BAHASA MELAYU KUNO

BAHASA
MELAYU KUNO

HAFLIYATI BINTI HALILI
SMK KUALA KUBU BHARU

KONSEP
BAHASA MELAYU KUNO

Digunakan pada prasasti/batu
bersurat yang terdapat di
Nusantara antara abad ke-7

hingga abad ke-13 pd zaman
pemerintahan Sriwijaya

KONSEP
BAHASA MELAYU KUNO

Bahasa yang sangat ketara
menerima pengaruh daripada

bahasa Sanskrit.

KONSEP
BAHASA MELAYU KUNO

Bahasa Melayu digunakan
sebagai bahasa undang-undang,
bahasa pemerintahan dan bahasa
kebangsaan di kerajaan Sriwijaya
dan disebarkan penggunaannya
ke daerah-daerah jajahan yang

lain.

KONSEP
BAHASA MELAYU KUNO

Pada abad ke-7, Bahasa Melayu
banyak menerima pengaruh
penggunaan bahasa Sanskrit.

KONSEP
BAHASA MELAYU KUNO

Bahasa Sanskrit merupakan
bahasa kebudayaan terpenting di
India. Bahasa Sanskrit dipinjam

untuk menyatakan berkaitan
bidang kebudayaan, kesenian,

agama dan mempengaruhi
cabang kehidupan orang Melayu.

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU

KUNO

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU

KUNO

a) Sistem tulisan dan ejaan
b) Morfologi
c) Kosa kata

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

a) Sistem tulisan dan ejaan

 Menggunakan tulisan Palava
 Tulisan purba dari India Selatan
 Digunakan untuk menulis kitab-

kitab bagi menyebarkan agama
Hindu
 Sebelum menerima pengaruh
tulisan Palava, bahasa Melayu Kuno
menggunakan tulisan rencong dan
kawi.

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

tulisan palava

TULISAN PALAVA

Digunakan pada batu-batu bersurat
kurun ketujuh

Kedukan Bukit

Talang Tuwo Karang Brahi
Kota Kapur

TULISAN PALAVA

Terbahagi kepada 2:

Palava Awal dan Palava Kemudian

Palawa Awal

• Ditulis besar-besar
• Tulisan bereekor

Palawa Kemudian

• Ditulis aksara sama tinggi
• Tiada lagi ekor yang terjulur di bawah

garis dasar

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

tulisan kawi

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

TULISAN KAWI

• Berasal daripada perkataan
Sanskrit ‘kavi’ yang membawa
maksud penyair

• Ditulis pada daun lontar,
diubah suai dan diukir ada batu

• Digunakan pada batu bersurat
di Joreng dan di Padang Lawas,
Sumatera Utara.

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

TULISAN KAWI

DAUN LONTAR

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

tulisan rencong

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

TULISAN RENCONG

• Tulisan Rencong ialah sistem tulisan
yang diterbitkan berdasarkan
aksara Palava dan Kawi .

• Ia juga merupakan tulisan Melayu
tertua yang digunakan dalam
sistem persuratan bahasa Melayu
sejak abad ke-6 masihi iaitu ketika
zaman kerajaan Melayu Srivijaya di
Sumatera.

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

TULISAN RENCONG

• Tulisan Melayu Purba ini telah
dijumpai pada tahun 1892 pada
sebatang tiang batu iaitu Batu
Bersurat Kota Kapur di Kota Kapur,
Bangka Barat, Sumatera Selatan,
Indonesia.

• Rencong ialah perkataan Bahasa
Melayu Kuno yang membawa
maksud serong kerana tulisan ini
ditulis secara menyerong dan
menyendeng.

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

TULISAN RENCONG

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

TULISAN NAGIRI

• Tulisan Nagiri
berasal dari
utara India

• Digunakan
pada batu
bersurat
Gandasuli.

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

ASPEK EJAAN

KONSONAN
w menjadi b

BMK BMM
wulan bulan
wanyak banyak
watu batu

BMK : Bahasa Melayu Kuno
BMM : Bahasa Melayu Moden

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

ASPEK EJAAN

VOKAL Tiada e pepet dalam BMK
e pepet
menjadi a

BMK BMM
lapas lepas
marwuat berbuat
wanua benua

BMK : Bahasa Melayu Kuno
BMM : Bahasa Melayu Moden

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

ASPEK EJAAN

KONSONAN
n menjadi

ny

BMK BMM
mulana mulanya
dalamna dalamnya
wuahna buahnya

BMK : Bahasa Melayu Kuno
BMM : Bahasa Melayu Moden

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

ASPEK EJAAN

bh, th, kh, dh
disebut dengan

hembusan

BMK BMM
mulana mulanya
dalamna dalamnya
wuahna buahnya

BMK : Bahasa Melayu Kuno
BMM : Bahasa Melayu Moden

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

ASPEK EJAAN

Huruf h dlm
BMK

dihilangkan

BMK BMM
mulana mulanya
dalamna dalamnya
wuahna buahnya

BMK : Bahasa Melayu Kuno
BMM : Bahasa Melayu Moden

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

b) Morfologi

Awalan mar-
menjadi ber-

BMK BMM
marlapas berlepas
marsila bersila
marpadah berpadah

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

b) Morfologi

Awalan mar-
menjadi ber-

BMK BMM
marlapas berlepas
marsila bersila
marpadah berpadah

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

b) Morfologi

Awalan maN-
menjadi meN-

BMK BMM
manwuat membuat
mangalap mengalap
mawawa membawa

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

b) Morfologi

Awalan maka-
dan akhiran -a

BMK BMM
makagila menjadi gila
maka sakti menjadi sakti
perbuatan
wuata

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

b) Morfologi

akhiran -i

BMK BMM
manghidupi menghidupi

niujari diujari

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

b) Kosa kata

Campuran antara kosa kata bahasa
Melayu dengan kosa kata bahasa
Sanskrit
Menerima pengaruh yang ketara
daripada bahasa Sanskrit kerana:

BMK kekurangan kosa kata
Pengaruh agama Hindu-Buddha
Bhs Sanskrit merupakan bahasa
bangsawan dan berstatus tinggi

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

b) Kosa kata

Ada perkataan drpd BMK berubah
maknanya dalam BMM

BMK BMM tunggal
kamu kamu (jamak)
kita kamu (mufrad)

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

b) Kosa kata

Ada perkataan bahasa Melayu kuno yang
sudah tidak digunakan dalam bahasa Melayu
moden

BMK BMM
inan itu
wela
sarak batas
memisahkan diri

CIRI-CIRI
BAHASA MELAYU KUNO

b) Kosa kata

Ada perkataan BMK yang masih digunakan
hingga kini

aku derhaka
ini bala
kayu ratus
curi puluh
lagi dua
sana batu
ratus gelar

BAHAN-BAHAN
BUKTI

PENGGUNAAN
BAHASA MELAYU

KUNO

BAHAN-BAHAN BUKTI PENGGUNAAN
BAHASA MELAYU KUNO

Terdapat 5 buah batu bersurat berkaitan
penggunaan BMK:

1. BB di Kedukan Bukit, Palembang (683 M)
2. BB di Talang Tuwo, dekat Palembang (684 M)
3. BB di Kota Kapur, Pulau Bangka (686 M)
4. BB di Karang Brahi, Meringin daerah hulu

Jambi (686 M)
5. BB di Gandasuli, daerah Kedu(832 M)

BATU BERSURAT
KEDUKAN

BUKIT,PALEMBANG

bertarikh 683M

bukti terawal Bahasa yg digunakan BMK
bercampur bhs Sanskrit
Ditemui di
Kedukan Bukit, 10 baris, bujur, garis lilit
80 cm dan panjang 10 cm
Palembang
Kisah seorang raja yg menaiki
Paling tua sebab kapal untuk mendapatkan kuasa
ada tercatat sakti. 4 minggu, berangkat ke
muara Tamvar dengan bala
nama kerajaan tentera seramai 20000 orang,
Sriwijaya memberikan kuasa sakti kepada
Sriwijaya
Tulisan palava

BATU BERSURAT DI
TALANG TUWO,

dekat PALAEMBANG

684 M Dijumpai
oleh L.C.
ditulis atas Westenek
perintah pada 17
Nov 1920
raja

Mengandungi 14 Tulisan palava
baris ayat

Raja Jayanasa membina sebuah taman untuk
kebahagian semua makhluk dan

menyampaikan doa agar rakyat memperoleh
hasil tanaman dan ternakan yang banyak.
Hidup bahagia dan sejahtera.

BATU BERSURAT DI KOTA KAPUR,
PULAU BANGKA

 bertarikh 686 m
 dijumpai oleh J.K. Van der Meulen

pada 1892 di kota kapur, Pulau
Bangka
 10 baris, tulisan palava
 menyeru dewa-dewa dan makhluk-
makhluk tinggi supaya melindungi
kerajaan sriwijaya, berikan
kebahagiaan kpd yang mengabdikan
diri kepada kerajaan, serta mengutuk
sesiapa yang tidak setia

BATU BERSURAT DI KARANG
BRAHI, MERINGIN DAERAH HULU

JAMBI

• 692 M
• Dijumpai oleh L. Berkhout

di daerah hulu Jambi
• Ditulis atas perintah raja
• Tulisan Palava
• 8 baris
• Kandungannya menyamai

batu bersurat di Batu
Kapur

BATU BERSURAT DI GANDASULI

832 M
Dijumpai di Gandasuli, Kedu, daerah Jawa
Tengah
Tulisan Nagiri
BMK bukan sahaja tersebar di kawasan
Sumatera tetapi juga di Pulau Jawa.

SEMOGA MEMBERI MANFAAT KEPADA ANAK-ANAK
BM STPM SEMESTER 1