Best Practice ลูกเสือ ปี 63

Best Practice

การจดั กจิ กรรมพฒั นาผู้เรียนดว้ ยกระบวนการ
ทางลูกเสือ
โดย

นางสาวศริ ิเพ็ญ ฟูพงษ์
ครู กศน.ตำบล

กศน.ตำบลคลองคะเชนทร์

ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั
อำเภอเมืองพจิ ติ ร

Best Practice
การจดั กจิ กรรมพัฒนาผู้เรยี นดว้ ยกระบวนการทางลูกเสอื

1.ชือ่ โครงการ/กจิ กรรม : การจดั กจิ กรรมพฒั นาผ้เู รียนด้วยกระบวนการทางลูกเสือ
2.จุดเด่น/เหตุผล/ความสำเรจ็ /ผลปรากฏของเร่อื ง

ความเป็นมาและความสำคัญ : การจัดการศึกษาตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พทุ ธศักราช 2551 กำหนดให้ผเู้ รยี น กศน.ได้รับการพัฒนาคณุ ภาพผ้เู รียนอย่างท่ัวถึง เพื่อเพ่ิมโอกาสในการเรียนรู้และการ
ได้รับการศึกษาที่มีคุณภาพตามกรอบการพัฒนาคุณภาพผู้เรียนทั้ง 14 ประการ โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย โดยข้าพเจ้า ได้รับ
คำส่ังมอบหมายงาน ตามคำสั่งมอบหมายบุคลากรปฏิบัติหน้าที่ ประจำปี 2563 ที่นอกเหนือจากรับผิดชอบงานในพ้ืนท่ี
แล้ว ยังมีงานในความรับผิดชอบอีก คืองานกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน ที่ข้าพเจ้าต้องมีการ “คิด” และ “ออกแบบ” กิจกรรม
ใหม้ ีความหลากหลาย เพ่อื กระตุ้นความสนใจใครร่ ู้ทเี่ หมาะสมตามวยั ของผู้เรยี น และสอดคลอ้ งกบั กรอบการพัฒนาคุณภาพ
ผู้เรียนท้ัง 14 ประการ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้เรียน และสามารถนำความรู้จากการเข้าร่วมกิจกรรมไปปรับใช้ใน
ชวี ติ ประจำวันได้อยา่ งเหมาะสมเกิดความรู้ ความเข้าใจ มีเจตคติ ค่านยิ มที่ถูกต้อง และมีทกั ษะ หรือความสามารถพืน้ ฐานที่
จำเป็นในการเผชิญปญั หาท่ีเกิดขึ้นในชีวิต

ประชุมวางแผนออกแบบการจดั กจิ กรรมร่วมกับคณะครู กศน.อ.เมอื งพจิ ิตร

การจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน ของ กศน.อำเภอเมือพิจิตร เริ่มต้นจากหลักสูตรการศึกษานอกระบบและการศึกษา
ตามอัธยาศัย พ.ศ. 2551 กำหนด ให้มีผูเ้ รียนต้องได้รับการพัฒนาในด้านต่างๆ คอื กิจกรรมพัฒนาวชิ าการ, กิจกรรมพัฒนา
ทักษะชีวิต, กิจกรรมเพื่อพัฒนาความรู้ความสามารถด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ (ICT), กิจกรรมเพ่ือเตรียมความพร้อมสู่
ประชาคมอาเซียน, กิจกรรมท่ีแสดงออกถึงความจงรักภักดีต่อชาติ ศาสนาและสถาบันพระมหากษัตริย์, กิจกรรมการ
เรียนรู้ด้านเศรษฐกิจพอเพียง, กิจกรรมลูกเสือ และกิจกรรมอาสายุวกาชาด, กิจกรรมด้านกีฬา และส่งเสริมสุขภาพ,
กิจกรรมเสริมสร้างความสามารถพิเศษ ผ่านรูปแบบการจัดกิจกรรมท่ีหลากหลาย สอดคล้องกับวิถีชีวิตและความต้องการ
ของผู้เรียน จากความสำคัญดังกล่าว กศน.อ.เมืองพิจิตร จึงมอบหมายให้ข้าพเจ้าวางแผนการดำเนินงาน และดูแลการจัด
กิจกรรมพฒั นาผูเ้ รยี นท้ังหมด

เม่ือได้รับมอบหมายงานแล้ว ข้าพเจ้าจึงได้ศึกษาระเบียบท่ีเก่ียวข้อง และวางแผนออกแบบเป็น “กิจกรรมพัฒนา
ผู้เรยี นดว้ ยกระบวนการทางลูกเสือ” โดยนำกิจกรรมที่ผเู้ รยี นตอ้ งได้รบั การพัฒนาทั้ง 14 ดา้ น มาเปน็ ฐานกิจกรรมในแต่ละ
ครง้ั โดยมี ผอ.อรทัย จารภุ ทั รพาณชิ ย์ ผอ.กศน.อ.เมืองพจิ ติ ร เป็นผูใ้ ห้คำปรกึ ษา คำแนะนำโดยตลอด อย่างใกล้ชดิ

การจดั กจิ กรรมพฒั นาผูเ้ รียนด้วยกระบวนการทางลูกเสือ ของ กศน.อำเภอเมอื พิจติ ร มแี นวคดิ นำกระบวนการทาง
ลูกเสือ คือ เล่า เรียน เล่น เลิก มาเป็นกระบวนการจัดการเรียนรู้ให้กับผู้เรียน เพ่ือให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ในทักษะด้านต่างๆ
ผ่านกิจกรรมการเล่นที่สนุก ท้าทาย เหมาะสมกับวัยของผู้เรียน ท้ังยังส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดความรักรักชาติ ศาสนา
พระมหากษัตริย์ ผ่านกระบวนการพิธีเปิด-ปิดกองหน้าเสาธง (เคารพธงชาติ สวดมนต์ การสงบนิ่ง) ส่งเสริมระบอบ
ประชาธิปไตย ผ่านกระบวนการเปน็ ผู้นำผู้ตาม ในระบบหมู่

พิธกี ารหน้าเสาธง ทีส่ ่งเสริมความรกั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ ์ ทีแ่ สดงออกถึงความ
จงรักภกั ดีต่อ 3 สถาบนั หลักของชาติ

สง่ เสริมระบอบประชาธิปไตยผ่านกระบวนการเป็นผู้นำผู้ตาม ในระบบหมู่
การจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนด้วยกระบวนการทางลูกเสือ ของ กศน.อำเภอเมือพิจิตร มีการจัดฐานกิจกรรมการ
เรียนรูท้ ี่ส่งเสริมทักษะทางดา้ นต่างๆของผู้เรียนดังที่กล่าวมาข้างต้น เช่น โครงการ พัฒนาคุณภาพผ้เู รยี นด้วยกระบวนการ
ทางลูกเสือคร้ังท่ี 4 "บำรุงรักษา ซ่อมแซม พัฒนาตามประสาคนเมือง " ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียน ได้เรียนรู้ทักษะอาชีพ การ
ประกอบอาหาร การซ่อมแซมเสอ้ื ผ้า การซอ่ มมอเตอร์ไชค์ การซ่อมไฟฟา้ เบ้ืองต้น

ภาพกจิ กรรมฐานการเรียนร้ดู ้านทกั ษะอาชพี
ฐานกิจกรรมพัฒนาทักษะ ชีวิต ท่ีสอดคล้องกับการพัฒนาทักษะชีวิตขององค์การอนามัยโลกท้ัง 10 ประการ คือ
1) ทักษะการตัดสินใจ 2) ทักษะการแก้ปัญหา 3) ทักษะการคิดสร้างสรรค์ 4) ทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณ 5)
ทักษะการส่ือสารอย่างมีประสิทธิภาพ 6) ทักษะการสร้างสัมพันธภาพกับผู้อ่ืน 7) ทักษะการตระหนักรู้และเห็นคุณค่าใน
ตนเอง 8) ทักษะการเข้าใจผ้อู ื่น 9) ทักษะการจัดการกบั อารมณ์ 10) ทกั ษะการจัดการกบั ความเครียด และการฝึกทักษะ
ชวี ิตให้กับ นักศึกษา กศน. จะมาจากประเด็นปัญหาทเ่ี กดิ ขึ้นกับตนเอง ครอบครัว ชุมชน สังคม โดยขอบข่ายเนื้อหาที่เป็น

จุดเน้น 7 เรอื่ ง คือ 1) ทักษะชีวิตเพ่ือสร้างภมู ิคุ้มกันและป้องกันยาเสพติด 2) ทักษะชีวิตเพ่ือส่งเสรมิ การเรยี นร้เู พศศึกษา
แก้ปัญหาเอดส์ 3) ทักษะชีวิตเพ่ือส่งเสริมคุณธรรม ค่านิยม และคุณลักษณะท่ีพึงประสงค์ 4) ทักษะชีวิตเพ่ือส่งเสริมการ
อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 5) ทักษะชีวิตเพ่ือส่งเสริมความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน 6) ทักษะชีวิต
เพื่อส่งเสริมสุขภาพกาย-จิต 7) ทักษะชีวิตเพื่อส่งเสริมประชาธิปไตยและความเป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตยอันมี
พระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ที่ในแต่ละครั้งได้ออกแบบกิจกรรมในแต่ละฐานให้ดึงดูดผู้เรียน เช่นฐานช่วยฟังหน่อย ท่ี
เรียนรู้เรื่องประชาธิปไตย, ฐานคุณธรรม คุณน่ะทำ ท่ีเรียนรู้เรื่องการมีคุณธรรมในผู้เรียน โดยแต่ละฐานได้ให้ผู้เรียนได้
เรียนรู้ผ่านการเล่นเกม การทำกิจกรรมระดมความคิด การจำลองสถานการณ์ การแสดงบทบาทสมมุติ เป็นต้น ซ่ึงจากการ
สงั เกตผู้เรียน ผู้เรียนเข้าร่วมกิจกรรมด้วยความสนุกสนาน พร้อมทั้งได้ความรู้ไปในตัวอีกด้วย โครงการรทู้ ันภัย ห่างไกลยา
เสพติด ที่มีการนำวิทยากรจากตำรวจชุมชนสัมพันธ์ มาให้ความรู้เร่ืองประเภทของยาเสพติด,การพิษภัยของยาเสพติด,
กฎหมายยาเสพติด เพื่อให้ผู้เรยี นเกิดความรู้ ความเขา้ ใจทีถ่ ูกตอ้ ง และไม่เอาตวั เองเขา้ ไปยงุ่ เกยี่ วกับยาเสพติด

ภาพกจิ กรรมฐานการเรียนรู้ทักษะชวี ติ ด้านยาเสพตดิ
โครงการพฒั นาผ้เู รยี นด้วยกระบวนการลกู เสือ เร่อื งความปลอดภัยในชวี ติ และทรัพยส์ ิน โดยมที มี วทิ ยากรจากทมี กูช้ ีพจาก
อบต.คลองคะเชนทร์มาให้ความรู้เรือ่ งการปอ้ งกนั อัคคีภัย การเกดิ ภัยพิบัติ การเกิดไฟไหมในหน้าแลง้ วิธีป้องกนั

การปอ้ งกันการเกิดอบุ ตั ิเหตุ การชว่ ยเหลือผปู้ ระสบภยั จากอบุ ตั ิเหตุรถชน แขนหัก การเคลื่อนยา้ ยผปู้ ว่ ยและการเกิด
อัคคภี ยั จากแก๊ส.บอกวธิ ีการในการป้องกันเม่ือถังแกส๊ รวั่ มีการถอดองค์ความรู้หลังจากเสรจ็ กิจกรรมตามหลักปรัชญาของ
เศรษฐกิจพอเพียง

ภาพกจิ กรรมความปลอดภยั ในชวี ิตและทรัพยส์ ิน
โครงการพัฒนาผู้เรยี น กศน.เมืองพิจติ รมีคุณธรรม รวมพลังจติ อาสา ทำดดี ้วยหวั ใจ ท่ีออกแบบกิจกรรม ผ้เู รยี นได้เรยี นรู้
การเปน็ จิตอาสา บำเพญ็ ประโยชนใ์ หก้ ับทางวัด พร้อมได้เรียนรคู้ ุณธรรม ผ่านการฟงั ธรรมะเทศนาจากเจ้าอาวาสวัดคลองคู้
และศึกษาประวตั คิ วามเปน็ มาของสถานท่ีสำคัญภายในวดั อกี ด้วย

ภาพกิจกรรมจิตอาสา

3.วธิ กี ารดำเนินการ

ผลได้รับจากการดำเนินงาน : ผู้เรียนได้เรียนรู้ผ่านกระบวนการทางลูกเสือที่โดยกระบวนการทางลูกเสือนั้น จะ
เน้นปลูกฝังเร่ืองการมีวินัย ในรูปแบบฐานกิจกรรม ผ่านการเล่นเกมท่ีสนุกท้าทาย การทำกิจกรรมระดมความคิด การ
จำลองสถานการณ์ การแสดงบทบาทสมมุติ เหมาะสมกับวัยของผู้เรียนก่อให้เกิดการเรียนรู้อย่างสนุกสนาน ทั้งยังส่งเสริม
ให้ผู้เรียนเกิดความรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ผ่านกระบวนการพิธีเปิด-ปิดกองหน้าเสาธง และส่งเสริมระบอบ
ประชาธิปไตย ผ่านกระบวนการเป็นผู้นำผู้ตาม ในระบบหมู่ เกิดความตระหนักในการทำประโยชน์เพื่อส่วนรวม ผู้เรียน
สามารถนำความรู้จากการเข้าร่วมกิจกรรมไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม เกิดความรู้ ความเข้าใจ และมี
ทักษะการดำเนินชีวิต หรือความสามารถพ้ืนฐานท่ีจำเป็นในการเผชิญปัญหาหรือภัยใกล้ตัวที่เกิดข้ึนหรืออาจเกิดข้ึนได้ใน
ชีวติ จริง ดังจะเห็นได้จากการสงั เกตพฤติกรรมการมาร่วมกิจกรรมพฒั นาผเู้ รียนด้วยกระบวนการทางลูกเสอื ของผู้เรยี น ท่มี ี
การกลับมาร่วมกิจกรรมซ้ำๆ กล่าวคือเป็นผู้ท่ีเคยมาร่วมกิจกรรมแล้ว และยังกลับมาเรียนรู้ในรูปแบบกิจกรรมแบบน้ีอีก
สังเกตจากการมีส่วนร่วมในฐานกิจกรรม ซึ่งผู้เรียนสะท้อนออกมาให้เห็นผ่านการแสดงออก ในการได้มีส่วนร่วมในการ
เรียนรู้ ผ่านการเล่นเกมอย่างสนุกสนาน เกมท่ีมีกฎกติกาหรือข้อบังคับที่ผู้เรียนจะต้องปฏิบัติตาม เพ่ือให้ได้คำตอบของ
เนื้อหาสาระ ในฐานน้ันๆ ซึ่งท่ีกล่าวมาทั้งหมดน้ันเป็นการสะท้อนถงึ ความมีวินัยของผู้เรียน ที่ตัง้ แต่กระบวนการเร่ิมต้นที่
ผู้เรียนจะต้องเคารพกฎอยู่ในกฎกติกา ซ่ึงเป็นจุดมุ่งหมายสำคัญของการใช้กระบวนการทางลูกเสือ เห็นได้จากตัวอย่าง
เช่น กศน.อำเภอเมืองพิจิตร มขี ้อควรปฏบิ ัติที่เเจ้งให้ผู้เรียนทราบในเร่ืองการเข้ามาติดต่อในสถานศึกษา ผู้เรียนจะต้องแต่ง
กายด้วยชดุ สุภาพ เชน่ ผู้หญิงไมค่ วรนุ่งกางเกงส้นั เหนือเขา่ เข้ามาในสถานศึกษา ซ่ึงพบว่าผเู้ รียนท่ีเคยไดร้ ่วมกจิ กรรมพัฒนา

ผู้เรียนด้วยกระบวนการทางลูกเสือ ท่ีได้รับการซึมซับเร่ืองการปฏิบัติตามระเบียบข้อบังคับ จะสามารถปฏิบัติตามระเบียบ
ข้อบังคับน้ีได้ โดยมีการแต่งกายท่ีเหมาะสมกับการเข้ามาติดต่อราชการในกศน.อำเภอเมืองพิจิตร เป็นต้น ซึ่งเหล่าน้ีส่งผล
ให้ผูเ้ รียนเป็นผู้เรียนที่สามารถอยู่ในกฎระเบียบของสถานศึกษาไดเ้ ปน็ อย่างดี และช่วยให้ผเู้ รียนได้ซึมซับ เรียนรู้การเคารพ
กฎกตกิ ามารยาทของสังคมได้อีกดว้ ย

4.ปัจจยั ป้อน (ท่ที ำให้สามารถดำเนนิ การตามข้อ 3 ได้)
การศึกษาระเบียบท่ีเกี่ยวข้อง การศึกษาพฤติกรรมวัยรุ่น นำองค์ความรู้ที่มี มาออกแบบและพัฒนางานกิจกรรม

พัฒนาผู้เรียน ให้สอดคล้องกับวัยของผู้เรียน รวมถึงการนำกระบวนการทางลูกเสือท่ีมุ่งเน้นให้ผู้เรียนเป็นผู้มีระเบียบวินัย
มาปรับใชก้ ับงานกจิ กรรมพฒั นาคณุ ภาพผ้เู รียน

5.เง่ือนไข/ปจั จยั ทีส่ ง่ ผลต่อความสำเรจ็
การนำกระบวนการทางลูกเสือมาผนวกการออกแบบกิจกรรมท่ีเหมาะสมกับวัยของผู้เรียน ท่ีชอบการเรียนท่ี

สนุกสนาน ทา้ ทายความคดิ มากกว่าการเรยี นแบบหอ้ งเรยี น

6.ปญั หา อุปสรรค หรอื ข้อจำกัดท่ีเกดิ ขน้ึ ในการปฏบิ ัติงาน
-ความกล้าแสดงออกของผู้เรียนมีน้อยไป เวลาให้ออกมานำเสนอ/แสดง หรือฝึกปฏิบัติอะไร มักจะเกียงกันออก

และคนท่ีออกมานำเสนอหรือแสดงอะไรก็มักจะเป็นคนเดิมๆ

7.ขอ้ เสนอแนะวธิ ีปฏิบตั จิ ริงท่จี ะทำให้ดยี ่งิ ขึน้
-ตอ้ งมกี ารเรียนรแู้ ละพัฒนาอย่างต่อเนือ่ ง ศึกษาผเู้ รยี นอยู่สมำ่ เสมอ