Bab 4.3 Pengekstrakan Logam daripada Bijihnya

Bab 4: Kereaktifan Logam

4.3 Pengekstrakan Logam daripada Bijihnya

Pengekstrakan Logam Malaysiaku

Pengekstrakan logam ialah proses untuk memperoleh Pengekstrakan besi daripada
sesuatu logam daripada bijihnya. Perhatikan hubung kait bijihnya oleh syarikat tempatan di
antara kedudukan karbon dan hidrogen dalam siri Malaysia.
kereaktifan logam dengan kaedah yang digunakan untuk http://links.and l17.com/BT_Sains_
mengekstrakkan logam daripada bijihnya seperti yang 137_2
ditunjukkan dalam Rajah 4.8.

Siri Kereaktifan Logam

K Kalium Pengekstrakan melalui Bagi logam yang lebih
Na Natrium elektrolisis sebatian logam tinggi daripada karbon
Ca Kalsium dalam keadaan lebur. dalam siri kereaktifan
Mg Magnesium logam, pengekstrakan
Al Aluminium logam daripada sebatian
logam tersebut adalah
melalui elektrolisis.

C Karbon Pengekstrakan melalui Bagi logam yang lebih
Zn Zink penurunan oksida logam rendah daripada karbon
H Hidrogen oleh karbon. dalam siri kereaktifan
Fe Ferum logam, pengekstrakan
Sn Timah logam daripada bijih
Pb Plumbum logam tersebut adalah
melalui penurunan
oksida logam tersebut
dengan karbon.

Cu Kuprum Pengekstrakan logam dilakukan
Hg Merkuri melalui pemanasan terus
Ag Argentum sebatian logam tersebut.
Au Emas
Wujud dalam bentuk unsur
dalam kerak Bumi.

Rajah 4.8 Siri kereaktifan logam dan cara pengekstrakan logam daripada bijihnya

4.3.1 137

Proses Pengekstrakan Besi 1 Campuran bijih besi BUBV PLTJEB CFTJ ZBOH
dipekatkan, arang kok dan batu kapur
Pengekstrakan logam besi daripada dimasukkan ke dalam relau bagas melalui
bijihnya dilakukan di dalam relau bahagian atas relau bagas.
bagas seperti yang ditunjukkan
dalam Rajah 4.9.

Relau bagas

2 Semburan udara yang sangat
panas dipamkan ke dalam
relau bagas melalui bahagian
bawah relau bagas.

Sanga dikeluarkan

Leburan logam
dikeluarkan

Rajah 4.9 Pengekstrakan besi di dalam relau bagas
138 4.3.1

Bab 4: Kereaktifan Logam

3 Tindak balas yang berlaku di dalam relau bagas pada suhu yang tinggi.

Penghasilan ferum
t "SBOH LPL BUBV LBSCPO CFSUJOEBL CBMBT EFOHBO PLTJHFO EBMBN VEBSB QBOBT VOUVL

NFOHIBTJMLBO LBSCPO EJPLTJEB EBO IBCB

Karbon + oksigen karbon dioksida

t ,BSCPO EJPLTJEB ZBOH UFSIBTJM CFSUJOEBL CBMBT EFOHBO BSBOH LPL QBOBT ZBOH TFMFCJIOZB
VOUVL NFNCFOUVL LBSCPO NPOPLTJEB ZBOH NFSVQBLBO BHFO QFOVSVOBO ZBOH LVBU

Karbon dioksida + karbon karbon monoksida

t ,BSCPO NPOPLTJEB EBO LBSCPO NFOVSVOLBO PLTJEB CFTJ LFQBEB CFTJ

Ferum(III) oksida + karbon ferum + karbon dioksida
Ferum(III) oksida + karbon monoksida ferum + karbon dioksida
Ferum(II) oksida + karbon ferum + karbon dioksida
Ferum(II) oksida + karbon monoksida ferum + karbon dioksida

Penghasilan sanga
t #BUV LBQVS BUBV LBMTJVN LBSCPOBU UFSVSBJ VOUVL NFNCFOUVL LBMTJVN PLTJEB EBO

LBSCPO EJPLTJEB

Kalsium karbonat kalsium oksida + karbon dioksida

t ,BMTJVN PLTJEB CFSUJOEBL CBMBT EFOHBO CFOEBTJOH TFQFSUJ QBTJS BUBV TJMJLPO EJPLTJEB
dalam bijih besi untuk membentuk sanga atau kalsium silikat.

Kalsium oksida + silikon dioksida kalsium silikat

4 Pada suhu yang tinggi di dalam relau bagas,

t ferum yang dihasilkan akan melebur. Leburan ferum ini mengalir ke bahagian bawah
relau. Dari semasa ke semasa, leburan ferum dituang keluar ke dalam acuan dan
dibiarkan menyejuk dan membeku. Leburan ferum yang membeku ini dikenali sebagai
besi tuangan.

t sanga yang dihasilkan akan melebur. Leburan sanga ini juga mengalir ke bahagian bawah
relau. Oleh sebab leburan sanga adalah kurang tumpat daripada leburan ferum, sanga
terapung di atas leburan ferum. Dari semasa ke semasa, leburan sanga dikeluarkan dan
digunakan untuk membuat tapak bangunan dan jalan.

4.3.1 139

Aktiviti 4.5 P A K -21

Membuat persembahan multimedia yang menerangkan bagaimana
pengekstrakan logam dilakukan berdasarkan proses pengekstrakan • KMK

besi dan timah di Malaysia • Aktiviti

Arahan penggunaan

teknologi

1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan.
2. Kumpulkan bahan daripada pelbagai media tentang bagaimana logam diekstrak
dalam sektor perlombongan di Malaysia.
3. Contoh laman sesawang yang boleh dirujuk adalah seperti yang berikut:

• Sumber mineral di • Proses pengekstrakan
Malaysia timah di Malaysia
http://links.and l17.com/ http://links.and l17.
BT_Sains_140 com/BT_Sains_140_2

4. Bincangkan proses pengekstrakan besi dan timah daripada bijih logam tersebut.
5. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda dengan menggunakan persembahan

multimedia seperti MS PowerPoint.

Isu Perlombongan di Malaysia

Isu perlombongan di Malaysia dan impak kepada hidupan dalam konteks tempatan atau global
adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.10.

Pencemaran udara Penggunaan
akibat pembakaran tenaga elektrik
yang banyak
bahan api

Pencemaran air Isu Pencemaran udara
akibat pencucian bijih perlombongan oleh gas yang dihasilkan

di Malaysia dari relau bagas

Hakisan tanah Pencemaran bunyi Pemusnahan
akibat penggalian oleh jentera habitat akibat
pembinaan lombong
bijih perlombongan

Rajah 4.10 Isu perlombongan di Malaysia dan impaknya

Mari jalankan Aktiviti 4.6 untuk menyelesaikan masalah isu perlombongan di Malaysia
seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.10.

140 4.3.2

Bab 4: Kereaktifan Logam

Aktiviti 4.6 P A K -21

Menyelesaikan masalah isu perlombongan di Malaysia • KMK
• Aktiviti
Arahan
1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan.
2. Kumpulkan maklumat tentang isu perlombongan yang tidak perbincangan

/projek

dirancang dengan baik di Malaysia dan impaknya kepada hidupan
dalam konteks tempatan atau global.
3. Contoh laman sesawang yang boleh dirujuk adalah seperti yang berikut:

• Kementerian Sumber • Impak perlombongan
Manusia bauksit di Kuantan,
http://links.and l17.com/ Pahang.
BT_Sains_141_1 http://links.and l17.
com/BT_Sains_141_2

4. Bahaskan maklumat yang telah dikumpulkan.
5. Janakan idea untuk menyelesaikan masalah kesan buruk daripada aktiviti

perlombongan yang tidak dirancang dengan baik kepada semua hidupan di Bumi.
6. Sediakan poster atau galeri susur minda tentang bagaimana usaha dilakukan untuk

memulihara kawasan perlombongan ke arah pembangunan yang lestari.
7. Pamerkan tiga poster atau galeri susur minda terbaik pada papan kenyataan sains di

dalam kelas atau makmal sains anda.

Praktis Formatif 4.3

1. Nyatakan kaedah pengekstrakan logam daripada bijih atau P
oksida logam yang berikut:
(a) Aluminium oksida
(b) Bijih besi

2. Rajah 1 menunjukkan relau bagas yang digunakan untuk

mengekstrak ferum.

(a) Nyatakan satu contoh logam selain ferum yang Q
diekstrakkan dengan menggunakan relau bagas.

(b) Nyatakan bahan yang dimasukkan ke dalam relau bagas S R
melalui bahagian yang berlabel:

(i) P (ii) Q

(c) Namakan bahan yang dialirkan keluar dari relau bagas

melalui bahagian yang berlabel: Rajah 1

(i) R (ii) S

3. Nyatakan satu kesan buruk daripada aktiviti perlombongan yang tidak dirancang dan cara

untuk menyelesaikan kesan buruk tersebut dalam konteks yang berikut:

(a) Konteks tempatan

(b) Konteks global

4.3.2 141

142 Rumusan

KSSM_2018_Sains_Tingkatan_3_Bab_4.indd 142 Kepelbagaian mineral dalam ke

terdiri daripada

Mineral unsur

seperti

Bukan logam Logam dikelaskan Siri kereaktifan
dalam logam
contohnya
contohnya berdasarkan
Grafit
Emas, perak Kecergasan tindak
balas logam
terhadap oksigen

Diekstrak daripada bijih
logam oleh agen penuru
karbon dalam relau baga

digunakan dalam kehidupan har

Meneutralkan tanah yang berasid, membua
bangunan, membuat barang kegunaan hari

2/12/19 11:10 AM

erak Bumi diekstrak dalam sektor Perlombongan

Mineral sebatian yang tidak dirancang
dengan baik akan memberikan
seperti
Kesan dan impak
yang buruk

Oksida logam kepada

contohnya Hidupan

r #BVLTJU CJKJI BMVNJOJVN
yang perlu
r (BMFOB CJKJI QMVNCVN

r )FNBUJU CJKJI GFSVN
Diselesaikan dengan
r ,BTJUFSJU CJKJI UJNBI
aplikasi idea dan cara
yang kreatif dan inovatif

unan
as

rian untuk

at kaca, membina tapak
ian