คลังสมองตำบล

คำช้ีแจง

 นิยามศพั ท์

๑. ภูมิปัญญาท้องถิ่น หมายถงึ องคค์ วามรู้ทเ่ี กดิ จากสั่งสมความรู้ เป็นรากฐานความรูข้ องชาวบ้าน ทสี่ ร้างขึ้นจาก

ประสบการณ์และความรอบรู้ รวมท้ังได้รบั การถ่ายทอดมาจากบรรพบุรจุ ากรุ่นสู่รุ่น จนเปน็ วิถีชวี ิต มรดกทางวัฒนธรรม
ที่มีคุณค่า และเป็นอัตลักษณ์ของแต่ละท้องถิ่น รวมถึงองค์ความรู้ที่ได้มีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงให้เข้ากับสภาวะ
แวดล้อม และวัฒนธรรมที่มีการเปลี่ยนแปลง เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ ในการดำรงชีวิตได้อย่างเหมาะสมของผู้คนแต่
ละยุคแตล่ ะสมัย

๒. ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ แบ่งออกเป็น ๑๑ สาขา ดงั น้ี

๑) สาขาเกษตรกรรม หมายถึง ความสามารถในการผสมผสานองค์ความรู้ ทักษะ และเทคนิค ด้าน
การเกษตรกับเทคโนโลยีการพัฒนาบนพื้นฐานคุณค่าดัง้ เดิม ซึ่งคนสามารถพึ่งพาตนเองในภาวการณ์ต่าง ๆ ได้ เช่น การทำ
เกษตรแบบผสมผสาน การแก้ปัญหาการเกษตรด้านการตลาด การแก้ปัญหาด้านการผลิต การแก้ไขโรคและแมลง
และการรูจ้ กั ปรับใชเ้ ทคโนโลยีทเ่ี หมาะสมกับการเกษตร

๒) สาขาอตุ สาหกรรมและหัตกรรม (ด้านการผลิตและการบรโิ ภค) หมายถึง การรจู้ ักประยุกต์ใช้เทคโนโลยี
สมัยใหม่ในการแปรรูปผลผลิต เพ่ือชะลอการนำเข้าตลาด เพอ่ื แก้ปัญหาดา้ นการบรโิ ภคอย่างปลอดภัย ประหยดั และเป็น
ธรรม อนั เป็นกระบวนการใหช้ ุมชนท้องถิน่ สามารถพ่ึงตนเองทางเศรษฐกิจได้ ตลอดทั้งการผลิตและการจัดจำหน่ายผลผลิต
ทางหตั ถกรรม เชน่ การรวมกลุ่มโรงงานยางพารา กลุม่ โรงสี กลมุ่ หัตถกรรม เปน็ ตน้

๓) สาขาการแพทยแ์ ผนไทย หมายถึง ความสามารถในการจดั การป้องกันและรักษาสุขภาพของคนในชุมชน
โดยเนน้ ให้ชมุ ชนสามารถพง่ึ พาตนเองทางด้านสุขภาพและอนามยั ได้

๔) สาขาการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม หมายถึง ความสามารถเกี่ยวกับการจัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ทั้งอนุรักษ์ การพัฒนา และใช้ประโยชน์จากคุณค่าของทรัพยากรธรรมชาติและ
สิง่ แวดลอ้ มอยา่ งสมดุลและยัง่ ยนื

๕) สาขากองทุนและธุรกิจชุมชน หมายถึง การจัดการด้านสมทบและบริการกองทุนในการประกันคุณภาพ
ชีวติ ของคน ให้เกิดความมน่ั คงทางเศรษฐกิจ สงั คม และวฒั นธรรม

๖) สาขาศลิ ปกรรม หมายถึง ผทู้ ม่ี คี วามรู้ ความสามารถ ประสบการณ์ มผี ลงานโดดเด่น
๖.๑ ด้านจิตรกรรม คอื การวาดภาพฝาผนงั การเขยี นภาพลงผ้า หน้าผา การสักลาย ฯลฯ
๖.๒ ด้านประติมากรรม คือ ผู้มีความรู้ ความสามารถ มีประสบการณ์และมีฝีมือในการปั้นแกะสลัก การ

หลอ่ เช่น หลอ่ พระพทุ ธรปู ปั้นโอ่ง สลกั ลวดลาย ประดบั ตน้ เทียน สงิ่ กอ่ สรา้ ง ฯลฯ
๖.๓ ด้านสถาปัตยกรรม คือ ผู้ที่มีความรู้ ความสามารถ ประสบการณ์เรื่องการก่อสร้างอาคาร บ้านเรือน

โบสถ์ ศาลา ศาลพระภูมิ ฯลฯ
๖.๔ ด้านหัตถกรรม (งานฝีมือช่าง) คือ ผู้ที่มีความรู้ ความสามารถ มีประสบการณ์ มีผลงานในสิ่งที่ทำมือ เช่น

เครือ่ งจกั สานตา่ ง

-๒-

๖.๕ ด้านงานประดิษฐ์ คือ ผู้ที่มีความรู้ ความสามารถ มีประสบการณ์ด้านการจัดทำผลงานเลียนแบบ
ธรรมชาติ เช่น การประดิษฐ์ดอกไม้ บายศรี การแตง่ ลวดลายบนแผ่นผ้า ฯลฯ

๖.๖ ด้านดนตรี นาฏศิลป์และการเล่นพื้นบ้าน คือ ผู้ที่มีความรู้ ความสามารถและประสบการณ์
ด้านการเลน่ ดนตรี การขับลำ การฟอ้ นรำ การคิดวธิ กี ารเลน่ พ้ืนบา้ น หมอลำ การเล่นหนงั ปราโมทัย ลเิ ก เพลงกันตรมึ
เจรยี ง ฯลฯ

๗) สาขาการจัดการองค์กร หมายถึง ความสามารถในการบรหิ ารจดั การดำเนินงานขององค์กร ชมุ ชนตา่ ง ๆ
ให้สามารถพัฒนาและบริหารองค์กรของตนเองได้ตามบทบาทหน้าที่ขององค์กร เช่น การจัดการองค์กรของกลุ่ม
แมบ่ า้ น

๘) สาขาภาษาและวรรณกรรม หมายถึง ความสามารถในการผลิตผลงานเกี่ยวกับภาษา ทั้งภาษาถิ่น ภาษา
โบราณ ภาษาไทย และการใช้ภาษา ตลอดทั้งดา้ นวรรณกรรมทุกประเภท

๙) สาขาศาสนาและประเพณี หมายถึง ความสามารถในการประยุกต์และปรับใช้หลักธรรมคำสอนทาง
ศาสนา ความเชื่อ และประเพณีดั้งเดิมที่มีคุณค่าให้เหมาะสมต่อการประพฤติปฏิบัติให้บังเกิดผลดี ต่อบุคคลและ
สง่ิ แวดลอ้ ม เชน่ การถา่ ยทอดหลักธรรมทางศาสนา การบวชป่า การประยุกตป์ ระเพณี บญุ ประทายขา้ ว

๑๐) สาขากองทุนและสวัสดิการ หมายถึง การจัดการด้านสมทบและบริการกองทุนในการประกันคุณภาพ
ของคน ใหเ้ กิดความมั่นคงทางเศรษฐกิจ สงั คม และวฒั นธรรม

๑๑) สาขาการศกึ ษา หมายถงึ ความสามารถในการถ่ายทอด การอบรมเล้ียงดู การบม่ เพาะ การส่งั สอน การสรา้ ง
สือ่ และอุปกรณ์ การวัดความสำเรจ็