โครงการฝึกอาชีพประชาชนพัฒนาคนทุกช่วงวัย ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง หลักสูตร การเพาะเห็ดฟางในตะกร้า วิทยากร นางชื่นจิตต์ ปาระมี ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนล าปาง
วัสดุในการเพาะเห็ดฟางในตะกร้า 1. ฟางอัดก้อน จ านวน 2 ก้อน 2. เชื้อเห็ดฟาง จ านวน 3 ก้อน 3. ร าละเอียด จ านวน 2 กิโลกรัม 4. ขี้วัวแห้ง จ านวน 2 กิโลกรัม 5. ผักตบชวาสับ จ านวน 3 กิโลกรัม อุปกรณ์ในการเพาะเห็ดฟางในตะกร้า 1. ตะกร้าพลาสติก เส้นผ่านศูนย์กลาง 18 นิ้ว สูง 11 นิ้ว จ านวน 3 ตะกร้า 2. พลาสติกใส ขนาด 3x3 ม. จา นวน 1 ชนิ้ 3. แสลนด า จา นวน 1 ชนิ้ 4. สุ่มไก่ จ านวน 1 อัน 5. บัวรดน้า จ านวน 1 อัน 1. ฟางอัดก้อน 2. เชื้อเห็ดฟาง 3. ร าละเอียด 5. ผักตบชวาสับ 4. ขี้วัวแห้ง
ขั้นตอนและวิธีท า 1. น าฟางแช่น้าค้างไว้ 1 คืน เมื่อครบ 1 คน น าขึ้นจากน้าพอหมาด 2. น าเชื้อเห็ดฟางมาขยี้ ร าละเอียด ขี้วัวแห้ง มาผสมคลุกเคล้าเข้าด้วยกัน แบ่งเป็น 3 กอง 3. น าฟางที่เตร ียมไว้อัดลงก้นตะกร้ากดให้แน่น สูง 1 ฝ่ามือ 4. ใส่ผักตบชวาสับ แล้วโรยเชื้อเห็ดฟางที่ผสมแล้ว โดยโรยชิดขอบตะกร้า เสร็จชั้นที่ 1 5. ท าชั้นที่ 2 และ 3 เหมือนชั้นที่ 1 ชั้นบนสุดใส่ผักตบชวาสับและโรยเชื้อให้ทั่ว ทับด้วยฟาง เสร็จ 1 ตะกร้า 6. ท าตะกร้าที่ 2 และ 3 (เหมือนตะกร้าที่ 1) 7. เมื่อเสร็จทั้ง 3 ตะกร้าแล้ว รดน้าตะกร้าเห็ด แล้วหาสถานที่วางตะกร้า รดน้าบร ิเวณพื้น ใช้ไม้หร ือก้อนอิฐรอง ตะกร้า วางตะกร้าเป็นรูปสามเหลี่ยม 8. น าสุ่มไก่ครอบตะกร้า คลุมด้วยพลาสติก และทับด้วยแสลนด าอีกชั้น ปล่อยทิ้งไว ้3 คืน 9. ครบ 3 คืน เปิดระบายอากาศ เพื่อให้เกิดการถ่ายเทของออกซิเจน ให้เส้นใยเห็ดสร้างจุดก าเนิดดอก แล้ว คลุมไว้เหมือนเดิม อีก 7 วันเก็บผลผลิตได้ 10. วธิเีก็บเกี่ยว ใชน้ ิ้วหัวแม่มือและนิ้วชจี้บัดอกเห็ดฟางที่ได้ขนาดแล้วหมุนเล็กน้อย ดอกเห็ดฟางจะหลุดออกมา โดยง่าย หร ือใช้มีดคัทเตอร์ขนาดเล็กตัดชิดโดนดอกเห็ด 11. หลังเก็บเห็ดเสร็จแล้ว ให้ปิดพลาสติกตามเดิมจะเก็บผลผลิตได้ ประมาณ 3 ครั้ง 12. ผลผลิต 1 ตะกร้าได้เห็ดฟางประมาณ 1 กิโลกรัม/ครั้ง 1. ตะกร้าพลาสติก 2. พลาสติกใส 3. แสลนด า 4. สุ่มไก่ 5. บัวรดน้า
ภาพขั้นตอนและวิธีท า 1. น าฟางแช่น้าค้างไว้ 1 คืน เมื่อครบ 1 คน น าขึ้นจากน้า พอหมาด 2. น าเชื้อเห็ดฟางมาขยี้ ร าละเอียด ขี้วัวแห้ง มาผสมคลุกเคล้าเข้าด้วยกัน แบ่งเป็น 3 กอง 3. น าฟางที่เตร ียมไว้อัดลงก้นตะกร้า กดให้แน่น สูง 1 ฝ่ามือ 6. เมื่อเสร็จทั้ง 3 ตะกร้าแล้ว รดน้า ตะกร้าเชื้อเห็ด แล้วหาสถานที่วาง ตะกร้า รดน้าบร ิเวณพื้น ใช้ไม้หร ือ ก้อนอิฐรองตะกร้า วางตะกร้าเป็นรูป สามเหลี่ยม 4. ใส่ผักตบชวาสับ แล้วโรยเชื้อเห็ด ฟางที่ผสมแล้ว โดยโรยชิดขอบ ตะกร้า เสร็จชั้นที่ 1 5. ท าชั้นที่ 2 และ 3 เหมือนชั้นที่ 1 ชั้นบนสุดใส่ผักตบชวาสับและโรย เชื้อให้ทั่ว ทับด้วยฟาง เสร็จ 1 ตะกร้า ท าอีก 2 ตะกร้า (วิธีการท า เหมือนตะกร้าที่ 1)
เคล็ดลับ/เทคนิคที่ควรรู้ 1. ไม่เหมาะที่จะใช้น้าประปาท าเห็ดฟาง หร ือถ้าใช้ควรตากแดดหรอืรองทิ้งไว้ประมาณ 3-4 วัน เพื่อให้คลอร ีนระเหย ออกไปก่อน 2. เมื่อเปิดระบายอากาศ ต้องป้องกันไม่ให้หยดน้าตกลงไปโดนตะกร้าที่เพาะเห็ด ประโยชน์ที่ได้รับ 1. ลดรายจา่ย เพิ่มรายได้ในครวัเรอืน 2. ได้ทานอาหารที่สะอาด ปลอดภัย มีประโยชน์ต่อสุขภาพ 3. ลดการใช้พื้นที่ เคลื่อนย้ายสะดวก เก็บผลผลิตง่าย 4. ใชว้ัสดุที่มีอยู่ในพื้นถิ่นให้เกิดประโยชน์ 7. น าสุ่มไก่ครอบตะกร้า คลุมด้วย พลาสติก และทับด้วยแสลนด าอีก ชนั้ ปล่อยทิง้ไว้ 3 คืน 8. ครบ 3 คืน เปิดระบายอากาศ เพื่อให้เกิดการถ่ายเทของออกซิเจน ให้เส้นใยเห็ดสร้างจุดก าเนิดดอก แล้วคลุมไว้เหมือนเดิม อีก 7 วันเก็บ ผลผลิตได้
การค านวณต้นทุน-ก าไร วัตถุดิบ ต้นทุนวัตถุดิบที่ซื้อ ต้นทุน/ หน่วย ต้นทุนต่อ 1 สูตร ปร ิมาณ ซื้อ หน่วย ซื้อ (บาท) ต้นทุน จร ิง (บาท) ปร ิมาณที่ ใช้จร ิง หน่วย ที่ใช้ จร ิง ต้นทุน วัตถุดิบ 1. ตะกร้าพลาสติก ขนาดเส้น ผ่านศูนย์กลาง 18 นิ้ว สูง 11 นิ้ว 3 ตะกร้า 20 60 3 ตะกร้า 20 60 2. ฟางอัดก้อน 2 ก้อน 40 80 2 ก้อน 40 80 3. พลาสติกใส ขนาด 3x3 เมตร 1 ผืน 10 30 1 ผืน 10 30 4. เชื้อเห็ด 3 ก้อน 12 36 3 ก้อน 12 36 5. สุ่มไก่ 1 อัน 150 150 1 อัน 150 150 6. ร าอ่อน 2 กิโลกรัม 30 60 2 กิโลกรัม 30 60 7. ขี้วัวแห้ง 1 กระสอบ 25 25 2 กิโลกรัม 2 4 8. ต้นกล้วยสับ 3 กิโลกรัม - - 3 กิโลกรัม - - รวมต้นทุนต่อสูตร 420 บาท ราคาต้นทนุ /ชนิ้ 60 บาท ราคาจา หน่าย/ชนิ้ 100 บาท หมายเหตุ : ผลผลิต(เห็ดฟาง) ที่จะได้ต่อสูตร จ านวน 7 กิโลกรับ ราคาขาย กิโลกรัมละ 100 บาท รวมเป็นเงิน 700 บาท จะได้ผลก าไร 700 – 420 บาท = 280 บาท/1 สูตร