การรัฐประหาร2490

1

2

ก คำนำ หนังสือฉบับนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาการเมืองการปกครองและ หลักรัฐธรรมนูญ(HPA0104) โดยมีอาจารย์อยับ ซาดัคคานเป็นผู้สอน โดยรายงานเล่มนี้ได้ รวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับเรื่องการการรัฐประหารปี2490 วัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้ที่สนใจได้ นำไปประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างมากที่สุด ขอขอบคุณอาจารย์อยับ ซาดัคคาน ผู้ให้ความรู้และแนวทางการศึกษาคณะ ผู้จัดทำหวังเป็นเป็นอย่างยิ่งว่าการจัดทำเอกสารฉบับนี้จะมีประโยชน์สำหรับผู้ที่สนใจศึกษา เรื่องการรัฐประหารปี2490เป็นอย่างดี คณะผู้จัดทำ

ข สารบัญ 4 หัวหน้ากลุ่มผู้ก่อการ รัฐประหาร 2490...............................................4 ชนวนเหตุการณ์ก่อรัฐประหาร.................................................................6 ภาวะข้าวยากหมากเเพง.............................................................................6 ความไม่สงบและจลาจล..............................................................................8 ความอ่อนแอของรัฐบาล.............................................................................9 กรณีสวรรคต............................................................................................11 อภิปรายไม่ไว้วางใจ.................................................................................13 ความไม่พอใจของทหารบก......................................................................15 สรุป..........................................................................................................18 การก่อรัฐประหาร.................................................................................19 เหตุการณ์ก่อรัฐประหาร.......................................................................22

ค “…ภาวะการณ์ของชาติไทยเท่าที่ปรากฏในปัจจุบันนี้ คณะรัฐบาลปัจจุบันไม่สามารถแก้ไข ให้ลุล่วงไปได้ด้วยดี จึงเป็นเหตุให้พี่น้องทั้งหลายได้รับความทุกข์ทรมานอย่างแสนสาหัสดังที่ ผจญในเวลานี้… เช่น ไม่สามารถแก้ไขในเรื่องภาระการครองชีพของประชาชนโดยเฉพาะ เรื่องข้าว มิหนำซ้ำยังปล่อยให้เกิดทุจริตเรื่องนี้ และเรื่องอื่น ๆ อย่างขนาดใหญ่…” “…จำใจต้องกระทำการยึดอำนาจ…”

4 4 หัวหน้ากลุ่มผู้ก่อการ รัฐประหาร 2490 หัวหน้ากลุ่ม1 พลโท ผิน ชุณหะวัณ หัวหน้ากลุ่ม2 นาวาอากาศเอก กาจ กาจสงคราม

5 หัวหน้ากลุ่ม3 พันโท ก้าน จำนงภูมิเวท หัวหน้ากลุ่ม4 สายพันเอกสวัสดิ์ สวัสดิ์รณชัย

6 ชนวนเหตุการณ์ก่อรัฐประหาร ภาวะข้าวยากหมากเเพง ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ประเทศไทยประสบปัญหาขาดแคลนข้าว เนื่องจากปัญหาหลายประการ เช่น ถูกญี่ปุ่นบังคับซื้อข้าว, อุทกภัย พ.ศ. 2485, จำนวนประชากรในประเทศเพิ่มสูงขึ้น, การลักลอบขายข้าว และการส่งข้าวให้ อังกฤษตามสัญญา “ความตกลงสมบูรณ์แบบ” ดังนั้นทำให้ในช่วงระยะเวลาตั้งแต่ พ.ศ. 2480-2490 ประเทศไทยจึงเผชิญปัญหาขาดแคลนข้าวและราคาข้าวแพงมา โดยตลอด ปัญหานี้มีมาเรื้อรังจนถึงสมัยรัฐบาล ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ เกิดปัญหาข้าว ขาดแคลนจนต้องใช้บัตรปันส่วนซื้อข้าวในเขตพระนครธนบุรี, จังหวัดระนองขาด แคลนข้าวอย่างหนัก ต้องซื้อข้าวจากจังหวัดใกล้เคียงช่วยเหลือ, มีการลักลอบนำ ข้าวในประเทศออกไปขายต่างประเทศ เนื่องจากได้ราคาสูงกว่า ฯลฯ ขณะที่ จอมพล ผิน ชุณหะวัณ หัวหน้าคณะรัฐประหาร 2490 สะท้อนปัญหาเรื่องข้าว ความว่า “เมืองเราเป็นเมืองที่อุดมสมบูรณ์ด้วยข้าวแท้ ๆ แต่ต้องเข้าคิวซื้อข้าว กิน และข้าวที่ได้มานั้นก็มีคุณภาพเลวที่สุด”

7 ร.ต.อ. เฉียบ ชัยสงค์ นายตำรวจสันติบาล บันทึกสภาพช่วงเวลานั้นไว้ว่า “…ข้าวสารที่ตกถึงมือราษฎรเพื่อการบริโภคก็ กลายเป็นข้าวสารชนิดเลวเป็นข้าวเหม็นสาบหรือไม่ก็ เป็นข้าวที่แหลกหาชิ้นดีมิได้ ไม่ผิดอะไรกับต้มให้หมูกิน ราษฎรก็แช่งชักหักกระดูกรัฐบาลอย่างอึงมีว่าคนไทย ปลูกข้าวเองแต่ต้องมากินข้าวที่มีคุณภาพเลวเช่นนี้ ซ้ำก็ หาซื้อยากเสียอีกด้วย” นอกจากปัญหาเรื่องข้าวแล้ว สินค้าอุปโภคบริโภคอื่น ๆ ก็มีราคาสูง ทำให้ค่า ครองชีพของประชาชนสูงขึ้น สภาพเศรษฐกิจไม่มั่นคง เกิดภาวะเงินเฟ้อและค่าของเงิน ตกต่ำ รวมถึงปัญหาขาดแคลนเงินตราต่างประเทศ สภาพการเงินและการคลังของ ประเทศก็มีปัญหา ซึ่งล้วนเป็นผลมาจากภาวะสงครามโลก

8 ความไม่สงบและจลาจล แม้สงครามจะสิ้นสุดลง แต่ความไม่สงบยังเกิดขึ้นโดยทั่ว เกิด “เสือ” เข้า ปล้นสะดมในภาคกลาง แถบจังหวัดราชบุรี สุพรรณบุรี และกาญจนบุรี จนเป็นที่เล่าขาน จนเป็นตำนานอย่าง เสือดำ เสือฝ้าย เสือใบ เสือมเหศวร เป็นต้น ในขณะที่ภาคใต้ก็เผชิญ กับโจรสลัด นอกจากนี้ยังพบว่าทหารบางนายที่กลับไปเยี่ยมบ้าน มักจะลอบเข้า ปล้นสะดมชาวบ้านเพราะปัญหาค่าครองชีพสูง ทหารนอกประจำการก็กระทำเช่นกัน ซึ่ง ผู้บังคับบัญชาไม่สามารถเอาผิดวินัยทหารได้ ส่วนชาวจีนก็มักก็ความวุ่นวายในย่าน เยาวราช บ้างก็วิวาทกันเองเนื่องจากสนับสนุนจีนคนละฝ่ายในสงครามกลางเมืองที่กำลัง ดำเนินอยู่ในประเทศจีน จอมพล ผิน บรรยายถึงสภาพกรุงเทพฯ ในเวลานั้นว่า “…ชาวจีนก่อการวิวาทตำรวจต้องปราบปราม เราได้ยินแต่เสียงปืนไม่เว้นแต่ ละวัน… ประชาชนในพระนครเกิดอลเวงคล้ายบ้านเมืองไม่มีขื่อไม่มีแป ตาม ร้านขายอาหารขายกาแฟและโรงมหรสพกล่าวติเตียนรัฐบาลแซ่ไปหมดเหลือ ที่จะฟังได้…”

9 ความอ่อนแอของรัฐบาล นับแต่หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุด รัฐบาลที่ขึ้นมาปกครองประเทศ ล้วนแต่มีอายุสั้นเพียงไม่กี่เดือน ทำให้ขาดประสิทธิภาพในการบริหารและ ฟื้นฟูประเทศหลังสงคราม ซ้ำยังต้องเผชิญกับปัญหาคอร์รัปชันอย่าง กว้างขวาง วันที่ 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2490 ได้จัดการประชุมพิเศษที่ทำเนียบ ท่าช้างของ ปรีดี พนมยงค์มีเป้าหมายเพื่อแก้การหย่อนประสิทธิภาพของ รัฐบาลในการบริหารประเทศ พลเอก อดุล อดุลเดชจรัส ผู้บัญชาการ ทหารบก โต้เถียงกับถวัลย์ผู้เป็นนายกรัฐมนตรี ในประเด็นว่า รัฐบาลเคย แถลงว่าจะปราบการทุจริต แต่ “…ดูเสมือนว่าคณะรัฐบาลจะปล่อยปละละเลย ทำให้เข้าใจว่า ถ้าไม่เกิดจาก ความอ่อนแอไร้สมรรถภาพ ก็รู้เห็นเป็นใจในการกระทำเช่นนั้นด้วย”

10 น้อย อินทนนท์ วิจารณ์รัฐบาลลงหนังสือพิมพ์ พิมพ์ไทย ฉบับวันที่ 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 ไม่กี่วันก่อนเกิดรัฐประหารว่า “…ปัญหาภายใน 2 ประการ ข้าวซึ่งเป็นอาหารประจำวันและ ข้าราชการทุกจริตอันเป็นโรคประจำชาติหลังสงคราม… ถ้าท่าน [ถวัลย์] มี เข่าและหลังที่แข็งพอเพราะความเด็ดขาดเป็นยาขนานเดียวที่จะรักษาโรคทั้ง 2 นั้นได้ และเพราะความใจอ่อน เข่าอ่อน เป็นโรคประจำตัวที่นายถวัลย์ ผู้ กลัวคนจะเกลียดเพื่อนจะชังไปเสียทั้งนั้นรักษาไม่หายเหมือนกัน ปัญหาที่ ควรจะบรรลุล่วงไปนานแล้วจึงยังคาราคาซังมาจนบัดนี้…”

11 กรณีสวรรคต พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาอานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 เสด็จสวรรคตใน วันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2489 รัฐบาลของปรีดี และกรมตำรวจได้ทำการสืบสวนและ ออกแถลงการณ์ 2ฉบับลงวันที่ 10และ11 มิถุนายน สรุปว่า รัชกาลที่ 8 สวรรคต โดยอุปัทวเหตุ สอดคล้องกับแถลงการณ์สำนักพระราชวัง ลงวันที่ 9 มิถุนายน ที่ ระบุถึงสาเหตุการเสด็จสวรรคต ตามความว่า “…ได้ความสันนิษฐานว่า คงจะทรงจับคลำพระแสงปืนตามพระราชอัธยาศัย ที่ทรงชอบแล้วเกิดอุปัทวเหตุขึ้น” แต่คำแถลงการณ์ไม่อาจลดกระแสสังคมลงไปได้ แม้จะมีการตั้ง คณะกรรมการสอบสวน และปรีดีลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี แต่ก็ไม่อาจหา ข้อสรุปกรณีนี้เพื่อชี้แจงต่อสาธารณชนได้ มิหนำซ้ำ ประเด็นนี้ยังถูกนำมาอภิปราย โดยพรรคประชาธิปัตย์ ในการอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาลถวัลย์ ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2490 ซึ่งรัฐบาลถูกโจมจตีอย่างหนัก ทำให้เกิดแรงสั่นคลอนเสถียรภาพและ ความเชื่อมั่นต่อรัฐบาล

12 กรณีสวรรคตนั้นยังเป็นเหตุผลสำคัญที่ทำให้ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ (ขณะนั้นมียศเป็น พลเอก เป็นผู้บัญชาการกรมทหารราบที่ 1) ตัดสินใจ เข้าร่วมกับคณะรัฐประหาร 2490 ดังความว่า “ทหารบกถูกเหยียบเกียรติมาก เสรีไทยสั่งปลด ร้ายที่สุดในขณะที่ในหลวง สวรรคต ผมเป็นผู้บังคับบัญชากรม ร.1 รักษาพระองค์ทหารองครักษ์ แต่ก็ยัง ไม่สามารถเข้าวังหลวงได้” สุธาชัย ยิ้มประเสริฐ อธิบายว่า “…เหตุการณ์ดังกล่าวได้กลายเป็นเครื่องมืออัน ดียิ่งสำหรับฝ่าประชาธิปัตย์ที่จะนำมาใช้ในการ เคลื่อนไหวต่อต้าน และโจมตีปรีดี พนมยงค์ และส่งผลกระทบอันใหญ่หลวงต่อมา… กรณี สวรรคตของพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 8 ก็ทำให้ ภาพลักษณ์ของรัฐบาลยังคงตกต่ำ…”

13 อภิปรายไม่ไว้วางใจ เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2490 พรรคประชาธิปัตย์เปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาล มี ญัตติ 8 ข้อคือ 1. ไม่สามารถรักษาความสงบเรียบร้อยภายในตามนโยบายที่แถลงไว้ 2. ไม่สามารถรักษานโยบายการเงินของชาติไว้ในทางมั่นคง ทำให้ฐานะการคลังล้มเหลว ลงทุกทาง 3. ในทางเศรษฐกิจ ได้ดำเนินการทางเศรษฐกิจผิดพลาด ไม่เหมาะสมแก่ภาวะการณ์ ปัจจุบัน เป็นเหตุให้ประชาชนเดือดร้อนในการครองชีพ 4. การต่างประเทศ ไม่อาจสร้างความเชื่อถือกับนานาประเทศตามนโยบายที่แถลงไว้ 5. ใช้อำนาจทางการเมืองแทรกแซงในราชการประจำ ทำให้เกิดผลเสียหายแก่ราชการ แผ่นดิน 6. ไม่สามารถรักษาฐานะของข้าราชการให้อยู่ในระดับที่สมควรทำให้ข้าราชการขาด กำลังใจที่จะปฏิบัติราชการ 7. ทางการศึกษาของชาติ รัฐบาลนี้ก็ไม่ได้ปรับปรุงและดำเนินการตามนโยบายที่แถลงไว้ 8. ไม่สามารถค้นหาข้อเท็จจริงแถลงต่อประชาชนให้ทราบว่าในหลวงรัชกาลที่ 8 สวรรคตเพราะเหตุใด

14 การอภิปรายมีตั้งแต่วันที่ 19-27 พฤษภาคม ปรากฏว่ารัฐบาลชนะการลงมติไม่ ไว้วางใจมาด้วยคะแนน 86 ต่อ 55 กระนั้นก็ตาม การอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาลมีผลให้ ประชาชนและสื่อหนังสือพิมพ์ได้วิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลอย่างกว้างขวาง สุชิน ตันติกุล อธิบายว่า การอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาลในครั้งนี้ เสมือนเป็นการรัฐประหารทางรัฐสภา ซึ่งจะเปิดทางให้คณะรัฐประหาร 2490 ในเวลาต่อมา

15 ความไม่พอใจของทหารบก ประการสำคัญของสาเหตุที่นำไปสู่รัฐประหารคือ ความไม่พอใจหลาย ๆ ประการ ของทหารบก ซึ่งทั้งสุธาชัย ยิ้มประเสริฐ และสุชิน ตันติกุล ต่างก็ชี้ให้เห็นถึงสถานภาพ ของทหารไทย โดยเฉพาะในส่วนของกองทัพบกที่ถูกลดบทบาทหลังสงครามสิ้นสุดลงไป มาก ประกอบกับการถูกเหยียดหยาม และปัญหาข้างต้นประกอบ จึงเป็นเชื้อไฟอย่างดีที่ ทำให้ทหารกลุ่มนี้ตัดสินใจกระทำรัฐประหาร 2490 ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 จอมพล ป. พิบูลสงคราม ส่ง “กองทัพพายัพ” ไปยึด ดินแดนที่เรียกว่า “สหรัฐไทยเดิม” แถบเมืองเชียงตุงในพม่า ซึ่งเป็นอาณานิคมของ อังกฤษ แต่เมื่อสงครามสิ้นสุด ไทยจำต้องคืนดินแดนเหล่านั้นให้อังกฤษ ทหารไทยจึง ต้องถอดตัวออกจากดินแดนที่ยึดครอง ปรากฏว่าการถอนกำลังของทหารไทยเป็นไป อย่างยากลำบาก ขาดพาหนะรับ-ส่งทหาร ซ้ำถูกอังกฤษกดดันให้ส่งทหารเชลยญี่ปุ่นลง มาก่อน ทหารบางส่วนจึงตกค้างอยู่ที่นั่น บางส่วนถึงกับต้องเดินทางกลับด้วยตนเอง อย่างทุลักทุเล ทหารที่กลับจากการรบซึ่งต้องเสี่ยงชีวิต และเผชิญกับความลำบาก ตรากตรำอยู่ในภาวะตึงเครียด เมื่อเสร็จสงครามแทนที่จะได้รับการต้อนรับ บำรุงขวัญ จากทางราชการและประชาชนต้องมาพบกับความเหนื่อยยากลำบากในการเดินทางกลับ ทำให้ได้รับความกระทบกระเทือนทั้งร่างกายและจิตใจ (สุชิน ตันติกุล, 2557)เล็กน้อย

16 นอกจากนี้ ยังมีกระแสความนิยม “เสรีไทย” ที่ได้กลายเป็น “ฮีโร่” สงครามไป ในช่วงระยะเวลาไม่นานก่อนสงครามจะยุติ ส่วนทหารไทกลับถูกเหยียดหยาม ยิ่งมีการ เดินสวนสนามของเสรีไทยยิ่งทำให้ทหารไทยถูกลดความสำคัญลง ดังบันทึกของพลโท ประยูร ภมรมนตรี ว่า “สร้างความชอกช้ำขมขื่นแก่มวลทหารทั่วทั้งกองทัพอย่างยิ่ง” พลโทกาจ กาจสงคราม ว่า “บางคนสดุดีเสรีไทยในหนังสือพิมพ์แล้วก็ยังไม่พอ ได้ เหยียดหยามกองทัพบกว่าตั้งมาได้ถึง 50 ปีแล้ว ทำประโยชน์ได้ไม่เท่าเสรีไทยที่ตั้งมา เพียงสองปี…” ขณะที่พลเอกเนตร เขมะโยธิน บันทึกว่า “…ครั้นสงครามยุติลงก็ไม่ได้รับความเหลียวแลและทะนุบำรุงเท่าที่ควร ซ้ำร้ายกว่านั้นยังถูก ‘เสรีไทย’ บางคนดูหมิ่นเหยียดหยามอีกด้วย ความน้อยใจที่ มีเป็นทุนเดิมอยู่แล้วก็เลยกลายเป็นช้ำใจหนักขึ้น เมื่อถูกแหย่หรือชักชวนก็ฮึด ขึ้นมา” หลังจากจอมพล ป. หมดอำนาจลง ทหารที่เคยมีอำนาจหลาย ๆ ด้านในยุคลัทธิ ทหารนิยมกลับต้องเผชิญความยากลำบาก จากการแข่งขันและตื่นตัวประชาธิปไตยหลัง สงคราม การเมืองและพรรคการเมืองกลับมาคึกคักอีกครั้ง ขณะที่ทหารไม่สามารถมีส่วน ร่วมทางการเมืองได้อย่างเต็มที่เหมือนแต่ก่อน อันเนื่องมาจากรัฐธรรมนูญฉบับ พ.ศ. 2489 ได้พยายามกันข้าราชการประจำออกจากการเมือง

17 นอกจากนี้ ทหารบางนายต้องถูกปลดออกจากราชการ ยุบหน่วยงานทหารบาง หน่วย แม้จะมีการตั้ง “คณะกรรมการพิจารณาหาทางช่วยเหลือทหารกองหนุน” แต่ก็ใช้ระยะเวลานาน ทหารบางคนต้องดิ้นรนทำมาหากินด้วยตนเอง บางนายก็ว่างงาน บางนายก็หันไปทำงานทุจริต เป็นโจรเป็นอันธพาลก่อความไม่สงบก็มี

18 สร ุ ป ปัจจัยที่นำไปสู่การเกิดรัฐประหารมีหลายประการด้วยกัน สาเหตุส่วนใหญ่ เป็นผลสืบเนื่องมาจากสงคราม อันได้แก่ ปัญหาเศรษฐกิจยังไม่ฟื้นตัว ปัญหาความไม่ สงบเรียบร้อย ปัญหาการปลดปล่อยทหาร เป็นต้น ปัญหาต่าง ๆ เหล่านี้เป็นสิ่งที่รัฐบาล ชุดหลังสงครามต้องเผชิญอย่างเลี่ยงไม่ได้ยิ่งกว่านั้นการที่รัฐบาลทั้งชุดนายปรีดี พนมยงค์ และพลเรือตรี ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ เป็นนายกรัฐมนตรีไม่สามารถคลี่คลายกรณี รัชกาลที่ 8 สวรรคตให้กระจ่างแน่ชัด ย่อมทำให้รัฐบาลอยู่ในฐานะคลอนแคลนมีแต่ทรุด ลงทุกวัน เพราะไม่อาจขจัดการโจมตีของนักการเมืองฝ่ายค้าน และการวิพากย์วิจารณ์ ของประชาชน เป็นเหตุให้ผู้กระทำรัฐประหารนำมาเป็นข้ออ้างในการทำรัฐประหารใน ที่สุด

19 การก่อรัฐประหาร การรัฐประหาร 7 พฤศจิกายน 2490 ฉากสุดท้ายก่อนการรัฐประหารจะเกิดขึ้นนั้น เริ่มจากคืนวันที่7พฤศจิกายน ยามดึก พรรคประชาธิปัตย์ได้จัดการการกุศลชื่อ “เมตตาบันเทิง”ขึ้นที่สวนอัมพร เป็นงานเต้นรำการกุศล กิจกรรมสำคัญในคืนนั้น คือพลเรือตรี ถวัลย์ และนาย ควง อภัยวงศ์ ผู้นำฝ่ายค้าน ผู้มีความขัดแย้งกันอย่างลึกซึ้งนั้น ได้ร่วมกันนั่ง รถสามล้อคันเดียวกัน โดยมี โชติ คุ้มพันธุ์ อดีตนักโทษการเมืองและ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรพรรคประชาธิปัตย์เป็นผู้ขี่สามล้อวนไปรอบๆ เวที เต้นรำที่สวนอัมพร ภาพดังกล่าวได้สร้างเสียงแสดงความดีใจให้กับผู้เข้าร่วมงาน เป็นอย่างมาก ท่ามกลางความสนุกสนานและความหวังที่จะประนีประนอม ต่อมาพลเรือตรี ถวัลย์ ได้รับรายงานว่ามีทหารจำนวนหนึ่งได้เคลื่อนกำลังทหาร ตรงมาจะจับกุม นายกรัฐมนตรีได้ปลีกตัวออกจากงานทันที จากนั้น การ รัฐประหารก็ได้เริ่มต้นขึ้น ในคืนยามดึกของคืนวันที่ 7 ต่อ วันที่ 8 กำลังทหารได้มุ่งตรงไปยัง เป้าหมายหลายแห่งเพื่อจับกุมตัวบุคคลสำคัญในรัฐบาลตามแผนการ ดังนี้

20 พันโท ก้าน จำนงภูมิเวท นำกำลังทหารพร้อมพันเอก เผ่า ศรียานนท์ พัน โทละม้าย อุทยานานนท์ พันโท เฉลิม พงศ์สวัสดิ์ นำกำลังทหารจากหน่วยปืน ต่อสู้อากาศยานและ ร.1 พัน 2 ไปจับกุมนายปรีดี ที่บ้านพักทำเนียบท่าช้าง ร้อยเอก ขุนปรีชารณเสฏฐ์นำกำลังทหารหน่วยปืนต่อสู้อากาศยานและ ร. 1 พัน 3 ไปจับกุมพลเรือตรี ถวัลย์ ที่บ้านพักถนนราชวิถี พันเอก หลวงสถิตยุทธการ นำกำลังหน่วยปืนต่อสู้อากาศยานและ ร.1 พัน 1 ไปจับกุมพลเรือตรี สังวร สุวรรณชีพ ที่บ้านที่ตำบลบางกะปิ แต่การจับกุมไม่เป็นผล เนื่องจากนายปรีดี ได้ลงเรือหลบหนีไปได้ก่อน ส่วน พลเรือตรี ถวัลย์ สามารถหลบหนีไปได้ระหว่างงานเมตตาบันเทิงที่สวนอัมพร ส่วนพลเรือตรี สังวรณ์ หลบหนีไปได้ก่อนเช่นกัน

21 เช้าวันที่ 8 พฤศจิกายน 2490 คณะทหารที่เรียกตนเองว่า “คณะ รัฐประหาร” สามารถยึดอำนาจรัฐได้สำเร็จ โดยประกาศ ข้ออ้างในการ รัฐประหารคือ 1.รัฐประหารเพื่อประเทศชาติ 2.รัฐประหารล้มรัฐบาลพลเรือตรีถวัลย์ เพื่อสถาปนา การเทิดทูลชาติ ศาสน์ กษัตริย์ และประพฤติตามรัฐธรรมนูญอย่างแท้จริง 3.รัฐประหารเพื่อเชิดชูเกียรติของทหารบกที่ถูกย่ำยีให้ฟื้นกลับคืน 4.รัฐประหารเพื่อแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจ ค่าครองชีพให้แก่ประชาชน 5.สืบหาผู้ปลงพระชนม์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลและนำตัว ฟ้องร้องตามกฎหมาย 6.รัฐประหารเพื่อขจัดลัทธิคอมมิวนิสต์

22 เหตุการณ์หลังการก่อรัฐประหาร 1.ล้มเลิกรัฐธรรมนูญ 2489 และประกาศใช้รัฐธรรมนูญ 2490(ฉบับชั่วคราว) หรือ “รัฐธรรมนูญฉบับใต้ตุ่ม”ที่ให้อำนาจแก่พระมหากษัตริย์มาก และมีการ ฟื้นฟู“อภิรัฐมนตรี” องค์กรตามระบอบเก่าให้กลับมาอีกครั้งภายหลังการปฏิวัติ 2475 2.กลุ่มนายปรีดีหมดอำนาจ ในขณะที่กลุ่มอนุรักษ์-กษัตริย์นิยมและกลุ่มทหาร กลับมามีอำนาจ ตลอดจน การที่รัฐบาลนายควงต้องการเอาใจ “คณะ รัฐประหาร” เพื่อสร้างความมั่นคงให้กับรัฐบาลของตน จึงออกพระราชบัญญัติ คุ้มครองความสงบสุข พ.ศ.2490 ที่ให้อำนาจทหาร เข้าปราบปราม จับกุมฝ่าย ต่อต้านการรัฐบาลหรือกลุ่มนายปรีดี ซึ่งนำไปสู่การจับกุมบุคคลสำคัญในรัฐบาล และรัฐสภาในชุดก่อนการรัฐประหารจำนวนมาก 3.การรัฐประหารที่เกิดขึ้นจากความร่วมมือระหว่างกลุ่มอนุรักษ์-กษัตริย์นิยมและ “คณะรัฐประหาร”ครั้งนี้ ทำให้อำนาจทางการเมืองของคณะราษฎรได้เริ่มเลื่อม คลายลง นอกจาก เนื้อหาสาระในรัฐธรรมนูญฉบับนี้ ได้เพิ่มอำนาจ พระมหากษัตริย์มากขึ้นและมีการรื้อฟื้นองคกรในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช กลับมาอีกครั้ง นอกจากนี้ คณะรัฐมนตรีของรัฐบาลนายควงที่ตั้งขึ้นหลังการ รัฐประหารประกอบขึ้นจาก พระราชวงศ์ และขุนนางเก่า มากอย่างไม่เคยปรากฏ มาก่อนหลังการปฏิวัติ 2475

23 บรรณานุกรม สุชิน ตันติกุล , รัฐประหาร พ.ศ.2490 ( นครหลวง : สมาคมสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย,2515) ดิเรก ชัยนาม , ไทยกับสงครามโลกครั้งที่ 2 , (พระนคร : แพร่พิทยา , 2510) สิริรัตน์ เรืองวงษ์วาร , “บทบาททางการเมืองของนายควง อภัยวงศ์ ตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 - 2491”, วิทยานิพนธ์อักษรศาสตร์มหาบัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย , 2521) หม่อมเจ้าศุภสวัสดิ์วงศ์สนิท สวัสดิวัตน , 1 ศตวรรษ ศุภสวัสดิ์ .กรุงเทพฯ : อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์พับลิชชิ่ง,2543) วิชัย ประสังสิต, ปฏิวัติ รัฐประหาร และกบฏจลาจลในสมัยประชาธิปไตยแห่งประเทศไทย ,(พระนคร : โรงพิมพ์บริษัทรัฐ ภักดี จำกัด , 2492) สุชิน ตันติกุล รัฐประหาร พ.ศ.2490 ( นครหลวง : สมาคมสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย,2515)

24 ภาคผนวก นางสาวปุศนีญา พุ่มวิภา 6512421001344 ชื่อเล่น ปุ๊ นักศึกษาชั้นปีที่1 ปีการศึกษา2565 สาขารัฐประศาสนศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ทำหน้าที่อออกแบบ นางสาวพลอยใจ พันธ์ศรี 6512421001346 ชื่อเล่น พลอยใจ นักศึกษาชั้นปีที่1 ปีการศึกษา2565 สาขารัฐประศาสนศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ทำหน้าที่ออกแบบ นายณัฐวัตร เต็มทับ 6516209001015 ชื่อเล่น แบงค์ นักศึกษาชั้นปีที่1 ปีการศึกษา2565 สาขารัฐประศาสนศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ทำหน้าที่สืบค้นหาข้อมูลก่อนการรัฐประหาร

25 นางสาวธิดารัตน์ หนูทองแก้ว 6516209001018 ชื่อเล่น น้ำฝน นักศึกษาชั้นปีที่1 ปีการศึกษา2565 สาขารัฐประศาสนศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ทำหน้าที่สืบค้นหาข้อมูลก่อนการรัฐประหาร นายสุทธิภัทร ชุมพล 6507000001019 ชื่อเล่น คีม นักศึกษาชั้นปีที่1 ปีการศึกษา2565 สาขาไม่เจาะจงสาขา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ทำหน้าที่หาข้อมูลหลังการรัฐประหาร นายภานุภาส ถนอมพล 6507000001025 ชื่อเล่น อาซัน นักศึกษาชั้นปีที่1 ปีการศึกษา2565 สาขาไม่เจาะจงสาขา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ทำหน้าที่หาข้อมูลหลังการรัฐประหาร

26