เสียงในภาษา ม. 5

แบบฝกึ เสริมทักษะภาษาไทย ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๕ | ๑
ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๕ | ๒

คำช้ีแจง
แบบฝกึ เสริมทักษะภำษำไทย ชุด หลักภำษำน่ำรู้

แบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย ชุด หลักภาษาน่ารู้ มีความมุ่งหวังเพื่อให้นักเรียนใน
ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี ๕ ได้ศกึ ษาค้นคว้าทาความเขา้ ใจ สรุปสาระน่ารู้เกี่ยวกับหลักภาษา
และการใช้ภาษาไทยใหถ้ ูกต้องสามารถอ่านคดิ วิเคราะห์ สงั เคราะห์ และนามาประยุกต์ใช้ใน
ชีวิตประจาวันซ่ึงเป็นการ เพ่ิมศักยภาพทางวิชาการให้แก่นักเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย ชุด หลักภาษาน่ารู้ จัดทาขึ้นเพื่อใช้เป็นสื่อ.......
ประกอบการเรียนการสอน รายวิชาภาษาไทย ท ๓๒๑๐2 ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี ๕ ได้เริ่มต้น
เม่ือโรงเรียนได้เข้าสู่การปรับปรุงหลักสูตรสถานศึกษาโรงเรียนธาตุนารายณ์วิทยา กลมุ่ สาระ
การเรียนรู้ภาษาไทยชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี ๔-๖ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน
พุทธศักราช ๒๕๕๑ (ฉบับปรับปรุงพุทธศักราช.๒๕๕๓ หลักสูตรมาตรฐานสากล) โดยได้รับ
มอบหมายจากกลุ่มบริหารงานวิชาการให้ดาเนินการเก่ียวกับการจัดการเรียนรู้รายวิชา
ภาษาไทยของนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปีที่ ๕ เพื่อให้เป็นไปตามข้อกาหนดของหลักสูตร
แกนกลางการศึกษาขน้ั พื้นฐานท่ตี ้องการให้นักเรยี นเขา้ ใจการใชภ้ าษาไทยให้ถกู ต้องสามารถ
อ่านคิดวิเคราะห์ สังเคราะห์และนามาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวัน จึงสร้างแบบฝึก
เสริมทกั ษะภาษาไทย ชดุ หลักภาษานา่ รู้ ข้ึนเพ่อื แก้ปัญหาดงั กล่าว

จึงหวังเป็นอย่างย่ิงว่า แบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย ชุด หลักภาษาน่ารู้ จะเป็น....
ประโยชน์ต่อการพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนและครูสามารถนามาใช้พัฒนาการจัดการ
เรียนรู้ได้อย่างมปี ระสิทธิภาพ

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสริมทักษะภาษาไทย ช้นั มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๕ | ๓

ขั้นตอนกำรใช้
แบบฝกึ เสรมิ ทกั ษะภำษำไทย ชุด หลักภำษำน่ำรู้

แบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย ชดุ หลักภาษาน่ารู้ มที ัง้ หมด ๑0 เลม่ ดงั นี้

เลม่ ท่ี ๑ เสยี งและอกั ษรไทย เล่มท่ี ๒ การสร้างคาซา้

เลม่ ท่ี ๓ การสร้างคาซอ้ น เลม่ ท่ี ๔ การสร้างคาประสม

เล่มท่ี ๕ คาบาลี-สนั สกฤต เล่มท่ี ๖ การสร้างคาสมาส

เลม่ ที่ ๗ การสร้างคาสนธิ เลม่ ท่ี ๘ ประโยคความเดียว

เลม่ ที่ ๙ ประโยคความรวม เล่มที่ ๑๐ ประโยคความซ้อน

ก่อนทีจ่ ะศกึ ษาแบบฝกึ เสริมทกั ษะภาษาไทย เลม่ ที่ 1 เรื่องเสียงและอกั ษรไทย

นักเรยี นควรทาความเข้าใจ เกี่ยวกับขั้นตอนการใชแ้ บบฝกึ เสรมิ ทกั ษะภาษาไทย เพื่อปฏิบตั ิ

ไดถ้ ูกต้องและเกิดประโยชน์ตามจุดม่งุ หมาย โดยขอใหน้ ักเรียนปฏบิ ัตติ ามคาแนะนาดังน้ี

๑. ศึกษาจดุ ประสงคก์ ารเรียนรเู้ พอื่ ใหท้ ราบว่าเม่อื ศึกษาจบแลว้ จะไดค้ วามรู้

อะไรบ้าง

๒. นกั เรยี นทาแบบทดสอบผลสมั ฤทธิ์ทางการเรียนกอ่ นเรยี น จานวน ๑๐ ขอ้

ตรวจคาตอบจากเฉลยในภาคผนวกแลว้ บันทึกคะแนนไว้

๓. ศึกษาและทาความเข้าใจเนอ้ื หาจากใบความรู้ เร่ือง เสียงและอักษรไทย เม่ือเกิด

ปญั หาไม่เข้าใจคาถาม หรือข้อความใดสามารถถามครูได้

๔. นกั เรียนทาแบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย เพ่อื ทบทวนความเขา้ ใจและตรวจ

คาตอบจากเฉลยในภาคผนวก

๕. นกั เรียนทาแบบทดสอบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรยี น จานวน ๑๐ ข้อ

ตรวจคาตอบจากเฉลย ในภาคผนวกแลว้ บันทกึ คะแนนไว้

๖. สรุปคะแนนในแบบสรุปผลการเรียนและเปรียบเทยี บการเรียนร้กู อ่ นและหลงั

ศกึ ษาแบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย หากนักเรยี นยังไมเ่ ข้าใจเร่อื งใดให้กลับไปทบทวน

บทเรียนใหม่

๗. นักเรยี นต้องซ่อื สตั ย์ตอ่ ตนเองไม่เปิดดเู ฉลยกอ่ นและห้ามลอกเพอื่ น

เพราะนักเรียนจะไม่ประสบผลสาเร็จในการเรยี นตามแบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทยเลม่ นเ้ี ลย

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย ชัน้ มธั ยมศึกษาปีที่ ๕ | ๔

จดุ ประสงค์กำรเรียนรู้
แบบฝึกเสรมิ ทกั ษะภำษำไทย ชุด หลักภำษำน่ำรู้

เรอื่ ง เสยี งและอักษรไทย

ผลกำรเรยี นรู้

สบื คน้ ข้อมูล สรปุ อธบิ าย และอภิปราย เสียงและอักษรไทย

จุดประสงคก์ ำรเรียนรู้

หลังจากนักเรียนศึกษาแบบฝกึ เสริมทกั ษะภาษาไทย แล้วนักเรียนจะได้รบั ความรู้
ดังน้ี

ด้ำนควำมรคู้ วำมเข้ำใจ (K)
๑. สบื คน้ ข้อมูล สรุป อธบิ าย อภิปรายและนาความรู้ เร่ือง เสียงสระ พยญั ชนะ
และวรรณยุกต์ ไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวิตประจาวัน
ดำ้ นทักษะกระบวนกำร (P)
๑. ทากจิ กรรมตามแบบฝึกเสรมิ ทักษะ อภิปรายกลุ่ม เขยี นผังมโนทศั น์ เร่ือง
เสียงและอักษรไทย ตามความรคู้ วามเข้าใจ พรอ้ มนาเสนอหน้าช้ันเรียน
ด้ำนเจตคต,ิ คณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์ (A)/สมรรถนะสำคญั ของผู้เรยี น (C)
1. ใฝร่ ูใ้ ฝ่เรียนในการศกึ ษาแบบฝึกเสรมิ ทกั ษะภาษาไทย เรอ่ื ง เสยี งและอักษรไทย
2. มคี วามซอ่ื สัตยต์ ่อตนเองในการศกึ ษา แบบฝกึ เสริมทกั ษะภาษาไทย เรื่อง
เสียงและอักษรไทย
3. มีวินยั ต่อตนเองในการศึกษา แบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย เร่ือง
เสียงและอักษรไทย ไปตามลาดับไมล่ ดั ข้นั ตอน
4. มคี วามสามารถในการใชท้ ักษะชีวิตโดยการเรียนรู้ด้วยตนเอง

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย ชัน้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๕ | ๕

แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธทิ์ ำงกำรเรยี นก่อนเรียน
เรอื่ ง เสียงและอกั ษรไทย

คำชแี้ จง จงเลือกคาตอบทถ่ี ูกท่ีสุดเพยี งข้อเดียวแลว้ ทาเครอ่ื งหมาย (/) ลงใน
กระดาษคาตอบ

๑. ความในข้อใดไม่ถกู ต้อง
ก. สระประสมเกดิ จากการประสมของสระเดย่ี ว ๒ เสยี ง
ข. ภาษาไทยจดั เป็นภาษาคาโดด เพราะคาในภาษาเป็นคาพยางค์เดยี วท้ังหมด
ค. การเขียนที่รักษารปู คาเดิมชว่ ยให้แยกความหมายของคาพอ้ งเสียงได้
ง. การออกเสียงของผู้พูดเป็นสาเหตหุ นึง่ ที่ทาใหภ้ าษาเปลีย่ นแปลงได้

๒. ขอ้ ใดมีพยางค์ที่ใช้สระประสมมากทส่ี ดุ ข. กรับประสานสวบสวบสง่ เสยี งใส
ก. นึกเฉลียวเสยี วทรวงถึงดวงจันทร์ ง. พลุกระจายช่อช่วงดังดวงเดอื น
ค. ทั้งหวายตรวนล้วนเครื่องที่ลาบาก

๓. ข้อความตอ่ ไปนี้มีพยางค์ทีป่ รากฏเสยี งพยัญชนะทา้ ยก่ีพยางค์

“มวั แต่พูดว่า จะ จะ อยนู่ ่ันเอง ทาไมไมล่ งมอื เสียที”

ก. ๗ พยางค์ ข. ๘ พยางค์ ค. ๙ พยางค์ ง. ๑๐ พยางค์

๔. ข้อความต่อไปนมี้ คี าเปน็ และคาตายกี่คา

“เกศาปลายงอนงามทรง เอวองคส์ ารพดั ไมข่ ดั ตา”

ก. คาเปน็ ๑๒ คาตาย ๒ ข. คาเปน็ ๑๑ คาตาย ๓

ค. คาเป็น ๑๐ คาตาย ๔ ง. คาเป็น ๙ คาตาย ๕

๕. ขอ้ ใดไม่มีเสยี งสระประสม
ก. มโนมอบพระผู้ เสวยสวรรค์
ข. พดู มากเปลา่ เปลืองปน ปดเหลน้
ค. สิ่งใดในโลกลว้ น เปลีย่ นแปลง
ง. คาแสลงเสยี ดแทงระคน คาหยาบ หยอกฤา

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสรมิ ทักษะภาษาไทย ชนั้ มธั ยมศึกษาปีที่ ๕ | ๖

๖. คาขวัญตอ่ ไปนี้มเี สียงพยัญชนะสะกดกีเ่ สยี ง (ไม่นบั เสยี งซ้า)

“รักในหลวง ห่วงลกู หลาน รว่ มกันตา้ น ยาเสพตดิ ”

ก. ๕ เสยี ง ข. ๖ เสียง ค. ๗ เสียง ง. ๘ เสยี ง

๗. ขอ้ ใดมเี สยี งวรรณยุกต์ครบ ๕ เสยี ง
ก. บรรจงปลกู แต่ต้นยงั นอ้ ยนดิ
ข. จะหอมกลน่ิ ลัน่ ทมทถ่ี ูกใจ
ค. ต้องเตรียมใจรอดอกเจ้ารว่ งมา
ง. ผ่านรอ้ นหนาวกีค่ ราวคร้ังยงั ยืนต้น

๘. ข้อใดมีคาทป่ี ระสมสระเด่ยี วเสยี งสน้ั มากที่สุด (ไม่นับเสียงซา้ )
ก. ยิม้ กนั วนั ละนดิ จิตแจ่มใส
ข. ครอบครัวคือกาแพงแหง่ ชวี ิต
ค. ขบั รถถกู กฎช่วยลดอุบัตเิ หตุ
ง. อยา่ รกั เหากว่าผม อย่ารักลมกวา่ น้า

9. ข้อใดตอ่ ไปนมี้ ีพยญั ชนะท้ายเสียงซา้ กันน้อยท่ีสุด
ก. ถงึ หนา้ วังดงั หน่งึ ใจจะขาด
ข. คดิ ถงึ บาทบพิตรอดศิ ร
ค. โอ้ผา่ นเกล้าเจา้ ประคณุ ของสนุ ทร
ง. แตป่ างกอ่ นเคยเฝ้าทุกเช้าเยน็

10. ขอ้ ใดมีเสียงวรรณยุกต์ “ เอก, โท, ตรี ” ทุกคา
ก. คนปากหวาน / สานตะกร้า
ข. ขัดหนา้ นะ / จะให้รัก
ค. ผวิ สวยใส / ใส่หน้ากาก
ง. ผ้าคาดเอว / สขุ ชาตนิ ้ี

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย ชนั้ มัธยมศึกษาปีที่ ๕ | ๗

กระดำษคำตอบ

แบบทดสอบวัดผลสมั ฤทธิ์กลมุ่ สำระกำรเรียนรู้ภำษำไทย
เรือ่ ง เสยี งและอักษรไทย

ช่ือ...........................................................................ชัน้ ...................เลขท.ี่ ..............

แบบทดสอบก่อนเรยี น แบบทดสอบหลงั เรยี น
ข้อ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง
๑ ๑
๒ ๒
๓ ๓
๔ ๔
๕ ๕
๖ ๖
๗ ๗
๘ ๘
๙ ๙
๑๐ ๑๐

เกณฑ์

๘๐% ดมี าก
๗๐-๗๙ % ดี
๖๐-๖๙ % ปานกลาง
๕๐-๕๙ % พอใช้
๑-๔๙ % ปรบั ปรงุ

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๕ | ๘

ใบควำมรู้
เร่อื ง เสยี งและอกั ษรไทย

เสียง เสียงในแต่ละภาษามีจานวนจากัด เสียงที่คนไทยเลือกนามาใช้ในการสื่อ
ความหมายมี ๓ ประเภท

๑. เสียงแท้หรือเสียงสระ เป็นเสียงที่เปล่งออกมาจากลาคอโดยตรง โดยไม่ถูกสกัด
กั้นในฐานใดๆ ลมผา่ นเส้นเสยี งทาให้เป็นเสียงส่ันสะเทอื น เกดิ เปน็ เสียงก้อง

๒. เสียงแปรหรือเสียงพยัญชนะเป็นเสียงที่เปล่งออกมาจากลาคอแล้วถูกสกัดก้ัน
จากฐานตา่ งๆ เกดิ เปน็ เสียงกอ้ งและไมก่ อ้ ง

๓. เสียงดนตรีหรือเสียงวรรณยุกต์ เป็นเสียงท่ีมีระดับสูง-ต่า ประดุจเสียงดนตรี ซึ่ง
เสียงสูง-ตา่ ทตี่ ่างกันนจี้ ะทาให้คามีความหมายต่างกนั ดว้ ย

อักษร คือเคร่ืองหมายท่ีใช้เขียนแทนเสียง เครื่องหมายท่ีใช้เขียนแทนเสียงสระ
เรียกว่ารูปสระ ใช้เขียนแทนเสียงพยัญชนะ เรียกว่ารูปพยัญชนะ และ ใช้เขียนแทนเสียง
วรรณยกุ ต์ เรยี กวา่ รปู วรรณยุกต์

สระในภำษำไทย

 รูปสระในภำษำไทยมี ๒๑ รูปดงั น้ี

1 ะ เรยี กว่า วสิ รรชนยี ์
2 ั เรยี กว่า ไมห้ นั อากาศ หรอื ไมผ้ ัด

3 ็ เรียกว่า ไมไ้ ต่คู้
4 า เรยี กว่า ลากข้าง
5 ิ เรยี กว่า พินทุ หรือ พินทุอิ
6 ่ เรยี กว่า ฝนทอง
7 ่ ่ เรียกว่า ฟนั หนู
8 เรยี กว่า นฤคหิต หรือ หยาดน้าค้าง
9 ุ เรยี กว่า ตีนเหยียด
10 ู เรียกว่า ตนี คู้
11 เ เรียกว่า ไมห้ นา้
12 ใ เรียกว่า ไม้มว้ น

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๕ | ๙

13 ไ เรียกว่า ไมม้ ลาย
14 โ เรยี กว่า ไมโ้ อ
15 อ เรียกว่า ตวั ออ
16 ย เรยี กว่า ตวั ยอ
17 ว เรียกว่า ตวั วอ
18 ฤ เรยี กว่า ตวั ฤ (รึ)
19 ฤๅ เรียกว่า ตวั ฤๅ (รอื )
20 ฦ เรียกว่า ตัว ฦ (ลึ) ปัจจุบนั เลกิ ใช้แล้ว
21 ฦๅ เรียกว่า ตวั ฦๅ (ลือ) ปัจจบุ ันเลิกใช้แลว้

ขอ้ สังเกต การเขยี นรปู สระ ที่มีการลดรูป และเปล่ยี นรปู มีดังน้ี

สระ อะ เปล่ียนรปู เปน็ ไม้หันอำกำศ เชน่ ฉนั กนั มนั ทบั นัด รกั
สระ เอะ เปลยี่ นรูปเป็น ไม้ไตค่ ู้ เช่น เปด็ เข็ด เร็ว เกร็ด
สระ แอะ เปลีย่ นรปู เป็น ไมไ้ ต่คู้ เชน่ แข็ง แท็งก์ แกรน็
สระ เอำะ เปล่ยี นรปู เปน็ ไม้ไต่คู้ เช่น ก็ น็อก ผล็อย ผ็อย
สระ เออ เปลี่ยนรปู เป็น พินทอุ ิ เช่น เลกิ เทดิ เกิด เกิน
สระ โอะ ลดรูป โอะ เชน่ คน จน จบ สด
สระ ออ ลดรปู อ เช่น บ บ่
สระ อะ ลดรูป อะ เชน่ ธ ณ ฯพณฯ
สระ อัว ลดรปู ไม้หันอำกำศ เช่น ควร สวย รวย จวน
สระ เออ ลดรูป อ เช่น เคย เฉยเมย เลย

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๕ | ๑๐

เสียงสระมที ง้ั สนิ้ ๓๒ เสยี ง แบง่ ออกเป็น ๓ ชนดิ คือ

๑. สระเดี่ยว หรือ สระแท้ มี ๒ ชนดิ คือ
สระแท้ฐำนเดียว ได้แก่ สระแท้ที่มีเสียงเปล่งออกมากระทบฐานใดฐานหนึ่งใน

ปากเพยี งฐานเดียวมี ๘ เสยี ง
สระแท้สองฐำน ได้แก่ สระแท้ที่เสียงเปล่งออกมากระทบสองฐานพร้อมกัน

มี ๑๐ เสียง คือ

สระเสียงสน้ั (รัสสระ) สระเสยี งยำว (ทีฆสระ)
เอะ เอ
แอะ แอ
โอะ โอ
เออะ ออ
เอำะ เออ

๒. สระประสม หรอื สระเล่ือน คือ การประสมเสยี งสระแท้ ๒ เสียงเขา้ ด้วยกันมี ๖ เสียง คือ

สระเสียงส้นั (รัสสระ) สระเสียงยำว (ทฆี สระ)
เอยี ะ (อิ+อะ) เอีย (อี+อำ)
เอือะ (อ+ึ อะ) เออื (อือ+อำ)
อวั ะ (อุ+อะ) อวั (อ+ู อำ)

*นักภาษาศาสตรบ์ างท่าน ถือว่าสระประสมมี ๓ เสียง คือ เอีย เออื อวั
๓. สระเกนิ ไดแ้ ก่ สระที่มเี สียงซ้ากับสระแทแ้ ละมีเสยี งพยญั ชนะผสมอยู่ด้วย
มี ๘ เสียง คอื

สระเสียงส้นั (รัสสระ) สระเสียงยำว (ทีฆสระ)
อำ (อะ+ม) -
ใอ (อะ+ย) -
ไอ (อะ+ย) -
เอำ (อะ+ว) -
ฤ (ร+อึ)
ฦ (ล+อึ) ฤๅ (ร+อื)
ฦๅ (ล+อ)ื

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสรมิ ทักษะภาษาไทย ช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี ๕ | ๑๑

พยัญชนะในภำษำไทย

เสียงแปร หรอื เสียงพยญั ชนะ คือ เสยี งทเ่ี ปลง่ ออกมากระทบส่วนใด
สว่ นหนึ่งหรือหลายส่วนในปาก เชน่ คอ เพดาน ปุ่มเหงือก ไรฟัน ริมฝีปาก ซ่ึงทาให้เกิดเสียง
ต่างๆ เช่น กอ ขอ คอ งอ จอ หอ บอ พอ เป็นต้น นักปราชญ์ทางภาษาได้ประดิษฐ์อักษร
ขึ้นแทนเสยี งแปรเรียกวา่ “พยัญชนะ”

พยัญชนะไทย มี ๔๔ รูป คือ

ก ข ฃ (เลกิ ใช)้ ค ฅ (เลิกใช้) ฆ ง
จ ฉ ช ซ ฌญฎ
ฏ ฐ ฑฒณด ต
ถ ทธ นบปผ
ฝ พฟภมยร
ล ว ศ ษส หฬ
อฮ

พยัญชนะไทย มี ๒๑ เสยี ง คือ

๑. ก ๑๑. ณ น

๒. ข ฃ ค ฅ ฆ ๑๒. บ

๓. ง ๑๓. ป

๔. จ ๑๔. ผ พ ภ

๕. ฉ ช ฌ ๑๕. ฝ ฟ

๖. ซ ศ ษ ส ๑๖. ม

๗. ญ ย ๑๗. ร

๘. ฎ ด ๑๘. ล ฬ

๙. ฏ ต ๑๙. ว

๑๐. ฐ ถ ฑ ฒ ท ธ ๒๐. ห ฮ

21. อ

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสริมทักษะภาษาไทย ชัน้ มธั ยมศึกษาปีท่ี ๕ | ๑๒

พยญั ชนะไทย แบ่งออกเป็น ๒ ชนิด คือ

๑. พยัญชนะเด่ียว มี ๔๔ รปู แบง่ ตำมฐำนกำเนิดเสยี ง ดังน้ี

เกดิ จำกฐำนคอ ก ข ฃ ค ฅ ฆ ง หอฮ
เกิดจำกฐำนเพดำน จ ฉ ช ซ ฌ ญ ยศ
เกดิ จำกฐำนปุ่มเหงอื ก ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ รษฬ
เกิดจำกฐำนฟัน ด ต ถ ท ธ น ลส
เกดิ จำกฐำนริมฝีปำก บ ป ผ ฝ พ ฟ ภ ม ว

๒. พยัญชนะประสม คือ พยัญชนะ ๒ ตัวท่ีประสมกับสระตัวเดียวกัน แบ่งออกเป็น
๒ ประเภท คอื

๒.๑ อักษรควบ คอื พยัญชนะซึง่ ควบกับ ร ล ว และประสมสระเดยี วกนั
แบง่ เป็น ๒ ชนดิ คือ

อกั ษรควบแท้ คอื อักษรควบซึง่ ออกเสยี งพยญั ชนะตัวหนา้ กับ
พยัญชนะตัวหลัง ควบกล้าพร้อมกันสนิทจนเกือบเป็นเสียงเดียวกัน มีท้ังสิ้น ๑๑ เสียง
๑๕ รูป ได้แก่

เสียงอกั ษรควบแทใ้ นภำษำไทยมี ๑๑ เสยี ง ๑๕ รูป คือ
๑. กร ๒. กล ๓. กว ๔. คร ขร ๕. คล ขล
๖. คว ขว ๗. ตร ๘. ปร ๙. ปล ๑๐. พร
๑๑. พล ผล

ตัวอักษรควบท่ีได้รับอิทธิพลมากจากภาษาอังกฤษ ในภาษาไทยใช้ในคาทับศัพท์
มีอยู่ ๖ เสยี ง คอื บร บล ดร ฟร ฟล ทร เชน่ คาว่า โบรกเกอร,์ ฟลกุ , ฟรี

อักษรควบไม่แท้ คือ อักษรควบซ่ึงควบกับพยัญชนะ ร แต่ออกเสียงเหมือน
พยัญชนะเดี่ยว กล่าวคือ ไม่ออกเสียงตัวควบกล้าแต่รูปเป็นควบกล้าจะออกเสียงเพียง
พยัญชนะตัวหนา้ ตวั เดยี ว เช่น ตร ซร สร ศร ทร เชน่ คาว่า จรงิ , ไซร้, สร้าง, แทรก

๒.๒ อักษรนำ คือ พยญั ชนะ ๒ ตัวประสมสระเดยี วกันเช่นเดียวกับอกั ษร
ควบกล้า แตกต่างกันตรงท่ีมวี ิธกี ารออกเสียง เชน่ คาวา่ ขนาน, สยบ, ตลาด, หมา, อย่า

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสริมทักษะภาษาไทย ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๕ | ๑๓

หน้ำทข่ี องพยญั ชนะ

พยัญชนะจะทำหน้ำทไี่ ด้ ๒ ประกำรคอื

๑. เป็นเสียงต้นพยำงค์หรือพยัญชนะต้น ใช้ได้ทั้งพยัญชนะเดี่ยว ๒๑ เสียงและ
พยญั ชนะควบกล้า เชน่ แมน่ ้า ตน้ ไทร พรานไพร เป็นตน้

๒. เป็นเสยี งท้ำยพยำงคห์ รอื เปน็ ตัวสะกด มี ๘ มำตรำ คือ
๒.๑ เสยี ง ก สะกด เรยี กวา่ แม่กก ใช้ ก ข ค ฆ เป็นตัวสะกด

เช่น ปาก สขุ เมฆ
๒.๒ เสยี ง ด สะกด เรยี กวา่ แมก่ ด ใช้ ด ต ถ ท ธ ฎ ฏ ฑ ฐ

ฒ จ ช ซ ศ ษ ส เปน็ ตัวสะกด เช่น ราด จติ นาถ สารท พุธ กฎ
ปรากฏ ครุฑ รฐั วุฒิ กาจ คช ก๊าซ มาศ พษิ คราส

๒.๓ เสยี ง บ สะกด เรียกว่าแม่กบ ใช้ บ พ ภ ฟ เป็นตวั สะกด
เชน่ กบ บาป ภาพ โลภ ลาภ ยีราฟ

๒.๔ เสียง น สะกด เรียกวา่ แม่กน ใช้ น ณ ญ ร ล ฬ เป็น
ตัวสะกด เชน่ ออ่ น คณุ หาญ โอฬาร อุบล กาฬ

๒.๕ เสยี ง ง สะกด เรียกว่าแม่กง ใช้ ง เป็นตัวสะกด เช่น ยุง จริงจงั จงั งัง
๒.๖ เสยี ง ม สะกด เรียกว่าแม่กม ใช้ ม เปน็ ตัวสะกด เชน่ สาม ตูมตาม ย้ิม
๒.๗ เสียง ย สะกด เรยี กว่าแม่เกย ใช้ ย เป็นตัวสะกด เชน่ ตาย เอย เคย
๒.๘ เสยี ง ว สะกด เรยี กว่าแมเ่ กอว ใช้ ว เปน็ ตัวสะกด เชน่ ดาว เปรยี้ ว

ขอ้ สงั เกต คำท่ีมีตัวสะกดทงั้ ๘ มำตรำขำ้ งต้น จะเรยี กว่ำ พยำงคป์ ดิ รวมทงั้ คำที่
ประสมกบั สระ อำ ใอ ไอ เอำ สว่ นคำที่ไม่มตี ัวสะกด เรยี กว่ำ
พยำงค์เปิด

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย ชนั้ มัธยมศกึ ษาปีที่ ๕ | ๑๔

วรรณยุกต์

เสียงดนตรีหรือเสียงวรรณยุกต์ คือ เสียงแท้หรือเสียงแปรที่ผู้พูดทาให้เกิดเสียงสูงๆ

ต่าๆ เหมอื นเสียงดนตรเี ช่น คา ข่า ขา้ ค้า ขา นักปราชญ์ได้ประดษิ ฐแ์ ทนเสียงดนตรี

ข้นึ เรยี กวา่ วรรณยกุ ต์

“วรรณยุกต์” มี ๔ รูป ๕ เสยี ง

คอื รูป ่ เรียกว่ำ ไมเ้ อก รปู ้ เรียกวำ่ ไม้โท

รปู เรียกวำ่ ไม้ตรี รปู เรยี กวำ่ ไมจ้ ตั วำ

เสยี งวรรณยกุ ต์ มี ๕ เสียง คือ

เสียงสามัญ เสียงเอก เสียงโท เสียงตรี เสียงจัตวา การจาแนกวรรณยุกต์เราอาจ
จาแนกวรรณยุกต์เปน็ ๒ พวกตามลกั ษณะการใช้คอื

๑. วรรณยกุ ต์มีรปู ได้แก่ คาทป่ี รากฏรูปวรรณยุกต์บนคาน้นั ๆ เช่น ก่า ก้า ก๊า กา๋
๒. วรรณยุกต์ไม่มีรูป ได้แก่ คาท่ีไม่มีรูปวรรณยุกต์ปรากฏอยู่บนคานั้นแตส่ ังเกตจาก
เสียงสูงต่าของคาน้ันๆ โดยเทียบกับคาซ่ึงผันได้ครบ ๕ เสียง เช่น คาบ (โท) งัด (ตรี)

หนำ้ ท่ีของวรรณยกุ ต์

วรรณยุกต์จะช่วยให้พยัญชนะและสระท่ีประสมกันแล้วมีเสียงสูงๆ ต่าๆ ทาให้เกิด
คาใหม่ ซงึ่ จัดเปน็ การชว่ ยสร้างคาในภาษา

กำรผันวรรณยกุ ต์

พยัญชนะไทยแบ่งได้เป็น ๓ หมู่ โดยแบ่งพ้ืนเสียงที่ยังไม่ได้ผันซ่ึงมีเสียงระดับ
สูง กลาง ต่า เรียกว่า ไตรยางศ์ จัดไว้เพ่ือความสะดวกในการผันวรรณยุกต์

ไตรยำงศ์

๑. อกั ษรกลำง มี ๙ ตวั ไดแ้ ก่ ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ
(จำงำ่ ยๆ ว่ำ ไก่ จกิ เฎก็ ฏำย เด็ก ตำย บน ปำก โอง่ )

๒. อกั ษรสูง มี ๑๑ ตวั ได้แก่ ข ฃ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห
(จำว่ำ ไข่ ขวด-ฉง่ิ ฐำน ถงุ -ผึ้ง ฝำ ศำล-ฤษี เสอื หีบ) ที่เหลอื กเ็ ป็นอักษรต่ำ

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสริมทักษะภาษาไทย ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๕ | ๑๕

๓. อักษรต่ำ มี ๒๔ ตัว ได้แก่ ค ฅ ฆ ง ช ซ ฌ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ น พ ฟ
ภ ม ย ร ล ว ฬ ฮ โดยอกั ษรตา่ แบ่งออกเป็น

อักษรต่ำเด่ียว คือ อักษรต่าที่ไม่มีเสียงคู่กับอักษรสูงมีอยู่ ๑๐ ตัว ได้แก่
ง ญ ณ น ม ย ร ล ว ฬ (จำว่ำ งู ใหญ่ นอน อยู่ ณ ริม วัด โม ฬี โลก)

อักษรคู่ คือ อักษรต่าท่ีมีเสียงคู่กับอักษรสูง มีอยู่ ๑๔ ตัวได้แก่ ค ฑ ฒ ท ธ
พ ภ ฟ ซ ช ฮ (จำวำ่ พ่อ ค้ำ ฟัน ทอง ซื้อ ชำ้ ง ฮ่อ)

คำเป็น มีลักษณะ ดงั น้ี

๑. คาที่ประสมกบั ตวั สะกดแม่ กง กน กม เกย เกอว
๒. คาทป่ี ระสมกบั สระเสียงยาว
๓. คาทป่ี ระสมกับสระ อา ใอ ไอ เอา

คำตำย มลี ักษณะ ดงั น้ี

๑. คาท่ีประสมกับตัวสะกดแม่ กก กด กบ
๒. คาท่ีประสมกบั สระเสียงสัน้

กำรผนั วรรณยุกต์

๑. อกั ษรกลำง
คำเป็น ผันวรรณยกุ ตไ์ ด้ครบ ๕ เสียง มีรูปวรรณยุกตแ์ ละเสียงวรรณยกุ ต์ตรงกัน
คำตำย ผันวรรณยุกต์ได้ ๔ เสียง รูปสามัญ (เสียงเอก) รูปโท (เสียงโท) รูปตรี (เสียงตรี) รูป
จตั วา (เสยี งจตั วา)

๒. อักษรสงู
คำเป็น ผนั วรรณยุกต์ได้ ๓ เสียง รปู สามัญ (เสยี งจตั วา) รปู เอก (เสียงเอก) รูปโท (เสยี งโท)
คำตำย ผันวรรณยกุ ต์ได้ ๒ เสียง รปู สามัญ (เสียงเอก) รูปโท (เสียงโท)

๓ อกั ษรต่ำ
คำเปน็ ผันวรรณยกุ ต์ได้ ๓ เสียง รปู สามัญ (เสยี งสามญั ) รูปเอก (เสียงโท) รูปโท (เสยี งตร)ี
คำตำย เสียงส้ัน ผนั วรรณยกุ ตไ์ ด้ ๓ เสยี ง รปู สามัญ (เสียงตรี) รปู เอก (เสียงโท) รูปจัตวา

(เสยี งจตั วา)

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสริมทักษะภาษาไทย ชน้ั มธั ยมศึกษาปีท่ี ๕ | ๑๖

คำตำย เสียงยำว ผันวรรณยกุ ต์ได้ ๓ เสยี ง รปู สามัญ (เสียงโท) รูปโท (เสยี งตร)ี รปู จตั วา
(เสยี งจตั วา)

 อักษรสูงใช้อักษรต่ำคู่ อักษรต่ำคู่ใช้อักษรสูง และอักษรต่ำเดี่ยว ใช้ตัว ห, อ นา
เพ่ือใชช้ ว่ ยผันวรรณยุกตใ์ ห้ครบ ๕ เสยี งได้

ตำรำงผันอกั ษร

อกั ษร เสยี ง เสียงเอก เสยี งโท เสียงตรี เสียงจัตวำ
สำมัญ
อักษรกลำง
กา กา่ ก้า กา๊ กา๋
คำเป็น ผนั ได้ ๕ เสยี ง - กะ กะ้ ก๊ะ กะ๋
คำตำย ผันได้ ๔ เสยี ง
(คา) ขา่ ขา้ (ค่า) (ค้า) ขา
อักษรสูง - ขะ ขะ้ (คะ่ ) (คะ) (คะ๋ )
คำเป็น ผันได้ ๓ เสียง
คำตำย ผันได้ ๒ เสียง คา (ขา่ ) ค่า(ขา้ ) ค้า (ขา)
- (ขะ) ค่ะ(ขะ้ ) คะ ค๋ะ
อกั ษรตำ่ - (โหนต) โนต โนต้ โน๋ต
คำเปน็ ผันได้ ๓ เสยี ง
คำตำย-เสียงสน้ั ผนั ได้ ๓ เสียง
คำตำย-เสียงยำว ผันได้ ๓ เสยี ง

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสริมทักษะภาษาไทย ชนั้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๕ | ๑๗

แบบฝึกเสรมิ ทกั ษะภำษำไทย ชุดท่ี 1
เรอ่ื ง เสียงและอกั ษรไทย

คำชแ้ี จง
1. ให้นกั เรียนจับคู่ พยัญชนะตน้ ทม่ี ีเสยี งเดยี วกนั จากคาประพนั ธ์ที่กาหนดใหต้ อ่ ไปน้ี

ตัวอยำ่ ง พยญั ชนะท่ีมเี สยี งเดยี วกัน -
-
คำประพนั ธ์ แม้,มิ ได้ , ดอก -
- --
แม้มิไดเ้ ปน็ ดอกกุหลาบหอม

กจ็ งยอมเปน็ เพียงลดาขาว

ข้อที่ คำประพนั ธ์ พยญั ชนะทมี่ ีเสยี งเดียวกนั

๑ แม้มิไดเ้ ปน็ จนั ทร์อันสกาว ……………. ……………… …………… ……………
๒ จงเปน็ ดาวดวงแจ่มแอร่มตา ……………. ……………… …………… ……………
๓ แมม้ ิไดเ้ ปน็ หงสท์ ะนงศกั ดิ์ ……………. ……………… …………… ……………
๔ ก็จงรักเป็นโนรีท่หี รรษา ……………. ……………… …………… ……………
๕ แม้มไิ ด้เป็นน้าแม่คงคา ……………. ……………… …………… ……………
๖ จงเปน็ ธาราใสทไี่ หลเย็น ……………. ……………… …………… ……………
๗ แม้มิไดเ้ ปน็ มหาหมิ าลัย ……………. ……………… …………… ……………
๘ จงพอใจจอมปลวกที่แลเห็น ……………. ……………… …………… ……………
๙ แมม้ ิไดเ้ ปน็ วันพระจันทรเ์ พ็ญ ……………. ……………… …………… ……………
๑๐ กจ็ งเปน็ วันแรมที่แจ่มจาง ……………. ……………… …………… ……………

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสริมทักษะภาษาไทย ชนั้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๕ | ๑๘

๒. ให้นกั เรียนจำแนกคำตำมชนดิ ของสระ จำกคำประพันธท์ ี่กำหนดให้ตอ่ ไปนี้

ตัวอยา่ ง

คำประพนั ธ์ สระเด่ยี ว ชนดิ ของสระ สระเกิน
สระประสม
แม้มิได้เป็นดอกกุหลาบหอม แม้ มิ เปน็ ดอก กุ ได้
หลาบ หอม -

กจ็ งยอมเปน็ เพียงลดาขาว ก็ จง ยอม เปน็ ลดา เพียง -
ขาว

ข้อ คำประพันธ์ ชนดิ ของสระ
ท่ี สระเดย่ี ว สระประสม สระเกิน

๑ แมม้ ิไดเ้ ปน็ จนั ทรอ์ นั สกาว ........................ .................... .............................
๒ จงเป็นดาวดวงแจ่มแอรม่ ตา ........................ .................... .............................
๓ แม้มไิ ดเ้ ป็นหงสท์ ะนงศักด์ิ ........................ .................... .............................
๔ ก็จงรักเป็นโนรีทีห่ รรษา ........................ .................... .............................
๕ แม้มิไดเ้ ปน็ น้าแมค่ งคา ........................ .................... .............................
๖ จงเปน็ ธาราใสทไ่ี หลเย็น ........................ .................... .............................
๗ แมม้ ไิ ด้เป็นมหาหิมาลัย ........................ .................... .............................
๘ จงพอใจจอมปลวกทแ่ี ลเห็น ........................ .................... .............................
๙ แมม้ ิไดเ้ ป็นวันพระจนั ทรเ์ พ็ญ ........................ .................... .............................
๑๐ กจ็ งเปน็ วันแรมทแ่ี จม่ จาง ........................ .................... .............................

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๕ | ๑๙

แบบฝกึ เสริมทักษะภำษำไทย ชุดที่ 2
เรอ่ื ง เสียงและอกั ษรไทย

คำชแ้ี จง
ใหน้ กั เรียนจาแนกคาเป็น คาตาย ทกุ พยางค์ จากคาประพันธท์ ีก่ าหนดให้ต่อไปน้ี

ให้ถูกตอ้ ง

ตัวอยำ่ ง

คำประพนั ธ์ คำเป็น คำตำย
แมม้ ิไดเ้ ป็นดอกกหุ ลาบหอม มิ ดอก กุ หลาบ
ก็จงยอมเป็นเพยี งลดาขาว แม้ ได้ เปน็ หอม ก็ ล (ลดา)
จง ยอม เปน็ เพยี ง ดา
ขาว

ขอ้ ที่ คำประพันธ์ คำเป็น คำตำย

๑ แมม้ ิไดเ้ ปน็ จันทรอ์ นั สกาว ..................................... ......................................

๒ จงเปน็ ดาวดวงแจม่ แอร่มตา ..................................... ......................................

๓ แมม้ ไิ ด้เปน็ หงสท์ ะนงศักด์ิ ..................................... ......................................

๔ ก็จงรักเปน็ โนรีท่หี รรษา ..................................... ......................................

๕ แม้มไิ ด้เป็นนา้ แม่คงคา ..................................... ......................................

๖ จงเป็นธาราใสท่ไี หลเยน็ ..................................... ......................................

๗ แมม้ ิได้เป็นมหาหมิ าลัย ..................................... ......................................

๘ จงพอใจจอมปลวกท่ีแลเห็น ..................................... ......................................

๙ แม้มไิ ด้เป็นวันพระจนั ทร์เพ็ญ ..................................... ......................................

๑๐ กจ็ งเป็นวันแรมทีแ่ จม่ จาง ..................................... ......................................

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสรมิ ทักษะภาษาไทย ช้นั มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๕ | ๒๐

แบบฝึกเสรมิ ทักษะภำษำไทย ชุดท่ี 3
เรอ่ื ง เสยี งและอกั ษรไทย

คำชีแ้ จง
ใหน้ ักเรียนจำแนกเสยี งวรรณยุกตท์ กุ พยำงค์ จำกคำประพันธท์ ก่ี ำหนดให้ต่อไปนี้

ใหถ้ กู ตอ้ ง

ตัวอยา่ ง

คำประพันธ์ สำมัญ เสียงวรรณยกุ ต์ ตรี จตั วำ
แมม้ ิได้เปน็ ดอกกุหลาบหอม เป็น เอก โท แม้ มิ หอม

กจ็ งยอมเป็นเพียงลดาขาว จง ยอม เป็น เพยี ง ดา ดอก ได้ ละ ขาว
กุ หลาบ

ก็

ขอ้ เสียงวรรณยกุ ต์
ท่ี คำประพันธ์ สำมัญ เอก โท ตรี จัตวำ

๑ แม้มิได้เปน็ จันทร์อันสกาว ............. ............... ............. ............... ...............
๒ จงเป็นดาวดวงแจม่ แอร่มตา ............. ............... ............. ............... ...............
๓ แม้มไิ ด้เป็นหงส์ทะนงศกั ดิ์ ............. ............... ............. ............... ...............
๔ กจ็ งรกั เปน็ โนรีที่หรรษา ............. ............... ............. ............... ...............
๕ แม้มไิ ดเ้ ป็นนา้ แม่คงคา ............. ............... ............. ............... ...............
๖ จงเปน็ ธาราใสที่ไหลเยน็ ............. ............... ............. ............... ...............
๗ แมม้ ิได้เป็นมหาหิมาลัย ............. ............... ............. ............... ...............
๘ จงพอใจจอมปลวกทีแ่ ลเห็น ............. ............... ............. ............... ...............
๙ แมม้ ิได้เป็นวันพระจนั ทรเ์ พ็ญ ............. ............... ............. ............... ...............
๑๐ กจ็ งเป็นวันแรมท่แี จม่ จาง ............. ............... ............. ............... ...............

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๕ | ๒๑

แบบฝึกเสริมทักษะภำษำไทย ชุดท่ี 4
เรื่อง เสยี งและอกั ษรไทย

คำช้ีแจง
ใหน้ กั เรยี นเขียนผงั มโนทัศน์ เร่ือง เสียงและอกั ษรไทย ตามความรู้ความเข้าใจ

พร้อมนาเสนอหนา้ ชัน้ เรยี น

เสยี งในภำษำ

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสรมิ ทักษะภาษาไทย ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี ๕ | ๒๒

แบบทดสอบวัดผลสมั ฤทธิ์ทำงกำรเรยี นหลงั เรยี น
เร่อื ง เสยี งและอักษรไทย

คำชี้แจง จงเลอื กคาตอบที่ถกู ทส่ี ดุ เพียงข้อเดียวแลว้ ทาเครื่องหมาย (/) ลงใน
กระดาษคาตอบ

1. ข้อใดมีพยางค์ที่ใช้สระประสมมากทสี่ ุด ข. กรบั ประสานสวบสวบส่งเสียงใส
ก. นึกเฉลียวเสียวทรวงถึงดวงจนั ทร์ ง. พลุกระจายช่อช่วงดังดวงเดือน
ค. ท้ังหวายตรวนลว้ นเคร่ืองท่ีลาบาก

2. ขอ้ ความตอ่ ไปนม้ี ีคาเปน็ และคาตายกี่คา

“เกศาปลายงอนงามทรง เอวองคส์ ารพดั ไม่ขัดตา”

ก. คาเป็น ๑๒ คาตาย ๒ ข. คาเปน็ ๑๑ คาตาย ๓

ค. คาเป็น ๑๐ คาตาย ๔ ง. คาเปน็ ๙ คาตาย ๕

3. คาขวญั ต่อไปนมี้ ีเสียงพยญั ชนะสะกดกีเ่ สียง (ไม่นับเสียงซ้า)

“รักในหลวง ห่วงลกู หลาน รว่ มกันต้าน ยาเสพติด”

ก. ๕ เสียง ข. ๖ เสยี ง ค. ๗ เสยี ง ง. ๘ เสียง

4. ข้อใดมีคาทปี่ ระสมสระเด่ียวเสยี งสน้ั มากทีส่ ดุ (ไม่นบั เสยี งซ้า)
ก. ยมิ้ กันวนั ละนิดจติ แจม่ ใส
ข. ครอบครวั คอื กาแพงแห่งชวี ติ
ค. ขบั รถถกู กฎชว่ ยลดอุบัติเหตุ
ง. อย่ารักเหากว่าผม อย่ารกั ลมกวา่ น้า

5. ข้อใดมีเสยี งวรรณยกุ ต์ “ เอก, โท, ตรี ” ทุกคา
ก. คนปากหวาน / สานตะกร้า
ข. ขดั หนา้ นะ / จะให้รัก
ค. ผิวสวยใส / ใสห่ น้ากาก
ง. ผ้าคาดเอว / สขุ ชาตินี้

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีที่ ๕ | ๒๓

6. ความในข้อใดไม่ถูกต้อง
ก. สระประสมเกิดจากการประสมของสระเดีย่ ว ๒ เสยี ง
ข. ภาษาไทยจัดเปน็ ภาษาคาโดด เพราะคาในภาษาเปน็ คาพยางค์เดยี วท้ังหมด
ค. การเขยี นทร่ี ักษารปู คาเดมิ ช่วยใหแ้ ยกความหมายของคาพ้องเสียงได้
ง. การออกเสียงของผ้พู ดู เปน็ สาเหตหุ นึ่งทที่ าให้ภาษาเปลยี่ นแปลงได้

7. ขอ้ ความต่อไปนมี้ พี ยางค์ทป่ี รากฏเสียงพยัญชนะท้ายกีพ่ ยางค์

“มวั แต่พดู ว่า จะ จะ อย่นู ่ันเอง ทาไมไม่ลงมือเสียที”

ก. ๗ พยางค์ ข. ๘ พยางค์ ค. ๙ พยางค์ ง. ๑๐ พยางค์

8. ข้อใดไมม่ เี สยี งสระประสม
ก. มโนมอบพระผู้ เสวยสวรรค์
ข. พดู มากเปลา่ เปลืองปน ปดเหล้น
ค. ส่ิงใดในโลกล้วน เปลยี่ นแปลง
ง. คาแสลงเสียดแทงระคน คาหยาบ หยอกฤา

9. ขอ้ ใดมีเสียงวรรณยุกตค์ รบ ๕ เสียง
ก. บรรจงปลกู แต่ตน้ ยังนอ้ ยนิด
ข. จะหอมกล่นิ ลนั่ ทมทถ่ี ูกใจ
ค. ต้องเตรียมใจรอดอกเจ้าร่วงมา
ง. ผ่านรอ้ นหนาวก่คี ราวคร้ังยงั ยนื ตน้

10. ขอ้ ใดต่อไปนี้มีพยัญชนะทา้ ยเสียงซา้ กนั น้อยท่ีสุด
ก. ถงึ หน้าวงั ดงั หนึ่งใจจะขาด
ข. คิดถึงบาทบพิตรอดิศร
ค. โอผ้ า่ นเกลา้ เจา้ ประคณุ ของสุนทร
ง. แต่ปางกอ่ นเคยเฝ้าทุกเช้าเย็น

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๕ | ๒๔

บรรณำนุกรม

กาชัย ทองหลอ่ . หลกั ภำษำไทย. กรงุ เทพฯ : อมรการพิมพ์, ๒๕๓๗.
คณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน.หนงั สอื เรียนสำระกำรเรียนรภู้ ำษำไทย

หลกั สตู รกำรศกึ ษำข้ันพ้นื ฐำนพทุ ธศักรำช ๒๕๔๔ ภำษำเพื่อพัฒนำกำรสอ่ื สำร
ระดับชั้นมัธยมศึกษำ ปีท่ี ๕. พิมพ์คร้งั ท่ี ๖. กรุงเทพฯ :โรงพิมพ์ สกสค.ลาดพรา้ ว,
๒๕๕๒.
ชัยวัฒน์ สแี กว้ . คัมภีร์ฉบบั บสมบูรณ์ ภำษำไทย ม.4-6. กรงุ เทพฯ : สานกั พิมพ์ พ.ศ.
พฒั นาจากดั , 2551.
ฐะปะนีย์ นาครทรรพและคณะ. หนงั สอื เรยี นสำระกำรเรยี นรู้พื้นฐำนกล่มุ สำระกำรเรียนรู้
ภำษำไทยม.๖. พมิ พค์ ร้งั ที่ ๗. กรุงเทพฯ : อกั ษรเจริญทศั น์, ๒๕๕๑.
วจิ ิตรา ขอนยาง. หลกั ภำษำไทย. ภาควชิ าภาษาไทย คณะมนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์
สถาบนั ราชภัฏสกลนคร, 2538.
เสนีย์ วิลาวลั ยแ์ ละคณะ. หลักภำษำไทย. กรุงเทพฯ : สานักพิมพว์ ัฒนาพานิช, ๒๕๔๒.

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสรมิ ทักษะภาษาไทย ชนั้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๕ | ๒๕

ภำคผนวก

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย ชน้ั มธั ยมศึกษาปีที่ ๕ | ๒๖

เฉลยแบบฝึกเสริมทักษะภำษำไทย ชุดท่ี 1
เรอ่ื ง เสียงและอักษรไทย

๑. ใหน้ กั เรยี นจับคู่ พยญั ชนะตน้ ทมี่ เี สยี งเดยี วกนั จำกคำประพันธท์ กี่ ำหนดให้ตอ่ ไปนี้

ขอ้ ที่ คาประพันธ์ พยัญชนะที่มีเสียงเดียวกัน

๑ แมม้ ิได้เป็นจนั ทร์อนั สกำว แม้,มิ - --

๒ จงเป็นดำวดวงแจม่ แอร่มตำ ดำว , ดวง - --

๓ แม้มิได้เปน็ หงสท์ ะนงศกั ดิ์ แม้,มิ - --

๔ กจ็ งรักเป็นโนรีทหี่ รรษำ รัก, รี - --

๕ แม้มไิ ด้เป็นนำ้ แม่คงคำ แม้,มิ,แม่ คง , คำ - -

๖ จงเปน็ ธำรำใสทไ่ี หลเยน็ - - --

๗ แม้มิไดเ้ ปน็ มหำหิมำลัย แม้,มิ,มหำ - --

๘ จงพอใจจอมปลวกทแี่ ลเห็น จง,ใจ, - --
จอม

๙ แม้มิได้เป็นวันพระจันทรเ์ พญ็ แม้,มิ พระ, - -
เพ็ญ

๑๐ กจ็ งเป็นวันแรมทแี่ จม่ จำง แจม่ , จำง - --

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสรมิ ทักษะภาษาไทย ช้นั มัธยมศกึ ษาปีที่ ๕ | ๒๗

๒. ให้นกั เรียนจำแนกคำตำมชนิดของสระ จำกคำประพันธท์ กี่ ำหนดให้ตอ่ ไปน้ี

ขอ้ คาประพันธ์ ชนดิ ของสระ
ท่ี
สระเด่ียว สระ สระเกนิ
ประสม

๑ แม้มิได้เปน็ จนั ทรอ์ ันสกำว แม้ มิ เปน็ จันทร์ - ได้
อนั สกำว

๒ จงเป็นดำวดวงแจม่ แอร่มตำ จง เป็น ดำว ดวง -
แจ่ม แอร่ม ตำ

๓ แมม้ ิไดเ้ ปน็ หงส์ทะนงศกั ดิ์ แม้ มิ เปน็ หงส์ - ได้
ทะ นง ศักดิ์

๔ กจ็ งรกั เป็นโนรีทห่ี รรษำ ก็ จง รัก เปน็ โน - -
รี ท่ี หรร ษำ

๕ แมม้ ไิ ดเ้ ปน็ นำ้ แมค่ งคำ แม้ มิ เปน็ น้ำ - ได้
แม่ คง คำ

๖ จงเป็นธำรำใสทไ่ี หลเย็น จง เป็น ธำ รำ ที่ - ใส ไหล
เยน็

๗ แมม้ ิไดเ้ ป็นมหำหมิ ำลยั แม้ มิ เปน็ มหำ - ได้
หิ มำ ลัย

๘ จงพอใจจอมปลวกทแี่ ลเห็น จง พอ ใจ จอม - ปลวก
ที่ แล เห็น

๙ แม้มไิ ด้เป็นวนั พระจนั ทร์เพ็ญ แม้ มิ เปน็ วัน - ได้
พระ จันทร์ เพ็ญ

๑๐ กจ็ งเป็นวนั แรมทีแ่ จม่ จำง ก็ จง เป็น วัน - -
แรม ที่ แจม่ จำง

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝกึ เสริมทักษะภาษาไทย ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี ๕ | ๒๘

เฉลยแบบฝึกเสรมิ ทกั ษะภำษำไทย ชุดท่ี 2
เร่อื ง เสยี งและอักษรไทย

ให้นักเรยี นจำแนกคำเป็น คำตำย ทกุ พยำงค์ จำกคำประพันธท์ ี่กำหนดใหต้ ่อไปน้ีใหถ้ กู ต้อง

ขอ้ ท่ี คาประพันธ์ คาเป็น คาตาย

๑ แม้มิได้เป็นจันทรอ์ ันสกำว แม้ ได้ เปน็ จนั ทร์ อนั มิ ส (สกำว)
กำว

๒ จงเปน็ ดำวดวงแจม่ แอร่มตำ จง เปน็ ดำว ดวง แจ่ม อะ (แอรม่ )

แหรม่ ตำ

๓ แม้มิได้เปน็ หงส์ทะนงศักด์ิ แม้ ได้ เปน็ หงส์ นง มิ ทะ ศกั ดิ์

๔ กจ็ งรกั เป็นโนรที ห่ี รรษำ จง เปน็ โน รี ที่ หรร ก็ รกั
ษำ

๕ แม้มิได้เป็นนำ้ แมค่ งคำ แม้ ได้ เปน็ น้ำ แม่ คง มิ
คำ

๖ จงเป็นธำรำใสที่ไหลเย็น จง เป็น ธำ รำ ใส ที่
ไหล เย็น

๗ แม้มิได้เป็นมหำหิมำลยั แม้ ได้ เปน็ หำ มำ ลัย มิ ม(มหำ) หิ

๘ จงพอใจจอมปลวกท่ีแลเห็น จง พอ ใจ จอม ท่ี แล ปลวก
เห็น

๙ แม้มิได้เปน็ วนั พระจนั ทร์เพญ็ แม้ ได้ เปน็ วัน จันทร์ มิ พระ
เพ็ญ

๑๐ กจ็ งเป็นวันแรมท่แี จม่ จำง จง เป็น วนั แรม ท่ี ก็
แจม่ จำง

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสรมิ ทักษะภาษาไทย ชัน้ มธั ยมศึกษาปีที่ ๕ | ๒๙

เฉลยแบบฝึกเสริมทักษะภำษำไทย ชุดที่ 3
เรื่อง เสยี งและอกั ษรไทย

ใหน้ กั เรยี นจำแนกเสยี งวรรณยกุ ตท์ กุ พยำงค์ จำกคำประพนั ธ์ทีก่ ำหนดให้ตอ่ ไปนี้ให้ถูกตอ้ ง

ข้อ คาประพนั ธ์ เสียงวรรณยุกต์
ที่ สามัญ เอก โท ตรี จตั วา

๑ แมม้ ไิ ด้เปน็ จันทรอ์ นั สกำว เป็น จนั ทร์ สะ ได้ แม้ มิ -
อัน กำว

๒ จงเปน็ ดำวดวงแจม่ แอรม่ ตำ จง เปน็ ดำว อะ - --
ดวง แจม่
แหรม่ ตำ

๓ แมม้ ิได้เปน็ หงสท์ ะนงศักดิ์ เปน็ หงส์ นง ศกั ด์ิ ได้ แม้ มิ ทะ -

๔ ก็จงรกั เปน็ โนรที ห่ี รรษำ จง เป็น โน รี - ก็ ที่ รัก หรร ษำ

๕ แมม้ ิไดเ้ ป็นน้ำแมค่ งคำ เป็น คง คำ - ได้ แม่ แม้ มิ นำ้ -

๖ จงเปน็ ธำรำใสท่ีไหลเย็น จง เปน็ ธำ รำ - ที่ - ใส ไหล
เยน็

๗ แมม้ ไิ ดเ้ ปน็ มหำหิมำลยั เป็น มำ ลยั หิ ได้ แม้ มิ มะ หำ

๘ จงพอใจจอมปลวกทแ่ี ลเห็น จง พอ ใจ ปลวก ท่ี - เห็น
จอม แล

๙ แม้มิได้เปน็ วันพระจันทรเ์ พ็ญ เป็น วนั - ได้ แม้ มิ พระ -

จนั ทร์ เพญ็

๑๐ ก็จงเป็นวนั แรมที่แจ่มจำง จง เปน็ วัน แจม่ ก็ ท่ี - -
แรม จำง

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสรมิ ทักษะภาษาไทย ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๕ | ๓๐

เฉลยแบบฝึกเสรมิ ทกั ษะภำษำไทย ชุดท่ี 4
เรื่อง เสยี งและอกั ษรไทย

ใหน้ กั เรยี นเขียนผงั มโนทศั น์ เรอื่ ง เสียงและอักษรไทย ตามความรคู้ วามเข้าใจ

พร้อมนาเสนอหนา้ ชนั้ เรียน พยัญชนะ

พยัญชนะ ผสม

เดี่ยว หน้าท่ี

พยญั ชนะ

พยญั ชนะ

เสียงในภำษำ

สระ จัตวำ ตรี
วรรณยุกต์
สระเด่ยี ว
สระประสม สระเกนิ สำมญั เอก โท

(หมายเหตุ : ตรวจผลงานของนกั เรียนโดยใหอ้ ยใู่ นดุลพินจิ ของผสู้ อน)

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ ร่ื อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย

แบบฝึกเสรมิ ทักษะภาษาไทย ชัน้ มัธยมศึกษาปีที่ ๕ | ๓๑

เฉลยแบบทดสอบวดั ผลสัมฤทธิ์ทำงกำรเรยี น
ก่อนและหลงั เรียน

ช่ือ...........................................................................ชน้ั ...................เลขท.่ี ..............

แบบทดสอบก่อนเรยี น ง แบบทดสอบหลงั เรียน ง
ขอ้ ก ข ค x ข้อ ก ข ค
๑x ๑x x
๒x x ๒x x
๓ x ๓x x
๔x ๔x
๕x ๕
๖x ๖x
๗x ๗
๘x ๘x
๙ ๙x
๑๐ ๑๐

เกณฑ์

๘๐% ดีมาก
๗๐-๗๙ % ดี
๖๐-๖๙ % ปานกลาง
๕๐-๕๙ % พอใช้
๑-๔๙ % ปรับปรุง

ชุ ด ห ลั ก ภ า ษ า น่ า รู้ เ ล่ ม 1 เ รื่ อ ง เ สี ย ง แ ล ะ อั ก ษ ร ไ ท ย