NotaBene januari 2023-cornet

Digitale nieuwsbrief van de
uitgave van de KKNoOnVineknlGijOkVe-VVveKreniging van
jaargang 1 | 200O8rganisten en Kerkmusici
nummer 1 | juli

jaargang 16 - 2023
nummer 1 - januari

StayTuned in 2023 Orgelkids wint Europese religieus erfgoedprijs

StayTuned.nu is een in 2022 ge- Het project Orgelkids van de Stichting Kerkmuziek Netwerk is verkozen tot Religious Heritage
start initiatief om jonge organis- Innovator of the Year 2022. Dit project, een initiatief van Lydia Vroegindeweij, brengt sinds
ten in de tienerleeftijd ervaringen 2009 kinderen op een aansprekende manier in contact met het pijporgel.
te laten opdoen die ze hun leven
lang niet meer vergeten. Orgels Met het zogeheten
die normaal gesproken ontoegan- Doe-orgel, een
kelijk zijn, gaan open! Organisten leskist met 128
van naam zijn erbij om de tieners houten onderde-
te coachen: hoe ‘pak’ je zo’n groot len, kunnen kinde-
instrument aan, hoe registreer je, ren zelf een orgel
waar moet je op letten… Of: hoe in elkaar zetten.
maak je je droom waar om van Daarna kunnen ze
orgelspelen je beroep te maken? het echt bespelen,
Mag ik eens als registrant mee? want het orgel
Of: hoe word je eigenlijk orgelbou- beschikt over
wer? twee octaven en
Bij StayTuned zijn de personen twee registers. De
bij elkaar die op deze vragen een unieke methodiek
antwoord kunnen geven. Maar van Orgelkids
ook het elkaar horen spelen en ontstond in
met elkaar dit avontuur aangaan Nederland, maar
is al een geweldige ervaring! is uitgegroeid tot
een wereldwijde
Na twee fantastische StayTuned- beweging, die
dagen, op 7 mei in de Laurens- momenteel in
kerk in Rotterdam en de Grote meer dan 20 landen actief is met 150 Doe-orgels. Een groot deel daarvan is gebouwd door Verschueren
Kerk in Den Haag en op 22 okto- Orgelbouw uit Ittervoort, naar het ontwerp van Wim Janssen. Orgelkids verhuurt de leskist voor educatieve
ber in de Grote of St.-Bavokerk en activiteiten op scholen of in kerken tijdens bijvoorbeeld monumentendagen.
Concertgebouw De Philharmonie Sinds 2011 heeft Europa een organisatie die probeert religieus erfgoed te behouden: Future for Religious
in Haarlem, staan de volgende Heritage. Daarbij gaat het om gebouwen, zoals kerken en synagoges, maar ook om bijvoorbeeld orgels. Sinds
dagen inmiddels in de planning. dit jaar reikt Future for Religious Heritage een prijs uit aan initiatieven die op een innovatieve manier werken
Op woensdag 4 januari krijgen aan behoud van erfgoed. De eerste editie is gewijd aan het thema duurzaamheid, een van de vijf pijlers van
tieners de kans te spelen op de het actiekader voor cultureel erfgoed van de Europese Commissie. Uit de vijf Europese genomineerden, waar-
orgels van de Domkerk en de Ni- onder ook het Groningse project Schoolkerk, kwam Orgelkids als winnaar uit de bus.
colaïkerk in Utrecht. De vijf geselecteerde projecten illustreren de verschillende facetten van duurzaamheid en laten zien dat in-
Op 6 mei bezoeken we onder novatie niet digitaal hoeft te zijn.
meer de Servaasbasiliek in Maas- De prijsuitreiking vindt plaats in Lund, Zweden, op 21 april 2023 tijdens de tweejaarlijkse FRH-conferentie
tricht, en tussen 24 en 29 juli is "European Sustainable Religious Heritage".
de eerste meerdaagse StayTuned- Meer info: https://www.orgelkids.nl en https://www.frh-europe.org
trip naar Groningen en Friesland.
Het bestuur van de
Is orgelspelen jouw passie, en is
spelen op al die prachtige instru- Koninklijke Vereniging van Organisten en Kerkmusici
menten jouw droom? Of kent u
jonge organisten voor wie Stay- en de redacties van Het Orgel en Muziek & Liturgie
Tuned.nu precies op het goede
moment komt? Kijk op www.stay- wensen u
tuned.nu voor alle informatie over
de activiteiten en hoe daarvoor een voorspoedig 2023
aan te melden:
www.staytuned.nu

Nieuws

Het Orgel gedigitaliseerd Heringebruikname orgel Gouda - 6 januari

Sinds maandag 5 december jongstleden kunnen op www.delpher.nl In december 2022 is
alle jaargangen van Het Orgel vanaf 1886 (eerste jaargang) tot en het groot onderhoud
met 1951 geraadpleegd worden. en de restauratie van
het hoofdorgel in de
De digitalisering maakt deel uit van Metamorfoze, het Nationaal Pro- Sint-Janskerk in Gouda
gramma voor het Behoud van het Papieren Erfgoed, dat in 2006 op afgerond.
initiatief van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in De werkzaamheden
het leven werd geroepen en dat ondergebracht is bij de Koninklijke werden uitgevoerd door
Bibliotheek in Den Haag. Het programma behelst gedrukte media te orgelbouwers Gebr. Van
conserveren en in digitale vorm voor de toekomst te behouden. De ge- Vulpen, terwijl Henk
digitaliseerde media zijn voor een breed publiek kosteloos toegankelijk Kooiker als orgeladvi-
via de website www.delpher.nl. seur erbij betrokken
was. Er werden onder
andere drie grote bal-
gen gerestaureerd en
moteurs aangebracht
voor de 24 grootste
frontpijpen van de Prestant 16’ van het hoofdwerk en het pedaal.
Op vrijdag 6 januari 2023 is er een heringebruiknameconcert gepland,
waar Gerben Budding werken zal spelen van Max Reger, Felix Mendels-
sohn Bartholdy en César Franck. Tijdens deze avond zal tevens uitleg
gegeven worden over de uitgevoerde werkzaamheden.
Meer info: https://sintjan.com

De Utrechtse bibliotheek heeft alle jaargangen van Het Orgel in haar Floris van Gils benoemd in Duitsland
collectie, en deze exemplaren zijn door Metamorfoze gedigitaliseerd
en op Delpher.nl gepubliceerd. Dit gebeurde uiteraard na toestemming Per 1 januari is Floris van Gils werkzaam
gekregen te hebben van de Koninklijke Vereniging van Organisten en als kerkmusicus voor de Gemeinschaft der
Kerkmusici, die de rechtsopvolger is van de Nederlandse Organisten Gemeinden Brüggen-Niederkrüchten, een
Vereniging, de vorige eigenaar van het blad. parochieverband van zeven rooms-katho-
Het tijdschrift is in Delpher onder twee namen opgenomen: de jaargan- lieke parochies in Duitsland. Het gaat om
gen 1886-1946 onder de naam ‘Het Orgel; maandblad voor organisten’ een fulltime functie waarin hij verantwoor-
en de jaargangen 1919-1951 onder de naam ‘Maandblad Het Orgel’. delijk wordt voor de kerkmuziek binnen
Voor een rechtstreekse link naar alle nummers, klik hier. het parochieverband. Hij zal dagelijkse
De jaargangen van na 1951 zijn niet in Delpher opgenomen vanwege missen spelen, vier koren leiden, andere
auteursrechten. Het is mogelijk om scans van artikelen uit de niet-gedi- musici aansturen en verdere kerkmuzikale
gitaliseerde jaargangen tegen een vergoeding aan te vragen. Mail daar- activiteiten ontplooien.
voor naar [email protected] of [email protected]. Floris van Gils studeerde orgel bij Jos van
der Kooy aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Hij volgde bij-
vak piano bij Wim Voogd, bijvak klavecimbel bij Siebe Henstra en bijvak
zang bij Kees-Jan de Koning. Aan Codarts Hogeschool voor de kunsten
te Rotterdam studeerde hij kerkmuziek. Daarnaast behaalde Floris zijn
bachelor Theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit en de
Vrije Universiteit te Amsterdam.
Website: www.florisvangils.nl

2 Friese Orgelkalender 2023

Bij Boeijenga Music te Leeuwar-
den verscheen onlangs de eerste
Friese Orgelkalender. De kalender
heeft uitgeklapt het formaat van
A3 (staand). Op de pagina met het
maandoverzicht is voldoende ruimte
om verjaardagen of afspraken te no-
teren. De foto’s voor deze kalender
werden gemaakt door Peter van der Zwaag. Hij fotografeerde de orgels
in Haskerhorne, Hallum, Blessum, Minnertsga, Boazum, Wirdum,
Aldeboarn, Raerd, Boksum, Reduzum, Donkerbroek en Marsum. De
kalender is verkrijgbaar bij Boeijenga Music (BE2023) voor € 19,95,
incl. verzending.
Website: www.boeijengamusic.com.

NotaBene | Januari 2023

Nieuws

Fusie Elbertse Orgelmakers & Gebr. Van Vulpen de broer Evert in het bedrijf gekomen. Later volgden toonaangevende
restauraties van historische instrumenten en de ‘historiserende’ peri-
Met ingang van 1 januari 2023 gaan Elbertse Orgelmakers bv en de ode in de bouw van hun nieuwe orgels. Meer recent vindt het bedrijf
firma Gebr. Van Vulpen samen verder onder de naam ‘Elbertse en Van inspiratie in de negentiende-eeuwse orgelbouw. Voorbeelden daarvan
Vulpen Orgelmakers’. Directeur wordt Adjan Smitsman, de huidige di- zijn de restauratie van het Meyer-orgel in de Josephkerk in Utrecht, het
recteur van de Gebr. Van Vulpen. Het bedrijf zal opereren vanuit het Ibach-orgel in de Broederenkerk in Deventer en het nieuwe orgel in de
vertrouwde adres aan de Tennesseedreef 16 te Utrecht. Tangenkirke in Drammen (Noorwegen).
Komend jaar hoopt Hans Elbertse de leeftijd van 72 jaar te bereiken.
Naar zijn mening is dit het juiste moment om verantwoordelijkheid over De fusie van Van Vulpen en Elbertse sluit naadloos aan bij de ontwik-
te dragen ten aanzien van de toekomst van personeel, instrumenten en kelingen die beide bedrijven in hun rijke historie hebben doorgemaakt.
klanten/relaties. Hans blijft nog wel betrokken in een adviserende en Adjan Smitsman: “Door onze krachten te bundelen kunnen we een nog
ondersteunende rol, zeker bij lopende projecten. breder scala aan instrumenten bouwen, restaureren en onderhouden
met de specialistische kennis en het vakmanschap dat deze instrumen-
In 1917 startte J.J. Elbertse zijn eigen bedrijf, nadat hij bij de Utrechtse ten verdienen.”
orgelmakers Maarschalkerweerd & Zn. van jongste leerling tot mees- Al enkele jaren leefde onder de orgelmakers Verschueren, Van Vulpen
terknecht was doorgegroeid. Binnen het bedrijf van Elbertse is inmid- en Elbertse de gedeelde wens om grotere projecten te kunnen uitvoe-
dels meer dan een eeuw aan kennis en ervaring opgebouwd. Met hun ren. Daarom werd het Orgelmakerscollectief EVV (Elbertse, Verschue-
werkzaamheden op het gebied van de negentiende-eeuwse orgelbouw ren en Van Vulpen) opgericht. Het lag aanvankelijk in de bedoeling dat
en met name hun specialistische kennis op het gebied van de pneu- Johan Zoutendijk van Verschueren Orgelbouw de dagelijkse leiding van
matiek neemt het bedrijf een unieke plaats in binnen de Nederlandse het bedrijf in Soest geleidelijk aan zou gaan overnemen. Uit praktische
orgelbouw. Voorbeelden daarvan zijn de restauraties van de Maarschal- overwegingen hebben beide partijen besloten daarvan af te zien. De
kerweerd-orgels in ‘s Heerenberg en Delft. Daarnaast hebben zij de no- samenwerking binnen het orgelmakerscollectief EVV blijft voor speciale
dige faam verworven met de modernste technieken, zoals in het Utopa projecten wél bestaan.
Barokorgel in het Orgelpark te Amsterdam.
Website Gebr. Van Vulpen: https://www.vulpen-orgel.nl
De broers Jos en Rijk van Vulpen startten in 1940 hun bedrijf in de Website Elbertse Orglmakers: http://www.orgelmakers.nl/
Domstad. Zij vestigden in de jaren vijftig en zestig internationaal hun
naam met talrijke nieuwe neobarokke orgels. Inmiddels was ook de der-

Internationaal improvisatieconcours Schwäbisch Gmünd

Op 29 en 30 juli 2023 zal het 18de Internationaler Wettbewerb für Orgel- Orgel in de Heilig-Kreuz-Münster,Schwäbisch Gmünd .
improvisation Schwäbisch Gmünd gehouden worden. Deze tweejaarlijkse Foto: https://de.wikipedia.org
wedstrijd maakt onderdeel uit van het Festival Europäische Kirchenmusik
Schwäbisch Gmünd. De jury bestaat uit Sietze de Vries, Vincent Dubois
en Stephan Beck.
Deelname staat open voor organisten die na 30 juli 1988 geboren zijn.
Er kunnen maximaal 15 deelnemers toegelaten worden. Eerdere prijswin-
naars zijn van deelname uitgesloten. Men kan zich aanmelden tot 28
april 2023, waarbij men een kort curriculum vitae, inclusief een overzicht
van de gevolgde studies en werkzaamheden, moet insturen. Deelname
kost 50 euro.
Het concours bestaat uit twee ronden, waarbij de kandidaten zich de
dag daaraan voorafgaand kunnen voorbereiden op het orgel in de St.-
Franziskus. De eerste ronde vindt plaats op zaterdag 29 juli op het or-
gel in St.-Franziskus (Walcker, 1960, III/P/35). Deelnemers dienen min-
stens vier variaties in een vrij te kiezen stijl te spelen over een opgegeven
thema. Eén variatie moet het thema in de tenor presenteren (maximale
tijdsduur 11 minuten). Vervolgens wordt een zeven minuten durende vrije
improvisatie gevraagd in een eigentijdse stijl over een of meer opgegeven
thema’s.
De tweede ronde vindt plaats op zondag 30 juli op het Klais-orgel
(III/P/55) van de Heilig-Kreuz-Münster. De jury zal opgaven verstrekken.
Na juryberaad vindt de prijsuitreiking plaats.
De eerste prijswinnaar ontvangt een bedrag van 3000 euro, de tweede
van 2000 euro en de derde prijswinnaar 1000 euro. Tevens is er een
publieksprijs van 500 euro.
Meer info en aanmelding:
https://www.kirchenmusik-festival.de/wettbewerbe.html

NotaBene | Januari 2023 3

Nieuws

colofon Deadline Verkoopdagen Nationaal 0rgelmuseum
Berichten voor het eerstvolgende nummer
NotaBene is de digitale nieuwsbrief van NotaBene dienen uiterlijk de 20ste van In het Nationaal Orgelmuseum
van de Koninklijke Vereniging van de maand in het bezit van de eindredacteur aan de Van Kinsbergenstraat 5
Organisten en Kerkmusici, opgericht te zijn te Elburg zullen op vrijdag 24 en
op 12 december 2008 te Leeuwarden. zaterdag 25 februari a.s. opnieuw
De nieuwsbrief verschijnt maandelijks Corrector twee grote verkoopdagen worden
(m.u.v. augustus). Kees Kugel, Noordhorn gehouden van een grote partij
bijzondere orgelboeken, orgelmu-
© KVOK 2023 Agenda ziek, grammofoonplaten, cd’s, et
ISSN 1876-2921 Concertaankondigingen in de Agenda kosten cetera. Het Orgelmuseum is door
€ 2 per concert. Opgave van concerten kan diverse verkregen grote schenkin-
Adres bestuur & ledenadministratie uitsluitend geschieden via het aanmeldfor- gen en nalatenschappen opnieuw
Hans Beek | Kli pper 49 | 9801 MT mulier op www.hetorgel.nl. in het bezit gekomen van veel in-
Zuidhorn | 0594 50 78 76 | teressant materiaal.
[email protected] Advertenties De verkoopdagen in februari zijn
Bureau van Vliet BV | Wateringweg 129 | van 10.00 uur -17.00 uur.
Eindredactie 2031 EG Haarlem | 023 571 47 45 | Er kan gepind worden. Gratis parkeren net buiten het stadje.
Jan Smelik | H. van Steenwijckstraat 10 | contactpersoon: Luciène Paap | Meer info: www.nationaalorgelmuseum.nl
8331 KK Steenwijk [email protected] |
website: www.bureauvanvliet.com Internationaal cursusprogramma Romainmôtier
E-mailadres NotaBene
[email protected] Sinds 1969 biedt de Internationale Orgelkurs in Romainmôtier (Zwit-
serland) elk jaar een aantrekkelijk cursusprogramma in het charmante
in Tivolivredenburg middeleeuws stadje met drie opmerkelijke orgels: het huisorgel van de
Utrecht familie Alain, gebouwd door Albert Alain, vader van Jehan en Marie-
Claire, het huisorgel van de belangrijke organist en musicoloog Luigi
TON KOOPMAN Ferdinando Tagliavini en het Lhôte-orgel in de romaanse abdijkerk.
EN TINI MATHOT Van 12-29 juli wordt opnieuw een cursusprogramma aangeboden. De
eerste drie dagen, 12-14 juli, bevatten cursussen voor amateurorga-
ORGEL VIERHANDIG nisten (liturgisch repertoire, eenvoudige improvisatie, liedbegeleiding).
EN SOLOWERKEN Van 17 tot 22 juli is er een cursusweek die helemaal gewijd is aan im-
provisatie. Docenten zijn Emmanuel Le Divellec en Tobias Willi.
ZATERDAG 4 MAART In de week van 24 tot 29 juli zullen twee internationaal gerenommeerde
docenten zich richten op de muziek van Jehan Alain, aangevuld met
masterclasses over Zuid-Duitse barokmuziek, de orgelwerken van Ro-
bert Schumann en de fuga’s van Bach (Wolfgang Zerer, Hamburg) of
over Franse muziek uit de achttiende eeuw en César Franck (Christophe
Mantoux, Parijs).
Meer info en aanmelding: https://jehanalain.ch
https://concerts-romainmotier.ch
E-mail: [email protected]

FILMCONCERT
KING OF KINGS

STOMME FILM MET IMPROVISATIE
OP HET ORGEL

MAANDAG 10 APRIL

TIVOLIVREDENBURG.NL/ORGEL

4 Het huisorgel van de familie Alain

NotaBene | Januari 2023

Nieuws

‘Polifonia’ digitaliseert Orgelencyclopedie

Het Europese muzikaal-erfgoedproject Polifonia digitaliseert de volledige encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland, waaraan is ge-
werkt van 1995 tot en met 2010. Maar dat is nog niet alles: de informatie uit de reeks zal worden opgeslagen in een kennisgraaf, een infor-
matienetwerk met daarin een grote hoeveelheid samenhangende gegevens, waarin op allerlei manieren gezocht kan worden.

De orgelencyclopedie is hét naslagwerk voor iedereen die geïnteres- deze enorme hoeveelheid kennis volledig digitaal toegankelijk worden
seerd is in de rijke geschiedenis van pijporgels in Nederland tussen gemaakt in de vorm van een kennisgraaf die gebruikers kunnen bena-
1479 en 1970. Momenteel is deze informatie over bouwpraktijken en deren via een website. Gegevens gestructureerd in een graaf, in plaats
kenmerken van +/- 2000 Nederlandse pijporgels terug te vinden door van bijvoorbeeld een tabel of tekst, kunnen gebruikers helpen betere
de ca. 4500 pagina’s van de vijftiendelige encyclopedie handmatig antwoorden op hun vragen te vinden, context rond een specifiek object
door te bladeren. Nu is er een project dat dit proces wil versnellen: Po- te vinden en nieuwe verbanden tussen objecten te ontdekken.
lifonia. Polifonia is een door de EU gefinancierd project met als doel Peter van Kranenburg licht het belang van het project toe: “Een derge-
Europees muzikaal erfgoed te ontsluiten en te verbinden met behulp lijke online grafische kennisbank zal zeer waardevol zijn voor muziekhis-
van de nieuwste technologieën zoals kennisgrafen en kunstmatige in- torici, maar ook voor orgelbouwers en orgeladviseurs die betrokken zijn
telligentie. bij restauratie-, onderhouds- of reconstructieprojecten.” Daarnaast zul-
len de gegevens ook via de website van het NIvO te raadplegen zijn. Een
interactieve interface maakt het mogelijk gegevens te becommentarië-
ren, te bewerken en aan te vullen. Bij dit proces is Hans Fidom, profes-
sor Organ Studies aan de Vrije Universiteit, betrokken. De door het NIvO
ontwikkelde orgelmentor-app is ook onderdeel van deze database.

Veel waardevolle informatie over orgels staat nu in deels ongestructu- ‘ORGANS’ is slechts een van de tien pilots binnen het project Polifo-
reerde lopende tekst. In de ORGANS-pilot, geleid door Peter van Kranen- nia, dat zijn resultaten grotendeels via kennisgrafen zal presenteren.
burg aan het Meertens Instituut (KNAW) in nauwe samenwerking met Behalve aan ORGANS wordt onder andere gewerkt aan documentatie
Hans Steketee van het Nationaal Instituut voor de Orgelkunst (NIvO), zal van Italiaanse klokken, de muzikale geschiedenis van Bologna, modale
muziektheorie uit de renaissance, biografieën van componisten, ge-
avanceerde zoeksystemen voor muzikale inhoud en vernieuwende in-
terfaces om muziekcollecties toegankelijk te maken. Behalve de pilots,
zullen alle technologieën, software en datasets dat het project gaat
voortbrengen ook openbaar gepubliceerd worden, zodat andere instel-
lingen deze kunnen hergebruiken.
Geïnteresseerden moeten nog wel even geduld hebben totdat ze in de
gedigitaliseerde encyclopedie kunnen duiken: “De kennisgraaf zal via
een website te raadplegen zijn zodra het project is afgerond in 2024”,
benadrukt Peter van Kranenburg.

Website Polifonia: https://polifonia-project.eu
Website NIvO: https://nationaalinstituutorgelkunst.nl

Blank-orgel zoekt organist(en) 5

Het Witte Kerkje van de Protestantse
Gemeente te Odijk zoekt organisten
voor de zondagse eredienst.

Kom je graag ons bijzondere Blank-orgel
bespelen, houd je ervan om een goed
zingende kleine kerkgemeenschap met
veel jonge gezinnen te begeleiden, ben je
vertrouwd met het Liedboek van de PKN
en speel je ook piano?
Wij zoeken organisten voor zo’n 20
zondagen per jaar ter aanvulling van onze
organistenpool!
Meer weten? Bel of mail AnVan Osselaer (06-
196 77 222, [email protected]) of
ga naar www.pknodijk.nl.

NotaBene | Januari 2023

vERENIGINGSNIeuws

In memoriam Jan van den Berg Zuid-Holland

(13 juni 1931 - 2 december 2022) De eerste bijeenkomst in 2023 is gepland op zaterdag 28 januari in de
Op 2 december 2022 overleed ons Laurentiuskerk, Kerkplein 1a, Mijnsheerenland. We houden eerst om
KVOK-lid Jan van den Berg. 13.30 uur onze jaarvergadering. De jaarstukken ontvangt u in de loop
Jan werd in 1931 geboren in Rot- van de maand.
terdam als derde zoon in het gezin. Na de jaarvergadering leidt Herman Lammers ons de intieme wereld
Toen Jan drie jaar oud was, overleed van het clavichord binnen.
zijn vader. Zijn moeder bleef met Rien Donkersloot assisteert vervolgens de leden die iets als 'Nieuwe
vier zonen achter. In 1940 maakte oogst bij het Liedboek 2013' op het orgel willen spelen. In NotaBene
hij het bombardement van Rot- van december zijn hiervoor al diverse suggesties gedaan.
terdam mee. Het bombardement Relevante informatie over het orgel is te vinden op https://www.orgel-
heeft diepe indruk gemaakt op Jan, site.nl/mijnsheerenland-hervormde-kerk-laurentiuskerk/
die toen bijna negen jaar oud was.
In 1941 verhuisde het gezin naar U kunt zich met uw keuze tot uiterlijk 20 januari aanmelden bij Rien Ver-
Vriezenveen, waar een oom een woning voor het gezin geregeld had. wijs of Bartjan Geleijnse: [email protected] of [email protected]. Reken
Zijn verdere jeugd bracht Jan door in Overijssel. Jan ging naar het op maximaal tien minuten orgelspel per persoon.
gymnasium in Almelo en al gauw werd duidelijk dat hij uitblonk in ta- Graag tot ziens in Mijnsheerenland!
len. Tijdens de militaire dienstplicht kwam hij bij de militaire inlichtin-
gendienst en hij maakte zich in die tijd de Russische taal eigen. Tot besluit een correctie op het verspreide jaarprogramma voor 2023.
In 1965 trouwde hij met zijn vrouw Netty. In de beginjaren van het De bijeenkomst in Hendrik-Ido-Ambacht is op 11 november, niet op 18
huwelijk studeerde Jan aan het conservatorium en werd leraar mu- november.
ziek aan het Menso Alting College in Hoogeveen. Ze vestigden zich in BARTJAN GELEIJNSE
Zuidwolde (Dr). Jan was de trotse bezitter van een huispijporgel, een
vleugel en later een klavecimbel. Afdelingen NOORD-HOLLAND - Ton Schoen |
Jan is in 1970 organist geworden in de Gereformeerde Kerk van Vincent van Goghweg 8 |
Zuidwolde, het eerste jaar speelde hij nog op een noodorgel, maar DRENTHE - Leo Ridderbos 1506 JC Zaandam | 06-10013555 l
hij heeft zich samen met de orgelcommissie zeer beijverd voor een | Ballastweg 15 | 7741 ZM [email protected]
nieuw orgel dat er in 1971 is gekomen. Gedurende vijftig jaar bege- Coevorden | 0524-51 74 61 |
leidde hij de gemeente bij de samenzang als organist en als pianist. [email protected] OVERIJSSEL - Bastiaan Nuijen |
Ook bij de cantorij was hij de vaste pianist. Daarnaast componeerde Pastoor Schneid­ erstraat 7 | 7545 CM
hij diverse muziekstukken. Op 12 januari 2020 heeft Jan tijdens de FRYSLÂN - Jelle Rollema | Boekelo | 053-4303029 |
kerkdienst afscheid genomen als organist. Hij werd al die jaren bijge- Buorren 29 | 9014 CD | Tersoal [email protected]
staan door zijn echtgenote. | 0515-521261 | j.rollema@
Jan is jarenlang bestuurslid geweest van de KVOK-afdeling Drenthe planet.nl UTRECHT en
en was een trouwe bezoeker van onze activiteiten en excursies. FLEVOLAND ZUID-OOST
Ondanks zijn hoge leeftijd klom hij nog gewoon naar de orgelgalerijen GELDERLAND - Danny Koschinski Leendert Verduijn | Johann de
om tijdens de excursies de orgels te bespelen. Geen trapje was voor | Nachtegaalstraat 108 |7481 Wittlaan 19 | 2805 CM | Gouda|
Jan te smal of te steil. Jan had altijd een grote tas vol met muziekboe- AV Haaksbergen | 053-5742980 [email protected]
ken mee, had een brede belangstelling voor allerlei stijlperiodes en | [email protected]
schuwde zeker de modernere werken niet. Als Jan eenmaal was be- ZEELAND - Bert Geleijnse |
gonnen met spelen, kostte het menigmaal moeite om hem weer mee GRONINGEN - Ties Wildeboer | Torenstraat 45 | 4353 AB |
te krijgen naar het volgende orgel. Op 16 oktober 2021 was hij voor Wethouder Huismanlaan 34 | SEROOSKERKE | 0118 591016 |
de laatste keer mee met een activiteit van de KVOK, daarna ging het 9902 LR Appingedam | 0596- [email protected]
helaas niet meer vanwege een steeds verder afnemende gezondheid. 682956 | [email protected]
Ik heb Jan ongeveer 30 jaar geleden leren kennen en ik heb hem al- ZUID-HOLLAND - Bartjan Geleijnse |
tijd erg gewaardeerd om zijn enthousiasme en liefde voor de muziek. LIMBURG - Ferdinand Fahner | Esdoorndreef 21 | 3137 BH
Jan was een erg prettige man in de omgang en een gezellige prater. Kasteel Daelenbroeckstraat 60 Vlaardingen | 010 426 3227 |
Het was altijd fijn om met Jan op pad te gaan. | 6043 XR Roermond | 06 1288 [email protected]
Op 7 december 2022 hebben we afscheid genomen van Jan in de 2125 | [email protected]
Ontmoetingskerk van Zuidwolde, de kerk waarin hij vele kerkdiensten
heeft begeleid. Het was een waardig afscheid en in de dienst heeft NOORD-BRABANT - Rens Swart |
veel muziek geklonken. Niet alleen zijn er werken van o.a. Bach en Kapelaan Kockstraat 44 | 4651
Händel ten gehore gebracht, maar ook muziek die door Jan was XE Welberg | 016 23 33 45 94 |
gecomponeerd. [email protected]
We wensen zijn vrouw Netty en zijn familie veel sterkte toe om dit
verlies te kunnen dragen en we blijven Jan met respect en waardering
gedenken.

Leo Ridderbos, secretaris KVOK-Drenthe

6 NotaBene | Januari 2023

vERENIGINGSNIeuws

Van het bestuur

Op de grens van 2022 en 2023 nog enkele berichten en mededelingen De vergadering met de afdelingsbesturen is gepland op 11 februari in
vanuit het bestuur. Amersfoort en de Algemene Leden Vergadering (ALV) op 3 juni in Leeu-
Vorig jaar zaten we rond deze tijd nog in een coronalockdown. Gelukkig warden. In het middagprogramma van de ALV zullen we, in zijn eigen
is dat nu niet het geval en hebben we het afgelopen jaar ook niet zoveel kerk, uitgebreid stilstaan bij het overlijden van ons bestuurslid Gerwin
last meer gehad van het virus. Zodoende konden de KVOK-activiteiten Hoekstra.
in het land ook weer hun beslag krijgen. We hopen uiteraard dat we ook
in 2023 verschoond zullen blijven van het virus. Op zaterdag 16 september 2023 vindt in de Joriskerk te Amersfoort de
landelijke studiedag plaats, met als onderwerp: ‘Van Sweelinck tot Sela,
Het aantal opzeggingen was in 2023 toch weer groter dan het aantal de leidende rol van het orgel bij de samenzang in een tijdreis’.
nieuwe aanmeldingen. Twintig leden van de vereniging zijn in 2022
overleden. Er is eerder berichtgeving over geweest maar nu is het dan zover, op de
Opvallend was het succes van de proefabonnementen, waarvoor ruim bekende site www.delpher.nl, waar veel kranten en tijdschriften uit het
reclame is gemaakt, o.a. op Orgelnieuws. verleden digitaal geraadpleegd kunnen worden, zijn nu ook alle jaar-
gangen van Het Orgel uit de periode 1886-1951 in te zien. Samen met
Vanaf 2023 hebben we een andere drukker in de arm genomen voor de jaargangen vanaf 2009, die voor KVOK-leden met een abonnement
het verzorgen van het drukwerk van onze bladen. Het is de firma Schol- op Het Orgel toegankelijk zijn via www.hetorgel.nl, is nu dus een sub-
ma Print & Media uit Bedum. U zult er waarschijnlijk niet zoveel van stantieel deel van Het Orgel digitaal beschikbaar.
merken, behalve dat het papier wat dikker is.
Rest het bestuur u allen een goed, gezond en inspirerend 2023 toe te
Uiteraard heeft de vereniging ook te maken met oplopende kosten, wensen.
maar we proberen het lidmaatschapsgeld dan wel de abonnementsbij-
drage zo laag mogelijk te houden. Conform eerdere besluitvorming hier- Hans Beek
over in voorgaande ALV’s, is de prijs van alle abonnementen in 2023
met 1 euro verhoogd. Secretaris KVOK

DEZE MAAND IN HET ORGEL 7

• Marcel Dupré - leven en werk. Deel 2 - Ben van Oosten
• Column: Bij de 150ste geboortedag van Karl Straube - Jos van der Kooy
• De klankwereld van de Smits-orgels - Frans Jespers
• Orgelpark: Kritische jachtmuziek in het Orgelpark. Hoorngeschal voor een
betere wereld - Hans Fidom
• “Het is een bepaalde sfeer waar je in zit”. Interview met intonateur Henk Braad

Bert den Hertog
• In memoriam Gerwin Hoekstra (1992-2022) - Wietse Ouwejan
• Podiumangst bij organisten - Jos van der Kooy, Chiel Jan van Hofwegen & Dirk

Jan Versluis
• Orgelbouwnieuws - Gerrit Hoving
• Vers van de pers
• Recensie: Wilhelm Hafner, Das Orgelwerk von André Fleury (1903-1995) und

sein Verhältnis zur französischen Orgelmusik des 20. Jahrhunderts - René Verwer
• Achterplaat: Antwerpse vormgevers van barokke orgelfronten I - Auke H. Vlagsma

Voor een (proef)abonnement, zie www.kvok.nl
Bestellen los nummer: [email protected]

NotaBene | Januari 2023

vERENIGINGSNIeuws

Bestuurscolumn

Bladeren door jaargangen van Het Orgel

Peter Kranenburg

Op pagina 2 van deze nieuwsbrief kunt u lezen dat historische jaar- langen van organisten, op dat moment de
gangen van Het Orgel voortaan digitaal beschikbaar zijn via Delpher. eerste prioriteit van de NOV als het gaat om
En dat is goed nieuws: voortaan zal een enorme database van oude de orgelkunst. De bezoldiging van organis-
tijdschriften digitaal beschikbaar zijn voor iedereen die een laptop, ta- ten is een punt van aandacht. In de meeste
blet of smartp­ hone bezit. Dergelijke databases maken nieuwe vormen nummers uit de genoemde jaren wordt er
van onderzoek mogelijk. Reden voor mij om eens een kijkje te nemen uitgebreid geschreven over het bezoldi-
in deze database. gingsvraagstuk.
Behalve voor de bezoldiging is er ook aan-
De afgelopen maand bladerde ik de jaargangen 1919 en 1920 door. dacht voor een onderwerp als een ziekte-
Bij het openslaan van het nummer van 1 oktober 1919 vallen allereerst verzekering. Opvallend is dat het niet alleen
de advertenties op. Opmerkelijk is de grote hoeveelheid advertenties bij pleidooien voor veranderingen blijft: er
voor huiskamerinstrumenten, variërend van piano’s, phonolapiano’s, wordt ook actief vastgelegd welke succes-
harmoniums, en advertenties van diverse orgelmakers en bladmuziek sen er zijn behaald. Dit resulteert onder andere in uitgebreide schema’s
van deze en gene. Op zichzelf is dit geen bijzondere informatie, maar waarin staat beschreven in welke plaatsen de bezoldiging van organis-
al deze advertenties geven wel een indruk van hoe de wereld van de ten is verhoogd (hieronder staat als voorbeeld de lijst uit het nummer
Nederlandsche Organisten Vereeniging (NOV) er ruim 100 jaar geleden van juni 1920). Al met al is het interessant om te zien hoe de toenma-
uitzag. lige NOV bezig was met de materiële belangen van organisten.

De praktische insteek van Het Orgel valt ook op. Er is allerhande infor- Een laatste onderdeel dat opvalt is de blik op ontwikkelingen in het bui-
matie te vinden over bijvoorbeeld nieuwe leden en adreswijzigingen van tenland. In diverse nummers wordt er geschreven over gerestaureerde
leden. Maar ook de programma’s voor NOV-orgelexamens krijgen een orgels in andere Europese landen, alsook over muzikale ontwikkelingen
plekje in Het Orgel. Leuk feitje hierbij is dat in bepaalde punten van het in Europa.
examenprogramma aparte onderdelen zijn vastgesteld voor katholieke
en protestantse organisten. Zomaar een kleine aanwijzing dat de NOV Bovenstaande beschrijvingen lichten slechts een heel klein tipje van
ook al in 1920 organisten uit allerlei verschillende kerkelijke gelederen de Delpher-sluier op. Ik kan u van harte aanbevelen om op een rustig
moment eens te gaan kijken in deze prachtige database.
samenbracht. Veel leesplezier gewenst!

Het Orgel vormde in de jaren
twintig ook een platform voor
de uitwisseling van ideeën.
Zo worden er in de nummers
uit de jaren 1919 en 1920
artikelen gepubliceerd over
samenzang. Maar ook wordt
er uitgebreid geschreven over
het wel en wee van de NOV-
bibliotheek, die de vereniging
tot in de jaren zestig had.

In de diverse nummers van
Het Orgel uit de jaren 1919
en 1920 is er ook veel aan-
dacht voor de materiële be-

Boekmerk, ontwerp van architect Tho-
len, schoonzoon van Jos A. Verheijen,
de oprichter van de NOV

8 NotaBene | Januari 2023

vERENIGINGSNIeuws

Ter Herinnering aan Arie van der Pol (10 januari 1947 – 17 november 2022)

Op 17 november 2022 is Arie van der Pol overleden op de leeftijd van
75 jaar te Oud-Beijerland.
Arie is jarenlang bestuurslid geweest van de voormalige GOV-afdeling
Rotterdam en na de samenvoeging met de KNOV werd hij voorzitter
van de afdeling Zuid-Holland-zuid van de KVOK.
Een verenigingsman in hart en nieren. Voor de totstandkoming van
de nieuwe afdeling Zuid-Holand zuid na de samenvoeging van KVOK
en GOV heeft hij zich volledig ingezet. Mede door zijn enthousiasme,
trouw en volhouden is er een bloeiende afdeling tot stand gekomen,
waar nog steeds op kan worden voortgebouwd! De samenwerking
werd gezocht met bijvoorbeeld Zuid-Holland noord. Vele vergaderin-
gen zijn ten huize van de familie Van der Pol gehouden aan de ‘ronde’
tafel in Rotterdam-IJsselmonde, waar goede contacten zijn ontstaan
tussen de besturen en waar de kwalitatief goede bijeenkomsten van
de afdelingen werden gesmeed, waar nog steeds door de nieuwe af-
deling Zuid-Holland volledig van wordt geprofiteerd.
Arie kende de waarde van goede orgelmuziek in de eredienst. Hij be-
reidde zichzelf altijd terdege voor op het spelen ’s zondags. Volgde
cursussen en ging naar bijeenkomsten om zijn spel en kennis te laten
groeien en verdiepen ten dienste van zijn Schepper en de gemeente,
die hij wilde dienen.

Arie van der Pol is geboren in Klaaswaal. Daar is ook zijn liefde voor door Arie gespeelde dienst nam hij resoluut het besluit: “Ik stop, dit
het orgel opgewekt. Een instrument dat zijn hele leven hem heeft was mijn laatste dienst”.
geïnspireerd en geraakt. Het was in maart 2020, juist op het moment dat de corona-epidemie
Zijn opleiding heeft Arie gehad van Piet van de Kerkhof, organist van uitbrak, dat Arie samen met zijn vrouw Wil nog de bijeenkomst van de
de Nieuwe Zuiderkerk te Rotterdam, alwaar het fameuze en voor de afdeling kwam bezoeken in de Open Hofkerk te Oud-Beijerland. Een
bouwtijd, vernieuwende orgel van de Duitse orgelmaker Walcker, wat bijeenkomst waarin liederen uit het nieuwe Liedboek 2013 centraal
in enigszins gewijzigde vorm verplaatst is naar Doesburg, stond. Op mochten staan. Hoe mocht het zo zijn! Deze kerk waaruit hij ook is
dit bijzondere orgel heeft Arie van der Pol zijn lessen gekregen en veel begraven op donderdag 24 november jl. Een zeer drukbezochte af-
mogen leren van zijn leermeester. scheidsdienst. Een dienst waarin liederen klonken en werden gezon-
Naast zijn werk bij de Rotterdamse politie studeerde Arie ook koordi- gen waarin de liefde centraal stond. Een liefde voor de muziek, voor
rectie. Na het behalen van zijn diploma heeft hij vele koren als diri- zijn Schepper. Woorden en liederen klonken die het leven van Arie
gent geleid, o.a. het mannenkoor van de politie, Hermandad. van der Pol karakteriseerden.
Ook de kerkelijke gemeente waar Arie vele tientallen jaren actief is
geweest als organist, de Groene Tuinkerk in IJsselmonde, heeft mo- Denn er hat seinen Engel befohlen über dir,
gen genieten van zijn spel. Een kerkgemeenschap waar Arie ook zeer Dass sie sich behüten auf allen deinen Wegen.
actief is geweest als koorleider van gemeenteleden die met elkaar Dass sie dich auf den Händen tragen,
de zondagen van Advent en de Veertigdagentijd opluisterden. Hard is Und du deinen Fuss nicht an einen Stein stossest.
er gestudeerd onder zijn leiding met vaak een verbluffend resultaat.
Nog steeds worden deze mooie herinneringen onder de gemeentele- Uit oratorium Elias – Felix Mendelssohn-Bartholdy, een lied dat Arie
den gedeeld! van der Pol tijdens zijn leven tot tranens toe heeft bewogen. Arie van
Ook in de Pauluskerk te Rotterdam is Arie actief geweest als organist. der Pol mag nu na zijn aardse leven vol muziek deze Bewaarder uit-
De eerste kennismaking van mezelf met Arie was in de jaren tachtig eindelijk van aangezicht tot Aangezicht aanschouwen. Soli Deo Glo-
van de vorige eeuw, toen hij het kerkkoor van Ridderkerk-Bolnes be- ria.
geleidde als vaste organist. Vriendelijk, bescheiden als mens; goed
voorbereid en uitstekend begeleidend. Zo heb ik hem toentertijd mo- Rien Verwijs
gen leren kennen.

Het deed Arie pijn en verdriet het orgel als begeleidingsinstrument
van de zingende gemeente te moeten loslaten een zestal jaar gele-
den. Maar het ging door steeds meer hinder ondervindend van zijn
langzaam voortgaande ziekte niet langer meer. Na afloop van een

NotaBene | Januari 2023 9

Agenda

concerten in januari

zondag 1 | Breukelen | Pauluskerk | 15.00 | Jan Pieter Karman Uur van het orgel
Noordbroek | Kerk | 15.30 | Peter Westerbrink
16 februari 2023
maandag 2 | Goes | Grote of Maria Magdalenakerk | 16.00 | Arno Els Biesemans
van Wijk Bach, Pierné, Franck, Liszt en Jongen

vrijdag 6 | Amsterdam | Westerkerk | 20.00 | Evan Bogerd 16 maart 2023
Anton Pauw, Gerrie Meijers & Jaap Stork
zaterdag 7 | Berkel en Rodenrijs | Dorpskerk | 20.00 | Arjan Breuk- Eben, Mendelssohn, Ravel, Schumann, Wills e.a.
hoven
IJsselstein | Oude St.Nicolaaskerk | 20.00 | Gerrit Christiaan de Gier 20 april 2023
(orgel), Floortje Veerman (klarinet) Pieter van Dijk & Antonio di Dedda
Utrecht | Domkerk | 15.30 | Jan Hage Hesse, Franck en Demessieux

zaterdag 14 | Beekbergen | Hervormde Dorpskerk | 20.00 | Evert
van de Veen
Eindhoven | Catharinakerk | 15.00 | Wybe Kooijmans (orgel), Ottoni
Koperkwartet
Hendrik-Ido-Ambacht | Dorpskerk | 16.00 | Bart Jacobs
Putten | Hersteld Hervormde kerk | 20.00 | Sander van den Houten
Utrecht | Tivoli Vredenburg | 11.00 | Tineke Steenbrink (orgel), Lam-
bert Colson (Cornetto)

zondag 15 | Purmerend | Nicolaaskerk Kaasmarkt | 15.30 | Wim
Dijkstra (orgel) m.m.v. instrumentaal ensemble fagot-cello-contrabas

vrijdag 27 | Zoeterwoude | Dorpskerk | 20.00 | Erik van Bruggen

zaterdag 28 | Zwolle | Grote kerk | 13.00 | Jos Moeke

zondag 29 | Eindhoven | Catharinakerk | 15.00 | Aart Bergwerff (or-
gel), Wishful Singing

kwaliteit en vakmanschap, van boomstam tot kerkorgel

ook gespecialiseerd in het onderhouden van uw kerkorgel ! philharmoniehaarlem.nl/orgel

J.L. van den Heuvel-Orgelbouw bv
Amstelwijckweg 44 3316 BB Dordrecht T 078-6179540
vandenheuvel-orgelbouw.nl [email protected]

10orgel-vd heuvel 180409.indd 1 09-04-18 09:50

NotaBene | Januari 2023

InInddeerrVVeerreeiinten EEvvaannggeelilsicshche e Doelstelling van de vereniging is bevordering van
KiKricrhcehnenggeemmeeiinnddee in MMüüllhheeiimmaannddererRRuhurhr • de orgelcultuur in de breedste zin van het woord
• de kerkmuziek
isitstzuzumm0011..0011..220244 ooddeerrffrrüühhererdideie
De KVOK is een landelijke vereniging
AA--KKiirrcchheennmussiikkeerrsstteelllele met 11 regionale afdelingen die activiteiten ontplooien. Vereni-
gingsuitgaven:
ananddererPPeettrriikkiirrcchhe in ddeerrIInnnneennstsatdatdztuzu
101000PPrroozzeenntt neuu zzuubbeesseetztzeenn. . • Het Orgel [www.hetorgel.nl]

DieDiKeiKrcirhcehnemnmuusiskikhhaattiinnddeer Gemmeeiinnddeeeeininenen • Muziek&Liturgie [www.muziekenliturgie.nl]
auaßueßrgeregweöwhönhlnilcihchhhoohheennSStteellenwweerrtt..DDaassHHerezrsztsütcükcbkilbdieldt et
diedrieäurämumliclihchununmmititetelblbaarraan derr PPeettrrikikirircchheeanagnegseiesdieedlteelte • maandelijkse digitale nieuwsbrief NotaBene
SinSginsgchscuhluel.eM. Mititcaca. .116600KKiinndernn uunnddJJuuggeennddliclihcehnenwiwrdirhdiehrier
klakslsaissscishcehreGr Geseasnanggggeeppfflleeggtt. Lid worden? Een proefabonnement?
WWir ibribeiteetnen Ga naar: www.kvok.nl
• • eineienSetSatdatdktkiricrchheemmiittgguuter AAkkuussttikikuunndddrderiei
11NotaBene | januari 2023
hohcohcwhweretritgiegnenOOrrggeellnn;;
• • gugtuetPe rPorboebnenräräuummeeuunndd eeiinn ggrrooßßeeNNootetnenbibbilbiolitohtehke;k;
• • diediUe Untnetresrtsütütztzuunnggeeiinneerr SScchhuullmmuussikikeerirnin(H(Hauaputpfatcfahch

GeGseasnagn)g,)d, dieiesseecchhssGGrruuppppeennmmiittjüjünnggereernenKKinidnedrenrn
leilteeitte; t;
• • eineinGeGmemeieninddeebbüürroo,,ddaass vviieelleeAAuuffggaabbeennfüfrüdr ideie
kirkcirhcehnemnmuusiskikaalilsiscchheeAArrbbeeiitt eerrlleeddigigt.t.
WWir isruscuhcehnen
eineeiniensinpsipriierireernenddeeMMuussiikkeerrppeerrssöönnlliicchhkkeeiti,t,ddieie
• • krkeraetaivtivununddeennggaaggiieerrtt GGootttteessddiieennssteteuunnddanadnedreere
VeVrearnasntsatlatlutunnggeennmmuussiikkaalliisscchhggeessttaaltletet;t;
• • diediSeiSnignsgcshchuulelemmuussiikkaalliisscchh uunnddssttimimmmlilcihchauafuhfohhoehmem
NiNveivaeuauwweietieterfrüfühhrrtt;;
• • diediKe aKnatnotroeriei(6(655MMiittgglliieeddeerr))aallssGGeemmeeinindedcehcohrolreilteeitt;et;
• • dednenKaKmammmerecrchhoorr((2255 MMiittgglliieeddeerr))mmititananspsrpurcuhcshvsovlloelmlem
PrPorgorgarmammmwweeitieterreennttwwiicckkeelltt;;
• • VeVrearnasntsatlatlutunnggssrreeiihheenn wweeiitteerrffüühhrrttuunnddenentwtwickiceklte;lt;
• • alsalTseTiel idl edsesjäjähhrrlilcichheenn OOrrggeellffeessttiivvaal.lR.Ruuhhr rKKonoznezreterte
spsipelitelut nudndoorgrgaannisisiieerrtt..
EinEignrgorßoeßreFr öFrödrdeerkrkrreeiissffüürr KKiirrcchheennmmuussikikuunntetresrtsüttüzttzt
ProPjreokjetketwe wieieOOraratotorrieiennooddeerr ddiiee jjäähhrrllicichheeKKinindedreorpoepre. r.
DieDi„eS„tSifttiuftnugngPPetertirkikirircchheennhhaauuss““ sstteellllttimim22001616nenueu
erreircrhicthetteetnenPePtertirkikirircchheennhhaauuss ssppeezziieellllaauuffddieieBBedeüdrüfnrfinssiesse
dedr eSrinSignsgcshcuhlueleauaussggeeleleggttee RRääuummeebbeerreeitituunnddfinfiannazniezriet rt
siesbieebneWn WocohcehnenstsutunnddeennOOrrggaanniissaattiioonnssaarrbbeeiti.t.
DieDiVeeVreerineitneteEEvavannggeelilsiscchhee KKiirrcchheennggeemmeeininddeeMMülühlehimeim
istiestineeinGe eGmemeieninddeemmitit88..334455 GGeemmeeiinnddeemmitigtlgileideedrenrnunudnd
zwzewi ePifParfarrsrtsetlelellnen. .MMüülhlheeiimm aann ddeerrRRuuhhrrmmititcac.a1.7107.00.00000
EinEwinowhonhenrenrnlieligegt taammRRaannddee ddeess llaannddsscchhaaftfltilcihchreriezvizovlloelnlen
BeBrgeirsgcishcehnenLaLnanddeesszzwwiisscchheenn DDuuiissbbuurrgguunnddEEsssesne.n.
IhrIehrBeeBweewrebrubnung,g,ggeerrnneeaauucchh ppeerr EEmmaaili,l,rircihchtetnenSiSeibeitbtiettbeisbis
zumzum303.00.10.12.2002233aannddeenn VVoorrssiittzzeennddeennddees sPPrersebsybtyerteiurmiusms
dedr eVreVreerineitnetnenEEvv. .KKirircchheennggeemmeeiinnddee,,AAltlhthoofsftsrtarsasses9e,9,
D-D45-44564868MMülühlehiemimaannddeerrRRuuhhrr,, vveerreeiinntete.m.muuelehlehiemim@@ekeirk.dire..de.

DenDvenolvlsotlälsntädnigdeignenAuAsusscshchrereibibuunnggsstteexxtt ffiinnddeennSSieieuunntetrerwwwwww.ve.vke-mk-umeulheelihme.im.
de/dcea/tceagteogroyr/ya/katkuteulellelse/s/uunnddwwwwww..mmuussiikk--iinn-p-peetrtir.id.ed/ea/katkuteulleelsles
WeWiteerieteIrnefIonrfmoramtaiotinoennenbbeieiGGijisjsBBuurrggeerr,, ++4499((00))220088-3-3888080020525

10NotaBene | Januari 2023