SAINS KSSM T4 BAB 8 UNSUR DAN BAHAN

Bab 8
Unsur dan Bahan

8.1 Asas Jirim

8.1.1 Bahan Atom, Bahan Molekul dan Bahan
Ion

Bahan-bahan

Atom Molekul

• Zarah yang paling • Gabungan sekurang-

kecil di dalam sesuatu kurangnya 2 atom

unsur Ion secara kimia
• Atom ialah unit paling
• Terdiri daripada

asas dalam unsur gabungan jenis atom
• Zarah-zarah yang bercas yang sama/ berbeza
(positif/ negatif)

• Terbentuk apabila sesuatu

atom menderma/ menerima

elektron

Bahan Atom

• Mengandungi zarah atom sahaja
• Semua unsur logam & gas nadir terdiri daripada atom

• Atom-atom dalam logam disusun secara rapat & teratur
• Atom-atom dalam gas nadir berjauhan & tidak teratur

Proton
Neutron
Elektron

Atom terdiri daripada
zarah subatom iaitu
proton, neutron, dan
elektron

Bahan Ion

• Terbentuk daripada tindak balas antara unsur logam
dengan unsur bukan logam

• Mengandungi ion positif & ion negatif
• Contoh: natrium klorida (garam biasa)

Bahan Molekul

• Gabungan dua atau lebih atom secara kimia (sama ada
atom yang sama atau berbeza)

• Kebanyakan bahan bukan logam wujud dalam bentuk
molekul

• Tindak balas antara unsur bukan logam akan membentuk
sebatian dalam bentuk molekul

8.1.2 Kewujudan Unsur
dalam Pelbagai Bentuk

• Unsur boleh wujud dalam bentuk atom, molekul atau ion

Unsur: Ferum

Unsur ferum Unsur ferum
wujud dalam wujud dalam
bentuk atom pada bentuk ion dalam
kepala tukul sebatian karat

• Unsur boleh wujud dalam bentuk atom, molekul atau ion

Unsur: Hidrogen

Unsur hidrogen Unsur hidrogen
wujud dalam wujud dalam
bentuk ion di bentuk molekul
dalam jus limau dalam udara

8.2 Jadual Berkala
Unsur Moden

8.2.1 Prinsip Susunan Unsur dalam Jadual Berkala
Unsur Moden

Halogen

Kumpulan

Logam Logam Gas Nadir
alkali alkali bumi

Kala

Siri Lantanida
Siri Aktinida

8.2.1 Prinsip Susunan Unsur dalam Jadual
Berkala Unsur Moden

• Kala - unsur yang disusun dalam baris
mengufuk; terdapat 7 kala

• Terdapat 18 kumpulan (turus menegak)
• Bahagian bawah terdapat 2 siri unsur dengan

proton 57 hingga 71 dan 89 hingga 103
diletakkan secara berasingan, dan disebut
sebagai siri lantanida dan siri aktinida

8.2.1 Prinsip Susunan Unsur dalam Jadual
Berkala Unsur Moden

• Apabila merentasi kala dari kiri ke kanan, didapati
sifat kimia & sifat fizik unsur berubah secara
beransur-ansur:
• Sifat logam berkurang; sifat bukan logam
meningkat
• Perubahan sifat oksida daripada oksida bes
kepada oksida asid
• Sifat kekonduksian arus elektrik semakin
berkurangan

• Unsur disusun mengikut tertib menaik nombor
proton dari kiri ke kanan dan dari atas ke bawah

8.2.1 Prinsip Susunan Unsur dalam Jadual Berkala
Unsur Moden

Atom helium • Nombor proton: 2 (kerana

Proton bilangan proton dalam nukleus
Neutron
ialah 2)
Elektron • Nombor neutron: 2 (kerana

• bilangan neutron dalam nukleus

ialah 2)
Nombor nukleon: 4 (kerana
bilangan proton + neutron
dalam nukleus ialah 4)

• Nombor proton = bilangan proton yang terdapat dalam
nukleus suatu atom

• Nombor neutron = bilangan neutron yang terdapat dalam
nukleus suatu atom

• Nombor nukleon = jumlah bilangan proton dan neutron di
dalam nukleus atom

8.2.2 Susunan Elektron Unsur

• Bagi atom neutral, bilangan proton = bilangan neutron
• Elektron disusun mengelilingi nukleus dalam petala

elektron
• Elektron memenuhi petala terdekat dengan nukleus

dahulu
• Elektron hanya dapat diisi dalam petala baharu apabila

petala sebelumnya telah diisi

8.2.2 Susunan Elektron Unsur

Contoh: Atom sulfur

• Atom sulfur mempunyai nombor proton 16 = bilangan
elektron 16

• 2 elektron disusun dalam petala pertama
• 8 elektron disusun dalam petala kedua
• 6 elektron yang baki disusun dalam petala ketiga

8.2.3 Pembentukan Ion Positif dan Ion Negatif

Contoh 1: Magnesium

Derma 2
elektron

Atom magnesium (Mg) Ion magnesium (Mg2+)

Susunan elektron: Susunan elektron:
2.8.2 2.8

8.2.3 Pembentukan Ion Positif dan Ion Negatif

Contoh 2: Klorin

Terima 1
elektron

Atom Klorin (Cl) Ion Klorida (Cl-)
Susunan elektron: Susunan elektron:

2.8.7 2.8.8

• Atom klorin mempunyai 17 elektron (2.8.7)
• Untuk mencapai susunan elektron oktet yang stabil, adalah lebih

mudah atom klorin menerima 1 elektron daripada atom lain
(berbanding menderma 7 elektron kepada atom lain)

• Ion negatif terbentuk daripada penerimaan elektron

8.3 Isotop

• Isotop: atom bagi suatu unsur yang

mempunyai bilangan proton dan
elektron yang sama, tetapi bilangan
neutron berlainan

• Radioisotop = isotop tidak stabil yang
memancarkan sinaran radioaktif

• Isotop biasanya ditulis nombor nukleonnya
sahaja

Contoh: isotop hidrogen yg mempunyai 1 proton & 2
neutron ditulis Hidrogen-3

Contoh isotop:

Isotop Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan
Proton Elektron Neutron Nukleon

Hidrogen-1 1 1 0 1

Hidrogen-2 1 1 1 2

Karbon-12 6 6 6 12

Karbon-14 6 6 8 14

8.3.1 Kegunaan Isotop dalam Pelbagai Bidang

Bidang Isotop Kegunaan
Perubatan Natrium-24
Mengesan pembekuan darah dalam
Pertanian Kobalt-60 otak
Iodin-131
Arkeologi & Geologi Fosforus-32 Membunuh sel kanser
Teknologi Makanan
Karbon-14 Mengesan kerosakan kelenjar tiroid
Industri Kertas
Penjanaan Tenaga Karbon-14 Mengkaji kadar penyerapan baja
Elektrik Kobalt-60 fosforus dalam tumbuhan

Amerisium-241 Mengkaji lintasan karbon dalam
Uranium-235 proses fotosintesis pada tumbuhan
hijau

Mengkaji usia artifak purba

Membasmi mikroorganisma pada
sayur-sayuran tanpa mengubah kualiti
makanan

Mengawal ketebalan kertas

Menjana tenaga elektrik dalam
reaktor nuklear

Terima Kasih!