เรียบเรียงบทความ

เรียบเรียงบทความ เรื่อง ศิลปะร่วมสมัย (Contemporary Art) จัดท าโดย นาย อธิวัฒน์ อิ่มเอิบ สาชาวิชาดิจิทัลมีเดีย ระดับปวส.1.1

ขอบเขต บางคนใหค้า นิยามศิลปะร่วมสมยัวา่เป็นงานศิลปะที่ถูกสร้างสรรคข์้ึนในช่วงชีวิตของเรา ณ ปัจจุบนั โดย ตระหนกัวา่ช่วงชีวิตของเราน้นัมีระยะเวลาที่แตกต่างกนัอยา่งไรก็ตาม ยงัมีการยอมรับกนัวา่คา นิยามน้ีมุ่งไปที่ ขอบเขตใดขอบเขตหนึ่งเป็ นพิเศษ การจัดหมวดหมู่ของค าว่า "ศิลปะร่วมสมัย" ว่าเป็ นประเภทหนึ่งของศิลปะมากกว่าที่จะเป็ นแค่ คา คุณศพัทท์วั่ ไปไดเ้ริ่มตน้ข้ึนในช่วงตน้ของลัทธิสมัยใหม่ท่ามกลางประเทศที่ใช้ภาษาอังกฤษเป็ นหลัก ในกรุง ลอนดอน ประเทศอังกฤษในปี ค.ศ. 1910 นักวิจารณ์โรเจอร์ ฟรอยด์ไดก้่อต้งัชุมชนศิลปะร่วมสมยัข้ึน (Contemporary Art Society) โดยมีจุดประสงคเ์พื่อซ้ืองานศิลปะเพื่อนา ไปจดัวางในพิพิธภณัฑ์ สาธารณะต่าง ๆ นอกจากน้ีในช่วงทศวรรษ 1930 ยังมีสถาบันอื่น ๆ ที่ใชช้ื่อเดียวกนัน้ีไดก้่อต้งัข้ึนอีก มากมายเช่นการก่อต้งัชุมชนศิลปะร่วมสมยัแห่งแอดิเลด (Contemporary Art Society of Adelaide)ในประเทศออสเตรเลียในปี ค.ศ. 1938 และยงัเพิ่มจา นวนมากข้ึนเรื่อย ๆ หลงัปีค.ศ. 1945 นอกจากน้นั ในเมืองบอสตนั ประเทศสหรัฐอเมริกาไดมีการเปลี่ยนชื่อสถาบันทางศิลปะต่าง ๆ จาก ้ เดิมที่เคยใช้ค าว่าศิลปะสมัยใหม่ กลายเป็ นสถาบันศิลปะร่วมสมัย (Institute of Contemporary Art) เนื่องจากลัทธิสมัยใหม่ได้ถูกจ ากัดความให้เป็ นหนึ่งในการเคลื่อนไหวทางศิลปะทางประวัติศาสตร์ ศิลปะสมัยใหม่จึงถูกเปลี่ยนให้กลายเป็นศิลปะร่วมสมยัคา จา กดัความของคา วา่ศิลปะร่วมสมยัน้นัเปลี่ยนแปลง อยตู่ลอดเวลาโดยผกูติดอยกู่บัความเป็นปัจจุบนัและจุดเริ่มตน้ของความเป็นร่วมสมยัก็ถูกเคลื่อนไปขา้งหนา้ ตามเวลาที่เปลี่ยนแปลงไป แมแ้ต่งานศิลปะที่ชุมชนศิลปะร่วมสมยัซ้ือไวใ้นปีค.ศ. 1910 ก็ไม่อาจเรียกได้ว่า เป็ นศิลปะร่วมสมัยอีกต่อไปแล้ว จุดเปลี่ยนสา คญัของรูปแบบทางศิลปะไดแ้ก่การสิ้นสุดของสงครามโลกคร้ังที่สองและช่วงทศวรรษที่ 1960 โดยต้งัแต่ปีค.ศ. 1960 เป็ นต้นมา ศิลปะก็ได้มีการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่องโดยไม่ได้มีจุดหักเหที่ ชัดเจนนัก และค าจ ากัดความว่าอะไรเป็ นศิลปะร่วมสมัยในช่วงทศวรรษที่ 2010 ยังมีการผันแปรอยู่ ตลอดเวลาโดยส่วนใหญ่คา นิยามเหล่าน้ีมกัจะคลุมเครือแต่จะรวมไปถึงงานศิลปะในช่วง 20 ปี ที่ผ่านมาและ มักย้อนไปถึงช่วงประมาณปี ค.ศ. 1970 ตวัอยา่งคา จา กดัความของศิลปะร่วมสมยัในช่วงเวลาน้ีไดแ้ก่ "ศิลปะแห่งช่วงปลายศตวรรษที่ 20 และช่วงต้นศตวรรษที่ 21", "ศิลปะแห่งช่วงปลายศตวรรษที่ 20 และ ช่วงต้นศตวรรษที่ 21ซ่ึงเป็นท้งัผลลัพธ์และการปฏิเสธศิลปะสมัยใหม่", "ถ้าจะพูดให้ถูก ค าว่าศิลปะร่วมสมัย ใช้พูดถึงศิลปะของศิลปิ นที่ยังมีชีวิตอยู่", "ศิลปะที่เกิดข้ึนต้งัแต่ช่วงทศวรรษที่1960 หรือ 1970 จนกระทงั่วินาทีน้ี" นอกจากน้ีในวงการพิพิธภณัฑต์ ่าง ๆ ที่มีงานสะสมเป็นศิลปะร่วมสมยัก็ตอ้งยอมรับว่าการมี

อายเุพิ่มข้ึนของชิ้นงานน้นัเป็นสิ่งที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้พิพิธภณัฑห์ลายแห่งจึงมกัเลี่ยงไปใชค้า วา่"ศิลปะ สมัยใหม่และร่วมสมัย" (Modern and Contemporary Art) แทน ส่วนหอศิลป์ ที่เล็กลงมา หรือนิตยสารทางศิลปะต่าง ๆ อาจใช้ค านิยามความเป็ นศิลปะร่วมสมัยที่แคบลงโดยบางคร้ังอาจจะจา กดัอยแู่ค่ งานศิลปะต้งัแต่ปีค.ศ. 2000 เป็ นต้นมา ยังมีอีกหนึ่งประเด็นที่ถูกหลีกเลี่ยงจากหอศิลป์ และกลุ่มนักวิจารณ์ นนั่คือการจา แนกผลงานศิลปะวา่เป็นศิลปะร่วมสมยัหรือไม่ของศิลปินที่ซ่ึงแมจ้ะสิ้นสุดอาชีพศิลปินลงแลว้แต่ ยังคงมีอิทธิพลต่อเนื่องหรือเป็ นส่วนหนึ่งของการเคลื่อนไหวทางศิลปะที่ยังคงด าเนินต่อมาจนถึงปัจจุบัน นักสังคมวิทยานาตาลี ไฮนิช (Nathalie Heinich) จ าแนกความแตกต่างระหว่างศิลปะสมัยใหม่ กับศิลปะร่วมสมัยโดยอธิบายว่าเป็ นสองรูปแบบที่ต่างกันโดยที่มีประวัติศาสตร์ทับซ้อนกันในบางจุด ไฮนิช พบว่าในขณะที่ "ศิลปะสมัยใหม่" พยายามท้าทายรูปแบบเดิม ๆ "ศิลปะร่วมสมัย" กลับพยายามที่จะท้าทาย แนวความคิดเบ้ืองหลงัของงานศิลปะไฮนิชจัดว่างาน Fountain ของมาร์แซล ดูชองป์ (ที่ถูกสร้างข้ึน ในช่วงทศวรรษที่ 1910 ซ่ึงเป็นช่วงกลางและช่วงรุ่งเรืองของศิลปะสมยัใหม่) เป็นจุดเริ่มตน้ของศิลปะร่วม สมยั โดยไดร้ับแรงผลกัดนั ในช่วงหลงัสงครามโลกคร้ังที่สองร่วมกบัศิลปะการแสดงของกลุ่มกูไต(Gutai group) งานที่ใช้สีฟ้าเพียงเฉดเดียวของอีฟว์ แกล็ง (Yves Klein) และงาน Erased de Kooning Drawing ซึ่งเป็ นกระดาษเปล่าที่ถูกสร้างสรรค์จากการลบของโรเบิร์ต เราเชนเบิร์ก (Robert Rauschenberg)

ความหมาย ศิลปะร่วมสมัย หมายถ ึ งการนา แนวคิดของลทัธิศิลปะสมยัเก่ากลบัมาใชใ้ หม่โดย มีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงเร ื่องราวหร ื อลวด ลายบางส่วนใหม ้ีความทนัสมยัทนั เหตุการณ ์ แต่ยงัคงความเป็ นเอกลกัษณ ์ ของลกัษณะแนวความคิด รูปร่างรูปทรงข้นัตอน หร ื อวิธีการสร ้ างงานศิลปะตามยคุสมยัหร ื อลทัธิเดิม ดงัเช่น การนา ลวดลายหรูหราจาก ศิลปะโรโคโคมาดัดแปลงใช้เป็ นลวดลายกระดาษ ลายผ้า ฯลฯ การวาดภาพวิวทิวทัศน์ กรุงเทพฯ ยามเย็นโดยใช้การแต้มสีเหมือนศิลปะลทัธิอิมเพรสชนั่นิสม ์เป็ นต้น เมื่อพูดถึงศิลปไทยเรา ก ็ มกัน ึกถึงวัดวาอาราม เจดีย ์ หร ื อไม่ก ็ เคร ื่องประดบัมุก เครื่อง ถ้วยเบญจรงค์ หรือ ไม่ก ็ น ึ กไปถ ึ งโบราณสถานแถวอยธุยา สุโขทัย ศรีสัชนา ลัย ฯลฯ แทจ ้ ริงแลว ้ศิลปไทยหลายประเภทก ็ไม่ไดไ้ กลไปจาก วดัมากนกั เพราะวัด เป็ นแหล่งรวมของ งานช่างประเภทตา่งๆ เช่น ช่างแกะ ช่างป้ัน ช่าง เขียน ฯลฯ เน ื่องจากคนสมยัก่อน จะนิยมสร ้ างศิลปเพ ื่ออุทิศให ้ศาสนา งานศิลปไทยจ ึ ง มีใหเ ้ ห ็ นตามวดัวาตา่งๆมากมาย พอมาถ ึ งคา วา่“ร่วมสมยั” เราก ็ คงน ึ กถ ึ งคา วา่“อินเทรนด”์ หรือ “เด็กแนว” ที่เข้า มาแทนคา วา่ “มะกนั” ที่เราใชก ้ นัเม ื่อ15 ปีก่อน ซึ่งจริงๆ แล้ว ความเขา ้ใจเช่นน้ีก ็ไม่ ผิดเสียทีเดียว และเมื่อ ค า 2 คา น้ีมารวมกนัแลว ้ หลายคนก ็ จะน ึ กภาพเป็ นคลา ้ ยกบัวา่

ค ื อศิลปสมยัใหม่ที่มีลกัษณะออกไทยๆ มีสีแดง สีทอง มีภาพเทวดา ลายกนก แทรกๆ อยู่ฯลฯ หรือหาก ทันสมัยสุดๆ ก ็ เป็ นประเภทศิลปแนวนามธรรม ที่มีสีป้าย ไปป้าย มา เลอะๆ มองไม่รู้ เร ื่องวา่เป็ นรูปอะไร แต่ก ็ มีอารมณ ์ และความรู้ส ึ กแบบไทยอยใู่น น้นั และที่ ส าคัญสร้าง สรรค์โดยศิลปิ นไทย ซ่ึ งก ็ ถูกท้งั 2 อยา่ง จะเขียนแนวประยุกต์ ศิลปไทย มาท าให้ดูทันสมัย หร ื อแนวนามธรรมลว ้ นๆที่ไม่มีร่อย รอยของกนกเหล ื ออยู่ เลย ยอ่มมีวิญญานที่เป็ นคนไทยอยู่ ในงานศิลปชิ้นน้นัๆอยดู่ ี เพราะศิลปิ นผู้สร้างศิลป น้นัลว ้ น หลอ่หลอมสภาพแวดลอ ้ ม ค่านิยม ความรู้สึกนึกคิด บรรยากาศจาก สังคมไทย แมว ้ า่จะสร ้ างศิลปร่วมสมยัของ ไทยแนวไหน ก ็ ยอ่มมีความรู้ส ึ กแบบไทย ท้งัสิ้น

ตัวอย่างผลงานศิลปะร่วมสมัย

สถานที่จัดแสดงประเทศไทย พิพิธภัณฑ์ศิลปะไทยร่วมสมัย (MOCA Museum) ถ.ก าแพงเพชร 6 แขวงลาดยาว เขตจตุจักร จ.กรุงเทพมหานคร 10900 พิพิธภัณฑ์ศิลปะร่วมสมัยเป็ นพิพิธภัณฑ์ศิลปะในกรุงเทพมหานครประเทศไทย เป็ นของเอกชนโดยผู้ บริหารธุรกิจบุญชัย เบญจรงคกุล และเปิ ดท าการใน ปีพ.ศ. 2555 พิพิธภณัฑแ์ห่งน้ีเป็นหน่ึงในพิพิธภณัฑ์ ศิลปะร่วมสมัยที่ใหญ่ที่สุดในเอเชีย จัดแสดงผลงานมากมายของศิลปิ นไทยที่มีชื่อเสียงหลายคน เช่น ถวัลย์ ดัชนี เหม เวชกรเฉลิมชัยโฆษิตพิพัฒน์และประทีป คชบัว MOCAเป็ นที่จัดเก็บผลงานศิลปะอันประเมินค่ามิได้จ านวนมหาศาลโดยจิตรกรและประติมากรชื่อดัง ของไทย เป้าหมายหลักของพิพิธภัณฑ์คือการแบ่งปัน เผยแพร่ และอนุรักษ์ศิลปะและวัฒนธรรมไทยที่แท้จริง กบัคนไทยและคนทวั่โลกอยา่งต่อเนื่อง โดยเฉพาะอยา่งยงิ่คนรุ่นหลงั

สถานที่จัดแสดงต่างประเทศ National Gallery ลอนดอน อังกฤษ หอศิลป์ แห่งชาติหรือ National Gallery ที่กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ สหราชอาณาจักร อีก หน่ึงพิพิธภณัฑศ์ิลปะระดบัโลกที่ใครๆ ก็ใฝ่ฝันอยากจะไปเยอืนสักคร้ัง ที่นี่ไดร้วบรวมภาพงานศิลปะถึง 2,300 ภาพ ต้งัแต่ศิลปะยุคกลาง (Medieval Art) ในช่วงศตวรรษที่ 13 ไปจนถึง ศิลปะสมัยใหม่ (Modern Art) ช่วงต้นศตวรรษที่20 เราจะไดเ้ห็นผลงานชิ้นเอกของศิลปินชื่อดงัแห่งประวตัิศาสตร์ศิลปะอยา่ง The Arnolfini Portrai (1434) ภาพวาดสีน้า มนัที่ยงัดูมีความสดใหม่แมจ้ะมีอายกุวา่ 600 ปี แล้ว วาดโดย ยัน ฟัน ไอก์ (Jan Van Eyck), Virgin of the Rocks (1483-1486) อีกหน่ึงผลงานชิ้นเอก ของ เลโอนาร์โด ดาวินชี (Leonardo da Vinci), The Madonna of the Pinks (1507) โดย ราฟาเอล (Raphael) และอื่นๆ อีกมากมาย นอกจากน้ียงัมีส่วนของนิทรรศการหมุนเวียน ที่จะมีภาพผลงานของศิลปินชื่อดงัมาจดัแสดง ซ่ึงในส่วนน้ีจะตอ้งจองล่วงหนา้และเสียค่าเขา้ชมเพิ่มเติม แต่ส่วน ของนิทรรศการถาวรสามารถเข้าชมได้ฟรีค่ะ