกบั พ้นื ผวิ มากขนึ้ หวั พน แบบเวนจูร่ี จงึ
มีประสิทธภิ าพในการพน ทรายมากกวา หวั พน แบบเดมิ

10

ระบบควบคมุ การปด – เปด ลมอตั โนมัติ [ REMOTE CONTROL DEADMAN VALVES FOR
SANDBLAST MACHINE ]

โดยท่ัวไป การพนทรายจะมผี ปู ฏบิ ัติงาน 2 คน ผูปฏบิ ตั งิ าน 1 คน จะทําการถอื หัวพน ทราย และ
ทําการพนทราย ผูปฏิบตั ิงานอกี คน จะทาํ หนา ทีป่ ด – เปด การทาํ งานของทรายท่ีตั้งพน ทราย ดวยลกั ษณะ
การทาํ งานดังกลาว ระบบควบคมุ การปด – เปด อัตโนมตั จิ ึงไดถ ูกออกแบบข้นึ มา โดยจะชว ยลดปญ หาการ
ปด – เปดทรายทถี่ ังพน ทราย และสามารถชว ยใหเกิดความปลอดภัย ระหวางปฏบิ ตั ิงานได 100% อกี ดว ย

เมอื่ เรมิ่ ปฏิบัติงาน ผปู ฏบิ ตั งิ านจะทําการกดดา มทค่ี วบคมุ ( DEAD MAN HANDLE ) ซ่งึ จะทํา
ใหลมในสายลมคูไ หลยอ นกลบั ไปทําการเปดวาลวอากาศเขา ( OPEN INLET VLAVE ) และปด วาลว
อากาศออก ( CLOSE AIR INLET VLAVE ) ก็สามารถทาํ การพนทรายได เมอ่ื ตองการจะหยดุ
ผปู ฏบิ ัติงานพนทราย กบั ปลอ ยดามท่ีควบคมุ ลมกจ็ ะหยดุ ไหลไปทค่ี สู าย วาลวอากาศเขากจ็ ะปด และ
วาลวอากาศออกกจ็ ะเปด ( OPEN OUTLET VALVE )ระบบควบคมุ การปด – เปดลมอัตโนมตั ิ สามารถ
นาํ มาประกอบเขา กบั ถังพนทรายไดทุกรนุ

11

ความปลอดภยั ที่เกดิ จากการใชระบบการปด – เปด อัตโนมตั ิน้ี ในอดตี การพนทรายภายในถัง

น้าํ มัน ซง่ึ ใชก ารควบคุมปด – เปด ดว ยมอื ถงั พนทรายจะอยภู ายนอกถังนาํ้ มัน ในกรณที ่เี กิดอบุ ัติเหตุ

ผปู ฏบิ ตั ิงานเกดิ ทาํ หัวพนทรายหลุดมอื หัวพน จะเคล่ือนทีด่ ว ยแรงดนั ของลมอยางไรท ศิ ทาง

เปรียบเสมือนกับหวั ปน ทีพ่ น ลูกปนจาํ นวนมหาศาลออกมา แตถา ในกรณีทปี่ ระกอบชุดระบบควบคุมการ

ปด – เปดลมอัตโนมตั ิ ในการนเ้ี ชน น้ี การทํางานของถังพน ทรายจะหยดุ โดยอัตโนมัติทันที ทาํ ใหเ กดิ

ความปลอดภยั ได 100%

วาลว ควบคมุ การไหลของทรายโดยใชม ือโยก

วาลว ควบคมุ การไหลของทรายโดยใชมอื โยกน้ี เปน หวั ใจที่สาํ คญั ของการพน ทราย เปรยี บ

เสมอื นคาบิวเรเตอรข องเครอ่ื งยนตท ี่เปนจดุ ผสม ระหวางน้ํามันและอากาศ วาลว ควบคมุ การไหลของ

ทราย จะเปน ตัวควบคมุ การผสมระหวางทรายกบั อากาศ

ในการพน ทราย ควรท่ีจะปรบั ต้งั วาลว ใหพอเหมาะกบั ปริมาณของอากาศและคา ความดัน ผู

ปฏบิ ัตงิ านบางคนมักจะปรบั ใหท รายมีปริมาณไหลมาก ( ทง้ั นี้ เขา ใจผดิ คิดวา จะชวยทําใหพ นทําความ

สะอาดไดเ รว็ ข้ึน ) แตค วามเปนจรงิ แลว ทาํ ใหก ารพน ขดั ทาํ ความสะอาดชาลง ท้ังนี้เนอื่ งจากทราย

จาํ นวนทม่ี ากเกินจะไปหนวงลดความเรว็ ของลม ทาํ ใหค วามดันตก และทาํ ใหฝุนภายหลังการพน ทราย

เพมิ่ จํานวนมากข้นึ ตามจาํ นวนทรายทีม่ ากขนึ้ ดว ย การจดั ปรับปริมาณทรายและอากาศที่เหมาะสม จะ

สงั เกตเห็นอากาศและทรายทพ่ี นออกจากหวั พน ทรายเปน ลําลกั ษณะสฟี า

วาลวควบคมุ ทีด่ ีจะตอ งสรา งขึ้นดวยวัสดทุ ีป่ องกันการเสียดสไี ดด ี และบริเวณดานขา งการไหล

ควรท่ีจะตอ งมชี อ งสาํ หรับปด – เปด ไดงาย ในกรณที ม่ี กี ารอดุ ตันของกอ นกรวด

12

อปุ กรณก กั เกบ็ ความช้ืน

เปนอุปกรณส าํ หรับดักละอองน้ํา หรอื นา้ํ ที่ปะปนมากบั ลมกอ นออกไปใชงาน เนอ่ื งจากอากาศที่
ถกู อดั เขา ไปในเคร่ืองอัดอากาศ จะมีไอนํา้ ปนอยมู าก ถาเปดออกมาใชงานจะมนี า้ํ ปนกบั อากาศออกมา
จงึ จําเปนตอ งมีอปุ กรณก กั เกบ็ ความชน้ื เพื่อไมใหเ กิดปญ หากบั การทาํ งาน

13

ชดุ ปองกนั และชวยหายใจ [ ELAST HELMETS ]

ในวงการพน ทราย ชุดสวมระหวางพน ทรายทใี่ ชงานอยู 2 ประเภทดว ยกนั ชนดิ แรก คอื ชนิดทีใ่ ช
สวมปอ งกันการกระเด็นของเม็ดทราย อกี ชนิด เปนชนดิ ทใี่ ชส วมปอ งกันและมอี ากาศสง ผานเขามาชว ย
หายใจดว ย จะชวยใหไ มม ฝี นุ ละอองฟงุ กระจายเขา มาในชุดปอ งกนั ทสี่ วมอยู

ชดุ ปอ งกันและชว ยหายใจ โดยท่วั ไปมกั จะทาํ ดว ยอลูมเิ นยี ม ยาง หรอื พลาสติกแข็ง ที่บรเิ วณ
ดา นหลงั ของหมวก จะตดิ ตัง้ ทอสงอากาศอยู ชุดนสี้ ามารถนําไปปฏบิ ตั งิ านทางดานเหมืองใต ทําให
มน่ั ใจทจ่ี ะปอ งกันโรคทางดา นการหายใจ ( SILICOSIS ) ได

ชดุ ปอ งกันและชวยหายใจ จะมีหมวกคอนขา งแข็ง ทงั้ นี้ เพอื่ ปองกนั วัตถทุ ี่จะหลน บนศรี ษะ เปน
เสมือนหมวกนริ ภัยระหวางการพนทราย บริเวณหนา กากมักจะมีพ้นื ทกี่ วาง เพอ่ื ชว ยใหม องในมมุ กวางได
พรอมท้งั เลนซ สามารถถอดเปลยี่ นไดง า ย ในกรณีทข่ี นุ มัว และหนากากควรจะเปด – ปด ไดงาย ในกรณที ี่
มปี ญ หาภายในหมวกขณะพน ทราย

14

หมอกรองอากาศ

เปนเครือ่ งกรองอากาศท่สี ําหรับใหอากาศทอ่ี อกจากเครื่องอัดลมไปกรองอากาศ ไปเขาหวั ครอบ
สําหรับใสพนทราย

ระดบั มาตรฐานพ้ืนผวิ หมายถึง ระดับของความสะอาดพ้นื ผวิ ของชนิ้ งาน หลงั จากการทาํ ความ
สะอาดตามกรรมวธิ ใี นการเตรียมพื้นผวิ

มาตรฐานการเตรยี มพน้ื ผวิ งานเหลก็ ไดกาํ หนดการทาํ งานอยหู ลายแบบหลายสถาบัน เชน
- ISO 8501
- SSPC ( U.S.A. )
- NACE ( U.S.A. )
- BS. ( ENGLAND )

15

สําหรับประเทศไทยนยิ มใชม าตรฐาน ISO 8501 / SIS(SWEDISH STANDARD) และ SSPC / U.S.A.
เปน มาตรฐานหลัก

ระดบั การขดั ความสะอาด โดยการBLASTING (SWEDISH STANDARD) มดี ว ยกนั 4 ระดบั

1. ระดบั SA 1 [ BRUSH OFF ] เลอื กพน เฉพาะที่สกปรก หรอื พื้นท่ัวไปบาง ๆ
ผลลพั ธ เมอ่ื มองดวยตาเปลา ผวิ จะปราศจากคราบไขมนั , ฝุนผง และมีขมุ สนมิ , สนิม, สี ติดลาง ๆ รวมท้ัง
คราบเกลือ/เศษหลงเหลือจากการเชือ่ มตดิ อยู

2. ระดับ SA 2 [ COMMERCIAL BLAST ] พน ตลอดท่วั ถงึ
ผลลพั ธ เมือ่ มองดวยตาเปลา ผวิ จะปราศจากคราบไขมนั , ฝนุ ผง, สนิมผวิ , สนิม, สี และคราบเกลอื /เศษ
หลงเหลือจากการเชอื่ ม แตย งั มสี ง่ิ เปรอะเปอ น ( Contamination ) ติดอยู

3. ระดับ SA 2.5 [ NEAR WHITE METAL ] พนละเอียดละออขึ้น และทวั่ ถึง
ผลลพั ธ มองดว ยตาเปลา ผวิ จะปราศจากคราบไขมัน, ฝุนผง, สนมิ ผวิ , สนิม, สี และคราบเกลือ เศษหลง
เหลือจากการเชอื่ ม แตร อยสงิ่ เปรอะเปอนยงั มใี หเ หน็ เปน จดุ หรือแถบ

4. ระดบั SA 3 [ WHITE METAL ] พน จนเห็นเนอื้ โลหะสะอาด
ผลลัพธ เมือ่ มองดวยตาเปลา ผิวจะปราศจากคราบไขมัน, ฝุนผง และไมม สี นมิ ผวิ , สนมิ , สี และคราบเกลอื
เศษหลงเหลอื จากการเชอื่ มจะเหน็ สีของพ้นื ผวิ เปน สโี ลหะเหมือนกนั หมด

16

ขอเปรียบเทียบระหวา งมาตรฐาน SIS กับ SSPC / U.S.A. SSPC / U.S.A.
ISO 8501 / SIS (SWEDISH STANDARD) SSPC – SP 7
SA 1 SSPC – SP 6
SA 2 SSPC – SP 10
SA 2.5 SSPC – SP 5
SA 3

ตารางความหยาบของผวิ เหล็ก

ความหยาบของผวิ เหลก็ ในทนี่ ี้ หมายถึง การพน วสั ดทุ เี่ ปน เมด็ ซง่ึ มีขนาดแตกตางกนั ซง่ึ จะมี

ความหยาบเกดิ ขนึ้ บนผวิ เหลก็

วสั ดุทใี่ ชพ น ขดั ผวิ เหล็ก ขนาดผานตะแกรงมาตรฐานอเมริกัน คา ของความหยาบของ

พืน้ ผวิ เหลก็

ทรายละเอียดมาก 80 เมช 40 ไมครอน

ทรายละเอียด 40 เมช 50 ไมครอน

ทรายขนาดกลาง 18 เมช 60 ไมครอน

ทรายหยาบ 12 เมช 70 ไมครอน

เมด็ เหลก็ เหลีย่ ม # G-80 40 เมช 30 – 75 ไมครอน

เมด็ เหล็กเหลี่ยม # G-50 25 เมช 80 ไมครอน

เม็ดเหลก็ เหลี่ยม # G-40 18 เมช 90 ไมครอน

เม็ดเหลก็ เหล่ียม # G-25 16 เมช 100 ไมครอน

เม็ดเหลก็ เหลย่ี ม # G-16 12 เมช 200 ไมครอน

เมด็ เหล็กกลม # S-170 20 เมช 45 – 70 ไมครอน

เมด็ เหล็กกลม # S-230 18 เมช 75 ไมครอน

เมด็ เหลก็ กลม # S-330 16 เมช 80 ไมครอน

เมด็ เหล็กกลม # S-390 14 เมช 90 ไมครอน

17

วธิ ีการปฏบิ ตั กิ ารพน ทราย

1. เตรยี มอปุ กรณเ ครอื่ งมือ
1.1. เครอ่ื งพนทราย
1.2. ทรายทผี่ า นการตรวจสอบขนาดเม็ดทราย ตามมาตรฐาน
1.3. เคร่ืองแตงกายประกอบดว ย
- ชดุ หมี
- ทค่ี รอบศรี ษะ พรอมสายลมระบายอากาศ และ AIR FILTER
- ถุงมือ
- รองเทา บชู
1.4. สายลม
- โตใน 1 ½ นว้ิ ยาว 60 ฟุต พรอมหวั ตอ
- โตใน ½ น้ิว ยาว 60 ฟตุ พรอมหัวตอ
1.5. สายพน ทราย
- ขนาดเสน ผาศูนยก ลางภายใน 1 นิ้ว ยาว 50 ฟุต
- ขนาดเสนผา ศูนยก ลางภายใน 1 ¼ นิว้ ยาว 50 ฟตุ
1.6. หัวพน ทราย
- ของใหมร ูหวั พนมขี นาดโต 3/8 นิว้
- ของใชแลวรหู วั พน ทรายมขี นาดโต ไมเ กนิ ½ น้วิ
1.7. หมอ กรองอากาศ ( AIR FILTER )

2. ประกอบสายลมเขา กับเครอ่ื งพน ทราย
3. ตอ สายพน ทรายออกจากเคร่ืองพนทราย
4. หวั พน ทราย ตอ เขากับสายพน ทราย
5. ตอสายอากาศเขากบั AIR FILTER และหัวครอบแอร
6. เปด ลมเขาเคร่อื งและปรบั แตงกําลังดันลมใหไดต ามเกณฑทต่ี อ งการ

- ใชก าํ ลงั ดนั ลม 90 – 100 ปอนด/ ตารางนวิ้
7. เจา หนา ทพ่ี น ทราย ใหจ บั หวั พน ทรายหา งจากผวิ งาน ประมาณ 1 ฟตุ ขณะพน ทรายใหสา ยหวั
ไปมาใหท วั่ บรเิ วณ

18

8. การพนทรายใหพ น เปน แถบกวา งประมาณ 1 ฟุต ทิศทางการพน ใหพ น จากซายไปขวา หรือขวา
ไปซา ยกลบั ไปกลับมา จากดานบนลงลา ง โดยใหแ นวพนทับเหลื่อมกนั ประมาณคร่ึงหนึง่ ความกวา งแนว
พน ขณะพนใหสงั เกตดูชนิ้ งานวามีความสะอาดตามเกณฑทต่ี อ งการ หรือไมเมื่อเหน็ วา ชน้ิ งานสะอาดตาม
เกณฑแ ลวใหเลอ่ื นไปตาํ แหนง อ่ืนตอไป

9. เมอ่ื ดําเนนิ การพน ทรายเสร็จแลว ใหข จัดทรายและฝุนละอองตา ง ๆ ออกใหห มดดวยเครื่องเปา
ลมและแปรงสะอาด

10. วสั ดทุ ่ใี ชพน แลว ( เมด็ ทราย ) ใชไดค ร้งั เดยี ว
การพนทรายแผนเหลก็ สาํ หรบั ใชต อ เรอื ใหม
ทาํ การพนทรายโดยใชทรายหยาบ ( ท่ีผานตะแกรง 12 - 64 เมช ) ใชก ําลังดนั ลม 90 – 100
ปอนด/ ตารางนิ้ว ซ่งึ การพนในลักษณะ FULL BLAST คือ พน จนพืน้ ผวิ สะอาด โดยใหห ัวพน หา งจาก
ช้ินงานประมาณ 12 นว้ิ พ้ืนผิวที่พน ทรายแลวจะตอ งไดม าตรฐาน SA.2.5
การพน ทรายตวั เรอื เหลก็ ของ อร.ในปจจบุ นั ทาํ การพน ทรายโดยใชทรายหยาบ ( ทผ่ี านตะแกรง
18 - 40 เมช ) ใชกาํ ลังดนั ลม 90 – 100 ปอนด/ตารางน้ิว ซ่งึ การพน ในลกั ษณะ FULL BLAST คือ
พนจนพืน้ ผวิ สะอาด โดยใหหวั พน หางจากช้นิ งานประมาณ 12 นวิ้ พ้นื ผวิ ทพี่ น จะตอ งไดม าตรฐาน
SA.2.5
การพนทรายเรอื อลูมเิ นียม
การพนทรายเรืออลูมเิ นียม จะตองใชท รายเบอรละเอยี ด ( ที่ผานตะแกรง 18 - 80 เมช ) จะใช
วิธีพน ผา น ( SWEEP BLAST ) คือการพนผานไมพ น ในจดุ ใดจดุ หนง่ึ เปนเวลานาน จะตอ งใหหวั พน
หา งจากชน้ิ งาน ประมาณ 18 ” พื้นผวิ ทพ่ี น ตองไดม าตรฐาน SA 2.5
การพนทรายเรือไม
การพน ทรายเรือไม โดยปกตจิ ะไมค อยมกี ารพน แตถ า จาํ เปน ตองพน เพราะมีสหี นามาก ๆ และ
ไมสามารถขัดดวยกระดาษทรายได จึงทําการพนทรายโดยใชท รายเบอรล ะเอียดพน ( ทผ่ี านตะแกรง 18
- 40 เมช ) ใชวิธพี นผา น ( SWEEP BLAST ) ใชกําลงั ดันลมประมาณ 80 ปอนด/ตารางน้ิว ถือหัวพน
หา งจากชน้ิ งานประมาณ 6 – 8 ฟุต ระวังอยา พนทรายจนผิวไมห ลุดลยุ ออกมา
ขอ ปฏบิ ตั เิ ก่ียวกับความปลอดภยั ในการพนทราย
1. ชางพนทรายจะตองสวมชดุ พน ทรายทกี่ าํ หนดใหเ ทานน้ั
2. ทอลมสําหรับหายใจตอ งไดร ับการตรวจวา อยูในสภาพดกี อนใชง านและทําการพนทราย
3. หนากากหรือถงุ คลมุ ศีรษะกนั ฝุน จะตอ งตรวจสอบกอ นใชงานและแผนกระจกหนากากหรอื

ถงุ คลุมควรเปลย่ี นใหมเ ม่อื เปนรอยมากหรอื ขนุ มวั เพอ่ื ใหช า งพน ทรายมองเหน็ ชดั เจนดี

19

4. เมือ่ ทํางานบนนัง่ รา นหรือบนั ได ชา งพนทรายจะตองมีเข็มขดั ชชู พี ตดิ ตวั และผกู กบั เชือกชวี ิต
กันตกอยา งมน่ั คง

5. อยา วางทอ พน ทรายไปตามนงั่ รานหรอื บนั ได ตอ งผกู ยึดแขวนไวแ ละมีผูชวยจดั ใหอ ยูใน
ลกั ษณะที่สะดวกแกช า งพน ทราย

6. ทอ พน ทรายจะตองผกู แขวนไวก บั น่ังรา นใหม ชี ว งยาวพอที่ชางพนทรายจะพน ทรายได
สะดวก ( ประมาณ 10 ฟุต )

7. เมือ่ พน ทรายตวั เรือภายนอก, ทอ งเรอื ฯลฯ คนประจาํ หมอพน ทรายจะตอ งอยใู นสายตาของ
ชางพน ทรายตลอดเวลาเพอื่ จะไดเปด – ปด ล้นิ ลมทรายไดท นั ทที ีต่ อ งการ

8. เมื่อพน ทรายในถังนาํ้ , ถงั อับเฉา, ถงั วางหรอื หองตา ง ๆ ภายในเรือจะตองมเี ครอื่ งมือติดตอ
ระหวา งชา งพน ทรายกับคนคมุ เครื่อง

9. การพนทรายภายในตอ งมไี ฟฉายทด่ี ีพอสาํ หรบั คนประจาํ หัวพน หรือชา งพนทราย
10. ชางพน ทรายจะตองระมดั ระวังอยางย่ิงในการทจี่ ะพนทรายหรอื ช้ีหวั พนไปยังผูท่ที าํ งาน

ใกลเคียงหรอื ชา งพนทรายดว ยกนั และระมดั ระวังในเร่อื งการสะทอนแฉลบไปยังผูอนื่ ใน
บรเิ วณใกลเ คยี งดวย
11. ถาพน ทรายในระดับเดยี วกนั 2 คน ก็ใหหันหลังเขา หากัน
12. กอ นทาํ การพน ทรายทุกคร้ังหวั หนา ชุดและผูค วบคุม ผูตรวจตองตรวจทอ ทั้งหลาย หัวตอ ทอ
ขอตอ และสว นประกอบตาง ๆ โดยละเอยี ดรอบคอบ ถา เสยี , หลุด หลวมหรือสกึ หรอมาก
เหน็ วา จะเปน อนั ตรายหลดุ จากกัน หรอื ฉีกขาด ใหเปลยี่ นใหมห รือแกไ ขใหเ รยี บรอ ยกอ นทาํ
การพน เพื่อปอ งกันอุบัตเิ หตแุ ละการปดแกวงของทอหรอื หวั ตอ เมื่อมกี าํ ลังดันลมภายในแลว
13. กอ นพน หรอื ทาํ ความสะอาดภายในถังตา ง ๆ ของเรือ ผูตรวจการหวั หนา ชดุ และผคู วบคุม
ตองตรวจโดยละเอียดวาดานบนทเี่ ปด อยหู รือชอ งทางตาง ๆ เบือ้ งบนมฝี าครอบ โดยเฉพาะ
เพื่อปองกันของตา ง ๆ หลน ลงไปหรือถกู เข่ยี หรอื โยนลงไปเปนอนั ตรายแกค นงานหรือชา ง
พน ทรายท่ที าํ งานอยูภายใน และตอ งมกี ารระบายอากาศพอเพียงไมเปน อนั ตรายตอ ระบบการ
หายใจของคนทาํ งานภายในถัง

บรรณานกุ รม

กรมพัฒนาการชาง, กรมอทู หารเรือ. ชางสีเรือ. กรงุ เทพ ฯ : ศนู ยพ ฒั นาอาชีพชาง กองการศึกษา.
คมู ือการใชเ ครือ่ งพน ทราย ตราอกั ษร CLEMCO.
คูมอื ISO 8501 - 1 : 1988 Standard ISO 8501 - 1 was prepared by Technical Committee

ISO/ TC 35, paints and varnistes.
อูท หารเรอื ธนบรุ ี, กรมอูทหารเรือ. คูม อื การปฏิบตั งิ านของโรงงานชางส.ี

กรุงเทพ ฯ : กองโรงงานเบด็ เตลด็ .
I TEMS of general intorost relative to surface prepasation and corosion control.

เอกสารวชิ าการ

ชา งพน ทราย

กรมอูทหารเรือ

(จัดพมิ พเมอ่ื กนั ยายน ๒๕๔๘)