ค ำกลอนสุภำษิต ให้ข้อคิดสอนใจ
ประวัติผู้แต่ง พระธรรมโกศาจารย์ที่รู้จักกันดีในนาม พุทธทาสภิกขุ มีนามเดิมว่า เงื่อม พาณิช เกิดเมื่อวันที่ ๒๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๔๙ ที่อ าภเอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี ท่านพุทธทาสภิกขุอุปสมบทเมื่ออายุ ๒๐ ปี ได้รับฉายาว่า “อินทปัญโญ” เมื่ออุปสมบทแล้วได้เดินทางมาศึกษาต่อที่วัดปทุมคงคา กรุงเทพมหานคร สอบ ได้นักธรรมเอกและเรียนภาษาบาลีได้เปรียญ ๓ ประโยค ท่านสร้างส านักปฏิบัติ ธรรม “สวนโมกขพลาราม” ขึ้นที่อ าเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๕ ผลงานที่ท่านสร้างไว้นั้นมีจ านวนมาก ทั้งที่เป็นหนังสือและเทป บันทึกเสียงรวมทั้งการแสดงปาฐกถาธรรมทางสถานีวิทยุ สถานที่ต่าง ๆ
ประวัติผู้แต่ง และหน่วยงานหลายแห่ง ท่านได้อุทิศตนเพื่องานพระศาสนาและท างานเพื่อช่วยเหลือ เพื่อนมนุษย์เพื่อให้ได้พบสันติสุข ผลจากการท างานอย่างอุทิศชีวิตถวายแด่พระพุทธศาสนา ท าให้ท่านได้รับการ ยกย่องจากพุทธศาสนิกชนทั้งในประเทศและต่างประเทศ ผลงานของท่านได้รับการ เผยแพร่อย่างกว้างขวาง ท่านพุทธทาสภิกขุมรณภาพเมื่อวันที่ ๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๖ สิริอายุ ๘๗ ปี ท่านได้รับการยกย่องจากองค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่ง สหประชาชาติว่าเป็นบุคคลส าคัญของโลกด้านส่งเสริมขันติธรรม สันติธรรม วัฒนธรรม ความสัมพันธ์และความเข้าใจอันดีของมวลมนุษย์ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๘
บทน ำเรื่อง กลอนสุภาษิต เป็นค ากลอนที่ให้ข้อคิดเกี่ยวกับการประพฤติปฏิบัติตนแนว ทางการด าเนินชีวิตอย่างมีคุณธรรม ซึ่งท าให้เกิดประโยชน์สุขทั้งแก่ตนเองและ ส่วนรวม นอกจากนั้น ความไพเราะที่เกิดจากลักษณะของค าประพันธ์ท าให้สามารถ จดจ าได้ง่าย จึงมีผู้นิยมแต่งบทร้อยกรองเป็นสุภาษิตกันอย่างแพร่หลาย ค ากลอนสุภาษิตที่น ามาเสนอในบทเรียนนี้ คือ “เป็นมนุษย์หรือเป็นคน” ประพันธ์โดย พระธรรมโกศาจารย์(พุทธทาสภิกขุ) และ “ผู้ชนะ” ประพันธ์โดย บุญเสริม แก้วพรหม ปัจจุบันเป็นศึกษานิเทศก์ ส านักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต ๔
เป็นมนุษย์หรือเป็นคน เป็นมนุษย์เป็นได้เพราะใจสูง เหมือนหนึ่งยูงมีดีที่แววชน ถ้าใจต ่าเป็นได้แต่เพียงคน ย่อมเสียทีที่ตนได้เกิดมา ใจสะอาด ใจสว่าง ใจสงบ ถ้ามีครบควรเรียกมนุสสา เพราะท าถูกพูดถูกทุกเวลา เปรมปรีดาคืนวันสุขสันต์จริง ใจสกปรกมืดมัวและร้อนเร่า ใครมีเข้าควรเรียกว่าผีสิง เพราะพูดผิดท าผิดจิตประวิง แต่ในสิ่งน าตัวกลั้วอบาย คิดดูเถิดถ้าใครไม่อยากตก จงรีบยกใจตนรีบขวนขวาย ให้ใจสูงเสียได้ก่อนตัวตาย ก็สมหมายที่เกิดมาอย่าเชือนเอย พระธรรมโกศาจารย์(เงื่อม อินทปญโญ) หรือ พุทธทาสภิกขุ
“เป็นมนุษย์หรือเป็นคน” แต่งด้วยค าประพันธ์ประเภทกลอนสุภาพ ซึ่งพระธรรมโกศาจารย์(พุทธทาสภิกขุ) แต่งขึ้นเพื่อเตือนใจคนทั้งหลายให้เป็น คนดีของสังคม ให้ข้อคิดว่าการเป็นมนุษย์ ที่สมบูรณ์นั้นขึ้นอยู่กับการปฏิบัติแต่สิ่งที่ดี ด้วยใจบริสุทธิ์
ผู้ชนะ เมื่อท าการสิ่งใดด้วยใจรัก งานหนักก็เบาลงแล้วครึ่งหนึ่ง ด้วยใจรักเป็นแรงที่เร้ารึง ให้มุ่งมั่นฝันถึงซึ่งปลายทาง เมื่อท าการสิ่งใดใจบากบั่น ไม่ไหวหวั่นอุปสรรคเป็นขวากขวาง ถึงเหนื่อยยากพากเพียรไม่ละวาง งานทุกอย่างเสร็จเพราะกล้าพยายาม เมื่อท าการสิ่งใดใจจดจ่อ คอยเติมต่อตั้งจิตไม่คิดขาม ท าด้วยใจเป็นชีวิตคอยติดตาม บังเกิดผลงอกงามตามต้องการ เมื่อท าการสิ่งใดใคร่ครวญคิด เห็นถูกผิดแก้ไขให้พ้นผ่าน ใช้สมองตรองตริคิดพิจารณ์ ปรากฏงานก้าวไกลไม่ล าเค็ญ ความส าเร็จจะว่าใกล้ก็ใช่ที่ จะว่าไกลหรือก็มีอยู่ให้เห็น ถ้าจริงจังตั้งใจไม่ยากเย็น และจะเป็นผู้ชนะตลอดกาล บุญเสริม แก้วพรหม
“ผู้ชนะ” แต่งด้วยค าประพันธ์ประเภทกลอนสุภาพ ให้ข้อคิดและ แนวทางอันจะน าไปสู่ความส าเร็จ ซึ่งสอดคล้องกับหลักอิทธิบาท ๔ ได้แก่ ฉันทะ คือ ความรัก ความพอใจ เห็นคุณค่าของ งานที่จะท า วิริยะ คือ ความพากเพียรพยายาม อดทนบากบั่น ไม่ท้อถอยแม้จะมีความยากล าบาก จิตตะ คือ จิตใจที่คอยจดจ่อเอาใจใส่ ตั้งใจจริง ไม่ทอดทิ้งไปกลางคัน วิมังสา คือ การไตร่ตรองพิจารณา ตรวจสอบ แก้ไขสิ่งที่ผิดพลาด
ผู้ที่ได้ปฏิบัติตามหลักอิทธิบาท ๔ นี้ จะได้ชื่อว่าเป็น “ผู้ชนะ” อย่างแท้จริง คือ การชนะใจตนเอง ซึ่งยากยิ่งกว่าการชนะสิ่ง อื่นใด เพราะต้องต่อสู้กับกิเลสในตัวที่มัก ต้องการความสุขสบาย การต้องอดทนล าบาก ในการต่อสู้กับอุปสรรคต่าง ๆ และหากปฏิบัติ ตามหลักนี้ได้ส าเร็จ ก็จะท าให้เกิดประโยชน์ ในการด าเนินชีวิตประสบชัยชนะในสิ่งที่พึง ปรารถนาทุกประการ
การเป็นผู้มีจิตใจดีประพฤติตนดีงาม ถูกต้องทั้งทางกาย วาจา และใจ จึงจะได้ ชื่อว่าเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ และความมุ่งมั่น ตั้งใจจริงในการท างานไม่ย่อท้อต่อ อุปสรรคใด ๆ ปฏิบัติตามหลักการท างานที่ ถูกวิธีย้อมได้ชัยชนะและประสบความส าเร็จ ในการท างานทุกครั้ง สรุปความรู้
กลั้ว ก. เข้าไปยุ่งเกี่ยว ขวนขวาย (ขวน-ขวาย) ก. หมั่นเสาะแสวงหาเพิ่มเติมโดยไม่ยอมอยู่นิ่ง ขวาก น. ไม้หรือเหล็กเป็นต้นมีปลายแหลม ส าหรับปรักหรือ โปรยเพื่อดักหรือให้ต าผู้ผ่านเข้าไป ขาม ก. ไม่กล้าสู้ กลัวเกรง จดจ่อ ก. มีใจฝักใฝ่ผูกพันอยู่ ใจสงบ น. ใจที่นิ่ง ระงับ ใจสว่าง น. ใจที่รู้แจ้ง ค าศัพท์น่ารู้
ใจสะอาด น.ใจที่บริสุทธิ์ผ่องใส เชือน ว. ชักช้า บากบั่น ก. พากเพียร ตั้งหน้าฝ่าความยากล าบาก ประวิง ก. ถ่วงเวลา หน่วงไว้ให้เนิ่นช้า เปรมปรีดา ว. อิ่มอกอิ่มใจ ปลาบปลื้มใจ มนุสสา (มะ-นุด-สา) น. มนุษย์ ร้อนเร่า ก. เร่าร้อน กลัดกลุ้มด้วยร้อนใจ ล าเค็ญ (ล า-เค็น) ว. ล าบาก ยากแค้น อบาย (อะ-บาย) น. ที่ที่ปราศจากความเจริญ ค าศัพท์น่ารู้
ถ้อยค ำส ำนวน ล้วนต้องศึกษำ ถ้าใจต ่าเป็นได้แต่เพียงคน ย่อมเสียทีที่ตนได้เกิดมา หมายความว่า ผู้ที่มีจิตใจต ่า คือ มีใจสกปรก ใจมืดมัว และใจร้อนเร่า ตกอยู่ในความโลภ ความโกรธ ความหลง เรียกได้ ว่าเป็นเพียง “คน” เท่านั้นไม่ใช่ “มนุษย์” คนเหล่านี้ช่างน่า เสียดายที่เกิดมามีโอกาสท าความดีแต่กลับไม่ท า
ถ้อยค ำส ำนวน ล้วนต้องศึกษำ เพราะพูดผิดท าผิดจิตประวิง แต่ในสิ่งน าตัวกลั้วอบาย คิดดูเถิดถ้าใครไม่อยากตก จงรีบยกใจตนรีบขวนขวาย หมายความว่า การพูดและท าสิ่งที่ผิดเป็นการถ่วงจิตใจ ให้ตกต ่า คลุกคลีอยู่แต่กับความเสื่อม ไม่มีความเจริญ ดังนั้น ถ้าใครไม่ต้องการตกอยู่ในความเสื่อม ก็ต้องรีบยกจิตใจของตน รีบเปลี่ยนแปลงตนเองให้คิดดีพูดดีท าดี
ถ้อยค ำส ำนวน ล้วนต้องศึกษำ ความส าเร็จจะว่าใกล้ก็ใช่ที่ จะว่าไกลหรือก็มีอยู่ให้เห็น ถ้าจริงจังตั้งใจไม่ยากเย็น และจะเป็นผู้ชนะตลอดกาล หมายความว่า การจะประสบความส าเร็จไม่ใช่ เรื่องง่าย แต่ก็ไม่ยากเกินความพยายาม หากมีความมุ่งมั่น และตั้งใจจริงก็จะเป็นผู้ชนะอย่างแน่นอน
บทร้อยกรองเรื่อง เป็นมนุษย์หรือเป็นคน บทร้อยกรองเรื่อง “ผู้ชนะ” บทร้อยกรองนี้เป็นผลงานของผู้ใด บทร้อยกรองนี้เป็นผลงานของผู้ใด ผู้ประพันธ์ชี้ให้เห็นความแตกต่างของสิ่งใด ผู้ประพันธ์กล่าวว่าคนใจสกปรก มืดมัว จะท าให้เกิดผลเสียอย่างไร ผู้ประพันธ์กล่าวว่าการท างานต่าง ๆ ต้องอาศัยสิ่งใดบ้างจึงจะประสบความส าเร็จ ผู้ชนะ หมายความว่าอย่างไร
วันนี้เรียนหนังสือ สนุกกันไหมคะเด็ก ๆ
บทร้อยกรองเรื่อง เป็นมนุษย์หรือเป็นคน บทร้อยกรองนี้เป็นผลงานของผู้ใด พระธรรมโกศาจารย์(พุทธทาสภิกขุ) ผู้ประพันธ์ชี้ให้เห็นความแตกต่างของสิ่งใด เพื่อเตือนใจคนทั้งหลายให้เป็นคนดีของสังคม ให้ข้อคิดว่าการเป็นมนุษย์ ที่สมบูรณ์นั้นขึ้นอยู่กับการปฏิบัติแต่สิ่งที่ดีด้วยใจบริสุทธิ์ ผู้ประพันธ์กล่าวว่าคนใจสกปรก มืดมัว จะท าให้เกิดผลเสียอย่างไร มีใจสกปรก ใจมืดมัว และใจร้อนเร่า ตกอยู่ในความโลภ ความโกรธ ความหลง เฉลย
เฉลย บทร้อยกรองนี้เป็นผลงานของผู้ใด บุญเสริม แก้วพรหม ผู้ประพันธ์กล่าวว่าการท างานต่าง ๆ ต้องอาศัยสิ่งใดบ้างจึงจะประสบความส าเร็จ ผู้ชนะ หมายความว่าอย่างไร การชนะใจตนเอง ซึ่งยากยิ่งกว่าการชนะสิ่งอื่นใด เพราะต้องต่อสู้กับกิเลส ในตัวที่มักต้องการความสุขสบาย การต้องอดทนล าบากในการต่อสู้กับอุปสรรคต่าง ๆ และหากปฏิบัติตามหลักนี้ได้ส าเร็จ ฉันทะ คือ ความรัก ความพอใจ เห็นคุณค่าของงานที่จะท า วิริยะ คือ ความพากเพียรพยายาม อดทนบากบั่น ไม่ท้อถอยแม้จะมีความยากล าบาก จิตตะ คือ จิตใจที่คอยจดจ่อเอาใจใส่ ตั้งใจจริง ไม่ทอดทิ้งไปกลางคัน วิมังสา คือ การไตร่ตรองพิจารณา ตรวจสอบ แก้ไขสิ่งที่ผิดพลาด