БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ОЙЛАУ ДЕҢГЕЙЛЕРІНЕ СӘЙКЕС САРАЛАП ОҚЫТУДЫҢ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ (БАСТАУЫШ СЫНЫП МҦҒАЛІМДЕРІНЕ АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ)

Кез келген жаңа тақырып таныс ҧғымдар арқылы меңгеріледі. Бҧл бӛлімде
оқушылардың тақырып бойынша бҧрыннан не білетіндігі (немесе бҧрыннан не
білуі керектігі) кӛрсетіледі (негізгі ҧғымдар, деректер, фактілер, формулалар,
теориялар, ережелер). Бҧл жерде бағдарлама бойынша оқылған алдыңғы
тақырып жазылмайды. Мҧнда сабақ тақырыбы бойынша ӛткен оқу жылы
қарастырылған оқушылардың білуге қажетті деректер келтіріледі. Ал
математика сабағында «Ондық бӛлшектер және оларға амалдар қолдану»
тақырыбы бойынша сабақ мақсатына жету ҥшін оқушылар «жай бӛлшектер»,
«дҧрыс\бҧрыс бӛлшектер», «бӛлу және бӛлшек байланысы», «бӛлшектің негізгі
қасиеттері», «ондық бӛлшектердің разрядтары» сияқты ҧғымдарды білуі керек.
Ӛйтпеген жағдайда оқушылардың бҥгінгі сабақта ондық бӛлшектерді қосып,
азайтуы қиынға соғатындығы анық.

Ресурстар.
Бҧл жерде сабақта қолданатын кеңсе тауарларын (қағаз, флипчарт,
маркерлер, желім, скотч, қайшы, т.б.) кӛрсетпей, мазмҧндық материалдарды
(контент) келтірген дҧрыс. Олардың қатарына сабақ мақсатына жетуге
кӛмектесетін сабақта қарастырылатын кітап не басқа да дерек кӛздері,
мәтіндерді (мәселен, оқулықтағы параграф), интернетте ҧсынылған
материалдарды, видеокӛрсетілімдер, слайдтар және басқа да ақпарат кӛздерін
жатқызуға болады.
Бастауыш білім беру салалары пәндерін жҥргізудің қысқамерзімді
жоспарларын дайындау талаптары және саралау тапсырмаларының ҥлгілеріне
мысал келтірейік.
Шартты белгілер немесе қысқарған сӛздер:
(Ҧ)-ҧжымдық жҧмыс
(Ӛ)-ӛзіндік жҧмыс
(Т)-топтық жҧмыс
(Ж)-жҧптық жҧмыс
ҚБ-қалыптастырушы бағалау тапсырмасы
МТ-мҧғалім тҥсіндірмесі

50

Ҥлгі 1

Пән: Сауат ашу

Ҧзақ мерзімді жоспар бӛлімі: Тағам және сусын
Сабақтың тақырыбы: Ҧлттық тағамдар (3-сабақ). Мәтін.
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына
сілтеме)
1.3.3.1 Мҧғалімнің кӛмегімен мәтінге суреттер арқылы жоспар қҧрып, оған
ат (тақырып) қою.
1.3.8.1 Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және тӛменгі
сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфиялық талаптарға сай жазу.
1.3.7.1 Мҧғалімнің кӛмегімен сӛз, сӛйлем, мәтінді тексеру және қателерін
тҥзету.
Сабақтың мақсаттарын саралау:
Барлық оқушылар:мәтінді тҥсініп оқу, суреттер арқылы жоспар қҧру,
берілген тақырып пен сурет бойынша жетекші сҧрақтар кӛмегімен мәтінгеат
қою; сӛзді жазылу ҥлгісімен сәйкестендіру, қателерін тҥзеу
Кӛптеген оқушылар: мәтіннің мазмҧны бойынша тақырыбын болжау;
сӛздің дыбыстық қҧрамы негізіндегі қатені тҥзету;
Кейбір оқушылар: мәтіннің мазмҧнына сәйкес сҧрақтар дайындау, сызба
бойынша сӛйлемнің емлесін тексеру және қатені тҥзету.
Бағалау критерийлері:
Сурет арқылы жоспар қҧрады;
Оған ат (тақырып) қояды.
Жазылымдағы қатені тексереді.
Сабақтың барысы
(Ҧжымдық жҧмыс)
«Барлаушы» әдісімен
Мәтінді мәнерлеп оқыту.
Негізгі ойды анықтату.
Оған ат қоя білу білігін бағалауды ҧйымдастыру.
Ашық сҧрақтар:
-Мәтінде неше сӛйлем бар?
-Олар не туралы?
-Бҧл сӛйлемдерге ат қоюға болады ма?
-Неліктен сӛйлемдерге ат қоя алмаймыз?
-Мәтінге неліктен ат қоюға болады деп ойлайсыздар?
-Осы мәтінге қандай ат немесе тақырып сәйкес келер еді?
Дескриптор:
- мәтінге суреттер арқылы жоспар қҧру
-мәтін тақырыбын анықтау
-негізгі ойды табу.
(Жҧптық жҧмыс)
Әли мен Мерейдің диалогін рӛлге бӛліп оқытып, алған ақпараттарымен ой
бӛлісу, тҧжырым жасау:

51

Сӛйлемдердің ортақ мағынасына сәйкес мәтін тақырыбын анықтайды.
Мәтін бірнеше сӛйлемнен, бӛліктен тҧрады, бір ортақ мағынасы болады.

(Ӛзіндік жҧмыс)
Кӛркем жазуды ҧйымдастыру, жҧп болып қатесіз жазуды тексеру.

Дескриптор:
-кӛркем жазу
-қатесіз жазу
-қатені тексеру

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы:
Сурет бойынша әңгіме қҧра

Бағалау критерийі:
«Әдемі қозы» тақырыбына мәтін қҧрау

Дескриптор:
-суреттегі бейнелерді анықтайды;
-әңгіме қҧрайды;
-мәтін тақырыбына әңгімені сәйкестендіреді.

(Жҧптық жҧмыс)
Сӛзжҧмбақтың шешуіндегі сӛздерді «ішемін», «жеймін» қатарына бӛлгізіп
жазғызу. Себебін анықтату. Жҧппен жҧмыс жасап, қатені тауып, тҥзету жасай
алу білігін бағалалау.
Дескриптор:
-«ішемін» бағанын толтыру,.
-«жеймін» қатарын жазу
-сӛздеді тексеру
-қатені тҥзету

(Ӛзіндік жҧмыс)
Барынша қолдауды қажет ететін оқушыларға саралау тапсырмасы:
Бірдей кәмпиттерді сызықпен қосу, бояту.
Дескриптор:
-сызықпен қосады
-тҥсін келтіріп бояйды

Орташа қолдауды қажет ететін оқушыларға саралау тапсырмасы :
Тапқан кәмпиттеріне жаңа атау бергізу.
Дескриптор:
-тапқан кәмпитке ат береді

Ҥлгі 2

Пән: Сауат ашу

Ҧзақ мерзімді жоспар бӛлімі: «Тағам мен сусын»
Сабақ тақырыбы: Мектеп асханасы. Жуан және жіңішке дауысты дыбыстар.

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары:
1.1.3.1 Мҧғалімнің кӛмегімен оқиғаның ретін сақтай отырып баяндау.

52

1.1.9.1 Сӛздегі дыбыс тҥрлерін (дауысты, жуан және жіңішке дауыстылар)
ажырату және дҧрыс дыбыстау.

1.3.8.1 Жазу жолын, жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және тӛменгі
сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфиялық талаптарға сай жазу.

1.3.7.1 Мҧғалімнің кӛмегімен сӛз, сӛйлем, мәтінді тексеру және қателерін
тҥзету.

Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар :оқыған мәтіннің мазмҧнын
тҥсінеді, жетекші сҧрақтар арқылы кӛрген әсерлерін әңгімелейді,мҧғалімнің
кӛмегімен сӛздегі қатені тҥзей алады,оқиғаның ретін сақтай отырып баяндайды,
тақырып мазмҧны бойынша ӛзара ой бӛліседі,сӛздегі дауысты дыбыстарды
табады, жуан және жіңішке дауыстыларды дҧрыс дыбыстайды,жазу жолын,
жоларалық кеңістікті, жолдың жоғарғы және тӛменгі сызығын сақтап жазады.

Оқушылардың кӛпшілігі: Сӛздегі дауысты дыбыстардың жуан не
жіңішке екенін ажырата алады, әріптерден бірнеше сӛз қҧрай алады, дыбысты
әріппен белгілеуді қолданады,сӛйлемдегі сӛздерді мағынасына қарай дҧрыс
орналастырады.

Кейбір оқушылар : Мәтін ішіндегі сӛйлемдердің қатесін тҥзеп, тексереді,
сӛздегі жуан дауысты дыбыстарды жіңішке дауысты дыбысқа айналдырып
ӛзгертеді, әріп элементтерін каллиграфиялық талаптарға сай жазады

Саралау- оқушыларға қалай кӛбірек қолдау кӛрсетуді жоспарлайсыз?
Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Барынша қолдауды қажет ететін оқушыларға саралау тапсырмасы:
Сӛйлемдердің қатесін тҥзеп, кӛшіріп жазу
Дескриптор:
-Сӛйлемдерді оқиды
-Қатесін табады
-сӛйлемді тҥзетіп, кӛшіреді
Орташа қолдауды қажет ететін оқушыларға саралау тапсырмасы:
Сандарға сәйкес сурет қҧрастырып,жуан айтылатын сӛзді бірінші қатарға,
жіңішке айтылатын сӛздерді екінші қатарға жазу
Дескриптор:
-сандар мен суреттерді сәйкестендіреді
-жуан айтылатын сӛздерді жазады
-жіңішке айтылатын сӛздерді жазады
Аз қолдауды қажет ететін оқушыларға саралау тапсырмасы:
Жуан дауысты дыбыстарды жіңішке дауысты дыбысқа айналдырып жазу
Дескриптор:
-сӛздерді оқиды
-жуан дауыстыларды жіңішке дауысты дыбысқа айналдырады
-сӛздерді жазады

53

Ҥлгі 3

Пән: дҥниетану

Ҧзақ мерзімді жоспар бӛлімі: «Мен және менің отбасым»
Сабақ тақырыбы: Менің отбасым

Осы сабақта қол жеткізілетін оқумақсаттары:
1.1.1.1 Тҥрлі дереккӛздерді зерттей отырып, «отбасы» ҧғымын тҥсіну және
мәнін тҥсіндіру.
1.1.1.2 Отбасындағы ӛзге мҥшелерге қатысты ӛзінің туыстық байланыстар
жҥйесіндегі орнын анықтау.

• Сабақ мақсаттарын саралау:
• Барлық оқушылар: Отбасы туралы әулет шежіресін жасап
ҥйренеді,отбасы ҧғымының мәнін тҥсінеді.
• Оқушылардың кӛпшілігі: отбасылық мерекелерді сипаттайды,
отбасылық дәстҥрлерді біріктіреді, ӛзінің туыстық байланысын анықтайды.
Кейбір оқушылар: отбасы мҥшелерінің арасындағы қамқор, қарым-
қатынастың маңызын тҥсінеді, мысалдар келтіреді, ӛз отбасы туралы
әңгімелейді.

(Ӛ)
Барынша қолдау кӛрсететін оқушыларға саралау тапсырмасы:
қамқорлықты бейнелейтін суреттерді белгілейді.

Орташа қолдау қажет ететін оқушыларға саралау тапсырмасы:
қамқорлықты бейнелейтін суреттерді белгілейді, суреттің мағынасын ашып
сипаттайды.

Аз қолдауды қажет ететін оқушыларға саралау тапсырмасы:
қамқорлықты бейнелейтін суреттерді белгілейді, суреттің мағынасын ашып
сипаттайды, қамқорлық жасау туралы ӛз ойын айтады.

Бірлескен оқыту. Топпен жҧмыс.
«Ойлан-жҧптас-бӛліс» әдіс
Саған отбасыңдағы мерекенің қайсысы ҧнайды?

Ҥлгі 4

Пәні: Дҥние тану

Сабақтың тақырыбы: Дос болайық бәріміз.
Оқу мақсаты:
1.1.2.6. Ӛзін мектеп оқушысы және сынып ҧжымының мҥшесі ретінде
сипаттау.

1.1.2.3. Мектептегі тәртіп ережелерін сақтау маңыздылығын тҥсіндіру.

Сабақтың мақсатын саралау:
Барлық оқушы білу: Ӛзін тҧлға ретінде таниды. Тәртіп ережесін
сақтаудың қажет екендігін меңгереді. Қарым-қатынас ҧғымымен танысып,оның
адам ӛміріндегі маңызын тҥсінеді.

54

Кӛптеген оқушылар білуге тиіс: Адамдар арасындағы әртҥрлі қарым-

қатынасты жҥзеге асыруды қолданады.

Кейбір оқушылар: Ӛмірде қарым-қатынас ережесін нақтылайды.

Саралау тапсырмалары:

Барынша қолдауды қажет ететін оқушыларға тапсырма: Дос туралы

мақал-мәтел білесің бе?

Орташа қолдауды қажет ететін оқушыларға тапсырма: Досы кӛпті жау

алмайды дегенді қалай тҥсінесің?

Аз қолдауды қажет ететін оқушыларға тапсырма: Амал дос, адал досқа

айналуы мҥмкін бе?

(Ж) Талқылау. «Қабырғадағы сҧрақтар» әдісі.

Мҧғалім сыныптың әрбір бӛлігіне тҥрлі-тҥсті қағаздарға жазылған

сҧрақтарды іліп қояды. Мҧғалім нҧсқау берген оқушылар жҧппен сҧрақ

қағаздарын таңдап, жауап беруге дайындалады.

Сҧрақтар.

- Мен ҥшін жақсы дос нені білдіреді?

- Дос болу ҥшін ӛзіңді қалай ҧстау керек?

- Менің досымның қандай қасиеттері бар?

- Біз біреумен ҥнемі дос бола аламыз ба?

Сҧрақтарға жауап беру кезінде оқушылар шеңбер қҧрып тҧрулары

керек. Әрбір жҧп ӛз сҧрақтарына жауап береді,қажеттілігіне қарай

жауаптар толықтырылады.

Балалар осы тапсырманы орындау барысында ережелер сақталды ма?

(Оқушылар жауап береді, кері байланыс жасалады)

Сурет бойынша жҧмыс.

Дескриптор:

-Сҧрақтарға жауап береді.

-Жауап толықтырылады.

-Ережелерді сақтайды.

ҚБ.ӚЖ. ТапсырмаСуреттегі оқушылардың іс- әрекеттерін әңгімелеу.

Бағалау критерийі Дескриптор

Мектептің адам ӛміріндегі ролін сипаттайды. -сурет бойынша әңгімелейді.

Ӛзінің сынып ҧжымына қатыстылығына -Сыныптастарымен қарым-

мысал келтіреді. қатынасы туралы айтады.

Ҥлгі 5

Пән: жаратылыстану

Ҧзақ мерзімді жоспар бӛлімі: Жарық
Сабақ тақырыбы: Қараңғы қай кезде қажет?
1.1.2.2 кӛрсетілген экспериментті тҥсіндіру
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары:
1.5.2.1 жарық пен қараңғылықты салыстыру

55

Сабақ мақсаттарын саралау:
Барлық оқушылар: қараңғының не екенін және не ҥшін қажет екенін, кҥн
шыққанда және шамды қосқанда жарық болатынын біледі
Оқушылардың кӛпшілігі: жарық тҥскен кезде қараңғылықтың
жойылатынын біледі, қараңғының жарық сәулесінің болмауы екенін тҥсінеді.
Кейбір оқушылар: жарық бӛлмені қалай қараңғылауға болатынын

Барынша қолдауды қажет ететін оқушыларға оқулықтағы суреттерді
салыстыру тапсырмасы беріледі.

Дескриптор:
- Суреттерге қарайды
- Қараңғы мен жарықты салыстырады
- Ӛз ойын айтады
Орташа қолдауды қажет ететін оқушылар қалаңғы қажет пе деген сҧраққа
жауап береді.
Дескриптор:
- Жайлы ҧйықтау ҥшін қараңғылықтың қажет екенін анықтайды
- Қандай жерлер ҥнемі қараңғы болатынын талдайды
Аз қолдауды қажет ететін оқушыларға зерттеу жҧмысы беріледі.
Оқушыларға жҧқа мата тарату.Қараңғы бҧрыш жасайды.Бҧрышқа ойыншықтар
орналастырады. Мҧғалім сҧрақтар қояды:
- Қараңғы болу ҥшін не істедіңдер?
- Қараңғыда ӛздеріңді ыңғайлы сезінесіңдер ме?
- Неге?
- Ойыншықтарды кӛріп тҧрсыңдар ма?
- Ойыншықтарды кӛруіміз ҥшін не істеуіміз керек?
Дескриптор:
- Қараңғы,жарық сәуленің болмауы, еш нәрсенің кӛрінбеуі екенін
зерттейді.
зерттейді.
Саралау тапсырмалары:
Кҥн шыққанда және шамды қосқанда бӛлме іші жарық болатынын
анықтайды.

Ҥлгі 6
Пән: жаратылыстану
Ҧзақ мерзімді жоспар бӛлімі: Тірі табиғат
Кҥні: Мҧғалімнің есімі:
СЫНЫП: 1 Қатысқандар саны: 24
Қатыспағандар саны: 0
Сабақ тақырыбы: Адамның дене мҥшелері
Осы сабақта қол 1.2.3.1 адам денесінің негізгі бӛліктерін және олардың
жеткізілетін оқу қызметтерін атау.
мақсаттары:

56

Сабақ Барлық оқушылар: Адамның негізгі дене мҥшелерін

мақсаттары: және олардың атқаратын қызметтерін біледі.

Оқушылардың кӛпшілігі: Иық және жамбас белдеуінің

бӛліктерін атайды.

Кейбір оқушылар: Адам ӛмірінде дене мҥшелерінің

маңыздылығын тҥсінеді.

Бағалау Адам денесінің негізгі мҥшелерін атайды.

критерийлері Адам денесінің негізгі мҥшелерінің қызметін сипаттайды.

Дайын болған сҧлбадан дене мҥшелерін кӛрсетеді.

Тілдік мақсат Қол, аяқ, адамның дене мҥшелері, қаңқа.

-Адамның қандай дене мҥшелері бар?

-Денеміздің қандай мҥшесі маңызды деп ойлайсың?

-Біздің дене мҥшелеріміз қандай қызмет атқарады?

Қҧндылықтарды Ынтымақтастық – жҧптық жҧмыс кезінде

дарыту Еңбек және шығармашылық - сҧлба сызу кезінде

Пәнаралық Кӛркем еңбек - адамның сҧлбасын сызғанда

байланыстар: Дене шынықтыру - жаттығуды орындауда иілу, отыру,

тҧру, айналу кезінде болады.

АКТ қолдану Интербелсенді тақта – мҧғалім тҥсіндірмесі барысында,

дағдылары: бейнеролик- жаттығуды қайталау кезінде

Бастапқы білім Қоныс аудару, ҧйқыға кету, жыл мезгілдері.

Сабақтың жоспарланған кезеңдері Ресурстар

Сабақтың Оқушылар зейінін шоғырландыру. желдеткіш,

басы (МТ) (Ҧ) «Дҥкенде» әдісі тігін

5мин Барлық оқушылар отырғышқа шеңбер жасап машинасы,

0-5 мин отырады. велосипед

-Қайда бардың? суреттері

-Дҥкенге.

-Дҥкеннен не сатып алдың?

-Желдеткіш.

-Қайда бардың?

-Дҥкенге.

-Дҥкеннен не сатып алдың?

-Тігін машинасын.

-Қайда бардың?

-Дҥкенге.

-Дҥкеннен не сатып алдың?

-Велосипед. (оқушылар сҧрақ қояды, бір оқушы сол

сҧраққа жауап беріп қимылмен кӛрсетеді. Барлығы

бірге қайталайды.)

-Балалар осы жаттығудан нені байқадыңдар?

-Дененің барлық мҥшелерін қозғау ҥшін адамға

қандай талап қойылады?

-Жаттығу жасау, секіру, билеу, жҥгіру т,б

57

Бҥгінгі сабақта біз адам денесінің дене мҥшелерінің

бӛліктерімен танысамыз.

Адам денесінің негізгі мҥшелерін атаған

оқушыларға жасыл алма беріледі.

Адам денесінің негізгі мҥшелерінің қызметін

сипаттаған оқушыға қызыл алма беремін.

Дайын болған сҧлбадан дене мҥшелерін кӛрсеткен

оқушыға сары алма беремін.

Сабақтың (МТ.Ҧ) «Есіңе сақта!» оқулықтағы
ортасы
25 мин Интерактивті тақтадан адам сҧлбасын кӛрсетемін. сурет
5-7мин
Оқушылар адамның дене мҥшелерін атап шығады.
7-10мин
-Міне, балалар, бас, қол, аяқ - адамның дене
10-13мин
мҥшелері
13-17мин
Есіңе сақта! Бас, мойын, дене, аяқ, қол - адамның

дене мҥшелері болып табылады.Қол - иық белдеуі, бейнеролик

аяқ - жамбас белдеуі.

(Ҧ) «Қайтала» ойыны. Оқушыларға интербелсенді

тақтадан дене қозғалысын кӛрсететін бейнеролик

қосылады, оқушылар осы бейнероликке қарай Ҥлкен

отырып, қимылдарды қайталайды. (қолдарыңды кӛлемдегі

бҧлғаңдар, аяқтарыңмен тарсылдатыңдар, ватман

бастарыңды изеңдер, т.б). парағы

Дескриптор: Дене

Белгілі бір іс-әрекетті жасауда қажетті дене мҥшелерінің

мҥшелерін анықтайды. атауы

(Ж) «Зерттейік» әдісі. жазылған

Оқушының бойы толығымен сиятын ҧзындықтағы кестелер

қағазға сҧлба сыздырамын. Ол ҥшін алдымен

қағазды жайып қоятын орынды таңдап алып, бір

оқушыны сол қағазға жатқызып, оған қозғалыссыз

жатуы керектігін тҥсіндіремін. Оқушылар басынан

бастап оның дене кескінін кезекпен сызады. Қалған Жҧмыс

оқушылар ҥздіксіз сызады. Дайын болған сҧлбаны дәптері.

қабырғаға іліп, дене мҥшесі жазылған қағазды ӛз 18жҧмыс

орындарына жапсырады. парағы.

Саралау:

Барынша қолдауды қажет ететін оқушыларға

саралау тапсырмасы :

Адамның қандай дене мҥшелері бар?

Орташа қолдауды қажет ететін оқушыларға

саралау тапсырмасы :

Дене мҥшелері не ҥшін қажет?

Біздің дене мҥшелеріміз қандай қызмет атқарады?

Аз қолдауды қажет ететін оқушыларға саралау

тапсырмасы :

58

Денеміздің қай мҥшесі маңызды деп ойлайсың?

Дескриптор:

Адамның сҧлбасын сызады, дене мҥшелерін атайды.

Дене мҥшелерінің қажеттілігін айтады.

17-19мин Дене мҥшелерінің атқаратын қызметін біледі. 18-жҧмыс
19-22мин
22-24мин Адамның дене мҥшелерінің маңыздылығын ӛз парағы

24-26мин. ойымен айтады.

(Ҧ)«Ыстық орындық» әдісі. Бір оқушыны ыстық

орындыққа отырғызып, сол оқушының тӛбесінен сӛз

(бас, кӛз, аяқ, қол т.б) жасырады. Оқушылар сол

сӛзге анықтама береді, ыстық орындықта отырған

бала соған жауап береді.

(Ӛ) «Дене мҥшелерін тап?» Адамның дене

мҥшелерін олардың атауымен біріктір.

Әр оқушы жеке орындап және жҧптасып бірін-бірі

тексереді.

Дескриптор:

Адамның дене мҥшелерін атайды.

Оларды атауымен біріктіре алады.

(МК) Интерактивті тақтадан тҥрлі адамдардың

сҧлбасын табуды ҧсынамын.

Балалар, бҧл адамдардың сҧлбасы. Сҧлба дегеніміз

бір адамның бейнесі.

(Ҧ)Кімнің сҧлбасы?

Балалар тапсырмадағы тҥрлі кескіндерді анықтайды.

Тҥрлі - тҥсті қарындашпен қоршайды және кімнің

сҧлбасы екенін талқылайды.

Жауабы: балерина, зілтемірші, боксшы, 19-жҧмыс

саңырауқҧлақ теруші, шаңғышы, оқушы. парағы

Дескриптор:

Сҧлба туралы біледі.

Сҧлбалардағы бейнелерді айыра алады.

(Т)Ширату жаттығуы

Мҧғалім:-Екі кӛз не ҥшін керек?

Оқушы:-Жақсыларды кӛру ҥшін.

Мҧғалім:-Екі қҧлақ не ҥшін керек? Паралимпиа-
Оқушы:-Ақыл-кеңес тыңдау ҥшінҥ даға қатысқан
Мҧғалім:-Екі қол не ҥшін керек? қазақстандық
Оқушы:-Елге кӛмек бер ҥшін. спортшылар
Мҧғалім:-Екі аяқ не ҥшін қажет?
Оқушы:-Шетте жҥрсең, суреті
Туған жерге жету ҥшін. Кестелер
Мҧғалім:-Ал басың не ҥшін керек? парағы

Оқушы:бәрін –бәрін ойлау ҥшін.

Мҧғалім:Дҧрыс балалар,олай болса мен сендердің

59

қҧлақтарың, кӛздерің, қолдарың мен аяқтарыңа

аулық тілеймін.

(МК.Ҧ) «Сен білесің бе?»

Мҥмкіндігі шектеулі адамдар ҥшін Паралимпиада

ойындары ӛткізілді. Оған қазақстандық спротшылар

да қатысып, жетістіктерге жетуде. Лондонда ӛткен

сайыста Қабира Асқарова 65 килограмдық зілтемірді

кӛтерді. Александра Колядин Сочида ӛткен

Паралимпиадада оң аяғына жанды сҥйек

қойылғанына қарамастан шаңғымен 20километрді 18-жҧмыс
парағы.
1сағат 4минутта жҥріп ӛтті.
18-жҧмыс
Адамда денесінің қандай да бір бӛлігі болмаған парағы

жағдайда сол бӛліктің қызметін протездер немесе

26-29мин арнайы қҧрылғылар атқаратынын тҥсіндіремін.

Сабақтың ҚБ
соңы
29-32 мин 1-тапсырма. Суретке мҧқият қараңыз.Суреттегі

қолмен орындалып тҧрған іс-қимылдарды айтыңыз.

Аяқтың атқаратын қызметі қандай? Мысал

келтіріңіз.

Бағалау критерийі Дескриптор

Адам денесінің негізгі Суретке сҥйеніп, қолмен

мҥшелерін атайды. орындалған іс-қимылдар-

ды әңгімелейді.

Адам денесінің негізгі Аяқтың атқаратын

мҥшелерінің қызметін қызметіне мысалдар

сипаттайды. келтіреді.

(Ҧ)Ҥлестірмелі кестемен жҧмыс. Адамның қолмен

және аяқпен істей алатын әрекетті +белгісімен

кӛрсет.

қол аяқ

секіру

жҥгіру

шапалақтау

Дескриптор:

Адамның дене мҥшелерінің негізгі атқаратын

қызметін біледі.

Дәптермен жҧмыс. 18-жҧмыс парағы.

Адамның неше дене мҥшесі бар? Суретке қара.

Неше дене мҥшесін кӛріп тҧрсың? Оны санмен жаз.

Рефлексия «Сҧрақ лақтыру» әдісі. Балалар бір-
біріне бір сҧрақтан жазып, бҥктеп, умаждап
лақтырады. Қағып алған бала қағаздағы сҧраққа
жауап береді. (Адамның дене мҥшелерін ата?,
Аяқтың атқаратын қызметі? т.б)

60

33-35 мин Кері байланыс «Бір сӛзбен» әдісі

Бҥгінгі сабақтан алған әсерін, ҥйренгенін бір сӛзбен

жалғастырып айтады.

Саралау- оқушыларға Бағалау – оқушылардың Денсаулық және

қалай кӛбірек қолдау материалды меңгеру қауіпсіздік

кӛрсетуді деңгейін қалай тексеруді техникасының

жоспарлайсыз? Қабілеті жоспарлайсыз? сақталуы

жоғары оқушыларға

қандай міндет қоюды

жоспарлап отырсыз?

Барынша қолдауды «Неше алма жинадың» Ширату

қажет ететін оқушылар: әдісімен бағалау жаттығуын

Адамның қандай дене Адам денесінің негізгі орындауда,

мҥшелері бар? мҥшелерін атаған оқушыларға барлық оқушылар

Орташа қолдауды қажет жасыл алма беріледі. қимыл –қозғалыс

ететін оқушылар: Адам денесінің негізгі жасау кезінде

Дене мҥшелері не ҥшін мҥшелерінің қызметін қауіпсіздік

қажет? сипаттаған оқушыға қызыл ережелері

Біздің дене мҥшелеріміз алма беремін. ескертілді.

қандай қызмет атқарады? Дайын болған сҧлбадан дене

Аз қолдауды қажет мҥшелерін кӛрсеткен оқушыға

ететін оқушылар: сары алма беремін.

Денеміздің қай мҥшесі

маңызды деп ойлайсың?

Сабақ бойынша

рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу Сабақ мақсаттарымен оқу мақсаттары дҧрыс

мақсаттары дҧрыс қойылған.

қойылған ба?

Оқушылардың барлығы Оқушылардың барлығы оқу мақсатына толығымен

ОМ қол жеткізді ме? қол жеткізді.

Жеткізбесе неліктен? Ҧжымдық, топтық жҧмыстар орындалды. «Ыстық

орындық», «Сҧрақ лақтыру», «Неше алма

жинадың?», «Бір сӛзбен», «Зерттейік», «Дҥкенде»,

«Қайтала» ойыны, «Дене мҥшелерін тап?» әдісі

жҥргізілді.

Сабақта саралау дҧрыс Саралау жҧмысы дҧрыс жҥргізілді.

жҥргізілді ме?

Сабақтың уақыттық Сабақтың уақыттың кезеңдері сақталды.

кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қан- Сабақ жоспарынан ауытқулар болған жоқ, тапсыр-

дай ауытқулар болды? малар баланың жас ерекшелігіне қарай берілді.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы ӛткен екі аспектісі(оқыту туралы да, оқу туралы да

ойланыңыз)?

61

1. Тәжірибе жасау барысында оқушылардың ӛздері қорытынды жасағаны
2. Сабақ соңында оқушылардың ӛзін-ӛзі бағалауы

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да
ойланыңыз)?
1.Сабақ жоспарлауда тиімді оқыту әдіс – тәсілдерін қолдандым.
2.Ашық сҧрақтарды кӛбірек алу

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың
жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге кӛңіл
бӛлу қажет?
- Топтық, жҧптық және жеке жҧмыстар орындау кезінде оқушыларды толық
жауап беруге ынталандыру.
Әріптесім .... ҧсынысы арқылы саралау әдістері әрбір оқушының мақсатына
жетуіне ықпал жасайтынын білдім.

Ҥлгі 7

Пән: математика

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары:
(оқу бағдарламасына сілтеме):
1.1.2.1 қосу амалын ортақ элементтері болмайтын жиындарды біріктіру
ретінде және азайту амалын жиынның бӛлігін жою ретінде тҥсіну.
1.1.2.5**біртаңбалы сандарды ондықтан аттамай ауызша қосу және азайту
1 А Сандар мен цифрлар
Барлық оқушылар білуі тиіс: Қосу амалдың ортақ элементтері жоқ
жиындардың бірігуі, азайтуды жиынның бӛлігін ажыратып алу ретінде тҥсінеді,
компонент атауларыментанысады.
Кӛптеген оқушылар білуі тиіс: Қосу мен азайту амалдарына кері амал
қолданады.
Сабақтың тақырыбы: Бір таңбалы сандарды қосу және азайту
Сабақ мақсаттарын саралау:
Кейбір оқушылар білуі тиіс: Қосу мен азайту амалдарына ӛрнектер
қҧрастырады, мінін табады, оны кері амалмен тексереді.
Ж) - «Азайтып кӛр» ойыны
Азайту амалына берілген тапсырмаларды орында. Суретке қай мысал
сәйкес келеді.
- Сымның бойында неше қарға отыр?
Жҧптағы оқушылардың біреуі жауабын дауыстап айтады. Қалған
оқушылар естіген жауаппен салыстырып тексереді.
1) Оқушылар суретке сәйкес келетін мысалдарды анықтау.
2) Азайту амалына кері амал болатын мысалдар келтіру
3) Сурет мазмҧнына есеп қҧрастыру. Компоненттерін атау.

62

Дескриптор:

1) Суретке сәйкес мысалды анықтай алады.
2) Азайту амалына кері амал қҧрастыра алады.
3) Сурет мазмҧнына сәйкес есеп қҧрастырады. Компоненттерін атайды.
- Балалар, алдымызда кедергі бар екен. Бағдаршамнан ӛтуіміз керек:
Бағдаршамнан ӛту ҥшін тапсырмамыз бар екен.
«Бағдаршам» әдісі. (ҥш тҥсті фишка)
«Жасыл тҥс» барлығы дҧрыс жауап
«Қызыл тҥс» 1 қате болған жағдайда

«Сары тҥс» 2-3 қате болған жағдайда ететін оқушыларға саралау

Дәптермен жҧмыс.
(Ӛ) (Барынша қолдауды қажет
тапсырмасы)
1) Қосу амалына мысалдар қҧрастыр.
Дескриптор: Білім алушы

1) Кӛк тҥсті дӛңгелектерді санайды
2) Қызыл тҥсті дӛңгелектерді санайды
3) Ӛрнек қҧрастырады
4) Ӛрнектің мәнін табады

(Ӛзіндік жҧмыс)

(Орташа қолдауды қажет ететін оқушыларға саралау тапсырмасы)
2) Тҥсіп қалған сандарды жаз. Азайту амалына мысалдар қҧрастыр. Ӛз
беттерімен шығарады, кейін тақтаға шығып тексереді.

9=6+□ 10=5+□ 8=3+□7=2+□

9-6=3 10-5=5 8-3=5 7-2=5
Дескриптор: Білім алушы

1)Азайту амалына мысалдар қҧрастырады.

2)Тиісті санды жазады.

(Ӛзіндік жҧмыс)
(Аз қолдауды қажет ететін оқушыларға саралау тапсырмасы)

3)Тҥсіп қалған таңбаны жаз.Ӛзбетінше орындап, жҧппен ӛзара тексереді.
2□ 5=7 9 □ 9=0
10 □ 6=4 6 □ 3=9
8 □ 2=6 4 □ 4=8
Дескриптор: Білім алушы
1) Тиісті таңбаны анықтайды.
2) Тҥсіп қалған таңбаны жазады.
3) Компоненттерін атайды.

«Ӛзін-ӛзі бағалау»
Тҥстермен сары, кӛк, жасыл фишкаларымен бағалайды.
- Жарайсыңдар, балалар!

(Ҧжымдық жҧмыс) Ширату жаттығуы. «Бҧрыш» әдісі
Тӛрт бҧрышқа тӛрт оқушыны тҧрғызып 6,7,8,9 сандарын қағазға жазу.

Әр оқушыға есептер беру

5+3 4+4 7+2 5+4 9-2 7-1 3+38-1

63

Есептің мәніне байланысты оқушылар бҧрыштарға барып тҧрады.
Келесі аялдамадан автобусқа мініп, Ақтӛбе қаласына жету ҥшін тапсырма
бар екен:

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы (жеке жҧмыс) 1-тапсырма:
Ҥлкен доптарды және кіші доптарды санап, бос торкӛздерге жазыңыз.
Ӛрнекті жаз, есепте.

+=

Дескриптор: Білім алушы

- Ҥлкен доптардың санын анықтайды;

- Кіші доптардың санын анықтайды;

- Ӛрнек тҥрінде жазады, есептейді

Бағалау критерийі: Дескриптор:

Ҥлкен доптардың санын анықтайды Суретке мҧқият қарайды

Ҥлкен доптарды есептейді

Кіші доптардың санын анықтайды Суретке мҧқият қарайды

Кіші топтарды анықтайды

Ӛрнек тҥрінде жазады, есептейді Ӛрнек тҥрінде жазады

Ӛрнектің мәнін табады

Ҥлгі 8

Сабақ 7 саны және цифры
тақырыбы:
Осы сабақта 1.1.1.1 натурал сандарды және қҧрылу жолдарын тҥсіну; 10
қол жеткізі- кӛлеміндегі сандарды тура және кері санау; олардың натурал

летін оқу сандар қатарындағы орнын, бір таңбалы сандардың қҧрамын
мақсаттары: анықтау.

(>, = , <) таңбаларын қолданады.
Сабақ Барлық оқушылар: Натурал сандар қатарындағы 7 санына
мақсаттары: дейінгі және 7 санынан кейінгі сандарды анықтайды, артық,

кем, тең таңбаларын қолданады.
Оқушылардың кӛпшілігі: 7-санын кӛрсетіп, жаза алады,
бейнеленген заттың санын 7-мен байланыстырады.
Кейбір оқушылар: 7-санының қҧрамын айтып, ӛрнек
қҧрастыра алады, мәнін таба алады.
Бағалау - 7 санының жазылуын,аталуын айтады.
критерий- - Сурет бойынша мысалдар қҧрастырады.
лері - 7 санының қҧрамын анықтайды, талдайды, қолданады.
Тілдік Жеті. Жеті саны қандай сан?
мақсат Жеті санын тағы неге сәйкес айтуға болады?
Қҧндылық- Ашықтық – барлық тапсырма барысында.
тарды Қҧрмет- топтық жҧмыс барысында бір-бірін тыңдау.
дарыту Ынтымақтастық- топтық жҧмыста.

64

Еңбек пен шығармашылық- ізденіс жҧмыстарында.

Пәнаралық Музыка - ноталарды айтуда

байланыс Сауат ашу – жҧмбақ жасыруда

Кӛркем еңбек- қалыптастырушы бағалау тапсырмасын

орындауда

АКТ Интербелсенді тақта – сабақ басында «Суреттерді

қолдану сәйкестендір» әдісінде

дағдылары:

Бастапқы Оқушылар 1-ден 6-ға дейінгі сандарды біледі, сандардың

білім қҧрамын айта алады.

Сабақтың Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет Ресурстар

жоспарлан-

ған кезеңдері

Сабақтың Зейінін шоғырландыру Қарындаштар,

басы (Ҧ) - 1-ден 10-ға дейінгі сандарды тура, кері тҥстеріне қарай

5мин санайды. жолақтарға бӛ-

0-5 мин «Суреттерді сәйкестендір» әдісі лінген қағаздан

(МТ) Тапсырмалары: берілген сандарды жасалған

суреттер бойынша сәйкестендір. кемпірқосақ, әр

1- бірқазан топқа «Тҥрлі

2- жҧппен тҧрған бала тҥсті палитра»

3- ҥшбҧрыш тапсырмасын

4- тӛртбҧрыш орындауға

5-бесжҧлдыз арналған қатты

6- алтыбақан қағаздан

?- жетіген, жетіқарақшы жасалған

Жетіген мен жетіқарақшы қандай санға палитра мен

сәйкестенбей қалды? желім, диаметрі

- Жетіге. Жақсы, ендеше жеті саны қандай 3 см тең тҥрлі

сан? Жеті санын тағы неге сәйкес айтуға тҥсті қағаздан

болады? жасалған

(Ҧ) 7 саны-натурал сан және сандық дӛңгелек- тер, 7

сәуледе 6 санынан кейін тҧрады. цифрының

- Жеті ата: ата, әке, бала, немере, шӛбере, жазбаша ҥлгісі,

шӛпшек, немене. қосымша

- Жеті кҥн, жеті нан, жеті қазына, киелі сан, тапсырмасы бар

тақ сан. парақша.

Ендеше, мына ӛрнектер жазылған 1 мен 6, 2

мен 5, 3 пен 4 қима қағаздарды таңдап

алып, топқа бӛлінейік. Қима қағаздардан не

байқадыңдар?

- Жеті санының қҧрамын біледі.

(МТ) «Бағдаршам» әдісі арқылы бағалау.

65

7-ге дейін санай алып, натурал сандар

қатарын анықтайтын балаларға қызыл

дӛңгелек беремін.

7-санын кӛрсетіп, жаза алатын балаларға

сары дӛңгелек беремін.

7-санының қҧрамын айтып, ӛрнек

қҧрастыра алатын, мәнін таба алатын

балаларға жасыл дӛңгелек беремін.

Сабақтың (МТ) 7 саны-натурал сан және сандық Сандық сәуле
ортасы
25 мин сәуледе 6 санынан кейін тҧрады.
5-7мин
7-10мин (Ҧ) «Жалғастырып сана» ойынын

10-13мин ойнату.

13-17мин Бір оқушы 7-ге дейінгі кез келген санды

17-22мин атайды, екінші оқушы келесі санды айтып

жалғастырады.

(Ҧ) «Алдына тҧр» ойыны: бір оқушы

тақтаға шығып 7-ге дейінгі кез келген

санды атайды, келесі оқушы оның алдына

тҧрып, сол санға дейінгі санды айтады.

«Санап кӛр» әдісі.

(Ж) Оқушылар ӛз беттерінше 1-ден 7-ге

дейін санайды, ал содан кейін жҧптар

арасында алмастырады.

(Ӛ) ҚБ тапсырма: Жетпей тҧрған

дӛңгелектерді желімде.

Бағалау Дескриптор

критерийі Суреттер

1.Тҥстер - әрбір палитрада жеті

гаммасын тҥстен болатынын біледі.

сақтай - неше тҥстен

отырып, жетпейтінін анықтайды.

жетпейтін - біріншіге бір бояу қосу

дӛңгелектерді керектігін анықтайды.

желімдейді. - екіншіге екі бояу қосу

керектігін анықтайды.

- ҥшіншіге ҥш бояу қосу

керектігін анықтайды.

1-топқа тапсырма

Бағалау Дескриптор

критерийі

2. Сандарды - салыстыру таңбаларын

салыстырады. біледі.

- сандардың арасындағы сия

тамшыларының орнына

66

қандай салыстыру таңбасын

3. Кемпірқо- қоятынын табады.

сақтың - 1 тҥсті табады.

тҥстерін - 2 тҥсті табады.

ажыратады. - 3 тҥсті табады.

- 4 тҥсті табады.

- 5 тҥсті табады.

- 6 тҥсті табады.

- 7 тҥсті табады.

22-26мин 2-топқа тапсырма
26-30мин
Ендеше, 7-нің алдында қандай сандай

тҧрады екен?

Жҧмбақ жасыру

Қызыл, сары, жасылды,

Кӛкте бір зат асылды.

(кемпірқосақ)

- Кемпірқосақты кӛргендерің бар ма?

- Кемпірқосақта неше тҥс бар?

(Ӛ) Орташа қолдауды қажет ететін

оқушыға тапсырма:

«Менің жасымды тап» әдісі

Дескриптор

- Русланның жасын анықтайды.

- Оны қалай білдің?

- сыныптағы неше баланың жасы

Русланның жасымен бірдей екенін біледі.

- оның нешеуі қыз екенін біледі.

- нешеуі ҧл екенін біледі.

- қыз кӛп па, ҧл кӛп па екенін айтады.

3-топқа тапсырма

Бағалау Дескриптор

критерийі

1. Суреттер - суреттерді анықтайды.

бойынша - қылқалам екенін біледі.

мысалдар - майшам екенін біледі.

қҧрастырып, - нота екенін біледі.

шығарады. - әрбір суреттерге

мысалдар қҧратырады.

2. Ноталар - мәндерін табады.

санын - ноталар санын біледі.

анықтайды. -таныс ноталарды атайды

Ширату жаттығуы
«Мен таптым» әдісі
Дәптермен жҧмыс (ӚЖ)

67

Сабақтың Дескриптор
соңы - жидектің суретін салу барысында 7 санын
жидектің санымен байланыстырады.
30-33 мин - салыстыру таңбаларын қояды.
- заттар санын біледі.
- тҥстерінің ретін есте сақтай алады.
- тҥстеріне ретіне қарай бояй алады.

(ӚЖ) Тапсырма: Тҥсіп қалған сандарды
жаз.
Дескриптор
- 7 санының қҧрамын біледі.
- Ҥлгі бойынша 7 санын жазады.
- Әрбір элементтерін жеке жолға жазып
кӛрсетеді.
- Цифрдың жазылу кезеңдеріне кӛңіл
бӛледі.

«Рефлексия пирамидасы» әдісі арқылы Стикер
бҧрыннан білетін тӛрт нәрсе, сіз ҥйренген
ҥш нәрсе, кӛбірек білгіңіз келетін екі нәрсе,
есіңе сақтайтын бір нәрсе жайлы ӛз
ойларын айтады.

Кері байланыс
«ББҤ» әдісі

Білемін Білгім келеді Ҥйрендім

«Бағдаршам» әдісі

7-ге дейін санай алып, натурал сандар

қатарын анықтайтын балаларға қызыл

дӛңгелек беремін.
Бағалау 7-санын кӛрсетіп, жаза алатын балаларға
33-35 мин сары дӛңгелек беремін.

7-санының қҧрамын айтып, ӛрнек

қҧрастыра алатын, мәнін таба алатын

балаларға жасыл дӛңгелек беремін.

Саралау - оқушыларға қалай Бағалау – Денсаулық
және
кӛбірек қолдау кӛрсетуді оқушылардың қауіпсіздік
техникасының
жоспарлайсыз? Қабілеті материалды меңгеру сақталуы

жоғары оқушыларға қандай деңгейін қалай

міндет қоюды жоспарлап тексеруді

отырсыз? жоспарлайсыз?

68

Барынша қолдау кӛрсету: «Бағдаршам» әдісі Уақытында

10 кӛлеміндегі сандарды санап, 7-ге дейін санай алып, слайдты

1-ден 7-ге дейінгі натурал натурал сандар қатарын пайдалану,

сандар қатарын біледі. анықтайтын балаларға оқушылардың

Орташа қолдау: сыныптағы қызыл дӛңгелек беремін. партада

неше баланың жасы Русланның 7-санын кӛрсетіп, жаза отыруда

жасымен бірдей екенін біледі. алатын балаларға сары гигиеналық

Оның нешеуі қыз, нешеуі ҧл дӛңгелек беремін. талаптардың

екенін біледі. 7-санының қҧрамын орындалуын,

Қолдау кӛрсету аз айтып, ӛрнек қҧрастыра ширату

оқушыларға: алатын, мәнін таба алатын жаттығуларын

7 санының қҧрамын біледі. балаларға жасыл дӛңгелек ӛткізу арқылы

Ӛрнектер қҧрастырып, беремін. сақталады.

мәндерін табады.

Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаттары оқу мақсатымен дҧрыс

Сабақ мақсаттары оқу мақсат- қойылған.

тары дҧрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ Оқушылардың барлығы оқу мақсатына қол

қол жеткізді ме? Жеткізбесе жеткізе білді.

неліктен?

Сабақта саралау дҧрыс Сабақта саралау жҧмысы дҧрыс жҥйелі

жҥргізілді ме? жҥргізілді.

Сабақтың уақыттық кезеңдері Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды.
сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай Сабақ жоспарынан ауытқулар болған жоқ.
ауытқулар болды?

Жалпы баға
Сабақтың жақсы ӛткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да
ойланыңыз)?
1. Тапсырманы орындау барысында оқушылардың ӛздері шапшаңдылық
танытқаны
2. Сабақ соңында оқушылардың ББҤ әдісі бойынша жасаған кері байланысы

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады(оқыту туралы да, оқу туралы
да ойланыңыз)?
1.Оқушылардың белсенділігін арттыруда ашық сҧрақтар.
2.Әріптесім ҧсынған ширату жаттығуы сабақ кезінде оқушылардың
белсенділігін арттыруға әсерін тигізді.

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың
жетістік қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге кӛңіл
бӛлу қажет?
Қолдауды аз мӛлшерде қажет ететін оқушыларға деңгейлік тапсырма
дайындау.

69

ҚМЖдағы келесі бӛлік - сабақ бойынша рефлексия. Мҧғалімнің ең басты
міндеті - ӛзінің кәсіби біліктілігін тҧрақты, жҥйелі, шынайы тҥрде дамыту.
«Кәсіби даму дегеніміз тәжірибе және рефлексия» деген ҧстанымға сәйкес әр
сабақтан кейін (тәжірибе) мҧғалім сабақты талдау мен бағалау арқылы оның
ҧтымды жақтары мен жақсартуға қажетті тҧстарын айқындап, ӛз тәжірибесін
қалай дамытуға болатындығын айқындау дағдыларын қалыптастыруы керек.
Осы мақсатта сабақтан кейін ӛз сабағын талдау барысында мҧғалім бҧл бӛлімге
сабақ туралы ӛз пікірлерін жазады. Бҧл ҥшін мынандай сҧрақтарғаа жауап беру
ҧсынылады:

Сабақтың оқу мақсаты шынайы ма?
Бҥгін оқушылар не білді?
Сыныптағы ахуал қандай болды?
Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды ма?
Мен бҥкіл уақыт ішінде ҥлгердім бе?
Мен ӛз жоспарыма қандай тҥзетулер енгіздім және неліктен?
Әрине, бҧл сҧрақтардың тізімін жалғастыра беруге болады. «Кӛркем сҧрақ
– ғылымның жартысы», демек осы сынды сҧрақтарды ӛзіне қойып, оларға
шынайы тҥрде жауап беру арқылы мҧғалімнің ӛз сабағын бағалап, кәсіби
дамытуын жалғастыра тҥсетіндігі анық. Рефлексиялық сҧрақтарды
қҧрастырғанда мына бір идеяны басшылыққа алу қажет: «Қалыптастырушы
бағалау теориясы аясында білім алушыларды қолдау ҥдерісінің негізі
тӛмендегідей ҥш сҧрақтан тҧруы қажет:
- білім алушылар оқудың қай сатысында тҧр?
- ӛз оқуында олар қайда ҧмтылады?
- соған жету ҥшін оларға қандай кӛмек кӛрсету қажет? Бҧл сҧрақтар
оқудағы ҥш қатысушымен тікелей байланысады (мҧғалім, сыныптас және білім
алушы). Барлық сҧрақтар осы ҥш сауал ауқымында қҧрастырылғаны дҧрыс.
Қорытынды бағамдау
Бҧл бӛлімде мҧғалім «Сабағымнан қандай қорытынды шығарамын?
Ӛзімнің педагогикалық қоржынымды қандай идеялармен толықтырамын?»
деген сҧрақтарға жауап бере отырып, ӛз сабағын талдау барысында алған ең
басты қорытындыларын жазады. Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды
да, оқуды да ескеру керек)?Мҧғалім мҧнда оқушылар мен ӛзінің сабақтағы ең
ҧтымды, ең тиімді болған әрекеттері мен жетістіктерін жазады. Олардың
қатарына оқушылардың ынтасы, мақсатқа бағытталуы, ӛздігімен жҧмыс
жасауы, қолданған әдіс-тәсілдердің тиімділігі, тапсырмалардың мазмҧндылығы,
бірлескен әрекеттер, жағымды қарым-қатынас, кері байланыс пен рефлексия,
оқушылардың ӛзін-ӛзі және бірін-бірі бағалауы, бір-біріне кӛмектесуі,
сҧрақтардың деңгейі, дескрипторлардың тиімділігі, нақты бір мақсатқа жетуі,
критерийлерді қадағалауы секілді тағы да басқа кӛптеген ҧтымды жәйттерді
жатқызуға болады.
1.2.Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алады (оқытуды да, оқуды да
ескеріңіз)?Мҧғалімнің шеберлігі сабақтан сабаққа жақсаруы керек. Бҧл ҥшін
ҧстаз әр сабағын дамытып, ӛркендетіп отыруы қажет. Мҧғалім бҧл бӛлімде
«Кемшілік – дамудың қажетті ресурсы» демекші, сабақта туындаған

70

кедергілерді («кемшіліктерді» деп айтпай-ақ қояйық) айқындап, оларды
қалайша тҥзеп, болдырмау туралы ойларын келтіреді. Жоғарыда аталған
жағымды жәйттерді енді кедергілер ретінде келтіруге болады.

1.2.Сабақ барысында сынып немесе жекелеген оқушылардың
жетістіктері/қиындықтары туралы не білдім? Менің келесі сабағымды
жетілдіруге не кӛмектеседі, неге кӛңіл бӛлу керек? Мҧғалім сабақ барысында әр
оқушыны бақылап, олардың оқып-ҥйренуі қалай ӛрбіп, дамып жатқандығын
қадағалауы керек. Мҧндай бақылауда ҧстаз оқушылардың қандай жетістіктерге
қол жеткізгенін немесе қандай қиындықтарға тап болғанын дӛп тауып, оларды
оқушыларға айтып, қалайша болашақта (келесі сабақта) жетістіктерді дамытып,
ал кедергілерді жеңу жолдары туралы шәкірттерімен ақылдасып, бірлесе амал
іздейді. Бҧл бағытта мҧғалімге жазба жҥргізу кӛп кӛмектеседі
(қалыптастырушы бағалау журналы, рефлексиялық кҥнделік, т.б.).

Осылайша, бастауыш білім беру салалары пәндерін жҥргізудің
қысқамерзімді жоспарларын дайындау талаптары және саралау тапсырмаларын
тиімді қолдану арқылы әрбір білім алушының ойлау деңгейі артып отырады.

71

ҚОРЫТЫНДЫ

Жеке, жҧптық, топтық іздену, зерттеу мен репродуктивті білім беру
бастауыш сынып оқушыларын саралап оқытуды жҥзеге асырудың ең тиімді
әдістері мен тәсілдері болып табылады. Оқу іс-әрекетін ҧйымдастырудың
әртҥрлі формалары мен әдістерін қолдана білу-білім алушылардың субъективті
тәжірибесін ашуға мҥмкіндік беру; әр оқушы ҥшін қызығушылық
атмосферасын қҧру; тҧжырым жасауға, тапсырмаларды қателіктерден, жігерден
және басқа да оң бағытталған коммуникативті әсерлерден қорықпай
орындаудың әр тҥрлі әдістерін қолдануға шақыру.

Бастауыш сынып мҧғалімдеріне ҧсынылған әдістемелік қҧрал тақырыбына
сәйкес жоғарыда баяндалған ғылыми-педагогикалық әдебиеттерді зерттеу мен
жеке және топтық педагогикалық іс-тәжірибені жҥзеге асыру тӛмендегідей
қорытындыларды жасауға мҥмкіндік береді:

білім алушыларды ойлау деңгейіне қарай саралап оқыту тәсілдерін жҥзеге
асырудың ерекшелігі-оларды оқу деңгейіне қарай топтарға алдын-ала бӛлу, әр
оқушыны жҧмысқа тарту, «әлсіздерге» кӛмектесу, «кҥштілердің» қабілеттерін
дамыту;

білім алушыларды оқу мақсатына жетуге жетелеудегі саралап оқытудың
тҥрлері мен әдістерін білу;

оқу бағдарламаларының негізгі оқу және дамытушылық мҥмкіндіктерін
пайдалану тиімділігін ескеру;

жетекші қызмет тҥрінің (білім беру) қызметтің басқа тҥрлерімен ҧтымды
ҥйлесуі, формалар, әдістер мен оқу қҧралдарының оңтайлы ҥйлестіру.

Кіші мектеп оқушыларының танымдық белсенділік деңгейлерін талдау
барысында бастауышта оқытуда сараланған тәсілді қолдану, оқушылардың
танымдық белсенділігін ынталандыру бойынша жҧмыс оң динамикаға ие болды
деп педагогикалық-психологиялық тҧрғыда шешім жасауға болады.

Ол ҥшін саралау тәсілінің педагогикасы жекелеген оқушыларға мақсаттар
мен оқыту мазмҧнын бейімдеу емес, баланың ерекшеліктері мен қабілеттерін
ескере отырып, оқытудың формалары мен әдістерін таңдау екендігін әрбір
педагог ескеру қажет екенін баса айтуды қажет деп санаймыз.

Сонымен, бастауышта оқытуда ойлау деңгейіне сәйкес саралап оқыту
тәсілі-бҧл оқу мақсатына жетуге, танымдық белсенділікті дамытуға, білім
сапасын арттыруға, сенімділікке, ӛз бетімен жҧмыс істеуге ҥйренуге, оқуға
деген белсенді қызығушылықты кӛрсетуге мҥмкіндік беретін тиімді
әдіснамалық қҧрал.

72

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. «Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім
беру стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ҥкіметінің
2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысына ӛзгерістер мен толықтырулар
енгізу туралы).

2. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 21
қаңтардағы № 52 бҧйрығы

3. Математика. Орта білім беру мазмҧнын жаңарту аясында бастауыш
мектепке (1-4 сыныптар) арналған оқу бағдарламасы. – Астана, 2016, 6 б.).

4. Мҧғалімге арналған нҧсқаулық. Екінші (негізгі) деңгей/ «Назарбаев
Зияткерлік мектептері» ДББҦ Педагогикалық шеберлік орталығы, 2014;

5. Мектептегі тәжірибе кезеңіндегі орындауға арналған тапсырмалар.
«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҦ Педагогикалық шеберлік
орталығы, 2014;

6. Ҥлестірме материалдар 1-4 апта. «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҦ
Педагогикалық шеберлік орталығы, 2014; Интерактивті оқыту әдісін
қолданып, сабақты жоспарлау және басқару. 2014;

7. Антропова М.В., Манке Г.Г., Кузнецова Л.М., Бородкина Г.В.,
«Дифференциация обучения: Педагогическая и физиолого-гигиеническая
оценка» \\ Педагогика, 1992, №9-10

8. Глейзер Г.Д. «Индивидуализация и дифференциация обучения в школе» -
М.1985.

9. Мирсеитова С. Оқыту ізденіс ретінде және ізденіс оқыту ретінде. —
Қарағанды: 2011;

10. Можаева О.И., Шилибекова А.С., Зиеденованың Д.Б. редакциясымен
Бастауыш сынып мҧғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша
нҧсқаулық: Оқу-әдіст. қҧрал /«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҦ /. -
Астана, 2016. - 48 б.

11. Туреханова Г.Б., Абдрахманова Н.К. Тиімді сҧрақтар арқылы оқушылардың
ойлау қабілеттерін дамыту: әдістемелік ҧсыным. /. – Астана: «Назарбаев
Зияткерлік мектептері» ДББҦ Пеагогикалық шеберлік орталығы, 2016.–44б.

12. http://www.teachingenglish.org.uk/russia-articles

13. http://www.istok.ru/

14. http://kk.wikipedia.org/wiki

73

Рахатова К.Ж., Бакиева С.Қ., Сқақова А.Қ., Дуйсегалиева А.А.

БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ОЙЛАУ ДЕҢГЕЙЛЕРІНЕ СӘЙКЕС
САРАЛАП ОҚЫТУДЫҢ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ

(БАСТАУЫШ СЫНЫП МҦҒАЛІМДЕРІНЕ АРНАЛҒАН
ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҦРАЛ)

Теруге. 06.01.20. жіберілді.
Баспаға 04.03.20. қол қойылды
Пішімі 60x84/8. Қағазы офсеттік.

₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪
Ақтӛбе облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін

арттыру институтының баспа қызметі және қоғамдық ортамен байланыс бӛлімі
- Ақтӛбе қаласы, Тургенев кӛшесі, 86 ҥй. Тел: 56-05-37

74