พอลิเมอร์ (Polymer) คือ สารประกอบที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ และมีมวลโมเลกุลมากประกอบด้วย หน่วยเล็ก ๆ ของสารที่อาจจะเหมือนกันหรือต่างกันมาเชื่อมต่อกันด้วยพันธะโคเวเลนต์ มอนอเมอร์ (Monomer) คือ หน่วยเล็ก ๆ ของสารในพอลิเมอร์

POLYMER
พอลิเมอร์

พอลิเมอร์ สารประกอบที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ และมี
มวลโมเลกุลมากประกอบด้วย หน่วยเล็ก ๆ ของสารที่อาจ
จะเหมือนกันหรือต่างกันมาเชื่อมต่อกันด้วยพันธะโคเวเลนต์

คำนำ

หนังสือเล่มนี้ เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาเคมี โดยมี
วัตถุประสงค์เพื่อให้ทราบถึงพอลิเมอร์และมอนอเมอร์ตลอดจน
การปรับปรุงสมบัติของพอลิเมอร์ การแก้ปัญหาขยะจากพอลิเม
อร์

การจัดทำหนังสือได้ทำการค้นคว้า รวบรวมข้อมูลจาก
หนังสือ และเว็บไซต์ต่างๆผู้จัดทำหนังสือเล่มนี้หวังว่าจะเป็น
ประโยชน์แก่ผู้สนใจหากข้อมูลของกลุ่มดิฉันผิดพลาดประการใด
ต้องขออภัยมา ณ ที่นี้ และน้อมรับทุกคำติชม

นางสาวนรายิซ เปรมใจ
นางสาวมารียา ดำท่าคลอง
นางสาวอนัญญา ลาวัลย์
นางสาวอารียา บุญธรรม

สารบัญ

01 03

พอลิเมอร์และ ปฏิกิริยาการ

มอนอเมอร์ เกิดพอลิเมอร์

05 09

โครงสร้างและ การปรับปรุง
สมบัติของ สมบัติของ
พอลิเมอร์ พอลิเมอร์

10

การแก้ปั ญหาขยะ

จากพอลิเมอร์

1

Polymer and Monomer

พอลิเมอร์และมอนอเมอร์




พอลิเมอร์ (Polymer) คือ

สารประกอบที่มีโมเลกุลขนาด

ใหญ่ และมีมวลโมเลกุลมาก มอนอเมอร์ (Monomer)
ประกอบด้วย หน่วยเล็ก ๆ ของ คือ หน่วยเล็กๆ ของสารใน
สารที่อาจจะเหมือนกันหรือต่าง
พอลิเมอร์
กันมาเชื่อมต่อกันด้วย

พันธะโคเวเลนต์

2

พอลิเมอร์ แบ่งตามเกณฑ์ต่าง ๆ ดังนี้
แบ่งตามการเกิด

ก. พอลิเมอร์ธรรมชาติ เป็นพอลิเมอร์ที่เกิดขึ้นเอง
ตามธรรมชาติ เช่น โปรตีน แป้ ง เซลลูโลส ยาง
ธรรมชาติ

ข. พอลิเมอร์สังเคราะห์ เป็นพอลิเมอร์ที่เกิดจากการ
สังเคราะห์เพื่อใช้ประโยชน์ต่าง ๆ เช่น พลาสติก

ไนลอน ดาคร
อนและลูไซต์




แบ่งตามชนิดของมอนอเมอร์ที่เป็ นองค์
ประกอบ

ก. โฮมอลิเมอร์ เป็นพอลิเมอร์ที่ประกอบด้วย
มอนอเมอร์ชนิดเดียวกัน เช่น แป้ ง พอลิเอทิลีน PVC

ข. โคพอลิเมอร์ เป็นพอลิเมอร์ที่ประกอบด้วย
มอนอเมอร์ต่างชนิดกัน เช่น โปรตีน พอลิเอสเทอร์

ปฏิกิริยาการเกิดพอลิเมอร์ 3

ปฏิกิริยาเคมีที่ทำให้มอนอเมอร์

เชื่อมต่อกันเป็นพอลิเมอร์ เรียก

ว่า ปฏิกิริยาการเกิดพอลิเมอร์ ซึ่ง

แบ่งเป็น 2 แบบ ดังนี้ ปฏิกิริยาการเกิดพอลิเมอร์ของ

1. ปฏิกิริยาการเกิดพอลิเมอร์ มอนอเมอร์ที่มีพันธะคู่ เกี่ยวข้อง

แบบเติม กับการเปลี่ยนพันธะคู่ในมอนอเมอร์

ให้เป็ นพันธะเดี่ยวที่เชื่ อมระหว่าง

มอนอเมอร์ ซึ่งมีลักษณะเดียวกับ

ปฏิกิริยาการเติมของแอลคีนจึงเรียกว่า

ปฏิกิริยาการเกิดพอลิเมอร์แบบเติม

เช่นพอลิเอทิลีน ได้จากปฏิกิริยาการเกิดพอลิเม
อร์แบบเติมของเอทิลีน ดังสมการเคมี

เอทิลีน (แก๊ส) พอลิเอทิลีน (ของแข็งสีขาว )

4

2. ปฏิกิริยาการเกิดพอลิเมอร์แบบควบแน่น
ปฏิกิริยาการเกิดพอลิเมอร์จากมอนอเมอร์ที่มีหมู่
ฟังก์ชันมากกว่า 1 หมู่ ที่สามารถเกิดปฏิกิริยาเคมีกัน
แล้วมีส่วนของหมู่ฟั งก์ชันหลุดออกไปในลักษณะเดียว
กับปฏิกิริยาควบแน่นของการเกิดเอสเทอร์หรือเอไมด์
เรียกว่า ปฏิกิริยาการเกิดพอลิเมอร์แบบควบแน่น เช่น
กรดคาร์บอกซิลิกกับแอลกอฮอล์หรือเอมีน ได้พอลิเอส
เทอร์หรือพอลิเอไมด์ โดยมีน้ำเป็นผลิตภัณฑ์พลอยได้

ตัวอย่างปฏิกิริยาการเกิดพอลิเมอร์แบบควบแน่น เช่น
การสังเคราะห์ไนลอน 6,6 ซึ่งเป็นพอลิเอไมด์ชนิดหนึ่ง
แสดงได้ดังนี้

5

โครงสร้างและสมบัติของพอลิเมอร์

โครงสร้างของพอลิเมอร์มีผล
ต่อการจัดเรียงตัวของสาย
พอลิเมอร์และแรงยึดเหนี่ยระหว่าง
โมเลกุล ซึ่งส่งผลต่อสมบัติของ
พอลิเมอร์ เช่น ความหนาแน่น
จุดหลอมเหลว โครงสร้างของพอลิ
เมอร์แบ่งได้เป็น 3 แบบ ได้แก่ พอ
ลิเมอร์แบบเส้น พอลิเมอร์แบบกิ่ง
พอลิเมอร์แบบร่างแห

6

พอลิเมอร์แบบเส้น

เป็ นพอลิเมอร์ที่เกิดจากมอนอเมอร์สร้างพันธะ
โคเวเลนต์ต่อกันเป็ นโซ่ยาวเช่นพอลิเอทิลีน
ความหนาแน่นสูง (high density polyethylene,HDPE)
พอลิโพรพิลีน พอลิไวนิลคลอไรด์พอลิเมอร์เหล่านี้มีสาย
โซ่เรียงชิดกัน จึงมีแรงยึดเหนี่ยวระหว่างโมเลกุลสูง
ทำให้มีความหนาแน่นสูงแข็งและเหนียว

พอลิเมอร์แบบกิ่ง 7

เป็ นพอลิเมอร์ที่มีพอลิเมอร์สายสั้นแตกแขนงเป็ นกิ่งออก
จากโซ่หลัก เช่น พอลิเอทิลีนความหนาแน่นต่ำ (low density
polyethylene, LDPE) ซึ่งโครงสร้างแบบกิ่งทำให้

โซ่พอลิเมอร์หลักไม่สามารถเรียงตัวชิดกันได้ จึงมีแรง
ยึดเหนี่ยวระหว่างโมเลกุลต่ำกว่าพอลิเมอร์แบบเส้น
ของมอนอมอร์ชนิดเดียวกัน ทำให้มีความหนาแน่นต่ำ
จุดหลอมเหลวต่ำ แข็งและเหนียวน้ อยกว่า

พอลิเมอร์แบบร่างแห 8

เป็นพอลิเมอร์ที่มีการเชื่อมขวาง (crosslink) ระหว่าง
สายโซ่พอลิเมอร์ต่อเนื่องกันเป็นร่างแห เช่น เมลามีน-
ฟอร์แมลดีไฮด์ (melamine-formaldehyde, MF หรือชื่อ
ทางการค้า คือ เมลามีน) ซึ่งมี โครงสร้างแบบร่างแห โดยมี
พันธะโคเวเลนด์เชื่อมต่อระหว่างสายโซ่พอลิเมอร์ ทำให้มี
ความแข็งแรงมาก มีสมบัติแข็ง แต่ไม่เหนียว เมื่อได้รับ
ความร้อนจะไม่หลอมเหลว

9
การปรับปรุงสมบัติของพอลิเมอร์

1. การเติมสารเติมแต่ง
• แทรกระหว่างสายพอลิเมอร์โดยไม่เกิดปฏิกิริยาเคมี บางชนิดอาจทำให้จุดหลอมเหลวของ
พอลิเมอร์ลดลง
• สารเติมแต่งเรียก พลาสติไซเซอร์
• พบได้ทั่วไปในผลิตภัณฑ์พลาสติกเกือบทุกชนิด

• การเติมกำมะถันลงในยางพาราภายใต้ภาวะที่
เหมาะสมในกระบวนการ วัลคาไนเซชัน ทำให้
ยางพาราที่มีสมบัติอ่อนนิ่มและคืนตัวได้ไม่ดีเปลี่ยน
เป็นยางที่มีความคงรูปและคืนตัวได้ดีขึ้น นำมาทำ
เป็นยางรถยนต์ ยางวง(รัดถุงแกง)

2. การปรับเปลี่ยนโครงสร้างพอลิเมอร์
• เซลลูโลสแอซิเตต เปิดจากการทำปฏิกิริยาของเซลลูโลสกับกรดแอซิติก
• ไคโตซาน (คาร์โบไฮเดรต)นำไคตินไปทำปฏิกิริยากับไฮโดรลิซิสในสภาวะเบส ไคโตซานนำ
ไปใช้ประโยชน์ได้มากกว่าไคติน
• พอลิไวนิลแอลกอฮอล์ ได้จากไฮโดรลิซิสของพอลิไวนิลแอซีเตต มีสมบัติการละลายนำ้ได้ดี

3. โคพอลิเมอร์

• ถ้าในพอลิเมอร์มีมอนอเมอร์ชนิดเดียวจัดเป็นโฮโมพอลิเมอร์
แต่ถ้านำมอนอเมอร์อื่นมาทำปฏิกิริยาด้วยเรียก โคพอลิเมอร์
• จำแนกได้ 4 ประเภท
1. แบบสุ่ม -A-B-A-A-B-B-A-B-A-A-A-
2. แบบสลับ -A-B-A-B-A-B-A-B-A-B-A-B-
3. แบบบล็อก -A-A-A-A-A-A-B-B-B-B-B-B-
4. แบบต่อกิ่ง -A-A-A-A-A-A-A-A-A-A-A-A-

|
B-B-B-B-B-B-

10

4. พอลิเมอร์นำไฟฟ้ า

• พอลิอะเซทิลีน พันธะคู่สลับพันธะเดี่ยวตลอดสายพอลิเมอร์ อิเล็กตรอนของพันธะคู่
สามารถเคลื่ อนย้ายตำแหน่งบนสายพอลิเมอร์เกิดเป็ นโครงสร้างเมิซแนนซ์ทำให้พอลิ
อะเซทิลีนเป็สารกึ่งนำไฟฟ้ า เติมตัวออกซิไดส์หรือตัวรีดิวซ์ทำให้นำไฟฟ้ าได้ดีขึ้น
• แกรไฟต์ อโลหะตัวเดียวในโลกที่นำไฟฟ้ า
• พอลิเมอร์กึ่งตัวนำ เช่น พอลิ-พารา-ฟีนิลีน,พอลิแอนิลีน,พอลิพิร์โรล,พอลิไทโอฟีน
• สมบัติการนำไฟฟ้ าของพอลิเมอร์นำไฟฟ้ าบางชนิดอาจขึ้นอยู่กับอุณหภูมิ แสง ภาวะตอน
เป็ นกรด-เบส
• โลหะจะนำไฟฟ้ าได้ดีเมื่ออุณหภูมิลดลงแต่พอลิเมอร์จะนำไฟฟ้ าได้ดีเมื่ออุณหภูมิเพิ่ม

การแก้ปัญหาขยะจากพอลิเมอร์

แนวทางการลดปัญหาจากขยะพลาสติกในปัจจุบัน เช่น
1.การลดการใช้ (REDUCE) เช่นการไม่รับถุงพลาสติก การใช้ถุงผ้าแทน
การใช้ถุงพลาสติกการใช้แก้วน้ำหรือภาชนะใส่อาหารที่นำมาเอง
2. การรีไซเคิลเป็นการแปรรูปวัสดุที่ใช้แล้วเพื่อนำกลับมาใช้ใหม่
3.การใช้พอลีเมอร์ที่ย่อยสลายได้ เช่น พอลิบิวทิลีนแอดิเพตเทเรฟแทเลต
(PBAT) พอลิคาโพรแล็กโทน(PCL) พอลิแลกติกแอซิก(PLA)
พอลิไฮดรอกซีบิวทิเรต (PHB) ซึ่งเป็นพอลิเอสเทอร์ ที่มีแรงยึดเหนี่ยวระหว่าง
กันน้ อย เกิดปฏิกิริยาไฮโดรลิซิสได้ง่าย ย่อยสลายในธรรมชาติได้เร็วกว่า
พอลิเมอร์สังเคราะห์ทั่วไป

บรรณานุกรม

ครูเอ้.//(2546).//พอลิเมอร์.//สืบค้น
เมื่ อ26มกราคม2565./จากYoutubeติวเตอร์ByKruAey.

ดิศกุล เกษมสวัสดิ์.//(2563).//เคมี เล่ม5.//พิมพ์ครั้ง
ที่1.//กรุงเทพมหานคร : สกสค.ลาดพร้าว.

คณะผู้จัดทำ

1.น.ส.นรายิซ เปรมใจ เลขที่ 12
2.น.ส.มารียา ดำท่าคลอง เลขที่ 19
3.น.ส.อนัญญา ลาวัลย์ เลขที่26
4.น.ส.อารียา บุญธรรม เลขที่ 30

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6/1