"ระบบการเงินโลก" ปฏิวัติหรือสูญพันธุ์

"ระบบการเงินโลก" ปฏิวัตหิ รือสญู พันธ์ุ

ในธรุ กิจท่ีกำลังจะถูกคุกคำม จำกกระแสกำรปฏิวัติเทคโนโลยี 4.0 ระบบกำรเงินหลัก กำลังถูก Disrupt
มำกท่ีสุด ในระดับโลก กำรเข้ำมำของธุรกิจฟินเทค และอีคอมเมิร์ซต่ำงๆท่ีสร้ำงช่องทำงกำรชำระเงิน
(payment gateway) เป็นสว่ นสำคญั ที่ทำให้ธรุ กจิ กำรเงินถูกผันออกจำกธนำคำร

ตัวอย่ำงที่เห็นได้ชัดได้แก่ Alipay และ WeChat pay ในจีน ที่เร่ิมจำกกำรเป็น e-commerce ก่อนผัน
ตัวเองมำเป็นธรุ กจิ ดำ้ นกำรชำระเงิน (Payment) ท่ีใหญ่ทส่ี ุดในโลก โดย Alipay เองมผี ้ใู ชง้ ำนมำกกวำ่ 1 พันล้ำนคน
หรือกว่ำ 80% ของประชำกรจีน และจัดกำรกำรชำระเงิน 16 ล้ำนล้ำนในปี 2019 ซึ่งมำกกว่ำ PayPal ซ่ึงเป็น
ธรุ กจิ Payment ในสหรฐั และทว่ั โลกนอกประเทศจนี เกือบ 25 เท่ำ

โมเดลในกำรทำธุรกิจของทั้งสองบริษัทคือ
เรียกค่ำธรรมเนียมเพียง 0.1% ของแต่ละธุรกรรม
ซึ่งน้อยกว่ำค่ำธรรมเนียมจำกกำรโอนเงินที่ธนำคำร
และเป็นเหตุให้ค่ำธรรมเนียมโอนเงินท่ัวโลกลดลง
โดยในอินโดนีเซียค่ำธรรมเนียมลดลงจำก 2%
เหลือเพียง 0.7% ขณะท่ีในไทย ค่ำธรรมเนียมลด
จำกประมำณ 1.2%-6% เหลอื เพยี ง 0.6%

แต่ส่ิงท่ีเป็นภัยคุกคำมท่ีใหญ่กว่ำคือกำรท่ีธุรกิจ Fintech มีข้อมูล Big data จำกกำรท่ีลูกค้ำทำธุรกรรม
ในแพลตฟอรม์ ของธุรกจิ เหลำ่ น้นั โดยอำจกลำ่ วได้ว่ำตวั ธุรกิจมขี อ้ มูลเกี่ยวกับลกู ค้ำมำกกวำ่ ทีต่ ัวลูกค้ำเองจะรดู้ ้วยซำ้
เชน่ รำยได้แตล่ ะเดือน รสนิยมกำรจับจ่ำย พฤติกรรมกำรบริโภคและกำรออม เป็นต้น ทำให้บริษัทเทคโนโลยี
ขนำดใหญเ่ หล่ำนส้ี ำมำรถให้กู้ด้วยอตั รำดอกเบีย้ ท่ีตำ่ กวำ่ สถำบันกำรเงนิ ได้

นอกจำกนั้น ยังมีบริษัท Fintech เหล่ำน้ียังสำมำรถขยำยธุรกิจจำกกำรปล่อยสินเช่ือไปสู่ผลิตภัณฑ์ทำง
กำรเงินอื่นๆ เช่น กำรจัดกำรสินทรัพย์ กำรลงทุนและกำรประกันภัย ทำให้ธุรกิจเหล่ำนี้สำมำรถให้บริกำรทำง
กำรเงินครบวงจร (และเป็นเหตใุ หร้ ฐั บำลจีน เข้ำมำควบคุมกำรทำธุรกิจอย่ำงเข้มงวด เพรำะกังวลว่ำธุรกิจเหล่ำน้ีจะ
ใหญ่เกินไป)

ในประเทศไทย แม้ก่อนกำรปฏิวัติอุตสำหกรรมครั้งท่ี 4 ธุรกิจกำรเงินโดยเฉพำะธนำคำรพำณิชย์ก็ถูก
คุกคำมจำกระบบกำรเงนิ ทไ่ี มใ่ ชธ่ นำคำร (Non-bank) อยู่แล้ว ทั้งจำกระบบสหกรณ์ กองทุนรวม และอื่นๆ และยิ่งมี
digital lending กย็ ิ่งจะแยง่ รำยได้ออกจำกธนำคำรมำกขน้ึ

ขอ้ มลู จำก ธนำคำรแหง่ ประเทศไทย (ธปท.) ระบุวำ่ ในช่วง 10 ปีทผ่ี ำ่ นมำ สินทรัพย์รวมของธนำคำร
พำณิชย์ เพ่ิมข้ึนเป็น 2 เท่ำ แต่สินทรัพย์รวมของธุรกิจ Non-bank เช่น สหกรณ์ออมทรัพย์ มูลค่ำทรัพย์สิน
สุทธิของกองทุนรวม และมูลค่ำตรำสำรหนี้ภำคเอกชน เพิ่มขึ้นประมำณเป็น 3-5 เท่ำ ขณะที่เมื่อพิจำรณำ
สำขำของธนำคำรพำณิชย์ พบว่ำลดลงต่อเนื่องจำกประมำณ 7,000 สำขำเมื่อ 5 ปีท่ีแล้วเหลือประมำณ

5,800 สำขำในปัจจุบัน หรือหำยไปกว่ำ 17% อย่ำงไรก็ตำม หำกพิจำรณำจำกรูปแบบกำรทำธุรกิจแบบ Digital
กำรเข้ำมำของ Promptpay ที่ผลักดันโดยภำครัฐ พร้อม ๆ กับกำรเริ่มพัฒนำ Mobile banking ของสถำบัน
กำรเงนิ ในช่วงก่อน ทำให้สถำบันกำรเงนิ ไทยยังคงมีแตม้ ตอ่ ในปัจจบุ ัน

ท้ังหมดนี้บ่งช้ีถึงภัยคุกคำมธุรกิจกำรเงินโดยเฉพำะธนำคำรพำณิชย์ในประเด็นด้ำนเทคโนโลยีที่กำลัง
เข้ำมำแทนท่ี ทัง้ จำก

1.ธุรกิจกำรเงินอ่ืน ๆ ที่ไม่ใช่ธนำคำร (Non-bank) ธุรกิจเทคโนโลยีขนำดใหญ่ (Big tech) ที่กำลัง
กลำยเป็นเทคโนโลยีกำรเงิน (Fintech)

2.กำรเปลี่ยนพฤติกรรมผู้บริโภคที่หันมำใช้เทคโนโลยีดิจิตอลในกำรทำธุรกรรมมำกขึ้น ซ่ึงก็ทำให้ผู้เป็น
เจำ้ ของ platform สำมำรถเขำ้ ถงึ ข้อมูลไดม้ ำกขน้ึ

3.ภูมิลักษณ์เศรษฐกิจ (Economic landscape) ที่เปลี่ยนไป ทั้งจำกภำวะ New normal หลังโลกยุค
COVID-19 ท่ที ำใหเ้ ศรษฐกจิ ฟื้นตัวชำ้ และไม่เท่ำเทียมกัน ดอกเบ้ียที่จะปรับสูงข้ึนมำกไม่ได้ (เพรำะถ้ำข้ึนมำก
จะกระทบกับหน้ีทั่วโลกท่ีอยู่ในระดับสูง) และภำวะ VUCA หรือควำมผันผวน ไม่แน่นอน ซับซ้อน และคลุมเคลือ
ทำใหก้ ำรวำงแผน และดำเนินธรุ กิจกำรเงินยำกลำบำกขน้ึ

4.ควำมเส่ียงด้ำนกฎระเบียบ ที่จะมีควำมซับซ้อนยุ่งยำก และเพิ่มต้นทุนในกำรดำเนินกำร
(Compliance cost) มำกขนึ้ เนอ่ื งจำกผู้คุมกฎระเบียบต้องกำรให้เกิดเสถียรภำพด้ำนกำรเงิน

ภัยคุกคำม 2 ประกำรหลังยิง่ เปน็ กำรเร่งธุรกิจกำรเงินให้เข้ำสู่ยุคใหม่ ท่ีกลุ่มธุรกิจ Fintech รวมถึงธุรกิจ
ที่เก่ียวข้องกับสินทรัพย์ดิจิตอล (Digital Asset) มีแต้มต่อ ไม่ว่ำจะเป็นกำรลงทุนท่ีให้ผลตอบแทนสูงกว่ำฝำกเงิน
หลบเล่ียงกฎระเบียบต่ำง ๆ เนื่องจำกบำงธุรกิจ เช่น Decentralized Finance (DeFi) ที่เช่ือมต่อกันโดยตรง
โดยใช้เทคโนโลยีต่ำง ๆ เชน่ Blockchain ทไ่ี ม่มตี วั กลำง และมีศักยภำพที่จะทดแทนกำรฝำกเงินหรือกำรกู้ยืม
เงินในอนำคตหรือแม้แต่ตลำดแลกเปลี่ยนสินทรัพย์ดิจิตอลระดับโลก เช่น Coinbase และ Binance ท่ีสำมำรถให้
นักลงทุนทว่ั โลกลงทุนไดโ้ ดยไม่ติดกฎระเบยี บใด ๆ (ยกเวน้ ในประเทศน้ัน ๆ จะสง่ั หำ้ มกำรลงทุนเช่นน้ันชัดเจน
เช่นในประเทศจีน)

แต่ด้วยกำรท่ีไร้ซึ่งกำรควบคุม และไร้ข้อจำกัดด้ำนกฎระเบียบ ก็ทำให้ธุรกิจเหล่ำนั้นมีควำมเสี่ยงสูง
ด้วยเช่นกัน โดยเรำจะได้ยินข่ำวเสมอ ๆ ถึงกำรท่ีธุรกิจเหล่ำนั้น ไม่ว่ำจะเป็นศูนย์ซ้ือขำยสินทรัพย์ดิจิตอล
(Exchange) หรอื แม้แตส่ ินทรพั ยด์ จิ ิตอลบำงอย่ำงทีห่ ลอกลวงและยักยอกเงินจำกผู้ลงทุน ทำให้ผู้คุมกฎในบำง
ประเทศ เช่น สำนักงำนคณะกรรมกำรกำกับหลักทรัพย์และตลำดหลักทรัพย์ของสหรัฐฯ (SEC) ได้ประกำศ
เป็นทำงกำรท่ีจะอนุญำตให้มีกำรซื้อขำย Bitcoin Futures ETF ได้ ทำให้กำรซ้ือขำยอนุพันธ์ดังกล่ำวโปร่งใส
ตรวจสอบได้มำกข้ึน และเป็นประโยชน์ต่อประชำชนและนักลงทุนมำกข้ึน ซ่ึงในอนำคต ผู้เขียนคำดว่ำจะเห็น
กำรทีท่ ำงกำรประกำศที่จะกำกับดูแลกำรซ้อื ขำยสนิ ทรพั ย์ดิจิตอลมำกขน้ึ โดยเฉพำะในรูปแบบที่ผ่ำนนิติบุคคล
ที่ทำงกำรดแู ลอยแู่ ล้ว เช่น ผจู้ ดั กำรกองทนุ นำยหน้ำ และผู้ค้ำสนิ ทรพั ย์ดจิ ติ อล เปน็ ตน้

ขณะที่ในส่วนของภำคธุรกิจกำรเงิน ผู้เขียนเชื่อว่ำจะเห็นกำรควบรวมหรือร่วมมือกันระหว่ำงธุรกิจ
กำรเงินแบบด้ังเดิม (เช่น ธนำคำร บริษัทหลักทรัพย์ กองทุนรวม และบริษัทประกัน) กับธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับ
สินทรัพย์ดิจิตอลมำกขึ้น เพรำะตอบโจทย์ของทั้งสองกลุ่มธุรกิจ โดยธุรกิจกำรเงินดั้งเดิมจะได้ประโยชน์จำกควำมรู้
ด้ำนเทคโนโลยจี ำกผู้เลน่ ใหม่ ขณะท่ผี ูเ้ ลน่ ใหม่กจ็ ะไดฐ้ ำนลูกค้ำ รวมถงึ ควำมน่ำเช่ือถือจำกธุรกิจกำรเงินดั้งเดิม

นอกจำกนั้น เม่ือทำงกำรอนุญำต ธุรกิจเหล่ำนี้ก็จะสำมำรถให้บริกำรด้ำนกำรเงินแบบใหม่ เช่น กำรระดม
ทุนในรูปแบบใหม่ๆ เช่น Initial Coin Offerings (ICO), Security Token Offerings (STO) ท่ีมีต้นทุนต่ำ
และให้ผลตอบแทนในกำรลงทุนสูง กำรโอนถ่ำยเงินข้ำมพรมแดนทำได้อย่ำงรวดเร็ว อันจะเป็นกำรพัฒนำ
อุตสำหกรรมกำรเงินในรูปแบบดิจิตอล อย่ำงไรก็ตำม ข้อเสียคือจะทำให้ผู้เล่นใหม่เริ่มเข้ำมำยำกข้ึน รวมถึงทำ
ให้พนกั งำนและประชำชนท่ไี ม่เรยี นรดู้ ้ำนเทคโนโลยจี ะอย่ยู ำกมำกขนึ้

โลกการเงนิ กาลังถูก Disrupt ท่านทง้ั หลาย เตรยี มพรอ้ มรับโลกใหมแ่ ลว้ หรือยัง

ทม่ี า : หนงั สอื พมิ พ์กรุงเทพธุรกจิ ปที ี่ 34 ฉบบั ที่ 11986