E-Book วันสุนทรภู่ จัดทำ โดย ด.ช.สิทธินนท์ แดงน้อย ครูผู้สอน คุณครู ณัฐวรรณ กัณหาพิมพ์ ชั้น ชั้ มัธยมศึกษาปีที่ ปี ที่3
ประวัติสุนทรภู่ สุนทรภู่ กวีสำวีสำคัญสมัยต้นรัตนโกสินทร์ เกิดวันจันทร์ เดือน 8 ขึ้น 1 ค่ำ ปีมปีะเมีย จุลศักราช 1148 เวลา 2 โมงเช้า หรือรืตรงกับวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2329 เวลา 08.00 น. นั่นนั่เอง ซึ่งตรงกับสมัยรัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ณ บริเริวณด้าน เหนือของพระราชวังหลัง (บริเริวณสถานีรถไฟบางกอกน้อยปัจจุบัน) บิดาของท่านเป็นชาวกร่ำ อำ เภอแกลง จังหวัดระยอง ชื่อพ่อพลับ ส่วน มารดาเป็นชาวเมืองฉะเชิงเทรา ชื่อแม่ช้อย สันนิษฐานว่าว่มารดาเป็น ป็ ข้าหลวงอยู่ใน พระราชวังหลัง เชื่อว่าว่หลังจากสุนทรภู่เกิดได้ไม่นาน บิดามารดาก็หย่าร้างกัน บิดา ออกไปบวชอยู่ที่วัดป่ากร่ำ ตำ บลบ้านกร่ำ อำ เภอแกลง อันเป็นภูมิลำ เนาเดิม ส่วน มารดาได้เข้าไปอยู่ในพระราชวังหลัง ถวายตัวเป็น ป็ นางนมของพระองค์เจ้าหญิง จงกล พระธิดาในเจ้าฟ้าฟ้กรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ ดังนั้นนั้สุนทรภู่จึงได้อยู่ใน พระราชวังหลังกับมารดา และได้ถวายตัวเป็นข้าในกรมพระราชวังหลัง ซึ่งสุนทรภู่ ยังมีน้องสาวต่างบิดาอีกสองคน ชื่อฉิมและนิ่ม "สุนทรภู่" ได้รับการศึกษาในพระราชวังหลังและที่วัดชีปะขาว (วัด ศรีสุรีสุ ดาราม) ต่อมาได้เข้ารับราชการเป็น ป็ เสมียนนายระวางกรมพระคลังสวน ในกรม พระคลังสวน แต่ไม่ชอบทำ งานอื่นนอกจากแต่งบทกลอน ซึ่งสามารถแต่งได้ดีตั้งตั้แต่ ยังรุ่นหนุ่ม เพราะตั้งตั้แต่เยาว์วัว์ วัยสุนทรภู่มีนิสัยรักแต่งกลอนยิ่งกว่าว่งานอื่น ครั้งรุ่น หนุ่มก็ไปเป็นครูสอนหนังสืออยู่ที่วัดศรีสุรีสุ ดาราม ในคลองบางกอกน้อย ได้แต่งกลอน สุภาษิตและกลอนนิทานขึ้นไว้ เมื่ออายุราว 20 ปี
ต่อมาสุนทรภู่ลอบรักกับนางข้าหลวงในวังหลังคนหนึ่ง ชื่อแม่จัน ซึ่ง เป็น ป็ บุตรหลานผู้มีตระกูล จึงถูกกรมพระราชวังหลังกริ้วริ้จนถึงให้โบยและจำ คุกคนทั้งทั้สอง แต่เมื่อกรมพระราชวังหลังเสด็จทิวงคตในปี พ.ศ. 2349 จึง มีการอภัยโทษแก่ผู้ถูกลงโทษทั้งทั้หมดถวายเป็น ป็ พระราชกุศล หลังจากสุนทร ภู่ออกจากคุก เขากับแม่จันก็เดินทางไปหาบิดาที่อำ เภอแกลง จังหวัด ระยอง และมีบุตรด้วยกัน 1 คน ชื่อ "พ่อพัด" ได้อยู่ในความอุปการะของ เจ้าครอกทองอยู่ ส่วนสุนทรภู่กับแม่จันก็มีเรื่อ รื่ งระหองระแหงกันเสมอ จน ภายหลังก็เลิกรากันไป หลังจากนั้นนั้สุนทรภู่ ก็เดินทางเข้าพระราชวังหลัง และมีโอกาสได้ ติดตามพระองค์เจ้าปฐมวงศ์ในฐานะมหาดเล็ก ตามเสด็จไปในงานพิธี มาฆบูชา ที่อำ เภอพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี เมื่อปี พ.ศ. 2350 และเขา ก็ได้แต่ง "นิราศพระบาท" พรรณนาเหตุการณ์ในการเดินทางคราวนี้ด้วย และหลังจาก "นิราศพระบาท" ก็ไม่ปรากฏผลงานใด ๆ ของสุนทรภู่อีกเลย จนกระทั่งทั่เข้ารับราชการในปี พ.ศ. 2359 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จ พระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 สุนทรภู่ได้เข้ารับราชการในกรมพระ อาลักษณ์ และเป็น ป็ ที่โปรดปรานของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้า นภาลัย จนแต่งตั้งตั้ให้เป็น ป็ กวีที่ วีที่ปรึก รึ ษาและคอยรับใช้ใกล้ชิด เนื่องจากเมื่อ ครั้งที่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงแต่งกลอนบทละครใน เรื่อ รื่ ง "รามเกียรติ์" ติดขัดไม่มีผู้ใดต่อกลอนได้ต้องพระราชหฤทัย จึงโปรด ให้สุนทรภู่ทดลองแต่ง ปรากฏว่าว่แต่งได้ดีเป็น ป็ ที่พอพระราชหฤทัย จึงทรง พระกรุณาฯ เลื่อนให้เป็น ป็ "ขุนสุนทรโวหาร"
ผลงานของสุนทรภู่ ประเภทนิราศ - นิราศเมืองแกลง (พ.ศ. 2349) - แต่งเมื่อหลังพ้นโทษจากคุก และเดิน ทางไปหาพ่อที่เมืองแกลง - นิราศพระบาท (พ.ศ. 2350) - แต่งหลังกลับจากเมืองแกลง และ ต้องตามเสด็จพระองค์เจ้าปฐมวงศ์ไปนมัสการรอยพระพุทธบาทที่จังหวัด วั สระบุรี ในวัน วั มาฆบูชา - นิราศภูเขาทอง (ประมาณ พ.ศ. 2371) - แต่งโดยสมมุติว่าว่เณร หนูพัด เป็นผู้แต่งไปนมัสการพระเจดีย์ภูเขาทอง ที่จังหวัด วั อยุธยา - นิราศสุพรรณ (ประมาณ พ.ศ. 2374) - แต่งเมื่อครั้งยังบวชอยู่ และไปค้นหายาอายุวัฒ วั นะที่จังหวัด วั สุพรรณบุรี เป็นผลงานเรื่อ รื่ งเดียวของ สุนทรภู่ที่แต่งเป็นโคลง - นิราศวัด วั เจ้าฟ้า (ประมาณ พ.ศ. 2375) - แต่งเมื่อครั้งยังบวชอยู่ และไปค้นหายาอายุวัฒ วั นะตามลายแทงที่วัด วั เจ้าฟ้าอากาศ (ไม่ปรากฏว่าว่ที่จริงริ คือวัด วั ใด) ที่จังหวัด วั อยุธยา - นิราศอิเหนา (ไม่ปรากฏ, คาดว่าว่เป็นสมัยรัชกาลที่ 3) แต่งเป็น เนื้อเรื่อ รื่ งอิเหนารำ พันถึงนางบุษบา
พระสุนทรโวหาร (นามเดิม “ภู่”) หรือ รื ที่เรารู้จักกันทั่วไปว่าว่ “สุนทรภู่” เกิดเมื่อ วัน วั ที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2329 ที่บริเริวณด้านเหนือของ “พระราชวัง วั หลัง” หรือ รื บริเริวณสถานีรถไฟบางกอกน้อยในปัจจุบัน ตรงกับรัชสมัยของพระบาทสมเด็จ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ บิดาของ สุนทรภู่เป็นชาวบ้านกร่ำ อำ เภอแกลง จังหวัด วั ระยอง ส่วนมารดาเป็นชาวเมือง อื่น ในวัย วั เด็ก สุนทรภู่อาศัยอยู่ในพระราชวัง วั หลังกับมารดา และมีโอกาสได้ ศึกษาเล่าเรีย รี นวิชวิาการต่าง ๆ ในสำ นักพระภิกษุที่มีชื่อเสียง สำ นักชีปะขาว (ปัจจุบันคือวัด วั ศรีสุ รี สุ ดาราม) และได้เข้ารับราชการเป็นอาลักษณ์ราชสำ นัก (หรือ รื ผู้ทำ หน้าที่ทางหนังสือในราชสำ นัก) ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศ หล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 แห่งราชวงศ์จักรี “สุนทรภู่” ไม่ใช่ชื่อจริงริแต่เป็นนามแฝงที่เกิดจากการนำ คำ ว่าว่ “สุนทร” ในชื่อ บรรดาศักดิ์ “ขุนสุนทรโวหาร” ที่ได้รับพระราชทานจากพระบาทสมเด็จ พระพุทธเลิศหล้านภาลัย มารวมกับชื่อจริงริว่าว่ “ภู่” สุนทรภู่มีใจรักรักด้านกาพย์กลอนและเป็นกวีที่ วีที่ มีความชำ นาญทางการประพันธ์ เป็นอย่างยิ่ง โดยอาจเป็นผลมากจากประสบการณ์ในวัย วั เด็กที่มีโอกาสได้ ซึมซับความรู้เกี่ยวกับวรรณกรรม และศิลปะการแสดงต่าง ๆ ในพระราชวัง วั หลัง สุนทรภู่หมั่นเพิ่มพูนประสบการณ์ในการประพันธ์ด้วยการรับจ้างแต่ง เพลงและบทกลอนมากมายที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวและคารมที่คมคาย สุนทรภู่ จึงเริ่มริ่เป็นที่รู้จักในวงกวี และมีชื่อเสียงมากขึ้น ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 4 สุนทร ภู่ได้เลื่อนตำ แหน่งเป็น “พระสุนทรโวหาร” เจ้ากรมอาลักษณ์ฝ่ายพระราชวัง วั บวร ซึ่งเป็นตำ แหน่งราชการสุดท้ายก่อนสิ้นชีวิตวิในปี พ.ศ. 2398 ขณะที่อายุ 69 ปี และเนื่องจากสุนทรภู่มีชีวิตวิอยู่ในรัชสมัยรัชกาลที่ 1 ถึงรัชสมัยรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สุนทรภู่จึงได้รับสมญานามว่าว่ “กวีสี่ วีสี่ แผ่นดิน”
ทายาท สุนทรภู่มีบุตรชายสามคน คือพ่อพัด เกิดจากภรรยาคนแรกคือแม่จัน พ่อตาบ เกิดจากภรรยาคนที่สองคือแม่นิ่ม และพ่อนิล เกิดจากภรรยา ที่ชื่อแม่ม่วง นอกจากนี้ปรากฏชื่อบุตรบุญธรรมอีกสองคน ชื่อพ่อ กลั่นลั่และพ่อชุบ พ่อพัดนี้เป็นลูกรัก ได้ติดสอยห้อยตามสุนทรภู่อยู่เสมอ เมื่อครั้ง สุนทรภู่ออกบวช พ่อพัดก็ออกบวชด้วย[16] เมื่อสุนทรภู่ได้มารับ ราชการกับเจ้าฟ้า ฟ้ น้อย พ่อพัดก็มาพำ นักอยู่ด้วยเช่นกัน[15] ส่วนพ่อ ตาบนั้น นั้ ปรากฏว่าว่ ได้เป็นกวีมี วีมี ชื่ออยู่พอสมควร[12] เมื่อถึงรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงตราพระราชบัญญัติ นามสกุลขึ้น ตระกูลของสุนทรภู่ได้ใช้นามสกุลต่อมาว่าว่ภู่เรือ รื หงส์ (บางสายสกุลอาจเป็น ภู่ระหงษ์)[17] ซึ่งตั้ง ตั้ ขึ้นเองจากชื่อสุนทรภู่ซึ่ง เป็นปู่ (สุนทรภู่เคยอยู่บนเรือ รื หงส์) สืบลงมาทางหลานของพัด ภู่เรือ รื หงส์[ส์18]:43–44 เรื่อ รื่ งนามสกุลของสุนทรภู่นี้ ก.ศ.ร. กุหลาบ เคยเขียนไว้ใว้ นหนังสือ สยามประเภท อ้างถึงผู้ถือนามสกุล ภู่เรือ รื หงส์ ที่ได้รับบำ เหน็จจาก หมอสมิทเป็นค่าพิมพ์หนังสือเรื่อ รื่ ง พระอภัยมณี[ณี6][19] แต่หนังสือ ของ ก.ศ.ร. กุหลาบ ไม่เป็นที่ยอมรับของราชสำ นัก ด้วยปรากฏอยู่ บ่อยครั้งว่าว่มักเขียนเรื่อ รื่ งกุ เรื่อ รื่ งนามสกุลของสุนทรภู่จึงพลอยไม่ได้ รับการเชื่อถือไปด้วย จนกระทั่งทั่ศ.ผะอบ โปษะกฤษณะ ยืนยันความ ข้อนี้เนื่องจากเคยได้พบกับหลานปู่ขปู่ องพ่อพัดมาด้วยตนเอง
โรงเรีย รี นบ้านศรีสุ รี สุ ข จัดทำ โดย ด.ช.สิทธินนท์ แดงน้อย ครูผู้สอน คุณครู ณัฐวรรณ กัณหาพิมพ์