ตามรอยคำขวัญอำเภอบ้านไผ่

๑

๒ ค ำน ำ เอกสารฉบับนี้จัดท าขึ้นเพื่อเป็นแนวทางในการศึกษาที่มาของค าขวัญประจ าอ าเภอบ้านไผ่ จังหวัด ขอนแก่น ซึ่งแสดงถึงเอกลักษณ์ความส าคัญ สภาพทั่วไป และประวัติศาสตร์ตามค าขวัญ ซึ่งรวบรวมไว้เป็น แนวทางส าหรับผู้สนใจค้นคว้าตามรอยค าขวัญของอ าเภอบ้านไผ่ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสารฉบับนี้จะช่วยให้ผู้ที่สนใจศึกษาที่มา และความส าคัญของค าขวัญประจ า อ าเภอบ้านไผ่ น าไปเป็นแนวทางการศึกษาค้นคว้าข้อมูลต่างๆตามรอยค าขวัญอ าเภอบ้านไผ่และส่งเสริมการ อนุรักษ์ประวัติศาสตร์ของอ าเภอบ้านไผ่ต่อไป ผู้จัดท า มิถุนายน 2566

๓ สำรบัญ เรื่อง หน้า ค ำขวัญอ ำเภอบ้ำนไผ่ 4 ประวัติควำมเป็นมำของอ ำเภอบ้ำนไผ่ 4 พระพุทธรูปคู่บ้ำนคู่เมือง 5 ภำพจิตรกรรมฝำผนังที่ส ำคัญ 6 พื้นที่ชุ่มน้ ำของอ ำเภอบ้ำนไผ่ 7 ปูชนียสถำนที่ส ำคัญ 8 แหล่งท่องเที่ยวเชิงวิทยำศำสตร์ 9

๔ อ าเภอบ้านไผ่เดิมชื่อ "บ้านเกิ้ง" อยู่ในความปกครองของเมืองชนบท ต่อมาทางราชการประกาศใช้ พระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2457 บ้านเกิ้งได้รับการยกฐานะเป็น ต าบลบ้านเกิ้ง ขึ้นกับอ าเภอ ชนบท จนกระทั่งปี พ.ศ. 2471 ต าบลบ้านเกิ้งก็ได้รับการยกฐานะเป็นกิ่งอ าเภอบ้านไผ่ ประกอบด้วยต าบล บ้านเกิ้ง บ้านเป้า และบ้านแคนเหนือ เชื่อกันว่าบริเวณที่ตั้งคงมีต้นไผ่ขึ้นริมคลองห้วยจิกเป็นจ านวนมาก สถาน ที่ตั้งกิ่งอ าเภออยู่ทางทิศตะวันออกของสถานีรถไฟบ้านไผ่ โดยหลวงราษฎร์ธุรกิจ (โสฬส อินทรก าแหง) มี ศรัทธายกที่ดินให้กิ่งอ าเภอบ้านไผ่ได้รับการยกฐานะเป็นอ าเภอบ้านไผ่เปิดให้บริการประชาชนตั้งแต่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2482 แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 4 ต าบล คือ ต าบลบ้านไผ่ บ้านเป้า แคนเหนือ และเปือยน้อย ต่อมาในปี พ.ศ. 2486 อ าเภอชนบทถูกไฟไหม้ ทางราชการจึงได้รวมอ าเภอชนบทเข้ากับอ าเภอ บ้านไผ่ จนถึง พ.ศ. 2509 จึงแยกอ าเภอชนบทออกไป ที่มา : https://www.shorturl.asia/i9BdA ประวัติควำมเป็นมำของอ ำเภอบ้ำนไผ่ ค ำขวัญอ ำเภอบ้ำนไผ่ นามเมืองบ้านไผ่ พระเจ้าใหญ่ผือบัง จิตรกรรมฝาหนังล้ าเลอค่า แก่งละหว้าแหล่งอุดม เยี่ยมชมรอยพระพุทธบาทหินลาด ศูนย์วิทยาศาสตร์ ม.รามฯ

๕ พระเจ้ำใหญ่ผือบัง ประวัติความเป็นมา พ.ศ. ๒๔๒๐ ชาวบ้านซึ่งมีอาชีพเป็นพรานป่า ได้พบพระพุทธรูปนั่งประดิษฐาน อยู่บนแท่นอิฐที่ผุพังในป่าทึบ ลักษณะขององค์มีขนาดใหญ่เศียรหัก พระนาสิกขาดหายไป ส่วนพระกรรณมี เหลืออยู่ข้างเดียว และพระกรข้างหนึ่งหัก ถ้าดูตามสภาพของพระพุทธรูปแล้ว จะเห็นถึงความเก่าแก่ ขาดการ ดูแลและการปฏิสังขรณ์ เหตุเพราะบริเวณรอบ ๆ มีร่องรอยของความเป็นวัดร้างอยู่ท่ามกลางป่ารกทึบ พระเจ้าใหญ่ผือบังเป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของอ าเภอบ้านไผ่มาแต่ดั้งเดิม มีขนาดขนาดตักกว้าง ๕ ศอก สูง ๗ ศอก ประดิษฐานอยู่ที่วัดบูรณะสิทธิ์ บ้านหนองร้านหญ้า ต าบลหัวหนอง อ าเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น ชาวบ้านได้ก าหนดเอาวันขึ้น ๑๕ ค่ า เดือน ๖ ของทุกเป็นปี เป็นนมัสการมีการท าบุญบั้งไฟขอฟ้าขอฝนให้อุดม สมบูรณ์ ที่มา : http://banphai.khonkaen.doae.go.th/read-7 พระพุทธรูปคู่บ้ำนคู่เมือง

๖ จิตรกรรมฝาผนังที่ส าคัญในอ าเภอบ้านไผ่ เรื่อง “สินไชย” หรือ “สังข์ศิลป์ชัย” “สินไชย” หรือ “สังข์ศิลป์ชัย” เป็นวรรณคดีชิ้นเอกของอาณาจักรล้านช้างเรื่องหนึ่งประพันธ์ขึ้นโดย เจ้าปางค าแห่งเมืองหนองบัวลุ่มภูในราว พ.ศ. ๒๑๙๒ ซึ่งตรงกับรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าปราสาททองแห่ง กรุงศรีอยุธยา โดยมีการพรรณนาถึงความสวยงามของธรรมชาติ และสภาพความเป็นอยู่ของคนในสังคมชาว อีสาน ฮูปแต้ม “สินไชย” หรือ “สังข์ศิลป์ชัย” ตั้งอยู่ที่วัดสนวนวารีพัฒนาราม บ้านหัวหนอง ต าบลหัวหนอง อ าเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น ที่มา : https://www.esanart.com/sinsai/ ภำพจิตรกรรมฝำผนังที่ส ำคัญ

๗ แก่งละว้า จังหวัดขอนแก่น เป็นพื้นที่ชุ่มน้ า (Wetland) ที่มีความส าคัญระดับชาติ 1 ใน 12 แห่งของ ภาคอีสาน นับเป็นแหล่งทรัพยากรที่ส าคัญต่อการด ารงชีวิตของชาวบ้าน เป็นทั้งแหล่งท ามาหากิน พื้นที่เลี้ยง สัตว์ และพื้นที่ท าการเกษตร ชาวบ้านมีการใช้ประโยชน์จากพื้นที่ชุ่มน้ าแห่งนี้ทั้งทางตรงและทางอ้อมได้อย่าง หลากหลาย ทั้งเก็บหาอาหารอย่างกุ้ง หอย ปู ปลา ดอกบัว ไหลบัว รากบัว รวมถึงเก็บกก ผือ ไหล แล้วน ามา ผลิตเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ อีกทั้งเป็นแหล่งน้ าดิบในการผลิตน้ าประปาส าหรับอ าเภอบ้านไผ่ อ าเภอบ้านแฮด และอ าเภอโนนศิลาอีกด้วย ที่มา : https://readthecloud.co/kaeng-lawa-khon-kaen/ : https://www.shorturl.asia/S2MA0 พื้นที่ชุ่มน้ ำของอ ำเภอบ้ำนไผ่ แก่งละว้ำ

๘ รอยพระพุทธบาทหินลาดโบราณ ตั้งอยู่ที่บ้านหนองตับเต่า หมู่ที่ ๗ และหมู่ที่ ๙ ต าบลป่าปอ อ าเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น ซึ่งนับเป็นรอยพระพุทธบาทที่เก่าแก่อายุ ประมาณ ๑,๐๐๐ ปี นอกจากนี้ กรมศิลปากรจะประกาศขึ้นทะเบียนรอยพระพุทธบาทหินลาดเป็นโบราณสถานส าคัญ ของชาติ และได้ประสานงานกับทางอ าเภอบ้านไผ่ในการออกแบบการก่อสร้างมณฑปครอบรอยพระพุทธบาท เพื่อให้อาคารมณฑปมีความกลมกลืนกับตัวโบราณสถานและสภาพแวดล้อมมากที่สุด โดยได้ด าเนินการ ออกแบบอาคารและค านวณโครงสร้างทางวิศวกรรม รวมทั้งได้ตรวจสอบและจัดท ารายงานการออกแบบ ต้นฉบับแผ่นพับ เพื่อจัดพิมพ์เป็นเอกสารน าชมโบราณสถานแก่บุคคลทั่วไป และจะประสานงานกับองค์กร บริหารส่วนท้องถิ่นในการดูแลบ ารุงรักษารอยพระพุทธบาทต่อไป ที่มา : https://dl.parliament.go.th/handle/20.500.13072/49235 : https://travel.trueid.net/detail/ejb906loAD9y ปูชนียสถำนที่ส ำคัญ รอยพระพุทธบาทหินลาด

๙ ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาขอนแก่น อ าเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น เป็นหนึ่งของค าขวัญ อ าเภอบ้านไผ่ซึ่งมีบทบาทหน้าที่ในการจัดการศึกษา และเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและ สิ่งแวดล้อม ส าหรับกลุ่มเป้าหมาย เด็ก นักเรียน นักศึกษาทั้งในระบบและนอกระบบโรงเรียน เยาวชน และ ประชาชนทั่วไป ที่มา : http://kksci.com/index.php?show=knowledge&file=readknowledge&id=32 แหล่งท่องเที่ยวเชิงวิทยำศำสตร์ สถำนที่ท่องเที่ยวเชิงวิทยำศำสตร์ “ศูนย์วิทย์ฯ ขอนแก่น”

๑๐ คณะผู้จัดท ำ ที่ปรึกษา 1. นำยเสรี ขำมประไพ ผู้อ ำนวยกำร สพป.ขอนแก่น เขต 2 2. นำยสุเนตร์ ทองโพธิ์ รองผู้อ ำนวยกำร สพป.ขอนแก่น เขต 2 3. ดร.อุดมพร กันทะใจ รองผู้อ ำนวยกำร สพป.ขอนแก่น เขต 2 4. นำงสำวดวงใจ ถวิลไพร รองผู้อ ำนวยกำร สพป.ขอนแก่น เขต 2 5. นำงสุจิตรำ ดวงจิตร ผู้อ ำนวยกำรโรงเรียนชุมชนบ้ำนไผ่ยิ่งยงอุทิศ 6. นำงอัจจนำ มำซำ ครูช ำนำญกำรพิเศษ 7. นำงประภัสสร สุขกลับ ครูช ำนำญกำรพิเศษ 8. นำยจุฬำรัตน์ เย็นสวัสดิ์ ผู้อ ำนวยกำรกลุ่มนิเทศติดตำม และประเมินผลกำรศึกษำ คณะทํางาน 1. นำย มิ่งศิษฏ์ พิมพ์วงษ์ ครูช ำนำญกำรพิเศษ 2. นำงสำว จิตรลดำ ศรีแสนยง ครูช ำนำญกำรพิเศษ 3. นำงสำว สุพรรณิกำร์ อัคนิจ ครูช ำนำญกำรพิเศษ 4. นำงสำว จุฑำรัตน์ ภำวะโคตร ครูช ำนำญกำร 5. นำงสำว สุจิตรำ ภู่เงิน ครูคศ.1 6. นำง วรัญญำ นำใจตรึก ครูคศ.1 7. นำย ศุภวัตร สุดจริง ครูคศ.1 8. นำงสำว นนทกำนต์ เพ็ชรกลัด ครูคศ.1 9. นำงสำว เกวรินทร์ ศรีสินธุ์ ครูผู้ช่วย 10. นำงสำว ชุติมำ บุษรำคัมภ์ พนักงำนรำชกำร 12. นำงสำว พิสมัย ชมค ำ ครูพี่เลี้ยงเด็กพิกำร 13. นำย ศรรำม พิลำดำ ครูพี่เลี้ยงเด็กพิกำร 14. นำงสำว มลิวรรณ์ ปัตตังธำนี เจ้ำหน้ำที่ธุรกำร ผู้จัดพิมพ์/รวบรวม/เข้าเล่ม/E-Book นำงสำวเกวรินทร์ ศรีสินธุ์ ครูผู้ช่วย

๑๑